ﺗ ﻪﻨﻴﻣز ﻦﻴﻴﺒ نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ و ناﺮﻳا ﻂﺑاور رد ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ يﺎﻫ
ﺶﻟﺎﭼ و نآ يﺎﻫ
) زا 1991 ﺎﺗ 2014 (
ﻢﻠﺴﻣ مﺮﻛ
*يداز
رﺎﻳدﺎﺘﺳا رﻮﻧ مﺎﻴﭘ هﺎﮕﺸﻧاد
يرﺎﺴﻧاﻮﺧ ﻪﻤﻴﻬﻓ دﺮﻓ
ﻦﻴﺑ ﻂﺑاور يﺮﺘﻛد يﻮﺠﺸﻧاد نﺎﻬﻔﺻا هﺎﮕﺸﻧاد ،ﻞﻠﻤﻟا
) ﺖﻓﺎﻳرد ﺦﻳرﺎﺗ :
30 / 06 / 1394 - ﺐﻳﻮﺼﺗ ﺦﻳرﺎﺗ :
07 / 10 / 1394 (
هﺪﻴﻜﭼ ﻪﺑ ،يورﻮﺷ دﺎﺤﺗا ﻲﺷﺎﭘوﺮﻓ زا ﺲﭘ
ﺮﻈﻧ زا يرﺎﻴﺴﺑ ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ
كاﺮﺘﺷا دﻮﺟو ،
ﺖﻴﻓﺮﻇ و ﺎﻫ
،ﻲﺨﻳرﺎﺗ يﺎﻫ
ﻫﺮﻓ
ﭘﻮﺋژ و ﻲﺒﻫﺬﻣ ،ﻲﮕﻨ ﻠﻴ
ياﺮـﺑ ﻲﺒـﺳﺎﻨﻣ يﺎﻫﺮﺘﺴﺑ ،نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ و ناﺮﻳا رﻮﺸﻛ ود ﻂﺑاور رد ﻚﻴﺘ
ﺮﮕﻤﻫ و ﻚﻳدﺰﻧ ﻂﺑاور يراﺮﻗﺮﺑ
ﻪﺻﺮﻋ رد ﻲﻳا نﺎـﻴﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
فﺮـﻃ ود ﺖـﺳا
ﺪـﻧور ﺎـﻣا ؛ ﺎﻫداﺪـﻳور
ﻪﺑ ﻪﻧﻮﮔ
ﺶﻟﺎﭼ و ﺖﻓر ﺶﻴﭘ ﺮﮕﻳد يا
دﺪﻌﺘﻣ يﺎﻫ ي
ﻪﻘﻄﻨﻣ ،ﻲﻠﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ رد
دﺮـﻜﻠﻤﻋ ،ﻲﻧﺎـﻬﺟ و يا
ا ﺖﺤﺗ ار ﻞﻣاﻮﻋ زا ﻪﺘﺳد ﻦﻳ ﺮﻴﺛﺄﺗ
داد راﺮﻗ . ﻪﺑ ﻪﻧﻮﮔ ﻪﻛ يا رﻮﺸﻛ ود ﻂﺑاور ﺎﺑ
ﻪـﻨﻴﻣز دﻮـﺟو يﺎـﻫ
ﺐـﺳﺎﻨﻣ ،
ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺪﻫﺎﺷ ار يرﺎﻴﺴﺑ دوﺮﻓ و زاﺮﻓ
؛
ﭘ ﻦﻳا رد ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ﻪﺑ ﺶﻫوﮋ
ﻦـﻳا ﻪـﺑ ﻲﻳﻮﮕﺨـﺳﺎﭘ لﺎﺒﻧد ﺶـﺳﺮﭘ
ﻢﻴﺘﺴﻫ
ﻨﻴﻣز رد دﻮﺟﻮﻣ يﺎﻫﺮﺘﺴﺑ ،نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ لﻼﻘﺘﺳا زا ﺲﭘ ﻲﻠﻣاﻮﻋ ﻪﭼ ﻪﻛ ﺔ
و ناﺮﻳا ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ
ﻚﻳدﺰﻧ ﻂﺑاور يراﺮﻗﺮﺑ ﺖﺻﺮﻓ ﺮﺑ و هداد راﺮﻗ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ ار نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ رﻮﺸﻛ ود نﺎﻴﻣ راﺪﻳﺎﭘ و
ﻲﻔﻨﻣ ﺮﻴﺛﺄﺗ ؟ﺖﺳا ﻪﺘﺷاﺬﮔ رد
ﻦﻳا ﻪﻨﻴﻣز ﻪﺑ لﺎﺒﻧد ﺒﺗ ﻴ ﻦﻴ ﻲﮕﻧﻮﮕﭼ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻞﻣاﻮﻋ ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ و رد ﻞﺑﺎﻘﻣ
،نآ
ﺶﻟﺎﭼ ﺎﻫ ي
ا رد دﻮﺟﻮﻣ ﻦﻳ
ﺴﻣ ﺮﻴ
ا ﻂﺑاور رد ناﺮﻳ
رﻮﻬﻤﺟ و ي رذآ ﺎﺑ نﺎﺠﻳ ﻢﻴﺘﺴﻫ و ﻦـﻳا ﻪﻴـﺿﺮﻓ حﺮـﻄﻣ ار
ﻣ ﻲ ﻢﻴﻨﻛ
رادرﻮﺧﺮﺑ دﻮﺟوﺎﺑ ﻪﻛ ي
ﭘ زا رﻮﺸﻛ ود ﻂﺑاور ﻲﻳﺎﻫﺪﻧﻮﻴ
اﺮﮕﻤﻫ ﻪﻛ ﻲﻳ
ﻣ نﺎﻴ فﺮﻃود ار راﻮﻤﻫ هدﺮﻛ
و ﻲﻣ
؛ﺪﻨﻨﻛ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻲﻠﻣاﻮﻋ ﻪﻛ ﻦﻳا ﺪﻧور ار ﺎﺑ ﺶﻟﺎـﭼ يﺎـﻫ ﻲـﻧاواﺮﻓ ﻪـﺑور ور ﻪﺘﺧﺎـﺳ
،ﺪـﻧا ﻲـﻳاﺮﮕﻤﻫ ود
ﻪﻳﺎﺴﻤﻫ ار ﻲﻠﻤﻋﺮﻴﻏ هدﺮﻛ ﺖﺳا . رد ﻦﻳا رﺎﺘﺷﻮﻧ
، شور زا ﻲﻔﻴﺻﻮﺗ -
اﻮـﺘﺤﻣ ﻞـﻴﻠﺤﺗ ،ﻲـﻠﻴﻠﺤﺗ و
ﻲـﺳرﺮﺑ
ﻲﺨﻳرﺎﺗ ﻂﺑاور ود رﻮﺸﻛ ﺖﺳا هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا .
هژاوﺪﻴﻠﻛ ﺎﻫ
كﺮﺗ ﻲﻳاﺮﮔ هﺮﻗ ،رﺰﺧ يﺎﻳرد ، ﻪﻘﻄﻨﻣ ،زﺎﻘﻔﻗ ،غﺎﺑ
ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ ،ﻲﻳاﺮﮔ .
* E-mail: mkaramzadi@yahoo.com
ﻪﻣﺪﻘﻣ
لﺎﺳ رد يورﻮﺷ دﺎﺤﺗا ﻲﺷﺎﭘوﺮﻓ زا ﺲﭘ ﻪﻛ نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ 1991
ﻪـﺑ ﻞﻘﺘﺴـﻣ ﻲﺘﻳدﻮﺟﻮﻣ ﺎﺑ
ﻦﻴﺑ ﻂﺑاور ﺔﺻﺮﻋ
ﻟا
دراد رﺎﻴﺴـﺑ ﻲﺒﻫﺬـﻣ و ﻲﮕﻨﻫﺮﻓ ،ﻲﺨﻳرﺎﺗ يﺎﻫﺪﻧﻮﻴﭘ ناﺮﻳا ﺎﺑ ،ﺪﺷ دراو ﻞﻠﻤ .
زا
ﺖﺻﺮﻓ ،ور ﻦﻳا
نآ ﻦﻴﺑ ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ ياﺮﺑ يدﺪﻌﺘﻣ يﺎﻫ
ﻪـﺑ ؛ﺖـﺳا ﻪﺘـﺷاد دﻮﺟو ﺎﻫ
ﻪـﻧﻮﮔ يا ود ﻪـﻛ
ﻲﻣ رﻮﺸﻛ
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ يﺎﺘﺳار رد ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﻚﻳدﺰﻧ و راﺪﻳﺎﭘ ﻂﺑاور يراﺮﻗﺮﺑ ﺎﺑ ﺪﻨﺘﺴﻧاﻮﺗ
مﺎـﮔ يا
ﻣ عﻮﻗو ﺎﻣا ؛ﺪﻧرادﺮﺑ
هﺮﻬﺑ ﺖﺻﺮﻓ رﻮﺸﻛ ود ﻂﺑاور رد رﺎﻴﺴﺑ تﻼﻜﺸ ود زا ار ﻞـﻣاﻮﻋ ﻦﻳا زا يﺪﻨﻣ
ﺖﻓﺮﮔ رﻮﺸﻛ .
ﻲﺑ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻲﻌﻧاﻮﻣ
ﻪـﻘﻄﻨﻣ تﺎﺸـﻗﺎﻨﻣ ،رﻮﺸـﻛ ود نﺎـﮕﺒﺨﻧ نﺎﻴﻣ يدﺎﻤﺘﻋا
توﺎـﻔﺗ ،يا
هﺎﮔﺪﻳد يرﻮـﻬﻤﺟ ﻂـﺑاور ﺰـﻴﻧ و رﺰـﺧ يﺎـﻳرد ﻲﻗﻮـﻘﺣ ﻢـﻳژر ﻦﻳوﺪـﺗ ﺔﻨﻴﻣز رد رﻮﺸﻛ ود يﺎﻫ
ﻪﻘﻄﻨﻣ ناﺮﮕﻳزﺎﺑ ﺎﺑ نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ
ﻦﻴﺑ و يا
ﻢﻬﻣ زا ﻲﻠﻠﻤﻟا
ﺶﻟﺎﭼ ﻦﻳﺮﺗ
ﻲـﻳاﺮﮕﻤﻫ ﺮﻴﺴﻣ رد دﻮﺟﻮﻣ يﺎﻫ
ﺪﻨﺘﺴﻫ رﻮﺸﻛ ود .
ﻪﻔﻟﺆﻣ ﺎﺗ ﺖﺳا هﺪﺷ شﻼﺗ رﺎﺘﺷﻮﻧ ﻦﻳا رد
نﺎـﻴﻣ ﻲـﻳاﺮﮕﻤﻫ ﺪـﻧور ﺮـﺑ ﺮﺛﺆﻣ يﺎﻫ
ﺶﻟﺎـﭼ ﺎـﺑ ار ﺪـﻧور ﻦـﻳا ﻪـﻛ ﻲﻠﻣاﻮـﻋ ﻲﺸﺨﺑﺮﺛا ﻲﮕﻧﻮﮕﭼ و ﻦﻴﻴﺒﺗ نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ و ناﺮﻳا ﻪﺑور ﻪﺘﺧﺎﺳ ور
دﻮﺷ ﻞﻴﻠﺤﺗ ،ﺪﻧا .
ﺎﺑ رﺎﺘﺷﻮﻧ ﻦﻳا رد
ﻲﻔﻴـﺻﻮﺗ شور زا ،عﻮـﺿﻮﻣ ﺖﻴﻫﺎﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ -
ﺖﺳا هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا رﻮﺸﻛ ود ﻂﺑاور ﻲﺨﻳرﺎﺗ ﻲﺳرﺮﺑ و اﻮﺘﺤﻣ ﻞﻴﻠﺤﺗ ،ﻲﻠﻴﻠﺤﺗ .
هداد رﺎﺘـﺷﻮﻧ يﺎـﻫ
بﺎﺘﻛ زا ﺰﻴﻧ
ﺖﻳﺎﺳ ،ﻲﺼﺼﺨﺗ تﻼﺠﻣ ،ﺎﻫ
مﺎـﻘﻣ ﻲﻤـﺳر ﻊـﺿاﻮﻣ و ﻲﺼـﺼﺨﺗ ﻲﺘﻧﺮﺘﻨﻳا يﺎﻫ
يﺎـﻫ
ﻊﻤﺟ ﻲﺳﺎﻴﺳ هﺪﺷ ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﻪﻳﺰﺠﺗ و يروآ
ﺪﻧا .
ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ
ﻒﻳﺮﻌﺗ درﻮﻣ رد
ﻲﮔﮋﻳو و ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ
دراﺪـﻧ دﻮـﺟو ﻲﻧاﺪـﻨﭼ ﺮﻈﻧ عﺎﻤﺟا نآ يﺎﻫ .
،لﺎـﺣ ﻦـﻳا ﺎـﺑ
ﻢﻬﻣ
ﺖـﺳا سﺎﻫ ﺖﺴﻧرا ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ،ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﺮﺘﺸﻴﺑ عﺎﻤﺟا درﻮﻣ ﻪﻛ ﻲﻔﻳﺮﻌﺗ ﻦﻳﺮﺗ .
اﺰـﺠﻣ ﻲﻠﻣ يﺎﻀﻓ ﻦﻳﺪﻨﭼ رد ﻲﺳﺎﻴﺳ ناﺮﮕﻳزﺎﺑ نآ رد ﻪﻛ ﺖﺳا يﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ ،يو دﺎﻘﺘﻋا ﻪﺑ ﻲﻣ ﺪﻋﺎﻘﺘﻣ
يرادﺎﻓو ﺎﺗ ﺪﻧﻮﺷ
،ﺎﻫ
ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ و ﺎﻫرﺎﻈﺘﻧا
ﻪﺑ ار دﻮﺧ ﻲﺳﺎﻴﺳ يﺎﻫ
و ﺪـﻳﺪﺟ ﺰـﻛﺮﻣ ﺖﻤـﺳ
گرﺰﺑ ﺖﻟود ﺮﺑ نآ يﺎﻫدﺎﻬﻧ ﻪﻛ ﺪﻨﻨﻛ ﻞﻘﺘﻨﻣ يﺮﺗ ﺪﻧراد ﻲﺋﺎﻀﻗ ﺖﻴﺣﻼﺻ ﻲﻠﻣ يﺎﻫ
)
Haas, 1961:
366-367
( .
ﻪﻳﺮﻈﻧ ﺮﺘﺸﻴﺑ
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ ،ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ يﺎﻫ
هداد راﺮﻗ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ار يا
ﺪﻧا . ،ﻊﻗاو رد
ﻦﻴﺑ ﻂﺑاور رد ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ ﺚﺤﺑ
ﻞﻠﻤﻟا
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ ﺎﺑ فداﺮﺘﻣ يدﺎﻳز ﺪﺣ ﺎﺗ
ﻲﻣ ﻪﺘﺴﻧاد يا
؛دﻮـﺷ
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ سﺎﺳاﺮﺑ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ ﺔﻳﺮﻈﻧ اﺮﻳز رد و يا
تﺪـﻣزارد ﻲﻧﺎـﻬﺟ ﺖـﻟود دﺎـﺠﻳا ،
ﻪﻳﺎﭘ ﺪﺣاو ﺖﺳا هﺪﺷ يراﺬﮔ
)
Brown and Ainley, 2005: 122
.(
ﻪـﻘﻄﻨﻣ ﻚﻳ ﻪﻜﻨﻳا درﻮﻣ رد ﺎﻣا
ﺑ ﺮﻣا ﻦﻳا ﺎﻳ ﻢﻴﻧاﺪﺑ ﻲﻳﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ ﻲﻋﻮﺿﻮﻣ ار ،ﺪﺷﺎﺑ طﻮﺑﺮﻣ كﺮﺘﺸﻣ ﻦﻳد و نﺎﺑز و ﮓﻨﻫﺮﻓ كاﺮﺘﺷا ﻪ
دراﺪﻧ دﻮﺟو ﻲﻋﺎﻤﺟا .
ﻲﻣ دوﺪﺤﻣ ﻲﻳﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ ةزﻮﺣ ﻦﻤﻀﺘﻣ ار ﻪﻘﻄﻨﻣ مﻮﻬﻔﻣ ،ﻲﺧﺮﺑ
ﻲـﺧﺮﺑ ،ﺪﻨﻧاد
يﺎـﻫدﺎﻬﻧ ﻪـﻛ ﺪـﻧﺪﻘﺘﻌﻣ ﺮـﮕﻳد ﻲﺧﺮﺑ و ﺪﻧراد ﺰﻛﺮﻤﺗ كﺮﺘﺸﻣ ﺐﻫﺬﻣ ﺎﻳ نﺎﺑز و ﮓﻨﻫﺮﻓ دﻮﺟو ﺮﺑ ﻦﻴﻴﻌﺗ كﺮﺘﺸﻣ يﺎﻫرﺎﺘﻓر و ﻲﺳﺎﻴﺳ ﺖﺳا ﻪﻘﻄﻨﻣ ةﺪﻨﻨﻛ
)
Kurian, 2011: 1439
.(
ﻪﻛ دﺮﻛ ﺪﻴﻛﺄﺗ ﺪﻳﺎﺑ
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ ﺔﻌﻟﺎﻄﻣ
مﺎـﻈﻧ تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ ﺔﻤﻫ زا اﺰﺠﻣ و دﺮﻓ ﻪﺑ ﺮﺼﺤﻨﻣ يا
تﺪـﺣو ﻦﻴﺸـﻴﭘ ﺪـﻨﻣ
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ اﺮﻳز ؛ﺖﺳا ﻲﺳﺎﻴﺳ
شﻼﺗ ﻪﺑ ار دﻮﺧ يا
ﺖـﺳا هدﺮـﻛ ﺮﺼﺤﻨﻣ ﺰﻴﻣآرﺎﺒﺟاﺮﻴﻏ يﺎﻫ .
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ ﺔﻌﻟﺎﻄﻣ زا ﻲﻠﺻا فﺪﻫ
و ﺎﻫﺪـﺣاو اﺮـﻳز ؛ﺖﺳا يرﺎﺠﻨﻫ يا
ﺖـﻴﻟﺎﻌﻓ درﻮـﻣ يﺎـﻫ
هﺪﻧز هﺎﮕﺸﻳﺎﻣزآ ،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
ﻲﻣ ﻢﻫاﺮﻓ ار يا
ﻲـﻣ نآ سﺎﺳاﺮﺑ ﻪﻛ ﺪﻨﻨﻛ
ﺢﻠـﺻ دﺎـﺠﻳا ﺪـﻧور ناﻮـﺗ
ﺰـﻴﻣآ
ﻪـﺑ ﺖـﺳا ﻦـﻜﻤﻣ ﻪـﻛ ﻲﻳﺎﻫﺪﻨﻳاﺮﻓ و ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﻻﺎﺑ رﺎﻴﺴﺑ ﺢﻄﺳ رد ﻲﻧﺎﺴﻧا ﻊﻣاﻮﺟ ﺪﻳﺪﺟ لﺎﻜﺷا دﺮﻛ هﺪﻫﺎﺸﻣ ار دﻮﺷ ﺮﺠﻨﻣ ﻲﻄﻳاﺮﺷ ﻦﻴﻨﭼ )
Haas, 1970: 608
.(
ﻪﺑ
ا جﻮﻣ ود ،ﻲﻠﻛ ترﻮﺻ
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻲﻤﻠﻋ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻲﻠﺻ
دراد دﻮﺟو ﻲﻳاﺮﮔ .
ﺔـﻫد رد لوا جﻮـﻣ
1960
ﺶﻫوﮋﭘ ﺔﻄﻠﺳ ﺖﺤﺗ و
ﻪﺑ نﺎﻳاﺮﮔدﺮﻛرﺎﻛﻮﻧ يﺎﻫ
ﺖﺳﻮﻴﭘ عﻮﻗو .
رد ﻲﻟﺎﺣ
ﺶﻴﭘ ﻪﻛ ضﺮﻓ يﺎـﻫ
ﺖﻳاﺮﺳ يﺎﻫﺪﻨﻳاﺮﻓ ﺮﺑ ﻲﻨﺒﻣ نﺎﻳاﺮﮔدﺮﻛرﺎﻛﻮﻧ ﻲﻠﺻا 1
ﻲﻠﻣاﺮﻓ ﻲﻳﺎﻣﺮﻓرﺎﻛ و ﻖﻴﻗد تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ زا ﻲﺷﺎﻧ 2
؛دﻮﺑ ﺎﭘورا ﺔﻌﻣﺎﺟ ﻲﻠﺻا يﺎﻫدﺎﻬﻧ ﻲﺑﺮﺠﺗ ﺖﺴﺟ
ﻦﻴـﻴﺒﺗ ياﺮـﺑ ﻮﺟو
ﻢﻴـﻤﻌﺗ يﺎـﻫ
،ﻲـﻳاﺮﮕﻤﻫ ﺮﻳﺬـﭘ
ﺖﺷاداو ﻖﻃﺎﻨﻣ ﺮﮕﻳد رد ﻪﻳﺮﻈﻧ ﻦﻳا دﺮﺑرﺎﻛ ﻪﺑ ار ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ .
كﻮﻠﺑ رد ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ ،سﺎﻫ ﺖﺴﻧرا
ﺖﻟود و يورﻮﺷ دﺎﺤﺗا
دﺮـﻛ ﻲـﺳرﺮﺑ ار ﺎـﭘورا لﺎﻤـﺷ يﺎﻫرﻮﺸﻛ و ﻲﺑﺮﻏ يﺎﻫ .
ﭗـﻴﻠﻴﻓ و سﺎـﻫ
ﺮﺘﻴﻤﺷا 3
ﺑ ار ﻦﻴﺗﻻ يﺎﻜﻳﺮﻣآ و ﺎﭘورا رد ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ يﺎﻫﺪﻨﻳاﺮﻓ ﺪﻧدﺮﻛ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﻢﻫ ﺎ
. يﺎﻧ فزﻮﺟ ﺰﻴﻧ 4
ﺖﺧادﺮﭘ ﻪﻧﺎﻴﻣروﺎﺧ و ﻦﻴﺗﻻ يﺎﻜﻳﺮﻣآ ،ﺎﻘﻳﺮﻓآ قﺮﺷ رد ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ ﺔﺴﻳﺎﻘﻣ ﻪﺑ .
ﻪـﺑ ،ﻪﭼﺮﮔا
ﻦﺘﺴـﺑرﺎﻛ
ﻪﻳﺮﻈﻧ
ﻪﺑ ﺎﭘورا زا جرﺎﺧ ﺎﭘورا ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ زا ﻲﺷﺎﻧ يﺎﻫ
ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺐﺳﺎﻨﻣ ترﺪﻧ .
ﻪﺑ ﻲﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﻛ ﺪﺳر
يﺎـﭘورا زا ﺮﺗﺪـﻨﻛ رﺎﻴﺴـﺑ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﺮﮕﻳد رد ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ
ﺖـﺳا هدﻮـﺑ ﻲـﺑﺮﻏ .
،ﻪﻠﺌﺴـﻣ ﻦـﻳا
ﺐـﺳﺎﻨﻣ ار ﺎـﭘورا ﻪـﻛ ﺪـﻨﻫد راﺮﻗ ﻲﻠﻣاﻮﻋ يور ﺮﺑ ار دﻮﺧ ﺰﻛﺮﻤﺗ ﺎﺗ ﻪﺘﺷاد نآ ﺮﺑ ار ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﺖﺳا هدﺮﻛ ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ .
ﻲﮔﮋﻳو حﻮﻄـﺳ و ندﻮﺑ ﻲﺳاﺮﻛﻮﻣد لاﺮﺒﻴﻟ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻲﻳﺎﭘورا ﻊﻣاﻮﺟ صﺎﺧ يﺎﻫ
شزرا ،يدﺎﺼﺘﻗا و ﻲﺘﻌﻨﺻ ﺔﻌﺳﻮﺗ يﻻﺎﺑ
ﻣﺎﻈﻧ يﺎﻫدﺎﺤﺗا و نﺎﮕﺒﺨﻧ رﺎﮔزﺎﺳ يﺎﻫ ﺶﻴﭘ ،ﻲ
طﺮﺷ يﺎﻫ
دﻮﺑ هداد ﺎﻘﺗرا ار ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ ﻲﻣاﺰﻟا .
نﺎـﻴﻣ ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ ﺢﻴﺿﻮﺗ رد ﻪﻳﺮﻈﻧ ﻦﻳا ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ شﻼﺗ ﻪﺘﺒﻟا
رد ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ ﺔﻳﺮﻈﻧ دﺮﺑرﺎﻛ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ،ﻲﺒﻄﻗود ﻚﻴﺘﻴﻠﭘﻮﺋژ ﺖﻓﺎﺑ رد ﻲﺘﻌﻨﺻ لاﺮﺒﻴﻟ يﺎﻫدﺎﺼﺘﻗا هوﺮﮔ دﺮﻛ دوﺪﺤﻣ ار ﻲﺑﺮﻏ يﺎﭘورا زا نوﺮﻴﺑ )
Kurian, 2011: 1439
.(
ﻪﺑ ﺑ ،ﻲﻠﻛ ﻞﻜﺷ ﻪـﻳﺮﻈﻧ ﺮﺘﺸﻴ
يﺎـﻫ
ﻞﻜﺷ يﺎﺘﺳار رد و ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ ﻲﻳﺎﭘورا ﺔﺑﺮﺠﺗ سﺎﺳاﺮﺑ ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ
ﻪﻘﻄﻨﻣ يﺎﻫدﺎﻬﻧ يﺮﻴﮔ ﻲﻳﺎﭘورا يا
هﺪﺷ ﻪﺘﺷﺎﮕﻧ ﻦﻴﺑ يﺎﻫداﺪﻳور ﺔﺠﻴﺘﻧ ،عﻮﺿﻮﻣ ﻦﻳا ﻪﻛ ﺪﻧا
ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ و ﻲﻠﻠﻤﻟا ﺲﭘ ةرود رد ﻲﻤﻠﻋ يﺎﻫ
ﺖﺳا هدﻮﺑ مود ﻲﻧﺎﻬﺟ ﮓﻨﺟ زا )
Cantori and Spiegel, 1973: 465
.(
ﺑ ،لﺎﺣ ﻦﻳا ﺎﺑ ﻪـﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎ
ﻪﻘﻄﻨﻣ شﺮﺘﺴﮔ
ﻲﻣ ﻲﻧﻮﻨﻛ ﻂﻳاﺮﺷ رد ﻲﻳاﺮﮔ
ﻖﻃﺎـﻨﻣ رد ،ﻲـﻳاﺮﮕﻤﻫ ﺔـﻨﻴﻣز رد ﺎﭘورا ﺔﺑﺮﺠﺗ زا ناﻮﺗ
1. Spillover
2. Supranational Entrepreneurship 3. Philippe Schmitter
4. Joseph Nye
دﺮﻛ هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻂﺑاور رد و ﺮﮕﻳد .
ﻪـﻘﻄﻨﻣ ﺮـﻫ تﺎﺒﺳﺎﻨﻣ و ﻂﻳاﺮﺷ ﻪﺑ ﺪﻳﺎﺑ ﺎﺘﺳار ﻦﻳا رد ﻪﺘﺒﻟا
ﻲﮔﮋﻳو ﺎﻳ ﻲﮕﻨﻫﺮﻓ ﻂﻳاﺮﺷ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﺖﺷاد ﻪﺟﻮﺗ ﻲﻜﻴﺘﻴﻠﭘﻮﺋژ صﺎﺧ يﺎﻫ
.
ﻣ ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﻘﻄﻨ
رد ﻲﻘﻴﺒﻄﺗ يا 15
ﻪﺑ ﻪﺘﺷﺬﮔ لﺎﺳ
هﺪـﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔﺮـﺳ زا يﺪـﺟ ﻞﻜـﺷ
ﺖﺳا . ﺔﻫد ﺮﺧاوا رد 1980
ﺔﻫد ﻞﻳاوا و 1990
ﻪـﻘﻄﻨﻣ ﺶﻳاﺰـﻓا ﺪﻫﺎـﺷ نﺎـﻬﺟ ﺢﻄـﺳ رد ﻲـﻳاﺮﮔ
هدﻮﺑ ﻢﻳا . نﺎﻣزﺎﺳ ﻪﻘﻄﻨﻣ يﺎﻫ
ﻚﭘَا ﺪﻨﻧﺎﻣ يا رﻮﺳﻮﻛﺮﻣ ،1
2
ﺎﺘﻔﻧ و ﺔـﻳدﺎﺤﺗا ﻪـﻛ ﺪﻧﺪﺷ دﺎﺠﻳا ﻲﻣﺎﮕﻨﻫ ،3
ﺖﺧﺎﺳﺮﻳز ،ﺎﭘورا
ﻋ ار دﻮﺧ يدﺎﻬﻧ يﺎﻫ ﻖﻴﻤ
هداد شﺮﺘﺴـﮔ ار دﻮـﺧ ﻲﻳﺎـﻴﻓاﺮﻐﺟ ةزﻮـﺣ و هدﺮﻛ ﺮﺗ
دﻮﺑ . ﻪﻘﻄﻨﻣ ﺪﻳﺪﺸﺗ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺪﺷ ﻲﻘﻴﺒﻄﺗ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ مود جﻮﻣ رﻮﻬﻇ ﺐﺟﻮﻣ ﻲﻳاﺮﮔ
)
Kurian, 2011:
.(1439
ﺔﻫد رد ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﻪﻛ ﻲﻟﺎﺣ رد 1960
ﻪﻨﻴﻣز كرد ﺮﺑ ﻞﻴﻬﺴﺗ يﺎﻫ
ﺖـﻴﺒﺜﺗ و دﺎـﺠﻳا ةﺪﻨﻨﻛ
ﻪﻘﻄﻨﻣ يﺎﻫدﺎﻬﻧ
ﻪﻘﻄﻨﻣ ،ﺪﻧدﻮﺑ هﺪﺷ ﺰﻛﺮﻤﺘﻣ يا ﺮﮔ
تاﺮﻴﺛﺄـﺗ و ﻞـﻳﻻد ﺮـﺑ يدﺎـﻳز ﺰـﻛﺮﻤﺗ ﺪﻳﺪﺟ ﻲﻳا
ﻪﻘﻄﻨﻣ
ﺖـﺳا ﻪﺘـﺷاد ﻖﻃﺎـﻨﻣ يدﺎـﻬﻧ يﺎﻫرﺎﺘﺧﺎـﺳ رد عﻮـﻨﺗ ﻦﺘﻓﺮـﮔﺮﻈﻧ رد و ﻲﻳاﺮﮔ .
زا يرﺎﻴﺴـﺑ
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﺪﻳﺪﺟ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ كرد و ﺺﻴﺨﺸﺗ ياﺮﺑ و ﺪﻧراد ﺰﻛﺮﻤﺗ دﺎﺼﺘﻗا ﺮﺑ ﻲﻳاﺮﮔ ﻲـﻳاﺮﮔ
ﻪﻳﺮﻈﻧ زا
ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا يرﺎﺠﺗ ﺪﻳﺪﺟ يﺎﻫ
ﺪﻨﻨﻛ . ﺮﺑ ﻲﻠﺻا ﺪﻴﻛﺄﺗ ﻪﻘﻄﻨﻣ طﺎﺒﺗرا
يا يﺎﻫﺪـﻨﻳاﺮﻓ ﺎـﺑ نﺪﺷ
ﻲﻧﺎﻬﺟ ﺖﺳا نﺪﺷ .
ﻪﻘﻄﻨﻣ ،تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻲﺧﺮﺑ يا
ﻲﺘﻳﺎـﻤﺣ ﻪﺒﺷ ﺎﻳ ﻲﻌﻓاﺪﺗ ﺦﺳﺎﭘ ار نﺪﺷ ﺶﻟﺎـﭼ ﻪـﺑ 4
ﻲﻣ ﻲﻧﺎﻬﺟ يﺎﻫرازﺎﺑ ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺎﻫرﺎﺸﻓ ةﺪﻨﻳاﺰﻓ
ﻪـﻘﻄﻨﻣ ﺮـﮕﻳد ﻲـﺧﺮﺑ ﺎﻣا ؛ﺪﻨﻧاد رد ﻲﻣﺎـﮔ ار ﻲـﻳاﺮﮔ
ﻲﻣ ﻲﻧﺎﻬﺟ دﺎﺼﺘﻗا رد ﻞﻣﺎﻛ مﺎﻏدا يﺎﺘﺳار
ﺪﻨﻨﻴﺑ .
ﺑ ،ﺮـﮕﻳد يﻮـﺳ زا ﻂـﺑاور ناﺮﮕﺸـﻫوﮋﭘ زا ﻲـﺧﺮ
ﻦﻴﺑ
نازﻮﺑ يرﺎﺑ ﺪﻨﻧﺎﻣ ،ﻞﻠﻤﻟا 5
رﻮﻳو لوا و 6
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻲﺘﻴﻨﻣا ﻊﻣاﻮﺟ مﻮﻬﻔﻣ يﺎﻴﺣا ﺎﺑ ﻲـﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ يا
ﻪﻘﻄﻨﻣ يﺎﻫﻮﮕﻟا
ﻪـﻘﻄﻨﻣ يور ﺮـﺑ ﻲﻳاﺮﮔ يا
ﺪـﻧراد ﺪـﻴﻛﺄﺗ ﺖـﻴﻨﻣا يزﺎـﺳ )
Kurian, 2011: 1439
.(
ﺎﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا ﺪﻘﺘﻌﻣ نازﻮﺑ يرﺎﺑ ،ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
» رﻮﻬﻇ ناﺮﮕﻳد
7«
ﻗ ﻲﺒﺴﻧ لﻮﻓا و رد ﻊﻓﺎـﻨﻣ ،بﺮـﻏ ترﺪ
ﻦﻴﺑ ﺔﻌﻣﺎﺟ ﺢﻄﺳ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻲﻠﻠﻤﻟا
ﻲﻣ ﺶﻳاﺰﻓا يا ﺪﺑﺎﻳ
.
ﻦﻴﺑ ﺔﻌﻣﺎﺟ مﺎﺠﺴﻧا ﺔﺟرد ،ﻪﺘﺒﻟا
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻲﻠﻠﻤﻟا يا
)
نآ دﻮﺒﻧ ﺎﻳ (
ﻪﺑ
ﺖﻟود ﻖﻓاﻮﺗ دﻮﺒﻧ ﺎﻳ ﻖﻓاﻮﺗ ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑاو ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ ﻞﻜﺷ
ﻪﻛ ﺖﺳا ﻦﻳا ﺮﺳ ﺮﺑ ﻲﻠﺤﻣ يﺎﻫ
ﺪﻨـﺷﺎﺑ ﻪﺘـﺷاد ﻲﺑﺮﻏ ﺰﻛﺮﻣ زا يﺮﺘﺸﻴﺑ ﻲﮕﻧﺎﮕﻴﺑ ﺎﻳ ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ سﺎﺴﺣا .
ﮔ
ﻪـﻨﻴﻣز ﺮﺘﺸـﻴﺑ ،ﻪـﭼﺮ يﺎـﻫ
ﻲﻠﻣ ﺪﻨﻧﺎﻣ كﺮﺘﺸﻣ
ﻦﻴﺑ قﻮﻘﺣ ،ﻲﺳﺎﻤﻠﭙﻳد ،ﺖﻴﻤﻛﺎﺣ ،ﻲﻧﺎﺴﻧا يﺮﺑاﺮﺑ ،ﻲﻳاﺮﮔ
ﺢﻄﺳ رد رازﺎﺑ و ﻞﻠﻤﻟا
ﻦﻴﺑ ﻲﻣ ﻲﻗﺎﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا توﺎـﻔﺘﻣ ﻊﺿاﻮﻣ سﺎﺳاﺮﺑ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﻪﻛ ﻢﻴﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد رﺎﻈﺘﻧا ﺖﺳا ﻲﻘﻄﻨﻣ ﺎﻣا ؛ﺪﻨﻧﺎﻣ
ﺪﻨﺷﺎﺑ ﺰﻳﺎﻤﺗ رﺎﺘﺳاﻮﺧ ،دﻮﺧ .
ـﻘﻄﻨﻣ مﺎﺠﺴـﻧا ﺎـﻳ و ﻲﺒﻠﻃﺰﻳﺎـﻤﺗ ﻦﻳا ﺔﺟرد ﻪ
ﻒـﻠﺘﺨﻣ طﺎـﻘﻧ رد ،يا
ﺖﺑﺎﻗر ﻊﺑﺎﺗ و توﺎﻔﺘﻣ دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﻲﻠﺤﻣ يﺎﻫ
)
Buzan, 2014: 180
.(
ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ نﻮﺘﻣ رد ﻪﭽﻧآ ﺎﻣا
1. APEC 2. Mercosur 3. NAFTA
4. Semiprotectionist 5. Barry Buzan 6. Ole Wæver 7. Rise of the rest
ﻲﻣ ﻪﺘﻓﺮﮔ هﺪﻳدﺎﻧ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻚﭼﻮﻛ تﺎﺒﻴﺗﺮﺗ ﺖﻴﻘﻓﻮﻣ دﻮﺷ
ﻪـﺳ ﺎـﻳ ﻪـﺒﻧﺎﺟود ﺮﺗ
ﺖـﺳا ﻪـﺒﻧﺎﺟ .
ﺔـﻳدﺎﺤﺗا
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻦﻳﺮﺗراﺪﻳﺎﭘ زا ﻲﻜﻳ نﺎﻨﭽﻤﻫ ﺪﻨﻟﺮﻳا يرﻮﻬﻤﺟ و نﺎﺘﺴﻠﮕﻧا ﻦﻴﺑ ﻲﻛﺮﻤﮔ
يﺎﻫ ﻦﻴـﺑ ﻲـﻳاﺮﮕﻤﻫ
ﺖﻟود ،ﺪـﻨﻠﻫ ،ﻚـﻳﮋﻠﺑ نﺎـﻴﻣ ﻲـﻛﺮﻤﮔ ﺔﻳدﺎﺤﺗا نﻮﭼ ﻲﻬﺑﺎﺸﻣ تﺎﺒﻴﺗﺮﺗ ﺎﻬﻨﺗ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻪﻳﺎﺴﻤﻫ يﺎﻫ
ﻲﻣ گرﻮﺒﻣاﺰﻛﻮﻟ
ﻢﻫ ﺪﻧاﻮﺗ
ﺪﺷﺎﺑ نآ ﺢﻄﺳ .
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻦﻳا يود ﺮﻫ رد
ﻲﻨﻤﺷد دﻮﺟوﺎﺑ ،ﺎﻫ
،ﻲﺨﻳرﺎﺗ يﺎﻫ
ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ ﻞﻜﺷ ﻲﻜﻳدﺰﻧ يﺎﻫﺪﻧﻮﻴﭘ )
،ﺲﺘﻴﻔﻳﺮﮔ 1388 :
.(1100
ﻲـﻣ ﻲـﻳاﺮﮕﻤﻫ
و لﺎﻜـﺷا رد ﺪـﻧاﻮﺗ
ﻪﻨﻴﻣز
نآ ﺔﻠﻤﺟ زا ﻪﻛ دﻮﺷ ﺮﻫﺎﻇ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﻲﻣ ﺎﻫ ود ﻦﻴـﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ رد ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ ﻪﺑ ناﻮﺗ
دﺮﻛ هرﺎﺷا رﻮﺸﻛ .
يدﺎﺼـﺘﻗا و ﻲـﮕﻨﻫﺮﻓ ﻲـﻳاﺮﮕﻤﻫ يور ﺮﺑ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﺰﻛﺮﻤﺗ رﺎﺘﺷﻮﻧ ﻦﻳا رد ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ
ﻪﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ و ناﺮﻳا ،ﻪﻳﺎﺴﻤﻫ رﻮﺸﻛ ود ﻦﻴﺑ ،ﻲﮕﻨﻫﺮﻓ ،ﻲﺨﻳرﺎﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻞﻳﻻد
يدﺎﺼﺘﻗا
ﺖﻴﻓﺮﻇ ﻲﻜﻴﺘﻴﻠﭘﻮﺋژ و
ﺪﻧراد ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ يﻻﺎﺑ يﺎﻫ .
رد ﻲﻌﻣاﻮﺟ ﻪـﻛ ﻂﻳاﺮـﺷ نﺪﻴـﺳر ﻪـﺑ
دﺎﻌﺑا ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ ار
،ﺪﻧراد ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ ﻲﻣ
ﺪﻧاﻮﺗ رد ﺶﻫﺎﻛ ضرﺎﻌﺗ ﺎﻫ و ﺖﻬﺟ ﻲﻫد ﻪﺑ ﻊﻓﺎـﻨﻣ
كﺮﺘﺸﻣ نآ ﺎﻫ رد ﺔﺻﺮﻋ ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا ﻪﺑ رﺎﻛ آ
؛ﺪﻳ ﻋﻮﺿﻮﻣ ﻲ ﻪﻛ رد ﻪﻳﺰﺠﺗ و ﻞﻴﻠﺤﺗ ﻂﺑاور ود
،رﻮﺸﻛ
ﻪﺑ هﮋﻳو
ﻮﺸﻛ ود ر ﻪﻳﺎﺴﻤﻫ ﺎﺑ رد ﻦﺘﺷادرﺎﻴﺘﺧا ﻪﻨﻴﻣز
يﺎﻫ كﺮﺘﺸﻣ
،رﺎﻴﺴﺑ ﺪـﻫاﻮﺧ ﺶﺨﺑﺮـﺛا و ارﺎـﻛ
دﻮﺑ .
ﻪﻨﻴﻣز ،نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ و ناﺮﻳا ﻂﺑاور ﻪﻣادا رد
ﺶﻟﺎـﭼ نآ ﻲـﭘرد و ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ يﺎﻫ
يﺎـﻫ
ﻲﻣ ﻲﺳرﺮﺑ رﻮﺸﻛ ود ﻂﺑاور رد ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ دﻮﺷ
.
ﺺﺧﺎﺷ ﻲﺳرﺮﺑ نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ و ناﺮﻳا ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ يﺎﻫ
ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲﺳرﺮﺑ ﺎﺑ ﻲﻣ دﻮﺟﻮﻣ
ﻪﻔﻟﺆﻣ ناﻮﺗ
يرﻮـﻬﻤﺟ و ناﺮـﻳا ﻲـﻳاﺮﮕﻤﻫ ﺪـﻧور ﺮـﺑ راﺬـﮔﺮﻴﺛﺄﺗ يﺎـﻫ
ﺺﺧﺎﺷ ﺎﺑ يدﺎﺼﺘﻗا يﺪﺣ ﺎﺗ و ﻲﮕﻨﻫﺮﻓ ﺔﺘﺳد ود ﻪﺑ ار نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ رد ﻪﻛ دﺮﻛ ﻢﻴﺴﻘﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
نآ زا ﻚﻳ ﺮﻫ ﻪﻣادا ﻲﻣ ﻦﻴﻴﺒﺗ ار ﺎﻫ
ﻢﻴﻨﻛ :
1 . كﺮﺘﺸﻣ ﺦﻳرﺎﺗ .
د ﻲـﮕﻨﻫﺮﻓ و ﻲﺨﻳرﺎﺗ كﺮﺘﺸﻣ ثاﺮﻴﻣ نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ و ناﺮﻳا ﺪـﻧرا
.
هرود رد و ﺖـﺳا ﻪﺘـﺷاد دﻮـﺟو ﻪـﻘﻄﻨﻣ ﻦـﻳا رد ﻲﺸﻨﻣﺎﺨﻫ ةرود زا ﻲﻧاﺮﻳا نﺪﻤﺗ
ﻒـﻠﺘﺨﻣ يﺎـﻫ
ﺖﻣﻮﻜﺣ ،ﻲﺨﻳرﺎﺗ
ﻪﺘﺷاد رﻮﻀﺣ ﺎﺠﻧآ رد ﻲﻧاﺮﻳا يﺎﻫ
ﺪﻧا . نﺮﻗ ﻞﻳاوا ﺎﺗ 19
يرﻮـﻬﻤﺟ هزوﺮﻣا ﻪﭽﻧآ
نﺎﺘﺴـﻠﮔ دادراﺮـﻗ ود رد ﻪـﻜﻨﻳا ﺎـﺗ دﻮﺑ ناﺮﻳا زا ﻲﺸﺨﺑ ،ﺖﺳا نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ )
1813 ( يﺎـﭽﻧﺎﻤﻛﺮﺗ و
) 1828 ( ﺗ
ﺪــﺷ راﺬــﮔاو يراﺰــﺗ ﻪﻴــﺳور ﻪــﺑ ﻲﻧﻮــﻨﻛ نﺎــﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮــﻬﻤﺟ مﺎــﻤ .
دادراﺮــﻗ رد
تﺎﻧﺎﺧ ﺖﺸﻫ نﺎﺘﺴﻠﮔ )
هﺮﻗ
ﺪﻨﺑرد و ﺶﻟﺎﺗ ،ناوﺮﻴﺷ ،ﻮﻛﺎﺑ ،ﻲﻜﺷ ،ﻪﺠﻨﮔ ،غﺎﺑ (
اﺪـﺟ ناﺮﻳا زا يرذآ
داد ﺖـﺳد زا ار نﺎـﺠﻳﺎﺑرذآ ﺮـﺑ دﻮﺧ لﺮﺘﻨﻛ مﺎﻤﺗ ناﺮﻳا ،يﺎﭽﻨﻤﻛﺮﺗ دادراﺮﻗ رد و ﺪﺷ )
Cornell,
2005: 22
.(
2 . يﺎﻫﺪﻧﻮﻴﭘ ﻲﮕﻨﻫﺮﻓ
نﺎﻣز زا . نﺎـﻴﻣ رد نﺎـﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮـﻬﻤﺟ ﻲﻧﻮـﻨﻛ يوﺮـﻤﻠﻗ ،ﻦﻬﻛ يﺎﻫ
ﻪﺑ ﻲﻧاﺮﻳا ﻲﮕﻨﻫﺮﻓ يﺎﻫزﺮﻣ
ﺖﻨﺳ و هدﻮﺑ ناﺮﻳا يرﻮﺸﻛ عﻮﻨﺘﻣ تﻼﻴﻜﺸﺗ زا ﻲﺸﺨﺑ ناﻮﻨﻋ
نآ يﺎـﻫ
نﺮﻗ ﻞﻳاوا ﺎﺗ رﻮﺸﻛ ﻦﻳا رد 19
ﺖـﺳا ﻪﺘﺷاد ﻂﻠﺴﺗ )
Ter-Abrahamian, 2005: 121
.(
ﻞـﺻا رد
ﻦﻴﻣزﺮﺳ زا ﻲﻜﻳ
ةﺮﺘﺴـﮔ رد ﻞـﺧاد يﺎﻫ يرﻮـﻬﻤﺟ ،ﻲـﻧاﺮﻳا زورﻮـﻧ ثاﺮـﻴﻣ و ﮓـﻨﻫﺮﻓ ﻲﻧﺎـﻬﺟ
ناﺮﻳا ﺎﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ
دراد ﻲﮕﻨﻫﺮﻓ و ﻲﺨﻳرﺎﺗ ﻖﻴﻤﻋ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ ،ﻦﻴﻣز .
و ﻲـﺳودﺮﻓ ﺔﻣﺎﻨﻫﺎﺷ
ﻢﻬﻣ وﺰﺟ نآ ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑاو ﻢﺳاﺮﻣ و زورﻮﻧ ﺪﻴﻋ ﺰﻴﻧ
كاﺮﺘﺷا ﺔﻨﻴﻣز رد دراﻮﻣ ﻦﻳﺮﺗ
نﺎـﻴﻣ ﻲـﮕﻨﻫﺮﻓ يﺎﻫ
ﺖﺳا رﻮﺸﻛ ود .
3 .
ﺐﻫﺬﻣ و ﻦﻳد رد ﺪﻧﻮﻴﭘ .
ﻼﺳا ﻦﻳد
ﻪـﺑ ﻢﺘﻔﻫ نﺮﻗ رد م
ﻦﻴﻣزﺮـﺳ ﻪـﺑ باﺮـﻋا ﺔﻠﻴـﺳو
يﺎـﻫ
ﺪﺷ ﺖﻴﺤﻴﺴﻣ ﻦﻳد ﻦﻳﺰﮕﻳﺎﺟ و دﺮﻛ ذﻮﻔﻧ سرا يوراﺮﻓ .
ﻪـﻘﻄﻨﻣ ﻦﻳا رد مﻼﺳا ،نﻮﻨﻛﺎﺗ نﺎﻣز نآ زا
ﺖﺴﻴﻧﻮﻤﻛ ﺔﻟﺎﺳدﺎﺘﻔﻫ ﻂﻠﺴﺗ ﻲﺘﺣ و ﻪﺘﺷاد رﻮﻀﺣ
و مدﺮـﻣ نﺎـﻴﻣ دﻮـﺟﻮﻣ ﺔـﻗﻼﻋ ﻪﺘﺴـﻧاﻮﺘﻧ ﺰﻴﻧ ﺎﻫ
دﺮﺑ ﻦﻴﺑ زا ار مﻼﺳا .
ﺑ ،يورﻮﺷ دﺎﺤﺗا ﻲﺷﺎﭘوﺮﻓ زا ﺲﭘ نﺎـﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ ﻲﺳﺎﻴﺳ مﺎﻈﻧ ﻪﻜﻨﻳا ﺎ
ﻪﺑ نﺎﻤﻠﺴﻣ ﺖﻳﺮﺜﻛا ﺎﺑ يرﻮﺸﻛ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻦﻳا ﺖﻴﻌﻗاو ﺎﻣا ؛ﺖﺳا هﺪﺷ ﻲﻓﺮﻌﻣ ﻲﻨﻳدﺮﻴﻏ ﻲﻣﺎﻈﻧ ناﻮﻨﻋ
ﺖﺳا .
هﮋﻳو ﺶﻳاﺮﮔ نآ ﺖﻴﻌﻤﺟ زا يدﺎﻳز ﺶﺨﺑ
ﻲـﻤﻬﻣ ﺶﺨﺑ ار مﻼﺳا ﻦﻳد و ﺪﻧراد مﻼﺳا ﻪﺑ يا
ﻲﻣ دﻮﺧ ﻲﻠﻣ ﺖﻳﻮﻫ زا
ﺪﻨﻧاد .
ﻮـﻬﻤﺟ ﻪـﻛ ﻲـﻤﻬﻣ توﺎـﻔﺗ ،نﺎﻴﻣ ﻦﻳا رد ﺮﻳﺎـﺳ ﺎـﺑ نﺎـﺠﻳﺎﺑرذآ ير
يرﻮﻬﻤﺟ ﺖـﻳﺮﺜﻛا ﺎـﺑ يرﻮـﻬﻤﺟ ﺎﻬﻨﺗ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻦﻳا دراد يورﻮﺷ دﺎﺤﺗا زا هﺪﺷاﺪﺟ نﺎﻤﻠﺴﻣ يﺎﻫ
ﺖﺳا ﻪﻌﻴﺷ .
نﺎـﺠﻳﺎﺑرذآ ﺖـﻟود ﻲﻤـﺳر يرﺎﻤـﺷﺮﺳ ﻦﻳﺮﺧآ سﺎﺳاﺮﺑ )
لﺎـﺳ 2009 ( دوﺪـﺣ ، 95
،داﺪﻌﺗ ﻦﻳا زا ﻪﻛ ﺪﻨﺘﺴﻫ نﺎﻤﻠﺴﻣ نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ مدﺮﻣ ﺪﺻرد 85
و ﻪﻌﻴﺷ ﺪﺻرد 15
ﺪﺻرد
ﺴﻫ ﻲﻨﺳ ﺪﻨﺘ
(World Population Review, 2015)
.
4 .
نﺎﻣزﺎﺳ رد رﻮﻀﺣ و يدﺎﺼﺘﻗا ﻂﺑاور
ﻪﻘﻄﻨﻣ يﺎﻫ يا
. رد نﺎـﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮـﻬﻤﺟ و ناﺮﻳا
ﻪﺑ و يدﺎﺼﺘﻗا ﻂﺑاور ﺔﻨﻴﻣز
ﻲﻣ ،يژﺮﻧا ةزﻮﺣ رد هﮋﻳو
ﻪﺑ ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﺐـﻟﺎﻗ رد ﺰـﻴﻧ و ﻪـﺒﻧﺎﺟود ترﻮـﺻ
ﻪﻘﻄﻨﻣ يﺎﻫدﺎﻬﻧ
ﺪﻨﻫد ﺶﻳاﺰﻓا ار ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ يدﺎﺼﺘﻗا ﻂﺑاور ﺢﻄﺳ يا .
هزﻮﺣ ﻦﻳا زا ﻲﻜﻳ
شﺮﺘﺴـﮔ ،ﺎﻫ
يرﺎﻜﻤﻫ
ﻪﭼرازﺎﺑ ﺔﻨﻴﻣز رد يدﺎﺼﺘﻗا يﺎﻫ
ﻲﻣ ﻪﻛ ﺖﺳا يزﺮﻣ يﺎﻫ
لﺎﻐﺘﺷا ﺐﺒﺳ ﺪﻧاﻮﺗ
ﺔﻌﺳﻮﺗ ،ﻲﻳاز
ﻲـﺘﺒﺜﻣ رﺎـﺛآ ﻲـﺘﻴﻨﻣا ﺮـﻈﻧ زا و دﻮﺷ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﻳا رد ﻻﺎﻛ قﺎﭼﺎﻗ ﺎﺑ هزرﺎﺒﻣ و يزﺮﻣ ﻖﻃﺎﻨﻣ يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد )
ﻦـﻳز ،ﺮﺑﺎـﺻ و ﻦﻳﺪـﺑﺎﻌﻟا 1392
:
.(111
يرﻮـﻬﻤﺟ و ناﺮـﻳا
نﺎﻣزﺎـﺳ رد نﺎـﺠﻳﺎﺑرذآ
يﺎـﻫ
ﻪﻘﻄﻨﻣ
هﺮـﻬﺑ ﻪﻛ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻮﻀﻋ ﻲﻣﻼﺳا ﺲﻧاﺮﻔﻨﻛ نﺎﻣزﺎﺳ و ﻮﻛا ﺪﻨﻧﺎﻣ يا
رد ﺖـﺻﺮﻓ ﻦـﻳا زا يﺮـﻴﮔ
ﺖﺷاد ﺪﻫاﻮﺧ يدﺎﻳز ﺮﻴﺛﺄﺗ ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﻪﺑ رﻮﺸﻛ ود ﻲﻜﻳدﺰﻧ .
ﺶﻟﺎﭼ نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ و ناﺮﻳا ﻂﺑاور رد ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ يﺎﻫ
ﻳاﺮﮔاو ﻞﻣاﻮﻋ ﺶﻘﻧ ﻪﺑ ﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻂﺑاور رد ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ ﺚﺤﺑ رد
نآ ﺮﻴﺛﺄﺗ و ﻪﻧﺎ
ﻲـﻳاﺮﮕﻤﻫ ﺪﻧور ﺮﺑ ﺎﻫ
ﻲﻣ ﻪﺟﻮﺗ ﺰﻴﻧ دﻮﺷ
. ﺶﻟﺎﭼ و ﻊﻧاﻮﻣ ،ﻪﻣادا رد رد نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ و ناﺮﻳا ﻂﺑاور ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ يﺎﻫ
ﻪﻘﻄﻨﻣ ،ﻲﻠﻣ ﺢﻄﺳ ﻪﺳ ﻲﻧﺎﻬﺟ و يا
ﻲﻣ نﺎﻴﺑ دﻮﺷ :
ﻒﻟا ( ﻲﻠﻣ ﺢﻄﺳ
1 . ﻲﺑ
ﻪﺒﻧﺎﺟود ﻂﺑاور رد يدﺎﻤﺘﻋا .
يرذآ هﺎﮕﻧ
ﻲﻧاﺮﻳا و ﺎﻫ
ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ ﻲﻫﺎﮕﻧ ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﻪﺑ ﺎﻫ دﺎـﻤﺘﻋا
ﺖﺳا هدﻮﺒﻧ .
ﻲﺑ ﻦﻳا زا ﻲﺸﺨﺑ
ﻪـﺑ و ﺮﮕﻳﺪـﻜﻳ زا رﻮﺸـﻛ ود ﻲﺨﻳرﺎﺗ ﺖﻴﻨﻫذ ﻪﺑ يدﺎﻤﺘﻋا
ﻪـﺑ هﮋـﻳو
لﺎﺳ يﺎﻫ 1918 ﺎﺗ 1920
ﻞﻜﺷ و
لﺎـﺳ رد ﺰـﻴﻧ و نﺎـﺠﻳﺎﺑرذآ ﻚـﻴﺗاﺮﻛﻮﻣد يرﻮﻬﻤﺟ يﺮﻴﮔ
يﺎـﻫ
ﻪﺸـﻴﭘ ﺮـﻔﻌﺟ ﺖـﺳﺎﻳر ﻪﺑ ﻲﻧﺎﺠﻳﺎﺑرذآ ﺖﻣﻮﻜﺣ دﺎﺠﻳا و مود ﻲﻧﺎﻬﺟ ﮓﻨﺟ
ناﺮـﻳا لﺎﻤـﺷ رد يرو
ﺖﺳا ﻂﺒﺗﺮﻣ .
ﻦﻳا
لﺎﺳ رد ﺖﻴﻌﺿو
ﺖـﺳا هﺪـﺷ ﺰـﻴﻧ ﺪﻳﺪﺸـﺗ نﺎـﺠﻳﺎﺑرذآ لﻼﻘﺘـﺳا زا ﺲـﭘ يﺎﻫ .
ﻲﭽﻠﻳا ﻪﺑ ﺎﺑ ﮓﻴﺑ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻦﺘﻓﺮﮔرﺎﻛ
نﺎﭘ و ﻪﻧاورﺪﻨﺗ يﺎﻫ ﻲﻌـﺿﻮﻣ ناﺮـﻳا ﻪـﺑ ﺖﺒﺴـﻧ اﺪـﺘﺑا زا ﻲﻛﺮﺗ
ﻪﻧﺎﻤﺼﺧ
ﺪﺷ فﺮﻃود نﺎﻴﻣ رد ﻲﻨﻴﺑﺪﺑ ﻮﺟ شﺮﺘﺴﮔ ﺐﺒﺳ و ﺖﻓﺮﮔ .
ماﺪـﻗا ﺔﺠﻴﺘﻧ رد
رد يو يﺎـﻫ
لﺎﺳ يﺎﻫ 1993 - 1992
ﺖﻓﺎﻳرد ناﺮﻳا ﺖﻟود رد شرﻮﺸـﻛ ﻲـﺿرا ﺖـﻴﻣﺎﻤﺗ لﺎﻤـﺷ ﺖﻤﺳ زا ﻪﻛ
دراد راﺮـﻗ ﺪـﻳﺪﻬﺗ ضﺮﻌﻣ )
Souleimanov and Ditrych, 2007: 106
.(
طﻮﻘـﺳ زا ﺲـﭘ ﻪـﭼﺮﮔ
ءﻮﺳ ﺎﻣا ؛ﺖﻓﺎﻳ دﻮﺒﻬﺑ ﻲﻛﺪﻧا رﻮﺸﻛ ود تﺎﺒﺳﺎﻨﻣ ،وا ﺖﻣﻮﻜﺣ ﻢﻫﺎﻔﺗ
ﺪﻧور ﺮﺑ نﺎﻨﭽﻤﻫ ،ﻦﻴﺸﻴﭘ يﺎﻫ
ﺖﺳا هﺪﻨﻜﻓا ﻪﻳﺎﺳ رﻮﺸﻛ ود ﻂﺑاور .
2 . هﺮﻗ ناﺮﺤﺑ
ناﺮﻳا ﺶﻘﻧ و غﺎﺑ .
ﻮﻧرﻮﮔﺎﻧ - هﺮﻗ
ﻲـﻨﻣرا رﺎـﺘﺨﻣدﻮﺧ ﺔﻘﻄﻨﻣ غﺎﺑ
بﺮـﻏ رد ﻦﻴﺸـﻧ
يورﻮـﺷ دﺎـﺤﺗا نارود رد ﻪـﻛ ﺖـﺳا نﺎﺘﺴـﻨﻣرا يﺎـﻫزﺮﻣ ﻲـﻜﻳدﺰﻧ رد و نﺎـﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ ﻪﺑ ﻪﻘﻄﻨﻣ ترﻮﺻ
ﻲﻣ هرادا نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ رد رﺎﺘﺨﻣدﻮﺧ يا ﺪﺷ
. هﺮﻗ ﺔﺸﻗﺎﻨﻣ لﺎـﺳ زا غﺎﺑ
يﺎـﻫ
ﺔﻫد ﻲﻧﺎﻳﺎﭘ 1980
ﻪﺑ يرذآ نﺎﻴﻣ فﻼﺘﺧا زوﺮﺑ لﺎﺒﻧد نﺎـﻴﻣ ﮓـﻨﺟ ﻪـﺑ و ﺖـﻓﺮﮔ ﻞﻜـﺷ ﻪﻨﻣارا و ﺎﻫ
ﺪﺷ ﺮﺠﻨﻣ فﺮﻃود .
لﺎﺳ رد 1988 يرﻮـﻬﻤﺟ ﻦﻛﺎـﺳ ،ﻪﻌﻴـﺷ گرﺰـﺑ ﺖـﻳﺮﺜﻛا ﻚﻳ ﻪﻜﻨﻳا ﺎﺑ ناﺮﻳا
ﻲﺑ يدﺎﻳز ﺪﺣ ﺎﺗ ؛ﺪﻧدﻮﺑ نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ ﺪﻧﺎﻣ ﻲﻗﺎﺑ فﺮﻃ
.(Gresh, 2006: 3)
لﺮـﺘﻨﻛ ياﺮـﺑ ناﺮﻳا ،ﻪﺘﺒﻟا
ﻲﺠﻧﺎﻴﻣ هار زا ناﺮﺤﺑ
شﻼﺗ يﺮﮔ
ﻲﻳﺎﻫ ﺔﻳﻮﻧاژ زا ﻪﻛ دﺮﻛ 1992
آ ماﺪـﻗا ﻦﻳا ﺔﺠﻴﺘﻧ رد و ﺪﺷ زﺎﻏ ﺎـﻫ
ﺶﺗآ ﻪﻠﺣﺮﻣ ود رد
ﺪﺷ راﺮﻗﺮﺑ ﺖﻗﻮﻣ ﺲﺑ .
ﻲﺠﻧﺎﻴﻣ ﺖﺳﺎﻴﺳ
هوﺮـﮔ ،ناﺮـﻳا ﺔـﻧﺎﻳاﺮﮔ
مدﺮـﻣ زا ﻲﻳﺎـﻫ
رﻮـﺤﻣ و دﺮـﻛ ﺪﻳﺪﺸـﺗ ﻮﻛﺎـﺑ رد ار بﺮـﻏ و ﻪـﻴﻛﺮﺗ ﻪـﺑ ﺶﻳاﺮﮔ و ناﺮﮕﻧ ار نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ ﺎﻜﻳﺮﻣآ - ﻞﻴﺋاﺮﺳا - ﻪﻴﻛﺮﺗ -
ناﺮـﻳا رﻮـﺤﻣ ﻞـﺑﺎﻘﻣ رد ار نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ -
را نﺎﺘﺴـﻨﻣ - ﻪﻴـﺳور
ﻪﺑ دروآ دﻮﺟو )
،ﻲﻣﺮﻛ 1378 :
.(12
ﺪﻧدﺮﻛ ﺎﻋدا نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ رد ﻊﺑﺎﻨﻣ زا ﻲﺧﺮﺑ ﻪﻜﻨﻳا زا ﺲﭘ
ﻚﻤﻛ نﺎﺘﺴﻨﻣرا ﻪﺑ ناﺮﻳا ﻪﻛ
ﺶﻳاﺮﮔ ﻦﻳا ،ﺖﺳا هدﺮﻛ ﻪﺋارا ﻲﻣﺎﻈﻧ يﺎﻫ
ﺪﺷ ﺖﻳﻮﻘﺗ ﺎﻫ .
،ﻪـﻧﻮﻤﻧ ياﺮﺑ
نارﻮﺗ )
نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ يراﺰﮔﺮﺒﺧ (
لﺎﺳ رد ﻪﻛ ﺪﺷ ﻲﻋﺪﻣ 1994
زا ﺶﻴﺑ 60 ﻧ نﺎﻴﻣﺎﻈﻧ زا ﺮﻔ
هرود نﺪﻧارﺬﮔ زا ﺲﭘ نﺎﺘﺴﻨﻣرا
هﺮـﻗ و نﺎﺘﺴـﻨﻣرا ﻪـﺑ ﺪـﻧﺮﻣ ﻲﻣﺎـﻈﻧ هﺎـﮕﻳﺎﭘ رد ﻲﺷزﻮﻣآ يﺎﻫ
غﺎـﺑ
هدﺮـﻛ ﺖﺧادﺮﭘ ناﺮﻳا ﻢﻴﻘﻣﺔﻨﻣارا ار نآ ﺔﻨﻳﺰﻫو ﺪﻧﺪﺷ هدﺎﺘﺳﺮﻓ
ﺪـﻧا )
،نﺎﻳﺪـﻤﺣاﺮﻴﻣا 1382
: 140 .(
داد شزﻮـﻣآ ار ﻲﻨﻣرا يﺮﺳ ﺶﺗرا نﺎﺘﺴﻨﻣرا يدازآ ياﺮﺑ ناﺮﻳا ﻪﻛ ﺪﺷ شراﺰﮔ ،ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ﺖـﺳا ه
)
.(Gresh, 2006: 5
شﻼﺗ دﻮﺟو ﺎﺑ نﺎﻳﺎﭘ ياﺮﺑ ناﺮﻳا ﻲﻌﻄﻘﻣ يﺎﻫ
هﺮﻗ ناﺮﺤﺑ ﻪﺑ نداد مﺎﺠﻧاﺮﺳ ،غﺎﺑ
ﺔﺑﻮﺼﻣ رد ﺎﭘورا يرﺎﻜﻤﻫ و ﺖﻴﻨﻣا نﺎﻣزﺎﺳ ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑاو ﻚﺴﻨﻴﻣ هوﺮﮔ 9
ﻪﻣ 1994 يرﻮـﻬﻤﺟ نﺎـﻴﻣ
ﺶﺗآ ،نﺎﺘﺴﻨﻣرا و نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ دﺮﻛ مﻼﻋا ﺲﺑ
.
3 . رﻮﺸــﻛ ود توﺎــﻔﺘﻣ ﻲــﺘﻴﻨﻣا يﺎــﻫدﺮﻜﻳور .
ﺸــﻛ ود نﺎــﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮــﻬﻤﺟ و ناﺮــﻳا رﻮ
ﻪﻏﺪﻏد
نﺎﻣز ﺮﺘﺸﻴﺑ رد ﻪﻛ ﺪﻧراد ﻲﺗوﺎﻔﺘﻣ ﻲﺘﻴﻨﻣا يﺎﻫ ﻪـﺑور ﻞﻜﺸﻣ ﺎﺑ ار ﻂﺑاور ﻲﻜﻳدﺰﻧ ﺪﻧور ،ﺎﻫ
ور
ﻲﻣ دزﺎﺳ . ﻲﻳﺎـﭘورا يﺎﻫرﺎﺘﺧﺎـﺳ و بﺮـﻏ ﻪـﺑ ﻦﺘـﺳﻮﻴﭘ رد ار دﻮـﺧ ﺖـﻴﻨﻣا نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ
ﺖﺴﺟ ﻲﻳﺎﻜﻳﺮﻣآ
ﻲﻣ ﻮﺟو ﺪﻨﻛ . يرذآ رﻮﻀﺣ
ﻪﺑ ﺎﻫ گرﺰﺑ ناﻮﻨﻋ
ﺖﻴﻠﻗا ﻦﻳﺮﺗ ﻪـﺑ ،ﺰﻴﻧ ناﺮﻳا رد ﻲﻣﻮﻗ
ﻲﻧاﺮﮕﻧ
ﺖﺳا هدز ﻦﻣاد ناﺮﻳا ﻲﺘﻴﻨﻣا يﺎﻫ .
ﻪﻛ ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد دﻮﺟو ﺰﻴﻧ يﺮﮕﻳد ﻞﺋﺎﺴﻣ ،ﻦﻳا ﺮﺑ نوﺰﻓا
ﺪﻨﻛ ﻲﻨﻣاﺎﻧ سﺎﺴﺣا نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ ﻪﻴﺣﺎﻧ زا ناﺮﻳا .
ﻢﻬﻣ زا ﻲﻜﻳ
نآ ﻦﻳﺮـﺗ ﺔﻠﺌﺴـﻣ حﺮـﻃ ،ﺎـﻫ
نﺎـﺠﻳﺎﺑرذآ ﺖـﻣﻮﻜﺣ يﻮـﺳ زا گرﺰـﺑ نﺎـﺠﻳﺎﺑرذآ دﺎـﺠﻳا و نﺎـﺠﻳﺎﺑرذآ ود دﺎﺤﺗا
ﺖـﺳا هدﻮـﺑ .
ﻲﭽﻠﻳا ﻪﺑ ﮓﻴﺑ
ﻢـﻬﻣ زا ﻲـﻜﻳ ،ﺪـﺣاو نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ ﺶﺒﻨﺟ ﺮﺒﻫر ناﻮﻨﻋ
ود تﺪـﺣو ناراﺪـﻓﺮﻃ ﻦﻳﺮـﺗ
دﻮﺑ نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ .
نآ و دﺮـﻛ ﺖﺒﺤﺻ نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ ود تﺪﺣو ﻪﺑ دﻮﺧ دﺎﻘﺘﻋا زا يدﺪﻌﺘﻣ دراﻮﻣ رد وا
ﺪـﻧاﻮﺧ ﻖﻘﺤﺗ ﻞﺑﺎﻗ لﺎﺳ ﺞﻨﭘ ﺮﺜﻛاﺪﺣ رد ار )
Souleimanov and Ditrych, 2007: 104
.(
ﻲـﻌﻴﺒﻃ
ﺖﺳا
ﺶﻨﻛاو ،ﻊﺿاﻮﻣ ﻦﻳا
ﺖﺨﻴﮕﻧاﺮﺑ ناﺮﻳا رد ار ﻲﻳﺎﻫ .
لﺎـﺳ رد ﺪـﻧور ﻦﻳا ﻪـﻣادا ﺰـﻴﻧ ﺪـﻌﺑ يﺎـﻫ
ﺖﻓﺎﻳ .
ﻲﻠﻋ رﺪﻴﺣ ﻊﺿﻮﻣ ﻪﻛ ﺖﻔﮔ ﺪﻳﺎﺑ ﻪﺘﺒﻟا
ﻲﻧﺎﺠﻳﺎﺑرذآ ﺔﻠﺌﺴﻣ درﻮﻣ رد فا
ﺎﺑ ﻞﺑﺎﻘﺗ رد ناﺮﻳا يﺎﻫ
ﻲﻠﻣ يﺎﺒﻗر
ﻞﻤﻋ ،ﺶﻳاﺮﮔ
ﻪﻧﺎﻳاﺮﮔ
ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺮﺗ .
يرذآ زا ﺰﻛﺮﻤﺗ ﺮﻴﻴﻐﺗ ،يو ﻢﻬﻣ دﺮﺒﻫار
ناﺮـﻳا يﺎـﻫ
ﻪﺑ يرذآ
دﻮﺑ ﺮﺟﺎﻬﻣ يﺎﻫ .
ﻲﻟﺎﺣرد
ﻲﭽﻠﻳا هﺎﮔﺪﻳد ﺮﺑﺎﻨﺑ ﻪﻛ ﻲﻧﺎﺠﻳﺎﺑرذآ ،ﮓﻴﺑ
ﺶـﻘﻧ ﺪـﻳﺎﺑ ناﺮـﻳا يﺎﻫ
لﻼﻘﺘـﺳا ﻪـﺑ ﺖـﻳﺎﻬﻧرد ﻪـﻛ ﺪﻨﺷﺎﺑ ناﺮﻳا نورد ﻲﮕﻨﻫﺮﻓ و ﻲﻧﺎﺑز قﻮﻘﺣ يراﺮﻗﺮﺑ ياﺮﺑ رﺎﺸﻓ مﺮﻫا نآ
دﻮﺷ ﺮﺠﻨﻣ رﻮﺸﻛ ﻦﻳا زا ﺎﻫ .
ﻲﻠﻋ
يرذآ ياﺮﺑ فا
ﻲﻣ زﺎﺠﻣ ار يرادﺎﻓو عﻮﻧ ود ﺎﻫ
ﻢـﻫ ؛ﺖﺴـﻧاد
ﻪﺑ ﻨﻋ
ﻪﺑ ﻢﻫ و نﺎﺷرﻮﺸﻛ ناﺪﻧوﺮﻬﺷ ناﻮ
ﻦﻬﻴﻣ ناﻮﻨﻋ
ﻲﻧﺎـﺠﻳﺎﺑرذآ نﺎﺘﺳﺮﭘ .
ﻲـﻠﻋ مﺎـﻬﻟا ﺖـﺳﺎﻴﺳ فا
ﻪﺑ نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ رﻮﺸﻛ ﻞﻳﺪﺒﺗ ﺎﺑ ار ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻦﻳا درﻮﻣ رد شرﺪﭘ ياﺮـﺑ كﺮﺘﺸـﻣ يردﺎﻣ ﻦﻴﻣزﺮﺳ ناﻮﻨﻋ
ﻲﻧﺎﺠﻳﺎﺑرذآ ﺔﻤﻫ
دﺮـﻛ لﺎـﺒﻧد ،نﺎـﻬﺟ يﺎﻫ .
ﻲﻟﺎـﺣرد ،ﻪـﻜﻨﻳا ﻪـﺟﻮﺗ نﺎﻳﺎـﺷ
بو ﻪـﻛ ،يو ﺖﻳﺎـﺳ
ﻪﺨﺴﻧ
ا ﻲﻧﻻﻮﻃ ﻲﻳﺎﻫ
يرذآ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ وا نﺎﻨﺨﺳ ز
ﺔﻴـﺳور ،نﺎﺘﺴـﺟﺮﮔ ،ﻦﻳاﺮـﻛوا رد ﻦﻛﺎـﺳ يﺎـﻫ
هرﺎﺷا ﭻﻴﻫ ﺎﻣا ؛ﺖﺳا هدﺮﻛ ﺮﻛذ ار ﻪﻴﻛﺮﺗ و ﺎﭘورا ،ﻪﻴﺳور ،يواﺪﻟﻮﻣ ،ﺪﻴﻔﺳ
يرذآ ﻪﺑ يا
ناﺮـﻳا يﺎـﻫ
ﺖﺳا ﻪﺘﺷاﺪﻧ
(Brown, 2004: 590-592)
. ﻪﻨﻴﻣز ﻦﻳا رد ﺮﺘﺸﻴﺑ ﺰﻴﻧ يو بﺰﺣ ﻲﻤـﺳرﺮﻴﻏ ﻊـﺿاﻮﻣ
ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ .
يرﻮﻬﻤﺟ ،ﺮﮕﻳد يﻮﺳ زا
ﻊﺿﻮﻣ ﻦﻳا ﻪﺑ ناﺮﻳا ضاﺮﺘﻋا ﻞﺑﺎﻘﻣ رد نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ
يﺮﻴﮔ ،ﺎﻫ
ﻞﻜﺷ ﻪﺑ ار ناﺮﻳا
ﻲﻣارآﺎﻧ ﻪﺑ نداد
ﺖـﺳا هدﺮﻛ ﻢﻬﺘﻣ رﻮﺸﻛ ﻦﻳا نﺎﻴﻌﻴﺷ ﺔﻌﻣﺎﺟ رد ﺎﻫ )
،ﻲﻜﺑﺎـﭼ 1388 :
.(72
لﺎﺳ رد 2011 ﻲﻣﻼـﺳا بﺰـﺣ ﺮـﮕﻳد ﻮﻀﻋ ﺖﻔﻫ و ﺲﻴﺋر ،نﻮﻧﺎﻗ ياﺮﺟا ﺮﺑ ﺮﻇﺎﻧ يﺎﻫدﺎﻬﻧ
د ﻪﻛ ﺪﻧدﺮﻛ ﺮﻴﮕﺘﺳد ار نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ
نآ نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ ﺖﻟو
ناﻮـﻨﻋ ناﺮـﻳا ﺎـﺑ طﺎـﺒﺗرا رد ار ﺎﻫ
ﻲﻣ دﺮﻛ .
ب ( ﻪﻘﻄﻨﻣ ﺢﻄﺳ يا
1 .
رﺰـﺧ يﺎﻳرد ﻲﻗﻮﻘﺣ ﻢﻳژر ﺔﻨﻴﻣز رد فﻼﺘﺧا .
نﺮـﻗ ﺮﺘﺸـﻴﺑ رد رﺰـﺧ يﺎـﻳرد 19
يوﺮـﻤﻠﻗ
دﻮﺑ ﻪﻴﺳور و ناﺮﻳا يرﺎﺼﺤﻧا .
ﺮﺒﺘﻛا بﻼﻘﻧا زا ﺲﭘ 1917
رد ﻲﺘـﺳود نﺎـﻤﻴﭘ ، 26
ﺔـﻳرﻮﻓ 1921
ود نﺎﻴﻣ ﻪﺒﻧﺎﺟود ﻂﺑاور سﺎﺳا
ﺪـﺷ يورﻮـﺷ دﺎﺤﺗا و ناﺮﻳا ﺖﻟود .
يﺎﻨﺜﺘـﺳا ﻪـﺑ نﺎـﻤﻴﭘ ﻦـﻳا رد
رﺰـﺧ ﻲﻗﻮـﻘﺣ ﻢـﻳژر ﺔﻠﺌﺴـﻣ زا ﻲﻧﺎﺸـﻧ ،ناﺮـﻳا ياﺮـﺑ ﻲﻧاﺮﻴﺘﺸـﻛ يوﺎﺴﻣ قﻮﻘﺣ ةرﺎﺑود راﺮﻘﺘﺳا
ﻪﺑ
دﻮﺒﻧ هﮋﻳو ترﻮﺻ .
لﺎﺳ رد ،نآ زا ﺲﭘ 1940
شور درﻮـﻣ رد ﺖـﻟود ود نﺎﻴﻣ يﺮﮕﻳد دادراﺮﻗ
ﺎﺳا نﺎﻤﻴﭘ ود ﻦﻳا ،عﻮﻤﺠﻣ رد و ﺪﺷ ﻪﺘﺴﺑ رﺰﺧ ةرادا يﺎـﻳرد رد يورﻮﺷ دﺎﺤﺗا و ناﺮﻳا ﻂﺑاور س
ﻢﻫ رﻮﺸﻛ ﺞﻨﭘ و ﺖﻓﺎﻳ ﺮﻴﻴﻐﺗ عﺎﺿوا ،يورﻮﺷ دﺎﺤﺗا ﻲﺷﺎﭘوﺮﻓ زا ﺲﭘ ﺎﻣا ؛ﺪﻧدﻮﺑ رﺰﺧ
يﺎـﻳرد زﺮﻣ
ﺪﻧﺪﺷ رﺰﺧ .
ﻲﻟﺎـﺣرد ،ﺪﻧﺪـﺷ يﺪـﻳﺪﺟ ﻲﻗﻮـﻘﺣ ﻢـﻳژر يراﺮـﻗﺮﺑ رﺎﺘـﺳاﻮﺧ ﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻦﻳا زا ﻪـﻛ
ﺖﻓﺎﻴﻫر
ﻲﻣ ﺖﻳﺎﻤﺣ ﻲﻋﻮﻨﺘﻣ يﺎﻫ
ﺪﻧدﺮﻛ . ﻦﻳا زا
ﻣ رﺰﺧ يﺎﻳرد ﺮﺳ ﺮﺑ ،ور
ﺪـﺷ زﺎﻏآ ﻲﻗﻮﻘﺣ ﺔﺸﻗﺎﻨ .
فﻼﺘﺧا ﺎﻫ درﻮﻣ رد ﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻦﻳا ﻊﺿاﻮﻣ ﻲﮕﺘﺳدﺪﻨﭼ ﺐﺒﺳ اﺪﺘﺑا نﺎﻤﻫ زا ﻲﻠﺣﺎﺳ يﺎﻫرﻮﺸﻛ نﺎﻴﻣ
ﺪﺷ رﺰﺧ يﺎﻳرد ياﺮﺑ ﻲﻗﻮﻘﺣ ﻢﻳژر ﻦﻳوﺪﺗ .
ﺖـﻟود ﻦﻴـﻟوا نﺎـﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮـﻬﻤﺟ ،نﺎـﻴﻣ ﻦﻳا رد
ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ ﺎﺑ ﻪﻛ دﻮﺑ رﺰﺧ ﻲﻠﺣﺎﺳ
ﻪﺑ و رﺰﺧ ﻲﺘﻔﻧ ﺮﻳﺎﺧذ ﺔﻌﺳﻮﺗ ﻲﺟرﺎﺧ يراﺬﮔ ﻤﻛﺎﺣ يﺮﻴﮔرﺎـﻛ
ﺖـﻴ
دﻮﺧ ﻢﻬﺳ ﺮﺑ دﺮﻛ عوﺮﺷ ار رﺰﺧ زا
(Lee and Kim, 2008: 803)
. ﺰﻴﻳﺎﭘ زا 1993 ﺖﻔﮔ يﺎـﻫﻮﮔو
ﺖﻛﺮﺷ زا ﻲﻣﻮﻴﺳﺮﺴﻨﻛ ﺎﺑ ﻲﻟﺎﺣرد نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ
هﺮﻬﺑ ياﺮﺑ بﺮﻏ ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫ
ﺖﻔﻧ زا يرادﺮﺑ
دﻮـﺑ هﺪﺸـﻧ ﻦﻴﻴﻌﺗ نآ ﻲﻗﻮﻘﺣ ﻢﻳژر زﻮﻨﻫ ﻪﻛ ﺪﺷ زﺎﻏآ رﺰﺧ يﺎﻳرد )
،ﻲﻳﻻﻮـﻛ 1392 : 225
ﻦـﻳا .(
ﭙﺳ رد رﻮﺸﻛ ﺮﺒﻣﺎﺘ
1994
ﺖﻛﺮﺷ ﺎﺑ نﺮﻗ دادراﺮﻗ يﺎﻀﻣا ﺎﺑ
نﺎـﺠﻳﺎﺑرذآ ﺖﻔﻧ مﻮﻴﺳﺮﺴﻨﻛ ،ﻲﺑﺮﻏ يﺎﻫ
داد ﻞﻴﻜﺸﺗ رﺰﺧ يﺎﻳرد ةزﻮﺣ ﻪﺳ زا ﺖﻔﻧ جاﺮﺨﺘﺳا و فﺎﺸﺘﻛا ياﺮﺑ ار .
ناﺮﻳا دﻮﺑ راﺮﻗ ﻪﻜﻨﻳا ﺎﺑ 5
ﻞـﻳروآ رد ﺎـﻣا ؛دﺮﻴﮔ رﺎﻴﺘﺧا رد ار مﻮﻴﺳﺮﺴﻨﻛ مﺎﻬﺳ زا ﺪﺻرد 1995
ﻪـﺑ ،ﺎـﻜﻳﺮﻣآ ﺖـﻔﻟﺎﺨﻣ ﻞـﻴﻟد
ا ﺖﻔﻧ ﻲﻠﻣ ﺖﻛﺮﺷ ﺪﺷ جاﺮﺧا مﻮﻴﺳﺮﺴﻨﻛ زا ناﺮﻳ
)
Souleimanov and Ditrych, 2007: 104
.(
ﺎﺗ
ﺮﺒﻣاﻮﻧ 2000 دوﺪﺣ ﻮﻛﺎﺑ ، 20
ﺖﻛﺮﺷ ﺎﺑ ﻲﺘﻔﻧ ﻦﻳدﺎﻴﻣ ﺔﻌﺳﻮﺗ ياﺮﺑ دادراﺮﻗ
دﺮﻛ ﺎﻀﻣا ﻲﺟرﺎﺧ يﺎﻫ
(Lee and Kim, 2008: 804)
. ﺮﺒﻣﺎــﺳد رد ،ﻞــﺑﺎﻘﻣ رد 1998
ﺰــﻴﻧ ناﺮــﻳا ﺖــﻔﻧ ﻲــﻠﻣ ﺖﻛﺮــﺷ
ﻪﺑ
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﺮﺑ ﺖﻴﻤﻛﺎﺣ يﺮﻴﮔرﺎﻛ ﻛ يا
ﻲﻣ دﻮﺧ ﻪﺑ ﻖﻠﻌﺘﻣ ار نآ ﻪ
يدادراﺮـﻗ و دﺮـﻛ عوﺮﺷ ار ﺖﺴﻧاد
شزرا ﻪﺑ 8
/ 19
ﻮﻤـﺳﻻ ﻲﺴـﻴﻠﮕﻧا ﺖﻛﺮـﺷ و ﻞـﺷ چاد لﺎﻳور ﺎﺑ ار رﻻد نﻮﻴﻠﻴﻣ فﺎﺸـﺘﻛا ياﺮـﺑ 1
دﺮﻛ ﺎﻀﻣا رﺰﺧ بﻮﻨﺟ رد ﻲﺘﻔﻧ ﻦﻳدﺎﻴﻣ .
ﺔﻴﺋوژ رد ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ 2001
ﻲﺘﺸـﻛ ود ﻲـﻧاﺮﻳا ﻲﺘﺸـﻛ ﻚﻳ ،
ﻪﻘﻄﻨﻣ زا نﺪﺷرود ﻪﺑ ار نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ ﻲﻓﺎﺸﺘﻛا دﺮﻛ رﻮﺒﺠﻣ ﻪﺸﻗﺎﻨﻣ درﻮﻣ يا
)
Lee, 2005:
(37
. ﻦﻳا
ﻲﻧاﺮﺤﺑ ﻪﺑ ،ﻞﺋﺎﺴﻣ
ﻪﺑ عﺎﺿوا نﺪﺷﺮﺗ
ﺮـﺠﻨﻣ نﺎـﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ و ناﺮﻳا ﻂﺑاور رد هﮋﻳو
ﺪﺷ . سﺎـﺳاﺮﺑ يوﺎﺴـﻣ ﻲﻤﻴﺴـﻘﺗ زا و ﺖـﻔﻟﺎﺨﻣ ،ﻪﻧﺎﻴﻣ ﻂﺧ داﺪﺘﻣا رد رﺰﺧ يﺎﻳرد ﻢﻴﺴﻘﺗ ﺎﺑ ناﺮﻳا
ﻢﻬﺳ 20 ﺖﻟود زا ﻚﻳﺮﻫ يﺪﺻرد دﺮـﻛ ﺖـﻳﺎﻤﺣ رﺰﺧ يﺎﻫ
(Lee, 2005: 41)
ناﺮـﻳا ﻦﻴـﻨﭽﻤﻫ ؛
ﺖﻟود ﺮﻳﺎﺳ يدﺎﻬﻨﺸﻴﭘ حﺮﻃ
ﻪـﺑ ﺪـﻳﺎﺑ رﺰـﺧ ﻪـﻜﻨﻳا ﺮـﺑ ﻲﻨﺒﻣ ار ﻲﻠﺣﺎﺳ يﺎﻫ
يﺎـﻳرد ﻚـﻳ ناﻮـﻨﻋ
ﻪﻘﺒﻃ ﻲﻳﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ
ﺔﭼﺎﻳرد ﻚﻳ رﺰﺧ ﻪﻜﻨﻳا ﺮﺑ و دﺮﻛ در ،دﻮﺷ يﺪﻨﺑ نورد
زﺮﻣ
دراد ﺪـﻴﻛﺄﺗ ؛ﺖـﺳا ي .
ﻪﺑ ﻢﻬﻣ ﻞﻳﻻد زا
ﻲﻟﺎﻤﺘﺣا رﻮﻀﺣ درﻮﻣ رد ناﺮﻳا ﻲﻧاﺮﮕﻧ ،ﻲﻫﺎﮔﺪﻳد ﻦﻴﻨﭼ ﻦﺘﻓﺮﮔرﺎﻛ ﻲﻳﺎﻳرد يوﺮﻴﻧ
ﻪﺑ ،ﺖﺳا ﻪﻘﻄﻨﻣ رد هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا
هدﺮـﻛ ﻞـﻳﺎﻤﺗ زاﺮـﺑا ﻪﻨﻴﻣز ﻦﻳا رد نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ ﻪﻛ هﮋﻳو
1. Lasmo
ﺖﺳا . ﻢﻴﺴﻘﺗ ﻪﻧﺎﻴﻣ ﻂﺧ سﺎﺳاﺮﺑ ﺪﻳﺎﺑ رﺰﺧ يﺎﻳرد ﻪﻛ ﺖﺳا ﺪﻘﺘﻌﻣ نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ ،ﻞﺑﺎﻘﻣ رد
نﻮﻴﺴﻧاﻮﻨﻛ ﻪﺑ دﺎﻨﺘﺳا ﺎﺑ و دﻮﺷ 1982
ﺳا ﻲﻠﻣ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﻪﺑ رﺰﺧ ﻢﻴﺴﻘﺗ رﺎﺘﺳاﻮﺧ ،ﺎﻫﺎﻳرد ﺪـﻧاﻮﺘﺑ ﺎﺗ ﺖ
ﺪـﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد يرﺎﺼﺤﻧا ﺖﻴﻤﻛﺎﺣ ﻖﺣ دﻮﺧ ﻞﺣﺎﺳ روﺎﺠﻣ ﻲﺘﻔﻧ ﻲﻨﻏ ﻖﻃﺎﻨﻣ رد .
رﺰـﺧ ﻢﻴﺴـﻘﺗ ﺎـﺑ
گرﺰﺑ زا يدﺎﻳز ناﺰﻴﻣ ،ﺎﻫﺎﻳرد قﻮﻘﺣ نﻮﻴﺴﻧاﻮﻨﻛ سﺎﺳاﺮﺑ
يوﺮـﻤﻠﻗ رد زﺎـﮔ و ﺖـﻔﻧ ﺮﻳﺎﺧذ ﻦﻳﺮﺗ
ﻲـﻣ راﺮﻗ نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ دﺮـﻴﮔ
(Zimnitskaya and Von Geldern, 2011: 3)
ﻊـﺿﻮﻣ ﺎـﻣا ؛
ﻳا ﻲﻗﻮﻘﺣ ﻪﺑ ناﺮ
نﺎﻤﻴﭘ ﻲﺨﻳرﺎﺗ ثاﺮﻴﻣ يور ﺮﺑ تﺪﺷ
،هدﺮـﻛ ﺎﻀـﻣا يورﻮـﺷ دﺎـﺤﺗا ﺎـﺑ ﻪـﻛ ﻲﻳﺎﻫ
ﻲﻣ هزﺎﺟا نآ ﻪﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا هﺪﺷ ﺎﻨﺑ
زا ﺶﻴـﺑ رﺰـﺧ ﻊﺑﺎﻨﻣ زا دﻮﺧ قﻮﻘﺣ زا ﺎﺗ ﺪﻫد ﻪـﭽﻧآ
ﻪـﺑ ﺔﻠﻴـﺳو
ﻲﻣ ﻦﻴﻣﺄﺗ ﺎﻫﺎﻳرد قﻮﻘﺣ
ار رﺰـﺧ رد رﺮـﺿ نوﺪـﺑ رﻮـﺒﻋ ﻖـﺣ ﺎـﻳ ﺎﻫﺎﻳرد يدازآ و ﺪﻨﻛ عﺎﻓد دﻮﺷ
ﺖﻟود ياﺮﺑ
ﻠﺣﺎﺳﺮﻴﻏ يﺎﻫ
ﺪﻨﻛ در ﻲ .
ﻪـﻧﻮﮔﺮﻫ زا يﺮﻴﮔﻮـﻠﺟ فﺪـﻫ ﺎـﺑ هﺪـﺤﺘﻣ تﻻﺎـﻳا ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
ﻮﻛﺎﺑ ﺮﻴﺴﻣ ود ،رﺰﺧ رد ناﺮﻳا ﺖﻛرﺎﺸﻣ -
ﺎﺴﭘﻮﺳ 1
ﻮﻛﺎﺑ و - نﺎﺤﻴﺟ حﺮـﻄﻣ يژﺮـﻧا لﺎﻘﺘﻧا ياﺮﺑ ار 2
دﺮﻛ )
Askari and Taghavi, 2006: 8
.(
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻢﻴﺴﻘﺗ زا ﺎﻬﻨﺗ ﻪﻧ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ﺖـﻳﺎﻤﺣ رﺰـﺧ يا
راﺬﮔﺮﻴﺛﺄﺗ ﻪﻧﻮﮔﺮﻫ ﺎﺑ ﻪﻜﻠﺑ ؛ﺖﺳا هدﺮﻛ ﻪـﻘﻄﻨﻣ ﻦـﻳا زا يژﺮـﻧا لﺎـﻘﺘﻧا يﺎﻫﺮﻴﺴـﻣ درﻮﻣ رد ناﺮﻳا ي
ﺖﺳا هدﺮﻛ ﺖﻔﻟﺎﺨﻣ .
ﻖـﻓاﻮﺗ يﺎﻀﻣا ،عﻮﻤﺠﻣ رد
ﻪـﻣﺎﻧ و نﺎـﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮـﻬﻤﺟ نﺎـﻴﻣ ﻲـﺘﻔﻧ يﺎـﻫ
ماﺪﻗا ﺪﻳﺪﺸﺗ ﺐﺟﻮﻣ ،ﻲﺑﺮﻏ مﻮﻴﺳﺮﺴﻨﻛ
رﺰـﺧ يﺎﻫرﻮﺸـﻛ و ناﺮـﻬﺗ ﻂﺑاور ﺔﻨﻴﻣز رد ﻲﻃﺎﻴﺘﺣا يﺎﻫ
ﻪﺑ ﻪﺑ نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ و ﻲﻠﻛ ترﻮﺻ
ﺖـﺳا هﺪـﺷ صﺎـﺧ ترﻮـﺻ )
Dorraj and Entessar,
2013: 10
( .
2 .
نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ و ﻪﻴﻛﺮﺗ ﻚﻳدﺰﻧ ﻂﺑاور .
ذﻮـﻔﻧ ياﺮﺑ ﻲﻨﻴﻣزﺮﺳ ار زﺎﻘﻔﻗ ﺔﻘﻄﻨﻣ ﻪﻴﻛﺮﺗ
ﻲﻣ ﺪﻨﻴﺑ )
Bulent and Akpinar, 2011: 54
( ،يورﻮـﺷ دﺎﺤﺗا زا هﺪﺷاﺪﺟ يﺎﻫرﻮﺸﻛ نﺎﻴﻣ رد ﺎﻣا ؛
ﻚﻳدﺰﻧ ﻪﻴﻛﺮﺗ ﻪﺑ ﺖﻴﻣﻮﻗ و ﮓﻨﻫﺮﻓ ،نﺎﺑز ﺮﻈﻧ زا نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ ﺖﺳا ﺮﺗ
. ود ﻲـﻜﻳدﺰﻧ ﺪـﻧور
ﺐﻠﻄﻣ زﺎﻳا هﺎﺗﻮﻛ نارود زا ﺲﭘ رﻮﺸﻛ
ﻪﺑ ؛ﺪﺷ لﺎﺒﻧد تﺪﺷﺎﺑ فا
ﻪﻧﻮﮔ
ﻲﭽﻠﻳا ﻞﻀﻔﻟاﻮﺑا ﻪﻛ يا
ﮓـﻴﺑ
بﺮﻏ و ﻲﺒﻫﺬﻣﺮﻴﻏ لﺪﻣ
ﻲﻣ بﻮﻠﻄﻣ نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ ياﺮﺑ ار ﻪﻴﻛﺮﺗ رد ﻪﻌﺳﻮﺗ ياﺮﮔ
ﺖﺴـﻧاد
)
،ﻲﻳﻻﻮﻛ 1392 :
.(224
ﻪﺑ ﻞﻴﻟد
ورﻮﺸﻛودنﺎﻴﻣ ﻲﻧﺎﺑزوﻲﻣﻮﻗ
زا ﻪـﻴﻛﺮﺗ ﻊﻃﺎﻗ ﺖﻳﺎﻤﺣ
لﺎﺳ رد ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻦﻳا نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ ﻲﻠﻣ ﻊﻓﺎﻨﻣ
ﺖـﻓﺎﻳ ﻪـﻣادا ﺰﻴﻧ ﺪﻌﺑ يﺎﻫ .
نﺎـﻳﺮﺟ رد ﻪـﻴﻛﺮﺗ
هﺮﻗ ﮓﻨﺟ لﺎـﺳ رد و دﻮـﺑ نﺎـﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮـﻬﻤﺟ ﻲﻣﺎـﺣ غﺎـﺑ 1992
زا ﻲﺸـﺨﺑ لﺎﻐـﺷا زا ﺲـﭘ ،
ﻪﺑ نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ
ﻛ مﻼﻋا نﺎﺘﺴﻨﻣرا ﻪﺑ ﻪﻠﻤﺣ ياﺮﺑ ار دﻮﺧ ﻲﮔدﺎﻣآ ،نﺎﺘﺴﻨﻣرا ﺔﻠﻴﺳو ﺎﺑ ﻪﻛ دﺮ
ﻪﺑور ﻪﻴﺳور و ﺎﻜﻳﺮﻣآ ﺶﻨﻛاو
ﺖﺴﺑ ار نﺎﺘﺴﻨﻣرا يور ﻪﺑ دﻮﺧ يﺎﻫزﺮﻣ ﻞﻤﻋ رد ﺎﻣا ؛ﺪﺷ ور .
ﻦـﻳا
نﺎـﻤﻫ رد ؛ﺪـﻨﻨﻛ راﺮـﻗﺮﺑ ﻲـﻜﻳدﺰﻧ رﺎﻴﺴﺑ ﻂﺑاور ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﺎﺑ اﺪﺘﺑا زا رﻮﺸﻛ ود ﺎﺗ ﺪﺷ ﺐﺒﺳ ﻞﺋﺎﺴﻣ
1. Baku-Supsa 2. Baku-Ceyhan
یاهدنویپ
ﺖﻟود ﺎﺑ ﺪﻧﻮﻴﭘ ﺶﻳاﺰﻓا رﺎﺘﺳاﻮﺧ ﻪﻛ نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ ،لﺎﺣ
دﺰﻧ ﻪﻴﻛﺮﺗ ﻪﺑ ،دﻮﺑ ﻲﺑﺮﻏ يﺎﻫ ﻚﻳ
ﺮﺗ
ﺪﺷ
(Bishku, 2009: 295)
.
،ناﺮـﻳا ﺎـﺑ رﻮﺸـﻛ ﻦـﻳا ﻂﺑاور ﺮﺑ نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ ﺎﺑ ﻪﻴﻛﺮﺗ ةدﺮﺘﺴﮔ ﻂﺑاور ﺮﻴﺛﺄﺗ درﻮﻣ رد
دراد رﺎﻴﺴـﺑ ﺖـﻴﻤﻫا ﺰـﻴﻧ نﺎـﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮـﻬﻤﺟ ﺮـﺑ ﻪﻴﻛﺮﺗ يژﻮﻟﻮﺋﺪﻳا ﺮﻴﺛﺄﺗ .
ﻲﻟﺎـﺣرد ناﺮـﻳا ﻪـﻛ
ﻲـﻣ لﺎـﺒﻧد ار ﻲﻌﻴـﺷ يژﻮﻟﻮﺋﺪﻳا
ﻟﺎﻤﻛ يژﻮﻟﻮﺋﺪـﻳا نﺎـﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮـﻬﻤﺟ ،ﺪـﻨﻛ ﻢﺴـﻴ
) ﺮـﺑ ﻲـﻨﺘﺒﻣ
ﻲﻓﺮﻋ ﻲﻳاﺮﮔ ( ﻪﺑ ار
ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ رﺎﻛ .
ﺎـﺑ نﺎـﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮـﻬﻤﺟ كﺮﺘﺸـﻣ ﻲﺨﻳرﺎـﺗ ثاﺮﻴﻣ دﻮﺟو ﺎﺑ
ﻲﻠﻋ رﺪﻴﺣ و ﻪﺘﺷاد ﻪﻴﻛﺮﺗ ﺎﺑ ﻲﻜﻳدﺰﻧ يﺎﻫﺪﻧﻮﻴﭘ رﻮﺸﻛ ﻦﻳا ،ناﺮﻳا دﺮـﺒﻫار رد فا
» ود ،ﺖـﻠﻣ ﻚـﻳ
ﺖﻟود «
ﺖﺳا هدﻮﺑ ﻢﻴﻬﺳ ﻪﻴﻛﺮﺗ ﺎﺑ .
يور زا ﺲﭘ ﻲﺘﺣ
ﻪـﺑ ﻞـﻳﺎﻤﺘﻣ لﺎﻤﻛﺎﺴـﭘ ﺖـﻣﻮﻜﺣ نﺪـﻣآ رﺎﻛ
ﺳا مﻼ نﺎـﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮـﻬﻤﺟ ﻲﺘﻳﻮـﻫ ﻊـﺿﻮﻣ زا ﻪﻴﻛﺮﺗ و ﻪﺘﺷاد ﻪﻣادا ﻂﺑاور ﻦﻳا ،ﻪﻴﻛﺮﺗ رد ﻲﻳاﺮﮔ
ﺖﺳا هدﺮﻛ ﺖﻳﺎﻤﺣ .
كﺮﺗ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ
ﻲـﻠﻣ ﺪـﺷر ﺐـﺟﻮﻣ نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ ﻲﻳاﺮﮔ ﻲﻣﻮـﻗ ﻲـﻳاﺮﮔ
ﺖـﺳا هﺪـﺷ ناﺮـﻳا ﻲـﻨﻳد ﺖﻣﻮﻜﺣ زا ﺮﺗرود رﺎﻴﺴﺑ ﻲﺘﻬﺟ رد ﻪﻴﻛﺮﺗ ﺎﺑ ﻚﻳدﺰﻧ طﺎﺒﺗرا و ﻲﻨﻳدﺮﻴﻏ )
Souleimanov and Others, 2014: 474
.(
شﻼـﺗ ،ﻪـﻘﻄﻨﻣ رد ﻪـﻴﻛﺮﺗ رﻮﻀـﺣ ﻞﻣﺎﻋ ﻦﻳﺮﺗﺮﺛﺆﻣ
يوﺰﻨﻣ ياﺮﺑ ﺎﻜﻳﺮﻣآ
ﺖﺳا هدﻮﺑ ﻪﻴﺳور ﺎﺑ ﻪﻠﺑﺎﻘﻣ و ناﺮﻳا ندﺮﻛ .
ﺖﺴـﻧاﻮﺗ ﺎﻜﻳﺮﻣآ يرﺎﻜﻤﻫ ﺎﺑ ﻪﻴﻛﺮﺗ
مﺎﮕﻤﻫ ﺎﺑ و ﺪﻨﻛ ﺢﺘﻓ ار نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ ﻪﻠﻤﺟ نآ زا و زﺎﻘﻔﻗ ﺔﻘﻄﻨﻣ يﺎﻫرازﺎﺑ
ﻊﻓﺎـﻨﻣ ﺎـﺑ نﺪﺷ
ﻘﻄﻨﻣ رد ار دﻮﺧ ﻊﻓﺎﻨﻣ ،بﺮﻏ ﻪﺑ ﻪ
ﺖﺳد دروآ .
ﻪﺻﺮﻋ رد ﻪﻴﻛﺮﺗ و نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ ﻂﺑاور
يﺎـﻫ
ﺖﺳا هدﺮﺘﺴﮔ ﺰﻴﻧ يدﺎﺼﺘﻗا .
يرﺎﻜﻤﻫ ﻪﻴﻛﺮﺗ ﺎﺑ نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ ﻂﺑاور ﺔﺼﺨﺸﻣ ،ﻊﻗاو رد يﺎﻫ
لﺎـﺳ رد رﻮﺸﻛ ود نﺎﻴﻣ ترﺎﺠﺗ ﻢﺠﺣ ؛ﺖﺳا ﺶﻳاﺰﻓا لﺎﺣرد يدﺎﺼﺘﻗا 2000
، 326 رﻻد نﻮـﻴﻠﻴﻣ
لﺎﺳ رد ﻪﻛ دﻮﺑ 2010
ﻪﺑ 1 و درﺎﻴﻠﻴﻣ 59
ﻣ
ﺖﻓﺎﻳ ﺶﻳاﺰﻓا رﻻد نﻮﻴﻠﻴ .
مود مﺎﻘﻣ ﻪﻴﻛﺮﺗ ،عﻮﻤﺠﻣ رد
ﺖـﺳا ﻲﻧﺎـﺠﻳﺎﺑرذآ يﺎـﻫﻻﺎﻛ تاردﺎـﺻ ﺪﺼـﻘﻣ ﻦﻴﻤﺠﻨﭘ و نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ ﻪﺑ ﻻﺎﻛ تاردﺎﺻ
(Bulent and Akpinar, 2011: 57)
. ﻪﺑ ﺰﻴﻧ يژﺮﻧا ﺔﻨﻴﻣز رد رﻮﺸﻛ ود تﺎﺒﺳﺎﻨﻣ هﺪﻨﻳاﺰﻓ ترﻮﺻ
يا
ﺖﺳا ﻦﺘﻓﺎﻳ ﺖﻴﻤﻫا لﺎﺣرد .
ﻧ دادراﺮﻗ ﺎﺑ ﻂﺑاور ﻦﻳا
ﺪﺷ يﺪﻳﺪﺟ ﺔﻠﺣﺮﻣ دراو ﻮﻛﺎﺑﺎ .
ﻲﻠـﺻا فﺪـﻫ
ﻪﺑ ﻪﻛ ﻮﻛﺎﺑﺎﻧ ﺔﻟﻮﻟ ﻂﺧ
زا يﺰﻛﺮﻣ و ﻲﻗﺮﺷ يﺎﭘورا ﻪﺑ نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يرﻮﻬﻤﺟ ﻲﻌﻴﺒﻃ زﺎﮔ لﺎﺳرا لﺎﺒﻧد
عﻮﻨﺗ ،ﺖﺳا ﻪﻴﻛﺮﺗ هار
ﻦﻴﻣﺄﺗ ﻪﺑ نﺪﻴﺸﺨﺑ
ﺖـﺳا هدﻮـﺑ ﺎـﭘورا ياﺮـﺑ يژﺮﻧا يﺎﻫﺮﻴﺴﻣ و نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ .
زا
ﻮﻛﺎﺑ ﻲﺘﻔﻧ ﺔﻟﻮﻟ ﻂﺧ ،ﺮﮕﻳد يﻮﺳ -
ﺲﻴﻠﻔﺗ - نﺎﺤﻴﺟ ﻮﻟ ﻂـﺧ و 1
ﻮﻛﺎـﺑ ﻲـﻌﻴﺒﻃ زﺎـﮔ ﺔـﻟ -
ﺲﻴـﻠﻔﺗ -
مورزرا 2
ﻲﻣ ﻞﻴﻜﺸﺗ ار يژﺮﻧا ﺔﺻﺮﻋ رد رﻮﺸﻛ ود ﻂﺑاور زا ﻢﻬﻣ ﺪﻌﺑ ود
ﺪـﻨﻫد . ﺮـﺒﺘﻛا ﺮـﺧاوا رد
2011
ﻲﻠﻋ و نﺎﻏودرا
هﺎﺷ ناﺪﻴﻣ زا ﻪﻴﻛﺮﺗ ﻪﺑ زﺎﮔ شوﺮﻓ ياﺮﺑ فا
ﺰﻴﻧد 2 لﺎـﺳ رد 2017
لﺎـﻘﺘﻧا و
هﺎﺷ زﺎﮔ ﺰﻴﻧد 2 لﺎﺳ زا ﻪﻴﻛﺮﺗ هار زا 2017
ﺎﺗ 2042 ﻢـﻬﻣ ﻖـﻓاﻮﺗ ود ﺪـﻧدﺮﻛ ﺎﻀـﻣا
)
Bulent and
Akpinar, 2011: 57
( .
1. Baku-Tbilisi-Ceyhan 2. Baku-Tbilisi-Erzurum
