اهی نوین رد کشاورزی و منابع طبیعی اولین همایش ملی ایده ها

(1)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

The first national conference on novel ideas in agriculture and natural resources (November, 2018)

687

یقیبطت هسیاقم یاهوگلا

تشادرب

،یلعف طیارش رد بآ زا هنیهب و دازآ

ینیمزریز یاه

یقوذ یناطلس دمحا

1

،*

نیدلا جارس هناسفا و2

یمیحر یجاح ومحم

3

تسیز طیحم و یعیبط عبانم داصتقا یارتکد یوجشناد1

، یزرواشک داصتقا

، هدکشناد یزرواشک هاگشناد و زاریش

.

یزرواشک داصتقا دشرا یسانشراک2

،) یزرواشک داصتقا

، هدکشناد یزرواشک هاگشناد و دزی ناکدرا

ناتسدرک هاگشناد ،یزرواشک هدکشناد ،یزرواشک داصتقا هورگ ، رایداتسا3

لووسم هدنسیون*

؛ [email protected]

هدیکچ دروآرب هعلاطم نیا فده تسا یهیدب یرما یزرواشک رد بآ یلااب شزرا بآ یاضاقت

طیارش رد یزرواشک هنیهب و دازآ تباقر

تسا ناتسدرک ناتسا هورق تشد رد یرادرب هرهب .

قتشم یاضاقت عبات زا روظنم نیا یارب یزرواشک تلاوصحم هنیزه عبات زا هدش

هداد .دش هدافتسا همانشسرپ یاه

زا 60 تسا هدمآ تسد هب ینادیم تروصب و هقطنم هاچ هقلح .

تشادرب نازیم جیاتن ساسا رب

ربارب لعف 17100 بعکمرتم .تسا رد تشادرب نازیم جیاتن طیارش

ربارب ار دازآ تباقر 385

/ 19615 تدش زا ناشن هک دمآ تسد هب

زین هنیهب لرتنک یوگلا رد .تسا دازا تباقر تشادرب یوگلا رد رتشیب هب لبزنت خرن شهاک تروص رد

75 / 14 راظتنا ناوتیم

.تشاد هقطنم یاه هرفس زا هنیهب یتشادرب :یدیلک ناگژاو یزرواشک ،دازآ تباقر ،ینیمزریز بآ

، لیزنت خرن

همدقم زا یکی ناریا ریظن یکشخ همین و کشخ قطانم رد مهم

نیرت ار هعسوت هدننکدودحم لماوع یم

ناوت رد هب و درک هدهاشم بآ دوبمک

یتشیعم و یتنس یراتخاس نآ رد یزرواشک هک ام روشک رد .دراد ییلااب تیمها عبنم نیا اب دروخرب رد یلوصا تیریدم لیلد نیمه بآ لاصحتسا هب یدیدش یگتسباو نآ رد دیلوت و دراد لماع نیا دراد ینیمزریز یاه

هدننکدودحم ب

شی یم مشچ هب شیپزا ( دیآ

یحوبص

و ،ناراکمه 1386

.)

شخب رد بآ یاضاقت دشر لیلد هب دشر نآ رانک رد و تعنص و برش ،یزرواشک لماش فلتخم یاه

نوزفازور زا هدافتسا رگید دراوم

ریظن بآ زبآ

ی ،یرورپ حم طی ریاس و یرهش یاهاضف یزاسابیز ،تسیز پ

هرکی تباقر ،ناهج رد بآ هضرع شهاک لباقم رد و یبآ یاه

شخب نیب یدیدش ه

نایم نیا رد .تسا هدش دیدشت و هدرک زورب فلتخم یا مهم

نیرت فراصم رد بآ صیصخت ثحب ،ور شیپ شلاچ

هچنآ .تسا نوگانوگ پ

شی یم ینیب رد تارییغت دوش یلوصا تیریدم اب ات تسا زاین یفده نینچ هب ندیسر یارب هک دوب دهاوخ فراصم

،ناراکمه و یک( درک هدامآ تارییغت یارب ار هنیمز 1997

شخب رد بآ تیریدم اما ،) .تسا لکشم یزرواشک صوصخب و فلتخم یاه

بآ یلااب تیمها یم نارب ار ام ناسانشراک دید زا ینیمزریز یاه

تسایس ذاختا اب هک دراد عبانم نیا دوجوم طیارش اب بسانتم یاه

راتخاس حلاصا هب مادقا هرهب

رادرب .مییامن عبانم نیا زا ی اب

هک یتلاکشم هب هجوت ناسانشراک یوس زا

هب ناونع لاکشم و تلاضعم ت

یم هدرمشرب شخب نیا یلصا تیولوا ات تسا زاین دنوش

یاتسار رد یدیدج یاه هرهب

رادرب هک دوش باختنا و ییاسانش هنیهب ی ه

مادکر

نیا زا ولوا تی یدنب هب هجوت اب دیاب اه جرت

نارحب داجیا زا ات دنریگ تروص یداصتقا تاحی ا رد دیدج یاه

.ددرگ یریگشیپ شخب نی د

ر

تیولوا ثحب هاتوک فادها نتفرگ رظن رد نودب تسا دیعب رایسب رما نیا ناسانشراک رظن هب هجوت اب زین یتیریدم یاه

و تدم نایم تدم

تسد یزراب جیاتن هب تسایس هک دنچره ،تفای

هرهب رد نازرواشک تکراشم و یتیامح یاه هب هقطنم رد بآ تیریدم و یرادرب

اونع ن

هتخانش یتیریدم یلصا یاهزاین حرط ارجا و باختنا ،یسررب هب مادقا دوجوم طیارش هب هجوت اب تسا زاین اما تسا هدش

دومن اه ( س یناطل

،یمیحر یجاح و یقوذ 1394

).

(2)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

688

شور و داوم اه

تساوخرد مامت عومجم ،اضاقت و دشاب لااک هداهن نیا لاح تسا عبنم کی یارب ام یاه

هیلوا داوم ای یسررب ،اضاقت یسررب یارب .دیلوت

هوحن فرصم دروخرب ی هدیدپ اضاقت تقیقح رد ،تسا یمازلا هدننک

طابترا کرد اب ،مینادب تمیق هب هتسباو اهنت ار نآ هک تسین یا

مییامن دراو تلاداعم رد زین ار لماوع ریاس ات دراد دوجو ناکما نیا تمیق و رادقم :

یطخ عبات کی بآ یارب ار اضاقت یم میسرت یفنم بیش اب

هب و دننک یم شیامن ریز تروص

،یهللادبع( :دنهد 1386

)

( 1 )

𝑷 = 𝒂 − 𝒃𝒘_𝒕

: 𝑤_𝑡 تشادرب بآ رادقم نامز دحاو رد هدش

بسحرب بآ دحاو ره تمیق : 𝑃 10

لایر

: 𝑎 , 𝑏 اضاقت عبات أدبم زا ضرع و بیش بیترت هب

یم ،بآ یاضاقت عبات هب یبایتسد یارب هعلاطم نیا رد هنیزه عبات ناوارف دربراک لیلد هب ،درک هدافتسا هنیزه ای و دوس عبات ود زا ناوت

یم رارق هدافتسادروم اضاقت عبات ندروآ تسد هب یارب ار ) هنیزه عبات( عبات نیا ام هب .میهد

روظنم دروآرب

،عبات لکش عبات ت گولسنار

یارب عبات هنیزه باختنا هدش فاطعنا لیلد هب هک ،دراد یزرواشک داصتقا تاعلاطم رد یناوارف دربراک هک ،تسا د یوس زا و یریذپ

رگی

هداهن لباقتم طابترا یسررب یمومع زا یکی اه

یم و تسا هنیزه عباوت نیرت قت عبات ناوت

دومن جارختسا نآ زا یبسانم یاضا .

ا . عبات ز

رب گولسنارت هنیزه یارب یا

و یدیلوت لماعn هب لوصحمm

،سگروب(تسا ریز تروص 1974

)

( 2 ) ln C = α₀ + ∑ α_i ln y_i+

m

i=1

∑ β_i ln P_i+

n

i=1

1

2∑ ∑ δ_ij ln y_i ln y_j

m

j=1

+

m

i=1

+1

2∑ ∑ γ_ij ln P_i ln P_j

n

j=1

+ ∑ ∑ ρ_ijln y_i ln P_j

m

j=1

m

i=1

n

i=1

:نآ رد هک دیلوت هنیزهC

q، دیلوت نازیم P ،

دیلوت لماوع تمیق i ،

j و رگنایب هداهن تساه ، ln و متیراگل دامن بط

ی ع ی α₀، α_i و

α_ij و β_i و γ و θ و ینیمخت بیارض دنتسه

رد هعلاطم نیا رد هدودحم

هداهن و تلاوصحم یاراد یاه هنومن یتاعلاطم ی :تسا هتفرگرارق یسرربدروم دنا هدوب ناسکی یفرصم یاه

،مدنگ :زا دنترابع تشد رد یسرربدروم تلاوصحم بیس ،هجنوی ،وج

هجوگ ،رایخ ،ینیمز دنقردنغچ و یگنرف

هداهن یورین ،نیمز ،بآ :هنومن تلاوصحم دیلوت رد هدافتسادروم یاه رذب و مس ،دوک ،نیشام ،راک

رد لک عبات هنیزه گولسنارت نودب

تیدودحم هدزاب

تباث تبسن هب

،سایقم یاراد یگژیو یاه تبثم ندوب عبات

،هنیزه راقتم ن و نگمه

ندوب یطخ رد تمیق هداهن اه ییاجنآزا ،تسا هک

ریغتم هتسباو هب تروص یمتیراگل یم

،دشاب هب روط

،راکدوخ یگژیو یفنم ریغ ب

ندو

ءاضرا یم ددرگ (

،یتشد 1385 .)

رد .دوش هبساحم هنیهب لرتنک طیارش رد تشادرب ات تسا زاین زین همادا رد نیا

طیارش مزلا تسا هک رادقم یارب𝑤

خرن یاه لیزنت

توافتم زا هطبار ریز هب تسد دیآ :

( 3 𝒂 − 𝒃𝒘_𝒕 = 𝒆𝒉 + ^𝒆𝒘^𝒕_𝑨𝑺𝒊^{(𝟏−𝜽)} )

نامه روط هک حیضوت هداد

،دش رد نیا تلاح عفانم ییاهن لصاح زا لاصحتسا بآ

ربارب اب هنیزه ییاهن ژاپمپ هب هولاع رب هنیزه ن ییاه

هرهب یرادرب یفاضا یم .دوش رد هسیاقم تلاحاب تباقر هدید یم دوش هک تشادرب مک رت دهاوخ دوب ااب . نی

،لاح ایآ نیا راکهار کی

هرهب یرادرب رادیاپ ار نیمضت یم

؟دنک

(3)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

689

یارب یبایتسد قیقد هب

،شسرپ یم دیاب هطبار ی نیب خرن هرهب هیامرس ( لوپ ) و فرصم بآ ار یارب هنیزه و عفانم هرهب یرادرب ا ز بآ

نییعت درک . هب

،لومعمروط هطبار

یمیقتسم نیب

خرن هرهب و فرصم بآ رد راتکه دوجو دراد . رد خرن یاه هرهب

،نییاپ فرصم بآ ک رتم

زا خرن یاه هرهب تسلااب . سپس اب تقباطم نازیم تشادرب بآ رد تیعضو دوجوم اب خرن هرهب طوبرم هب

،نآ هچنانچ خرن مان هدرب ک رتم

زا خرن هرهب هعماج

،دشاب راکهار لرتنک هنیهب زین یمن دناوت رجنم هب هرهب یرادرب رادیاپ زا عبانم بآ ینیمزریز هقطنم

تاک(دوش و چی

،نتفارگ 2011 ).

هعلاطم نیا ماجنا یارب 60

هاچ نابحاص زا یفداصت تروصب و هروق فلتخم قطانم رد همانسشرپ .دیدرگ رپ و باختنا دوجوم یاه

ثحب و جیاتن رد تلاح تباقر دازآ هرهب نارادرب زا بآ یاه ینیمزریز هقلاع

یمک هب تاریثأت هرهب یرادرب دوخ رب رگید هرهب نارادرب و حوطس تسد یسر

هب بآ رد هدنیآ ناشن یم دنهد . نیاربانب یقطنم تسا ضرف دوش زا ناوخبآ ینیمزریز هک

رب هرهب یرادرب زا نآ هطباض یا مکاح ن تسی

و دادعت هرهب نارادرب دایز تسا بآ ات ییاج ژاپمپ دوش هک عفانم ییاهن لصاح زا هرهب یرادرب بآ اب هنیزه ییاهن ژاپمپ ربارب وش تشادرب .د

هنیهب زا یربارب رادقم تعفنم ییاهن اب هنیزه ییاهن هک رد نآ هنیزه ییاهن لماش هنیزه جارختسا ای ژاپمپ بآ تسا نییعت م ی دوش . رب

ساسا هداد یاه هب تسد هدمآ زا هرهب نارادرب طسوتم عافترا ژاپمپ بآ ربارب 34 / 54 هورق تشد یارب رتم .تسا نلاگهد–

طسوتم هنیزه جارختسا ره

بعکمرتم هب

یازا هورق تشد یارب رتم ره نازیم هب هنیزه نلاگهد–

5 / 1908 بعکمرتم بسحرب لایر

یم دسر . رب نیا ساسا رادقم هنیهب تشادرب رد تلاح تباقر دازآ زا هطبار ریز هب تسد یم دیآ :

هلداعم هنیزه بآ یاضاقت و ییاهن ی (

4 ) MB = MC

بآ یاضاقت

( 5 ) 5

/ 1908 𝑤 =

182 / –0 5 / 5478

اب هدافتسا زا هطبار

،لااب 385 / 19615 بعکمرتم هب

یازا ره راتکه هورق تشد یارب بعکمرتم هب نلاگهد–

تسد یم دیآ . لاح رد

رضاح نازیم تشادرب هب یازا ره ربارب بیترت هب هورق راتکه 17100

بعکمرتم تسا

. صخشم یم دوش هک نازیم تشادرب رد تلاح

تباقر دازآ و 385 / 2515 هورق تشد رد بعکمرتم زا نلاگهد–

تشادرب رد طیارش ینونک دوب دهاوخ رتشیب .

نیا توافت نکمم تسا

هب لیلد ناکما دودحم ندرک هدافتسا یبسن زا

بآ رد هدودحم ی هرهب یرادرب اه دشاب .

رد لودج 1 هتفای یاه هب تسد هدمآ زا هبساحم تشادرب هنیهب رد تلاح لرتنک تشادرب هئارا هدش تسا . هب روظنم هبساحم رادقم ب تشادر

هنیهب زا ریداقم فلتخم خرن لیزنت ای خرن هرهب هدافتسا هدش تسا . نیا ریداقم هنماد 20 - 13 دصرد ار لماش یم نامه ،دوش روط

هک زا

جیاتن لودج تشادرب ریز یم

دوش رد تلاح لرتنک

،هنیهب رادقم تشادرب زا تلاح تباقر دازآ رتمک تسا . شیازفا تشادرب اب فا شیاز

خرن هرهب یم ناوت تفگ نیا رما یشان زا شیازفا هنیزه تصرف هدافتسا زا بآ هب لابند شیازفا خرن هرهب تسا . هب نایب رگید ب ا شیازفا

خرن

،هرهب هنیزه تصرف هدافتسا زا عبانم بآ رد هدنیآ شیازفا یم دبای و هدافتسا زا نآ رد نامز لاح هب هدافتسا زا نآ رد نامز دنیآ ه

یرترب یم دبای .

( 6 𝒂 − 𝒃𝒘_𝒕 = 𝒆𝒉 + ^𝒆𝒘^𝒕_𝑨𝑺𝒊^{(𝟏−𝜽)} )

خرن هرهب تشادرب یلعف 75 / 14 هب .تسا دصرد نایب

رگید رد دزن هرهب نارادرب خرن لیزنت ای هنیزه تصرف هدافتسا زا بآ رد هدنیآ ب ربار

اب –15 14 دصرد تسا . یتروصرد هک هنیزه تصرف هدافتسا زا عبانم بآ شیازفا دبای یم دناوت هب بیرخت رتشیب عبانم بآ م رجن دوش .

مزلا هب رکذ تسا هک خرن لیزنت هب تسد هدمآ رد نیا هعلاطم هعلاطماب یحوبص و ناراکمه ( 1386 ) هک یارب تشد ینامیرن ناتسا

(4)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

690

ناسارخ و رد نایم هرهب نارادرب راکردنغچ هب

تسد دمآ کیدزن تسا . هب یلکروط هدهاشم یم دوش هک اب لرتنک تشادرب زا قیرط ا ذخ

تایلام زین نازیم تشادرب تبسن هب تشادرب یلعف رتلااب دهاوخ دوب . هدید دش هک حطس تشادرب یلعف مزلتسم یراج دوب ن خرن لیزنت

75 / 14 تسا . لاح هکنآ نیا خرن رد هژورپ یاه یلام هب هژیو رد شخب بآ رتلااب تسا و یم ناوت تفگ هدافتسا زا تسایس ذخا تایلام و

لرتنک تشادرب زین راکهار یبسانم یارب تیریدم رادیاپ عبانم بآ هقطنم دهاوخن .دوب

خرن فیدر لیزنت تشادرب نازیم خرن فیدر

لیزنت نازیم تشادرب

13 1 606 / 16809 5

17 061 / 17395

2 14 125 / 16983 6

18 142 / 17505

3 15 432 / 17136 7

19 824 / 17604

4 16 864 / 17272 8

20 513 / 17695

لودج ( 7 ) هنیهب لرتنک طیارش تحت هنیهب تشادرب ریداقم :

نیدب بیترت ضرف شهوژپ ینبم

"رب یوگلا هرهب یرادرب لرتنک هنیهب رد هسیاقم اب تیعضو

،دوجوم رجنم هب هرهب یرادرب پ رترادیا زا

عبانم بآ ینیمزریز رد

نیا تشد و یحاون هباشم یم

"دوش هب روط طورشم و رد تروص شهاک خرن هرهب - لیزنت هب رتمک زا 75 / 14

یم هتفریذپ دصرد دوش

.

عبانم

1. Katic,P,. Namara, R,. Hope, L,. Owusu, E,. Fujii, H,. 2013. Rice and irrigation inWest Africa: Achieving food security with agricultural water management strategies. Water Resources and Economics 1. 75-92.

2. Kay, M,. Franks, T,. Smith, L,. 1997. Water: Economics, management and demand. ICID.

3. Burgess. D. F. 1974 A Cost Minimization Approach to Import Demand Equations. Review of Economics and Statistics.

55:225-234.

4 . (.م ،یدابآ تزع یهللادبع 1386

مک اب هلباقم فلتخم یاه هنیگ یداصتقا یسررب .) سنارفنک نیمشش .ناجنسفر ناتسرهش یراک هتسپ قطانمرد یبآ

،ناریا یزرواشک داصتقا .دهشم یسودرف هاگشناد ،ناریا یزرواشک داصتقا نمجنا ،دهشم

5 . ( .م ،ییابیز .غ ،یناطلس .م ،یحوبص 1386

هیرشن .ناسارخ ناتسا رد ینامیرن تشد یدروم هعلاطم :ینیمزریز بآ عبانم تیریدم یاهراکهار یبایزرا .)

لاس ،یعیبط عبانم و یزرواشک نونف و مولع 11

( هرامش ، 1 ص ،) 475 - 484 .

6 . شد ( ق ،یت 1385 هلاسر .ناریا یرادماد تعنص رد یژولونکت رییغت دشر و تیهام یسررب .) عبانم و یزرواشک سیدرپ ،یزرواشک داصتقا یارتکد ی

.نارهت هاگشناد ،یعیبط 7 . ( .م ،یمیحر یجاح .ا ،یقوذ یناطلس 1394

تشد رد بآ تیریدم تلاکشم یسررب ،) یمتشه ،راهب تشد :یدروم هعلاطم روشک برغ یاه

یلم شیامه ن

هتفای .ناتسدرک هاگشناد ،یزرواشک هدکشناد ،یزرواشک یاه