تعیین شیوه و رژیم حکمرانی آب در مواجهه با تغییرات محیطی از دیدگاه نهاد و ذینفعان محلی (مطالعۀ موردی: حوزۀ آبخیز دریاچۀ طشک-بختگان)

(1)

عت نیی ش هوی ژر و می نارمکح ی

غت اب ههجاوم رد بآ تاریی

حم یطی د زا هاگدی داهن

ذ و ناعفنی لحم

ی علاطم(

ۀ دروم ی زوح : ۀ

خبآ زی رد چای ۀ کشط -

)ناگتخب

یمیحر دیجم 

؛ وجشناد ی سانشراک ی سدنهم و مولع دشرا ی

خبآ

،زی دکشناد ۀ بط عبانم

،یعی نارهت هاگشناد .ناریا ،جرک ،

ینابرق یدهم 

؛ *

شناد

،رای حا هورگ ءای ناتسهوک و کشخ قطانم

،ی دکشناد ۀ بط عبانم

،یعی نارهت هاگشناد .ناریا ،جرک ،

نایکلم شرآ 

؛ هورگ ،رایشناد .ناریا ،جرک ،نارهت هاگشناد ،یعیبط عبانم ۀدکشناد ،یناتسهوک و کشخ قطانم ءایحا

ما  ری ملع یگیب ؛ داتسا

،رای ورت هورگ جی

زرواشک شزومآ و

،ی دکشناد ۀ عسوت و داصتقا ۀ

زرواشک

،ی نارهت هاگشناد .ناریا ،جرک ،

هدیکچ ام ،بآ

ی ۀ ح تای تح ،تسا ی نامز رد ی روفو هب هک تفای

م ی دوش رد . لاس اه ی مطا ،هتشذگ نانی

هاو ی مئاد زا ی روشک رد بآ تامدخ ندوب

ا

،ناری راتخاس ات تسا هدش ثعاب اه

ی داهن ی غت اب راگزاسان و بسانمان تروص هب بآ هب طوبرم تاریی

حم یطی ا داجی زورب ماگنه و هدش

نارحب اه ی هب طوبرم بآ اککلاککشخ دننام

،ی ککس عوقو بلای قم رد و سای غت ،رتگرزب ریی لقا

،می اناوت یی بات و فاطعنا روآ

ی ا لباقم رد نی

غت تاریی دب .دنش اب هتش ادن ار نی

نارماح ماظن تخانش ،روظنم ی

نونک ی ن زا ،روش ک رد زای

یاه رورض ی قلت ی م ی دوش مه هب . نی د لی رد

ا نی سررب هب هع اطم ی

ش هوی ژر و می ح ماظن ینارما رد بآ یای مک ش اچ راچد قطانم زا بآ

ی رب .دش هتخادرپ ا

ی عت نیی ش وی ۀ نارماح ی

ذ و داهن حطس ود رد ناعفنی

لحم ی اور اب همانشسرپ زا یی

تاسا طسوت لوبق لباق دی

رض و هطوبرم بی

اف آ ی خابنورک 71 / 0 داهن حطس رد

و 69 / 0 ذ حطس رد عفنی

رد .دش هدافتس ا ذ و داهن حطس ود

،عفنی ترت هب بی گ هنومن شور یری

ه ولگ فرب ی فداص ت و ی .دش هتفرگ راک هب

نچمه

،نی عت روظنم هب نیی

ژر می نارماح ی ن ،ناجنسرا ناتسرهش راهچ رد ی

،زیر لحت شور زا نابهتسا و همارخ لی

ابش ۀ داهن ی مسر ی و

غ ری یمککسر هنومن شور اب گ

یری ابککش ۀ اتن .دککش هدافتککسا لماک جی

ف درکراک هد رد هک داد ناککشن یعر

نارماح ی ککسررب دروم

،ی ککش وی ۀ

هلل لس بتارم ی ب رتش ی اتن هولاع هب .تس ا هدش هدهاش م جی

لحت لی داهن هابش ی ن زی ژر هک داد ناش ن می

نارماح ی نونک ی راهچ ره رد

ژر ،ناتس رهش می

تنار م زکرمتم هاوخ ی

؛دش اب و زا هک یگژی یاه ش وی ۀ نارماح ی هلل لس بتارم ی قلت ی م ی دوش اهن رد . تی تن ساس ا رب جیا

کرت بی ش هوی یاه نارماح ی سر و ندی نارماحارف هب ی

پ داهنشی .دش

ناگژاو دیلک :

راگزاس ی داهن

،ی نارماحارف

،ی لحت لی ابش ۀ عامتجا

،ی ماظن اه ی عامتجا ی - ژو وکا کی ( ).SES

:لوئلم هدنلیون * سامت هرامش

: 2632223044 +

Email: mehghorbani@ut.ac.ir

:بیوصت خیرات 12

/ 03 / 1398

ص 102 - 83

(2)

1 . همدقم

عککضو تی د هب ناهج رککسارککس رد بآ عبانم لی

ازفا شی

اعف راشف تی یاه نالنا ی دم و تیری دهت بسانمان دی

م ی دوش .

ا اب نی ازفا ،لاح شی

هاگآ ی کککس زا متکککلی یاه عامتجا ی -

ژو وکا کی کککس دننام متکککلی

یاه غتم ناونع هب ،بآ عبانم ری

غ ری یطخ پ و هدیچی [ 19 ، 14 ن ،]

زای ور هب درای ب رتشی نتبم ی

سوکا رب ی تکراشم ،متل ی

فاطعنا و ذپ

ری [ دراد 39 ، 31 ، 13 .]

نال نا دعب هب هجوت هتش ذگ رد ی

دم رد تیری دروم بآ عبانم

پ لئ اکککلم لح روظنم هب و دوبن هج وت هدی چی

ور زا درای

هداس زاس ی پ لئالم هدیچی م هدافتسا ی

هدش زا سپ اما ؛تسا

قفوم تی یاه هاتوک ا ،تدم نی ور درای اه زارد رد اپان تدم رادی

ب هدو غت هب و ریی ن دنمزای .تس ا هدش یای

کرحم زا اه

ی ن زای

غت هب

،ریی ن زای م رتهب تخانکش هب دم و بآ عبان

تیری نآ هب اه

س ناونع متل ی ییاه پ هدیچی اب هچنآ .تس ا دی

دم تیری دوش

"

س متلی یاه پ راگزاس هدیچی

"

1 ( صخاش هک تسا )CASs

ۀ

نآ م لماعت اه ؤ

هف اه ی هلکککللکککس بتارم

ی هدر ضرع رد و اه

قم سای یاه .تس ا فلتخم ارادCAS

ی و یگژی یاه دج یدی

ًافرکککص هک دنتکککله م نتکککلناد اب

ؤ هف اه یمن ناوت نآ اه ار

شیپ ینیب [ دومن 18 اج هب .]

ی عککس هک نآ ی

راتخاککس دوککش

غت اهCASs

ریی هلخادم اب و هدش هداد اه

ی ب ینوری لرتنک هب

نآ ور ،تخادرپ اه یاهدرای

دم تیری و زا هناروآون یگژی

یاه

وخ د نامزاکککس دنهد

ۀ کککس متکککلی یاه دم تحت تیری هرهب

م ی دنریگ [ 9 .]

رد ارب شلات ماگنه ی

ککس تخانککش متککلی

یاه راگزاککس

پ دی چی ۀ نما موهفم ،بآ عبان م تی

هار و بآ اه

ی تأ م نی

نما تی م حرطم بآ ی

دوش رعت قبط . فی

رگ ی فوداس و زا2

نما تی شنم مه و تامدخ عبنم مه ار بآ هک بآ أ

دهت اهدی

م ی

،دناد

"

نارماح لوکککصا هب مارتحا نودب ی

موهفم ،بوخ

نما تی دم هب هار بآ تیری

اپ و ربارب رادی

ا نی دهاوخن عبنم

"درب [ 9 ، 12 دب .]

نی ترت

"،بی دم تیری تککسا ترابع عبانم

لحت تامادق ا زا لی

اپ و

،شی ارب ارجا و هع کککسوت ی

هک نآ عکککضو

تی بولطم دح رد عبانم ی

دوکککش ظفح

"

نچمه و نی

نارماح موهفم ی

،عبانم

"

هابککش و نارگککشنک اه

ی فلتخم ی

لاش هب هک گ

یری ارجا و ی س تس ای م طیح یتل یز رازبا و

س تسای م کمک ی دننک دم ار م رارق رظن ی

"دهد نارماح .

،ی

ناوق ینی م عکککضو ار ی

دیامن دم نآ بجوم هب هک تیری

دراو

م لککمع ی دوکککش بعت رد . ری زورما ی دککج و دککی نارماح

،ی

پ یگدیچی ارف لماک

یاهدنی نوناق

ی نآ لماعت و دم اه

رظن

نارماح .هتفرگ رارق ی

هب ار بآ م صوص خ ی

ناوت م لاش ت زا

ط یفی ظن زا ما اه ی س

،یس ای عامتجا

،ی داص تقا ی ارجا و یی

قتلم هک تلناد

ًامی ای غ روط هب ری

قتلم می هرهب رب رادرب

،ی

دم و هعس وت تیری

ئارا و بآ عبانم ۀ

حوطس رد بآ تامدخ

ت هعماج فلتخم أث

ری م ی دنراذگ [ 28 .]

تهج نارماح ماظن درالمع شجنککس ی

من ،بآ ی ناوت هب

قتل م تروص می

اپ زا شی دم درالمع تیری

لمع یتای هک بآ

ش جنس لباق فادها ی

ک نوچ تیفی ؛درک هدافتس ا تس ا بآ

ا زا نی ماظ ن درالمع ،ور اه

ی نارماح ی اب دی ساککککسا رب

عم یاهرای راجنه ی زرا یبای [ دوکش 9 دب .]

نی اب روظنم یتل ی

لحت و تخانش هب لی

ماظن یاه نارماح

،ی ژر می ش و هوی یاه

ژر .تخادرپ نآ می

نارماح ی هعومجم زا تکککسا ترابع ا

ی زا

اهداهن ی ص خ ناونع هب هک هتل باو مه هب هص ی

لص ا ی ماظن

نارماح ی فرعم ی م ی دوکککش [ 28 ا رد .]

،اجنی ناونع هب داهن

ناوق نی فرعم نارگککشنک راتفر رب مکاح ی

م ی دوککش [ 42 هک ،]

مس ر ی غ و ری یمس ر ندوب نآ هام هب تی آرف یاهدنی ،هعس وت

راذگدک

،ی طوبرم ارجا و طاب ترا [ تکککسا

9 کککش .]

هوی یاه

نارماح ی نارماح ققحت نوگاککنوگ لاککاکککشا هککب ی

قلاطا

م ی دوش [ هک 44 تس د هس هب ار نآ ،]

ۀ هلل لس رادا بتارم

،ی

هابکککش کککلقت رازاب و اه می

یدنب یم دننک [ 9 ا توافت .]

نی

ش هوی اه جرد رظن زا ۀ

مس ر ی نارگش نک شقن و اهداهن ندوب

ت ود ی غ نارگکککشنک لککباککقم رد ری

- ت ود ی رد .تککککسا

هلککللککس رادا بتارم

،ی ارف یاهدنی ظنت یمی

ًاتدمع نتبم ی رب

اهداهن ی مککسر ی دنا ت ود نارگککشنک و

،ی ا ار ب اغ شقن افی

م ی دن نک نتبم اهرازاب . ی

کرت رب یبی اهداه ن زا ی

مکککسر ی و

1 Complex adaptive systems 2 Grey & Sadoff

(3)

غ یمککسرری دنا

غ نارگککشنک و ری

- ت ود ی مکاح هابککش .دنا اه

دمع

ًات اهداهن اب ی غ یمکککسرری نارماح

ی م ی دنوکککش مه و

ت ود نارگش نک ی

غ نارگش نک مه و ری

ت ود ی دنراد تکراش م

[ 9 س ررب .]

ی ش هس وی ۀ نارماح ی عرف درکراک هد ب اق رد ی

نارماح ی سررب لباق ی

ب اق لماش هک ،تسا گ

یری س

،تسای

وت دی لب ،شناد جی

لح ،عبانم و

نوناق ،تافلاتخا لصف راذگ

،ی

اپ شی ا و

،یبای زر عورکککشم

،تی ربهر

،ی ام ن هدن ی ندوب و

عماج تی م ی

،دککککشاب هب

روط ی هک عرف درکراک ره رد

،ی

ش هوی یاه هس ناگ ۀ نارماح ی تروص هب ی رص حنم هب لمع درف

ا هک ،هدرک نی

درالمع لک روط هب اه ی

ش رد وی ۀ هلللس بتارم ی

اهرازبا تروکککص هب ی

تارکونات زکرمت ،لرتنک و نامرف

،کی

آرف یاهدنی

ًلاماک مکککسر ی نوناق و ی ربارب رد فاطعنا مدع و

غت تاریی م همزلا ی

؛دکککشاب کککش رد اما

وی ۀ هابکککش ا

،ی ا نی

ور اهدرالمع هی

یا تکراش م ی لحم عماوج اب ی

ذ لک و ناعفنی

اهدرکراک لامعا رد و هتش اد ی

عرف ی نارماح

،ی ار تکراش م

و وا رد تی م رارق اهراک ی

؛دهد اهن رد تی ککش رد وی ۀ نارماح ی

ام تاظحلام ،رازاب ی

ق دوجو و ترد

اه ی داککصتقا ی ب رتککشی

م رارق رظندککم ی

دریگ نچمه . نی ماککظن هککب هککجوت اککب اکه

ی

نارماح ی حطس دنچ ی

ل ب هک رای پ هدیچی روظنم هب ،دنتل ه

لئککلم شهاک ۀ

م بککسانت نای

اهزرم ی ارجا یی ب و

،یایزیفوی

داه ن اه ی مکککسر ی دج دی اب یتکککلی لوکککصا هب هج وت اب

ه یایژو وردی ا

داجی فرعم و ی [ دندرگ 9

، 26 .]

تارییغت ناه ج

ی حم طی

،تککککلیز عطق مدع

تی ئ ارا ۀ

کککسوکا تامدخ متکککلی

ازفا ار شی م ی دهد [ 10 مه هب ؛]

نی

د لی نارماح ماظن تخانش ی

نونک ی رد بآ عبانم رب مکاح

غت اب ههجاوم تاریی

حم یطی س ر تهج رد ندی

بات هب روآ ی

راگزاککس و ی

داهن ی اب دی و وا رد تی گ رارق دری ا زا . نی رد ور

ق مدع اب ههجاوم تیعط

یاه کککسوکا تامدخ

،متکککلی هب

نارماح هب طوبرم ش اچ دنچ ،بّآ تامدخ صوص خ ی

بآ

قم رد سای زوح ۀ خبآ زی م دوجو هب ی

؛دی آ 1 - بککککسان ت

زرم اه ی حم ماظن طی

یتکککلیز دم و

یتیری کککس(

یکککسای ،)

2 - وئککلم تی یریذپ زرم رد اه یی اهزرم اب هک ی

ککس یککسای و دنرادن قباطت

3 - مومع تکراکککشم ی

زوح نراقت مدع و ۀ

خبآ زی زوح اب ۀ زوح و هلئلم ۀ

س تسای [ 3 ، 9 .]

میژر یاه نارماح ی ن زی ن و لتس و لاپ ساس ا رب

1رپی هب ،

ت کککسد راه چ ۀ

و هراپ دن چ ،گن هام ه زکرمتم ،زکرمدن چ

تنار لقت زکرمتم هاوخ می

یدنب م ی دوش م ساسا رب هک نازی

گنهام ه ی ب نی داه ن م و اه نازی ذوت عی خکککشم تردق

م ی دوککش [ 27 ژر .]

می نارماح ی اراد زکرمدنچ ی

راامه ی و

گنهامه ی مه و لااب نینچ زوت عی ژر ؛لااب تردق می

نارماح ی

اراد گن هام ه زکرمتم ی

راا مه ی زوت ام ا لااب عی

تردق

اپ

؛نیی هب ژر هولاع می نارماح ی اراد هراپدنچ ی

زوت عی تردق

گنهاککمه نادککقف و لااککب

؛ی اککهن رد و تککی

ژر می نارماح ی

تنار دقاف مه زکرمتم هاوخ زوت

عی ب رد تردق نی

و اهداهن

گنهامه دقاف مه ی

اامه و یر ب نی اهداهن ی بآ اب طبترم

م ی دش اب [ 25 ، 29 تاع اطم .]

ی ژر دروم رد می

یاه نارماح ی

ند رس ارس رد ای

ارب ،تس ا هتفرگ تروص ی

[ لاثم 32 رد ،]

زوح ۀ خبآ زی ر وی نمراک لد زام روککشک رد2

کی ککسررب هب ی

ژر می نارماح ی عککضو و تی گرد و داککلف یری

اتککسار رد ی

نارماح ی اتن هک تخادرپ بآ راگزاککس جی

ن ناککش ا رد داد نی

نارماح ماظن ،هزوح ی

اراد بآ ی رادا دال ف ی

داهن هنی هدش

ب رد نی نارماح روظنم هب هک تکککسا نازرواکککشک و داهن ی

ادززکرمت هب ،بآ راگزاککس

،یی ذ تکراککشم ناعفنی

لحم ی رد

اعف رانک تی یاه هلل لس بتارم ی اهداهن ی مس ر ی ب و روط ه

لک ی ات کککسار رد نداه ن مدق ی

نارماحارف ی

تأ ک دی .دکککش

نچمه نی [ 17 مرگ قطانم رد ] و

راتکککساک ککککشخ اای

هب

لحت لی عماج تی ژر رد تکراکککشم و می

یاه نارماح ی بآ

ات ن ساکککسا رب هک تخ ادرپ جی

ا رد هلکککصاح نی

،هقطنم

پ یگدیچی یاه

داهن ی نوناک طاقن و ی

ز یدای اسانش یی هدش

ککسر روظنم هب و ندی

رافت هب نارماح وCASs

ی هجوت ،نآ

دودحم هب تی

کککلب( عبانم جی

فر نتخاکککس ،)عبانم تی

نارماح ی ککسو عی عماج(

تی ذ تکراککشم ،) ناعفنی

لحم ی رد

وت رما دی کککلب ،شناد جی

لح ،عبانم و

و تاکککضراعت لکککصف

عورکککشم تی

نچمه و نی ربهر شقن هب هجوت ی

هلمج زا هک

1 Pahl-Wostl & Knieper 2 Rio del Carmen

(4)

اهدرکراک ی

عرف ی نارماح ی پ دنتککله داهنککشی

.دککش رد

هع اط م ا ی د رگی [ طکککسوت 20

نام زاکککس هب ،]

هد ی ماظ ن

نارماح ی وت و شزومآ شقن و لگنج دی

طلس تحت شناد ۀ

ژر می نارماح ی دنچ حطس ی چ نی اتن هک دش هتخادرپ جی

رب

مها تی دم ءاق ترا رما رد شناد شقن تی ری

ت لگ نج أ ک دی

چ روککشک رد هک ،دراد نی

وت دی ناونع هب شناد کی

لککصا

لک یدی نارماح رد ی

بط عبانم یعی م رامش هب ی

دور .

سپ ش تخانش زا هوی

ژر و می نارماح ی عون هب ،بآ ی

رد

ادتبا ی راتخاس حلاص ا هار ی

س ر تهج رد ندی

بات هب روآ ی

[ ساکککسا رب هک هتفرگ رارق 23

، 24 اب ] دی ا رد نی ماگ تهج

پ و تکشادرب داهنکشی

غتم هک درک یاهری

دم تاع اطم رد رظن

ماظ ن اه ی عام تجا ی - ژو وکا کی ( اچ ب اق رد )SES

بوچر ی

شآ هنای یا دنچ و لا هی هدنامزاس ی

نچمه و دنوش نی

رب ا ساس

[ 6 ماظن ،]

اه ی نارماح ی اب راگزاکککس یتکککلی

تروکککص هب

هابش اه ی عامتجا ی ت زا لاشتم می

اه هورگ و اه ی ،نارگشنک

دوخ هدنامزاکککس ی

ماظن رب و دنوکککش اه

ی جت و شناد بر

تای

ارب نوگانوگ ی

عس وت ۀ س تس ای اه ات کرتش م تخانش و هی

[ دننک 9 اهن رد .]

تی ب یتککلیا [ ساککسا رب 21

ککلناتپ ،]

لی و

دودحم تی یاه کرت بی کبس دنمفده اه

ی نارماح ی و هک ی

ارف مان نارماح ی لحت ،تکککسا هداهن نآ رب ار لی

دومن ز . اری رب

[ ساکککسا 28

زا لق ن هب 9

کککش هکککس ره ،]

وی ۀ نارماح ی

هلللس بتارم

،ی هابش ا ی اراد رازاب و ی

طاقن ب فعض اب و هدو دی

کککسر تهج رد ندی

ارماحارف هب ین

[ .تکککشادرب مدق 28

،]

نارماحارف ی

آرف ار دنی لمات ی یریگدای وعماج

ی ارب ی هعسوت ،

زرا یبای ور نتخاکککس راگزاکککس و درای

یاه نارماح ی فده اب

ش اچ اب هلباقم اه

ی پ هدیچی وعماج ی رعت فی .تسا هدرک

تارییغت ژو وکا ماظ ن

کی لا کککش هب اه

ی خر فلتخم

م ی

،دهد روط هب ی زوح رد هک ۀ

خبآ زی رد ۀچای ککککشط -

س رثا رد ناگتخب تسای

اه ی دم تسردان تیری

مزرس

،نی هب

ط صوصخ ی

لاس اه ی خا ری سوکا رد لداعت مدع راچد متلی

[ تککسا هدککش 43

، 33 ط ،لاثم روط هب هک ] ی

قحت یتاقی ن زای

حم هبآقح طی

یتکککلیز رد

هچای ناگتخب ترت هب بی و لقادح

،بولطم 680

و 1870 م نویلی [ بککعام رتم 37

رد و ]

قحت قی د رگی م نازی 1592 م نویلی هزادن ا بع ام رتم گ

یری [ تککسا هدککش

43 خا لاککس دنچ رد هک ] ری

ا نی ت قح أ م نی

درگن هدی چایرد بیرخت هجیتن رد .تس ا ۀ

زا نمض ،ناگتخب

دش لیدبت ،هچایرد یمتلیسوکا تامدخ نتفر نیب ن

بلاات

هروش هب ز درگ دی وت نآ لابند هب و را و

هروش زا لصاح رابغ راز

ارب زین ی ناونع هب یلحم تادوجوم ریاکس و ناکلنا تملاکس

دج دیدهت کی ی

یم رامکککش هب درگ ،نیا رب هولاع .دور

و رابغ

هروش زا هتساخرب زرواشک تلاوصحم درالمع شهاک رد راز

ی

م رثؤم زین هقطنم ی

دش اب [ 2 ، 41 ، 5 ، 4 ، 1 نچمه .]

نی هس م

اعف تی یاه ناکککلنا ی زوح باناور شهاک رد ۀ

خبآ زی رد هچای

کش ط - ناگتخب 55 / 37 م دص رد ی دنهد ناش ن هک دش اب ۀ

تأ ث ری ازکککلب ی دم تیری اقب رب ناکککلنا ای

رخت بی بآ عبانم

رد چ ای ۀ [ دراد ناگ تخب 35

، 22 ، 8 ا .]

نی غت تاریی ماظ ن رد

ژو وکا کی زوح ۀ خبآ زی رد چای ۀ کش ط - ش ن ناگتخب نا

دنهد ۀ

ژو وکا نارحب زورب یای

عام تجا نارحب زورب نآ عبت هب و ی

م ی دککشاب [ 40 ا زا .]

نی اتککسار رد نتککشادرب مدق تهج ور ی

نارماحارف

،ی ککش تخانککش هوی

ژر و می نارماح ی ا رد بآ نی

م شهوژپ دروم هقطنم ی

دشاب .

2 . یسانش شور

1.2 . یفرعم قطنم ۀ هعلاطم دروم

بلااککت اککه ی ب نی یللم ا برغ رد ناکگتخب و کککککشط

ن ناتس رهش زیری

لص اف رد و سراف ناجنس را بونج و ۀ

964

ک یرتمولی ککش قرککش

زاری زا بلاات نیا .تککسا هدککش عقاو

مهم هاگتکلیز نیرت اه

ی تعکسو رظن زا و هدوب سراف ناتکسا

مود نی چایرد ۀ لخاد ی م بول حم روش ک ی

دنوش ساسا رب و

ناوق نی لخاد ی رمز رد ،روکککشک ۀ

کراپ اه ی لم ی ط هقب دنب ی

ل ناونک قباطم و هدش نوی

هچایرد ءزج رل مار اه

ی روش بآ

[ دراد رارق 34

شخب هقطنم نیا .]

یهایگ شکککشوپ زا ییاه

یناریا - نیا ناهایگ نیرتمهم زا نوگ و هنمرد و دراد یناروت

یم رامککش هب هقطنم دادعت .دنور

ی هنوگ اه ی دادعت و یهایگ

دایز ی هنوگ اه ی یموب و هنوگ اه ی راکککصحنا ی

د دودحم ر ۀ

عومجم رد .دککنراد دوجو ناککگتخب یتاککع اککطم 86

ککنوگ ۀ

،رادناتکککلپ 251

،هدنرپ هنوگ 36

و هدنزخ هنوگ 23

هنوگ

(5)

دودحم رد یهام ۀ

بذاج هک هدکککش ییاکککسانکککش ناگتخب ۀ

دنمشزرا ی ارب ی یم رامش هب نارگشهوژپ و نارگشدرگ دنور

ژیو تیمها زا یکاح و ۀ

صرع نیا ۀ سا یتلیز ت

[ 7 .]

نیرتمهم د

لی ا باخ تنا نی

هب هق طنم دودح م ناونع

ۀ

تاع اطم

،ی عض و تی گرارق یری رد هچای زوح تعس و و ۀ

خبآ زی

م نآ تس دلااب ی

دش اب دس دوجو هک اه

ی س ،نزدورد دنوی

و

ت ناونع هب هک اردککصلام أ

م نی دننک ۀ لککصا ی رهککش دنچ بآ

ش لثم گرزب زاری

دنچ و نی ضارا راتاه رازه ی

زرواشک ی رد

م هقطنم ی اب مها ،دنکککش تی

ت ا هب هجو نی ود ار هزوح نادنچ

م ی دنک فرط زا . ی اهزرم روبع ی

س یس ای زا ناتس رهش راهچ

ا نی رد

،هچای پ ثعاب یگدیچی عامتجا ماظن

ی - ژو وکا کی نآ

ضارا دوجو .تسا هدش ی

زرواشک ی ا فارطا رد نی

رد هچای زا

د زابری ن و زای لحم عماوج مربم ی

زرواکککشک لغکککش هب

،ی رما کککصخت

ی رد ار بآ زوح

ۀ خبآ زی رد چای ۀ کککلب ناگتخب رای

پ هدیچی امرکککس هب هجوت هک تکککسا هدرک هی

یاه عامتجا ی

م ،هقطنم رد دوجوم ی

دناوت هرگ اشگ ی ا نی .دشاب تلااشم

هب عت روظنم نیی تاع اطم زرم

،ی ز تعکککسو هب هجوت اب دای

زوح ۀ خبآ زی رد چای ۀ ککککشط - کککلقت هب مادقا ،ناگتخب می

ا نی

ز هب هزوح هزوحری

یاه خبآ زی رواجم رد عقاو رد ت

هچای هب و

وحن ی اپ رد نیی تککسد زوح ۀ خبآ زی رد چای ۀ کککشط - ناگتخب

هب سپس .دش فلت روظنم

قی س زرم یسای ه و کیژو وردی تهج

عت نیی ج عما ۀ رامآ

،ی زرم اه ی ککس یککسای ناتککلهد زرم و اه

ز هزوحری یاه خبآ زی رد رواجم هچای دودحم و هدش ماغدا مه اب ۀ

دودحم ناونع هب ،زرم ود ره کرتککشم ۀ

رظن دم هع اطم دروم

روط هب .تفرگ رارق ی

ا هک نی س زرم رد ،هدودحم یس ای

راهچ

ز تشه و ناتسرهش زوحری

ۀ خبآ زی لاش( دش عقاو 1

.)

لکش 1 قطنم . ۀ :عبنم( هعلاطم دروم هتفای

یاه قحت

،قی 1397 )

2.2 . قیقحت شور

ا رد نی قحت قی کککسررب تهج ی

لحت و لی کککش هوی ژر و می

نارماح ی قطنم رد بآ ۀ

داهن ،هع اطم دروم اه

ی مکککسر ی و

غ یمکککسرری نامزاکککس(

اه ی غ ری یت ود ناتکککسرهکککش راهچ )1

ن ،ناجنککسرا ی

،زیر و بآ اب طابترا رد هک نابهتککسا و همارخ

دم تیری ه ولگ شور زا دندوب نآ فرب

ی اسانش یی دروم و هدش

لحت لی گ رارق

؛دنتفر دب نی قحت عورش زا سپ هک تروص قی

رادا زا ۀ وج و ناتسرهش بآ عبانم ای

ندش د رگی طبترم تارادا

1 NGO

(6)

ن ،ناجنس را ناتس رهش هس رد ،بآ اب ی

زیر ره ،نابهتس ا و

مادک 21 مس ر داهن ی

غ و ری یمس ر ،همارخ ناتس رهش رد و

23 مس ر داهن ی

غ و ری یمس ر اس انش یی لودج( دندش 1

.)

نچمه نی روظنم هب لی لحت

ذ تارظن ناع فنی لحم ی ره رد

،ناتسرهش راهچ کی

فداصت تروص هب اتسور ی

دش باختنا

رد زا سپ و تفای

زا هدافتس ا هب ،اهاتس ور نآ نازرواش ک رامآ

هن ومن هب مادق ا ،نارکوک لومرف گ

یری درگ دی لودج ( 2 .)

نارکوک لومرف یای

رتدربراکرپ زا نی

شور ارب اه ی بککساحم ۀ

نومن مجح ۀ

رامآ ی .تسا

𝑛 =

𝑧²𝑝𝑞 𝑑² 1+ 1

𝑁 ( 𝑧²𝑝𝑞

𝑑² −1)

هک :

؛هنومن مجح :n

عمج مجح :N

تی رامآ

؛ی

تبلن :p

ی عمج زا تی اراد ی عم تفص

؛نی

ایq

( 1 - تبلن :)p

ی عمج زا تی عم تفص دقاف

؛نی

مطا هجرد :d

نانی ای امتحا تقد ی

.بولطم

لودج 1 . داهن ییاسانش یاه بآ اب طبترم هدش

ریغ/یمسر( داهن )یمسر

ناجنسرا ین

زیر همارخ

نابهتسا

ییاتسور بلاضاف و بآ روما تیریدم

*

رادا ۀ بآ عبانم

*

رادا ۀ یرادزیخبآ و یعیبط عبانم

*

یزرواشک داهج تیریدم

*

یزرواشک کناب

*

رادا ۀ طیحم ت افح تلیز

*

رادا ۀ یرگشدرگ و یتسد عیانص ،یگنهرف ثاریم

*

رادا ۀ یعامتجا هافر و راک ،نواعت

*

)هر( ینیمخ ماما دادما هتیمک

*

یرادنامرف

*

رادا ۀ تراجت و ندعم ،تعنص

*

رادا ۀ یزاسرهش و هار

*

یرادشخب

*

اتسور یملاسا یاروش

*

یماظتنا یورین یهدنامرف

*

رادا ۀ یرتلگداد

*

قرب عیزوت تیریدم

*

هدروآرف شخپ تکرش یتفن یاه

*

رادا ۀ یشاهز و یرایبآ -

-

* -

ییاتسور نواعت تیریدم

*

رادا ۀ شرورپ و شزومآ

*

ناجنسرا زبس تلاق نمجنا (

)NGO

* -

- -

( ناگتخب نیرید ناظفاح نمجنا )NGO

- -

* -

نیب بلاات ناگدننکءایحا یلحم هورگ ( ناجمک یللم ا

)NGO

- -

* -

( ناگتخب راگدنام ثاریم نمجنا )NGO

-

* -

-

( نابهتسا دیشروخ ناماگشیپ نمجنا )NGO

- -

-

*

(7)

لودج 2 عماج . ۀ ناعفنیذ یرامآ یلحم

ناتسرهش اتسور

نیمز تحالم ساسا رب نازرواشک دادعت تشکریز

لومرف ساسا رب هنومن دادعت نارکوک

=اطخ(

5

)دصرد 2 زا رتمک

راتاه نیب

2 ات 10

راتاه زا رتشیب

10 راتاه

ناجنسرا قرش

دابآ 36

21 3

130 2 12 16 نیزج زیرین

همارخ ریگروگ دابآزعم

27 35

8

نابهتسا هناخ

تک 18

13 4

هتفای :عبنم(

،قیقحت یاه 1397

)

رد ا نی قحت قی عمج تهج همانککشککسرپ زا روآ

ی هداد اه

عت همانککشککسرپ ود لماککش هک ،دککش هدافتککسا نیی

ککش وی ۀ

نارماح ی ذ و داهن حطککس ود رد عفنی

و کی همانککشککسرپ

لحت لی ابککش ۀ عامتجا ی مانککشککسرپ .دوب داهن حطککس رد ۀ

عت نیی ش وی ۀ نارماح

،ی 10 غتم ری هس هب مادک ره هک هدوب

وگ هی کککلقت می یدنب درکراک .دکککش یاه

عرف ی نارماح

،ی

غتم ری یاه لصا ی ا نی هلللس کبس هس و همانشسرپ بتارم

،ی

هابککش ا ی وگ ،رازاب و هی

یاه ا نی اککشت ار همانککشککسرپ لی

م ی دنهد [ ساسا رب(

9 نچمه .)]

نی ا رد نی ب همانشسرپ ار

ی

وگخکککساپ یی

قم زا سای هجرد دنب ی زگ جنپ هنی یا ترای

هداف تکککسا نیب ینورد یگنهام ه شجنکککس یارب .دکککش

خاش اه ی هب خابنورک یاف آ بیرض زا فلتخم یای ناونع

هدافتککسا دامتعا تیلباق ای ییایاپ بیارککض زا رادقم .دککش

رکککض بی اف آ ی عت همانکککشکککسرپ لک خابنورک نیی

کککش وی ۀ

نارماح ی ذ و داهن حطکککس رد

،عفنی هب ترت بی ربارب 71 / 0 و

69 / 0 اف آ ًلاومعم .دش هبساحم ی

ب خابنورک نی

6 / 0 ات 8 / 0

لباق بق لو زا رتلااب و 8

/ 0 ناشن دنهد ۀ اپ ییای ب م لاا ی دشاب و

ا هچره نی هب ددع کی دزن کی رت ا رد .تککسا رتهب دککشاب نی

ارب شهوژپ ی

زجت هککی لککیلحتو راککمآ

،ی لحت نومزآ زا لککی

راو سنای مرن رد ناناد نومزآ و رازفا

SPSS25

فتسا .دش هدا

هب کککسررب روظنم ی

ژر می نارماح ی قطنم رد بآ ۀ

دروم

ور زا ،هع اط م درای

لحت لی ا بکککش ۀ عام تجا ی ( رد )SNA

ب طباور نی داهن روط هب ؛دکککش هدافتکککسا اه ی

رتام هک سی جوز

ی ابککش ۀ ب طباور نی داهن اه ی مککسر ی غ و یمککسرری

ککسرت می مات زا سپ و

،لی ککسا اب مرن زا هدافت رازفا

Ucinet 6

زجت دروم هی

و لیلحت رارق خاککش .تفرگ اه

ی دروم هابککش

ککسررب ی ا رد نی قحت قی زکرم لماککش تی

جورخ هجرد ی

رد

وسود و درخ حطس یگی

پ دنوی اه م نلاک حطس رد ی

دشاب زا .

زکرم خاکککش تی

جورخ هجرد ی

عت روظنم هب نیی

تردق

عت روظنم هب .دکککش هدافتکککسا داهن ره نیی

م نازی شنکارپ

ب رد تردق نی

داهن داهن دکککصرد ،اه اه

یی هک یاراد ن یمی زا

پ لک دنوی اه نچمه .تفرگ رارق خاککش ناونع هب دندوب نی

وکککسود خاکککش یگی

پ دنوی اه م خاکککش ناونع هب نازی

راامه ی ب تکراککشم و نی

داهن دم اه [ تفرگ رارق رظن 11

.]

م نازی ود وکککس یگی پ دنوی اه یای خاکککش زا اه

ی رد مهم

عت نیی م نازی اپ یرادی ابش رد ۀ دروم م و تسا رظن ی

ناوت ا ز

ا نی ارب خاش ی

م ندرک خشم نازی

تکراشم و دامتعا

نچمه ،درک هدافتککسا لباقتم نی

،هابککش زکرمت خاککش

دص رد ی زکرم نارگش نک تس د رد هک تس ا هابش زا ی

ناش ن عقاو رد و تسا هدش روصحم دنهد

ۀ زوت عی رد تردق

[ تسا هابش 38

.]

3 جیاتن .

هیزجت روظنم هب و

هداد لیلحت عمج یاه

زا هدکککش یروآ

نومزآ زا ،عفنیذ و داهن حطککس ود رد همانککشککسرپ قیرط

(8)

( سنایراو لیلحت

ANOVA

ل یاقم تهج ) ۀ

جیاتن نیگنایم

ویش نییعت هب طوبرم ۀ

رامآ جیاتن .دش هدافتس ا ینارماح

عماج هب طوبرم یفیصوت ۀ

لودج رد یسررب دروم یرامآ 3

و 4 هدش هدروآ لودج ساسا رب .تسا

5 و 6 لیاقم جیاتن ، ۀ

ویککش هککس زا کی ره نیگنایم ۀ

هککللککس ینارماح ،یبتارم

هابکککش ود رد ینارماح یعرف درکراک ره رد یرازاب و یا

.دش هبساحم یلحم ناعفنیذ و داهن حطس

لودج 3 عماج هب طوبرم یفیصوت رامآ جیاتن . ۀ

یداهن یرامآ دارفا دادعت دصرد

نس زا رتمک

35 لاس 20

10 / 24

نیب 35 ات 50 لاس 57

28 / 66

زا رتشیب 50 لاس 8

30 / 9

تیلنج درم

78 70

/ 90

نز 8

30 / 9

تمس تسایر

39 35

/ 45

تنواعم 27

40 / 31

سانشراک 19

09 / 22

داهن عون یمسر

81 19

/ 94

ریغ )داهن مدرم( یمسر 5

81 / 5

تلایصحت نییاپ

سنالی زا رت 12

46 / 14

رتلااب و سنالی 74

05 / 86

)

لودج ساس ا رب 3

، 28 / 66 رد وگخس اپ دارفا زا دص رد

اراد ،داهن حطس ی

ب نس نی 35 ات 50 و دندوب لاس 70

/ 90

نآ دککصرد نچمه .دندوب درم مه اه

نی لودج ساککسا رب 4

،

38 / 65 وگخس اپ زا دص رد نای

ذ حطس ناعفنی لحم ی اراد ی

ب نس رتشی زا 40 و لاس 69 / 97 هب ،دندوب درم اهنآ دصرد

هولاع 23 / 49 کککصرد د اراد اهنآ ی زا رتمک هناهام دمآرد 1

م نویلی م ناموت ی دنشاب .

ۀویش نییعت همانشسرپ سنایراو لیلحت زا لصاح جیاتن لودج( داهن حطس رد ینارماح 5

یم ناش ن ،) رد هک دهد

ره 10 خس اپ ،هدش یس ررب ینارماح یعرف درکراک رد اه

هلککللککس ینارماح هویککش هککس نییعت هابککش ،یبتارم

و یا

ینعم فلاتخا یاراد ،یرازاب حطس رد یراد

5 هدوب دص رد

روظنم هب سپ ؛تکککسا هبتر

هویکککش یدنب اب ،ینارماح یاه

ینارماح یعرف درکراک ره رد ،ناناد نومزآ زا هدافتکککسا لاش( دش خشم داهن حطس رد دوجوم ینارماح ۀویش

2 درکراک رد ساسا نیا رب .) ب اق یاه

لح ،تسایس یریگ

،یربهر و تیعورش م ،یبایزرا و شیاپ ،شامش ک لص ف و هلل لس ینارماح ۀویش هب تبل ن یبتارم

رگید ۀویش ود

ینعم فلاتخا یاراد دوخ هککب ار لوا ۀککبتر و هدوب یراد

درکراک رد نینچمه .تسا هداد صاصتخا ،عبانم جیلب یاه

نوناکق ۀویکککش ود ،تکیعماکج و ندوب هدکنیاکمن ،یراذکگ

هلککللککس هابککش و یبتارم

فلاتخا یاراد مه هب تبککلن یا

ینعم فلاتخا یرازاب ۀویکککش هب تبکککلن اما ،هدوبن یراد

ینعم ۀویککش ناونع هب کرتککشم تروککص هب و هتککشاد راد

یم یقلت داهن هاگدید زا ینونک ینارماح درکراک رد .دنوش

هابش ینارماح ۀویش ،شناد دی وت یعرف ود هب تبل ن یا

ینعم فلاتخا یاراد رگید ۀویش ۀویش ناونع هب و هدوب راد

یم رارق رظندم داهن هاگدید زا ینونک ینارماح .دریگ

(9)

لودج 4 عماج هب طوبرم یفیصوت رامآ جیاتن . ۀ

یلحم ناعفنیذ یرامآ نومن دادعت ۀ عماج ۀ یلحم دصرد

نس زا رتمک

25 لاس 8

15 / 6

25 - 40 لاس 37

46 / 28

38 / 65

تیلنج درم

127 69

/ 97

نز 3

31 / 2

راوناخ ءاضعا دادعت رتمک

زا 3 39

30

3 - 5 55

31 / 42

زا رتشیب 5 36

69 / 27

تلایصحت یب

داوس 31

85 / 23

ییادتبا 66

77 / 50

لایس 12

23 / 9

ملپید 14

77 / 10

رتلااب و سنالی 7

38 / 5

دمآرد نازیم هنایهام ریز

1 ناموت نویلیم 64

23 / 49

نیب 1 ات 2 ناموت نویلیم 54

54 / 41

زا رتشیب 2 نویلیم ناموت 12

23 / 9

یزرواشک هبرجت زا رتمک

10 لاس 11

46 / 8

نیب 10 ات 25 لاس 66

77 / 50

77 / 40

یرایبآ هویش یباقرغ

104 80

راشف تحت 26

20

لوصحم عون تعارز

103 23

/ 79

غاب 27

77 / 20

بآ نیمات عبنم همشچ

25 23

/ 19

هاچ 73

15 / 56

هناخدور 32

62 / 24

نیمز تیا ام عون عاشم

117 90

یراذگاو 5

85 / 3

یصخش 4

08 / 3

هراجا یا 4

08 / 3

)

(10)

لودج 5 ویش نییعت . ۀ

هفرطکی سنایراو لیلحت بسح رب داهن حطس رد ینارمکح

1

ینعم

یراد ^F هرامآ تاعبرم نیگنایم یدازآ هجرد تاعبرم عومجم ینارماح یعرفیاهدرکراک

0** 9/97

16 /

8 2 16/31 اههویش نیب

ب اق تسایس یریگ 82

/

0 132 108/02 اههویش نورد

134 124/33 لک

0** 11/23

67 /

شناد دی وت 78

/

134 119/23 لک

0/001^** 7/48

54 /

عبانم جیلب 87

/

134 128/50 لک

0** 19/06

22 /

لح و شامشک لصف اه

43 /

134 242/93 لک

0** 8/14

67 /

نوناق یراذگ 06

/

134 157/93 لک

0/029^** 3/64

67 /

یبایزرا و شیاپ 01

/

134 140/43 لک

0** 10/05

65 /

تیعورشم 97

/

134 146/10 لک

0** 24/21

77 /

یربهر 90

/

134 162/23 لک

0** 31/41

23 /

ندوب هدنیامن 52

/

134 100/66 لک

0/004^** 5/81

27 /

تیعماج 91

/

134 130/23 لک

)

**

ینعم ینعم * ،دصرد کی حطس رد یراد دصرد جنپ حطس رد یراد

[

1 One – Way Analysis (ANOVA)

(11)

لکش 2 هویش نیگنایم ۀسیاقم . نکناد نومزآ زا هدافتسا اب داهن حطس رد ینارمکح یاه

1

لودج 6 نومزآ بسح رب عفنیذ حطس رد ینارمکح ۀویش نییعت . کی سنایراو لیلحت

هفرط ینعم

یراد ^F هرامآ تاعبرم نیگنایم یدازآ هجرد تاعبرم عومجم ینارماح یعرف یاهدرکراک

000**

/

0 396/75

24 /

189 2 378/48 اههویش نیب

ب اق تسایس یریگ 48

/

389 563/07 لک

000**

/

0 186/85

28 /

123 2 246/57 اههویش نیب

شناد دی وت 66

/

389 501/91 لک

000**

/

0 54/41

67 /

عبانم جیلب 73

/

389 361/50 لک

000**

/

0 121/43

56 /

102 2 205/12 اههویش نیب

لح و شامشک لصف اه

84 /

389 531/96 لک

000**

/

0 379/40

85 /

196 2 393/70 اههویش نیب

نوناق یراذگ 52

/

389 594/49 لک

1 Duncan test