ا تکراشم و دامتعا رد یرادنید شقن یسررب نایوجشناد یعامتج
ناتسرل هاگشناد
جن دیس م یوسوم نیدلا ،1
دنوهپس اضر ،2
یرفعج نامیلس
3
یرفعج هناسفا ،
4
1 . دکشناد ،رایداتسا ة
و یداصتقا مولع مرخ ،ناتسرل هاگشناد ،یرادا
آ ناریا ،داب
2 . رایشناد دکشناد ، ة و یداصتقا مولع مرخ ،ناتسرل هاگشناد ،یرادا
آ ناریا ،داب
3 . جشناد دکشناد ،یرتکد یو ة
و یداصتقا مولع مرخ ،ناتسرل هاگشناد ،یرادا
ناریا ،دابآ
4 . یسانشراک یوجشناد دکشناد ،دشرا
ة و یداصتقا مولع مرخ ،ناتسرل هاگشناد ،یرادا
ناریا ،دابآ
( تفایرد خیرات :
22 / 60 / 7931 شریذپ خیرات ؛ :
76 / 77 / 7931 )
هدیکچ
رد یرادنید شقن یسررب ،رضاح شهوژپ فده تسا یعامتجا تکراشم و دامتعا
. ویش ظاحل هب و دربراک ،فده ظاحل هب شهوژپ ة
یاررجا
رمز رد شهوژپ ة
یفیصوت تاقیقحت -
تسا یگتسبمه .
عماج ة یرامآ ةمه ی یرلحت تارس رد ناترسرل هاگشناد نایوجشناد 7930
- 7931
هک تسا اب هب یریگراک نارکوک تومرف
، 259 رفن نآ زا هنومن شور هب اه یرریگ
هرقبب یفدارلت ارختنا یا
درش . هداد یروآدررگ رااربا اره
مانشسرپ ة دوب درادناتسا
، همانشسرپ ییاور هک هب اب اه
و اوتحم رابتعا شور یریگراک نآ ییایاپ
بساحم اب اه ة دش دییأت خابنورک یافلآ .
رد نیا
شهوژپ نومزآ یارب هیضرف
اه
، تدم تلاداعم یزاس مرن و یراتخاس
راافا Amos18 هب اک دش هتفرگ ر . جیاتن شهوژپ یکاح زا ترسا نآ هرک
رد حطس نانیمبا 35 یرادنید دصرد ریثأت
تبثم و یرادانعم رب دراد ناترسرل هاگرشناد نایوجرشناد یعارمتجا تکراشم و دامتعا .
فررب زا
داد ناشن شهوژپ جیاتن ،رگید نایوجشناد یعامتجا تکراشم رب یرادانعم و تبثم ریثأت یعامتجا دامتعا
یم گ دراذ . ور نیا زا
، یم نایب ناوت
یدارفا درک هک تبسن هب اجنا م نداد تامعا ینید دوخ مملم رت دن زا ، دامتعا رد یرتشیب طباور یعامتجا دوخ تبسن هب ریاس دارفا ادروخرب ر دن .
نینچمه
، یدارفا هک رتشیب دنبیاپ هب روما دنشاب ینید
، دوخ ار وم فظ دنهاوخ تسناد هک رد تیلاعف یاره رمتجا یعا تکرارشم هترشاد تارعف
دنشاب . اریز هاگن زا
،ینید درف رد لباقم
،شیادخ هعماج و شدوخ شا
م و فظ تسا تبسن تشونرس هب دوخ
ساسح دشاب رد و نحص ة عامتجا
دشاب هتشاد تاعف تکراشم .
ناگژاودیلک
،یعامتجا دامتعا ،یرادنید
یعامتجا تکراشم .
همانایار ،لوئسم ةدنسیون :
Soleimanjafari93@gmail.com
دم ی ر ی ت یعامتجا ةیامرس
ةرود 5 ةرامش ، 4 ناتسمز ، 7931
تاحفص 643 ـ 693 Print ISSN: 2423-6071
Online ISSN: 2423-608X http://jscm.ut.ac.ir
همدقم بحاص زا یرایسب هزورما عماج و نارظن
ه رابرد ناسانش ة
نآ مهم ریثأت و یگدنز رد نید مهم شقن
یم نخس هعماج رد دنیوگ
( ،ولیجاح و یبلاط 2931
ص ، 221 .) نید كش هب ل یاه نوگانوگ رد
ره
ىگنهرف دوجو دراد ، و ب ه روط لومعم
، شقن یروحم ار رد دارفا ىگدنز و
عماوج افیا یم دنك . رتیپ
لاب
2و ، هعماج رصاعم سانش
، راد داقتعا ناماس رد نید د
شقن یعامتجا تایح هب نداد ی
نییعت هدننك
دراد . نوسیلا و نیول زین1
دندقتعم یرادنید زا قیرط راكوزاس یاهدنویپ یعامتجا
و تیامح یمسر و
یمسرریغ هب
تملاس تبثم هعماج رجنم یم دوش . نآ اه نایب یم دننك تسد مك یشخب زا طباور
دهاشم ه هدش نیب مامتها ینید و ملاس ت
،یناور یشان زا شقن تعامج اه و هورگ یاه ریثأت
، هب ناونع
عون یصاخ زا شلات و ششوك یارب ماجنا نداد یاهدركراك فیرعت فلتخم
یم دوش و نآ ار هب ناونع
عمج داقتعا اه و یلامعا هك اب کمك نآ اه هورگ کی (
ینید ) اب لئاسم تلاكشم و میظع
یگدنز هجاوم
یم
،دوش حرطم یم ننك د ( لیو
9م ، 2931 ص ، 923 .) بلغا هك تسا یساسا یاهریغتم هلمج زا نید
بحاص هب ار نآ نادنمشیدنا و نارظن مهم زا یكی ناونع
ت لماوع نیرت أ
دنور و عون ،لكش رب راذگریث
هداد رارق دیكأت دروم دارفا یور رب و عامتجا رد تارییغت دنا
. هك تسا اجنآ زا عوضوم نیا تیمها
و اهدركراك یرادنید آ
راث هژیو رد یا ةمه یرشب یگدنز یایاوز اریز ،دراد
زا یرایسب رادنید دارفا
شنك ویش ،راكفا ،اه ة
شزرا ،یگدنز تلاح و اه
نییعت نید ساسارب ار دوخ یاه یم
دننك ار نید و
دوخ یگدنز رب رظان یم
دنناد ( ،ناراكمه و تسوداضر 2933
ص ، 201 .)
یرادنید هب لمع
نید تسا هك بلغا هب اونع ن تدش یاهداقتعا یبهذم
و تكراشم رد
نآ یقلت
یم دوش (
Giddens, 2008, p.93
) . ار یرادنید ،ور نیا زا یم
شریذپ ناوت همه
،دیاقع زا یشخب ای
قلاخا و ،ماكحا شلات و درف طسوت ملاسا نید
یارب نآ هب لمع تفرگ رظن رد اه
( تمشح
،ییامغی 2930 ص ، 232 .) دیاقع و شزرا یاه دارفا ینید رب
لمع یدرف و یعامتجا نانآ
، و مهف و
1. Peter Blau
2. Levin & Ellison 3. Willem
ناشریسفت زا
راتفر نارگید ریثأت یم راذگ د . اهراجنه ،نینچمه و
یاهراتفر ینید
دارفا رد حوطس درخ
و تایح یعامتجا هعماج
رد حطس نلاك رثأتم ار یم دنك . هب ةدیقع
،زندیگ ناوریپ بهاذم هضرع ةدننك
لوصا و یاهریسفت یقلاخا
و یلمع یگدنز زا
، زا قیرط
،شریذپ نامیا و هقلاع هب بهاذم نیا
، هب
یوس دنویپ اب قوس رگیدكی یم
دنبای ( زندیگ
،2
2931 ص ، 139 .) زا اجنآ هك نید هدیدپ یا یهورگ
تسا و رد کی طبار ة لباقتم اب رگید یاهدحاو یعامتجا
،تسا سپ راظتنا تسا نیا مه
رب یاهداهن
رگید هعماج ریثأت دراذگب و مه زا نآ اه ریثأت دریذپ و اب هجوت هب شقن نید رد یگدنز یعامتجا ناسنا
،نردم علاطم ة نید و راتفر ینید یكی زا بنج ه یاه مهم شهوژپ و هیرظن رپ یزاد رد هعماج یسانش
رصاعم ار لیكشت یم دهد ( یریهظ ،ناراكمه و این 2931
ص ، 211 .)
یلصا زا یكی م نیرت
ؤ هفل نآ تیوقت و دوبهب ثعاب نید هك ییاه یم
یعامتجا یاهدنویپ و دوش
مكحتسم ار ناور ار یعامتجا تابسانم و رت
مك و رت هنیزه
رت یم تسا یعامتجا دامتعا ،دنك
( سابع ،ییازریم و هداز 2939
ص ، 122 .) ار یعامتجا دامتعا یم
ریاس هب تبسن درف نظ نسح ناوت
متجا طباور لیهست و شرتسگ بجوم رما نیا هك درك فیرعت هعماج یاضعا نآ اب درف یعا
اه
یم دوش ( ،یفاكریما 2930
ص ، 123 .) اكموتز رظن زا ،دامتعا هب شیارگ تیوقت رد مهم لماوع زا 1
تسا ینید تاداقتعا (
،اكموتز 2931 ص ، 119 .) دامتعا زین نوسكیرا ار
یشان زا داقتعا یاه ینید
یم دناد . و نید ار یلماع و مهم رثؤم رد دامتعا داجیا و هتسناد
یم دیوگ
« دامتعا دییاز ة تبقارم و
،یزوسلد عقاو رد
و گنس یانب تیلعف و ققحت نید تسا
» (
Erikson, 1965, p.241
.) دامتعا رد رتسب
تلاماعت شنك و
یاه یهورگ دشر ثعاب ناسنا
یم دوش و اهدادعتسا و
ییاناوت اه و افوكش ار لیهست
یم و دنك دننام ناور هدننك
،یا خرچ یاه شنك حار ار یعامتجا ت
رت هب تكرح رد یم دروآ ( یناودنك
یقت و لصا ،ول
2933 ص ، 32 .) یكی نید ،نیاربانب مهم زا
نامزاس یاهرازبا نیرت دنهد
ة تسا دامتعا .
رد بهذم ،عقاو و
تاداقتعا
،ینید ناكما یرارقرب طباور دیفم و رثؤم هورگ اب اه و بهاذم ار مهارف
، و
1. Giddens
2. Zetomeka
یعون دامتعا ار رد حطس هعماج دارفا ارقرب
ر یم
؛دنك ات ییاج هك لمیز نید ار یعون نامیا داقتعا و هب
هعماج و دارفا نآ یم دناد ( ،ناراكمه و یناشفا 2930
ص ، 113 .)
هفلؤم زا یكی یعامتجا تكراشم ،رگید یوس زا نآ رب یساسا یریثأت نید هك تسا ییاه
یم دراذگ . هب نید تكراشم هب ار دارفا هك دراد یعامتجا یتیهام یتاذ روط یم بیغرت
دنك
(
Anderson & Melur, 2009, p.93
) . تكراشم یعامتجا
ثعاب هعسوت و نماض تكرح و ییایوپ کی
یم هعماج دوش ( مولظم و یناسارخ ،ناراكمه
2932 .) یعماوج هك هزاس یاه ینامتفگ تكراشم هناریذپ
رد یسدنهم یگنهرف
و یعامتجا نآ
اه یحارط و ییارجا هدش
،تسا نیمز ة قابطنا ن تاماظ و نیناوق
قبطنم اب اهزاین و تیعقاو یاه یعامتجا رد
نآ اه مهارف یم دوش نازیم و اهداضت و یریگرد یاه
یعامتجا شهاك
م ی دبای . اب ،نیاربانب هجوت
هب گژیو ی یاه عماج ة ناریا ، هب یم رظن دسر مهم نیرت و
نیرتدنمورین داهن
رثؤم رد لكش یریگ تكراشم یاه
،یعامتجا داهن
نید
؛تسا اریز رد نید ملاسا
زومآ ه اه ی ینید رب ییاهراتفر دیكأت
دنراد هك هنیمز و رتسب كش ل یریگ تكراشم یاه یعامتجا ار
یم مهارف ننك
د و رد ناریا هك عماج ه یا ینید یاهراجنه اب تسا
، هجوت هب نیا عبنم رثؤم و طبار ة نآ اب
تكراشم یعامتجا
زا رورض ت یاه یملع تسا ( یتخب و یزورون ،یرا
2930 ص ، 111 .)
دامتعا و تكراشم ساسا
لكش یریگ طباور یعامتجا و
عسوت ة کی هعماج بوسحم یم
دوش و
شهاك ای شیازفا نآ اه
، یم دناوت ریثأت یدایز رب یاهراتخاس فلتخم
هعماج و طباور یعامتجا مدرم
نآ دراذگب . رد نیا نایم ، هاگشناد ب ه ناونع داهن دیلوت ملع و شناد هك یام ة فا راخت و روشك رادتقا
هتخانش یم
،دوش اب شزومآ و تیبرت ناصصختم و
،ناگبخن دیلوت ملع و یروانف ، و یاقترا ملع و
گنهرف رد هعماج شقن یمهم رد هعسوت یهدنامزاس و روشك
دراد . زا
،ییوس یكی زا ناكرا یساسا
هاگشناد و دیاش یساسا نیرت نكر نآ ار نایوجشناد لیكشت
یم
؛دنهد یوجشناد ینا هك ناگدنیامن
یركف هعماج بوسحم یم
دنوش و دنیآ ة کی هعماج زین ات دح یدایز هب نآ اه یگتسب دراد . زا نیا
،ور
تخانش یاهرظن نانآ یم دناوت رد تخانش هشیدنا و دركلمع رگید راشقا
،هعماج یرای دناسر . اما
هب د تس ندروآ حطس ییلااب زا تكراشم و دامتعا عماج رد
ة یهاگشناد هب
لماوع رایسب یددعتم
هتسباو تسا هك یرادنید زا
لمج ة نآ اه تسا . شهوژپ ،هدشدای بلاطم هب هجوت اب ،نیاربانب رضاح
شلات یم دنك یسررب ار یعامتجا تكراشم و دامتعا رب یرادنید ریثأت دنك .
،ساسا نیا رب شسرپ
یرادنید هك تسا نیا رضاح شهوژپ یلصا اد یعامتجا تكراشم و دامتعا رد
هاگشناد نایوجشن
ناتسرل یشقن هچ
؟دراد
شهوژپ یرظن ینابم یرادنید نید یلمآ یداوج ار
هعومجم یا زا
،قلاخا ،دیاقع نیناوق
و یتاررقم ىم دناد هك یارب رادا ة روما
هعماج و ناسنا و شرورپ ناسنا اه تسا ( ،یلمآ یداوج 2932
، ص 231 .) نید هب ناونع ماظن یداقتعا
امزاس ن هتفای
، ارمه ه اب هعومجم یا زا نییآ اه و لامعا فیرعت هدش تسا هك نییعت ك دنن ة ویش ة
ییوگخساپ دارفا
هب براجت یگدنز تسا (
Zulling et al., 2006, p.36
.) ینید ب
،ندو ناونع یماع تسا
هب هك ره درف ای هدیدپ یا د هدا یم دوش هك شزرا اه و هناشن یاه ینید رد نآ یّلجتم تسا . یّلجت
زرا ش اه و هناشن یاه ینید ندوب درف ار رد
،شرگن شیارگ و شنك یاه راكشآ و ناهنپ وا یم ناوت
تسج و درك ییاسانش .
هب روط یلك
، یرادنید ینعی2
نتشاد مامتها ینید هب هنوگ یا هك
،شرگن شیارگ
و شنك یاه درف ار رثأتم دنك ( ،زورهب بیدا 2933
ص ، 11 .) عومجم زا تسا ترابع یرادنید ة
تخانش اه نید هب تبسن تبثم تلایامت و ساسحا ،
، و یعامتجا ،یعیبط و یداع تیعضو رد هك
شنك رد و دشاب هتشاد دوجو درف رد یناور باذج یورین هب تبسن یو یاه
( دنوادخ ) ،ناهج
دسرب روهظ هب خیرات و هعماج ،دوخ (
،ییامغی تمشح 2930
ص ، 102 .) نینچمه
، یفیرعت رد
رگید
، تها نتشاد ینعی یرادنید هب ینید مام
یروط شنك و شیارگ ،شرگن هك رثأتم ار درف یاه
نك ،د
نییعت نایدا ار ریثأت نیا تهج و عون یم
نورد تاعلاطم مزلتسم نآ ییاسانش و فشك سپ ؛دننك
تسا ینید (
،دنز یعاجش 2933
، ص 31 .)
هك یلكش و تروص زا تسا ترابع و تسا ینتبم ینید ساسحا رب یرادنید دراد داقتعا لمیز
1. Religiousity
دوخ هب ینید ساسحا یم
دریگ ( نابعش و دنمجرا ،یقیقح روپ
2933 ص ، 13 .) هك تسا یسك رادنید
یهاگآ اب (
لقادح رد هچرگا )
ذاختا ار نید نآ یوریپ لمع و رظن رد ،بهذم کی رئاعش و لوصا زا
یم هب ،دنك یروط دراذگب ریثأت وا یعامتجا یگدنز رب نید هك (
،یرونا 2919 ص ، 111 .) رابرد ة عبا دا
قلاخا و ماكحا ،تاداقتعا دعب هس زا هك دراد دوجو یتوافتم ًاضعب ریباعت ملاسا رد نید (
،یرهطم
2913 ص ، 321 )
، و تسا هدمآ نایم هب نخس تعیرش و تادابع ،قلاخا ،نامیا ،هدیقع دعب جنپ ات
زیامت نیا اه
طیح و یتسیچ رد یلوصا یاهرظن فلاتخا زا یشان هكنآ زا شیب ة
دشاب نید لمع
،
هب میهافم زا نارسفم ریباعت زا هتساخرب تسا هتفر راك
( ،دنز یعاجش 2933
ص ، 12 .) ،ور نیا زا
ار یرادنید یم
شریذپ ناوت همه
شلات و درف طسوت ملاسا نید قلاخا و ماكحا ،دیاقع زا یشخب ای
نآ هب لمع تهج رد تفرگ رظن رد اه
( ،ییامغی تمشح 2930
ص ، 239 .)
صخاش نازیم ریغتم یزاس کراتسا و کلاگ لدم ساسارب یرادنید
ماجنا2
هتفرگ و کلاگ ،تسا
باتك رد کراتسا یبهذم دهعت تیهام
ناعذا هدرك دنا توافت دوجو اب
،نایدا رد یاه یم
هوجو ناوت
نآ نیب ار یكارتشا تفای اه
. هصرع ای هوجو نیا لیكشت ار یرادنید داعبا ،تقیقح رد ،اه
یم و دنهد
ترابع ا داعبا زا دن تسا نینچ هصلاخ روط هب داعبا نیا هك ؛یدمایپ و یبرجت ،یكسانم ،یداقتعا
:
2 . ینید یاهرواب و یداقتعا دعب ییاهرواب زا تسا ترابع هك 1
راظتنا هك یم
دروم نید ناوریپ دور
نآ هب رظن عقاو رد ،دنشاب هتشاد داقتعا اه
، ترابع ینید یاهرواب ا
هتساخرب یدرف کاردا یعون زا دن
عم زا ینید لوصا تیناقح هب تبسن یصاخ شنیب درف هب هك ینید تفر یم
دهد
؛ 1 . ینید لامعا هك9
میسقت اعد و شتسرپ و ،کسانم هتسد ود هب دوخ یم
ینید لامعا لماش یكسانم دعب ،دنوش دننام
نییآ رد تكرش و هزور ،زامن راظتنا هك تسا یبهذم یاه
یم نآ ینید ره ناوریپ دور هب ار اه
اج
دنروآ اعد و شتسرپ دعب و نودب و رطاخ تیاضر اب درف هك تسا یدرف و یصوصخ لامعا لماش
ماجنا رابجا یم
دهد
؛ 9 . یبرجت دعب روصت زا تسا ترابع هك ینید فطاوع ای 3
اه هك ساسحا و
1. Glock & Stark
2. Beliereres 3. Practice 4. Experince
یبوبر یرهوج اب هطبار نتشاد هب طوبرم دننام
ادخ
، ییاغ یتعیقاو ای
، تسا یلاعتم یرادتقا ای
؛
3 . پ دعب یدمای هب رظان هك ینید راثآ ای2
راثآ هرمزور یگدنز رب ینیع شناد و براجت ،لامعا ،اهرواب
رگید ترابع هب ،تسا
، رمزور یاهراتفر رد نید ساكعنا و ریثأت ة
تسا یگدنز (
،یناشفا 2931 ،
ص 31 .)
یعامتجا دامتعا تا و نئمطم یراظتنا ،درف کی ناوت و تقادص ،رابتعا هب یوق یرواب دامتعا راهظا ای اعدا کی هب اك
نومزآ نودب ،رظن تسا نآ ندرك
(
Lyon, 2000, p.673
.) دامتعا ار یم ناوت نانیمطا درف هب نارگید و
نتشادن ینامگدب هب
دارفا هعماج فیرعت درك ( ،ینیسح 2933
ص ، 92 .) مهم دامتعا صخاش نیرت
یامرس ة باثم هب هك تسا یعامتجا ة
و و ماجسنا داجیا یارب یراكوزاس ماظن رد تدح
و یعامتجا یاه
شزرا شرورپ و یعامتجا نواعت ،یعامتجا تكراشم لیهست مدرم یاه
لمع هنارلااس یم
دنك . دامتعا
تیعورشم و یشخبرثا ،اقترا و تیوقت و یعامتجا فلتخم یاهداهن اب دارفا قیثو دنویپ بجوم تسا یعامتجا یاهداهن (
Gleave, 2010, p.42
) دامتعا ،زندیگ رظن هب .
ای صاخشا هب نانیمطا رازبا
ماظن هب هك تسا نامیا هب شهج یعون ساسارب درجم یاه یب ای ینادان لكشم ،لومعم روط
یعلاطا
فرطرب ار یم
دنك ( زندیگ ،1
2931 ص ، 921 .) هك تسا رواب نیا یانعم هب دامتعا ،هفوا سلاك رظن هب
ام ای نم هافر هب دوخ مادقا زا یرادوخ ای مادقا اب نارگید کمك
یم بیسآ زا و دننك نم هب ندز
یراددوخ یم
دننك (
9هفوا ، 2933 ص ، 131 .) تراهلگنیا رظن هب یعامتجا یتیعقاو یعامتجا دامتعا ،3
-
هنیمز رد هك تسا یداصتقا یخیرات یعامتجا براجت و اه
دراد هشیر (
،تراهلگنیا 2913
ص ، 192 .)
دامتعا یعامتجا تللاد
رب اهراظتنا و یاهدهعت یباستكا
و هدشدییأت هب
یعامتجا ظاحل
، هك دارفا
تبسن هب رگیدكی و تبسن هب نامزاس اه و یاهداهن طوبرم هب یعامتجا یگدنز ناش
،دنراد فیرعت هدش
1. Consequences
2. Giddens 3. Offe 4. Inglehart
تسا . یعامتجا دامتعا یم
ایهم ار یتسود ماود و یرارقرب طیارش دناوت
،هدرك شنت شهاك اب و
ظفح ار دارفا یتسردنت ،لرتنك سح شیازفا و یدرف ك
ن نینچمه و د
، دح رد یعامتجا دامتعا رگا
یشزومآ و یتشادهب ،یهافر تاناكما یبایتسد رد رتشیب تكراشم بجوم ،دشاب یبولطم یم
دوش . هب
بیترت نیا
، دوبهب دارفا یناور و یمسج تملاس حطس یم
دبای ( ،ناراكمه و یقداص 2931
،
ص 931 .) دامتعا یعامتجا هب
ناونع رصنع هیامرس یلصا یعامتجا
و ب ه نعم ا ی دامتعا دارفا هعماج هب
رگیدكی رد
یگدنز یعامتجا تسا
. دامتعا یعامتجا هب
نعم ا ی ییوگتسار
،تقادص و تلایامت
یراكمه ج هنایو و نانیمطا هب
،نارگید مارتحا قوقح هب نارگید
تسا هك یكی زا هبنج یاه مهم طباور
یناسنا و تسا هنیمز زاس تكراشم و
یراكمه نایم
یاضعا اج هعم تسا .
،یعامتجا دامتعا یراكمه
و
تكراشم هورگ
یاه فلتخم هعماج هزوح رد یاه
،یداصتقا
،یعامتجا یسایس
و یگنهرف ار شیازفا
یم دهد . دامتعا یعامتجا صخاش
یمهم رد لكش یریگ طابضنا طباور رد یداصتقا
و یعامتجا تسا
.
دوبهب رد دامتعا
،یعامتجا اقترا بجوم
و دوبهب طباور امتجا
،یع
،شرگن مارتحا هب
،نوناق دركلمع
یعامتجا و
یلغش دارفا دهاوخ دش . رد
،لباقم نادقف دامتعا یعامتجا راثآ
یبولطمان دننام
غورد
،ییوگ
،یسولپاچ
،یرادربهلاك داسف ،هوشر
و دوبن تیفافش یلام ار هب هارمه دهاوخ تشاد .
،نیاربانب و طسب
شرتسگ گنهرف
دامتعا یم دناوت شزرا یاه م یفن روبزم شهاك ار دهد
( ینب و یدابآورسخ ،دهم
2933 ص ، 33 .)
رد شهوژپ رضاح ریغتم دامتعا یعامتجا اب
هس دعب نیب دامتعا
،یدرف دامتعا میمعت هتفای و دامتعا
یداهن هدش شجنس تسا
. نیب دامتعا یدرف
لصاح طباور میقتسم و هرهچ هب هرهچ نایم ضعا ا ی هعماج
تسا . رد
،عقاو کیراب نیا نیرت
عاعش دامتعا نیب یاضعا هداوناخ تسا هك ییاضف ولمم زا ،دامتعا
تیمیمص و
یكیدزن رب نآ مكاح تسا . نیا دامتعا فوطعم هب یدارفا تسا هك نآ اه ار یم میسانش و اب
آ ن اه ب ه ناونع
،تسود
،هیاسمه راكمه
و کیرش یراجت طبار ة ردور ر میراد و . دامتعا ماع ای
میمعت هتفای ار یم وت نا نتشاد نسح نظ تبسن هب دارفا
،هعماج یادج زا قلعت نآ اه هب هورگ یاه یموق
و لیبق ه ا ی فیرعت رك د . دامتعا میمعت
،هتفای طقف هب یدارفا هك طباور ورردور
،دنراد دودحم یمن دوش
،
یاهزرم هكلب
،یگداوناخ
،یگیاسمه یموق
و یلحم ار رد یم ددرون
، و رد حطس یلم شرتسگ یم
دبای .
رد ةراب دامتعا یداهن زین یم ناوت رد تفگ
،هعماج اسنا ن اه یهاگ اب نارگشنك یدرفریغ
طابترا رارقرب
یم دننك . هب
،بیترت نیا لكش
یرگید زا دامتعا حرطم یم دوش هك هجوتم یاهراتخاس یصخشریغ
تسا . رد نیا هنیمز هب دامتعا یندم و دامتعا یداهن هراشا هدش تسا . دامتعا یداهن هب داهن یمسر یاه
یتلود و دامتعا یندم هب ماظن یاه یصصخت طوبرم
تسا ( ،ناراكمه و یمساق 2931
ص ، 31 .)
یعامتجا تکراشم تكراشم زا
رظن یوغل هب نعم ا ی تكرش ندرك تسا . یعون ،تكراشم راتفر
اب مدرم تسا هك نانآ ار
رداق م ی دنك ثداوح رب رثؤم
رب ناش یگدنز ریثأت
عطاق دنراذگب . هب نیمه د
،لیل دیاب زا یدازآ لماك و
زا هلمج قح راهظا رظن دنشاب رادروخرب یارا و
تیمها و یقلت شزرا دنوش
. تكراشم تكرح
ی
،هناهاگآ
،لاعف دازآ و اب تیلوئسم تسا
. اب هجوت هب رد هزورما هكنیا ثحابم
،هعسوت
،ناسنا روحم
،تسا
ًاعبط وا تكراشم رد
روما طوبرم هب دوخ شیب شیپزا حرطم یم دوش ( یتنج و یناشفا ،رف
2931
، ص 11 .) دیدپ ة تكراشم هب
یانعم
،یراكمه هك تسا یعامتجا راتفر نیتسخن
زا ناسنا رس
تسا هدز (
یدیشمج ،ناراكمه و اه
2939 ص ، 23 .) نامزاس یشلات تكراشم هتفای
هك ،تسا
هب هسسؤم و عبانم لرتنك شیازفا روظنم فرط زا صاخ یعامتجا عضو کی رد یمومع یاه
هورگ اه
هدوب مورحم یلرتنك نینچ زا نونكات هك یدارفا و دنا
یم ماجنا ، دریگ
( میرك و نایمداخ ،ارس
2932 ،
ص 203 .) تكراشم یعامتجا
تسا ترابع زا
نآ هتسد تیلاعف یاه یدارا هك قیرط زا نآ
اه یاضعا کی
،هعماج رد روما رهش ،هلحم و
اتسور تكرش یم دننك و هب میقتسم تروص ای
ریغ م لكش رد میقتس نداد
دنراد تكراشم یعامتجا تایح هب (
،یرایتخب و یزورون 2930
ص ، 133 .) یعامتجا تكراشم
دنریگربرد ة
شنك عاونا هب یهورگ و یدرف یاه
و هعماج و دوخ تشونرس نییعت رد تلاخد روظنم
ریثأت نتشاذگ رف رب ا میمصت یاهدنی رابرد یریگ
ة تسا یمومع روما .
یعامتجا تكراشم یم
وت رد دنا
دشاب حرطم حطس ود :
ینیع دعب و ؛تسا یعامتجا تكراشم هب لیامت نامه هك تكراشم ینهذ دعب
میمصت و ارجا ،تراظن ،تیوضع تروص هب هك یعامتجا تكراشم یراتفر و زورب یریگ
یم دنك
( یتنج و یناشفا ،رف
2931 ، ص 32 .) ار یعامتجا تكراشم یم
رف ناوت ا نامزاس دنی هتفای
هك تسناد یا
فده نتشادرظنرد اب یعمج و هنابلطواد ،هناهاگآ تروص هب هعماج دارفا هك صخشم و نیعم یاه
میهس هب رجنم تردق عبانم رد ندش یم
وش درك فیرعت ،د .
یاهداهن دوجو تكراشم نیا دومن
یتكراشم دننام
نمجنا هورگ ،اه نامزاس و ،اه
دنتسه یتلودریغ و یلحم یاه (
هاش عراز و یدابآ
نایرون ،فجن 2932 ص ، 19 .) رف ا یدنی
،یعامتجا
،یمومع
،هچراپكی یدعبدنچ
و یگنهرفدنچ تسا
هك
،نآ فده ندناشك
مه ة مدرم هب یافیا شقن رد مه ة لحارم هعسوت تسا ( ،ناراكمه و یزاین
2931 ص ، 13 .) تكراشم یعامتجا
ار یم ناوت لماش ود شخب تسناد : 2 . یمسر تكراشم هك
رد
دنریگرب ة تكراشم رد
مزاس نا
،اه نمجنا اه ا و هاگشاب اه یم دوش
؛ 1 . تكراشم یمسرریغ
هك دوخ
دنریگربرد ة
ود عون : فلا ) یریگرد یقافتا لماش رد تكراشم تیلاعف
یاه یهورگ اب لصاوف مظنمان
لثم یراكمه اب
هیریخ ییاه هك رد کمك هب مورحم ا ن دارفا و صاخ لیكشت یم وش
؛د ب ) تكراشم
رادیاپ هك لماش تكراشم دعاق
ه دنم و تیلاعف هورگ رد ییاه هك هب تبسن یمئاد و دنتسه یگشیمه
(
Helly, 2001, p.114
)
.
نیشیپ ة شهوژپ یقت و لصا یناودنك ول
( 2933 ) ناونع اب یشهوژپ رد
« یسررب طبار ة نیب یرادنید و دامتعا یعامتجا
رد نایم یسانشراك نایوجشناد دشرا
هاگشناد دازآ یملاسا زیربت دحاو
» ن نیا هب هك دنتفای تسد هجیت
یرادنید نیب و
دامتعا طبار یعامتجا ة
دراد دوجو یرادانعم و تبثم .
نیدب نعم ا هك یرادنید زا قیرط
داجیا تینهذ یاه ماجسنا شخب ای داجیا یاهدنویپ هكبش
یا رب حطس شیازفا و
یم ناز دامتعا یعامتجا
رثا یم دراذگ و شقن یتبثم افیا یم دنك ینایرقاب .
( 2939 ) رد ناونع اب یشهوژپ
« طبار ة یرادنید اب
دامتعا رد یعامتجا نایوجشناد
هاگشناد دازآ یملاسا ناهبهب
» و یرادنید نیب هك دیسر هجیتن نیا هب
طبار یعامتجا دامتعا ة
دراد دوجو یرادانعم و تبثم .
دوجو یگتسبمه دایز
نیب یرادنید و
دامتعا
یعامتجا نادب
تسانعم هك
هب ره هزادنا هك ارفا د یرتشیب داقتعا هب
نید هتشاد دنشاب
، هب نامه هزادنا
یم ناز دامتعا یرتشیب رادوخرب دنهاوخ
دوب . نیاربانب
، یم ناوت اب شیازفا حطس یرادنید
، هب شیازفا
دامتعا کمك یعامتجا درك
سابع .
ییازریم و هداز (
2939 ) هعلاطم رد ناونع اب یا
« شقن نید رد
ةعسوت ةكبش دامتعا یعامتجا ناد
زیربت هاگشناد نایوجش
» و یرادنید نیب هك دندیسر هجیتن نیا هب
هطبار یعامتجا دامتعا دراد دوجو رادانعم و تبثم یا
. ینعی شیازفا اب نازیم
،یرادنید شیازفا
رد
دامتعا یعامتجا زین
لصاح یم دوش . هولاع رب
،نیا شهوژپ جیاتن نایب
ةدننك دوجو طابترا و تبثم
نعم ا راد نیب داعبا ا دامتع یعامتجا ( دامتعا نیب یدرف
، دامتعا میمعت هتفای دامتعاو یداهن )
، و داعبا
یرادنید (
،یكسانم ،یداقتعا یبرجت
و یدمایپ ) دوب . یودهم یلیلخ ینامحر و (
2933 ) یشهوژپ رد
اب ناونع
« یسررب ریثأت یرادنید رب تكراشم یعامتجا
نادنورهش ینارهت
» دنتفای تسد هجیتن نیا هب
هك ادنید دراد یعامتجا تكراشم رب یرادانعم و تبثم ریثأت یر .
نینچمه
، ناشن شهوژپ جیاتن دنهد
ة
دعب هك تسا نیا تبسن یداقتعا
هب داعبا رگید یگتسبمه یوق
یرت اب تكراشم دراد یعامتجا
.
یریهظ ناراكمه و این (
2931 ) یشهوژپ رد اب
ناونع
« دامتعا یعامتجا و
ریثأت نآ رب تكراشم
یعامتجا ناد
نایوجش هاگشناد
ناگزمره
» م ریثأت یعامتجا دامتعا هك دندیسر هجیتن نیا هب ث
و تب
دراد نایوجشناد یعامتجا تكراشم رب یرادانعم .
عراز هاش فجن نایرون و یدابآ (
2932 ) رد
یشهوژپ اب
ناونع
« طبار یسررب ة
یعامتجا دامتعا و
هاگشناد نایوجشناد نیب رد یعامتجا تكراشم
دزی
» تن نیا هب یرادانعم و میقتسم ریثأت یعامتجا تكراشم رب یعامتجا دامتعا هك دنتفای تسد هجی
دراد . یم ناشن رما نیا تكراشم حطس ،دوش هدوزفا نایوجشناد یعامتجا دامتعا رب رگا دهد
تفای دهاوخ اقترا زین نانآ یعامتجا .
یردنكسا و رهماسراپ درف
( 2931 ) یشهوژپ رد اب
ناونع
« یعامتجا دامتعا طبار و
ة یعامتجا تكراشم اب نآ
» دامتعا نیب هك دنتفای تسد هجیتن نیا هب
طبار یعامتجا تكراشم و یعامتجا ة
دراد دوجو یرادانعم و تبثم .
نینچمه
، شهوژپ جیاتن
نایب ةدننك دعب هك تسا نیا میمعت دامتعا
تبسن هتفای هب
داعبا رگید رب یرتشیب ریثأت تكراشم
دراد یعامتجا .
ب هجوت اب ،دش نایب هچنآ ه
لدم ،رضاح شهوژپ یموهفم لدم ی
نآ نیودت رد هك تسا یقیفلت
لدم دنچ هب
هتفرگ راك تسا هدش
. یرادنید لدم رضاح لدم رد هك بیترت نیدب کراتسا و کلاگ
7
1. Glock and Stark
( 2310 ) اكموتز یعامتجا دامتعا لدم ، ( 2
2333 ) یلیه یعامتجا تكراشم لدم و ( 2
1002 ) هب راك
هتفرگ تسا هدش .
م لدم لكش رد شهوژپ یموهف 2
تسا هدش هداد ناشن .
لکش 1 . شهوژپ یموهفم لدم
هیضرف شهوژپ یاه
اب هجوت هب لدم یموهفم
،شهوژپ یضرف
ه یاه شهوژپ ریز حرش هب دش نیودت
.
یضرف ة لوا یعامتجا دامتعا رب یرادنید: ریثأت
یرادانعم و تبثم یم
دراذگ .
یضرف ة مود جا تكراشم رب یرادنید: یعامت
ریثأت یرادانعم و تبثم یم
دراذگ .
یضرف ة موس یعامتجا تكراشم رب یعامتجا دامتعا: ریثأت
یرادانعم و تبثم یم
دراذگ .
شهوژپ شور یدربراك فده رظن زا رضاح شهوژپ تسا
، اریز نآ جیاتن زا یم
هب ناوت عفر یاتسار رد یلمع روط
درك هدافتسا هدشداجیا یاهزاین .
نینچمه
، ظاحل هب عون زا یفیصوت ،شور
یگتسبمه تسا
. رد
1. Zetomeka
2. Helly
یرادنید
تكراشم یعامتجا دامتعا یعامتجا یداقتعا
یكسانم
یبرجت
یدمایپ
یمسرریغ یمسر یداهن دامتعا
میمعت دامتعا هتفای
نیب دامتعا یدرف
شهوژپ رضاح یارب عمج یروآ تاعلاطا همانشسرپ
درادناتسا یاه هب
هدش هتفرگ راك تسا
یارب .
مانشسرپ یرادنید ریغتم شجنس ة
کراتسا و کلاگ (
2310 ) زا یعامتجا دامتعا ریغتم شجنس یارب ،
فیرش و این یرافص همانشسرپ (
2933 ) شم ریغتم شجنس یارب و ، مانشسرپ زا یعامتجا تكرا
ة
یلیلخ و یودهم (
2931 ) هب دش هتفرگ راك .
ییاور همانشسرپ اه
اب شور اوتحم رابتعا و
ییایاپ
، و
یگتسبمه ینورد
هداد اه ی نآ یافلآ شور اب خابنورك
مرن و رازفا دییأتSPSS
دش . نامه روط رد هك
لودج 2 هدهاشم یم دوش
، لااب یافلآ بیرض هكنیا هب هجوت اب زا رت
1 0/
،تسا لوبق لباق یم
ناوت
مانشسرپ ییایاپ هدشدای ة
درك یبایزرا بسانم ار .
هیضرف نومزآ یارب شهوژپ نیا رد یسررب و اه
،قیقحت یموهفم لدم لدم شور
یزاس تلاداعم یراتخاس
و مرن رازفا
Amos18
هب دش هتفرگ راك .
عماج ة صحت لاس رد ناتسرل هاگشناد نایوجشناد شهوژپ یرامآ یلی
2931 - 2931 دندوب هك
ساسارب لومرف ناركوك
، 119 نآ زا رفن اه هقبط یفداصت شور هب دندش باختنا یا
.
لودج 1 . ییایاپ م ت یاهریغ شهوژپ
ریغتم خابنورک یافلآ
یرادنید 39
0/
یعامتجا دامتعا 11
0/
یعامتجا تكراشم 13
0/
هتفای شهوژپ یاه
لبق زا نومزآ هیضرف ه ا و لیلحت یلماع نومزآ ،یدییأت نریمسا فورگوملك
و ف یسررب یارب
لامرن هداد ندوب ارجا اه
هك ،دش جیاتن نیا نومزآ اشن ن دنهد ة لامرن ندوب هداد یاه شهوژپ دوب
.
عمج زا سپ تاعلاطا یروآ
یارب صخشم صخاش هكنیا ندرك هزادنا یاه
یریگ ( یاهریغتم
هدهاشم ) هزادنا هچ ات ناهنپ یاهریغتم شجنس یارب یا
،دنتسه لوبق لباق دیاب
ادتبا ةمه یاهریغتم
ناهنپ یاهریغتم هب طوبرم هك هدهاشم
،تسا هب نومزآ ،ازجم روط دنوش
. صخاش شزارب یلك یاه
هزادنا یاهوگلا یارب یریگ
( یدییأت یلماع لیلحت )
اب هب مرن یریگراك رازفا
Amos18
رد لودج 1 نایب
تسا هدش .
صخاش ریداقم حیضوت رد لودج شزارب یاه
1 دوش نایب دیاب .
هچره کی ددع هب GFI
ن کیدز دشاب رت
، هداد یوگلا دراد یرتهب شزارب اه
. نینچمه
، رگا ،رگید صخاش هس صخاش ایIFI
،یشیازفا شزارب و هدشراجنه شزارب صخاش ای NFI
یقیبطت شزارب صخاش ای CFI
ب ، و رفص نی
د رارق کی دنشاب هتشا
کیدزن کی ددع هب هچره و دنشاب رت
، دوب دهاوخ رتشیب لدم ییاراك .
صخاش
شیر ة ود ای دروآرب یاطخ تاعبرم نیگنایم م
RMSEA
صخاش زا رگید یكی زین یگدنزارب یاه
رادقم یاراد لوبق لباق یاهوگلا رد هك تسا لدم 03
0/
رتمك ای تسا . یاراد هك ییاهوگلا شزارب
زا رتلااب ریداقم 2
0/
دنتسه
، دروآرب فیعض یم
دنوش . نامه لودج رد هك روط 1
هدهاشم یم دوش
،
اش نیا رادقم هزادنا یوگلا یارب صخ
زا رتمك یریگ 03
0/
تسا
، ناشن هك ةدنهد بوخ شزارب
هداد طسوت اهوگلا تسا اه
. هدشدای بلاطم هب هجوت اب ،تیاهن رد
، یم یاهوگلا تفرگ هجیتن ناوت
هزادنا یریگ ( هدهاشم یاهریغتم هدش
) یبوخ شزارب ز دنراد
راكشآ یاهریغتم هك تسا انعم نیا هب و
هب یبوخ یم ت هزادنا ار ناهنپ یاهریغتم دنناو دننك یریگ
.
هیضرف نومزآ یارب ،شهوژپ یاه
لدم یزاس ن و یراتخاس تلاداعم مر
رازفا
Amos18
هب ك را
دش هتفرگ .
مرن یجورخ لكش رد رازفا
1 تسا هدش هداد ناشن
.
لکش 2 . یراتخاس لدم شهوژپ
لودج 2 . صخاش یارب شزارب یلک یاه هزادنا یاهوگلا
یریگ
ریغتم GFI
IFI NFI
CFI RMSEA
یرادنید 332
0/
333 0/
313 0/
319 0/
002 0/
یعامتجا دامتعا
/319
0
/393
0
/312
0
/333
0
/009
0
یعامتجا تكراشم 312
0/
391 0/
313 0/
331 0/
001 0/
صخاش شزارب یاه
، GFI
، NFI
و CFI RMSEA
لدم یارب بیترت هب یراتخاس
، اب ربارب 319 0/
،
311 0/
، 303 0/
و 09 0/
دودحم رد هك دمآ تسد هب ة
رایسب شزارب لدم و دنراد رارق لوبق لباق
دراد یبوخ .
هزادنا یاهوگلا دییأت و یسررب زا سپ هیضرف نومزآ یارب یریگ
اه
، رادقم یئزج صخاش ود
ینارحب و CR
دش یسرربP
. یرادانعم حطس ساسارب 01
0/
، زا رتشیب دیاب ینارحب رادقم 31
2/
،دشاب
یمن هدرمش مهم وگلا رد نیا زا رتمك رتماراپ رادقم نینچمه ،دوش
، کچوك ریداقم زا رت
01 0/
یارب
رادقم هبساحم رادقم رادانعم توافت زا یكاح P
نزو یارب هدش رد رفص رادقم اب ینویسرگر یاه
حطس 31 تسا دصرد .
هیضرف ر بیرض هارمه هب اه صخاش ریداقم و ینویسرگ
طوبرم یئزج یاه
لودج رد هیضرف ره هب 9
تسا هدش نایب
.
لودج 3 . صخاش ریداقم و ینویسرگر بیرض هیضرف هب طوبرم یئزج یاه
اه
هیضرف شهوژپ یاه بیرض
ینویسرگر رادقم
ینارحب هجیتن P
یرادانعم و تبثم ریثأت یعامتجا دامتعا رب یرادنید یم
دراذگ . 33
0/
13 9/
000 0/
دییأت
یرادانعم و تبثم ریثأت یعامتجا تكراشم رب یرادنید یم
دراذگ . 33
0/
13 9/
000 0/
دییأت
یرادانعم و تبثم ریثأت یعامتجا تكراشم رب یعامتجا دامتعا یم
دراذگ .
/12 0
/12 9
/001
0 دییأت
اب هجوت هب لودج 9
، دیاب تفگ اب هجوت هب رادقم ینارحب یارب هك ةمه یضرف ه
،اه زا رتشیب 31
2/
رادقم و تسا
،P
هك رتمك زا حطس یاطخ 01 0/
رد ،تسا حطس
نانیمطا 31 دصرد یضرف ه یاه
شهوژپ دییأت یم دنوش ،نیاربانب .
یم ناوت تفگ رد حطس نانیمطا 31 و دامتعا رب یرادنید دصرد
دراد یرادانعم و تبثم ریثأت نایوجشناد یعامتجا تكراشم .
نینچمه
، یعامتجا دامتعا تكراشم رب
رادانعم و تبثم ریثأت یعامتجا یم
دراذگ .
هجیتن و ثحب یریگ
هاگشناد نایوجشناد یعامتجا تكراشم و دامتعا رد یرادنید شقن یسررب فده اب رضاح شهوژپ ماجنا ناتسرل تفرگ
. ناشن شهوژپ جیاتن دنهد
ة نانیمطا حطس رد هك تسا نآ 31
یرادنید ،دصرد
رب یرادانعم و تبثم ریثأت ناتسرل هاگشناد نایوجشناد یعامتجا دامتعا
یم دراذگ . جیتن نومزآ ة نیا
شهوژپ جیاتن اب هیضرف یقت و لصا یناودنك یاه
ول ( 2933 ) ینایرقاب ، (
2939 )
، سابع و و هداز
ییازریم ( 2939 ) دراد یگنهامه .
یدارفا هك تبسن هب ماجنا نداد لامعا ینید دوخ ممصم زا ،دنرت
دامتعا رد یرتشیب ر
طباو یعامتجا دوخ
تبسن هب ریاس دارفا رادروخرب دن
. نیدب تروص هك ماجنا نداد
یلامعا دننام
،زامن رد تكرش نییآ
یاه سدقم و تكراشم رد
تیلاعف یاه
،ینید طباور یعامتجا و
شنك نایم دارفا ار شیازفا یم دهد و هب
،رورم هب داجیا دامتعا تبسن هب رگیدكی رد نیب دارفا رجنم
یم دوش نیاربانب .
، شزرا هچره هعماج رد ینید یاه
دارفا راتفر ،دنشاب هدش تیوقت یا
شیپ ینیب رتریذپ یم ؛دوش اریز راتفر یصاخ دعاوق بوچراچ رد دارفا یم
هب دامتعا تیلباق و دننك
ناور یعامتجا تابسانم و رتشیب دارفا مك و رت
هنیزه تروص رت یم
دریگ . شهوژپ جیاتن ،هولاع هب
زا یكاح نانیمطا حطس رد هك تسا نآ
31 نایوجشناد یعامتجا تكراشم رب یرادنید دصرد
ناتسرل هاگشناد یرادانعم و تبثم ریثأت
دراد . جیتن ة ینامحر و یودهم شهوژپ جیاتن اب هیضرف نیا
یلیلخ ( 2933 ) دراد یگنهامه .
اب هجوت هب هكنیا عماج ة ناریا کی عماج ة ینید تسا و دارفا زا نامه
لاس یاه هب نیتسخن روط
یمسر و یمسرریغ اب
شزومآ یاه یبهذم هبور ور یم دنوش . نیاربانب
، اب
لوصا یبهذم تاداقتعا انشآ
دنتسه . زا فرط رگید
، ملاسا هن اهنت درف ار رد لباقم دنوادخ لوئسم و
دهعتم یم دناد
، هكلب وا ار رد لباقم هعماج زین لوئسم یم دناد . یدارفا هك رتشیب دنبیاپ هب ا روم ینید
دنشاب
، دوخ ار فظؤم دنهاوخ تسناد هك رد تیلاعف یاه یعامتجا تكراشم
هتشاد دنشاب . هاگن زا
،ینید درف رد لباقم
،شدوخ
،شیادخ هعماج
شا فظؤم تسا هك تبسن تشونرس هب دوخ
ساسح
،دشاب رد نحص ة دشاب هتشاد لاعف تكراشم عامتجا .
نینچمه
، حطس رد داد ناشن شهوژپ جیاتن
یمطا نان 31 دراد یعامتجا تكراشم رب یرادانعم و تبثم ریثأت یعامتجا دامتعا دصرد .
جیتن ة نیا
شهوژپ جیاتن اب هیضرف یریهظ یاه
ناراكمه و این (
2931 ) هاش عراز ، فجن نایرون و یدابآ
( 2932 )
یردنكسا و رهماسراپ و درف
( 2931 ) یضرف و دراد یناوخمه ة
تیامح ار شهوژپ یم
دنك . دامتعا
جا دراد یعامتجا تكراشم رب هك یریثأت اب یعامت
، یم هب دناوت و یراكمه هنوگ ره داینب ناونع
شقن تكراشم ی
دنك افیا دارفا نایم رد ار مهم .
ماجنا هب ار دارفا یعامتجا دامتعا شنك نداد
یاه
هنابلطواد و یعمج
، تیلاعف و قوس هعماج رد یهورگ یاه
یم دهد . باور رب دامتعا هك ییاج رد ط
دشابن مكاح یعامتجا
، لابند ار دوخ یصخش عفانم دارفا یم
چیه و دننك هب تبسن یدهعت هنوگ
نآ ینیبدب ثعاب هلئسم نیا و تشاد دهاوخن یعمج حلاصم رگیدكی هب اه
،هدش دهاوخ بجوم و
دننك تكراشم یعامتجا روما رد دناوتن دش .
دراوم هب هجوت اب
،هدشدای شهوژپ جیاتن و
، نلاوئسم هب
داهنشیپ ناتسرل هاگشناد یم
دوش هب یرادنید هجوت
هژیو یا دننك ات نیمز ة و یعامتجا دامتعا دوبهب
تكراشم نایوجشناد یعامتجا
دوش مهارف .
داهنشیپ یم دوش هاگشناد ناتسرل
رد لصفرس یاه
یشزومآ ئارا
ه هدش هب نایوجشناد رد
یسورد دننام قلاخا
،یملاسا شقن و تیمها یهجوت نایاش هب
ثحابم یعامتجا و
تأ ریث نییعت هدننك یاه یعامتجا هداد
و نایوجشناد ار
هب تمس یرادنید و
دامتعا
یعامتجا رتشیب
قوس دنهد . داهنشیپ یم دوش ناتسرل هاگشناد یگنهرف تنواعم اب
تاغیلبت رثؤم
،یگنهرف شقن
تیمها و هژیو
یا هب ثحب دامتعا یعامتجا دهد
و تبسن هب تیوقت نیا یگژیو د ر
هاگشناد مادقا نك د . نینچمه
، طبار هب هجوت اب ة
نیب ریغتم دامتعا یعامتجا تكراشم و
،یعامتجا
یرورض تسا نلاوئسم ریبادت رتشیب و یرترثؤم یارب
شیازفا نازیم تكراشم یعامتجا
نایوجشناد
دنشیدنیب و
نانآ ار رد تیلاعف اه یگنهرف لیخد دننك . شیازفا تكراشم یعامتجا
،نایوجشناد رد
و دیلوتزاب اقترا
ی دامتعا یعامتجا رد
بلاق شرتسگ
،تقادص
،یرادافو هفیظو
یسانش و یافو هب دهع
رثؤم دهاوخ دوب .
ذخآم و عبانم 2 . ماهرپ ،دنمجرا و ،
نابعش ناسحا ،یقیقح روپ (
2933 .) یامرس یسررب ة
و یرادنید اب یعامتجا
یعامتجا ینیرفآراك رب نآ ریثأت تمه یلم شیامه .
فعاضم راك و فعاضم ،
،مرهج هاگشناد
دازآ یملاسا مرهج .
1 . اضریلع دیس ،یناشفا (
2931 عماج نییبت .) ه
ناریا رد تافارخ هب شیارگ یتخانش .
نایاپ مان ة
ناهفصا هاگشناد ،یرتكد .
9 . دیس ،یناشفا اضریلع
و ، یتنج مركا ،رف (
2931 .) سیاقم ة نازیم تكراشم یعامتجا
و لماوع
طبترم اب نآ رد نیب شناد نازومآ ناتسریبد یاه یعافتناریغ و یتلود رهش
دزی هعماج . یسانش
یدربراك لاس ، 11 رامش ، ة 9 ص ، تاحف 31 - 19 .
3 . یدهم ،یفاكریما (
2930 نآ رب رثؤم لماوع و یعامتجا دامتعا .) .
نایاپ مان ة یسانشراك ،دشرا
نارهت ،یتشهب دیهش هاگشناد .
1 . اضردیمح ،یرونا (
2919 یدقت هب عجار شهوژپ .) ییارگر
. نایاپ مان ة یسانشراك هاگشناد ،دشرا
ابطابط هملاع ئ
نارهت ،ی .
1 . سلاك ،هفوا (
2933 .) یم هنوگچ یامرس رد مینك دامتعا نادنورهش هب میناوت
ة ،دامتعا ،یعامتجا
هعسوت و یساركومد .
جات نایك ششوك هب مجرت ،شخب
ة ،زابكاخ نیشفا نارهت
: هزاریش رشن .
1 . دلانور ،تراهلگنیا (
2919 عماج رد یگنهرف لوحت .) ة
تفرشیپ ة یتعنص . مجرت ة نارهت ،رتو میرم :
ریوك رشن .
3 . هدیرف ،ینایرقاب (
2939 .) طبار ة یرادنید اب
دامتعا رد یعامتجا نایوجشناد
هاگشناد دازآ یملاسا
ناهبهب هافر. یعامتجا
، لاس 23
، رامش ة 11 ص ، تاحف 203 - 13 .
3 .
،نابرهم ،رهماسراپ و
یردنكسا راتخمریما ،درف
( 2931 .) طبار و یعامتجا دامتعا ة
تكراشم اب نآ
یعامتجا لصف.
مان ة یعامتجا مولع رامش ،
ة 11 ص ، تاحف 131 - 119 .
20 . یدیشمج اضرملاغ ،اه
، ییاورپ ره ه د
،تش اویش
، هقیدص ،یریپ و ،
بیدا جاح ایرث ،یرقاب
( 2939 .) یسررب شقن ساسحا قّلعت
هلحم یا رد شیازفا تكراشم
یعامتجا تاعلاطم .
هعماج یرهش یتخانش لاس ،
3 هرامش ، 21 ، تاحفص 13
- 2 .
22 .
،ینیسح یلع
رغصا ( 2933 .) یسررب لماوع رثؤم رب دامتعا یعامتجا (
یدروم ةعلاطم :
رهش
لباب لجم ).
ة تفرعم لاس ، 23 رامش ، ة 3 تاحفص ، 92
- 31 .
21 . یقتدمحم ،ییامغی تمشح (
2930 نآ رب رثؤم لماوع و ناناوجون یرادنید .)
. نایاپ مان ة
یسانشراك را
ابطابط هملاع هاگشناد ،دش ئ
نارهت ،ی .
29 .
،نایمداخ هعیلط
و ، میرك اضر ،ارس (
2932 .) تكراشم داعبا رب یعامتجا دامتعا داعبا ریثأت یسررب
یعامتجا ناریا یعامتجا مولع تاعلاطم.
رامش ، ة 99 ص ، تاحف 223 - 33 .
23 . رهاط ،یدابآورسخ و ،ه
ینب
،دهم نمهب ( 2933 .) شیپ ینیب یب یقلاخا و داسف لام ی اب هجوت هب
دامتعا رد یعامتجا فرح
ة یسرباسح لصف .
مان ة قلاخا رد مولع و نف یروا
، لاس 20
، رامش ة 3 ،
ص تاحف 19 - 31 .
21 . میرك ،تسوداضر
، نیسح یلع ،هداز نیسح
و ، دیهان ،ینابعش (
2933 .) ریثأت یرادنید رب
کبس
یگدنز ( دروم هعلاطم : نایوجشناد هاگشناد
دیهش نارمچ زاوها لصف ).
مان ة ج عما ه یسانش کبس
یگدنز
، ةرود 2
، رامش ة 9 ص ، تاحف 291 - 209 .
21 . هاش عراز ربكا ،یدابآ و
دمحم ،فجن نایرون (
2932 .) طبار یسررب ة
تكراشم رب یعامتجا دامتعا
دزی هاگشناد نایوجشناد نیب رد یعامتجا لصفود .
مان ة هعماج هعسوت و یداصتقا یسانش رامش ،
ة
2 ص ، تاحف 13 - 31 .
21 .
،اكموتز رتویپ
( 2931 .) دامتعا : یرظن ة عماج ه یتخانش . مجرت ة اضرملاغ
،یرافغ نارهت : رشن
هزاریش .
23 . نیز یضترم ،یدابآ (
2931 .) عماج رد دامتعا تیعضو یسررب ة
نآ یزاسزاب یاه هار و ناریا .
شهوژپ یعامتجا دامتعا یاه نارهت ،
: ماظن تحلصم صیخشت یدربهار زكرم تاراشتنا .
23 . اضریلع ،دنز یعاجش (
2933 .) لدم ناریا رد یرادنید شجنس یارب ی لجم.
ة هعماج ناریا یسانش
،
رود ة 1 ، رامش ة 2 ص ، تاحف 11 - 93 .
