AMSH5103 Isu Kontemporari dalam Pengajian Hadis eSept 21 (enhance CS)

(1)

Isu Kontemporari dalam Pengajian Hadis

(2)

AMSH5103

ISU KONTEMPORARI DALAM PENGAJIAN HADIS

Zulhilmi Mohamed Nor

Robiatul Adawiyah Mohd@Amat Norzulaili Mohd Ghazali

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

(3)

Edisi kedua 2021 (CS) Edisi pertama 2013

Dibangunkan oleh Pusat Reka Bentuk Pengajaran dan Teknologi, OUM.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM), AMSH5103

Hak cipta terpelihara. Tiada bahagian daripada bahan ini boleh disalin semula dalam mana-mana cara tanpa kebenaran secara bertulis daripada Presiden Open University Malaysia (OUM).

www.oum.edu.my

(4)

Panduan Kursus xiăxvi Topik 1 Metode Asas dalam Syarah Teks Hadis 1 1.1 Metode Syarah Kitab Hadis secara Umum 2 1.1.1 Definisi Metode dan Syarah 2 1.1.2 Metode yang Digunakan oleh Pensyarah Hadis 3

1.1.3 Cara Mensyarahkan Hadis 9

1.1.4 Jenis Syarah Hadis 15

1.2 Metode Pensyarah Kitab Syarah Hadis 19

1.2.1 Aplikasi Metode Tahlili 19

1.2.2 Aplikasi Metode Ijmali 22

1.2.3 Aplikasi Metode Muqarin 23

Rumusan 25

Kata Kunci 25

Rujukan 26

Topik 2 Kaedah Sahih Silam dalam Syarah Hadis 28 2.1 Kaedah Penjelasan Martabat Hadis Sama Ada Sahih 29

ataupun Sebaliknya

2.1.1 Pengertian Hadis Sahih 30

2.1.2 Proses Meletakkan Martabat Sesuatu Hadis 31 2.2 Penguasaan dan Kemahiran Ilmu al-Syawahid dan 33

al-MutabaÊat dalam Menentukan Keabsahan Matan

dan Sanad

2.2.1 Maksud al-Syawahid dan Pembahagiannya 34 2.2.2 Maksud al-MutabaÊat dan Jenisnya 36

2.2.3 Jenis al-MutabaÊah 36

2.2.4 Kepentingan al-Syawahid dan al-MutabaÊat 39 2.3 Kaedah Ulama dalam Memahami Syarah Hadis 43

2.3.1 Sebab Kemunculan Syarah Hadis 43 2.3.2 Prinsip Asas dalam Berinteraksi dengan Hadis 45 2.3.3 Cara Terbaik Memahami Hadis 46

Rumusan 52

Kata Kunci 53

Rujukan 53

Isi Kandungan

(5)

Topik 3 Metode Sahih Kontemporari dalam Syarah Hadis 54 3.1 Metode Pengarang Kitab Hadis secara Umum dan Martabat 55

Hadisnya

3.1.1 Sahih al-Bukhari 56

3.1.2 Sahih Muslim 58

3.1.3 Sunan Abi Dawud 60

3.1.4 JamiÊ al-Tirmizi 61

3.1.5 Sunan al-NasaiÊ 63

3.1.6 Sunan Ibn Majah 64

3.2 Kitab yang Membantu Memahami Hadis Nabi SAW dan 65

Metodologinya

3.2.1 Kitab Gharib al-Hadith 65

3.2.2 Kitab Mukhtalaf al-Hadith 66

3.2.3 Kitab Syarah al-Hadith 67

3.3 Metode Memahami Konsep al-Tarjih di Sisi Ulama dan 69 Sebab Khilaf Pendapat

3.3.1 Percanggahan Hadis 69

3.3.2 Sebab Khilaf Pandangan Ulama terhadap Sesuatu 73

Hadis

3.4 Metode Ilmu al-Takhrij bagi Menentukan Keabsahan Hadis 75

dan Syarah Hadis

3.4.1 Pengertian Ilmu al-Takhrij dan Kepentingannya 76

Rumusan 78

Kata Kunci 79

Rujukan 79

Topik 4 Metode Menyeleweng Silam dalam Syarah Hadis 80 4.1 Faktor Penyelewengan Silam dalam Syarah Hadis 81 4.1.1 Pengertian Hadis MaudhuÊ dan Hukumnya 82 4.1.2 Sejarah Penyelewengan Hadis 83 4.1.3 Faktor Penyelewengan Silam dalam Hadis 83 4.2 Jenis Penyelewengan Silam dalam Hadis 88 4.2.1 Penyelewengan Silam dalam Hadis oleh 88

Mazhab yang Terpesong daripada Ajaran

Ahli Sunah wal-Jamaah

4.2.2 Jenis Penyelewengan Silam Hadis 91 4.2.3 Karya Ulama Berkaitan dengan Penyelewengan 92

Hadis Silam

4.3 Tanda Penyelewengan Silam dalam Hadis 93 4.3.1 Tanda Penyelewengan dalam Sanad 94 4.3.2 Tanda Penyelewengan dalam Matan 95 4.3.3 Kitab yang Meriwayatkan Hadis Palsu 98

(6)

4.4 Cara Mengatasi Penyelewengan Silam dalam Syarah Hadis 99

4.4.1 Kaedah Pencegahan 99

4.4.2 Kaedah Pembasmian 100

Rumusan 101

Kata Kunci 102

Rujukan 102

Topik 5 Metode Menyeleweng Kontemporari dalam Hadis 104 5.1 Penyelewengan Kontemporari dalam Hadis 105 5.2 Penyelewangan Disebabkan Tidak Memahami Takhrij 109

Hadis dan Metode Fiqah Ahli Hadis

5.2.1 Penyelewangan Disebabkan Tidak Memahami 109

Takhrij Hadis

5.2.2 Penyelewengan Disebabkan Tidak Memahami 112 Metode Fiqah Ahli Hadis

5.3 Penyelewangan Disebabkan Tidak Memahami Usul Fuqaha 116

Rumusan 125

Kata Kunci 125

Rujukan 126

Topik 6 Syarah Hadis tentang Akidah (Azab Kubur dan Penyakit 128 Berjangkit)

6.1 Kubur dan Hakikatnya 130

6.1.1 Kubur dan Hadis yang Berkaitan dengannya 130

6.2 Azab Kubur 133

6.2.1 Dalil Kebenaran Wujudnya Azab Kubur 133 6.2.2 Hujah Golongan yang Menolak Kewujudan Azab 138

Kubur

6.3 Penyakit Berjangkit 141

6.3.1 Hadis yang Menunjukkan Ketiadaan Penyakit 141

Berjangkit

6.3.2 Hadis yang Menunjukkan Kewujudan Penyakit 143

Berjangkit

6.3.3 Percanggahan 145

6.3.4 Tawfiq 146

Rumusan 148

Kata Kunci 149

Rujukan 149

(7)

Topik 7 Syarah Hadis tentang Konsep Ibadat 150

7.1 Fuqaha dan Ahli Hadis (Muhaddithin) 151

7.1.1 Pengertian Fuqaha dan Pembahagian Fiqh 152

7.1.2 Ijtihad 153

7.1.3 Pengertian Ahli Hadis (Muhaddithin) 154 7.2 Metodologi Fuqaha dalam Membicarakan Hukum 156

7.2.1 Pengenalan Ringkas Mengenai Metodologi Fuqaha 156 7.2.2 Sebab Ikhtilaf Fuqaha dalam Memahami Hukum 159

bagi Sesebuah Hadis

7.2.3 Pendirian Muslim terhadap Ikhtilaf Fuqaha dalam 161

Hadis Hukum

7.3 Metodologi Ahli Hadis dalam Membicarakan Hukum 162

7.3.1 Kemuliaan Ahli Hadis 162

7.3.2 Metodologi Ahli Hadis dalam Membicarakan 163

Hukum

7.4 Contoh Huraian Konsep Ibadat dalam Kitab Fiqh 166 7.4.1 Contoh Metode Imam Nawawi dalam Konsep 168 Ibadat Menerusi Kitab al-MajmuÊ Syarh

al-Muhazzab

7.5 Contoh Huraian Konsep Ibadat dalam Kitab Syarah Hadis 171 7.5.1 Contoh Metode Imam al-Bukhari dalam Konsep 171 Ibadat Menerusi Sahih al-Bukhari

7.5.2 Contoh Metode Imam al-Syawkani dalam Nail 173

al-Awtar

Rumusan 176

Kata Kunci 177

Rujukan 177

Topik 8 Syarah Hadis tentang Misoginis 179 8.1 Metode Sahih Memahami Syarah Hadis tentang Misoginis 180

8.2 Pengertian Misoginis 183

8.2.1 Pengertian Misoginis 183

8.2.2 Pemikiran Songsang Feminisme Islam Mengenai 183

Hadis Misoginis

8.3 Hadis Pertama: Wanita, Keldai dan Anjing Pemutus Solat 186

8.3.1 Teks Hadis 186

8.3.2 Analisis Sanad 186

8.3.3 Analisis Matan dan Pemahaman Hadis 187 8.3.4 Permasalahan Hadis dan Penyelesaiannya 189

(8)

8.4 Hadis Kedua: Wanita Punca Ketidakberuntungan 190

8.4.3 Analisis Matan dan Pemahaman Hadis 191 8.4.4 Permasalahan Hadis dan Penyelesaiannya 192 8.5 Hadis Ketiga: Ketidaksempurnaan Akal aan Agama Wanita 194

8.5.3 Analisis Matan dan Pemahaman Hadis 196

Rumusan 201

Kata Kunci 201

Rujukan 202

Topik 9 Syarah Hadis tentang Sains (Habbatus Sauda) 203

9.1 Hadis Habbatus Sauda 205

9.1.1 Teks Hadis dan Terjemahannya 205

9.2 Pemahaman Hadis Habbatus Sauda 207

9.2.1 Syarah Hadis daripada Kitab Fathul Baari Syarh 207 Sahih al-Bukhari

9.2.2 Syarah Hadis daripada Kitab al-Minhaj Syarh 211

Sahih Muslim

9.3 Bukti/Penemuan Saintifik terhadap Kebenaran Hadis 214 9.3.1 Pengenalan Pokok Habbatus Sauda 214 9.3.2 Kajian Saintifik Berkenaan Habbatus Sauda 215

Rumusan 217

Kata Kunci 218

Rujukan 218

Topik 10 Syarah Hadis tentang Taklid 219

10.1 Pengertian Taklid dan Perbezaannya dengan al-IttibaÊ 220 10.1.1 Pengertian Taklid dari Sudut Bahasa dan Istilah 220 10.1.2 Perbezaan antara al-IttibaÊ dengan Taklid 221 10.2 Hukum Taklid dalam Masalah Akidah dan Perkara Cabang 222 10.2.1 Taklid dalam Masalah Akidah 222 10.2.2 Taklid dalam Masalah Cabang 225 10.3 Hadis Berkaitan dengan Taklid 227

10.3.1 Lafaz Hadis dan Takhrij 227

10.3.2 Syarah Hadis 229

Rumusan 232

Kata Kunci 233

Rujukan 233

(9)

Topik 11 Syarah Hadis tentang Fanatik dan Taasub 235

11.1 Fanatik dan Taasub 237

11.1.1 Pengertian Fanatik dan Taasub, dan Hakikatnya 237 11.1.2 Hadis Nabi SAW Berkaitan dengan Fanatik dan 239

Taasub

11.2 Fanatik dan Taasub dalam Masyarakat 243

11.2.1 Punca Taasub 244

11.2.2 Contoh Taasub dalam Masyarakat 244

11.3 Wasatiah dalam Beragama 249

11.3.1 Pengertian Wasatiah 249

11.3.2 Konsep Wasatiah dalam Ibadah 250 11.3.3 Penyelesaian Masalah Fanatik 257

Rumusan 258

Kata Kunci 259

Rujukan 259

(10)

PANDUAN KURSUS

(11)

(12)

DESKRIPSI PANDUAN KURSUS

Anda perlu membaca Panduan Kursus ini dengan teliti dari awal hingga akhir.

Ia menyatakan kandungan kursus dengan ringkas dan bertujuan membantu anda memahami kandungan kursus. Ia juga mencadangkan jumlah tempoh masa untuk anda habiskan bagi menyelesaikan kursus ini dengan jayanya. Sila rujuk Panduan Kursus ini dari semasa ke semasa ketika anda membaca kandungan kursus kerana ia dapat membantu anda dalam menjelaskan komponen pembelajaran penting yang mungkin anda terlepas pandang.

PENGENALAN

AMSH5103 Isu Kontemporari dalam Pengajian Hadis ialah salah satu kursus yang ditawarkan di Open University Malaysia (OUM). Kursus ini bernilai 3 jam kredit dan harus dijalankan selama 8 hingga 15 minggu.

AUDIENS KURSUS

Kursus ini ditawarkan kepada semua pelajar yang mengambil program Sarjana Pengajian Islam. Kursus ini bertujuan memaklumkan kepada pelajar tentang isu kontemporari dalam pengajian hadis. Ia membentangkan metode dan aliran dalam mensyarahkan hadis. Hal ini termasuklah metode silam dan metode kontemporari. Perbincangan lebih menonjolkan beberapa kesalahan dan penyelewengan dalam mensyarahkan hadis, khasnya bagi hadis yang lebih abstrak seperti tentang hari kiamat yang berkaitan dengan sains dan perubatan.

Sebagai pelajar terbuka dan jarak jauh, anda seharusnya mampu belajar secara kendiri dan mengoptimumkan kaedah pembelajaran dan persekitaran sedia ada.

Sebelum anda memulakan kursus ini, sila pastikan anda mempunyai bahan kursus yang betul serta memahami keperluan kursus dan cara kursus tersebut dikendalikan.

(13)

JADUAL PEMBELAJARAN

Berdasarkan piawaian amalan OUM, pelajar perlu memperuntukkan 40 jam pembelajaran bagi setiap jam kredit. Oleh itu, kursus yang bernilai 3 jam kredit memerlukan masa pembelajaran selama 120 jam. Rajah 1 menunjukkan masa pembelajaran pelajar (SLT ă student learning time).

Rajah 1: Masa Pembelajaran Pelajar

HASIL PEMBELAJARAN KURSUS

Pada akhir kursus ini, anda seharusnya dapat melakukan perkara berikut:

1. Menghuraikan metodologi asas dalam pentafsiran hadis.

2. Membandingkan aliran-aliran dalam pentafsiran hadis.

3. Mengaplikasi metodologi pentafsiran hadis yang benar dalam isu yang relevan.

4. Menilai penyelewengan dalam pentafsiran hadis.

(14)

SINOPSIS KURSUS

Kursus ini dibahagikan kepada 11 topik. Sinopsis bagi setiap topik dinyatakan seperti yang berikut:

Topik 1 membentangkan metode asas dalam syarah teks hadis.

Topik 2 membincangkan kaedah sahih silam dalam syarah hadis.

Topik 3 membincangkan metode sahih kontemporari dalam syarah hadis.

Topik 4 membincangkan metode menyeleweng silam dalam syarah hadis.

Topik 5 membincangkan metode menyeleweng kontemporari dalam hadis.

Topik 6 membincangkan syarah hadis tentang akidah, khas yang berkaitan dengan azab kubur dan penyakit berjangkit.

Topik 7 membincangkan syarah hadis tentang konsep ibadat.

Topik 8 membincangkan syarah hadis tentang misoginis.

Topik 9 membincangkan syarah hadis tentang sains (habbatus sauda).

Topik 10 membincangkan syarah hadis tentang taklid.

Topik 11 membincangkan syarah hadis tentang fanatik dan taasub.

PANDUAN SUSUN ATUR TEKS

Sebelum anda membaca modul ini, adalah penting bagi anda untuk maklum mengenai susun atur teks modul. Dengan memahami susun atur teks akan membantu anda untuk merencana pembelajaran kursus supaya menjadi lebih objektif dan berkesan. Secara umumnya, susun atur teks bagi setiap topik adalah seperti yang berikut:

Hasil Pembelajaran: Ia menyatakan perkara yang anda harus dapat lakukan atau capai setelah selesai membaca sesuatu topik. Semasa anda membaca setiap topik, anda digalakkan merujuk senarai hasil pembelajaran berkenaan. Ia membolehkan anda meningkatkan pemahaman anda mengenai kandungan topik secara berterusan.

(15)

Semak Kendiri: Komponen modul ini diselitkan di beberapa tempat strategik tertentu di seluruh modul. Ia mungkin diletakkan selepas satu atau beberapa subtopik. Ia biasanya berbentuk soalan. Apabila anda menemui komponen ini, renungkanlah apa-apa yang telah anda pelajari sejauh ini. Dengan cuba menjawab soalan tersebut, anda seharusnya dapat mengukur sejauh mana anda memahami subtopik tersebut. Kebanyakan jawapan untuk soalan yang ditanya terdapat dalam modul itu sendiri.

Aktiviti: Sebagaimana Semak Kendiri, komponen Aktiviti juga diselitkan pada bahagian tertentu dalam topik di seluruh modul. Komponen ini mungkin memerlukan anda untuk menjawab soalan, meneroka kajian kes pendek atau melakukan pemerhatian atau penyelidikan. Anda juga mungkin perlu menilai senario tertentu. Pada bahagian Aktiviti, anda harus berusaha merenungkan apa-apa yang anda telah kumpulkan daripada modul ini dan mengguna pakainya pada situasi sebenar. Pada masa yang sama, anda perlu mengaplikasikan Kemahiran Berfikir Aras Tinggi (KBAT), iaitu dalam menganalisis, mensintesiskan dan menilai, bukan hanya mengingat dan mendefinisikan sesuatu.

Rumusan: Pada akhir topik, pelbagai isi penting topik tersebut disenaraikan.

Komponen ini membantu anda untuk mengingat dan mengimbas semula keseluruhan topik. Dengan membaca komponen ini, anda seharusnya dapat mengukur tahap pengekalan pengetahuan anda tentang topik tersebut. Jika anda dapati terdapat bahagian yang anda tidak faham dengan sepenuhnya, sila kembali membaca topik berkenaan.

Kata Kunci: Pada akhir topik, disenaraikan beberapa perkataan dan frasa penting yang digunakan dalam topik berkenaan. Anda seharusnya membaca komponen ini untuk mengingat kembali perkataan dan frasa penting yang digunakan.

Jika terdapat perkataan atau terma yang anda tidak boleh jelaskan, sila kembali mencari terma berkenaan dalam modul.

Rujukan: Bahagian ini menyatakan senarai buku teks, jurnal, artikel, kandungan elektronik atau sumber yang boleh ditemui yang berkaitan dan bermanfaat.

Senarai ini boleh dilihat dalam beberapa bahagian seperti dalam Panduan Kursus (pada bahagian Rujukan), pada akhir setiap topik atau pada akhir modul. Anda digalakkan membaca bahagian yang berkaitan dalam senarai rujukan tersebut untuk mendapatkan maklumat lanjut dan memperkukuhkan kefahaman anda berkenaan kursus ini.

(16)

PENGETAHUAN ASAS

Pelajar kursus ini ialah mereka yang memiliki ijazah Sarjana Muda Pengajian Islam/Syariah/Usuluddin atau yang setara dengannya.

Selain itu, pelajar harus memiliki ijazah Sarjana Muda dalam bidang lain daripada Pengajian Islam/Syariah/Usuluddin atau yang setara dengannya, juga boleh mengikuti kursus ini melalui Kemasukan Fleksibel (Flexible Entry) berserta dengan pengalaman 3 tahun bekerja dalam bidang yang berkaitan dengan Islam dan berumur 35 ke atas.

KAEDAH PENILAIAN

Sila rujuk myINSPIRE.

RUJUKAN

Abd al-Latif, & Abd al-Mawjud Muhammad. (1990). Al-Sunnah al-Nabawiyyah banya duÊat al-fitnah wa adÊiyaÊ al-Âelm. Dar al-TibÊah al-Muhammadiyyah.

Adian Husaini. (2006). Pemetik feminisme: Satu kajian kritis. Jurnal Kajian Islam dan Wanita, 3(2). Gema Insani.

Haziyah Hussin, & Mohd Kafi Soroni et al. (2006). Kelangsungan pengajian hadis: Cabaran dan masa depan. Jabatan al-Quran dan al-Sunnah, Fakulti Pengajian dan Peradaban Islam, Kolej Universiti Islam Antarabangsa, Selangor.

Faisal Ahmad Shah et al. (2010). Manahij al-muhaddithin: Metode dan pendekatan sarjana hadith. Jabatan al-Quran dan al-Hadith, Akademi Pengajian Islam, Universiti Malaya.

(17)

PERPUSTAKAAN DIGITAL TAN SRI DR ABDULLAH SANUSI (TSDAS)

Perpustakaan Digital TSDAS mempunyai pelbagai sumber bercetak dan dalam talian untuk kegunaan pelajar. Perpustakaan digital komprehensif ini yang boleh dicapai melalui portal OUM, menyediakan akses kepada lebih daripada 30 pangkalan data dan sebahagiannya ditunjukkan dalam Rajah 2. Sebagai pelajar OUM, anda digalakkan untuk menggunakan sepenuhnya sumber yang terdapat di perpustakaan ini.

Rajah 2: Antara Pangkalan Data dalam Talian yang Terdapat di Perpustakaan Digital TSDAS

(18)

 PENGENALAN

Hadis ialah sumber kedua dalam syariat Islam selepas al-Quran. Sebagai sumber penting dalam perundangan Islam, inti pati dan pengajaran daripada hadis perlu difahami dengan sebaik mungkin. Oleh itu, untuk memahami pengajaran dan kehendak sesebuah hadis, ia perlu disyarahkan atau ditafsirkan. Semasa mensyarahkan hadis, ulama telah berpegang pada metode tertentu. Menerusi topik ini, anda akan pelajari metode ini dan cara ia diaplikasikan dalam kitab syarah. Selain itu, anda juga akan didedahkan dengan subtopik yang berkaitan dengan syarah hadis, iaitu kaedah syarah hadis dan jenis syarah hadis. Moga maklumat yang akan anda pelajari menerusi topik ini dapat menambahkan lagi pengetahuan anda mengenai ilmu hadis.

Topik

1

 Metode Asas dalam Syarah Teks Hadis

Pada akhir topik ini, anda seharusnya dapat melakukan perkara berikut:

1. Menerangkan maksud metode dan syarah hadis.

2. Menerangkan metode syarah hadis.

3. Menghuraikan pengertian, kelebihan dan kekurangan metode syarah hadis.

4. Menjelaskan kaedah syarah hadis yang digunakan oleh ulama.

5. Membincangkan jenis syarah hadis.

6. Mengenal pasti aplikasi metode syarah hadis yang digunakan oleh pensyarah kitab hadis.

HASIL PEMBELAJARAN

(19)

METODE SYARAH KITAB HADIS SECARA UMUM

Dalam subtopik ini, kita akan membincangkan secara umum mengenai metode syarah kitab hadis.

1.1.1 Definisi Metode dan Syarah

Perkataan „metode‰ berasal daripada bahasa Yunani yang membawa maksud cara atau jalan. Metode dalam bahasa Arab dikenal sebagai manhaj.

Perkataan syarah pula merupakan perkataan bahasa Arab. Ia berasal daripada perkataan syaraha, yasyruhu dan syarhan yang membawa bermaksud menerangkan, melapangkan dan membukakan. Perkataan syarah biasanya digunakan untuk menerangkan atau menjelaskan hadis. Manakala perkataan

„tafsir‰ digunakan untuk menerangkan atau menjelaskan ayat al-Quran. Namun, kedua-dua istilah „Âsyarah‰ dan ‰tafsir‰ ini berlegar mengenai penjelasan terhadap maksud, erti kandungan nas atau pengajaran yang difahami daripada sesuatu nas. Maka, apabila dikatakan metode syarah hadis, maksudnya ialah cara memahami hadis, iaitu memahami inti sari dan pengajaran hadis.

1.1

Metode bermaksud cara melakukan sesuatu atau sistem. Sementara metodologi bererti sistem yang merangkumi kaedah dan prinsip yang digunakan dalam sesuatu disiplin.

(Kamus Dewan, 2005) Sebelum anda meneruskan pembacaan, nyatakan apa-apa yang anda tahu tentang hadis dan syarah hadis. Cuba lontarkan pendapat anda mengenai perkara tersebut dan bandingkan jawapan anda dengan penerangan yang akan diberi oleh tutor.

AKTIVITI 1.1

(20)

Berkenaan dengan ilmu syarah hadis, Imam al-Qannauji (1978) dalam kitabnya ÂAbjad al-ÂUlumÊ menerangkan bahawa ia ialah ilmu yang dilakukan mengikut kemampuan atau keupayaan manusia dalam mencari, meneliti dan mengkaji mengenai kehendak dan makna sesebuah hadis Rasulullah SAW berdasarkan kaedah atau prinsip bahasa Arab dan usul syariah.

1.1.2 Metode yang Digunakan oleh Pensyarah Hadis

Menyentuh mengenai metode yang digunakan oleh ulama semasa mensyarahkan hadis, ia boleh diringkaskan seperti yang berikut (Nizar Ali, 2001):

(a) Metode Tahlili (Analisis)

Metode pertama yang akan anda pelajari ialah metode tahlili, iaitu metode analisis. Sekiranya anda pernah mempelajari metode mentafsir al-Quran, sudah tentu anda telah pun mempunyai serba sedikit maklumat mengenai metode ini. Sekarang, cuba anda baca dan fahamkan cara metode tahlili digunakan semasa mensyarah hadis.

(i) Pengertian dan Penerangan Ringkas

Metode tahlili atau syarah tahlili menjelaskan hadis Nabi SAW dengan memaparkan segala aspek yang terkandung dalam sesebuah hadis serta menerangkan makna yang tercangkup di dalamnya, sesuai dengan kecenderungan dan kepakaran seseorang pensyarah.

Berdasarkan metode ini, seseorang pensyarah yang mensyarahkan hadis akan menjelaskan hadis berdasarkan turutan asal hadis yang terdapat dalam kitab-kitab hadis yang dikenal sebagai al-Kutub al-Sittah. Kebiasaannya, pensyarah memulakan penjelasannya daripada kalimat demi kalimat dan hadis demi hadis secara berurutan.

Huraian yang dibuat melibatkan pelbagai aspek yang terkandung dalam hadis seperti kosa kata, makna perkataan, latar belakang turunnya hadis (jika ada), kaitannya dengan hadis lain serta pendapat ulama yang berkaitan dengan hadis tersebut, sama ada pendapat para sahabat, para tabiin mahupun pendapat para ulama hadis.

(ii) Ciri-ciri Metode Tahlili

Secara umumnya, kitab syarah yang menggunakan metode tahlili biasanya berbentuk maÊthur (riwayat) atau raÊy (pendapat atau pemikiran rasional). Syarah yang berbentuk maÊthur merupakan riwayat yang datang daripada para sahabat, tabiin dan ulama hadis.

Sementara syarah yang berbentuk raÊy merupakan pemikiran atau pendapat seseorang pensyarah itu sendiri.

(21)

Kitab yang menggunakan metode tahlili mempunyai ciri-ciri berikut:

 syarahan yang dilakukan menggunakan pendekatan menjelaskan makna yang terkandung dalam hadis secara komprehensif dan menyeluruh;

 semasa mensyarahkan hadis, dijelaskan perkataan demi perkataan yang terdapat dalam hadis tersebut secara berurutan, juga turut diterangkan sabab al-wurud yang difahami daripada hadis lain, sekiranya hadis tersebut memiliki sabab al-wurud;

 huraian dan pemahaman yang dibuat oleh para sahabat, tabiin dan ulama syarah hadis yang lain, merangkumi pelbagai disiplin ilmu;

 dijelaskan juga hubungan (munasabah) antara satu hadis dengan hadis lain; dan

 dalam sesetengah keadaan, syarah hadis dengan metode ini menggambarkan kecenderungan pensyarah terhadap mazhab tertentu.

(iii) Kelebihan dan Kekurangan Metode Tahlili

Yang berikut adalah kelebihan dan kekurangan metode tahlili yang digunakan semasa mensyarahkan hadis.

 Kelebihan

 Ruang lingkup perbahasan yang luas:

Metode tahlili mencangkupi pelbagai aspek, iaitu kata, frasa, kalimat, sabab al-wurud, munasabah dan lain-lain lagi.

 Memuatkan pelbagai idea dan gagasan:

Dengan berpegang pada metode ini, pensyarah berkesempatan melontarkan idea dan pemahaman yang dikemukakan oleh para ulama.

(22)

 Kekurangan

 Menjadikan petunjuk hadis bersifat parsial:

Metode analisis menjadikan petunjuk atau pengajaran hadis bersifat parsial, iaitu terpisah-pisah, hingga seolah-olah pengajaran daripada hadis menjadi tidak jelas dan menyeluruh kerana syarahnya hanya tertumpu pada hadis yang sama dan kurang memberi perhatian kepada hadis yang mirip dengannya.

 Melahirkan syarah yang berbentuk subjektif:

Menerusi metode analisis, penulis tidak sedar bahawa dia telah mensyarahkan hadis secara subjektif dan tidak mustahil pula ada antara mereka yang mensyarahkan hadis berdasarkan kemahuan peribadinya tanpa memberi perhatian kepada kaedah atau prinsip yang sepatutnya.

(b) Metode Ijmali (Global)

Yang berikut adalah metode ijmali : (i) Pengertian dan Penerangan Ringkas

Metode ijmali (global) menjelaskan atau menerangkan hadis yang sesuai dengan urutan dalam kitab hadis yang ada dalam al-Kutub al-Sittah secara ringkas tetapi pada masa yang sama, dapat mempersembahkan syarahan hadis dengan bahasa yang mudah difahami.

(ii) Ciri-ciri Metode Ijmali

 Pensyarah melakukan penjelasan hadis dari awal sampai akhir tanpa perbandingan dan penetapan judul.

 Penjelasan umum sangat ringkas. Pensyarah tidak mengemukakan pendapat semaksimum yang mungkin. Namun demikian, penerangan terhadap hadis tertentu diberi agak terperinci tetapi tidak sebagaimana yang dilakukan dalam metode tahlili.

(23)

(iii) Kelebihan dan Kekurangan

 Kelebihan

 Ringkas dan padat:

Metode ini agak ringkas dan ia dirasakan lebih praktikal kerana mudah difahami oleh pembaca. Syarahannya tidak panjang berjela, sanad dan kritik matan sangat minimum.

 Gaya bahasa yang mudah:

Pensyarah hanya menjelaskan perkataan atau maksud hadis dengan tidak mengemukakan idea atau pendapatnya secara peribadi.

 Kekurangan

 Menjadikan petunjuk hadis bersifat parsial atau terpisah-pisah. Metode ijmali tidak menerangkan hadis secara menyeluruh dan ini sekali gus menjadikan petunjuk atau pengajaran hadis bersifat parsial, iaitu terpecah-pecah dan tidak berkait antara satu sama lain, sehingga hadis yang bersifat umum atau samar tidak diperjelaskan dengan hadis lain yang lebih terperinci.

 Tidak ada ruang untuk mengemukakan analisis. Metode ini mengehadkan peluang penulis untuk mengetengahkan pendapat terhadap pemahaman sesuatu hadis.

(c) Metode Muqarin (Analisis)

Yang berikut pula ialah metode muqarin atau analisis.

(i) Pengertian dan Penerangan Ringkas

Metode muqarin ialah metode memahami hadis dengan dua cara.

Pertama, membandingkan hadis yang memiliki lafaz yang sama atau mirip dalam tajuk yang sama atau memiliki lafaz yang berbeza tetapi masih dalam tajuk yang sama. Kedua, membandingkan pelbagai pendapat ulama syarah dalam mensyarahkan hadis.

(24)

Oleh itu, berdasarkan metode ini, syarahan hadis tidak hanya membandingkan hadis dengan hadis yang lain, bahkan turut dibandingkan pendapat ulama syarah dalam mensyarahkan hadis.

Antara kitab yang menggunakan metode muqarin ini ialah Sahih Muslim bi Syarah Imam Nawawi, ÂUmdah al-QariÊ Syarah Shahih al-Bukhari dan lain-lain lagi.

(ii) Ciri-ciri Metode Muqarin

 Membahaskan dan membandingkan lafaz hadis (mabahith lafziyah), periwayat. Kandungan makna daripada setiap hadis juga dibandingkan semasa mensyarahkan.

 Perbandingan pendapat para pensyarah hadis dilakukan secara meluas kerana huraiannya meliputi pelbagai aspek termasuklah kandungan makna hadis dan kaitan (munasabah) antara satu hadis dengan hadis yang lain.

(iii) Urutan Metode Muqarin

Metode ini dimulai dengan menjelaskan suku kata (mufradat ) dan lafaz hadis yang hampir sama. Jika perbandingan yang akan dibuat berkaitan dengan kemiripan lafaz hadis misalnya, maka langkah- langkah semasa mensyarahkan hadis adalah seperti yang berikut:

 Mengenal pasti dan menghimpun hadis-hadis yang mempunyai susunan kata (lafaz) yang hampir sama;

 Lafaz hadis yang hampir sama ini dibandingkan, seterusnya dikenal pasti sama ada ia membicarakan tajuk yang sama atau tajuk yang berbeza tetapi lafaznya sahaja yang sama;

 Menganalisis perbezaan yang terdapat dalam lafaz hadis yang hampir sama, baik perbezaan itu melibatkan maksud hadis mahupun susun kata atau lafaznya; dan

 Membandingkan pendapat ulama berkaitan dengan hadis yang dijadikan topik perbahasan.

(25)

(iv) Kelebihan dan Kekurangan

 Kelebihan

 Memberi pemahaman yang lebih jelas kepada pembaca jika dibandingkan dengan metode lain;

 Memberi ruang kepada penulis untuk berlapang dada menerima pendapat orang lain yang berbeza dengan pendapatnya;

 Pemahaman berdasarkan metode ini amat berguna bagi mereka mengetahui kepelbagaian pendapat mengenai sesebuah hadis;

dan

 Pensyarah didorong untuk mengkaji pelbagai hadis serta pendapat para pensyarah yang lain.

 Kekurangan

 Metode ini tidak relevan bagi pembaca peringkat permulaan kerana perbahasan yang dikemukakan agak luas sehingga sukar untuk menentukan pilihan.

 Metode ini cenderung menelusuri perbandingan pendapat antara para pensyarah dan ia tidak mengemukakan pendapat atau idea yang baharu. Maka, perbahasan hadis berdasarkan metode ini mungkin tidak sesuai dijadikan jalan penyelesaian bagi masalah kehidupan yang dihadapi masyarakat kerana ia tidak mengetengahkan penerangan yang terperinci bagi masalah yang berkaitan dengan hadis.

(26)

1.1.3 Cara Mensyarahkan Hadis

Tahukah anda bahawa ulama telah mengkategorikan cara mensyarahkan hadis kepada empat kategori.

(a) Pertama: Syarah Hadis dengan Hadis

Yang dimaksudkan dengan cara pertama ini ialah ulama mensyarahkan sesuatu hadis berdasarkan apa-apa yang telah dijelaskan dalam hadis yang lain atau dalam riwayat yang lain. Cara ini merupakan cara yang paling baik (afdal) dan selamat daripada berlakunya kesalahan semasa mensyarahkan hadis.

Imam Ahmad bin Hanbal berkata „Sesebuah hadis apabila tidak dihimpunkan jalan-jalannya (turuq) ia tidak difahami, dan sesebuah hadis itu menerangkan hadis yang lain.‰ Imam Ibn Hazm pula menyatakan,

„andai kata berlaku pertentangan (taÊarudh) antara beberapa hadis, maka perlu dilakukan sesuatu supaya hadis tersebut difahami dan cara yang paling tepat untuk memahaminya ialah dengan cara menggabungkan hadis-hadis tersebut, dan tidak boleh berpegang pada sebahagian hadis sahaja dan mengabaikan sebahagian yang lain.‰ Qadhi ÂIyadh (2006) pula berkata „Sesuatu hadis berperanan dalam menentukan hukum antara satu sama lain, ia juga berperanan dalam menerangkan perkara-perkara yang musykil dalam hadis lain.‰

1. Pada pendapat anda, metode syarah hadis yang manakah paling sesuai dan mudah difahami oleh mahasiswa Institusi Pendidikan Tinggi Awam dan Institusi Pendidikan Tinggi Swasta di Malaysia? Mengapakah begitu?

2. Berikan pandangan anda mengapa ilmu syarah hadis ini penting dipelajari?

AKTIVITI 1.2

Huraikan dengan terperinci kelebihan dan kekurangan setiap metode yang digunakan semasa mensyarahkan hadis.

SEMAK KENDIRI 1.1

(27)

Kata-kata ulama yang dibawakan sebentar tadi, jelas menunjukkan tahap pentingnya sesebuah hadis disyarahkan dengan hadis yang lain.

Tahukah anda cara mensyarahkan atau mentafsirkan hadis dengan hadis?

Ia berlaku dalam dua keadaan:

(i) Keadaan pertama ialah sesebuah hadis ditafsirkan atau disyarahkan dengan hadis yang sama. Maksudnya ialah hadis tersebut ditafsirkan melalui riwayat atau jalan lain yang juga turut meriwayatkan hadis yang sama. Jadi, kita lihat di sini berlakunya proses pengumpulan jalan dan riwayat yang mendatangkan hadis yang sama. Namun, kadangkala keadaan ini tidak boleh terjadi kerana terdapat sesetengah hadis yang tidak mempunyai jalan riwayat yang banyak (Bazmul, 2009).

Ada beberapa perkara penting yang perlu anda tahu berkaitan dengan kepelbagaian riwayat bagi sesebuah hadis. Perkara tersebut ialah:

 Terdapat dalam suatu riwayat apa-apa yang tidak ada pada riwayat yang lain. Yang dimaksudkan di sini ialah beberapa riwayat diambil atau kumpulkan dengan tidak menafikan atau menolak mana-mana riwayat. Hal ini berlaku kerana cerita yang terkandung dalam riwayat-riwayat ini sama, begitu juga dengan maknanya.

 Terdapat perbezaan antara apa-apa yang ada pada suatu riwayat berbanding dengan riwayat lain. Perbezaan yang dimaksudkan ialah perbezaan dari sudut lafaz dan makna. Sekiranya ada kemungkinan untuk disatukan kesemua riwayat yang berbeza ini, maka ia hendaklah disatukan. Sekiranya ia tidak boleh disatukan, maka ia perlu ditarjihkan, iaitu memilih riwayat yang paling kuat (rajih).

 Terdapat beberapa riwayat yang terkandung di dalamnya perbezaan atau percanggahan pada sesuatu perkara di samping terdapat persamaan pada perkara yang lain. Percanggahan atau perbezaan ini mestilah tidak memberi kesan kepada perkara yang disepakati.

Jika keadaan ini berlaku, hendaklah berpegang pada perkara yang disepakati dan ditinggalkan apa-apa yang bercanggah atau berbeza kerana perbezaan ini dikenal oleh ulama hadis sebagai mudhtarib dan ia tertolak.

(28)

 Terdapat pelbagai versi lafaz dalam beberapa riwayat tetapi masih berlegar pada makna yang sama. Perkara ini berlaku kerana perawi meriwayatkan hadis berdasarkan makna dan ini diterima oleh ulama hadis.

Selain daripada apa-apa yang disebut tadi, tahukah anda apakah faedah yang diperoleh daripada pengumpulan jalan atau riwayat bagi hadis yang sama atau hadis yang berlainan dalam satu topik?

Antara faedahnya ialah:

 Dapat mentafsirkan perkataan yang gharib. Perkara ini diakui oleh ulama sebagai cara terbaik untuk menjelaskan perkataan yang gharib yang terdapat dalam sesetengah riwayat hadis (Al-Suyuti, 2003);

 Dapat mengetahui sabab wurud hadis mana yang sabab wurud ini amat berperanan dalam menentukan maksud sesebuah hadis;

 Dapat diketahui ketidakjelasan maksud (mubham) dalam matan hadis kerana perkara mubham ini hanya berlaku pada riwayat tertentu sahaja. Oleh yang demikian, riwayat yang tidak terdapat padanya mubham menjelaskan riwayat yang matannya tidak jelas;

 Dapat menjelaskan riwayat yang umum (mujmal ) kerana terdapat riwayat lain yang mengkhususkan atau menjelaskannya;

 Dapat dipilih (tarjih) makna yang sesuai bagi makna yang ada pada satu riwayat;

 Dapat ditentukan perkara yang tepat (jazm) bagi sesuatu riwayat dan ditolak perkara yang syak; dan

 Dapat membuat pilihan (tarjih) jika berlaku kesamaran atau keraguan (taraddud ) daripada perawi dalam riwayatnya.

(ii) Keadaan kedua pula ialah sesebuah hadis ditafsirkan atau disyarahkan dengan hadis yang lain tetapi masih dalam bab yang sama. Keadaan ini memerlukan kepada merujuk kitab atau karya hadis yang disusun berdasarkan tajuk (maudhuÊat ) seperti al-Mushannafat, al-Muwattaat, al-JawamiÊ, al-Sunan, al-Mustadrakat, al-Mustakhrajat dan al-AjzaÊ (Bazmul, 2009).

(29)

(b) Kedua: Syarah Hadis dengan Kata-kata Sahabat

Sekarang, mari kita lihat pula kaedah kedua yang digunakan untuk mensyarahkan hadis. Kaedah kedua ini ialah sesebuah hadis disyarahkan dengan kata-kata sahabat. Sila baca penerangan berikut dengan teliti supaya anda dapat memahami kaedah kedua ini dengan baik.

Tahukah anda siapakah yang dimaksudkan dengan sahabat? Sahabat ialah individu yang bertemu dengan Rasulullah SAW semasa hayatnya dan dia beriman dengan Baginda SAW sehingga akhir hayat walaupun dia pernah murtad tetapi kembali memeluk Islam dan dia mati sebagai seorang Islam. Ulama hadis bersepakat mengatakan semua sahabat Rasulullah SAW adalah adilÊ dan thiqah. Maka, periwayatan mereka diterima kerana mereka tidak melakukan pendustaan terhadap Rasulullah SAW, sekali gus diiktiraf sebagai salah satu kaedah untuk mensyarahkan hadis (Al-Abadiyy, 1999).

Mengapakah kata-kata para sahabat diambil kira sebagai salah satu kaedah untuk mensyarahkan hadis?

Sahabat ialah orang yang paling dekat dengan Rasulullah SAW, mereka hidup pada ketika wahyu masih diturunkan dan mereka mengetahui perkara berkaitan dengan keadaan (qaraÊin al-ahwal ) ketika sesebuah hadis itu dikeluarkan oleh Rasulullah SAW. Oleh yang demikian, mereka dapat memahami sesebuah hadis dengan baik. Lebih-lebih lagi, jika sahabat ini juga merupakan perawi hadis, nescaya dia akan lebih mengetahui dan memahami hadis yang diriwayatkannya berbanding dengan orang lain.

Sila cari maklumat berkenaan dengan karya hadis yang disusun berdasarkan tajuk (maudhuÊat), iaitu al-Mushannafat, al-Muwattaat, al-JawamiÊ, al-Sunan, al-Mustadrakat, al-Mustakhrajat dan al-AjzaÊ. Bentangkan dalam bentuk kumpulan beberapa nama buku beserta nama penulis bagi setiap jenis karya hadis yang disusun berdasarkan tajuk (maudhuÊat) ini.

AKTIVITI 1.3

(30)

Tahukah anda, bahawa kelebihan yang ada pada diri sahabat ini menyebabkan ulama hadis amat memberi perhatian kepada kata-kata para sahabat. Dalam ilmu hadis, kata-kata sahabat ini dikenal sebagai athar. Terdapat banyak karya hadis yang menghimpunkan athar sahabat.

Antaranya ialah MuwataÊ Imam Malik, hadis-hadis muÊallaq dalam Sahih al-Bukhari, Musannaf Abdul Razak, Musannaf Ibn Abi Syaybah, Kitab al-Athar karangan Muhammad bin Hasan al-Syaybani, Kitab al-Athar karangan Abu Yusuf dan lain-lain lagi. Kata-kata sahabat juga turut dimuatkan dalam ajzaÊ yang berkaitan dengan sesuatu topik (maudhuÊ ) atau hadis tertentu. Ia bertujuan menjelaskan makna perkara atau hadis tersebut. Contohnya, juzÊ bacaan di belakang imam dan juzÊ mengangkat kedua-dua belah tangan karangan Imam al-Bukhari dan ajzaÊ hadithiyyah oleh Imam Abi Dunya.

Selain itu, untuk mengambil kira tafsiran sahabat bagi mensyarahkan hadis, kedudukan sahabat ini sebagai perawi hadis tersebut ataupun bukan sebagai perawi hadis tersebut amat memainkan peranan. Kata-kata para sahabat yang berperanan mensyarahkan sesebuah hadis boleh dikategorikan kepada beberapa jenis. Jenis tersebut adalah seperti yang berikut sama ada:

 tafsiran mereka bertentangan sama sekali dengan hadis;

 tafsiran mereka serupa atau sama dengan hadis; atau

 tafsiran mereka sama dengan hadis pada sesetengah bahagian dan berlainan pula pada bahagian yang lain.

Yang berikut adalah penjelasan bagi pembahagian tadi. Jika tafsiran sahabat ini bertentangan sama sekali dengan hadis dan beliau merupakan perawi hadis tersebut, maka tafsiran yang diambil kira (al-muÊtabar) ialah apa-apa yang diriwayatkan ⁽

ىور ﺎﲟ

) dan bukan apa-apa yang dilihat (

ىأر ﺎﲟ

). Jika sahabat itu bukan perawi hadis, maka yang diambil kira ialah hadis tersebut dan bukannya tafsiran sahabat ini.

Kiranya kata-kata sahabat yang meriwayatkan hadis tersebut sama dengan hadis, maka ia diambil kira sebagai tafsiran kepada hadis tersebut. Begitu juga jika sesuatu tafsiran sahabat itu dipersetujui oleh sebahagian sahabat dan tidak dipersetujui oleh sebahagian sahabat yang lain, maka yang diambil kira ialah tafsiran yang disepakati oleh para sahabat.

(31)

Jika tafsiran sahabat ini tidak dipersetujui oleh sahabat yang lain, sedangkan beliau merupakan perawi hadis tersebut, maka tafsiran beliau tetap diambil kira kerana beliau lebih mengetahui dan memahami apa-apa yang diriwayatkan. Namun, sekiranya sahabat ini bukan perawi hadis ini, bukanlah bererti tafsiran sahabat yang bertentangan dengan tafsirannya diterima pakai, sebaliknya tafsiran yang diambil kira adalah apa-apa yang ditarjihkan oleh ulama atau ahli ilmu (Bazmul, 2009).

(c) Ketiga: Syarah Hadis dengan Kata-kata Tabiin

Tabiin ialah individu yang bertemu sahabat. Kata-kata tabiin dikenal sebagai athar. Kata-kata sahabat juga dikenal dengan athar. Tabiin bertemu dan belajar daripada sahabat ilmu agama dan ulama hadis turut memberi perhatian terhadap kata-kata tabiin dan mereka menghimpun kata-kata tabiin dalam karya tertentu. Sekiranya tidak terdapat kata-kata tabiin yang mensyarahkan hadis tertentu, maka bolehlah menggunakan kaedah keempat.

(d) Keempat: Syarah Hadis Berdasarkan Ijtihad dan Konteks Bahasa

Maksud kaedah keempat ini ialah sesebuah hadis disyarahkan berdasarkan ijtihad dan konteks bahasa dengan berpandukan pendapat ulama yang terdapat sama ada dalam kitab syarah, fiqah, adab atau akidah (Bazmul, 2009).

Ibn Abi al-ÂIzz al-Hanafi (1985) berkata: „Ia merupakan satu kesalahan bagi sesiapa yang menyangka bahawa dia mengetahui hukum-hakam melalui al-Quran dan sunah tanpa melihat dan mengetahui pendapat ulama mengenainya kerana dengan meneliti pandangan ulama ini akan membawa kepada penemuan jawapan atau hukum yang boleh dipegang atau diikut.‰

Tahukah anda perbezaan antara menerangkan maksud sesuatu perkataan dan menerangkan maksud yang dikehendaki daripada sesuatu perkataan?

Yang dimaksudkan dengan menerangkan sesuatu perkataan ialah menerangkannya dari sudut bahasa, iaitu dengan merujuk buku lughah atau buku gharib hadis. Manakala menerangkan maksud yang dikehendaki daripada sesuatu perkataan pula ialah mencari makna perkataan berdasarkan konteks ayat, iaitu dengan merujuk buku syarah. Tidak semestinya maksud perkataan dari sudut bahasa itu merupakan maksud yang dikehendaki daripada perkataan tersebut.

(32)

Menyentuh mengenai kaedah mensyarahkan hadis berdasarkan ijtihad dan konteks bahasa, ada beberapa perkara yang perlu diberi perhatian. Perkara tersebut ialah:

(a) Hendaklah berpegang pada kaedah yang telah ditetapkan oleh syarak semasa mentafsir nas syarak, iaitu mentafsir lafaz atau perkataan berdasarkan Âuruf syarak terlebih dahulu. Sekiranya tidak ada, maka barulah ditafsirkan mengikut Âuruf sahabat dan seterusnya Âuruf bahasa, di samping menjaga konteks ayat dan prinsip yang telah ditetapkan oleh syarak;

(b) Hendaklah merujuk hadis Rasulullah SAW secara keseluruhannya; dan (c) Terdapat pendapat ulama terdahulu bagi makna yang dipilih berdasarkan

ijtihad ataupun konteks bahasa ini.

1.1.4 Jenis Syarah Hadis

Perbahasan sebelum ini membicarakan mengenai metode yang digunakan oleh ulama semasa mensyarahkan hadis dan kaedah yang digunakan oleh mereka semasa mensyarahkan hadis. Sekarang, mari kita mempelajari pula satu lagi perkara penting dalam pembahagian syarah hadis, iaitu jenis syarah hadis.

Sebelum memulakan perbincangan mengenai jenis syarah hadis, anda perlu jelas mengenai maksud metode syarah hadis dan kaedah mensyarahkan hadis supaya anda dapat membezakan antara kedua-dua perkara ini dengan jenis syarah hadis yang bakal dibincangkan sebentar lagi.

Berpegang pada pendapat atau kata-kata sahabat dan tabiin adalah antara cara mensyarahkan hadis. Siapakah yang dimaksudkan dengan

„sahabat‰ dan „tabiin‰? Sebutkan beberapa nama sahabat dan tabiin yang banyak meriwayatkan hadis.

SEMAK KENDIRI 1.2

Mensyarahkan hadis dengan hadis ialah cara yang paling afdal. Berikan pendapat anda mengapa cara ini dianggap paling baik.

AKTIVITI 1.4

(33)

Ulama hadis membahagikan syarah hadis kepada beberapa jenis. Yang berikut ialah jenis syarah hadis ini.

(a) Al-Syarh al-Qawli. Juga Dikenal sebagai Al-Syarh al-MawdiÊi

Al-Syarh al-Qawli digunakan oleh pensyarah hadis pada kala beliau memetik sebahagian daripada sanad atau matan hadis dan kebiasaannya beliau menggunakan perkataan „

اﺬﻛ: ﻪﻟﻮﻗ

‰. Kemudian. beliau akan membahaskan petikan tersebut sama ada secara ringkas atau terperinci, mengikut urutan lafaz sanad dan matan bagi petikan tersebut.

Contoh al-Syarh al-Qawli ialah sebagaimana yang didatangkan oleh Ibn Hajar al-ÂAsqalani dalam kitabnya Fath al-Bari Syarah Sahih al-Bukhari semasa mensyarahkan hadis „

ماﺮﺣ ﻮﻬﻓ ﺮﻜﺳأ باﺮﺷ ﻞﻛ

‰. Ibn Hajar (1993) berkata:

ﻪﺑﺮﺸﺑ ﻞﺼﺣ ءاﻮﺳ رﺎﻜﺳﻹا ﻪﻧﺄﺷ ﻦﻣ نﺎﻛ يأ "ﺮﻜﺳأ باﺮﺷ ﻞﻛ" ﻪﻟﻮﻗ يأ ﻦﻣ ماﺮﺣ ﻩﲑﺜﻛو ﺮﻜﺴﳌا ﻞﻴﻠﻗ نأ ﻰﻠﻋ ﻞﻴﻟد ﻪﻴﻓ ﰊﺎﻄﳋا لﺎﻗ ﻻ مأ ﺮﻜﺴﻟا ﻐﻴﺻ ﺎ ﻷ نﺎﻛ عﻮﻧ ﻪﻨﻣ نﻮﻜﻳ يﺬﻟا باﺮﺸﻟا ﺲﻨﺟ ﱃإ ﺎ ﲑﺷأ مﻮﻤﻋ ﺔ

ﻰﻠﻋ ﻻاد نﻮﻜﻳ ﻪﻧﺄﻓ لﻼﺣ ﻮﻬﻓ ﻊﺒﺷأ مﺎﻌﻃ ﻞﻛ لﺎﻗ ﻮﻟ ﺎﻤﻛ ﻮﻬﻓ ﺮﻜﺴﻟا ﺾﻌﺑ نود ﺾﻌﺒﻟ ﻪﺑ ﻊﺒﺸﻟا ﻞﺼﳛ ﱂ نأو عﺎﺒﺷﻻا ﻪﻧﺄﺷ ﻦﻣ مﺎﻌﻃ ﻞﻛ ﻞﺣ ﻻ ﺎﻣو ﻪﺑﺮﺷ ﻞﳛ ﻻ ﺮﻜﺴﳌا نأ بﺎﺒﻟا اﺬﻫ ﰲ ﻪﺑ يرﺎﺨﺒﻟا جﺎﺠﺘﺣا ﻪﺟوو ءﻮﺿﻮﻟا زﻮﳚ ﻻ ﻪﺑﺮﺷ ﻞﳛ ."ﻢﻠﻋأ ﷲو ﺎﻗﺎﻔﺗا ﻪﺑ

(b) Al-Syarh al-MaudhuÊi

Al-Syarah al-MaudhuÊi ialah pengarang kitab syarah membahaskan sesebuah hadis dengan membahagikan perbincangannya kepada tajuk-tajuk kecil. Setiap tajuk kecil ini diberi nama tertentu dan seterusnya tajuk ini dikupas berdasarkan kehendak tajuk tersebut. Ia boleh jadi ringkas dan kadangkala menjadi panjang.

(34)

Antara contoh al-Syarah al-MaudhuÊi dalam kitab syarah hadis ialah apa-apa yang didatangkan oleh Imam Badr al-Din Abu Muhammad Mahmud bin Ahmad al-ÂAini (2002) dalam kitabnya ÊUmdah al-QariÊ Syarah Sahih al-Bukhari semasa mensyarahkan hadis „

... تﺎﻴﻨﻟ لﺎﻤﻋﻷا ﺎﳕإ

^{.‰ Beliau}

berkata:

"

ﺔﻳﻵ ﺚﻳﺪﳊا ﻖﻠﻌﺗ نﺎﻴﺑ ءﺎﻴﺒﻧﻷا ﻊﻴﲨ ﱃإو ﺎﻨﻴﺒﻧ ﱃإ ﻰﺣوأ ﱃﺎﻌﺗ ﷲ نإ :

لﺎﻤﻋﻷا نإ مﻼﺴﻟا ﻢﻬﻴﻠﻋ اوﺪﺒﻌﻴﻟ ﻻإ اوﺮﻣأ ﺎﻣو) ﱃﺎﻌﺗ ﻪﻟﻮﻗ ﻪﻟ ﺔﺠﳊاو تﺎﻴﻨﻟ

:ﱃﺎﻌﺗ ﻪﻟﻮﻗو (ﻦﻳﺪﻟا ﻪﻟ ﲔﺼﻠﳐ ﷲ ﺎﺣﻮﻧ ﻪﺑ ﻰﺻو ﺎﻣ ﻦﻳﺪﻟا ﻦﻣ ﻢﻜﻟ عﺮﺷ 

ﻚﻴﻟإ ﺎﻨﻴﺣوأ يﺬﻟاو صﻼﺧﻹ ﻢﻫﺎﺻو" :ﺔﻴﻟﺎﻌﻟا ﻮﺑأ لﺎﻗ ﺔﻴﻨﻟا :صﻼﺧﻹاو . 

."ﻪﺗدﺎﺒﻋ ﰲ

"

ﺔﲨﱰﻟ ﺚﻳﺪﳊا ﻖﻠﻌﺗ نﺎﻴﺑ ﱯﻨﻟا نأ لوﻷا ﻩﻮﺟو ﻪﻴﻓ ﺮﻛذ :

اﺬ ﺐﻄﺧ

ﻩرﻮﻬﻇ ﺪﻌﺑ نﺎﻛ ﻚﻟذو ةﺮﺠﳍا راد ﱃإ ﻞﺻو ﲔﺣ ﺔﻨﻳﺪﳌا مﺪﻗ ﺎﳌ ﺚﻳﺪﳊا ."لوﻷﺎﻓ ﻪﺋﻼﻌﺘﺳاو ﻩﺮﺼﻧو

"

ﻪﻟﺎﺟر نﺎﻴﺑ ﻦﺑ ﲑﺑﺰﻟا ﻦﺑ ﷲ ﺪﺒﻋ ﺮﻜﺑ ﻮﺑأ ﻮﻫ يﺪﻴﻤﳊا لوﻷا ﺔﺘﺳ ﻢﻫو :

ﻦﺑ ﲑﻫز ﻦﺑ ﺔﻣﺎﺳأ ﻦﺑ ﺪﻴﲪ ﻦﺑ ﷲ ﺪﺒﻋ ﻦﺑ ﲑﺑﺰﻟا ﻦﺑ ﷲ ﺪﺒﻋ ﻦﺑ ﻰﺴﻴﻋ ﺪﺒﻋ ﻦﺑ ﺪﺳأ ﻦﺑ ثﺮﳊا لﻮﺳر ﻊﻣ ﻊﻤﺘﳚ يﺪﺳﻷا ﻲﺷﺮﻘﻟا ﻲﺼﻗ ﻦﺑ ىﺰﻌﻟا

ﺪﺒﻋ ﻦﺑ ﺪﺳأ ﰲ ﱯﻨﻟا جوز ﺪﺳأ ﻦﺑ ﺪﻠﻳﻮﺧ ﺖﻨﺑ ﺔﳚﺪﺧ ﻊﻣو ﻲﺼﻗ ﰲ ﷲ ."ﲔﺘﺋﺎﻣو ةﺮﺸﻋ ﻊﺴﺗ ﺔﻨﺳ ﺔﻜﲟ ﰲﻮﺗ ﺔﻨﻴﻴﻋ ﻦﺑا بﺎﺤﺻأ ءﺎﺳؤر ﻦﻣ ىﺰﻌﻟا

(35)

(c) Al-Syarh al-Muzawwaj

Al-Syarah al-Muzawwaj ialah syarah yang menghimpunkan secara serentak sanad hadis, matannya dan syarah yang dikemukakan oleh pensyarah hadis dalam satu rentak gaya bahasa. Antara kitab syarah yang memuatkan jenis syarah seumpama ini ialah kitab syarah Sunan Abi Dawud karangan Ibn Ruslan al-Ramli semasa mensyarahkan hadis WaÊil bin Hajar, katanya:

يزوﺮﳌا {نﺎﻤﻴﻠﺳ ﻦﺑ ﻦﲪﺮﻟا ﺪﺒﻋ ﺎﻨﺛ :لﺎﻗ ،ﺔﺒﻴﺷ ﰊأ ﻦﺑ نﺎﻤﺜﻋ ﺎﻨﺛ}"

ةوﺮﻋ ي]ا ،ﲑﻐﺼﺘﻟ {ﷲ ﺪﻴﺒﻋ ﻦﺑ ﻦﺴﳊا ﻦﻋ} .ﻒﻨﺼﳌا ﻆﻓﺎﳊا ،ﺔﻓﻮﻜﻟ ﺗ ﺔﻨﺳ تﺎﻣ ،ﻊﺿاﻮﻣ ﰲ ﻢﻠﺴﻣ ﻪﻟ جﺮﺧأ {ﻲﻌﺨﻨﻟا}

ﻦﻋ} .ﺔﺌﻣو ﲔﺛﻼﺛو ﻊﺴ

{ﻪﻳﺪﻳ ﻊﻓر ةﻼﺼﻟا ﱃإ مﺎﻗ ﲔﺣ ﱯﻨﻟا ﺮﺼﺑأ ﻪﻧأ :ﻪﻴﺑأ ﻦﻋ ،ﻞﺋاو ﻦﺑ رﺎﺒﳉا ﺪﺒﻋ ."ﻪﻴﻔﻛ ﻒﺻو ﱪﻛ ةﻼﺼﻟا ﰲ ﻞﺧد ﲔﺣ ﻪﻳﺪﻳ ﻊﻓر" :ﻢﻠﺴﻣ ﻆﻔﻟ .ﻪﻴﻔﻛ يأ .ﺎﻤﻬﺘﻟﺎﺒﻗ يأ {ﻪﻴﻧذأ} ."ءﺎﳊا ﺮﺴﻜﺑ" :يوﻮﻨﻟا لﺎﻗ .{لﺎﻴﲝ ﺎﺘﻧﺎﻛ ﱴﺣ}

ءازإو ،ءاﺬﺣو ،لﺎﻴﳊا" :ﱯﻃﺮﻘﻟا لﺎﻗ ﻞﺑﺎﻗ يأ {يذﺎﺣو} ."ﺪﺣاو ﲎﻌﲟ

:يأ ﺮﳉا فﺮﺣ فﺬﺣ ﻰﻠﻋ نﻮﻜﻳ نأ ﻞﻤﺘﳛو ،ﺔﻳاوﺮﻟا اﺬﻜﻫ {ﻪﻴﻣﺎ إ}

:ﱃﺎﻌﺗ ﻪﻟﻮﻘﻛ ﺐﺼﺘﻧا ﺮﳉا فﺮﺣ فﺬﺣ ﺎﻤﻠﻓ ،ﻪﻴﻣﺎ يذﺎﺣ

 يأ 

ﻊﻓﺮﻳ" : ًﺎﻀﻳأ ﻞﺋاو ﺔﻳاور ﻦﻣ نﺎﺒﺣ ﻦﺑا ﺔﻳاورو {ﻪﻴﻧذأ} .ﻪﺋﺎﻴﻟو ﻢﻜﻓﻮﳜ ﺔﻤﺤﺷ يذﺎﲢ ﻩﺎﻣﺎ إ دﺎﻜﻳ ﱴﺣ" :ﻲﺋﺎﺴﻨﻟا ﻆﻔﻟو ."ﻪﻴﻧذأ ﺔﻤﺤﺷ ﱃإ ﻪﻴﻣﺎﻬﻏأ ﱴﺣ ﻪﻳﺪﻳ ﻊﻓر" :ﺔﻣﺪﻘﺘﳌا ﺮﻤﻋ ﻦﺑا ﺔﻳاور ﻊﻣ ﺔﻳاوﺮﻟا ﻩﺬﻫ .{ﱪﻛ ﰒ} ."ﻪﻴﻧذأ ﻗ ﺎﳘو يأ ."ﻚﻟﺬﻛ ﺎﳘو ﱪﻛ ﰒ ،ﻪﻴﺒﻜﻨﻣوﺬﺣ ﻮﻜﻳ ﻪﻧأ ﻰﻠﻋ نﻻﺪﻳ ،ن رﺎ

ﺪﻌﺑ ﺎﻤﻬﻠﺳﺮﻳ يأ ،ﱪﻜﻳ ﰒ ،ﲑﺒﻜﺗ ﻼﺑ ﻪﻳﺪﻳ ﻊﻓﺮﻳ ﻪﻏاﺮﻓ

...

"

(36)

Satu perkara yang perlu anda beri perhatian dalam syarah hadis ialah seseorang pensyarah hadis mungkin akan menggunakan lebih daripada satu metode semasa mensyarahkan hadis. Juga semasa beliau mensyarahkan hadis berdasarkan metode tertentu, beliau dalam masa yang sama turut menggunakan kaedah syarah hadis yang tertentu atau menggunakan beberapa kaedah lain.

Begitu juga jika seseorang pensyarah hadis tidak hanya berpegang pada satu jenis syarah sahaja, bahkan kadangkala beliau menggunakan ketiga-tiga jenis syarah semasa mensyarahkan hadis dalam kitabnya. Kesimpulannya, seseorang pensyarah hadis mungkin menggunakan lebih daripada satu metode, kaedah dan jenis dalam kitab syarahnya.

METODE PENSYARAH KITAB SYARAH HADIS

Anda telah pelajari metode, kaedah dan jenis syarah yang digunakan oleh ulama hadis semasa mensyarahkan hadis. Sekarang, marilah pula kita lihat cara pensyarah kitab hadis yang terkenal mengaplikasikan metode syarah hadis ini dalam karya mereka.

1.2.1 Aplikasi Metode Tahlili

Sekarang, mari kita lihat pula bagaimana metode analisis, metode ijmali dan metode muqarin digunakan oleh para ulama dalam kitab syarah mereka. Kita mulakan dengan metode analisis. Antara ulama yang menggunakan metode analisis ini ialah Imam Ibn Hajar al-ÂAsqalani (1993) dalam kitabnya Fath al-Bari Syarah Sahih al-Bukhari. Yang berikut ialah contoh yang dipetik daripada kitab tersebut.

1.2

Pernahkah anda mendengar berkenaan dengan Al-Sunan al-Sittah? Cuba cari maklumat tentang maksud al-sunan al-sittah dan sila kenal pasti kitab-kitab syarah bagi Al-Sunan al-Sittah ini.

AKTIVITI 1.5

(37)

لﺎﻗ يرﺎﺼﻧﻷا ﺪﻴﻌﺳ ﻦﺑ ﲕﳛ ﺎﻨﺛﺪﺣ لﺎﻗ ﲑﺑﺰﻟا ﻦﺑ ﷲ ﺪﺒﻋ يﺪﻴﻤﳊا ﺎﻨﺛﺪﺣ"

ﺪّﻤﳏ ﻲـﻧﱪﺧأ ﻦﺑا

ﺮﻤﻋ ﺖﻌﲰ لﻮﻘﻳ ﻲﺜﻴﻠﻟا صﺎﻗو ﻦﺑ ﺔﻘﻠﻋ ﻊﲰ ﻪﻧأ ﻲﻤﻴﺘﻟا ﻢﻴﻫاﺮﺑإ

و ﻪﻴﻠﻋ ﷲ ﻰّﻠﺻ ﷲ لﻮﺳر ﺖﻌﲰ لﺎﻗ ﱪﻨﻤـﻟا ﻰﻠﻋ ﻪﻨﻋ ﷲ ﻲﺿر بﺎﻄﳋا ﻦﺑ ﱃا ﻪﺗﺮﺠﻫ ﺖﻧﺎﻛ ﻦﻤﻓ ىﻮﻧ ﺎﻣ ئﺮﻣا ّﻞﻜﻟ ﺎّﳕإ و تﺎﻴّﻨﻟ لﺎﻤﻋﻷا ﺎّﳕإ لﻮﻘﻴﻤّﻠﺳ ﻟإ ﺮﺠﻫ ﺎﻣ ﱃإ ﻪﺗﺮﺠﻬﻓ ﺎﻬﺤﻜﻨﻳ ةأﺮﻣا ﱃإ وأ ﺎﻬﺒﻴﺼﻳ ﺎﻴﻧد ."ﻪﻴ

ﻲﺣﻮﻟا ءﺪﺑ ﺔﲨﺮﺗ ﰲ اﺬﻫ لﺎﻤﻋﻷا ﺚﻳﺪﺣ ﻪﻟﺎﺧدإ ﰲ ﻒﻨﺼﳌا ﻰﻠﻋ ضﱰﻋا ﺪﻗو.."

ﻪﺟﺮﺨﺘﺴﻣ ﰲ ﻲﻠﻴﻋﺎﲰﻹا و ﻪﺧﺮﺷ ﰲ ﰊﺎﻄﳋا نأ ﺚﻴﲝ ﻼﺻأ ﻪﺑ ﻪﻟ ﻖﻠﻌﺗ ﻻ ﻪﻧأ و ﻢﺳﺎﻘﻟا ﻮﺑأ بﻮﺼﺘﺳاو ﺪﻘﻓ ﻪﺑ كﱪﺘﻠﻟ ﻩدروأ ﺎﳕإ ﻪﻧأ ﺎﳘدﺎﻘﺘﻋﻻ ﺔﲨﱰﻟا ﻞﺒﻗ ﻩﺎﺟﺮﺧأ ﻟذ ﰲ ﻲﻠﻴﻋﺎﲰﻹا ﻊﻴﻨﺻ ﻩﺪﻨﻣ ﻦﺑ ىﻮﺳ ﻩدار يرﺎﺨﺒﻟا ﺪﺼﻘﻳ ﱂ ﺪﻴﺷر ﻦﺑ لﺎﻗو ﻚ

ﺐﺴﲝ ﻞﻛ لﺎﻘﻓ ﺔﲨﱰﻠﻟ ﻪﺘﺒﺳﺎﻨﻣ ﺖﻔﻠﻜﺗ ﺪﻗ و ﻒﻴﻟﺄﺘﻟا اﺬﻫ ﰲ ﻪﻴﻓ ﻪﺘﻴﻧ ﻦﺴﺣ نﺎﻴﺑ نأ ﻪﻗﺎﻴﺳ ﰲ ﻪﻧﻷ بﺎﺘﻜﻠﻟ ﺔﺒﻄﳋا مﺎﻘﻣ ﻪﻤﻴﻘﻴﻧأ دارأ ﻪﻧإ ﻞﻴﻗ ﺪﻗ و ﻰﻬﺘﻧا ﻪﻟ ﺮﻬﻇﺎﻣ ﳌا ﺔﺒﻄﺧ ﰲ نﻮﻜﻳ نأ ﺢﻠﺻ اذﺈـﻓ ﺔﺑﺎﺤﺼﻟا ةﺮﻀﺤﲟ ﱪﻨﳌا ﻰﻠﻋ ﻪﻟﺎﻗ ﺮﻤﻋ ﺢﻠﺻ ﱪﻨ

ﺐﻄﺧ ﻢّﻠﺳو ﻪﻴﻠﻋ ﷲ ﻰّﻠﺻ ﱯﻨﻟا نأ ﺐﻬﻠﳌا ﻰﻜﺣو بﺎﺘﻜﻟا ﺔﺒﻄﺧ ﰲ نﻮﻜﻳ نأ ﺖﻧﺎﻛ ﱵﻟا لاﻮﺣﻷا نﻷ ﻲﺣﻮﻟا ءﺪﺑ ﰲ ﻩداﺮﻳإ ﺐﺳﺎـﻨﻓ اﺮﺟﺎﻬﻣ ﺔﻨﻳﺪﳌا مدﺪﻗ ﲔﺣ ﻪﺑ ﻪﺒﻘﻌﻳو ﲔﻛﺮﺸﳌا لﺎﺘـﻗ ﰲ نذﻹا ﺢﺘﺘﻓا ةﺮﺠﳍ نﻷ ﺎﳍ ﺔﻣﺪﻘﳌﺎﻛ ﺖﻧﺎﻛ ةﺮﺠـﳍ ﻞﺒﻗ ﻰﻬﺘﻧا ﺢﺘﻔﻟاو ﺮﻔﻈﻟاو ﺮﺼﻨﻟا ﻪـﻧﻮﻛ ﻦﻣ ﻩﺮﻛذﺎﻣ رأ مﻷ ﲏﻧأ ﻻإ ﻦﺴﺣ ﻪﺟو اﺬﻫو

ﱃإ اﺬﻫ ﻲﻔﻓ ﺚﻳﺪﳊا ﺔﻴﻨﻟ لﺎﻤﻋﻷا ﺎﻤـﻧإ سﺎﻨﻟا ﺎﻬﻳأ لﻮﻘﻳ ﻢﻠﺳو ﻪﻴﻠﻋ ﷲ ﻰﻠﺻ

ﻪﻴﻠﻋ لﺪﻳﺎﻣ رأ ﻢﻠﻓ ﺔـﻨﻳﺪﳌا ﱃإ ﻪﻣوﺪﻗ ءاﺪﺘﺑا ﰲ ﻪﻧﻮﻛ ﺎﻣأ ﺔﺒﻄﳋا لﺎﺣ ﰲ نﺎﻛ ﻪﻧأ

(38)

ﻦﺑ لﺎﻗ ﺲﻴﻗ مأ ﺮﺟﺎﻬﻣ ﺔﺼﻗ ﰲ ىورﺎﻣ ﱃإ ﺪﻨﺘﺳا ﻪﻠﺋﺎﻗ ﻞﻌﻟو نأ اﻮﻠﻘﻧ ﺪﻴﻌﻟا ﻖﻴﻗد

ﺔﻠﻴﻀﻓ ﻚﻟﺬﺑ ﺪﻳﺮﻳ ﻻ ﺔﻨﻳﺪﳌا ﱃإ ﺔﻜﻣ ﻦﻣ ﺮﺟﺎﻫ ﻼﺟر

…

"

ﺎﺒﻃﺎﳐ نﺎﻛ نإو ﺮﻓﺎﻜﻟا ﻦﻣ ﺢﺼﺗ ﻻ ﻲﻫو ةدﺎﺒﻌﻟا لﺎﻤﻋأ لﺎﻤﻋﻷ داﺮﳌا نﻷ ..."

ءﺎﺒﻟا تﺎﻴﻨﻟ ﻪﻟﻮﻗ ﺮﺧآ ﻞﻴﻟﺪﺑ ﺎﻤﻬـﻧﻷ ﺔﻗﺪﺼﻟا و ﻖﺘﻌﻟا دﺮﻳ ﻻو ﺎﻬﻛﺮﺗ ﻰﻠﻋ ﺎﺒﻗﺎﻌﻣ ﺎ ﺒﺴﻠﻟ نﻮﻜﺗ نأ ﻞﻤﺘﳛ و ﺔﺒﺣﺎﺼﻤﻠﻟ ﰲ ﺐﺒﺳ ﺎ ﺄﻜﻓ ﻞﻤﻌﻠﻟ ﺔﻣﻮﻘﻣ ﺎ أ ﲎﻌﲟ ﺔﻴﺒ

لﺎﻗ ﻪﻟوأ ﻦﻋ ﻒﻠﺨﺘﺗ ﻻ نأ طﱰﺸﻴﻓ ﻞﻤﻌﻟا ﺲﻔﻧ ﻦﻣ ﻲﻬﻓ لوﻷا ﻰﻠﻋ و ﻩدﺎﳚا ﺪﺋاز رﺪﻗ ﺐﻠﻘﻟا ﺔﳝﺰﻋ ن ﱐﺎﻣﺮﻜﻟا ﻪﺒﻘﻌﺗ و ﺐﻠﻘﻟا ﺔﳝﺰﻋ ﻲﻫو ﺪﺼﻘﻟا ﺔﻴﻨﻟا يوﻮﻨﻟا اﺮﻛذ ﺎﻫدﺎﳚا نأ ﺢﺟﺮﳌاو طﺮﺷ وأ ﻦﻛر ﻲﻫ ﻞﻫ ءﺎﻬﻘﻔﻟا ﻒﻠﺘﺧاو ﺪﺼﻘﻟا ﻞﺻأ ﻰﻠﻋ ﰲ ﺪﺑﻻ و طﺮﺷ ﺎﻋﺮﺷ فﺎﻨﲟ ﰐ ﻻ نأ ﲎﻌﲟ ﺎﻤﻜﺣ ﺎﻬـﺑﺎﺤﺼﺘﺳاو ﻦﻛر ﻞﻤﻌﻟا لوأ ﻞﻴﻗ و ﻞﺼﲢ ﻞﺒﻗ و ﺢﺼﺗ ﻞﻴﻗ و ﱪﺘﻌﺗ ﻞﻴﻘﻓ روﺮﻟﻤﺠا و رﺎﳉا ﻪﺑ ﻖﻠﻌﺘﻳ فوﺬﳏ ﻦﻣ

"ﺮﻘﺘﺴﺗ .

ﻢﻫ ﻚﻟﺬﺑ ﲔﺒﻃﺎﺨﳌا نﻷ عﺮﺸﻟا نﺎﻴﺑ ﻰﻠﻋ لﻮﻤﳏ عرﺎﺸﻟا مﻼﻛ ﱯﻄﻟا لﺎﻗ..."

ﳍ ﺲﻴﻟ ﺎﲟ اﻮﺒﻃﻮﺧ ﻢﻬـﻧﺄﻜﻓ نﺎﺴﻠﻟا ﻞﻫأ ﻞﻤﳊا ﲔﻌﺘﻴﻓ عرﺎﺸﻟا ﻞﺒﻗ ﻦﻣ ﻻإ ﻢﻠﻋ ﻪﺑ ﻢ

ﻮﳓ ﺐﻠﻘﻟا ثﺎﻌﺒﻧا ﻦﻋ ةرﺎﺒﻋ ﺔﻴﻨﻟا يوﺎﻀﻴﺒﻟا لﺎﻗو ﻲﻋﺮﺸﻟا ﻢﻜﳊا ﺪﻴﻔﻳﺎﻣ ﻰﻠﻋ ﻪﺼﺼﺧ عﺮﺸﻟاو ﻵﺎﻣ وأ ﻻﺎﺣ ﺮﺿ ﻊﻓد وأ ﺢﻔﻧ ﺐﻠﺟ ﻦﻣ ضﺮﻐﻟ ﺎﻘﻓاﻮﻣ ﻩاﺮﻳﺎﻣ ﺚﻳﺪﳊا ﰲ ﺔﻴﻨﻟاو ﻪﻤﻜﺣ لﺎﺜﺘﻣاو ﷲ ءﺎﺿر ءﺎﻐﺘﺑﻻ ﻞﻌﻔﻟا ﻮﳓ ﺔﻬﺟﻮﺘﳌا ةدارﻻ

ﻮﻤﳏ ﺮﺟﺎﻬﳌا لاﻮﺣأ ﻪﻤﻴﺴﻘﺗو ﻩﺪﻌﺑﺎﻣ ﻰﻠﻋ ﻪﻘﻴﺒﻄﺗ ﻦﺴﺤﻴﻟ يﻮﻐﻠﻟا ﲎﻌﳌا ﻰﻠﻋ ﺔﻟ

"....ﻞﲨأ ﺎﳌ ﻞﻴﺼﻔﺗ ﻪـﻧﺈﻓ

(39)

Ia ini ialah contoh daripada syarah yang dilakukan oleh Imam Ibn Hajar dalam kitabnya Fath al-Bari Syarah Sahih al-Bukhari. Beliau menggunakan pendekatan metode tahlili semasa mensyarahkan hadis yang diriwayatkan oleh Imam al-Bukhari ini. Minta bantuan tutor anda untuk kedudukan syarah hadis ini dalam kitab sebenar supaya anda dapat memahami metode ini dengan lebih jelas.

1.2.2 Aplikasi Metode Ijmali

Antara kitab syarah yang menggunakan metode ijmali ialah Imam Muhammad bin Asyraf bin Ali al-Haidar al-Siddiqi al-ÂAzim Abadiyy (2004) dalam kitabnya Auni al-MaÊbud Syarah Sunan Abi Dawud. Yang berikut ialah contoh penggunaan metode ijmali dalam kitab ini.

مﻮﻳ ﻞﺴﻏ)"

بﺎﺒﺤﺘﺳﻻا و رﺎﻴﺘﺧﻻا بﻮﺟو ﻩﺎﻨﻌﻣ ﰊﺎﻄﳋا لﺎﻗ (ﺐﺟاو ﺔﻌﻤﳉا

ﺐﺟوأ أو ﺐﺟاو ﻲﻠﻋ ﻚﻘﺣ ﻪﺒﺣﺎﺼﻟ ﻞﺟﺮﻟا لﻮﻘﻳ ﺎﻤﻛ ضﺮﻔﻟا بﻮﺟو نود ﻞﻳوﺄﺘﻟا اﺬﻫ ﺔﺤﺼﻟ ﺪﻬﺸﻳو ﻩﲑﻏ ﻊﺴﻳ ﻻ يﺬﻟا و موﺰﻠﻟا ﲎﻌﲟ ﻚﻟذ ﺲﻴﻟ و ﻚﻘﺣ مﺎﻜﺣﻷا ةﺪﻤﻋ حﺮﺷ ﰲ ﺪﻴﻌﻟا ﻖﻴﻗد ﻦﺑا لﺎﻗ ﺰﯩﻬﺘﻧا ﻩﺮﻛذ مﺪﻘﺗ يﺬﻟا ﺮﻤﻋ ﺚﻳﺪﺣ ﻦﻋ راﺬﺘﻋﻷا ﱃإ نﻮﺟﺎﺘﳏ ﻢﻫ و ﺔﻌﻤﳉا ﻞﺴﻏ بﺎﺒﺤﺘﺳا ﱃإ نوﺮﺜﻛﻷا ﺐﻫذ ﺪﻴﻛﺄﺘﻟا ﻰﻠﻋ بﻮﺟﻮﻟا ﺔﻐﻴﺻ و بﺪﻨﻟا ﻞﻋ ﺮﻣﻷا ﺔﻐﻴﺻ اﻮﻟوأ ﺪﻗو ﺮﻫﺎﻈﻟا اﺬﻫ ﺔﻔﻟﺎﳐ ضرﺎﻌﳌا نﺎﻛ اذإ ﻪﻴﻟإ رﺎﺼﻳ ﺎﳕإ ﻒﻴﻌﺿ ﻞﻳو ﻮﻫو ﺐﺟاو ﻰﻠﻋ كﺎﻣاﺮﻛإ لﺎﻘﻳﺎﻤﻛ ﻈﻟا اﺬﻫ ﻪﺑاﻮﺿرﺎﻋﺎﻣ ىﻮﻗأو ﺮﻫﺎﻈﻟا اﺬﻫ ﻰﻠﻋ ﺎﺤﺟار مﻮﻳ ﺄﺿﻮﺗ ﻦﻣ ﺚﻳﺪﺣ ﺮﻫﺎ

ﻩﺬﻫ ﺪﻨﺳ ﻩﺪﻨﺳ ضرﺎﻌﻳﻻو ﻞﻀﻓأ ﻞﺴﻐﻟﺎﻓ ﻞﺴﺘﻏا ﻦﻣو ﺖﻤﻌﻧو ﺎﻬﻴﻓ ﺔﻌﻤﳉا

ﺐﻟﺎﻐﻟا ﻪﻧﻮﻜﻟ مﻼﺘﺣﻹا ﺮﻛذ ﺎﳕإو ﻎﻟ يأ (ﻢﻠﺘﳏ ﻞﻛ ﻰﻠﻋ) ﻰﻬﺘﻧا ثدﺎﺣﻷا

مﻼﺘﺣﻹا نﻷ زﺎﳎ ﻎﻟﺎﺒﻟ ﻩﲑﺴﻔﺗو

ﻰﻠﻋ ﻞﻤﳊا ﻦﻋ ﺔﺳﺎﳌا ﺔﻨﻳﺮﻘﻟاو غﻮﻠﺒﻟا مﺰﻠﺘﺴﻳ

(40)

نﺎﻛ اذإ مﻼﺘﺣﻹا نأ ﺔﻘﻴﻘﳊا مأ ﺔﻌﻤﳉا مﻮﻳ نﺎﻛ ءاﻮﺳ ﻞﺴﻐﻠﻟ ﺐﺟﻮﻣ لاﺰﻧا ﻪﻌﻣ

"ﻪﺟﺎﻣ ﻦﺑاو ﻲﺋﺎﺴﻨﻟاو ﻢﻠﺴﻣ و يرﺎﺨﺒﻟا ﻪﺟﺮﺧأ و يرﺬﻨﳌا لﺎﻗ ﱐﺎﻗرﺰﻟا ﻩﺮﻛذ .ﻻ .

Sekali lagi, minta bantuan tutor untuk menunjukkan kepada anda kedudukan sebenar syarah hadis ini dalam kitab sebenar Auni al-MaÊbud Syarah Sunan Abi Dawud supaya anda dapat memahami metode ijmali ini dengan lebih jelas.

1.2.3 Aplikasi Metode Muqarin

Kita telah melihat aplikasi metode analisis dan metode ijmali dalam dua buah kitab syarah hadis yang dikarang oleh ulama terkemuka. Sekarang, mari kita lihat pula aplikasi metode ketiga, iaitu metode muqarin dalam kitab syarah hadis. Pendekatan yang diambil oleh Imam Badr al-Din Abu Muhammad Mahmud bin Ahmad al-ÂAiniyy (2002) dalam kitabnya ÊUmdah al-QariÊ Syarah Sahih al-Bukhari boleh dijadikan contoh. Semoga dengan contoh ini, anda akan lebih faham cara metode muqarin digunakan dalam kitab syarah hadis.

لﺎﻤﻋﻷا "و "تﺎﻴﻨﻟ لﺎﻤﻋﻷا ﺎﳕإ" ظﺎﻔﻟأ ﺔﻌﺑرأ ةرﻮﻛﺬﳌا قﺮﻄﻟا ﻦﻣ ﻞﺼﺣ ﺪﻗ"

ـﺘﻠﻗ ﻪﺼﻴﺨﻠﺗ ﰲ يوﻮﻨﻟا ﻰﻋداو "ﺔﻴﻨﻟ ﻞﻤﻌﻟا" و "ﺔﻴﻨﻟ لﺎﻤﻋﻷا ﺎﻤـﻧإ" ﻊﺑاﺮﻟاو زﺎﻬ

و "ﺎﳕإ" فﺬﲝ "تﺎﻴﻨﻟ لﺎﻤﻋﻷا" ﻆﻔﻠﺑ بﺎﻬﺸﻟا ﰲ ﻲﻋﺎﻀﻘﻟا ﻩدروأو "ﺔﻴﻨﻟ ﰲ ﻚﻟذ ﻰﻠﻋ يوﻮﻨﻟا ﻩﺮﻗإو,ﺎﻫدﺎﻨﺳإ ﺢﺼﻳ ﻻ :ﱐﺎﻬـﺒﺻﻷا ﻰﺳﻮﻣ ﻮﺑأ ﻆﻓﺎﳊا ﰲ نﺎﺒﺣ ﻦﺑا ﺎﻬﺟﺮﺧأ ﺔﺤﻴﺤﺻ ﺔﻳاور ﻲﻫو,ﺎﻤﻬﻨﻣ ﺐﻳﺮﻏ ﻮﻫو,ﻩﲑﻏو ﻪﺼﻴﺨﻠﺗ ﺮﺷ ﰲ ﻲﻌﻓاﺮﻟا ﻩدروأ و...ﻪﺤﻴﺤﺻ ءﺮﻤﻠﻟ ﺲﻴﻟ" ﻮﻫو ﺐﻳﺮﻏ ﺮﺧآ ﻆﻔﻠﺑ ﲑﺒﻜﻟا ﻪﺣ

ﺔﻴﻧ ﻻ ﻦﻤـﻟ ﻞﻤﻋ ﻻ"ﺎﻋﻮﻓﺮﻣ ﺮﺧآ ﺚﻳﺪﺣ ﰲ ﻲﻘﻬﻴﺒﻟا ﰲو...."ﻩاﻮﻧ ﻻإ ﻪﻠﻤﻋ ﻦﻣ ."ﺔﻟﺎﻬﺟ ﻩدﺎﻨﺳا ﻦﻜﻟ....ﻪﻟ

(41)

:اﻮﻟﺎﻘﻓ ﻞﺴﻐﻟاو ءﻮﺿﻮﻟا ﰲ ﺔﻴﻨﻟا بﻮﺟو ﰲ ﺔـﺛﻼﺜﻟا ﺔﻤﺋﻷا ﺖﺠﺘﺣا :لوﻷا...."

مﻼﻟا و ﻒﻟﻷاو تﺎﻴﻨﻟ لﺎﻤﻋﻷا ﺔﺤﺻ ﻪﻴﻓ ﺮﻳﺪﻘﺘﻟا ﻞﺧﺪﻴﻓ,ﺲﻨﳉا قاﺮﻐﺘﺳﻻ ﻪﻴﻓ

تﺎﻴﻨﻟا نأ ﱐﺎﺜﻟا ﻦﻣو...ءﻮﺿﻮﻟا و ةﺎﻛﺰﻟا و ةﻼﺼﻟا و مﻮﺼﻟا ﻦﻣ لﺎﻤﻋﻷا ﻊﻴﲨ ﻪﻴﻓ ﻮﺑأ و ﺔـﻔﻴﻨﺣ ﻮﺑأ ﺐﻫذو .ﻲﻬﺘﻧا صﻼﺧﻹ ﺔـﻧوﺮﻘﻣ ﺖﻧﺎﻛ اذإ ﺔﻟﻮﺒﻘﻣ نﻮﻜﺗ ﺎﳕإ ﱃإ ﺔﻳاور ﰲ ﻚﻟﺎﻣو ﻲﺣ ﻦﺑ ﻦﺴﳊا و ﻲﻋازوﻷاو يواﻮﻨﻟاو ﺮﻓز و ﺪﻤﳏ و ﻒﺳﻮﻳ ﻻ ءﻮﺿﻮﻟا نأ لﺎﻗو.ﻢﻤﻴﺘﻟا ﻦﺴﳊا و ﻲﻋزوﻷا داز و .ﻞﺴﻐﻟا ﻚﻟﺬﻛو,ﺔﻴﻧ ﱃإ جﺎﺘﳛ

"...ﺎﻀﻳﺮﻣ وأ اﺮﻓﺎﺴﻣ نﻮﻜﻴﻧأ ﻻإ ﺔﻴﻧ ﱃإ نﺎﻀﻣر مﺎﻴﺻ جﺎﺘﳛ ﻻ :ﺪﻫﺎﳎو ءﺎﻄﻋ

ﲑﻏ ﰲ ﺞﳊ مﺮﺣأ ﻦﻣ نأ ﰲ ﺪﲪأو ﻚﻟﺎﻣ و ﺔﻔﻴﻨﺣ ﻮﺑأ ﻪﺑ ﺖﺠﺘﺣا ﱐﺎﺜﻟا..."

ﻪﻟ ﺎﳕﺈﻓ ﺎﻫﻮﻨﻳ ﱂ ﻪـﻧﻷ ةﺮﻤﻋ ﺪﻘﻌﻨﻳ ﻻ ﻪﻧأ ﺞﳊا ﺮﻬﺷأ لاﻮﻗأ ﺪﺣأ ﻮﻫو,ﻩاﻮﻧﺎﻣ

ﻒﻠﺘـﳜ ﱂو,ﻩﺮﻜﻳ ﻪـﻨﻜﻟو ﺞﳊ ﻪﻣاﺮﺣإ ﺪﻘﻌﻨﻳ :اﻮﻟﺎﻗ ﺔﺛﻼﺜﻟا ﺔﻤﺋﻷا نأ ﻻإ,ﻲﻌﻓﺎﺸﻟا

"...ﺞﳊ ﺪﻘﻌﻨﻳ ﻻ ﻪـﻧأ ﻲﻌﻓﺎﺸﻟا لﻮﻗ

"...نﺎﻀﻣر ﺮﻬﺷ لوأ ﰲ ةﺪﺣاو ﺔﻴﻨﺑ ﻪﺋﺎﻔﺘﻛا ﰲ ﻚﻟﺎﻣ ﻪﺑ ﺖﺠﺘﺣا :ﺚﻟﺎﺜﻟا..."

Ia ini ialah contoh aplikasi metode muqarin yang digunakan oleh Imam al-ÂAini dalam kitab syarahnya. Sekiranya anda kurang faham mengenai metode ini, minta bantuan tutor anda untuk menjelaskan dan menerangkannya.

(42)

 Syarah hadis ialah ilmu yang dilakukan mengikut kemampuan atau keupayaan manusia dalam mencari, meneliti dan mengkaji mengenai kehendak dan makna sesebuah hadis Rasulullah SAW berdasarkan kaedah atau prinsip bahasa Arab dan usul syariah.

 Metode yang digunakan oleh ulama untuk mensyarahkan hadis ialah metode tahlili, ijmali dan muqarin. Setiap metode mempunyai kelebihan dan kekurangannya yang tersendiri.

 Terdapat tiga kaedah utama dalam mensyarahkan hadis. Kaedah tersebut ialah syarah hadis dengan hadis; syarah hadis dengan kata-kata sahabat;

dan syarah hadis dengan kata-kata tabiin.

 Ulama membahagikan syarah hadis ini kepada beberapa jenis, iaitu al-Syarh al-Qawli, al-Syarh al-MaudhuÊi dan al-Syarh al-Muzawwaj.

Al-Syarh al-MaudhauÊi Al-Syarh al-Muzawwaj Al-Syarh al-Qawli Athar

Cara mensyarah hadis Ijmali

Jenis syarah hadis

Kitab Syuruh MaÊthur

Metode syarah hadis Muqarin

RaÊy Tabiin Tahlili

(43)

Ahmad bin Ali bin Hajar al-ÂAsqalani. (1993). Fath al-bari bi syarh sahih al-Bukhari. Dar al-Fikr.

Al-Quran al-Karim.

Al-Suyuty. (2003). Tadrib al-rawi syarh taqrib al-Nawawi. Dar al-ÂAsimah.

Badr al-Din Muhammad bin Ahmad al-ÂAiniyy. (2002). ÂUmdah al-qariÊ syarah sahih al-Bukhari. Dar al-Fikr.

Ibn Abi al-ÂIzz al-Hanafi. (1985). Al-ItbaÊ. Dar al-Salafiyah.

Ibn MusaÂIyadh. (2006). Ikmal al-muÊallim bi fawaid Muslim. Dar al-Kutub al-ÂIlmiyah.

Kamus Dewan (Ed. ke-4). (2005). Dewan Bahasa dan Pustaka.

Khatib al-Baghdadiyy. (1994). Al-JamiÊ li akhlaq al-rawi wa adab al-samiÊ. Muassasah al-Risalah.

Muhammad Abu Layth al-Abadiyy. (2000). Ulum al-hadith asiliha wa muÊasiruha.

Dar al-Syakir.

Muhammad bin Umar bin Salam Bazmul. (2009). ÂIlmu syarah al-hadis wa rawafid al-baht fihi. uqu.edu.sa/files2/tiny_mce/plugins/.../shrh.pdf Muhammad Shams al-Haq ÂAzim al-Abadiyy. (2004). ÂAuni al-maÊbud Âala sunan

Abi Dawud. Bayt al-Afkar al-Dawliyah.

Muhammad Siddiq Hasan al-Qannauji. (1978). Abjad al-Âulum. Wizarat al-Thaqafah wa al-Irsyad al-Qawmi.

Nizar Ali. (2001). Memahami hadis nabi: Metode dan pendekatan. CESaD TPI al-Rahman.

(44)

Prosiding Muktamar Syuruh al-Hadihtiyah. (2009). Jabatan Quran dan Sunnah, Universiti Islam Antarabangsa Malaysia. Lihat artikel: Al-Bayanuniyy.

Fath al-Din. Ahammiyah al-Syuruh al-Hadithiyah wa QawaÊiduha.

Prosiding Muktamar Syuruh al-Hadihtiyah. (2009). Jabatan Quran dan Sunnah, Universiti Islam Antarabangsa Malaysia. Lihat artikel: ÂIzzi Ahmad bin Abdul Qadir. Manahij al-muhaddithin fi syuruh al-hadith.

Yusuf al-Qardawi. (1993). Kaif nataÊamal maÊa al-sunnah. Dar al-Fikr.

(45)

 PENGENALAN

Tahukah anda bahawa ulama terdahulu telah meletakkan beberapa kaedah tertentu dalam menghasilkan karya mereka atau ketika berurusan dengan hadis Nabi Muhammad SAW? Kesemua kaedah ini hendaklah diketahui oleh mereka yang ingin mendalami bidang pengajian hadis Nabi Muhammad SAW.

Pengetahuan ini adalah penting untuk dipelajari kerana ilmu pengajian hadis memerlukan kita mengetahui bagaimana sesuatu hadis diberi darjatnya, apakah ilmu lain yang membantu dalam pengkajian hadis dan sebagainya. Di samping itu, perkara utama yang diharapkan daripada hadis Baginda SAW adalah untuk memahami dan mengamalkannya.

Topik

2

 Kaedah Sahih Silam dalam Syarah Hadis

Pada akhir topik ini, anda seharusnya dapat melakukan perkara berikut:

1. Menjelaskan bagaimana satu-satu hadis dikatakan sebagai hadis sahih.

2. Menghuraikan maksud dan kepentingan al-syawahid dan al-mutabaÊat.

3. Mengenal pasti enam faktor kemunculan hadis.

4. Mempraktikkan kaedah ulama dalam memahami hadis.

HASIL PEMBELAJARAN

(46)

Tahukah anda sejarah perkembangan kemunculan syarah hadis? Apakah aspek utama yang diberi penekanan oleh ulama terdahulu ketika mensyarahkan hadis? Semua persoalan ini akan kita bincangkan dan perhalusi dalam topik kedua ini. Selamat belajar!

KAEDAH PENJELASAN MARTABAT HADIS SAMA ADA SAHIH ATAUPUN

SEBALIKNYA

Bagaimanakah kita menentukan kedudukan hadis sama ada ia sahih, hasan, daif mahupun maudhuÊ ? Kedudukan hadis sama ada ia sahih, hasan, daif mahupun maudhuÊ memerlukan pengkajian yang teliti daripada ulama yang muktabar. Kajian ini memiliki kaedah tersendiri yang menampakkan keutuhan dan keyakinan terhadap hukum atau darjat hadis yang diberi oleh ulama muhaddithin. Sebagai penuntut ilmu agama, kita harus mengetahui dengan lebih terperinci bagaimana sesuatu hadis itu diletakkan martabat atau darjatnya. Pengetahuan kita terhadap kaedah ini akan memberikan keyakinan yang penuh kepada ketentuan hukum yang diletakkan yang tidak didasari dengan hawa nafsu ataupun sebab luaran yang buruk, malah semata-mata untuk memelihara agama Allah SWT dan hadis Rasulullah SAW daripada sebarang bentuk penyelewengan dan pengingkaran.

Persoalan penting di sini ialah apakah kaedah yang digunakan oleh ulama hadis dalam menentukan darjat sesuatu hadis dan apakah proses yang dijalankan untuk mengetahuinya? Sebelum kita mengupas dengan lebih lanjut persoalan tadi, mari kita pelajari terlebih dahulu apakah maksud hadis sahih supaya dapat kita membezakannya dengan hadis lain.

2.1

Ketika kita membaca buku-buku agama, kita akan dapati beberapa hadis yang dijadikan hujah akan disebut sumbernya dan ada dalam kalangan penulis tidak menyebut sumber hadis tersebut. Apakah kepentingan kita mengetahui sumber sesuatu hadis? Sejauh manakah ia dipraktikkan di negara ini?

AKTIVITI 2.1

(47)

2.1.1 Pengertian Hadis Sahih

Apakah yang dimaksudkan dengan hadis sahih? Maksud sahih dapat dilihat dari dua sudut, iaitu (rujuk Jadual 2.1):

Jadual 2.1: Pengertian Hadis Sahih

Dari Segi Bahasa Dari Segi Istilah Pengajian Ilmu Hadis Perkataan sahih (

ﺢﻴﺤﺻ

) dalam bahasa

Arab diambil daripada kata dasarnya sahha (

ﺢﺻ

) yang membawa maksud selamat daripada keaiban atau benar dan betul.

Hadis sahih ialah hadis yang bersambung sanadnya, diriwayatkan oleh perawi yang Âadil, kuat hafalan, dari permulaan sanad sehingga ke akhirnya, tanpa ada percanggahan atau kecacatan (Ibn Hajar al-ÂAsqalani, t.t.).

Daripada pengertian hadis sahih ini, jelas kepada kita, bahawa jika hadis tersebut tidak memiliki kesemua syarat yang telah disenaraikan berikut dalam pengertiannya, maka hadis itu dianggap sebagai hasan, daif atau maudhuÊ. Apakah syarat tersebut? Syarat tersebut diterangkan dalam Rajah 2.1 berikut.

Rajah 2.1: Syarat Hadis Sahih

(48)

Syarat ini adalah antara aspek yang mesti di