بررسی تأثیر عملیات بیولوژیک بر روی شاخص‌های عملکردی مراتع (مطالعۀ موردی: مرتع نیاتک سیستان)

(1)

یسررب ریثأت

رب کیژولویب تایلمع صخاش يور

ياه يدرکلمع عتارم

( ۀعلاطم )ناتسیس کتاین عترم :يدروم

يرباص یضترم  ؛*

،رایداتسا ۀدکشناد

بآ و

،کاخ هاگشناد لباز ، .ناریا

؛نایمیرک دیحو  ناریا ،جوسای ،یملاسا دازآ هاگشناد ،جوسای دحاو ،ناگبخن و ناوج نارگشهوژپ هاگشاب

.

هدیکچ تاعلاطم

یگژیو یاه یدرکلمع هکل

یاه عترم یهایگ رد

ییاسانش فرعم

یاه یهایگ رثؤم رد تملاس عتارم قطانم کشخ و

همین کشخ اب دوبهب ندیشخب حطس طیارش

کاخ و نینچمه تخانش

ریثأت تایلمع یحلاصا یاه یتیریدم

و تارییغت طیارش

یعیبط رد حطس عترم رثؤم تسا نیدب. روظنم رد ۀقطنم ناتسیس کتاین هنومن

یرادرب رد حطس مشچ زادنا هك یاراد طیارش

نااااسکی هدوب

و رد نآ یخرب هن وگ یاه یموب دن نام Alhagi camelorum

و Salsola rigida و

2 ۀن وگ Tamarix

ramosissima و

Haloxylon persicum هتوب قیرط زا

رقتس م یراك هدش

،تس ا باختنا دیدرگ و رثا نیا تاعطق یهایگ

رب یگژیو یاه یدرکلمع متس یس وكا

دروم یس ررب رارق تفرگ . تهج هنومن یرادرب 4 تکس نارت 150

یرتم رقتس م دش و اب

هدافتسا زا لدم هس LFA

یگژیو

،یرادیاپ یریذپذوفن و

ۀخرچ اب رصانع هدافتسا

زا 11 صخاش حطس کاخ نییعت دیدرگ .

اب هجوت هب جیاتن هظحلام دیدرگ هك 2 ۀنوگ تااشك هدااش یاراد درکلمع یرتلااب تبااسن هب هنوگ یاه یموب دنتااسه و ۀیلك

تاعطق اب نایم تاعطق زا رظن یرامآ توافت ینعم یراد دنراد . هنوگ نیب رد هداااش رقتاااسم و یموب یاه

ۀنوگ Tamarix

ramosissima یاراد

یگژیو یاه یدرکلمع یرتلااب

تباااسن هب

ریااااس هنوگ اه تاااسا . هب اب یلك روط یگژیو هب هجوت

یاه

هباااشم عتارم یحلاااصا تایلمع لاعنا روظنم هب تاعطق نیا ،هدااش هتااشاك کیژولوكا تاعطق رد رتلااب یدرکلمع داهنااشیپ

یم .دوش ناگژاو دیلک :

،درکلمع

،یرادیاپ

،عترم

،کیژولویب ناتسیس

سامت هرامش :لوئسم هدنسیون * :

989193711759 +

Email: m_saberi63@yahoo.com

:بیوصت خیرات 29

/ 11 / 1397

ص 996 - 987

(2)

1 همدقم .

هدوب ااایوپ یمتاااسیاااسوكا عتارم هااك

عوقو یپ رد

ی تفاااشآ یم لوحت و رییغت راچ د یطیحم یاه

ددرگ .

هرهب ناکما ینامز اهنت عترم زا رادیاپ یرادرب یم ریذپ

دااشاب

یبایزرا و تخانش .دوش هتخانش تلاوحت و رییغت نیا هك ثعاب عترم تسرد میمصت

بسانم یریگ ۀرابرد

ییاناوت و اه

تیلباق تیدودحم عفر زین و اه یم دوجوم یاه

ددرگ [ 10 .]

هم ان رب اااشوپ یتیریدم یاه دن مفده هچ نان چ یهای گ

یم ،دندرگ ءارجا و یحارط هرهب نمااض دنناوت

یرادرب رادیاپ

ااشوپ زا ااشوپ تاعلاطا .دنااشاب هقطنم یهایگ

یهایگ

و ریاااسفت رد یدایز ریثأت نیا رب هولاع ۀئارا

تاداهناااشیپ

کی یتیریدم ۀزوح

یم ءافیا زیخبآ زا یریگولج یارب .دننك

یتاااسیاب عترم بیرخت ریثأت

تیلاعف رد ار یتیریدم یاه

ناکما نیا عترم یبایزرا تاعلاطم .مییامن یاااسررب عترم ار

یم سان اااشراك هب تی لاع ف ریثأت دروم رد ات ده د

یاه

هتش ذگ رد عترم یبایزرا تاعلاطم .دیامن تواض ق یتیریدم تروص شوپ تارییغت ریس فت ساسا رب ًاتدمع یم

.تفرگ

هاگدید رد یاه

ۀیلوا لوهفم سااااسا رب هك عترم یبایزرا

رد عترم یلاوت ۀیرظن

هداااش هئارا یجوا کت دنا

، رب ًاتدمع

ساسا هدش هئارا یهایگ بیكرت و راتخاس رد تارییغت و دنا

تی دودح م یخرب دوجو تل ع هب نام ز تاااشذگ اب یاه

یگژیو و کاخ تایااصوااصخ ،دوجوم عترم یدرکلمع یاه

تفرگ رارق هدافتسا دروم عترم یبایزرا رد زین [

5 .]

صخاش

زا عتارم تیریدم رد زین متاااسیاااسوكا درکلمع تیعاااضو وخرب ییلااب رایاااسب تیمها تاااسا رادر

[ 4 .]

اب هجوت هب

ترورااض ۀعلاطم

نیا یگژیو اه رد

،عترم یارب هزادنا یریگ

نآ زا اه صخاش یاه کیژولوكا (

صخاش یاه یفیك شوپ

یهایگ و )کاخ هدافتس ا یم

.دوش یارب یاپ متس یس وكا

قطانم کااشخ و

همین کااشخ صخاااش

ییاه دروم هجوت

دنتس ه هك

،یمك

،عیرس لباق رارکت و ساس ح هب تارییغت

1Landscape Function Analysis

دناااشاب [

20 .]

رد ۀهد 1990 ناققحم زا یخرب یدلایم

زا هك دندرك کاخ حطس زا یتایص وص خ یفرعم هب عورش نآ هدافتاااسا عتارم یاپ و یبایزرا رما رد دنناوتب اه .دننك

یهورگ زا نادنمشناد لولع

یطیحم ایلارتسا یلمعلاروتسد

ار یارب تیعض و یبایزرا حطس

کاخ رد عتارم ایلارتس ا هب

پاچ رد .دناسر نیا

کی لمعلاروتسد یرس

زا تایصوصخ

هصخشم یا حطس کاخ اب نازیم یشخبرثا رد نیعم

فیرعت

کاخ تیفیك یفرعم

صخاااش .دیدرگ حطااس یبایزرا یاه

و یریذپذوفن ،یرادیاپ لماااش کاخ ۀخرچ

ییاذا رااصانع

،کاخ هص خش م هدهاش م لباق و هداس یاه

هك دنتس ه یا

و عیرس ار متس یس وكا یم رارق یس ررب دروم ناس آ

دنهد .

درکلمع لی لحت و هی زعت جور هب روكذم لم علاروتاااسد مشچ ( زادنا )LFA

دیدرگ فورعم1

[ 7 .]

نیققحم ب ه تیلاعف ریثأت یاااسررب روظنم یتیریدم یاه

همین قطانم عتارم یوررب کاااشخ

تیلاعف رثا ، رب ار اه

ر یو

یگژیو و کاخ حطاس تایاصواصخ رد عترم یدرکلمع یاه

هك داد ناش ن جیاتن .دنداد رارق یس ررب دروم ناقلاط نازاروا یگژیو ریداقم هاك ثعاب ناقلاط رد یاااضارا مخاااش یاه

تسا هدش عترم یدرکلمع [

2 .]

هجوت اب هدش اهر یضارا رد

تخاونکی رارقتاااسا هب ریداقم هلااااسکی ناهایگ اااشوپ

یگژیو .تااسا هتفای دوبهب کاخ صخاااش و یدرکلمع یاه

ناققحم یعض و هتوب ها ش یور )تملاس ( ت ار ناقیم ریوك یا

هك دیدرگ هظحلام جیاتن هب هجوت اب .دنداد رارق یبایزرا دروم 3 ۀنوگ هرق( هداااش هتاااشاك

،غاد غات و یاراد )سکلپیرتآ

هب تباااسن یرتلااب درکلمع ۀنوگ

و دنتاااسه )هنمرد( یموب

ۀیلك توافت یرامآ رظن زا تاعطق نایم اب تاعطق ینعم

یراد

دنراد [ 21 .]

هب قلعتم تاعطق نایم ۀنوگ

نیب رد سکلپیرتآ

هنوگ یاراد اه یگژیو

ریاس هب تبس ن یرتلااب یدرکلمع یاه

هنوگ اه یم .دنش اب نار ش هوژپ تارثا یس ررب اب

تیلاعف یاه

رد عترم متااسیااسوكا درکلمع و راتخاااس یور رب یتیریدم

(3)

ۀقطنم تدش یازفا اب هك دندیس ر هعیتن نیا هب روش دور تمواقم ،هدرك ادیپ هاك هلاااسدنچ ناهایگ ااشوپ ،ارچ

هلااس ندااش درخ اب و هدااش مك کاخ حطااس لباق معح اه

هجوت ب تخل کاخ زا یا ه

تاااسا هدمآ دوجو [

15 ] مخاااش .

ذوفن یازفا ثعاب یض ارا ها ش یور یرادیاپ هاك و یریذپ

رد ناهایگ رارقتس ا اب زین هدش اهر یض ارا رد .تس ا هدش یو ریداق م هق طنم یگژ

دوبهب هع لاط م دروم یدرکلمع یاه

ادیپ درك یااسررب . ریثأت

صخاااش رب یحلاااصا تایلمع یاه

ناتاسلگ ناتاسا عتارم رد عترم تملااس یم نااشن

دهد هك

تاعطق هب تباااسن لماك قرق عتارم رد یکیژولوكا تاعطق قرق هب قلعتم درکلمع یاراد هدش اهر و هدش اهر همین یاه

صخااااش و دندوب یرتهب لااااس یاه

ریثأت تحت عترم تم

دنتفای ءاقترا یحلاااصا تایلمع [

11 ].

جیاتن ناققحم ناااشن

یگژیو هك داد ود رد یراتخااااس یاه

ۀقطنم جراخ و قرق

ینعم فلاتخا یاراد قرق یرادیاپ صخااااش و تاااسا یراد

رد ار رادقم نیرتشیب ۀقطنم

دراد قرق [

11 .]

رضاح لاح رد

ك قطانم یضعب رد عتارم بیرخت هب هجوت اب همانرب ،روش

یاه

ییایحا یم لامعا یئارجا زكارم طس وت یتیریدم و رد .دوش

همانرب ینارحب و فیعض تیعض و یاراد عتارم حلاص ا یاه

و

یایحا دوبهب یارب هنیزگ نیرتهب عترم تااسا تیعااضو نیا

هك همانرب هقطنم طیارش بسانت هب ،یراكرذب ،یشاپرذب یاه

لاهن یم ارجا لباق هریا و یراك .داااشاب

رد زا ینابایب قطانم

مهم جور نیرت یاه

لاه ن ،عتارم یای حا یراك

هب ۀل یاااسو

هنوگ روكذم قطانم یکیژولوكا طیارااش هب لواقم یهایگ یاه

.تااسا لاهن هنوگ اب یراك و قطانم نیا رد دوجوم یموب یاه

هنوگ ،یت،افح ،یطیحم تاااسیز تیمها زا هك لواقم یاه

حت ،یطیحم تخس طیارش اب راگزاس ،یکش خ و یروش لم

هاشیر متاسیاس و لزیناکم قوف قابطنا ییاناوت هك قیمع یا

هداعلا کاخ رد دشر یارب یا تردن هب هك ینابایب قطانم یاه

یم یهای گ دن ام ب هدن ز دن اوت

جور زا ، یای حا مهم یاه

هکنیا هب هجوت اب یلك روط هب .تسا ینابایب قطانم کیژولویب ااش کیژولوكا طیارااش ینابایب قطانم هدننک

و دنراد یا یاراد

تیدودحم رد

هنوگ رارقتاااسا یهایگ یاه

دنتاااسه رظن زا ،

قیقد تروص هب دیاب درکلمع رد و دنریگ رارق هعلاطم دروم رت

زا عومعم هنوگ

متس یس وكا نیا رد رتش یب ییاه هدافتس ا اه

کیژولوكا یاهدنیارف یور رب یرتاااشیب رثا یاراد هك ددرگ م اب نیاربان ب .دن اااشاب هق طنم درکلمع و رات خااااس هع لاط

یم متسیسوكا تیلاعف رثا دروم رد ناوت

یاه ییایحا عترم رب

ادبای همادا اددرگ فقوتم تایلمع نیا ایآ هك ،درك تواااضق یااسررب فده اب رااضاح قیقحت ادنك رییغت درکیور ای ریثأت

تیلاعف یتیریدم یاه )یکیژولویب(

تایاااصواااصخ رییغت رد

عتارم متسیسوكا یدرکلمع .تفریذپ تروص ناتسیس کتاین

2 شور . یسانش

1.2 . یفرعم ۀقطنم هعلاطم دروم

ۀقطنم و هدااش عقاو ناتااسیااس قرااش رد یااسررب دروم

ییایفارغج تیعقوم یاراد 61ʹ

42° ʹات

°61 46 یقرش لوط

ʹ و

°30 58 ʹ ات

°31 40 تحاااسم و یلامااش ضرع 6418

یم راتکه طاسوتم یگدنراب اب ناتاسیاس .داشاب

ۀنلاااس 59

یلیم و رتم ریخبت ۀنلااس 450 یلیم کش خ ءزج رتم و نیرت

ینابایب نیرت هقطنم ،لاااس لرگ لااصف رد و هدوب ایند قطانم

ریثأت تحت یاهداب

120 رتشیب .تسا هزور یگدنراب

نیا یاه

هقطنم یرابگر و دیدش یم

.دش اب هب هقطنم یهایگ ش وپ

ینابایب میلقا نتش اد و ییاوه و بآ تخس طیارش لیلد رد

لیااسناتپ زا مك یگدنراب دوجو اب هقطنم زا یعیااسو حطااس هدننکاااش متاااسیاااسوكا یاراد و هدوبن رادروخرب ییلااب یا

یم ب دااشاب ه یروط تایح دیدعت ،هقطنم عتارم بیرخت اب هك

یمن و هتفرگ تروص یدنك هب ناهایگ هك تشاد راظتنا ناوت

.ددرگرب دوخ هیلوا تیعضو هب تدم هاتوك رد یهایگ شوپ تش ك هقطنم نیا رد هنوگ

یاه

Tamarix ramosissima

و

Haloxylon persicum

فده اب لاهن ترواااص هب ۀزرابم

ناااش تیبتت نینچمه و یااااسرف اب کیژولویب ناور یاه

.تسا هتفرگ تروص 2.2 شور . راک

هنوگ رثا یااسررب روظنم هب هدااش تااشك یاه

یور رب

یگژیو ،ناتااسیااس کتاین عتارم یدرکلمع یاه هنومن

یرادرب

(4)

رد مش چ سایقم نیا رد ،تفرگ تروص زادنا

هعلاطم

"

حطس

یبااایزرا

"

یگژیو یاااسررب یارب تاااعطق یدرکلمع یاااه

یم یکیژولوكا ود لماش یکیژولوكا تاعطق .دنشاب

ۀنوگ یموب

لماااش هقطنم

Alhagi camelorum

و

Salsola rigida

و

هن وگ تااااشك یاه ۀدااااش

و

رد زین و دندوب هعطق نایم

کاخ(

)تخل لماش یدرکلمع یگژیو هس رظن زا ییاناوت( یرادیاپ

لماوع لمحت رد کاخ تاااشگزاب نازیم و از یااااسرف

نازیم( یریذپ ذوفن ،)ی تفاااشآ عوقو زا دع ب نآ یریذپ تش اده ن نیب رد بآ

هنادكاخ و )هایگ یس رتس د تهج اه

زین ۀخرچ نازیم( راااصانع ییاذا داوم تاااشگرب

هب یلآ

)کاخ باختنا .داااش هنومن بلاق رد هعلاطم نیا رد یرادرب

حرط یفدااااصت -

هنومن دحاو اب کیتامتاااسیاااس یرادرب

مش چ نیا رد .دش ارجا یطخ تکس نارت ،زادنا

4 تکس نارت

150 رد .دیدرگ رقتااسم یرتم لوط

ره تاعطق تکااسنارت

یهایگ ااشوپ لماااش هك لماااش تاعطق نایم و دوجوم

ۀلااصاف هعطق ود نیب ،تااسا تخل کاخ یواح هك تااسا

و داااش باخ تنا ،قوف دراوم نییعت زا سپ

5 ره زا رارکت

و هعطق .دیدرگ باختنا یفدااااصت ترواااص هب هعطق نایم

زین و کیژولوكا تاعطق ضرع و لوط سپاااس نایم لوط

رد .دااش تبث تکااسنارت رد تاعطق لیلحت و هیزعت جور

زادنا ماشچ درکلمع یرادیاپ ،یو نات

صخااش طاسوت یاه

ت،افح درخ ،لاگوتپیرك ااشوپ ، ربااشلا رادقم ،کاخ

هلس ندش یرادیاپ نومزآ داوم ، یاس رف تدش و عون ،اه

هزادنا یریذپذوفن و دش یریگ صخاش طس وت

ش وپ یاه

ناهایگ

،هلاس دنچ اش نم

ء و ۀجرد ، ربش لا یگدش هیزعت

تفاب یدنلب و یتااسپ ،هدااش یراذگ بوااسر داوم ،کاخ

م ،کاخ حطااس نومزآ ،کاخ حطااس تیها

و عون ،یرادیاپ

و یاااسرف تدااش ۀخرچ

ییاذا ااشوپ طااسوت رااصانع

یتس پ ،هلاس دنچ ناهایگ ش وپ ،کاخ حطس ،یدنلب و

داوم ،لاگوتپیرك ااااشنم ،هداااش یراذگ بواااسر

ء و ۀجرد

هیزعت ربش لا یگدش هزادنا

دش یریگ .

هس نییعت یارب

تاع طق رد ،یدرکلمع یگژیو ادت با تاع طق نای م و

11

کاخ حطااس صخاااش هزادنا لمعلاروتااسد قبط رب

یریگ

.دیدرگ صخاااش نآ طابترا و اه

یگژیو اب اه لودج رد اه

1

زا کی ره سپس .تسا هدش هداد ناشن یگژیو

قیرط زا اه

تازایتما نازیم عمج صخاش

اه ی و هدش هبساحم هطوبرم

تروص هب .دش نایب دصرد

و هیزعت یرامآ لیلحت هداد

اب اه

هدافتسا رازفا لرن زا درکلمع لیلحت و هیزعت جور همیمض

رد هك زادنا مش چ طیحم

Excel

گیودول و یو نات طس وت

تفرگ ترواااص هداااش یحارط [

19 .]

روظنم هب ۀاااسیاقم

نی نای م تاع طق

زا ،فلتخم یکیژولوكا نکناد نومزآ

رد

رازفا لرن طیحم ۀخسنSPSS

21 .دیدرگ هدافتسا

لودج 1 . صخاش نآ طابترا و اه یگژیو اب اه

( یدرکلمع یاه )رظن دروم یدرکلمع یگژیو اب طابترا =*

یگژیو صخاش یدرکلمع یاه تاقبط دادعت

یرادیاپ یریذپذوفن

رصانع هخرچ

1 - هتسوپ یگدننکش

* 4

2 - یاسرف تدش و عون

* 4

3 - داوم یبوسر

*

* 4

4 - نادازناهن شوپ

*

* 4

5 - ینامشاپ یاسرف رباب رد کاخ ت،افح

* 5

6 - ربشلا شوپ :فلا

* 10

6 - اشنم :ب ء و ۀیزعت ۀجرد ربشلا

*

* 4

7 - ۀقوط هتوب و ناتخرد یفلع شوپ و هلاس دنچ نایمدنگ اه

*

* 4

8 - یحطس یراومهان

*

* 5

9 - تبوطر هب یرادیاپ

* 5

10 - بیرخت هب یحطس کاخ تمواقم

* 5

(5)

11 - کاخ تفاب

* 4

3 جیاتن .

زا لص اح جیاتن ۀیزعت

یم ناش ن سنایراو هك دهد

ریثأت صخااااش رب کی ژولوكا تاع طق زا کی ره

،یرادی اپ یاه

و یریذپذوفن ۀخرچ

حطااس رد ییاذا رااصانع 1

دااصرد

ینعم یرامآ یم راد

لودج( دشاب 2

.)

لودج 2 صخاش رب کیژولوکا تاعطق ریثأت سنایراو ۀیزجت جیاتن . ییاذغ رصانع ۀخرچ و یریذپذوفن ،یرادیاپ یاه

F MS SS df رییغت عبانم صخاش

199/9** 653/2 2612/9 4 اههورگنیب

یرادیاپ 2

/

3 32/6 10 اههورگنورد

9 /

86 ** 133/2 533 4 اههورگ نیب

یریذپذوفن 5

/

1 15/3 10 اههورگ نورد

2 /

103 ** 130/7 0/52 4 اههورگ نیب

ۀخرچ ییاذا رصانع 2

/

1 12/6 10 اههورگ نورد

یم نااااشن جیاتن یور رب یتوافتم رثا فلتخم ناهایگ دهد

دنراد متسیسوكا درکلمع لکش(

1 لودج و 3 ) رد . ۀقطنم دروم

هعلاطم ۀعطق هب طوبرم کیژولوكا ۀنوگ

توافت هك تاااسا یرادیاپ نیرتاااشیب یاراد هداااش تاااشك ینعم اب یراد ۀنوگ

و هنوگ یموب یاه

.دراد هق طنم ۀن وگ

یموب

Alhagi camelorum

زا دع ب ۀن وگ

دوخ هاب ار یرادایااپ نیرتاااشیب

ینعم توافت و هداد صااااصتخا هنوگ ریااااس اب یراد

.دراد اه

ۀااسیاقم نی نایم هب یرادیاپ نیرتااشیب هك داد ناااشن اه ۀنوگ

هدش تش ك

هب یرادیاپ نیرتمك و

Inter patch

قلعت )تسا تخل کاخ لماش هك ،تاعطق نایم(

لکش( دراد 1

لودج و 3 ا .) یگژیو رظن ز یریذپذوفن

زین ۀنوگ

یریذپذوفن رادقم نیرتاااشیب یاراد یم

هنوگ ریاس اب و دشاب ینعم توافت یرامآرظن زا اه

.دراد یراد

تاع طق نای م رد یریذپ ذوفن نازیم نیرتمك یاراد 1

ۀق طنم

یم هعلاطم دروم هقطنم نیا رد هك تااسا ركذ هب لزلا .دااشاب

نیرتااشیب ریثأت

ار یریذپذوفن صخاااش رب ۀنوگ

Haloxylon

persicum

هنوگ هب تبس ن لکش( دنراد یموب یاه

2 لودج و

3 .) یگژیو رظن زا ۀخرچ

رد زین ییاذا راااصانع ۀقطنم

دروم

)هع طق نای م( هع لاط م

Inter patch

و رادق م نیرتمك یاراد

ۀنوگ

رص انع رادقم نیرتش یب یاراد

یم دش اب هنوگ ریاس اب هك ینعم توافت اه

ظاحل هب .دراد یراد

ریثأت هنوگ یراذگ رب اه

ۀخرچ هنوگ مه زاب ییاذا رااصانع یاه

هنوگ هب تباااسن هداااش تاااشك تارثا زا هقطنم یموب یاه

بولطم لکش( دنتسه رادروخرب یرت 3

لودج و 3 .)

لودج 3 صخاش نیگنایم . یاه

هنوگ هب طوبرم کیژولوکا تاعطق رد متسیسوکا درکلمع هنوگ و یموب یاه

هعطق نایم و هدش تشک یاه

1

کیژولوكا تاعطق هنوگ

رایعم هابتشا یرادیاپ±

یریذپذوفن رایعم هابتشا±

ۀخرچ ییاذا رصانع رایعم هابتشا±

هنوگ یموب یاه Alhagi camelorum

57 / 0±3 / 50 57

/ 0±32 1±25

Salsola rigida 5

/ 1±6 / 34 1±36

1±22

هنوگ هدش تشك یاه Tamarix ramosissima

57 / 0±64 1±41

5 / 1±6 / 36

Haloxylon persicum 2

/ 3±6 / 46 2±6

/ 45 1±29

1 Inter patch

(6)

تخل کاخ Inter patch )هعطق نایم(

7 / 1±26 1±29

1±20

لکش 1 . ۀسیاقم کیژولوکا تاعطق زا

رظن صخاش یرادیاپ

لکش 2 . ۀسیاقم تاعطق کیژولوکا زا

رظن صخاش ذوفن یریذپ b

d

a

c

e

0 10 20 30 40 50 60 70

Alhagi camelorum

Salsola rigida Tamarix ramosissima

Haloxylon persicum

Inter patch یرادیاپ صخاش

)%(

d c

b a

e

0 10 20 30 40 50

Alhagi camelorum

Haloxylon persicum

Inter patch یریذپذوفن صخاش

)%(

c d

a

b

d

0 5 10 15 20 25 30 35 40

Alhagi camelorum

Haloxylon persicum

Inter patch ییاذغ رصانع هخرچ صخاش

)%(

(7)

لکش 3 . ۀسیاقم کیژولوکا تاعطق زا

رظن صخاش ۀخرچ ییاذغ رصانع

رد هتفرگ تروص یبایزرا ساسا رب ۀقطنم

هعلاطم دروم

ااب ه باایترت 6

ۀااعطق کاایژولوكا

Alhagi camelorum

،

Salsola rigida

و

.دش ییاسانش

نامه یمك تایااصوااصخ نی نایم هب طوبرم رامآ هك هنوگ

تاعطق یم نااااشن کیژولوكا اب هعطق نایم دهد

62 / 5 رتم

سپس و لوط نازیم نیرتشیب

اب

نی نای م 3

رد رتم ۀدر نازیم نیرتمك .دراد رارق یدع ب هب طوبرم لوط

ۀعطق کیژولوكا

اب

05 / 1 تااسا رتم رد ضرع نی نایم نیرتمك و نیرتااشیب .

ۀااقطنم ااب هااعلاااطم دروم

ه هااب قلعتم باایترت ۀااعطق

و

.تس ا

نامزاس صخاش ناشن هك متسیس ی تفای

ۀدنهد یدنمناوت

مشچ لیسناتپ و هقطنم نیا رد تسا زادنا

41 / 0 صخاش و

حطس هعطق 072 / 0 تسا لودج(

4 .)

لودج 4 . یمک تایصوصخ نیگنایم تاعطق

رد کیژولوکا ۀقطنم

ناتسیس کتاین

کیژولوكا تاعطق هکل دادعت

لوط نی نایم ( رتم ) دصرد

هکل لوط تکسنارت لوط رد ضرع نی نایم

یتناس(

)رتم حطس صخاش

نامزاس صخاش هکل

Alhagi camelorum 6

92 / 1 10

120

Salsola rigida 6

75 / 1 3

/ 26 7

/ 151

Tamarix ramosissima 4

00 / 3 24

220 072

/ 0 41

/ 0

Haloxylon persicum 6

05 / 1 8

/ 15 75

)هعطق نایم(

Inter patch 62

/ 5 3

/ 84

4 . هجیتن و ثحب يریگ

و یریذپذوفن ،یرادیاپ صخاش ۀخرچ

رصانع رد ییاذا

توافت فلتخم یکیژولوكا تاعطق رد ناتسیس کتاین عتارم ینعم داد نااااشن یراد جیاتن اب هك ،

[ 21 ] دراد یناوخمه .

تیعضو و تملاس نازیم یبایزرا متسیسوكا

رد یعترم یاه

ربارب رد نام ز لوط سکع

لم علا یتیریدم و یطیحم یاه

یارب هرهب عون نیا نارادرب متااسیااسوكا

تیمها زا اه ییلااب

رادروخرب ،تااسا

تامیمااصت ذاختا هب یبایزرا نیا جیاتن هك

یهتنم متاااسیاااسوكا نآ یفیك ءاقترا تهج رد یتیریدم داااش دهاوخ [

17 .]

دركراك نازیم صیخاااشت هع یتن رد

یم یعترم متاااسیاااسوكا هب تاعلاطا ناوت

ه یارب ار لا ن

تیریدم ۀدودحم ۀنیهب

رد هك هدومن مهارف زین ییایفارغج

ۀوحن رادا هرهب و ه لیسناتپ زا یرادرب ۀوقلاب

.دیامن کمك نآ

رد تواااضق ناکما سانااشراك یارب عترم درکلمع تاعلاطم رثا دروم تیلاعف

تارییغت یخرب ای یحلاصا و یتیریدم یاه

یاهدنیارف رب ار یعیبط ۀیلوا

دننام عترم متاااسیاااسوكا و یژرنا ریااس ،بآ هخرچ

ۀخرچ زا هدافتااسا اب ار رااصانع

زا یدادعت صخاش

نونكا مه .تسا هدرك مهارف هداس یاه

تدااش رثا رب روااشك رد هرهب

ینابایب ریااس ،عتارم زا یرادرب

ءارجا بجوم رما نیا و تس ا هتفای یازفا عتارم رد ندش همانرب یخرب رد .تس ا هدش روش ك حطس رد یحلاص ا یاه

ۀق طنم ود هع لاط م دروم ۀن وگ

و

همانرب تهج تش ك یحلاص ا یاه

باختنا .تسا هدش ۀقطنم

نیا تشاك دوجو اب هعلاطم دروم

هنوگ یخرب دوجو یفرط زا و ر یدکی رانك رد هنوگ ود یاه

لمااااش هك یموب

و

Salsola rigida

یم یسررب و هسیاقم ناکما ،دشاب ریثأت

نآ یگژیو رب اه یاه

دهاش ناونع هب تاعطق نایم اب هسیاقم رد عترم یدرکلمع داد ناشن قیقحت نیا زا لصاح جیاتن .تسا هدروآ مهارف ار رد هك ۀق طنم تی لاع ف لاع نا رثا رد هع لاط م دروم یاه

صخاش یتیریدم و یریذپذوفن ،یرادیاپ یاه

ۀخرچ رصانع

یم رییغت راچد ییاذا ب .دنوش

ه یروط هنوگ تش ك هك یاه

و

ببس

(8)

صخاااش دوبهب و یریذپذوفن ،یرادیاپ یاه

ۀخرچ رااصانع

هنوگ هب تباااسن ییاذا رد یموب یاه

ۀقطنم هعلاطم دروم

نیرتاااشیب .تاااسا هدیدرگ یراذگریثأت

صخااااش رب یاه

ار متس یس وكا یدرکلمع ۀنوگ

هب

نیققحم جیاتن اب هك .دنداد صااااصتخا دوخ دراد تقباطم

[ 2 ، 8 ، 17 و 18 ] ب . ه یم رظن یگژیو یازفا تلع دس ر یاه

و دایز عافترا اب ااشوپ جات لکااش هنوگ نیا رد یدرکلمع ۀدرتسگ یم هقطنم رد نآ صخاش دوبهب ثعاب هك دشاب

یاه

تابوااسر عمعت و ربااشلا عمعت یازفا ،کاخ حطااس پ رد یداب کاخ حطااس رد یلآ داوم یازفا زین و هنوگ یا

یم .دش اب ناققحم اب زا هدافتس ا جور

LFA

رب یور قن

لرف یااشیور یاه هب

نیا هعیتن دندیااسر لرف هك

ییاه زا

شوپ یهایگ زا هلمج ناتخرد هچتخرد و یا

اه اب نتشاد

هشیر قیمع یاه بآ

ار ینیمزریز لرتنك

یم

،دننك بوچ و

ربشلا یم داعیا

دنیامن هك نیا هلئسم تیمها قن و نیا

ناهایگ ار رد یرادیاپ کاخ هقطنم یم دییأت دنك

[ 14 ] . رد

ناگدنسیون یقیقحت هك دندیسر هعیتن نیا هب

صخاش یاه

یدرکلمع رد

ۀااکل هااچتخرد هااایگ کاایژولوكا نوگ یا

هکل ر ید زا رتااشیب یکنكداب هدااش یااسررب کیژولوكا یاه

دوب [ 12 ] نیا لیلاد زا یکی . رما

ار یم ناوت لرف یاااشیور

هچتخرد یا نوگ ااشوپ اب یجات

هدرتااسگ هدیباوخ و

رب

یور نیمز و متس یس هش یر

یا یوق و نآ قیمع تس ناد

.

ناققحم ها شیور )تملاس( تیعضو هتوب

ار ناقیم ریوك یا

دندرك هظحلام جیاتن هب هجوت اب .دنداد رارق یبایزرا دروم هك 3 ۀنوگ هرق( هدش هتش اك

،غاد غات و یاراد )سکلپیرتآ

هب تبااسن یرتلااب درکلمع ۀنوگ

و دنتااسه )هنمرد( یموب

ۀایلك تواافت یراامآ رظن زا تااعطق ناایم ااب تااعطق

ینعم هك دنراد یراد دیؤم

تسا رضاح قیقحت جیاتن [

21 .]

یط یاااسررب یور

ۀکل هنوگ یاه یفلع کاروخاااشوخ و

بوارم رد کی ۀرود ینلاوط ناشن داد هك کاخ نیا هکل اه

یاراد یاعنگ یتبوطر

یرتلااب تبااسن هب

کاخ تخل و

هنوگ یاه هلاااسکی تااسا

[ 16 .]

یقیقحت رد رثا یااسررب اب

هت وب یا و بان اور اب هل باق م و ییاذا داوم عیزوت رد اه

هتوب نیب هك دنداد ناااشن یاااسرف یا

رد تخل کاخ و اه ینعم تواف ت یریذپ ذوفن و ییاذا داوم لرتنك

دوجو یراد

هك دراد تس ا ام جیاتن اب وس مه [

13 .]

ۀعطق

Haloxylon

persicum

ریداقم یاراد هدرتاااسگ جات حطاااس دوجو اب

نییاپ تاعطق هب تباااسن یرادیاپ ظاحل هب یرت

Tamarix

ramosissima

و

اااب .دوب رادروخرب

دوخ هب هعطق نیا ار یریذپذوفن نازیم نیرتلااب دوجو نیا .تسا هداد صاصتخا حم

نیقق نایب دندرك هکل م یاه فلتخ

یش یور لیلد هب فلاتخا رد

،راتخاس یاراد رثا یتوافتم ب

ر

یور کاخ یرادیاپ دنتاااسه

[ 3 ].

رد ۀعطق

Haloxylon

persicum

طسوت کاخ حطس بسانم شوپ لدع رثا رد

طسوت هایگ ریز رد هدش هتخیر یهایگ یایاقب ، شوپ جات یم هدنكارپ داب هعیتن رد و ددرگ

صخاش کاخ حطس یاه

رون دوخرب رثا رد .تاااسا هدرك ادیپ هاك هعطق نیا رد تیلاعف هاك و باتفآ ماسیناگراورکیم

کاخ حطاس رد اه

جیاتن اب هك ،تسا هتفای هاك نآ یرادیاپ نازیم نیققحم

دراد تقباطم [

9 ] . نایم داد نااااشن راااضاح قیقحت جیاتن

تاعطق ( هکل ریاس هب تبس ن )تخل کاخ وكا یاه

هب کیژول

نییاپ درکلمع زا هدش یس ررب صخاش هس ره ظاحل یرت

.تاااسا رادروخرب هکل

یواح یاه هنوگ

یبوچ یاه ب

ه تلع

هش یر متس یس هدرتس گ یا

، مهم قن یاراد هب تبس ن یرت

زن نم و میساتپ ،میسلك بذج رد تخل کاخ تسا

[ 18 ].

نار ش هوژپ دنتفرگ هعیتن

هکل یهایگ ش وپ رزب یاه

فیط یعیبط قن زا یعیااسو

هدرك افیا ار یکیژولوكا یاه

تیزم و زادنا مااشچ یارب یرایااسب یاه دنراد یعترم یاه

[ 6 ].

رد کیژولوكا تاعطق نیب رد ۀقطنم

ود هعلاطم دروم

ۀنوگ یگژیو یاراد هقطنم حلاااصا تهج هدااش تااشك یاه

هب تبس ن یرتلااب یدرکلمع هنوگ

هتش اد هقطنم یموب یاه

دم زارد رد نیاربان ب و ت

ریثأت دوبهب یور رب یرتاااشیب

متسیسوكا طیارش حلاصا و ایحا هعیتن رد و عترم درکلمع یم همانرب رد عترم یبایزرا تاعلاطم .دنراذگ یحلااااصا یاه

یم هنوگ ییاااسانااش یارب یدایز کمك هدنیآ رد دناوت یاه

رثؤم .داااشاب عترم تملااااس رد یگدننکاااش هب هجوت اب

متااسیااسوكا کااشخ قطانم یعترم یاه

همین و و کااشخ

هکل رارقتااسا رد تیدودحم ب ،یهایگ یاه

ه رظن یم رد دااسر

(9)

یبایزرا هبنج هکلب درك هجوت درکلمع هب طقف دیابن اه یاه

.داد رارق هجوت دروم زین ار یرادعترم ر ید یلك روط هب

اب

صخاش ندوب بولطم هب هجوت یاه

یسررب هدش تاعطق رد

هدش هتش اك کیژولوكا رد

ۀقطنم طم دروم هعلا یم هب ناوت دبای همادا یتیریدم تیلاعف نیا ایآ هك قیقحت یلص ا لاوس

یم داهنشیپ نیاربانب .داد تبتم خساپ دوش فقوتم ای دوش

هژورپ زین قطانم ر ید رد هك دروم هبااااشم یتیریدم یاه

.دنریگ رارق یاپ

References

[1] Ahmadi, Z., Heshmati, Gh.A. and Abedi, M. (2008). Investigation on the effects of Restoration practices on on Rangeland Health Indicators at Jahan-Nema Park of Golestan province, Iran Final Report, 75 PP.

[2] Arzani, H., Abedi, M. Shahryari, E. and Ghorbani, M. (2007). Investigation of soil surface indicators and rangeland functional attributes by grazing intense and land cultivation. Journal of range and Desert, 14, 68-79.

[3] Bestelmeyer, B. T. Ward, J. P. Herrick, J. E. and Tugel, A. J. (2006). Fragmentation effects on soil aggregate stability in patchy arid grassland. Journal of Rangeland Ecology & Manageme, 59: 406 - 415.

[4] Chamani, A., Heshmati, Gh.A. and Karimian, V. (2015). Evaluating soil surface indicators rangeland in shrubs different patches (Case Study: Gub Gugeh rangeland of Golestan province .Journal of Environmental Erosion Research, 16, 4, 1-11.

[5] Dyksterhuis, E.J. (1949). Condition and management of rangeland based on quantitative ecology. Journal of Range manage. 2:104- 115.

[6] Forman, R. and Collinge, S.K. (1995). The ‘spatial solution’ to conserving biodiversity in landscapes and regions. In Conservation of Faunal Diversity in Forested Landscapes. In press. Edited by R. M. DeGraaf and R.I. Miller.

Chapman and Hall, London.

[7] Ghodsi, M., Mesdaghi, M. and Heshmati, GH. A. (2012). Effect of different growth forms on soil surface features (Case study: Semi-steppe rangeland, Golestan National Park). Journal of Watershed Management Research (Pajouhesh & Sazandegi), 24 (93), 63-69.

[8] Greene, R.S.B. (1992). Soil physical properties of three geomorphic zones in a semiarid mulga woodland, Aust J. Soil Res, 30, 55–69.

[9] Herrick, J.E., and Wander, M.M. (1998). Relationships between soil organic carbon and soil quality in cropped and rangeland soils: the importance of distribution, composition, and soil biological activity In: Lal, R., Kimble, J.M., Follett, R.F., Steward, B.A. (Eds), Soil Processes and the Carbon Cycle CRC-Lewis, Boca Raton, FL, pp, 405–

425pp.

[10] Heshmati, Gh.A., and Karimian, V. (2016). Comparison ecological functions of Northern and Southern landscapes on rangelands ecosystem (Case study: Darehkonari Khashab rangelands, Gachsaran). Journal of Range and Watershed management. 69, 3: 575-585.

[11] Kargar, M., Jafaryan, Z. Bahreini, Z. and Alinejad, J. (2014). Effect Grazing on Structure Characterizes Ecological Patches Rangeland. (Case study: Dona Rangeland), Journal of Range, 8, 85-94.

[12] Karimian, V. Safaei, M. nodehi, N. and Teymuri Majnabadi, J. (2016). Evaluation and Comparison Soil Surface Indices in the Eastern and Western Slopes in Lishter Rangelands, Kohgiluye and Buyerahmad Province. Journal of Watershed Management Research (Pajouhesh & Sazandegi), 109: 74-82.

[13] Li, X.J., Li, X.R. Song, W.M. Gao, Y.P. Zheng, J.G. and Jia, R.L. (2007). Effects of crust and shrub patches on runoff, sedimentation, and related nutrient (C, N) redistribution in the decertified steppe zone of the Tengger Desert, Northern China. Journal of Geomorphology, 96, 221–232.

[14] Mcintyre, S., Tongway, D. Lambeek, R. (2003). Improved vegetation planning for rural landscapes. Land & water project. No: CTC27.125 p.

(10)

[15] Mesdaghi, M., and Ghobadi, M. (2011). Investigation on influence of management activities on structure and function of natural ecosystem (Case study: Rood shour Rangeland). Journal of Natural Ecosystems Iran. 2, 108- 121.

[16] Post, D. (2005). Impact on grazing on sediment and nutrient concentrations in streams draining rangelands of the Burdekin catchments, Proc, Australia Water Association: paper t5260, 4

[17] Pyke, D. A., Herrick, J. E. Shaver, P. and Pellant, M. (2002). Rangeland health attributes and indicators for qualitative assessment. Journal of Range Management. 55, 584-597.

[18] Tongway, D. J., and Ludwig, A. (1990). Vegetation and soil patterning in semi-arid mulga lands of Eastern Australia, Journal of Ecology, 15, 23-34.

[19] Tongway, D., and Ludwig, J. (2002). Reversing. Desertification in Rattan. Lal. (Ed). Encyclopaedia of Soil Science.

Marcel. Dekker, New. York.

[20] Tongway, D.J., and Hindley, N.L. (2004). Landscape function analysis: procedures for monitoring and assessing landscapes with special reference to mine sites and rangelands, Version 3.1. Publishedon CD by CSIRO Sustainable Ecosystems, Canberra, Australia.158 p.

[21] Toranjzar, H. Abedi, M. Ahmadi, A. and Ahmadi, Z. (2009). Assessment of rangeland condition (health) in Meyghan desert of Arak. Journal of Rangeland, 3(2), 259-271.