مدل سازی تأثیر رسانه ها بر انتظارات نقش جنسیتی مورد مطالعه: افراد 15 سال به بالای شهر یاسوج

(1)

39

هديکچ

ینید تیوه اب تنرتنیا و هراوهام زا هدافتــسا ةطبار یسررب شهوژپ نیا زا فده عون زا یفیصوت شهوژپ نیا شور .تــسا تــشدورم رهش هطــسوتم نازومآ شناد رهش هطسوتم هرود نازومآ شناد هیلك هعلاطم نیا یرامآ هعماج .تــسا یگتــسبمه هدافتسا اب رفن 370 دادعت هعماج نیا زا هك دوب 1392ـ 93 یلیصحت لاــس رد تشدورم ود تاعلاطا یروآ عمج رازبا .دندش باختنا یا هــشوخ یریگ هنومن شور و نیل لودج زا تنرتنیا زا هدافتسا نازیم یسررب هنیمز رد هتخاس ققحم همانشسرپ كی .دوب همانشسرپ ییایاپ و ییاور هك دوب ینید تیوه همانشسرپ رگید همانشسرپ و یا هراوهام یاه همانرب و حطس ود رد هلصاح یاه هداد .دش زارحا یجنسناور یاه کلام طسوت اه همانشسرپ نیا یطابنتسا حطس رد یگتسبمه بیرض هبساحم و دصرد ،یناوارف زا هدافتسا اب یفیصوت یاه هتفای .تفرگ رارق لیلحت و هیزجت دروم یریغتم دنچ سنایراو لیلحت زا هدافتسا اب ره اب هراوهام و تنرتنیا زا هدافتسا ریغتم ود ره یگتسبمه هك تسا نیا زا یكاح هلصاح ریغتم نیب یگتسبمه نیرتلااب .تسا راد انعم و یفنم نازومآ شناد ینید تیوه دعب هس یساسحا ،یلمع داعبا رد ،بیترت هب ،ینید تیوه داعبا اب تنرتنیا ياه همانرب زا هدافتسا ياه همانرب زا هدافتسا ریغتم نیب یگتسبمه نیرتلااب روط نیمه .تــسا هدوب یداقتعا و .تسا هدوب یداقتعا و یساسحا ،یلمع داعبا رد ،بیترت هب ،ینید تیوه داعبا اب هراوهام یاتسار رد تنرتنیا و هراوهام یاه هناسر زا رتشیب هدافتــسا تفگ ناوت یم بیترت نیدب ،یلمع هناگ هس داعبا رد تشدورم ناتسرهش هطسوتم نازومآ شناد ینید تیوه شهاك .تسا هدوب یداقتعا و یساسحا تشدورم ،هطسوتم نازومآ شناد ،تنرتنیا ،هراوهام ،ینید تیوه : یدیلك ناگژاو

**یرصاب یناضمر سابع^*یردیح نامرآ رتكد

94/7/26 :شريذپ خيرات ï 93/12/5 :تفايرد خيرات ï alheidari2011@yu.ac.ir ...جوساي هاگشناد يعامتجا مولع هدكشناد یسانش هعماج رايداتسا ـ لوئسم هدنسيون * جوساي هاگشناد يسانش هعماج دشرا سانشراک **

،تنرتنیا زا هدافتسا هطبار یسررب یا هراوهام ياه هکبش ياه همانرب

نازومآ شناد ینید تیوه و

(2)

ë1 ةرامش ë مکی لاس

ë لوا :یپایپ ةرامش ë 1394 ناتسمز

نوسكيرا .دشاب تيوه زارحا اي بسك ،يناوج و يناوجون هلئــسم نيرتمهم دياش و يناوجون رد تيصخش دشر مهم درواتسد ناونع هب ار تيوه هك دوب يسك نيتــسخن همجرت ،كرب( درك حرطم دونشخ و شخبرمث يدرف هب ندش ليدبت يوس هب مهم يماگ زا زيمآ تيقفوم رذگ ،دراد تيمها هــچنآ يا هرود نينچ رد .)60 :1386 ،يدمحمديــس ،ناريا زورما هــعماج رد .)1387 ،زنديگ( تــسا قفوم تيوه بــسك و تيوه نارحب اب و نامز ره هك يياه تيوه ؛ميتــسه ور هبور ـ دحاو تيوه كي هــن و ـ اه تيوه اــب ديكأت دروم نآ زا يدعُب ،راذگريثأت لماوع رگيد و يــعامتجا ـ يگنهرف هنيمز هب هــجوت تــسام هعماج رد ريذپانراكنا يتيوه رصانع زا يكي نيد ،نايم نيا رد .دريگ يم رارــق .)9 :1380 ،يپ كين(

نيرت مهم زا يكي ،ناريا هعماج رد شا يياوتحم و يوهام تيمها ليلد هب ينيد تيوه رد و دنك يم افيا هعماج دارفا يباي تيوه رد يا هدــننك نييعت شقن هك تــسا يتيوه داعبا ناهج رد .دريذپ یم عونت یگدنز هخرچ توافتم لحارم یط و یعامتجا طيارش اب لماعت هجوت ،ینيمزرس ارف یطابترا یاه هناسر ريگمشچ شيازفا و ندش یناهج وترپ رد ،یزورما نردم نارود فلاخرب اريز .تــسا هدرک اديپ ینادنچ ود تيمها ینيد تيوه و نيد هــب یورملق هب شريثأت و ددنب یمرب تخر یعامتجا یگدنز زا نيد تفر یم روصت هک هــيلوا روهظ اب و هيوناث نردم نارود رد ،هزورما ،)ندش یويند زت( دوــش یم دودحم یصوصخ هک تسا هدــش حرطم »¹ندــش یويند دض« زت ،ینيد یاه شبنج یياج همه شرتــسگ و تــسا عماوج رثکا رد یگدنز یاهورملق مامت رد نيد ريگمــشچ ريثأت و ذوفن یانعم هب تبسن یبايزرا و شرگن هک تسا نيا هجوت بلاج و مهم ةتکن .)76 : 2007 ،²دروفكب(

یاه هورگ همه نيب رد و عماوج همه رد یــلمارف و نيون یاه هناــسر ینيد یاهدمايپ هب .تسين ناسکي هعماج کي فلتخم اه هورگ رثکا و نيلوئسم یاه ینارگن نيرت مهم زا یکي ،ريخا ياه لاس يط ،ناريا رد یاهدمايپ و تنرتنيا و هراوهام زا هدافتسا دشر هب ور و هدرتسگ هعاــشا هعماج دارفا و یا هدع هک یياج ات .تــسا هدوب ناناوج ،هژيو هب ،اــه هورگ ةمه یارب نآ یاز بيــسآ

1. Desecularization 2. Beckford

(3)

41

1 ةرامش ë مکی لاس ë لوا :یپ ایپ ةرامش ë 1394 ناتسمز ë

يگنهرف يوتان ياهرازبا نيرت مهم زا يكي ار يا هراوهام ياه هكبش دنمفده شرتسگ « یاوتحم و اه مايپ دارــفا نيا .دنا هتــسناد »يعامتجا تينما ماظن يزاــس تابث يب يارب یتح و هتــسناد راگزاــسان ام ةعماج یفرع و ینيد گنهرف اب ار اه هناــسر نيا راــشتنا هب .دنناد یم هعماج یملاــسا ینيد گنهرف خــسم یارب هنادماع یياه یزير همانرب ار نآ "یراد هيامرس و ملاسا" لباقت یناهج ةصرع رد ینونک یگنهرف لباقت نيرت مهم ،نانآرظن ساسارب ،رگيد فرط زا .)1390 ،یريما ،1387 ،نايوچک ؛1386 ،یناماس یئوکن( تسا »سكــس« هملك نايناريا یوجتــسج دروم هژاو ديلک نيرتــشيب ،¹زدنرت لگوگ شرازگ ناهج یاهروــشک نيب رد ناريا و رصم ،ناتــسكاپ ياهروــشك ،ظاحل نيا زا و تــسا .دنراد ار موس ات لوا ياه هبتر صوصخ رد ناريا يملاسا يروهمج سدق هاپس یربياس شترا شرازگ ساــسارب ،ناهج رهــش 182 نيب رد ینارهت ناربراک ،یقلاخاريغ یاه تياــس هب ناربراک هعجارم هکلب تختياپ هرابرد اهنت هن تيعضو نيا .دنا هداد صاصتخا دوخ هب ار تــسخن ماقم )1375( رلفات .دــنک یم قدص زين ناهفصا و دزــي یاهرهــش یتنرتنيا ناربراک هراــبرد نآ و هتسناد تيوه یارب یديدهت ار ديدج یاه هناسر رگيد و یا هراوهام یاه یروانف دشاب هتــشاد لابند هب ار یفنم و تبثم یاهدمايپ دناوت یم هک هبل ود یريــشمش نوچ ار نتفرگرارق دنا هتشاد ناعذا )1996( ،²نمچوب و کناف هک نانچمه .تــسا هدرک يفرعم تيوه و راتفر و اه شرگن رد دناوت یم هراوهام و تنرتنيا نوچ یياه هناسر ضرعم رد هتشاد یفنم ريثأت تدمدنلب رد تسا نکمم اهنآ هب نتخادرپ رارمتسا .دراذگب ريثأت مدرم قلعت ساسحا مدع ،هنارگشاخرپ یاه خساپ ،⁴یگدنرادزاب مدع³یلدمه شهاک ثعاب و .تسا یکانرطخ لحم ايند هک دوش هديقع نيا تيوقت و یلم ،یبهذم یسررب دروم یبرجت تروص هب رتمک ینيد تيوه اب نيون یاه هناسر ةطبار یبايزرا رد هک هطــسوتم ةرود نازومآ شناد و ناناوج دروم رد تيعضو نيا .تــسا هتفرگ رارق هطسوتم ةرود نازومآ شناد .دراد یرتشيب قادصم دنراد رارق یتيصخش للاقتسا دنيارف و هدشن تيبثت زونه ناــش یعامتجا تيوه هک دنتــسه یعامتجا یاه هورگ هلمج زا هک

1. Google trends 2. Funk & Buchman 3. empathy 4. disinhibition

(4)

42

شزومآ و هسردم ،نيد رب ینتبم( یمسر ِزاس تيوه رصانع تباقر ضرعم رد ،نامزمه ینتبم(یلم ،یلحم یاه هناسر رب ينتبم عونتم و رثکتم ،ددعتم( یمــسر ريغ و )یمــسر )یراد هيامرــس و ینيدريغ یاهدامن و اه مايپ ،اه شزرا ةدننک رداص( یلمارف و )نيد رب و دنراد اه هناسر زا ار یريذپريثأت نيرتــشيب ،ناــش یاه یگژيو هب هجوت اب ،دنراد رارق ،¹لمتراك و گنلاروف( دنــشاب یم اهرت گرزب زا رت لاعف ًلاومعم اه یروآون زا سابتقا رد .)1392 ،ناراكمه و یرديح ،1387 ،یمساق اش و مئاقرظتنم :1997 رد یداينب یتلاوحت و رييغت دنناوت یم یتاعلاطا نيون یاه هناسر هژيو هب و اه هناسر رثأت و ريثأت یگنوگچ صوصخ رد .دــننک داجيا عماوج یگنهرف و یعامتجا راتخاــس یاه هيرظن :درک زيامتم مه زا ناوت یم ار هيرظن هتــسد هس نابطاخم و اه هناــسر لباقتم لوا هتــسد ⁴روحم اضاقت ـ هضرع یاه هيرظن و ³روحم اضاقت یاه هيرظن ،²روحم هــضرع ديکأت یا هناــسر تارييغت و لياــسو تيهام ريثأت و یا هناــسر یاه یگژيو رب ،اه هيرظن ناهول كم رظن هب ⁵ .دنتسه هاگديد نيا هتسجرب ناگدنيامن زا نمتسپ و ناهول کم .دنراد ،گنهرف کي زا ینشور تخانش و حضاو کرد هب لوصح یارب )1378 ،یرذآ همجرت(

اه مايپ ةلدابم و راکفا لدابت یارب گنهرف نآ رد هک تخادرپ یياهرازبا ةعلاطم هب دــياب هناسر« هک تــسا یعدم هناــسر یژولونکت تيمها هرابرد يو .دنوــش یم هتفرگ راک هب .»تسا مايپ کي دوخ زا یصخــشم یاه مرف و هژيو یاه لکــش« هک دراد رواب نمتــسپ اتــسار نيمه رد رت بسانم هک ار یمايپ زا یصاخ عون مادک ره ،یناعم لدابت و مايپ ةدنهد لاقتنا لياسو شزادرپ رد یساسا یــشقن و دنيامن یم هلدابم دنباي یم دوخ مرف و لکــش اب رت قبطنم و ناسنا )1386 ،یيابطابط همجرت( نمتسپ رظن رد .»دننک یم افيا گنهرف هب یهد لکش و رارق ناهج و ناسنا نيب هک یطابترا یاهرازبا هک دوش یم تيعقاو نيا هجوتم تردن هب هنوگچ رد تيفيک هچ هب و دح هچ ات دنتسه ناــسنا و ناهج تخانش ةطــساو و دنراد رد اي دناوخ یم ار یباتک هک یسک .دنراد تلاخد ناهج زا طابنتــسا ةوحن و یتيگ نديد

1. Furlong & Cartmel 2. Supply Oriented theories 3. Demand Oriented Theories 4. Supply- demand Oriented Theories

‌یژولونکت‌ریثأت‌زا‌یلوپونکت‌باــتک‌رد‌نمتــسپ‌لین‌و‌دوخ‌یناهج‌ةدکهد‌باتکرد‌صاخ‌روط‌هب‌ناــهول‌کم‌.5

‌.دنا‌هدش‌همجرت‌یسراف‌نابز‌هب‌هک‌یراثآ‌دننک‌یم‌تبحص‌گنهرف‌رب‌یا‌هناسر

(5)

43

درادن یا هقلاع ًابلاغ ،دنک یم هاگن دوخ یچم تعاس هب اي تسا هتسشن نويزيولت لباقم لرتنک و یهد نامزاس رد لياــسو نيا زا مادک ره نازيم هچ ات و هنوگچ دنادب هک نيا هب طسوت ناهج زا یتشادرب هچ دنادب ًلاصا هک نيا هب دسر هچ ؛دنراد شقن وا یرکف ماظن .دوش یم اقلا وا هب تعاس اي نويزيولت ،باتک روآداي ،نآ داجيا یتح و گنهرف رب یژولونکت ريثأت هب داقتعا اب نمتسپ تقيقح رد یاه یياناوت اــهنت هن نتــشون ريظن ،ون یرازبا و کينکت نتفرگراکب ،عارــتخا هک دــش متسيس رد ینوگرگد هب یتح هکلب ،دهد یم شرتسگ نامز ظفح و کرد رد ار اه ناــسنا لعفنم یتشادرب تايرظن نيا .دماجنا یم نانآ گنهرف یاوتحم و رکفت ،هــشيدنا عون و لکش اه یژولوئديا قفوم درکلمع یط یعامتجا یاه هژوس دندقتعم و دنراد هژوــس زا ،رسوتلآ یژولوئديا هيرظن .دنزاس یم ینورد ار یکيژولوئديا یاه هتــساوخ و دنريگ یم ،¹تــشاك هيرظن ،هماع گنهرف ليلحت رد یــسايس داصتقا هيرظن ،تروفکنارف بــتکم .دنراد یاج هتسد نيا رد یا هدوت گنهرف هيرظن و یتسينيمف یاه هيرظن زا یخرب و هتشاد ديکأت اه مايپ نابطاخم یاه یگژيو رب اه هناسر ريثأت رب ،مود ةتسد یاه هيرظن دنناد یم »رگ باختنا و لاعف« یدارفا هکلب ،لعفنم »یياه هدوت« هن ار اه هناسر نابطاخم باختنا ار هناسر زا یصاخ مايپ اي اه هناــسر ناش ياهزاين و اه یگژيو یاتــسار رد هک یتيوه یاهدمايپ یبايزرا و ريثأت هب نابطاخمرب زکرمت اب هيرظن نيا نارادفرط .دننک یم لاعف یشقن یو یارب و دنرادن لوبق ار لعفنم هژوــس روصت اهنآ .دنا هتخادرپ اه هناــسر ديکأت لاعف بطاخم و تمواقم موهفم رب و دنا لئاق کيژولوئديا نامتفگ اب ههجاوم رد ینادنمــشيدنا هلمج زا )1386(یــشمارگ .)126:1385 ،یياضر و یکمرادازآ(دــنراد ناکما ،تلود کيژولوئديا یاهرازبا یارب هجوت لباق شقن ندش لئاق مغر هب هک تسا .دراد یمن رود رظن زا زين ار ناگدشدرط اي یا هيــشاح و درخ یاه تردق یارب تمواقم زا رثأتم و درادن يتباث يتــسه صاخ روط هب تيوه و ماع روط هب گنهرف یو رــظن هــب شزاس و لداعت هصرع تيوه و گنهرف ،یترابع هب .تسا يراج تاعزانم و تازرابم تيوه ،هيرظن نيا قبط .تــسا تمواقم هزوح ياهورين و هطلــس هزوح ياهورين نايم يگنهرف ياه شزرا و قئلاع زا يزيمآ ضقانت بيكرت هكلب تــسين تــسد كي يا هدوت .تسا ضراعتم

1. Cultivation Theory

(6)

44

ةبنج ود ره هب هک تسا یرخأتم و ديدج هاگديد هدنرادربرد ،اه هيرظن موــس ةتــسد رد .دراد هجوت نابطاخم و اه هناــسر ةزوح ود ره ِینورد ددعت و رثکت ،اضاقت و هضرع ،یلحم حطس هــس رد اه هناــسر ددعت و عونت( هضرع ةبنج رد رثکت و عونت ،هتــسد نيا یاه فاکــش و یعامتجا یاه هورگ ندــش رثکتم( اضاقت و )یناهج و یا هقطنم ،یــلم )2004(یلماع .دريگ یم رارــق رظندم هعماج رد )یبهذم ،یموق ،یــسنج ،ینــس ددعتم زاــس ناسکي ريثأت صوصخ رد ¹ارگ ماع یاه یروئت رابتعا ،هاگديد نيا رد دــش روآداي و تسا هدــش هجاوم یدج یاهديدرت اب نابطاخم هباــشم شنکاو عون اي و اه هناــسر لماک روط هب هن و دوش یم فيرعت یگنهرف رتسب رد هرسکي هن گنهرف و تيوه هلأــسم کيره زا هدافتــسا )2004( یلماع رواــب هب .دراد رارق هناــسر یژولونکت هرطيــس رد قيقحت قطنم بــسانت هب و قيقحت تايضرف ريثأت تحت هناگ هــس یاهدرکيور نــيا زا یگتــسجرب هک قيقحت تاضورفم و قطنم هب هجوت اب هلاقم نــيا رد .دريگ یم تروــص زا رفن دنچ هاگدــيد يفرعم هب رصتخم تروص هب دــهد یم هضرع ةبنج هــب ار یــصاخ رد اضاقت و هضرع هبنج ود ره هب هک یا هزوح ینعي هزوح نيا نازادرپ هيرظن نيرت مهم .ميزادرپ یم ،دنراد رظن هناسر هزوح زارد تاعلاطم اب )1388 ،ناراکمه و ینيــسح زا لقن هب(شناراكمه و ²رنبرگ جرج هئارا هب ،دنداد ماجنا ناــبطاخم رب نويزيولت ريثأت هرابرد هــك ـ هعلاطم ههد ود ـ يــتدم اهنآ تاقيقحت .تسا روهشم »تــشاك« هيرظن هب هك دندمآ ليان هنيمز نيا رد يا هيرظن رد رنبرگ .تسا هدش هعماج يگنهرف يوزاب هب ليدبت نويزيولت اكيرمآ رد هك داد ناشن .تسا هدومن ميــسقت ⁴فرصم مك و ³فرصمرپ هتــسد ود هب ار نابطاخم ،دوخ تاعلاطم نويزيولت رتشيب اي تعاس راهچ هك دنتسه ينابطاخم فرصم رپ ناگدننيب یو داقتعا هب ناگدننيب اما .درادن تيمها ناــش يارب دننيب يم هك يا همانرب باختنا و دننك يم اــشامت نويزيولت يباختنا و هدش يزير همانرب تروص هب ،رتمك اي تعاس ود هنازور ،فرصم مك تــسا تيعقاو تخاــس يارب فرصمرپ هورگ يلصا عبنم نويزيولت .دــننك يم اــشامت هدافتــسا نويزيولت تازاوم هب زين اه هناــسر رياــس زا ،فرصم مك ناگدننيب هك يلاح رد

1. Universalist 2. George Gerbner 3. Heavy viewers 4. Light viewers

(7)

45

لماعت رد يرايــسب ياهريغتم اب نويزيولت هك تــسا نيا تــشاك هيرظن هيعاد .دننك يم اب هسياقم رد نابطاخم ياه هورگ زا يضعب رب ،نآ ياه همانرب ياشامت هك نانچ ،تــسا نويزيولت بطاخم ،حلاصا زا سپ هيرظن نيا .دراذگ يم يرت يوق رثا ،رگيد ياــه هورگ .دنك يم ريسفت هنلااعف ار يتفايرد ياه همانرب ياوتحم هك دناد يم لاعف يدوجوم ار ناناوجون و ناناوج يباي تيوه هنيمز رد اه هناــسر يفنم شقن رب ديكأت اب ناــققحم و ردپ هن ار نآ هك ميتــسه يگنهرف طيحم و ماظن كي ياراد ام زورما« دندــش روآداي نيا .هعماج هب طوبرم گنهرف چيه هن و بهاذم هن ،سرادم هن ،دنا هدرك داجيا اــهردام ،يراجت ذوفن هك تسا گرزب ياه تكرــش و اهداهن زا يمك دادعت هدرورپ تــسد طيحم شبنج زا ماهلا اب ناــناوجون و ناكدوك يباي تيوه عنام و دنراد يا هناــسر و يــسايس .)113 :1383 ،يعاجش( »دنوش يم يگنهرف طيحم تــسا یتاعلاطا ةعماج هيرظن عدبم ،)1380،یريــشهد زا لقن هب( زلتــساک لئونام ثحب هب ،یا هکبــش ةعماج ناونع اــب شا یدلج هــس باتک یاهدلج زا یــکي رد هــک زا رثأتم دارفا هزورما تسا دقتعم زلتساک .تسا هتخادرپ ینيد تيوه و تيوه نوماريپ يتنس -يلحم عبانم زا دوخ یزاس تيوه یارب دنناوت یم ،ديدج یتاعلاطا یاه هکبــش شقن نآ رد هك دهد يم هئارا يتاعلاطا هــعماج زا ييوگلا یو .دننک هدافتــسا يناهج و زاب ار هعماج زا ديدج عون نيا هك دنتسه اه هناــسر عقاو رد و تسا يديلك ،اه هناــسر دنراد يــساسا شقن يعمج طابترا ياه يروانف ،يعامتجا ماظن نيا رد .دننك يم ديلوت نابحاص و اه هناسر طسوت يعامتجا ياه شزرا همه و يگدنز كبــس ،نامتفگ نحل و نآ سأر رد و برــغ فده هک تــسا دقتعم زلتــساک نينچ مه .دوــش يم فيرعت اهنآ یزاس ناسکي یارب بسانم یرتسب داجيا ،یا هراوهام یاه هناماس یريگراک هب زا اکيرمآ یاه شزرا یدوبان دهاش تروص نيا رد .تسا یلاربيل داصتقا یزاس یناهج و یگنهرف ريثأت تحت هک دوب ميهاوخ یا هعــسوت لاحرد عماوج یتيوه و یگنهرف ،کــيژولوئديا .تفرگ دهاوخ رارق برغ یلاربيل گنهرف ثحابم وترپ رد هک تــسا یروهــشم رصاعم نازادرپ هيرظن رگيد زا )1384( زنديگ هب دنيارف نيا رد اه هناــسر شقن و یگدنکاجزا و هناــشيدنازاب هتينردم ،ندــش یناهج رظن هب .تسا هتخادرپ یتنس و ديدج نارود ود رد تيوه یريگ لکش دنيارف یگنوگچ ناکم اب اضف و نامز قابطنا وترپ رد رتــشيب تيوه یريگ لکــش هتــشذگ ناهج رد ،یو

(8)

46

زا هک دوب نيد و تنــس ،تيوه یريگ لکــش عبنم نيرت مهم نينچ مه .تفرگ یم لکــش یناهج یورملق هب هتينردم شرتــسگ اب هزورما .تفاي یم لاقتنا رگيد لــسن هب یلــسن ،دنوش یم بوــسحم نآ لاقتنا یاهرازبا نيرت مهم زا یکي یا هناــسر یاهژولونکت هک روط هب دنناوت یم دارفا و تــسا هدــش یــساسا لوحت و رييغت راچد یباي تيوه دنيارف .دنيامن مادقا دوخ تيوه سيسأت هب یلحم ـ یناهج لماوع ريثأت تحت یا "هناشيدنازاب"

یگژيو ار رييغت لاح رد ًامئاد یاه شزرا و اهرايعم وترپ رد تيوه یــشيدنازاب زنديگ یداصتقا ندش یناهج و یطابترا ،یتاعلاطا یاه یروانف شرتسگ هجيتن و ديدج نارود زراب قيداصم زا هراوهام و تنرتنيا زا هدافتسا نوزفازور شرتــسگ .دناد یم یگنهرف و دنيارف رب ار نآ تارــيثأت ناوت یمن هک تــسا هعماج رد ديدج زاــس تيوه عبانم روهظ .تشاگنا هديدان ناناوج یباي تيوه ريثأت و يعمج ياه هناسر عوضوم ،ريخا ياه لاس يط ناريا یملاسا یروهمج رد دنچ هب اجنيا رد هک تــسا هتفرگ رارق یدايز ناققحم هجوت دروم يتيوه داعبا رب اــهنآ يريثأت هراوهام دش روآداي ،)1381( يناضمر .دوش یم هراــشا اهنآ نيرت طبترم زا دروم هب يقلعت يب ساــسحا شيازفا بجوم و هتــشاد يبهذم و يلم تيوه يور رب يــفنم ياهريغتم داد ناــشن )1385( يداق يسابع هعلاطم .تــسا هدــش يبهذم و يلم تيوه زا يزاجم ياه تياس ياوتحم ندرك يقلت يعقاو و تنرتنيا زا ناربراك هدافتــسا تدم .تسا هتشاد نايوگخساپ تيوه اب يرادانعم هطبار ،ناربراك يوس ناربراك نيرتــشيب ،بلاقنا موــس لــسن هك تفايرد دوخ هعلاطم رد )1387(يعيبر رارق نآ زا يــشان راثآ ضرعم رد رگيد ياه لــسن زا شيب و دنتــسه ناريا رد تنرتنيا و دنا هدش زاــس تيوه ياهداهن رد رييغت لماع نيون ياه هناــسر ،نيا رب هولاع .دنراد روپدمحا .تــسا هدرك رييغت شوختــسد ار يتيوه يزاــسانعم لماوع ،يزاجم ياضف ربياــس ياضف اب لماعت رد نايوجــشناد ينيد تيوه دنداد ناــشن )1389( هدازرداق و يگتــسجرب زا ،تنرتنيا هب يــسرتسد و فرصم نازيم شيازفا اب و دوــش يم فيعضت نيرتشيب نيد يبرجت و يدمايپ داعبا اب ربياس ياضف اما دوش يم هتساك نانآ ينيد تيوه .تسا هتشاد ار يگتسبمه نيرتمك نآ يتخانش دعب اب و يگتسبمه يلمع دعُب اب هسياقم رد يداقتعا دعُب دنداد ناشن زين )1391( ناراكمه و يقايتــشا .تــسا هتفرگ رارق زورما هعماج تارييغت زا هدمآرب ديدج ياه شزرا ريثأت تحت رتمك

(9)

47

و يلمع دعُب زج هب ،ينيد تيوه داــعبا مامت و تنرتنيا زا هدافتــسا نازيم و تدم نيب اب ینيد تيوه يگتسبمه نيرتشيب دراد دوجو يــسوكعم و رادانعم هطبار ،لك يرادنپ یديجم و یپ کين هعلاطم .تسا هدوب يلمع دعُب اب نآ يگتسبمه نيرتمك و يدمايپ دعُب یاه هکبــش یاه همانرب هک رظن نيا اب ناــناوج زا دصرد 59/4هــک داد ناــشن )1392(

دنوــش یم ینيد یاه شزرا هب ناناوج شيارگ شهاک ثعاب ناــبز یــسراف یا هراوهام .دنتسه قفاوم اي قفاوم ًلاماک يا هلحرم ،يناوج و يناوجون نارود هك داد ناشن )1997،²انيلگ زا لقن هب(¹ايــسرام نيا يريگ لكش رد يكينورتكلا ياه هناسر و دوش يم يقلت تيوه ليكــشت رد ساسح رثؤم يسنج و يلم ،يصخش تيوه ،حطس هس رد دناوت يم و دنراد يدايز ريثأت تيوه يتنرتنيا ياه هكبش ليلحت اب )52 :1377 ،رتساپ زا لقن هب1997( ³سارتيم .دنوــش عقاو ،برغ رد اه يدنه تيوه و دنه زا تشادرب هك دش روآداي ،دنه رد يگنهرف - يعامتجا .تسا هتفرگ رارق يسررب و ثحب دروم رركم هك دنتسه يياه عوضوم یسررب هب هک تسا یبرجت یراک لصاح ،قوف لئاسم نتفرگرظن رد اب رضاح هلاقم تشدورم رهش هطسوتم نازومآ شناد ينيد تيوه رب هراوهام و تنرتنيا زا هدافتسا ريثأت نيرت گرزب تشدورم رهش :تسا هدوب ريز ليلاد هب تشدورم رهش باختنا .تسا هتخادرپ رهش نآ هب گرزب رهــش نيرتکيدزن یناکم رظن زا و زاريــش زا دعب سراف ناتسا رهــش رتشيب ،کچوک و گرزب یتعنص تاجناخراک دوجو تلع هب ريخا یاه لاس رد هک تسا عيرس دشر نينچ مه .تسا هدش اريذپ ار ،یناغفا نارجاهم هژيو هب و ،یجراخ نارجاهم ماجسنا یدوبان و ینوگمهان ،یدبلاک یاهاضف یگتخير مه هب ،رهش یدبلاک و تيعمج ريخا یاه لاــس رد زواجت و لتق دننام یميارج صوصخ هب یراکهزب عوقو ،یعامتجا رامآ نيا هک یلاحرد ؛دوش یم هديد ناوارف و هتشاد یا هظحلام لباق دشر رهــش نيا رد .)1391،ناراكمه و داژن یدابع(تسا رت نيياپ یسوسحم زرط هب راوجمه یاهرهــش رد تيعضو دروم رد ناققحم یلغش و ینهذ هغدغد رهش نيا باختنا مهم ليلاد رگيد زا هدافتسا نيب ايآ هک تسا نيا هلاقم یــساسا لاؤس .تسا هدوب رهــش نيا نازومآ شناد هطسوتم نازومآ شناد ینيد تيوه و )تنرتنيا و هراوهام( نيون یطابترا ياه هناسر زا

1. Marcia 2. Glina 3. Mitras

(10)

48

؟دراد دوجو هطبار تشدورم رهش شهوژپ شور زا يريوصت هئارا فدــه اب هك تــسا یگتــسبمه عون زا یفيصوت رضاح شهوژپ زا هدافتسا اب نآ هطبار و تشدورم رهــش هطــسوتم نازومآ شناد ينيد تيوه تيعضو یداصتقا و یخيرات هنيشيپ و ینلاوط تمدق اب تشدورم .دش ارجا هراوهام و تنرتنيا ،سراف هلمج زا فلتخم یاه تيموق .ديآ یم رامش هب روشک یبونج یاهرهش زا ،زاتمم هتسجرب یاه یگژيو زا تيموق عونت نيا و دننک یم یگدنز رهش نيا رد کرت ،رل ،برع و عيانص دشر و زاريش اب طابترا و ترواجم ليلد هب ،رگيد یوس زا .دشاب یم رهش نيا شهوژپ نيا يرامآ هعماج .تسا هتشاد رارق ديدج تلاوحت ضرعم رد یلاع شزومآ زا هک .تــسا هدوب رفن 9644 دادــعت اب تــشدورم رهــش هطــسوتم نازومآ شناد هيلك اب ،نانيمطا دصرد 95 اب و )1978( ¹نــيل لودج قيرط زا رفن 370دادعت هــعماج نــيا ،سنج اب بسانتم( يا هيمهس و يا هلحرمدنچ يا هشوخ ِيريگ هنومن شور زا هدافتــسا .دندش باختنا هعلاطم یارب )يليصحت عطقم و هتشر تاعلاطا یروآ عمج رازبا : زا دندوب ترابع هک دش هدافتسا رازبا ود زا تاعلاطا یروآ عمج یارب تنرتنيا زا نازومآ شناد هدافتسا نازيم یسررب تهج هتخاس ققحم همانشسرپ .1

یا هراوهام یاه همانرب و یا هراوهام یاه همانرب زا نازومآ شناد هدافتسا نازيم یسررب یارب همانشسرپ نيا زا یاه هيوگ هک دوب تروص نيدب همانــشسرپ نيا تخاس هوحن .دش هدافتــسا تنرتنيا و فادها هب هجوت اب و نارظن بحاص تارظن و شهوژپ تايبدا ساسارب همانــشسرپ نيا و طبترم یاه هيوگ شهوژپ تايبدا ساــسارب ادتبا هک انعم نيدب .دــش نيودت شهوژپ نارظن بحاص رايتخا رد هدــش نيودت یاه هيوگ سپــس و نيودت اهريغتم اب بــسانتم یقفاوت هک یياه هيوگ و ظفح قفاوت دروم یاه هيوگ ًاتياهن هک دــش هداد رارق هزوح نيا یترکيل سايقم رد همانشسرپ نيا ياه هيوگ .دندش فذح تــشادن دوجو اهنآ یور رب

1. Line

(11)

49

4 ات 0 زا همانشسرپ نيا یراذگ هرمن .دش ميظنت »ًلاصا« ات »دايز یليخ« زا یا هنيزگ 5 صاصتخا 4 هرمن »دايز یليخ« هنيزگ و رفص هرمن "ًلاصا "هنيزگ هب هک انعم نيدب .دوب تواضق ساــسارب یياوتحم تروص هــب همانــشسرپ نيا یياوتحم یياور .دــش هداد هکدش نييعت خابنورک یافلآ شور ساسارب همانــشسرپ نيا یياياپ و نييعت ناصصختم یا هراوهام یاه همانرب زا هدافتــسا هب طوبرم یاــه هيوگ یارب خابنورک یافلآ بــيرض .دش هبساحم 0/58 تنرتنيا زا هدافتسا یاه هيوگ یارب و 0/89

ینيد تيوه همانشسرپ .2 عون نتشاد هطساو هب ار درف هك تسا يتايصوصخ هعومجم يانعم هب ينيد تيوه "ينيد تيوه" عقاو رد .ديامن یم ليدبت زيامتم يصخش هب يبهذم تاقلعت و تاساسحا ي "ام" اب هك تسا يراد نيد زا يحطس نمضتم ،يعامتجا تيوه داعبا زا يكي ناونع هب ،نيد هب قلعت ساسحا هدنهد ناــشن و هدوب هارمه تما اي ينيد عامتجا نامه اي يعمج .)194 :1383 ،يمق زاس تيچ( تسا نيد هب دهعت و ينيد هعماج هداز جارس ینيد تيوه همانــشسرپ زا ینيد تيوه یريگ هزادنا یارب هعلاطم نيا رد نسدلُگ دعُب هس يدنب هتسد يانبم رب ار ينيد تيوه هداز جارــس .دش هدافتــسا )1383(

رظان ينيد تيوه يساسحا دعُب .تسا هداد رارق رظن دم )يلمع و يداقتعا ،يساسحا(

نوچمه يبوبر يرهوج اب هطبار نتشاد هب طوبرم تاساسحا و تاروصت ،فطاوع رب کي ناوريپ دور يم راظتنا هك يياهرواب رب رظان ينيد تيوه يداقتعا دعُب .تــسا ادخ دوجو ،تمايق زور ،ناگتشرف ،ادخ هب داقتعا دننام ،دنــشاب هتــشاد داقتعا اه نادب نيد ،تدابع نوچمه صخشم ينيد لامعا رب رظان ينيد تيوه يلمع دعُب .تــسا ناطيــش ره ناوريپ دور يم راظتنا هك تسا نتفرگ هزور ،صاخ ينيد ياه نييآ رد تكرش ،زامن یترکيل سايقم رد همانشسرپ نيا تلااؤس .)166 :1383 ،هداز جارــس( دنهد ماجنا نيد فلاخم ،)3 هرمن( رظن یب ،)4 هرمن( قفاوم ،)5 هرــمن( قفاوم ًلاماک زا یفيط دادــتما رد حطس رد اه هيوگ عمج اب هک تسا هدش یراذگ هرمن )1 هرمن( فلاخم ًلاماک و )2 هرمن(

يافلآ نومزآ قيرط زا رازبا نيا يياياپ .دش نييعت ینيد تيوه هرمن یا هلصاف شجنس ينيد تيوه هناگ هس داعبا يارب خابنورك يافلآ بيرض و دادعت هك دــش ماجنا خابنورك 5 يلمع دعُب )0/89( هيوگ 5 يداــقتعا دعُب ،)0/91( هيوگ 5 يــساسحا دعُب :بيترت هــب

(12)

50

یياور نييعت یارب .دش هبساحم )0/89( هيوگ 15 ينيد تيوه يلك دعُب و )0/86( هيوگ رد نآ زا لصاح یاه هداد هک دــش هدافتــسا یدييأت یلماع ليلحت شور زا همانــشسرپ .تسا هدش شرازگ 1 لودج

ینید تیوه هب طوبرم یاه هیوگ یدییأت یلماع لیلحت :1 لودج بیرض

افلآ سنایراو

هدش نییبت یلماعراب هیوگ اه داعـبا ریغتم هتسباو

0/911 63/97

0/792 ‌تسد‌نم‌هب‌یونعم‌تذل‌ساسحا‌زامن‌ندناوخ‌زا‌.دهدیم

یساسحا‌دعب ینيد‌تيوه

0/872 ‌.مرود‌یلیخ‌ادخ‌زا‌منکیم‌ساسحا 0/721 ‌منکیم‌یگدنز‌یملاسا‌یروشک‌رد‌هک‌نيا‌زا

‌.مراد‌یبوخ‌ساسحا 0/734 ‌.ملاحشوخ‌متسه‌ناملسم‌هک‌نيا‌زا 0/713 ‌تذل‌و‌بوخ‌ساسحا‌ینيد‌لامعا‌ماجنا‌زا‌دعب

‌.مراد‌یشخب

0/890 14/48

0/880 ‌دناوت‌یمن‌ملاسا‌نيد‌،ینونک‌ناهج‌رد‌نم‌رظن‌هب‌.دشاب‌لئاسم‌یمامت‌یوگخساپ

یداقتعادعب

0/815 ‌.ديد‌دهاوخ‌ترخآ‌رد‌ار‌دوخ‌لامعا‌هجیتن‌سکره 0/858 ‌.دراد‌دوجو‌گرم‌زا‌سپ‌یگدنز 0/886 ‌داقتعا‌یگدنز‌رد‌نآ‌رثؤم‌شقن‌و‌دنوادخ‌دوجو‌هب‌.مراد

0/659 ‌یرادازع‌و‌یبهذم‌مسارم‌و‌اهنشج‌رد‌تکرش

‌.دراد‌تیمها‌ميارب

0/866 4/23

0/824 ‌هدافتسا‌مک‌،هعلاطم‌تهج‌یبهذم‌و‌ینيد‌بتک‌زا‌.منکیم

یلمع‌دعب

0/736 ‌.منک‌یم‌رفس‌دايز‌یبهذم‌نکاما‌و‌اهرهش‌هب 0/734 ‌اضق‌مراذگ‌یمن‌و‌مناوخیم‌ار‌مزامن‌تاقوا‌بلغا

‌.دوش

0/871 ‌هام‌یرادازع‌و‌یدولوم‌نوچمه‌یبهذم‌مسارم‌رد

‌.منکیمن‌تکرش‌…‌و‌مرحم 0/745 ‌،فلاخم‌سنج‌اب‌طابترا‌دروم‌رد‌نيد‌یاههزومآ‌زا

‌.منکیم‌یوریپ

BST= 6044/027 KMO= /954 Sig= 0/000

(13)

51

اه هتفای یناوارف زا یا هراوهام یاه هکبش زا نازومآ شناد هدافتسا نازيم زا یهاگآ روظنم هب

.تسا هدش سکعنم 2 لودج رد نآ هب طوبرم یاه هداد هک دش هدافتسا دصرد و

یا هراوهام هکبش یاه همانرب زا هدافتسا صوصخ رد نازومآ شناد هاگدید :2 لودج

ًلاصا مك طسوتم دایز یلیخدایز

اههیوگ دصرد دصرد دصرد دصرد دصرد

38/1 17/8 6/5 16/8 20/8 ‌یاههمانرب‌تــفايرد‌یارب‌هراوــهام‌زا‌هزادنا‌هــچات

؟دینک‌یم‌هدافتسا‌یربخ 29/5 29/7 4/3 13/2 23/2 ‌یاهملیف‌یاــشامت‌یارب‌هراوــهام‌زا‌هزادــنا‌هچات

؟دینکیم‌هدافتسا‌اهلايرس‌و‌یيامنیس 38/1 31/9 11/1 10/5 8/4 ‌یاههمانرب‌یاــشامت‌یارب‌هراوهام‌زا‌هزادــنا‌هچات

؟دینکیم‌هدافتسا‌یشزومآ‌و‌یملع 35/1 19/2 5/4 16/5 23/8 ‌و‌یــشزرو‌یاههمانرب‌یارب‌هراوهام‌زا‌هزادــنا‌هچات

؟دینکیم‌هدافتسا‌هدننک‌مرگرس

هدافتسا رد نايوگخساپ هک تسا نيا زا یکاح 2 لودج زا لصاح یاه هداد ليلحت یشزرو یاه همانرب زا ار هدافتسا نيرتشيب ،بيترت هب ،يا هراوهام هكبــش ياه همانرب زا دصرد 37/6( یرــبخ یاه همانرب ،)دايز و داــيز یليخ دــصرد 40/3( هدننک مرگرــس و دايز یليخ دصرد 36 /2( اه لايرس و یيامنيس یاه مليف یاــشامت و )دايز و دايز یليخ زا شيب یتفايرد یاه خساپ ساسا رب هک تشاد هجوت دياب لباقم رد .دنا هتــشاد )دايز و ار یناسک دصرد لک ام رگا ینعي .دنا هدرکن اشامت هراوهام ًلاصا نايوگخساپ موس کي ميرب یم یپ مينک عمج مهاب ار دنا هدرک هدافتــسا هراوهام زا دايز یليخ ات مک نازيم هب هک یاه همانرب یاشامت یترابع هب و دنا هدرک اشامت هراوهام نايوگخساپ زا یدايز دصرد هک

(14)

52

تــسا هدوب رادروخرب هعلاطم دروم نازومآ شناد نيب رد یدايز یگدرتــسگ زا هراوهام .دوش یقلت هدننک نارگن یدايز دح ات دنناوت یم هک یا هديدپ نازومآ شناد هدافتسا نازيم تفرگ رارق یسررب دروم هعلاطم نيا رد هک رگيد عوضوم

.تسا هدش سکعنم 3 لودج رد نآ زا لصاح یاه هداد هک دوب تنرتنيا زا

تنرتنیا زا هدافتسا صوصخ رد نازومآ شناد هاگدید : 3 لودج یلیخ

دایز دایز طسوتم مك ًلاصا

اههیوگ دصرد دصرد دصرد دصرد دصرد

31/4 31/9 18/9 7/3 10/5 یسراف‌یاهتياس‌زا‌هدافتسا‌نازیم 11/9 19/7 4/3 28/9 35/1 یسرافریغ‌یاهتياس‌زا‌هدافتسا‌نازیم

11/4 14/9 5/4 25/1 43/2 ندرک‌تـچ

هلصاح یاهدصرد عيزوت ساسارب هک تسا نيا زا یکاح 3 لودج یاه هداد ليلحت یسراف یتنرتنيا یاه تياس زا دايز یليخ ات طسوتم نازيم هب نايوگخساپ دصرد 82 /2 یارب قوف دصرد نينچ مه .دوش یم بوسحم یدايز یليخ دصرد هک دنا هدرک هدافتــسا ،بيترت هب ،دنا هتخادرپ ندرک تچ اي و یــسرافريغ یاه تياــس یــسررب هب هک یدارفا زا هدافتــسا عون نيا ةظحلام لباق توافت رگنايب هک تــسا هدوب دصرد 31/7 و 35 /9 یدصرد عيزوت ساسارب .تسا نابز یسراف یاه تياــس زا هدافتــسا دصرد اب تنرتنيا یسراف یتنرتنيا یاه تياــس هب ًلاصا نايوگخــساپ زا دصرد 10/5 اهنت تفگ ناوت یم رازبا کي ناونع هب تنرتنيا زا هدافتــسا تفگ ناوت یم نياربانب دنا هدرکن هعجارم ناــبز .تسا هدش جيار ،هطسوتم نازومآ شناد نيب رد تدش هب نيون یطابترا هب طوبرم هلصاح یفيصوت یاــه هداد .تــسا ینيد تيوه هعلاطم نيا ريغتم رــگيد

.تسا هدش سکعنم 4 لودج رد ريغتم نيا

(15)

53

ینید تیوه داعبا ساسارب نازومآ شناد هاگدید نیگنایم :4 لودج

رایعم فارحنا 5 زا نیگنایم ریغتم

1/28 3/05 یساسحا‌دعُب

1/23 3/13 یداقتعا‌دعُب

1/12 2/72 یلمع‌دعُب

1/16 2/97 لک‌ینيد‌تيوه

نايوگخساپ ینيد تيوه تيعضو هک تــسا نآ زا یکاح 4 لودج یاه هداد ليلحت نآرگنايب )5زا 2/97( لک ینيد تيوه صخاش نيگنايم .دراد رارق یطــسوتم حطس رد .درادرارق یطسوتم حطس رد تشدورم رهش هطسوتم نازومآ شناد ینيد تيوه هک تسا دعُب و )5 زا 3/13( نيگنايم نيرتــشيب یاراد یداقتعا دعُب ،ینيد تيوه داعبا ناــيمرد فاکش زا ناشن رضاح یاه هتفاي .تسا هدوب )5 زا 2/72( نيگنايم نيرتمک یاراد یلمع .دراد نازومآ شناد یلمع دعُب و یداقتعا دعُب نايم اب هراوهام ياــه همانرب و تنرتنيا زا هدافتــسا نازيم نيب هطبار یــسررب روظنم هــب یاه هداد هک تسا هدش هدافتسا نوسريپ یگتسبمه بيرض نومزآ زا ینيد تيوه داعبا

.تسا هدش سکعنم 5 لودج رد نآ زا لصاح

نازیماب ینید تیوه داعبا نوماریپ نوــسریپ یگتــسبمه بیرض نومزآ جیاتن :5 لودج هراوهام یاه همانرب و تنرتنیا زا هدافتسا

ینید تیوه

لك ینید تیوه داعبا هراوهام تنرتنیا

یلمع یساسحا یداقتعا

1 تنرتنيا

1 0/489^** هراوهام 1 -0/394^** -0/411^** يداقتعا

يتیوه 1 0/918^** -0/440^** -0/414^** يساسحا ينید

1 0/875^** 0/827^** -0/537^** -0/378^** يلمع

1 0/937^** 0/975^** 0/958^** -0/474^** -0/419^** لک‌ینيد‌تيوه

‌.تسا‌راد‌انعم‌دصرد‌95‌حطس‌رد‌یگتسبمه‌*

.تسا‌راد‌انعم‌دصرد‌99‌حطس‌رد‌یگتسبمه‌**

(16)

54

ريغتم ود ره یگتــسبمه هک تفگ ناوت یم 5 لودــجزا لصاح یاه هداد ساــسارب یفنم نايوگخساپ ینيد تيوه داعبا مامت اب تنرتنيا و هراوهام ياه همانرب زا هدافتــسا شهاک اب هراوهام و تنرتنيا زا هدافتــسا شيازفا هک بيترت نيدب .تــسا هدوب رادانعم و نانآ ینيد فياظو و لامعا ماجنا فيعضت و نايوگخساپ ینيد تاداقتعا و تاساسحا داعبا اب تنرتنيا و هراوهام زا هدافتــسا نيب روکذم یاه یگتــسبمه .تــسا هدوب هارمه و یساسحا دعُب اب تنرتنيا یگتسبمه نيرتشيب .دشاب یم یطــسوتم ّدح رد ینيد تيوه .تسا هدوب نايوگخساپ ینيد تيوه یلمع دعُب اب نآ دعب هب طوبرم یگتسبمه نيرتمک دعب اب نآ یگتــسبمه نيرتمک و یلمع دعُب اب هراوهام یگتــسبمه نيرتــشيب نينچ مه هراوهام و تنرتنيا تفگ ناوت یم نياربانب .تسا هدوب نايوگخساپ ینيد تيوه یداقتعا .دنهد یمن رارق ريثأت تحت ار نايوگخساپ ینيد تيوه داعبا ناسکي روط هب هدافتسا نازيم ساسارب نايوگخساپ ینيد تيوه یريذپرييغت رادقم دروآرب روظنم هب رد نآ زا لصاح یاه هداد هک دش هدافتسا يريغتم دنچ نويــسرگر نومزآ زا هراوهام زا

.تسا هدش سکعنم 6 لودج

يا هراوهام ياه همانرب زا نازومآ شناد هدافتسا ساسارب ينید تیوه ينیب شیپ :6 لودج

Sig F T Beta B Std.

Error R2Ad R2 R ریغتم مان 0/000 67/5 ‌-8/2 -0/394 -0/458 5/6 0/153 0/155 0/394 یداقتعا‌دعُب

0/000 88/5 ‌-9/4 -0/440 -0/533 5/7 0/192 0/194 0/440 یساسحا‌دعُب

0/000 149/0 ‌-12/2 -0/537 -0/568 4/7 0/286 0/288 0/537 یلمع‌دعُب

هب تسا هتسناوت هراوهام زا هدافتــسا ريغتم 6 لودج زا لصاح یاه هداد ساــسارب ینيد تيوه یلمع و یساسحا ،یداقتعا داعبا سنايراو زا دصرد 28 و 19 ،15 بيترت ريغتم کي یارب نييبت بيرض رادقم نيا دــسر یم رظن هب هک دنک نييبت ار نايوگخــساپ ،یزورما طيارش رد تفگ ناوت یم ساسا نيا رب .دــشاب یم هجوت لباق رادقم یياهنت هب

(17)

55

یاه هناسر جاور نايوگخساپ ینيد تيوه رب راذگريثأت لماوع نيرت مهم زا یکي لقادح رب نآ ريثأت هک یريغتم .تــسا ناناوج نيب رد اهنآ زا هدافتــسا هب شيارگ و یا هراوهام ساسارب ور نيا زا .تــسا )b بيرض ساــسارب( هدوب یفنم نايوگخــساپ ینيد تيوه یرامآ ةعماج هب ميمعت لباق و هدوبن یفداصت قوفريثأت تفگ ناوت یم یراد انعم حطــس .تسا هعلاطم دروم ناناوج و نازومآ شناد نيب رد ینوزفازور ةدافتسا هک یمهم یطابترا هناــسر رگيد نايوگخساپ ینيد تيوه رب ريغتم نيا ريثأت دروآرب روظنم هب .تسا تنرتنيا تسا هتفاي 7لودج رد نآ زا لصاح یاه هداد هک دــش هدافتسا هريغتم ود نويــسرگر نومزآ زا زين .تسا هدش سکعنم

تنرتنیا زا هدافتسا ساسارب نآ داعبا و ینید تیوه ينیب شیپ :7 لودج

Sig F T Beta B Std.

Error Ad R² R² R ریغتم مان 0/000 114/4 ‌-10/7 -0/489 -1/141 5/3 0/237 0/239 0/489 یداقتعا‌دعُب

0/000 138/8 ‌-11/7 -0/523 -1/271 5/4 0/272 0/274 0/523 یساسحا‌دعُب

0/000 143/6 ‌-11/9 -0/530 -1/126 4/7 0/279 0/281 0/530 یلمع‌دعُب

تنرتنيا زا هدافتــسا نازيم هک تــسا نيا زا یکاح 7 لودج زا لــصاح یاــه هداد ار نايوگخساپ ینيد تيوه سنايراو زا دصرد 28 و 27 ،23 بيترت هب ،تسا هتسناوت تفگ ناوت یم β رادقم ساــسارب نينچ مه .تــسا یا هظحلام لباق رادقم هک دنک نييبت هطوبرم یراد انعم حطس ساسارب .تــسا هدوب یفنم ینيد تيوه داعبا رب تنرتنيا ريثأت هدوبن یفداصت نايوگخساپ ینيد تيوه رب تنرتنيا زا هدافتسا ريغتم ريثأت تفگ ناوت یم تاقيقحت جياتن دــيؤم هتفاي نيا .تــسا هعلاطم دروم یرامآ ةعماج هب ميمعت لــباق و و تنرتنيا زا هدافتــسا نازيم ةطبار ندوب یفنم رگنايب یگمه هک تــسا یلخاد نيــشيپ .دنا هدوب نايوگخساپ ینيد تيوه

(18)

56

یريگ هجيتن و ثحب رب یا هراوهام یاه هکبــش و تنرتنيا زا هدافتــسا ريثأت یــسررب رضاح هلاقم فده یفيصوت شور زا هدافتسا اب هک تسا تشدورم رهش هطسوتم نازومآ شناد ینيد تيوه رد ینيد تيوه ظاحل هب نازومآ شناد داد ناــشن رضاح قيقحت یاه هتفاي .دــش ماجنا هدــش هديد یتازيامت ،ینيد تيوه داعبا نايم رد هچ رگا .دنراد رارق یطــسوتم حطــس رد ار نيگنايم نــيرتمک یلمع دعب و نيگنايم نيرتــشيب یداقتعا دعُب هــک نانچ ؛تــسا ناوت یم ار عوضوم نيا زا یــشخب .تسا هدروآ تسد هب یــسررب دروم دعُب هــس نايم ،تسا عيرس تارييغت و راذگ هرود رد هک ناريا هعماج یراتخاس -یا هنيمز طيارــش اب یا هناسر تلاوحت زا هتساخرب یاهريغتم یخرب ريثأت هجيتن ار یشخب و تسناد طبترم زا هدافتــسا ینعي ديدج کيژولونکت رازــبا زا تروص ود ،قــيقحت نــيا رد .تــسناد هتفاي یناوارف شرتــسگ ناريا رد اهنآ زا هدافتــسا هک تنرتنيا و یا هراوهام یاــه لاناک تيوهرب اهنآ زا هدافتــسا نازيم هک یرييغت ات ديدرگ شلات و تفرگ رارق یــسررب دروم .ددرگ فشک ،تسا هدومن داجيا تشدورم رهش هطسوتم نازومآ شناد ینيد شقن رب ینبم شناراکمه و رــنبرگ جرج تــشاک هيرظن اب ،شهوژپ نيا یاه هتفاي ريثأت( ناناوجون و ناناوج یباي تيوه هنيمز رد )نويزولت دايز یاشامت( اه هناسر یفنم هاگديد هب هجوت اب نينچ مه .تسا هدوب وسمه )ناگدننيب یاه شرگن تشاک و اهرواب رب نيب رد ینيون گنهرف یريگ لکش بجوم تاعلاطا و تاطابترا یاه ینوگرگد زلتــساک زا ؛تــسا نايامن ینيد تيوه رب ريثأت تروص هــب شهوژپ نيا رد هک دوــش یم دارــفا هراوهام یاه هکبش یاشامت نايم یگتسبمه هک داد ناشن یگتسبمه نومزآ جياتن یفرط یگتسبمه نيرتشيب .تسا هدوب رادانعم ینيد تيوه داعبا مامت اب تنرتنيا زا هدافتسا و نارگيد و روپدمحم تاقيقحت جياتن ديوم هتفاي نيا .تــسا هدوب یلمع دعب اب هراوهام رد )1381( یناضمر و )1385( یداق یــسابع ،)1390( ناراکمه و ینارحب و )1389(

ینيد تيوه اب ديدج یاه هناسر و تنرتنيا زا هدافتسا نيب یفنم یگتــسبمه صوصخ زا دصرد 70 دودح هک داد ناشن شهوژپ نيا جياتن نينچ مه .تسا نارــسپ و نارتخد .دننک یم هدافتسا یا هراوهام یاه هکبش زا نايوگخساپ هب یيوگخــساپ مدع و یزير همانرب نتــشادن هک تــسا تيعقاو نيا نيبم هتفاي نيا ثعاب ،یلم و یــنيد گنهرف رب ینتبم یــياوتحم ثيح زا هژيو هب ناــبطاخم یاــهزاين

(19)

57

هب و یتنرتنيا و یا هراوــهام یاه هکبــش یاــشامت هب ناناوج و ناناوجون ندروآ یور دهاوخ نابطاخم تيوه و یملاسا و یلم یاهراجنه ،اه شزرا ندــش گنر مک جيردت شريذپ ثعاب ،هعــسوت لاح رد ناهج رد یتنرتنيا و یا هراوهام یاه همانرب دورو .دــش نيمه و دوــش یم ناناوج و ناناوجون نيب رد یتادراو یگدنز یاه شور و ديدجراکفا زاب رس دوخ هعماج یتنس موسر و تاداع زا یرايسب هب رشق نيا هک دوش یم ثعاب رما دليفمرا قيقحت جياتن اب هلاقم نيا یاه هتفاي .دنزادرپب یبرغ گنهرف ديلقت هب مئاد و دننز زا هدافتسا اب یفنم هطبار ،یدرف حطــس رد نيد هک دراد یراگزاــس )2003( ¹تربله و .دهد یم شيازفا ار مــسيرلاوکس هب بيغرت ،ربياــس یاضف رد لماعت و دراد تنرتنيا یاهاضف یريگ لکــش و تاعلاطا رصع ندمآديدپ اب هک درک ناونع ناوت یم عومجم رد .تسا هتفاي شيازفا شيپ زا شيب تيلايس و تروريص ،تيوه ،یزاجم یدوجو و یعيبط صياصخ و تامازلا زا غراف دناوت یم یربراک ره ،اــضف نيا رد رارق نارگيد ضرعم رد و دنايامنب ،دهاوخ یم هک روطنآ ار دوخ و دوش رهاظ نتشيوخ اهر ،یعمج و یهورگ یاه تيوه گنت هليپ زا درف هک دوــش یم ثعاب نايرج نيا .دهد هتفگان .ديآرد زاورپ هب یزاجم یاضف رد ،نتــشيوخ گنهرف و خيرات زا غراف و دوــش یمامت درف هک تساجنيا زا .تسا یلعج و یــسيسأت ،اضف نيا رد تيوه هک تــساديپ تکرح اب و دراذگ یم رس تشپ ار یعامتجا و کيژولوئديا ،یسايس ،یگنهرف یاهزرم و ینييآدوخ هب و دور یم وس نآ و وس نيا یگداــس هب ،ناکم و نامز یاهرادرب دادتما رد .دوش یم فصّتم یريظن یب یروحمدوخ بلاقنا ِموهفم ساسارب هک تسا تراهلگنيا يرظن یاهاعدا ديؤم قيقحت نيا جياتن یاه یروانف قيرط زا ديدج یاه هديا و اه شزرا عيرس دورو هک تسا دقتعم ،شوماخ دنچ ره .دنک داجيا هعماج یــتيوه ینابم رد یدج یاه تــسسگ دناوت یم یطابترا ون تيوه یلمع دعب رب رتشيب هراوهامزا هدافتــسا ريثأت تفگ دياب قيقحت جياتن ساــسارب نياربانب .تــسا هدوب سوــسحم ینيد تيوه یداقتعا دعب رب تــنرتنيا ريثأت و یــنيد هباــشم و ناــسکي ینيد تيوه داعبا ةمه رب یطابترا یاه هناــسر ةمه ريثأت ناوت یمن .تسناد داهنــشيپ نيد هزوح ناملاع و تيبرت و گنهرف هزوح ناراذگ تــسايس هب ور نيا زا

1. Armfild & Holbert

(20)

58

نازومآ شناد ینيد تــيوه هزوح رب یزاجم یاــضف یراذگريثأت ليلد هب هک دوــش یم .دنيامن تيريدم هــنيهب روط هب ار یا هراوهام یاــه همانرب و یزاجم یاضف ،اــضف نيا یاهزاين هب هزوح نيا نلاک یاه یراذگ تسايس رد هک تسا نيا هنيهب تيريدم زا روظنم یزاجم یاضف یاهديدهت دنناوتب ات دنيامن هجوت نازوــمآ شناد یگنهرف و یلم ،یــنيد نازومآ شناد ینيد تيوه ميکحت رد نآ یاــه تيلباق زا و دنيامن ليدبت تصرف هــب ار .دنشاب هتشاد ار هدافتسا نيرتشيب هب طوبرم شهوژپ نــيا یاه هتفاي هک تــسا نيا شهوژپ نيا یاــه تيدودحم زا تفاب یاراد ناتسرهش نآ ًايناث ،هدوب نيشنرجاهم ًلاوا هک تسا یناتسرهش نازومآ شناد رياس هب شهوژپ نيا یاه هتفاي ميمعت ساسا نيارب .دشاب یم عونتم یاه تيموق ،هديچيپ .تسين نکمم توافتم یگنهرف و یتيعمج یاه تفاب