terminoloji.pdf

(1)

Tıbbi Terminoloji

(Giriş-Genel

Bilgiler-Yapılar)

Öğr. Gör. Emin KAYA

Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı

(2)

TERMİNOLOJİYE GİRİŞ

 Sağlık alanında kullanılan, özgün ve özel

sözcükler grubu Tıbbi Terminolojiyi oluşturur.

 Çoğunluğu Latince ve Yunanca kökenlidir

 Dünyada, ortak bir tıbbi terminoloji

kullanılarak iletişim kolaylığı sağlanmaya

çalışılmaktadır.

(3)

NEDEN LATİNCE

 Bazı kelimeler 2000 yıldan daha eski

 Eğitimli kişilerin dili

 Avrupa dillerinin çoğunun kökeni

 “Ölü dil” olduğu için değişme olasılığı yok

 Çok uzun sözcüklerin kısaltılarak,

birleştirilerek kısa tek bir sözcükle ifade edilebilmesi olanağı sağlar.

(4)

LATİNCE TELAFFUZ

KURALLARI

 “C” Harfi

Kural 1: C + A,O,U,Sessiz Harfler = K

(Skapula): Kürek Kemiği COsta  sCApula  CUtis  CLaviCUla  buCCA  (Kosta): Kaburga (Kutis): Deri (Klavikula): Köprücük Kemiği (Bukka): Yanak www.eminkaya.net

(5)

LATİNCE TELAFFUZ

KURALLARI

 “C” Harfi Kural 2: C + E,İ,AE,OE,Y= S (Serebrum): Beyin Cİlium  CErebrum  COEliacus CYtologia CAEcum (Silyum): Kıl

(Sölyakus): Karın Boşluğuyla İlgili

(Sitoloji): Hücre Bilimi (Sekum): Kör Bağırsak

(6)

LATİNCE TELAFFUZ

KURALLARI

 “AE” Harfi Kural 1: AE = E (Arterye): Atardamar VertebrAE  arteriAE (Vertebre): Omurlar

CAEcum (Sekum): Kör Bağırsak

(7)

LATİNCE TELAFFUZ

KURALLARI

 “OE ve EU” Harfleri

Kural 1: OE = Ö / EU = Ö

(Ösofagus): Yemek Borusu nEUron

OEsophagus

(Nöron): Sinir Hücresi

OEdem(a) (Ödem): Sıvı Toplanması

EUpnea (Öpne): _{Dinlenme Solunumu}

(8)

LATİNCE TELAFFUZ

KURALLARI

 “Y” Harfi

Kural 1: Y = İ

(Timus): Göğüs Boşluğu Bezi hYpodermis

thYmus

(Hipodermis): Deri Altı sYstem(a) (Sistem): Sistem

(9)

LATİNCE TELAFFUZ

KURALLARI

 “İ” Harfi Kural 1: İ + A,E,O,U = Y (Arteryol): Küçük Atardamar cilİUm arterİOla (Silyum): Kıl

facİEs) (Fasyes): Yüz

(10)

LATİNCE TELAFFUZ

KURALLARI

 “J” Harfi

Kural 1: J + Sesli Harf = Y

(Yeyunum): Boş Bağırsak Junctura synovialis

JEJUnum

(YunkturanSinovyalis): Oynar Eklem

(11)

LATİNCE TELAFFUZ

KURALLARI

 “TH” Harfi Kural 1: TH = T (Toraks): Göğüs ureTHra THorax

(Uretra): İdrar Yolu

(12)

LATİNCE TELAFFUZ

KURALLARI

 “RH” Harfi Kural 1: RH = R (Rin): Burun RHythmic RHin (Ritmik): Düzenli www.eminkaya.net

(13)

LATİNCE TELAFFUZ

KURALLARI

 “CH” Harfi Kural 1: CH = K (brakyum): Kol parenCHyma braCHium

(parenkima): Salgı Bezlerinin İşlevsel Bölümü

(14)

LATİNCE TELAFFUZ

KURALLARI

 “PH” Harfi

Kural 1: PH = F

(ösofagus): Yemek Borusu PHlebos

oesoPHagus

(flebos): Toplardamar

(15)

LATİNCE TELAFFUZ

KURALLARI

 “SCH” Harfi

Kural 1: SCH = Ş

(Şizofreni): Bir Akıl Hastalığı SCHema

SCHizophrenia

(şema): Biçim, şekil

(16)

LATİNCE TELAFFUZ

KURALLARI

 “X” Harfi Kural 1: X = KS (Toraks): Göğüs larynX thraX (Larinks): Gırtlak

larynX (Farinks): Yutak

(17)

LATİNCE TELAFFUZ

KURALLARI

 “AU” Harfi Kural 1: AU = AV / O (Avris): Kulak AUtolysis AUris

(Otoliz): Hücrenin Kendi Kendini Eritmesi

(18)

LATİNCE TELAFFUZ

KURALLARI

 “G” Harfi Kural 1: G + E,İ,Y = J (Konjenital): Doğuştan parapleGİa conGEnital

(Parapleji): Bacak Felçi

myalGİa (Mialji): Kas Ağrısı

(19)

LATİNCE TELAFFUZ

KURALLARI

 “T” Harfi

Kural 1: T + İA, İO, İU = S

(Adventisya): Damarın Dış Tabakası

adventiTİA

articulaTİO (Artikulasyo): Eklem

spaTİUm (Spasyum): Aralık, Boşluk

(20)

LATİNCE TELAFFUZ

KURALLARI (ÖZET)

 Ae (e) şeklinde tek harf gibi okunur.

Anaemia (anemi): Kansızlık

 Oe (ö) şeklinde tek harf gibi okunur.

Oesophagus (özofagus): Yemek Borusu

 Au ve eu birbirleriyle kaynaştırılarak

sürekli bir ses ile okunur.  Au auto (oto): Otomatik

 Eu euphoria (öfori): Zindelik Hissi

(21)

LATİNCE TELAFFUZ

KURALLARI (ÖZET)

 C: e, i, y, oe önünde ise (s) gibi okunur.

>> Cerebrum (serebrum):beyin >> Cilia (siliya):kirpik

>> Cystitis (sistit):mesane iltihabı

>> Caecum (sekum):kör barsak

 C: a, o, u, au önünde ise “k” gibi okunur.

>> Crista (krista): kenar >> Caput (kaput): baş

>> Collum (kollum):boyun >> Cauda (kauda): kuyruk

(22)

LATİNCE TELAFFUZ

KURALLARI (ÖZET)

 G = e ve i önünde (j) şeklinde okunur.

 _{X = ks gibi okunur.}  _{Ph = f gibi okunur}  Th = t gibi okunur.  Ch = k gibi okunur.  Sch = ş gibi okunur. www.eminkaya.net

(23)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

 KÖK (root): Kelimenin esas bölümünü oluşturur.

Kardia

 ÖNEK (prefix): Kökün önüne eklenerek anlam değişikliği

yapar. Tachy- Kardia

 SONEK (suffix): Kökün sonuna eklenerek anlam değişikliği

yapar. (Gastr-ic)

 KAYNAŞTIRMA ÜNLÜSÜ: İki kökü birleştirmek için veya bir

köke sonek eklemek için ara harf gerekebilir. ( Çoğunlukla ‘ o ’ harfi )

 BİRLEŞİK FORM: Bir sözcük kökü ile bir sesli harfin

birleşerek bir son ekle kelime köküne bağlanmasında kullanılması. Nör/o (Cardi/o)

(24)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

 Kök: Dermis (deri), Vas (damar), Splen (dalak)

 Önek+Kök: Epi+Dermis (Deri üstü)  Kök+Sonek: Derma+itis (Deri İltihabı)

 Kök+KÜ+Sonek: Splen-o-megaly (Dalak Büyümesi)  Kök+KÜ+Kök+Sonek: Laryng-o-pharyng-itis

(Gırtlak ve Yutak İltihabı)

 Kök+KÜ+Kök+KÜ+Sonek: Cardi-o-my-o-pathy (Kalp Kası

Hastalığı)

 Önek+Kök+Sonek: Pan-sinus-itis (Bütün Sinüslerin

İltihaplanması)

 Önek+Sonek: Endo+scope (İç Organların İncelenmesi)

(25)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

 Gastroenterologia

(26)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(27)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(28)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(29)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(30)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(31)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(32)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(33)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(34)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(35)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(36)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(37)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(38)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(39)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(40)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(41)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(42)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(43)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(44)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(45)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(46)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(47)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(48)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(49)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(50)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(51)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(52)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(53)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(54)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(55)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(56)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(57)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(58)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(59)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(60)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(61)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(62)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(63)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(64)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(65)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(66)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(67)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(68)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(69)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(70)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(71)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(72)

SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

(KÖKLER)

(73)

TIBBİ TERMİNOLOJİ

Önekler - Sonekler

(74)

ÖNEKLER (Prefixes)

 Türkçe’de önek yoktur,

 Kimi yabancı dillerde sözcük kökünün

önüne gelerek sözcüğe belirli bir anlam katan ek şeklinde tanımlanır,

 Önekler gerçekte kendi başlarına belli

anlamları da olan ve başka bir kelimenin önüne gelerek ona yeni anlamlar

kazandıran yani kendi anlamını eklendiği kelimeye katan eklerdir. _{www.eminkaya.net}

(75)

ÖNEKLER

 Numaralarla ilgili önekler

 Renklerle ilgili önekler

 Olumsuzluk veren önekler

 Yön belirten önekler

 Büyüklük/derece ile ilgili önekler

 Zaman ve yön gösteren önekler

(76)

NUMARALARLA

İLGİLİ

ÖNEKLER

 Prim/i -> ilk

 Primi-gravida -> İlk kez gebe kalan kadın  Multi -> çok

 Multi-ple -> Çok kısım içeren  Mon/o -> bir

 Mono-klonal -> Bir hücreden gelişmiş  Uni -> tek

 Uni-selluler -> Tek hücreden oluşmuş  Poli -> çok

 Poli-daktili -> Çok parmaklı

(77)

NUMARALARLA

İLGİLİ

ÖNEKLER

 Bi->iki

 Bi-küspid -> İki uçlu

 Di->iki, ikili

 Di-pleji -> İki taraflı felç  Diplo->iki kat, duble

 Diplo-pi -> Çift görme  Tri->üç

 Tri-küspid -> Üç uçlu

 Quadri-> dört, dörtlü

 Quadri-pleji -> Dört taraflı felç

(78)

NUMARALARLA

İLGİLİ

ÖNEKLER

 Hemi->yarı, tek taraf

 Hemi-toraks -> Göğsün bir tarafı

 Semi- > yarım

 Semi-lunar -> Yarımay şeklinde

(79)

RENKLERLE İLGİLİ ÖNEKLER

(80)

RENKLERLE İLGİLİ ÖNEKLER

 Glok-o-ma -> Göz Hipertansiyonu

 Glauk-o-ma (Latin)

 Eritr-o-sit -> Alyuvar

 Melan-in -> Deri pigmenti

 Siyan-oz -> Morarma

 Ksant-oma -> Sarı leke

(81)

OLUMSUZLUK VEREN

ÖNEKLER

 a-an -> yok, eksik

 A-plazi -> Gelişim eksikliği  an (=un) -> olumsuz

 An-izokori -> Eşit büyüklükte

olmayan

 Anti -> karşıt

 Anti-dot ->Zehire karşı ilaç

 Kontra -> karşı

 Kontra-lateral -> Karşı taraf

(82)

 de -> aşağı, kayıp

 De-toksi-fikasyon -> Zehirin uzaklaştırılması  dis(=dez) -> yok, uzaklaştırma

 Dis-infeksiyon -> Patojen organizmayı uzaklaştırmak  (Dez-enfeksiyon)

 in-im (=en-em) -> olumsuz

 İn-kontinans -> akışı durdurma, bozma  İm-potans -> iktidarsızlık, güçsüzlük

(83)

YÖN BELİRTEN ÖNEKLER

 Ab -> uzaklaşmak

 Ab-düksiyon -> Orta hattan uzaklaşmak

 Ad -> yakınlaşmak

 Ad-hezyon -> Kısımların

birleşmesi

 Ad-renal -> Böbrek üstü

 Ad-düksiyon -> Orta hatta yaklaşmak

(84)

YÖN BELİRTEN ÖNEKLER

 Dia -> bir şeyden geçerek

 Dia-liz -> Zardan geçerek temizlenmek

 Per -> bir şeyden geçerek

 Per-kütan -> Deriden geçerek

 Trans -> bir şeyden geçerek

 Trans-füzyon -> Damar içine vermek

(85)

BÜYÜKLÜK/DERECE

ÖNEKLERİ

 Hiper -> anormal yükseklik

Hiper-tansiyon -> Kan basıncının yükselmesi

 Hipo -> anormal düşük

Hipo-ventilasyon -> Akciğerlere giren hava

miktarının azalması

 Olig/o -> az, bir şeyin eksikliği

Oligo-spermi -> Sperm sayısının azalması Oligo-menore -> Menstrual kanamanın

azalması

(86)

 Macro -> normalden büyük

Makro-skopik -> Çıplak gözle görülebilen Makro-sefali -> Kafatasının büyük olması

 Mega -> anormal büyük

Mega-mesane -> İdrar kesesi büyüklüğü Mega-karyosit ->

 Mikro -> küçük

Mikro-cerrahi -> Çok küçük yapılara cerrahi

uygulanması

BÜYÜKLÜK/DERECE

ÖNEKLERİ

(87)

 Pan -> hepsi

 Pan-sit-o-peni -> Tüm kan hücrelerinde azalma

 İzo -> aynı, benzer

 İzo-greft -> Genetik olarak benzer kişilerden alınan graft

 Neo -> yeni

 Neo-natal -> Doğumdan sonraki ilk bir haftalık dönem

 Normo -> normal

 Normo-volemi -> Normal kan basıncı

 Psödo -> yalancı

 Psödo-paralizi -> Yalancı felç

BÜYÜKLÜK/DERECE

ÖNEKLERİ

(88)

ZAMAN VE YÖN GÖSTEREN

ÖNEKLER

 Ante -> ön

 Ante-natal -> Doğumdan önce

 Pre -> öncesinde

 Pre-natal -> Doğumdan önce  Peri -> sırasında,çevresinde

 Peri-natal -> Doğum sırasında

 Post -> sonrasında

 Post-natal -> Doğum sonrası

 Pro -> öncesinde

 Pro-filaksi -> Hastalıktan koruma için hastalıktan önce

(89)

ZAMAN VE YÖN GÖSTEREN

ÖNEKLER

 Dextr/o -> sağ

 Dextr-o-kardi -> Kalbin vücudun

sağ tarafında olması

 Sinistr/a -> sol

 Sinistra-manuel -> Sol elini kullanan

 Ekto -> dışında

 Ekto-pik böbrek -> Normal yerinin dışında yer alan böbrek

 Endo -> içinde

 Endo-skopi -> Bir organın veya

boşluğun içine girerek incelemek

(90)

SONEKLER (

Suffix

es)

 Kökün sonuna eklenerek anlam değişikliği

yapar

(91)

SONEKLER–

HASTALIK/DEĞİŞİKLİK

 -ia –iasis -> anormal, olma, bulunma durumu

 İn-somn-ia -> uykusuzluk

 Ameb-iasis -> amiple enfekte olma durumu

 Kole-lith-iasis -> Safra taşı

 -alji -> ağrı

 Miy-alji -> kas ağrısı

 Art-alji -> eklem ağrısı

 -dini -> ağrı

 Üro-dini -> idrar yapmada ağrı

(92)

 -ektazi -> genişleme

 Bronş-ektazi -> bronşların genişlemesi

 -oz -> anormal artma

 Mono-sit-oz -> monositlerin artması

 -peni -> azalma, eksilme

 Trombo-sito-peni -> pıhtılaşma

hücrelerinin azalması  -malazi -> yumuşama

 Osteo-malazi -> kemik yumuşaması-

 -poroz -> zımba delinme

 Osteo-poroz -> kemik erimesi

SONEKLER–HASTALIK/DEĞİŞİKLİK

(93)

SONEKLER–

HASTALIK/DEĞİŞİKLİK

 -staz -> akımın durması

 Kole-staz -> safra akışının durması

 -spazm -> kasılma

 Anji-o-spazm -> damar kasılması

 -gen ->‘den oluşmuş

 Psik-o-jen -> ruhsal bir nedenden dolayı

 Karsino-jen -> kanser oluşturan

 -oid -> e benzer

 Muk-oid -> mukusa benzer

(94)

SONEKLER–

HASTALIK/DEĞİŞİKLİK

 -sel -> fıtıklaşma  Gastro-sel ->  -it -> iltihap  Hepa/t-it ->  _-_oma -> tümör

 Aden-oma -> bez tümörü

 -pati -> hastalık

 Nefro-pati ->

 -megali -> büyüme

(95)

SONEKLER–

HASTALIK/DEĞİŞİKLİK

 -faji -> yemek

Dis-faji -> Ağrılı yutma

 -fazi -> konuşma

A-fazi -> konuşma bozukluğu

 -fobi -> korku

Akro-fobi -> yüksekten korkma

 -pleji -> felç

Hemi-pleji -> Yarı felç

(96)

SONEKLER–

HASTALIK/DEĞİŞİKLİK

 -pitoz -> düşme

 Blefar/o-pitoz ->

 -raji -> dışarı çıkma

 Hem-o-raji -> kanama

 _{-rea -> Akma}

 Diya-re -> ishal

 -reksis -> Yırtılma

 Entero-reksis -> Barsak yırtılması

 -sklerosis -> daralma

 Arteri/y-o-skleroz -> Damar daralması

(97)

SONEKLER–

CERRAHİ İŞLEMLER

 -ektomi -> kesip almak

Gastr-ektomi -> midenin ameliyat ile alınması

 -sentez -> delmek

Tora-sentez ->

 -stomi -> ağız açmak

Kolo-stomi ->

 -tomi -> kesmek

Trake-tomi ->

(98)

SONEKLER–

CERRAHİ İŞLEMLER

 -plasti -> operatif şekillendirme

 Mamo-plasti -> memenin operatif şekillendirilmesi

 -dezis -> sabitlemek, yapıştırmak

 Plöro-dezis -> Plevra yapraklarının yapıştırılması

 -rafi -> dikmek

 Arteriy-o-rafi ->Atardamarın dikilmesi

 -peksi -> sabitlemek

 Gastr-o-peksi -> Midenin karın duvarına dikilmesi

 -lizis -> kaybolma, çözülme

 Entero-lizis -> Barsakların yapışıklıklarının alınması

 -tripsi -> kırmak

(99)

SONEKLER–

TANISAL İŞLEMLER

 -grafi -> görüntüleme

Miyel-o-grafi -> omuriliğin radyolojik

görüntülenmesi

 -skopi -> ayna tutma

Laring/o-skopi -> gırtlağa ayna ile bakmak

 -metri -> ölçme

Odio-metri -> İşitme ölçümü

(100)

SONEKLER -SIFATLAR

 -erg -> etki

Kolin-erj-ik -> asetilkoline yanıt veren

 -formis -> şekilli

Falsi-formis -> orak şeklinde

 -fil -> eğilimli

Hidro-fil -> suda erimeye eğilimli

 -trop -> e etkili

Nör/o-trop -> sinir sistemine etkili

 -sid -> öldürücü

Bakteri-sid -> bakteri öldürücü

 -culus -> küçültme

Mus-kulus -> küçük kas

(101)

SONEKLER -İLİŞKİLİ OLMA

DURUMU

 -ak -ik -ar -al -> le ilgili

 Kardi/y-ak -> kalple ilgili

 Lumb-al -> bel ile ilgili

 Pelv-ik –pelvisle ilgili

 -genez -> oluşum

 Pato-genez -> hastalık oluşumu

 -stenoz -> daralma

 Trake-stenoz -> soluk borusunun daralması

 -trofi -> beslenme, büyüme

 Hiper-trofi -> fazla büyüme

 -plazi -> oluşum

 A-plazi -> gelişim eksikliği

(102)

 -loji -> Tıbbın herhangi bir dalı ile ilgilenen bilim.

 Fizyo-loji -> Organ sistemlerin görevlerini inceleyen

bilim dalı.

 Kardi/y-o-loji -> Kalp ile ilgili fizyolojik ve patolojik

konuları inceleyen bilim dalı.

 -ist -> Tıbbın herhangi bir dalında uzman olan

kişi.

 Pediatr-ist -> Çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı

 Psikiyatr-ist -> Ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanı

SONEKLER -İLİŞKİLİ OLMA

DURUMU

(103)

SONEKLER–ÇOĞUL

YAPANLAR

 -a,-ae Vertebra Vertebrae

 -on,-a Ganglion Ganglia

 -um-a Ovum Ova

 -us,-i Fungus Fungi

 -en,-ina Foramen Foramina

(104)

SAYILAR

 1-> Primus  2-> Secundus  3-> Tertius  6-> Sextus  7-> Septimus  8-> Octavus  9-> Nonus  4-> Quartus  5> Quintus  10-> De  11-> Un decimus cimus  12-> Duo decimus  13-> Tertius decimus www.eminkaya.net

(105)

Tıbbi Terminoloji

(Vücut Yapısı)

Öğr. Gör. Emin KAYA

Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı

(106)

ANATOMİ

 Anatomi: Organik varlıkları ve bu varlıkları meydana getiren

oluşumları yapı, şekil, pozisyon, ilgi ve fonksiyonları ile inceleyen bilim dalıdır.

 Patolojik Anatomi: Hasta organları inceleyen bilim dalıdır.

 Makroskopik Anatomi: Vücudu çıplak gözle görüldüğü şekliyle

inceleyen bilim dalıdır.

 Sistematik Anatomi: Vücutta belli bir görevi yapmak üzere bir

araya gelmiş organları bir bütün olarak ele alır.

 Topografik Anatomi (Bölgesel Anatomi): Vücudu bölgelere

ayırarak inceler.

 Mikroskopik Anatomi: Gözle görülmeyen yapıları inceler.

(107)

ANATOMİK POZİSYON

 Vücut bölümlerinin birbiriyle olan

ilişkilerini doğru ve tutarlı bir şekilde tanımlayabilmek için anatomide ve klinik tıpta kullanılan standart bir pozisyondur.

 Anatomik pozisyon deyince

 ayakta dik duran,

 bacakları birbirine bitişik,

 ayakları hafif açık,

 baş parmak dışa,

 avuç içi öne doğru bakan bir kişi

akla gelir.

(108)

ANATOMİK DÜZLEMLER

1- Sagittal Düzlem

Vücudu önden arkaya ve yukarıdan aşağıya kesen vertikal (dikey) düzlemlerdir.

 Vücudu sağ ve sol iki yarıma ayırır

 Bu düzlem tam ortadan geçerek vücudu iki eşit parçaya

ayırıyorsa median düzlem (planum medianum) denir.

2- Horizontal Düzlem

Sagittal ve frontal düzlemlere dik, yere paralel olan düzlemdir.

 Vücudu üst ve alt bölümlere ayırır

3- Koronal Düzlem

Vücudu sağdan sola doğru kesen ve yere dik olarak uzanan düzlemdir.

 Vücudu ön ve arka bölümlere ayırır

(109)

ANATOMİK EKSENLER

1- Transvers Eksen: Bir omuzdan diğerine

doğru geçen ve yere paralel olan eksendir.

2- Vertikal Eksen: Baştan aşağı doğru dik

inen eksendir.

3- Sagittal Eksen: Yere paralel önden arkaya

doğru geçen eksendir.

(110)

VÜCUT BOŞLUKLARI

Arka (Dorsal) vücut boşluğu

Cavitas Cranii (Kafatası boşluğu) Canalis Vertebralis (Omurga kanalı)

Spinal Cavity: Bel Boşluğu

Pelvis Cavity: Karın Altı Boşluğu

Ön (Ventral) vücut boşluğu

Cavitas Thoracis (Göğüs boşluğu) Cavitas Abdominalis (Karın boşluğu)

(111)

Yön ve yer belirten terimler

 Anterior-> Ön

 Posterior-> Arka

 Superior-> Üst

 İnferior-> Alt

 Medial-> Orta hatta yakın

 Lateral-> Dış tarafa yakın

 Kranial-> Başa yakın

 Kaudal-> Ayağa yakın

 Ventral-> Karın tarafına yakın

 Dorsal-> Sırt tarafına yakın

 Proksimal-> Eklem veya referans noktasına yakın

 Distal-> Eklem veya referans noktasına uzak

 Parietal-> Vücut boşluklarının

dış duvarı ile yakın olan

 Visseral-> İç organlarla ilgili

olan

 İpsilateral-> Vücudun aynı

tarafında olan

 Kontralateral-> Vücudun karşı

tarafında olan

(112)

 Palmar-> Elin avuç içi tarafı

 Plantar-> Ayak tabanı tarafı

(113)

 İnfra-> Altında  Supra ->Üzerinde  Sub -> Altında  Retro... -> Arkasında  Para-> Yanında  Sirkum ->Çevresinde www.eminkaya.net

(114)

 Longitüdinal-> Uzunlamasına seyreden  Santral-> Merkeze yakın

 Periferal-> Merkezden uzak

 External-> Dış tarafta olan

(115)

VÜCUDUN BÖLÜMLERİ

1- Baş (Caput) 2- Boyun (Collum) 3- Gövde (Truncus) a. Göğüs (Thorax) b. Karın (Abdomen) c. Leğen (Pelvis)

4- Üst taraf (Extremitas superius)

a. Kol (Brachium)

b. Önkol (Antebrachium) c. El (Manus)

5 Alt taraf (Extremitas inferius)

a. Uyluk (Femur) b. Bacak (Crus) c. Ayak (Pes)

(116)

KAYNAKÇA

Doç. Dr. Mustafa Öztürk, Tıbbi Terminoloji Notları

Ekinci S., Hatipoğlu H. G., Tıbbi Terminoloji Ders Kitabı