Lampiran 1. Bagan Penelitian Bagan Penelitian S U 14 m 120 cm 120 cm V0 V8 V6 V5 V1 V9 V4 V2 V3 V7 V3 V1 V4 V9 V6 V2 V7 V0 V8 V5 V5 V3 V8 V2 V0 V4 V1 V6 V7 V9 I II III 4,8 m
V1 : Jagung + trichoderma (12 : 5 )
V2 : Formulasi Tepung beras + trichoderma ( 12 : 5 )
V3 : Formulasi Tepung beras + ragi tape + trichoderma ( 12 : 1 : 5 )
V4 : Formulasi Tepung beras + ragi tape+ gula + trichoderma ( 12 : 1 : 1 : 5 ) V5 : Formulasi Tepung beras + ragi tape + bekatul +trichoderma ( 12 : 1 : 1 : 5 ) V6 : Formulasi Tepung beras + ragi tape + kapur tanah +trichoderma (12: 1 : 1 : 5) V7 : Formulasi Tepung beras + r. tape + sulfur + trichoderma ( 12 : 1 : 1 : 5 ) V8 : Formulasi Tepung beras + ragi roti + gula + trichoderma ( 12 : 1 : 1 : 5 ) V9 : Formulasi Tepung beras + ragi tempe + gula + trichoderma ( 12 : 1 : 1 : 5 )
Jumlah perlakuan : 10 Perlakuan Jumlah ulangan : 3 Ulangan Jumlah polibag per plot : 3 polibag Jumlah tanaman per polybag : 1 tanaman Jumlah seluruh unit : 30 unit Jumlah serluruh tanaman : 90 tanaman
Jumlah sampel yang diamati : 3 tanaman per perlakuan Jarak antar ulangan : 120 cm
Jarak antar perlakuan : 60 cm Jarak antar polibag : 40 x 40 cm
Lampiran 2. Intensitas penyakit JAP pada tanaman karet pengamatan 4 Msa (%)
Perlakuan Ulangan Total Rataan
I II III V0 58.33 58.33 66.67 183.33 61.11 V1 41.67 41.67 50.00 133.34 44.45 V2 25.00 33.33 25.00 83.33 27.78 V3 33.33 25.00 33.33 91.66 30.55 V4 33.33 33.33 41.67 108.33 36.11 V5 41.67 33.33 41.67 116.67 38.89 V6 41.67 41.67 33.33 116.67 38.89 V7 33.33 33.33 41.67 108.33 36.11 V8 33.33 33.33 33.33 99.99 33.33 V9 33.33 41.67 33.33 108.33 36.11 Total 374.99 374.99 400.00 1149.98 383.33 Rataan 37.50 37.50 40.00 115.00 38.33 Transformasi
Perlakuan Ulangan Total Rataan
I II III V0 7.67 7.67 8.20 23.54 7.85 V1 6.49 6.49 7.11 20.09 6.70 V2 5.05 5.82 5.05 15.92 5.31 V3 5.82 5.05 5.82 16.68 5.56 V4 5.82 5.82 6.49 18.13 6.04 V5 6.49 5.82 6.49 18.80 6.27 V6 6.49 6.49 5.82 18.80 6.27 V7 5.82 5.82 6.49 18.13 6.04 V8 5.82 5.82 5.82 17.45 5.82 V9 5.82 6.49 5.82 18.13 6.04 Total 61.28 61.28 63.10 185.67 61.89 Rataan 6.13 6.13 6.31 18.57 6.19
Ulangan 2 0.22 0.11 0.78 tn 3.55 6.01
Perlakuan 9 13.18 1.46 10.43 ** 2.46 3.6
Galat 18 2.53 0.14
Total 29 15.93
FK = 1149.05 Keterangan : tn = tidak nyata
KK = 6.06 * = nyata
** = sangat nyata
Lampiran 3. Intensitas penyakit JAP pada tanaman karet pengamatan 8 Msa (%)
Perlakuan Ulangan Total Rataan
I II III V0 66.67 66.67 75.00 208.34 69.45 V1 33.33 33.33 41.67 108.33 36.11 V2 16.67 25.00 16.67 58.34 19.45 V3 25.00 16.67 25.00 66.67 22.22 V4 33.33 33.33 33.33 99.99 33.33 V5 33.33 25.00 33.33 91.66 30.55 V6 33.33 33.33 25.00 91.66 30.55 V7 25.00 25.00 33.33 83.33 27.78 V8 16.67 25.00 33.33 75.00 25.00 V9 25.00 33.33 33.33 91.66 30.55 Total 308.33 316.66 349.99 974.98 324.99 Rataan 30.83 31.67 35.00 97.50 32.50 Transformasi
Perlakuan Ulangan Total Rataan
I II III V0 8.20 8.20 8.69 25.08 8.36 V1 5.82 5.82 6.49 18.13 6.04 V2 4.14 5.05 4.14 13.34 4.45 V3 5.05 4.14 5.05 14.24 4.75 V4 5.82 5.82 5.82 17.45 5.82 V5 5.82 5.05 5.82 16.68 5.56 V6 5.82 5.82 5.05 16.68 5.56 V7 5.05 5.05 5.82 15.92 5.31 V8 4.14 5.05 5.82 15.01 5.00 V9 5.05 5.82 5.82 16.68 5.56 Total 54.90 55.80 58.51 169.21 56.40 Rataan 5.49 5.58 5.85 16.92 5.64
Ulangan 2 0.71 0.35 1.66 tn 3.55 6.01
Perlakuan 9 31.05 3.45 16.23 ** 2.46 3.6
Galat 18 3.83 0.21
Total 29 35.59
FK = 954.39 Keterangan : tn = tidak nyata
KK = 8.17 * = nyata
** = sangat nyata Uji Jarak Berganda Duncan
Lampiran 4. Intensitas penyakit JAP pada tanaman karet pengamatan 12 Msa (%)
Perlakuan Ulangan Total Rataan
I II III V0 83.33 83.33 83.33 249.99 83.33 V1 25.00 16.67 16.67 58.34 19.45 V2 8.33 0.00 8.33 16.66 5.55 V3 16.67 0.00 8.33 25.00 8.33 V4 25.00 25.00 16.67 66.67 22.22 V5 25.00 16.67 16.67 58.34 19.45 V6 16.67 25.00 16.67 58.34 19.45 V7 8.33 16.67 16.67 41.67 13.89 V8 8.33 16.67 16.67 41.67 13.89 V9 16.67 25.00 16.67 58.34 19.45 Total 233.33 225.01 216.68 675.02 225.01 Rataan 23.33 22.50 21.67 67.50 22.50 Transformasi
Perlakuan Ulangan Total Rataan
I II III V0 9.16 9.16 9.16 27.47 9.16 V1 5.05 4.14 4.14 13.34 4.45 V2 2.97 0.71 2.97 6.65 2.22 V3 4.14 0.71 2.97 7.82 2.61 V4 5.05 5.05 4.14 14.24 4.75 V5 5.05 4.14 4.14 13.34 4.45 V6 4.14 5.05 4.14 13.34 4.45 V7 2.97 4.14 4.14 11.26 3.75 V8 2.97 4.14 4.14 11.26 3.75 V9 4.14 5.05 4.14 13.34 4.45 Total 45.65 42.29 44.10 132.05 44.02 Rataan 4.57 4.23 4.41 13.20 4.40
Ulangan 2 0.56 0.28 0.38 tn 3.55 6.01
Perlakuan 9 94.69 10.52 14.00 ** 2.46 3.6
Galat 18 13.53 0.75
Total 29 108.79
FK = 581.23 Keterangan : tn = tidak nyata
KK = 19.69 * = nyata
** = sangat nyata
Lampiran 5. Tinggi tunas tanaman karet pengamatan 12 Msa (%)
Perlakuan Ulangan Total Rataan
I II III V0 5.33 7.00 11.00 23.33 7.78 V1 7.67 17.33 21.00 46.00 15.33 V2 17.00 20.33 20.00 57.33 19.11 V3 10.67 31.67 16.33 58.67 19.56 V4 14.00 15.67 15.00 44.67 14.89 V5 18.67 14.00 15.67 48.34 16.11 V6 14.67 19.67 12.00 46.34 15.45 V7 15.67 11.00 20.67 47.34 15.78 V8 26.00 19.67 27.66 73.33 24.44 V9 18.33 15.67 19.67 53.67 17.89 Total 148.01 172.01 179.00 499.02 166.34 Rataan 14.80 17.20 17.90 49.90 16.63 Transformasi
Perlakuan Ulangan Total Rataan
I II III V0 2.41 2.74 3.39 8.54 2.85 V1 2.86 4.22 4.64 11.72 3.91 V2 4.18 4.56 4.53 13.27 4.42 V3 3.34 5.67 4.10 13.12 4.37 V4 3.81 4.02 3.94 11.77 3.92 V5 4.38 3.81 4.02 12.21 4.07 V6 3.89 4.49 3.54 11.92 3.97 V7 4.02 3.39 4.60 12.01 4.00 V8 5.15 4.49 5.31 14.95 4.98 V9 4.34 4.02 4.49 12.85 4.28 Total 38.39 41.42 42.55 122.36 40.79 Rataan 3.84 4.14 4.26 12.24 4.08
Ulangan 2 0.93 0.46 1.37 tn 3.55 6.01
Perlakuan 9 7.95 0.88 2.61 * 2.46 3.6
Galat 18 6.09 0.34
Total 29 14.96
FK = 499.06 Keterangan : tn = tidak nyata
KK = 14.26 * = nyata
** = sangat nyata
Lampiran 6. pH tanah tanaman karet pengamatan 12 Msa (%)
Perlakuan Ulangan Total Rataan
I II III V0 6.00 6.00 6.00 18.00 6.00 V1 6.00 6.00 6.00 18.00 6.00 V2 6.00 5.50 6.00 17.50 5.83 V3 6.00 5.50 5.50 17.00 5.67 V4 5.50 5.50 6.00 17.00 5.67 V5 5.50 5.50 5.50 16.50 5.50 V6 6.50 6.50 6.00 19.00 6.33 V7 4.00 4.00 5.00 13.00 4.33 V8 5.50 5.00 5.50 16.00 5.33 V9 5.00 5.50 5.50 16.00 5.33 Total 56.00 55.00 57.00 168.00 56.00 Rataan 5.60 5.50 5.70 16.80 5.60 Transformasi
Perlakuan Ulangan Total Rataan
I II III V0 2.55 2.55 2.55 7.65 2.55 V1 2.55 2.55 2.55 7.65 2.55 V2 2.55 2.45 2.55 7.55 2.52 V3 2.55 2.45 2.45 7.45 2.48 V4 2.45 2.45 2.55 7.45 2.48 V5 2.45 2.45 2.45 7.35 2.45 V6 2.65 2.65 2.55 7.84 2.61 V7 2.12 2.12 2.35 6.59 2.20 V8 2.45 2.35 2.45 7.24 2.41 V9 2.35 2.45 2.45 7.24 2.41 Total 24.66 24.46 24.89 74.01 24.67 Rataan 2.47 2.45 2.49 7.40 2.47
Ulangan 2 0.01 0.00 1.30 tn 3.55 6.01
Perlakuan 9 0.35 0.04 10.87 ** 2.46 3.6
Galat 18 0.06 0.00
Total 29 0.43
FK = 182.57 Keterangan : tn = tidak nyata
KK = 2.43 * = nyata
** = sangat nyata Uji Jarak Berganda Duncan
Lampiran 7. Foto lahan penelitian
Lampiran 10. Menempelnya Trichoderma yang tumbuh pada granular di akar
Lampiran 12. Foto a.Tanaman yang telah sehat, b.Tanaman kerdil, c.Tanaman mati
Lampiran 13. Uji pertumbuhan T. harzianum dengan gula dan ragi tape, a. 1 msi, b. 2 msi, c. 4 msi secara in-vitro
a b c
a b
Lampiran 14. Foto a. T. harzianum tumbuh diatas permukaan tanah stum, b. Ragi tumbuh pada granular yang terurai diatas permukaan tanah stum
T. harzianum + gula (pertumbuhannya terhambat)
c
Ragi tape (pertumbuhan normal)
b
Inhibiting zone (Trichoderma memarasit Aspergillusoryzae)
T. harzianum (pertumbuhan normal) Ragi tape + gula (pertumbuhan meningkat)
