رب یلیلحت یلیصحت یگناگیب
نایوجشناد لماوع و
اب طبترم نآ
یتمه اضر
1
اینریپ ارهز
2
:تفایرد خیرات 23
/ 03 / 95 :شریذپ خیرات 08
/ 11 / 95
هدیکچ
بی گناگ ی صحت یل ی زا یتخانش ای یفطاع ییادج هب هبنج
یاه رتسب فلتخم یشزومآ
دننام دنیارف
لیصحت یریگدای و یاضف ،
،هاگشناد ناداتسا نایوجشناد ، رگید
و ساسحا ییادج زا دیلوت تا
یملع ناش ملاک کی رد و
، ناسنا یهاگشناد بولطم .دراد هراشا یسررب ،رضاح شهوژپ زا فده
و ناهفصا هاگشناد نایوجشناد نایم رد یلیصحت یگناگیب نازیم زا یخرب
لماوع رثؤم رب نآ تسا .
شهوژپ نیا شور اب
نایوجشناد یور یشیامیپ هتشر
یاه عطاقم فلتخم یسانشراک و یسانشراک
دشرا هتفرگ تروص تسا
. هتفای زا لصاح یاه هزادنا
یریگ دعب جنپ رد یلیصحت یگناگیب یب
یتردق ،
یب ییانعم ، یب یراجنه یعامتجا یاوزنا و ینیبدب ، یم ناشن
دهد یم نیگنا ب یلیصحت یگناگی
تسا طسوتم دح زا رتلااب یمک نایوجشناد و
ساسحا نازیم ب
ی یتردق رد نایوجشناد ینیبدب و
.تسا رتشیب رگید داعبا اب هسیاقم ساسارب ،نینچمه
جیاتن اب لماعت ناداتسا ، ةزیگنا و یلیصحت
د ی د هاگد ی مهم نارگ هب
لیصحت ثأت ری میقتسم نایوجشناد یلیصحت یگناگیب شهاک رب دنراد
و
اضر زا تی ةتشر ،یلیصحت هب شرگن ةدنیآ و یلغش ةرادنپدوخ یلیصحت ثأت ری غ میقتسمری رب شهاک
یلیصحت یگناگیب نایوجشناد
دنراد .
ژاو ه یاه یدیلک : ،یلیصحت یگناگیب اب لماعت
ناداتسا ،
،یلیصحت ةرادنپدوخ د
ی هاگد د ی مهم نارگ هب
لیصحت هتشر زا تیاضر ، ،
هب شرگن ةدنیآ یلغش .
1 . ناهفصا هاگشناد یعامتجا مولع هورگ رایداتسا
،)لوئسم ةدنسیون(
r.hemati@ltr.ui.ac.ir
2 . گنهرف یدربهار تیریدم دشرا یسانشراک zahra.pirniya@yahoo.com ،
همدقم
بی گناگ ی صحت یل
1ی )یهاگشناد(
هب ناونع یکی زا لکش یاه ب ی گناگ ی
، حلاطصا ی تسا ک ه نآ زا ارب ی
ضوت ی ح
« ادج یی وجشناد ی نا ی ا شناد نازومآ زا ارف ی دن ی گدا ی ر ی
» هدافتسا م ی دوش . زا یخرب هناشن اه و
قیداصم یگناگیب
یهاگشناد ترابع
دنا زا : ساسحا و
شرگن ب ی یتردق
، ب ی یراجنه یاوزنا ،
یعامتجا و
لکرد یگناگیب زا دنیارف ،دوخ یاضف ،لیصحت
،هاگشناد ناداتسا
نایوجشناد ، رگید
و
ساسحا ییادج
زا ناسنا یهاگشناد و بولطم
هدیا
،یلیعامسا و یئاکذ( لآ 1390
) . یگناگیب
یلیصحت حطس رد مه
حطس رد مه و یدرف یفنم یاهدمایپ ینامزاس
یناوارف
،یدرف حطس رد .دراد
تسدزا لماش یگناگیب یفنم جیاتن ،یدرف تفرشیپ دوکر و تیقلاخ نتفر
یب هزیگنا ندش و ان تیاضر ی ،
ساسحا یب یگدیاف رییغت رباربرد تمواقم ،اوزنا و شکمشک ، ینامز یتح
ندشرتهب یارب رییغت هک
،دشاب مک راک ی ، ب ی یگدارا ، و ردخم داوم لامعتسا صرق
اه ی ناور نادرگ یهورگ تیلاعف ،
بان ،تنوشخ ،هناراجنه مسیلادنو
2،
3تبیغ و ...
تسا ،ونیرابراگ(
1973 ،رپوک و سرباکسا ؛ 2003
؛
،ناراکمه و نوارب 2003
) . طیحم رد هناگیب
زا جراخ نایوجشناد ،هدننک لاعف
تی یاه یسلاک
فیرعت هدش هقلاع ا ی ریاس هب لاعف تی یاه ناشن یهاگشناد من
ی دنهد و نآ ار فلت ندرک تقو و
یب یرما هدوه م ی دنناد ، رد رتمک لاعف
تی یاه تکراشم یعمج م
ی دننک و عومجمرد ساسحا
قلعت رطاخ .دنرادن یملع طیحم و لیصحت و سرد هب یناسک
هاگشناد هب طقف هک تفر
دمآو یم دننک
نآ یناکم ار یم
دنناد رد دوخ هاوخلد کردم ذخا یارب دنروبجم هک نآ
هچره و دنشاب هتشاد روضح
زا رتدوز
« رش
» نآ لاخ زا .دنوش ص ا
نی ور
، هن هاگشناد هب
ناونع یارب یناکم ملع
زومآ ی دیفم ای
عقاو ندش ،عامتجا یارب لب
هک طقف هب ،هدنیآ رد لغش و دمآرد بسک یارب خأت
ری نتخادنا ةرود
مشچ و نارسپ یارب یزابرس و
مه مشچ ی ک دراد تیمها ه
جیتن ة نآ تسدزا یروآون و تیقلاخ نتفر
رد هاگشناد ه ا تس .
« دهاشم ة راتفر عمج ی وجشناد ی ناشن نا م ی دهد ک ه اب ا ین ک ه نانآ مامت شلات دوخ
ار ارب ی لوبق ی رد ک ن ک رو ماجنا م ی دنهد
، دعب زا دورو هب حم ی ط هاگشناد مک مک تبسن هب ارش ی ط
دوجوم رد حم ی ط شزومآ ی ساسحا راجزنا و ب ی راز ی قلاع ،هدومن ة
نانآ هب سرد و صحت ی ل ک شها
ی هتفا و هب بع رگید ترا زا
صحت ی ل و هاگشناد ب ی هناگ م ی دنوش »
،دنرمروپدیح و یوسوم(
1390 ) .
رد شهوژپ اه ی ددعتم ( ،یفئاط 1378 ضاق ؛ ی ابطابط یی هدادو و ی ،ر 1380 ؛ فر عی روپ ، 1383 ؛
نامز ی ظع و ی م ی ، 1383 ؛ عناق ی ،دار 1385 لضاف ؛ ی ، 1387 ؛ لع و رگزادگ ی
،مدقا هداز 1387
؛ نسحم ی
1. Academic alienation 2. Vandalism
3. Absenteeism
ربت ی ز ی ،ناراکمه و 1389
؛ تمه ی ، 1392 ) د ر ةزوح و یلاع شزومآ ملع
یهوژپ تسا هدش صخشم
ای ن داهن فعض اه ی دج ی رد هعماج ذپ یری و نورد ی یزاس شزرا اه و لکش هد ی وه هب ی ت
هاگشناد ی ا و ی داج تداع هراو اه ی رورض ی ارب ی هاگشناد ناسنا ی
دراد . اراکان یی اضف ی هاگشناد ی
ای ا رد نار ی و اهراجنه شرورپ و داج اهراتفگ و اهراتفر رد نآ رولبت
ی هاگشناد ی رد فعض ،نا
راکمه ی یاه هورگ ی مدع ، گنا زی ة فاک ی رب ا ی تخس شوک ی لمحت و ترارم
اه ی ملع ، فعض رد
تیقلاخ
، فعض حور ی ة رگشهوژپ ی
قحت و ی ،ق فعض و تکراشم گنهرف حور
ی ة ملع ارگ یی فعض ،
ملع لماعت ی
وجشناد ی اب نا ناداتسا وجشناد و ی
ک زا جراخ نا ،روش
دوبن ذپدقن و دقن ی
ر ی
، ارگ ی هب ش
پی ور ی اهراجنه دض زا ی
،ملع ریگرد ،یملع تقرس ن
ساسحا ،یسلاک ثحابم رد قیمع ندش
د باذع و یگتسخ ر
،سرد سلاک ارگدرف
یی قفوم ،شزومآ رد ی
پ و ت ی صحت تفرش یل
ی ، ب ی یگزیگنا
و . ..
دراوم هلمج زا ی
ا رد هک تسا ی
ن شهوژپ اه یم هدهاشم دوش
. نیا و یگژی اه رد نایوجشناد
لیصحت زا هناگیب هاگشناد و
زین دراد دوجو .
ینامز هک ساسحا وجشناد یم
دنک شلات یاه یو یملع
یرما یب لصاح و یب انعم تس دراو و هناماس یا هک تسا هدش رد
آ ن توافت باشود و غود نیب
و درادن دوجو یسوسحم تیاهنرد
هک ییوجشناد ره دراو
آ ن یم دوش اب دوز ای رید کردم
زا یهاگشناد نآ
جراخ یم دوش رطیس(
ة تیمک رازاب هب دورو یارب رگید لماوع تیمها و )یرلااس
فعض( تسا ربتعم یهاگشناد کردم و لیصحت زا رتشیب راک هتسیاش
یرلااس ،)صصخت و یمن
ناوت
زا نآ راظتنا وجشناد تخس
یشوک و اهراجنه هب یدنبیاپ و هناقداص تیلاعف و بادآ
اد ار ملع .تش
،نینچمه ینامز
هک یشخبرثا و یدمآراک هب نایوجشناد هتخومآ
اه هاگن دوخ شناد و یزیمآدیدرت
و دنراد یمن دناوت جیاتن شلات یاه و یملع یلیصحت
دوخ ،دنیبب ار جیتن
ه یزیچ هب زج ،سأی
یگدروخرس ،
یب یگزیگنا یفیلکتلاب و .تسین
نیا هب هجوت اب تاحیضوت
، شسرپ یاه شهوژپ هب
یا ن تروص تسا : 1 . نازیم یگناگیب یلیصحت رد
نایم نایوجشناد هاگشناد
ناهفصا ردقچ
؟تسا
2 . مادک لماوع یعامتجا و
ناور یتخانش و هنیمز یا ( تیعمج یتخانش ) توافت رد نازیم یگناگیب
یلیصحت نایوجشناد
هاگشناد ناهفصا ار نییبت یم
؟دنک
و یرظن ینابم ۀنیشیپ
شهوژپ
د لکر
، رد ةنیمز
« یلیصحت یگناگیب
» ای
« یهاگشناد یگناگیب »
شهوژپ یاه تروص لخاد رد یدایز
تسا هتفرگن
، یلاحرد هک ههد نیدنچ هب عوضوم نیا دورو زا
ثحب یاه و یلاع شزومآ شهوژپ
یاه
اب طبترم نآ روشک زا جراخ رد یم
درذگ مه زونه و زا یکی
هغدغد یاه هزوح نیا رد نادنمشیدنا یلصا
بوسحم یم
دوش
؛ لاثم یارب
، هتسد یدنب نمیس - هد رد هک ة
1960 ات 1970 ب ه راک تفر - د نوتم ر
آ رد یلاع شزوم لاس
یاه 2009 ات 2013 زا شیب 50 دانتسا دروم راب هدوب
تسا ،زنیگ و تراهنراب(
2014 ) شهوژپ جیاتن . ( دنرمروپردیح و یوسوم
1390 ) رد ةنیمز عضو ی ت ب ی گناگ ی صحت یل ی خرب و ی زا
رثؤم لماوع رب
نآ ب رد ی وجشناد ن ی
دهاش هاگشناد نا ناشن
یم دهد رد حطس ک نلا
، غتم ی اهر یی نوچ
کردم ییارگ ا ، ی ژولوئد کی و یتشابنا شزومآ ماظن ندوب ی
؛ رد حطس می هنا غتم ، ی اهر ی ی نوچ وروب ک سار ی
رادا ی ، تیدودحم یاه
لامعا هدش هاگشناد طسوت
، بس ک دم ی ر ی ت هورگ شزومآ ی و رابتعا عامتجا ی
هاگشناد و رد حطس درخ ن ی ز ریغتم یامرس ة گنهرف ی م اب ی ب ناز ی گناگ ی صحت یل ی هطبار دنراد . و ییاکذ
یلیعامسا (
1390 ) ماجنا اب نداد هب یفیک شهوژپ ةیرظن ةویش
هنیمز یا نایم رد 40 رفن زا نایوجشناد
تلایصحت یلیمکت
مولع یناسنا و رهش یعامتجا نارهت
، ناشن دنداد هفلؤم یاه یلصا ةبرجت گیب یگنا
و یلیصحت یهاگشناد
نمض طابترا و یریذپریثأت میقتسم
زا تسایس
،گنهرف راثآ و یاهدمایپ
،یعامتجا
یناور و یداصتقا یمهم رد یگدنز نایوجشناد دراد
. هلصاف ینیزگ ای یگناگیب یهاگشناد
،دنمفده قباطت
یشنیزگ اب تاراظتنا و یاهراجنه یتخانش
یهاگشناد و
داجیا یگنهامه و
لداعت نیب اهزاین و شزرا یاه
یصخش اب دوخ یهاگشناد و
یمسر ( هدرخ گنهرف یلوادرگاش اه
) هنوگ یاه ةدمع ةبرجت یگناگیب و
دربهار یاه ههجاوم اب نآ یارب نایوجشناد بوسحم
یم دنوش . شهوژپ جیاتن ( ناراکمه و یماریب
1393 )
ناشن داد یتروصرد هک
گنهرف ینامزاس هاگشناد زا یراتخمدوخ شناد
نایوج تیامح
،دنک نآ اه ب یگناگی
یلیصحت یرتمک ار هبرجت یم دننک . رد شهوژپ ناج یلع هداز بوچ یتسب یرفعج و (
1393 ) صخشم
دش ،یهاگشناد نورب لماوع نایم زا یدمآراکان
همانرب یا بذج و تیبرت شناد
ناگتخومآ و یهاگشناد
نییاپ ملاع و ملع ،لیصحت تلزنم و ماقم ندوب زا و
نایم وع نورد لما یهاگشناد ،
هاگشناد ییاناوت فعض
و داجیا رد عسوت
ة یگتسیاش یاه ،ینوناک نییاپ رد یصصخت راک رازبا و تازیهجت و تلایهست ندوب
هطبار یلیصحت یگناگیب ریغتم اب هاگشناد هتشاد
دنا . شهوژپ یاه رگید رد زین ی ةنیمز
یگناگیب تروص
هتفرگ تسا هک طقف وبرم یلیصحت یگناگیب هب ط
یمن دوش
، اما داعبا نیا زا یرگید هلئسم
ار نایم رد
نایوجشناد نشور
یم دزاس زا هک نآ هلمج یم ناوت نیا هب شهوژپ اه درک هراشا یعامتجا یگناگیب :
( ناناوج یمیهاربا ،ناراکمه و هیول
1393 ،یلوسر و همطاف ینب ؛ 1389
)
، یگناگیبدوخزا نایم رد
نایوجشناد (
و یدلک یفص ،روپ 1381 ) ، ةطبار دوخزا نیب و ینامیلس( ناناوجون یراکهزب و یگناگیب
،یبیان 1391 ،) و یسایس ،یعامتجا یمونآ ساسحا
،ییاجرم( ناناوج نایم رد یداصتقا 1382
و شناد ؛
یلع روپ ، 1392 ) و و یگناگیب ساسحا هرادنپدوخ
،یلعجنگ و رلااس ،نایدیون( نایوجشناد رد 1380
).
کلادس و تیمشا ( 1
1970 د ) هاگشناد رد نایوجشناد یگناگیب اب طبترم یاهریغتم یسررب ر
هجیتن دنلیرم هک دنتفرگ
یگناگیب نازیم هزات
اهدراو نینچمه .تسا رتمک
، نیرتشیب هک ینایوجشناد
هک دندوب یناسک دنتشاد ار یگناگیب ساسحا
ًابیرقت هک یناسک و دنتشادن ییانشآ یداتسا چیه اب
،دنتشاد ار یگناگیب نیرتمک شش هک دندوب یدارفا
زا رفن ای داتسا ناداتسا رتشیب ی ار یم دنتخانش .
،نینچمه راوشد نازیم ساسارب نایوجشناد یگناگیب
یقلت .دوب توافتم ،هدکشناد اب یراگزاس ندرک
ردپ تلایصحت ةطبار
ینعم یراد اب یگناگیب تشاد و ینایوجشناد هک
ناردپ نآ اه رد هتشذگ رد
هاگشناد دنلیرم ندوب د رتمک ساسحا یگناگیب
یم دندرک . اوتساویرس ( 2
1981 رثا یسررب رد )
هرادنپدوخ تشر درم نایوجشناد یگناگیب رب یهاگشناد درکلمع و
ة رد یسدنهم نف ةدکشناد
یروا
هجیتن دنه روپناک دنتفرگ
شناد ج هک ینایو ةرادنپدوخ
دنراد ینییاپ
، یگناگیب ساسحا یرتشیب
اد دن .
نینچمه
، هک ینایوجشناد ةرادنپدوخ
دنتشاد یرتلااب
، یگناگیب ،دنتشاد ینییاپ یهاگشناد درکلمع اما
ار یرتشیب اب هسیاقم رد
یناسک دندوب هدرک هبرجت مه هک
هرادنپدوخ لمع مه و
یهاگشناد درک
.دنتشاد ییلااب اب
نیا اب نایوجشناد نیب رد ،لاح ةرادنپدوخ
اب یطابترا یهاگشناد درکلمع ،نییاپ
ةبرجت یگناگیب .تشادن نوتفیلک و ناراکمه ( 3
1994 یاوتحم لیلحت اب ) هاگدید
یاه نایوجشناد
سناسیل هرود تشر
ة زا یکی رد یریبد هاگشناد
یاه زا شیب رد هک دندرک هدهاشم اداناک 90
دصرد
رظن ه ،ا ةبرجت هبنج یاه مشچ هب یگناگیب فلتخم یم
دروخ زا نایوجشناد . ناداتسا
و ناریدم ، د
لکر
دکشناد زا ة
نایوجشناد رظن زا .دندوب هناگیب دوخ
، یملع راک نآ
اه شلاچ زیگنارب تسین و نآ اه
یفاک تیامح یارب
داجیا تارییغت رظندم دوخ تفایرد یمن دننک اگمولک . (4
2003 یعامتجا لماوع )
رثؤم رب برجت ة یگناگیب 94 یوجشناد نیب
یللملا اکیرمآ درک یسررب ار هک دیسر هجیتن نیا هب و
طابترا ،سنج و نس نتفرگرظنرد تباث اب یعامتجا تا طبار
ة ینعم یراد دراد یگناگیب اب .
5سیک
( 2007 دنهم نایوجشناد دهعت و یگناگیب یقیقحت رد ) یمیش یس
ار درومرد ةبرجت یشزومآ نآ اه
درک یسررب نیا رد .
،شهوژپ ساسارب یگناگیب
دوبن طبار رظن دروم ة نایوجشناد
دش فیرعت اب .
نیا هب هجوت عوضوم
، عون شش ةطبار
درف تاعلاطم اب هطبار :دش ییاسانش نکمم (
شلات دایز ندرک
ار دایز شلات ای و تمحزرپ راک
یقلت
6ندرک ،) هطبار یگدنز اب ةدرتسگ
یهاگشناد (
ینامز هک
1. Montk and sedlacek 2. Srivastava
3. Clifton,Manduzk and Roberts 4. Klomegah
5. Case 6. Drudgery
ساسحا یم دننک هب زج سرد گید راک ندناوخ ر
ی یمن ناوت ،)درک هطبار هناخ اب ( نیمز ة و یگنهرف
یداصتقا - متجا ،)وجشناد یگداوناخ یعا هطبار
هفرح اب (
فرح ة ،)یمیش یسدنهم اب هطبار
مه یسلاک اه ( رد تیوضع هورگ
یاه و )یسلاک کچوک اب هطبار
ره رد .داتسا هقبط
یدنب
، هنماد یا زا
برجت ة هدید دهعت و یگناگیب .دش شرازگ
،یموهفم یاضف ظاحل زا دنچره
یگناگیب رد هتشر اه ی فلتخم هدش هدهاشم ا
تس
، عامجا
رظن ی رد ةنیمز یساسا داعبا نآ
درادن دوجو ،دروفگنیلاک و نوسمایلیو(
1994 ) . ةزاس یب گ یط یگنا
نرق اه زا رتکد نی یاه ،یحیسم دنا
هشی یاه ،یفسلف هعماج سانش ی و رصاعم ناور
سانش ی یعامتجا
دروآرب رس ،وئام(
1992 ،گنیتیاو و یاوور زا لقن هب 2005
).
رد یطسو نورق
، گیب یگنا رب تللاد
دوبن و عامتجا و هعماج ،ادخ نوچ یمهم یاهراتسه و درف نیب طابترا مه
نی روط کاکفنا ینورد
نیب شخب اه ی فلتخم
« دوخ
» تشاد رق طساوا رد . کیمونآ نوچ یرگید میهافم ،متسیب ن
،
شاح هی یا ، یب و قلعت ب ی راجنه شخب دراو هدمع
ا ی زا شهوژپ اه و رظن هی یزادرپ رد هعماج ش سان ی و
ناور سانش ی دش ،زنیگ و تراهنراب(
2014 .) یم حرطم شسرپ نیا لاح دوش
هک یگناگیب دپ هدی یا
ناور تخانش ی یخرب .یعامتجا ای تسا ژاو
ه تیصخش لاوز دننام اه ،1
ب ی یراجنه و
ب ی یتردق رب
یتیعضو تللاد راد ن د درف هک کی ذاختا دوخ یارب ار یقطنم راتفر
راوشد م ی دبای یعامتجا(
.)
،نینچمه نوچمه یتاحلاطصا
شومارف دوخ ندرک ،2
ب ی یتوافت ینیبدب و رگنایب
یناور تلااح رثؤم
رب درف یلاحرد ،تسا هک
ناور ناسانش تیمها ةنیمز هدیدان ار یعامتجا م
ی دنریگ هعماج و ناسانش زین
هب یفاک هجوت هلئسم نیا یتیصخش داعبا
دنرادن لاح ره رد .
، یارب شناد یگناگیب کرد نایوج
دیاب
درکیور یناور ی - ب یعامتجا ه
راک درب ،یوه(
1972 .)
یاهرتسب رد و دراد یفلتخم عاونا یگناگیب توافتم
روهظ زورب و یم ی اب لکش زا یکی .د یاه
یلصا رد یگناگیب ةزوح
یلاع شزومآ
،
« یلیصحت یگناگیب
» ای
« لیصحت زا نایوجشناد یگناگیب
»
تسا یاهداهن . یشزومآ
هس هب شور ب اب یگناگی طبترم دنا . تسخن یاهداهن یشزومآ تسا نکمم
هب طساو ة ای اهراتخاس تسایس
شیاه نا هب روط ب میقتسم ر یگناگیب ریثأت
ب دنراذگ . یاهداهن مود
یشزومآ تحت تسا نکمم
ریثأت لماوع طیارش و وش یگناگیب بجوم ینوریب
ن یاهداهن موس .د
یشزومآ تسا نکمم هب
ناونع عامتجا ماجسنا نلاماع رد یگناگیب اب هزرابم یارب ی
هعماج و عامتجا
دننک لمع ،ونیرابراگ(
1973 .) ،یگناگیب نوچمه یدایز فیراعت
درومرد صحت یگناگیب ی
دوجو یل
1. depersonalization 2. loss of self
دراد . رتشیب نیا رب فیراعت نیا عوضوم
دیکأت دنراد هک نایوجشناد هناگیب
یدایز شزرا یارب
لیصحت ق یارب یریگدای ،دنتسین لئا نآ
اه یب سانعم ت و نآ ییاناوت اه مه
تاذ طیحم اب یرادنپ
یشزومآ دوخ دنرادن ار و
هب جیردت هب ظاحل و فادها زا یفطاع شزرا
یاه یلیصحت ادج یم دنوش
و رچاه(
رئانگاه ، 2010 .) ( نام 2001 ، 2005 ) یگناگیب ار
« عضو ی ت ی ا برجت ة ییادج و اوزنا زا
صحت هورگ یل
ی ی لاعف ا ی شزومآ ت ی
ک اب صخش ه ی
هب د نآ هتشاد قلعت دشاب
ی ا رد نآ دنک تکراشم
»
رعت ی ف م ی دنک . هناگیب یوجشناد ییاناوت
هناروآون و رادانعم تکراشم رب و
اهدادعتسا ساسا و
یریگدای یاهزاین درادن ار
. و رچاه رئانگاه ( 2010 یتخانشرادیدپ رظنم زا )
، ییادج ار یگناگیب
زا یتخانش ای یفطاع هبنج
یاه رتسب فلتخم یشزومآ
ت فیرع یم دننک . ( نمیس 1959 یگناگیب ) ار
فت تاراظتنا نیب توا شاداپ و
یتفایرد د ر رتسب ةعماج فیرعت نردم م
ی دنک . موهفم زاس ی و زا ی
یگناگیب لماش دعب شش یاوزنا ،یگنهرف یگناگیب ،یعامتجا یاوزنا
نتشیوخ ، ب ی یتردق ، ب ی ییانعم
و ب ی یراجنه تسا ( ه ،یو 1972 ( نید .) 1961 یگناگیب ) زاس ار
ة رظنرد یتیعقوم م
ی دریگ لماش هک
شطیحم و دارفا نیب لقتسم طباور تسا
صخشم یتیعقوم لماوع . م
ی دزاس رد وجشناد کی ارچ هک
هناگیب تیعضو کی م
ی دوش
، رگید تیعضو رد اما یمن قافتا نیا
دتفا . ( نید 1961 راک ساسارب )
نمیس یزاسزاب و نآ
ار یگناگیب ، رد
متجا یاوزنا دعب هس ،یعا
ب ی یتردق و ب ی یراجنه موهفم زاس ی
م ی دنک . زا رظن گنلا ( 1977 )
، :تسا دعب جنپ لماش یهاگشناد یگناگیب 1
. ینامگدب ساسحا ةرابرد
شزرا اه ی یناعم و کیمداکآ هب
تسد هدمآ قیرط زا نیمه
شزرا اه ؛ 2 . ساسحا ب ی ییانعم ةرابرد
و فادها لاعف
تی یاه یهاگشناد متسیس ؛
3 . ساسحا ب ی یتردق ای ان رادا دنور رد ییاراک ة
هاگشناد ؛
4 . ساسحا یفنم رد یبایزرا ناریدم ؛هاگشناد 5 . ناریدم یبایزرا ی
و فیعض درکلمع هک و
یگژی یاه
بولطمان دنراد
. ( نموین 1981 ،نوسناج زا لقن هب 2005
) یارب دعب راهچ نایوجشناد یگناگیب
ب ی یتردق ، ب ی یراجنه ، ب ی ییانعم متجا یاوزنا و یعا
رظنرد م ی دریگ . زا رظن وئام ( 1992 )
، یگناگیب
یلیصحت دعب راهچ
دراد : ب ی یراجنه ، ب ی ییانعم
، ب ی یتردق یعامتجا یاوزنا ، .
رواب هب وئام ( 1992 )
،
نایوجشناد نتفرگرارق ماگنه
رد کی تیعقوم بوکرس هنارگ ساسحا ب ی یتردق م ی دننک
؛ ینامز هک
یاهراجنه یمسر
هاگشناد ار در م ی ننک د
، ب ی یراجنه ار هبرجت م ی دننک
؛ ب ی ییانعم ار ینامز هبرجت
م ی دننک هک نیب لاعف تی یاه یهاگشناد اب
لغش و فرح دوخ ة رد هدنیآ یطابترا من ی دننیب
؛ یاوزنا
یعامتجا ینامز
قافتا م ی دتفا هک نانآ ساسحا م ی دننک ادج هداتفا دنا و رد لاعف تی یاه یهاگشناد
تکرش من ی دننک و اهنرد ی ت شرگن نایوجشناد نیا یتبثم
هب هاگشناد دنرادن .
رد لکش یریگ ةدیدپ یگناگیب
، لماوع ددعتم
،یگنهرف
،یسایس
،یداصتقا یعامتجا
و یصخش
دنراد شقن هک
اب ماو یریگ تایبدا زا هعماج
یسانش ملع یداهن ( 1
هعماج یسانش )ملع میدق یم
ناوت
نآ اه ار هب ود هتسد
« لماوع نورد یهاگشناد
» و
« لماوع نورب یهاگشناد
» میسقت درک . لماوع
نورب یهاگشناد تاریثأت
هعماج ار رب یاضف ملع ناشن یم دهد
؛ تسایس لثم
،یگنهرف هدوت
یا ندرک
شزومآ
2یلاع و هعماج یعامتجا و یداصتقا تیعضو یلک لکش رد
نآ رد لماوع نیا . داجیا
یاضف
سأی و یگدروخرس ای
یگدنزرس و
یدیماان ساسحا ای
ا دیم رد نایم نایوجشناد شقن
نییعت هدننک یا
دنراد .
،نینچمه لماوع
نورد رظان یهاگشناد رب
ملع داهن ینورد یاهراکوزاس یاهراتخاس و
نآ
تسا دننام ؛ ،یهاگشناد گنهرف ةیامرس
،یعامتجا هعماج
یریذپ ،یملع تیوه ،یملع هتشر
یاه
زین لماوع نیا هک ...و یملع هب
تروص شیب و مک لقتسم
ینوریب لماوع اب لماعت رد ای رب
هزیگنا اه
نایوجشناد یگناگیب ساسحا و ریثأت
یم .دراذگ ( نام 2001 ) ار درکیور تفه رد یگناگیب مهف یارب
ةزوح شزومآ یلاع هک تسا هدرک حرطم طیارش رب رظان لوا درکیور شش
لکش گ یری ب یگناگی
یلیصحت تسا
و متفه درکیور
، ار یگناگیب دربهار
تمواقم رظنرد م ی دریگ یانعم ظفح یارب هک
.تسا هدش ذاختا دوخ درکیور شش نیا
راصتخا هب ترابع
دنا : 1 . طیارش تسپ نردم - یاهرتسب
یعامتجا یگنهرف–
؛ 2 . گرارق یری هب ناونع /هژوس هژبا - ؛نامتفگ تیمها 3
. وجشناد هب باثم ة هناگیب
؛
4 . زا تیمورحم تیلباق
تیقلاخ
؛ 5 . دوبن یارف رب تیکلام یریگدای دن
؛ 6 طبضنم . ندش هب
یرادربنامرف -
ش هوی یاه یبایزرا ؛ 7 . یگناگیب هب باثم ة دربهار ی دوخ ظفح یارب .
یرظن بوچراچ للع نییبت و یگناگیب درومرد لکش
گ نآ یری رظن هی یاه و مهم نایاش هجوت ی رد ةزوح هعماج سانش ی
دراد دوجو
، یلو نیا رظن هی اه یاراک یلیصحت یگناگیب درومرد دنرادن ینادنچ ی
؛ نیاربانب
، فلاخرب
رومرد معا یانعم رد یگناگیب د
یگناگیب صحت یلی رظن هی یاه یصخشم اب .درادن دوجو
ا نی لاح
،
رظن هی اه ،یهاگشناد گنهرف هب طوبرم یاهدرکیور و نورد ةیامرس
،یهاگشناد ةیرظن
،مهم نارگید
رظن هی یاه صحت تیاضر ی
،یل ةزیگنا یلیصحت ةرادنپدوخ و
حت شهوژپ نیا یرظن بوچراچ یلیص
لیکشت ار م
ی هد ن د هداد حیضوت همادا رد هک یم
دوش .
زا یکی مهم نیرت لماوع رب راذگریثأت ،نایوجشناد یگناگیب
« یهاگشناد گنهرف
3» .تسا عقاورد
،
1. Institutional sociology of science /Old Sociology of Science (OSS) 2. massification of higher education
3. Academic Culture
اهوگلا ی عمج ی شزرا اه تاضورفم و اهرواب ،اهراجنه ، ی
هاگشناد گنهرف هک ی
لکش ار یم هد ن د ، ی ک ی
ن زا ی اهور ی سب ی ن را ی رد دنمور لکش
یهد اضعا براجت و اهراتفر هب ی
تئیه یملع و نانکراک ،
وجشناد ی رد نا تاسسؤم هاگشناد
ی دنتسه قحرد . ی تق
، هاگشناد گنهرف ی
رب تاقافتا مامت هاگشناد رد
ریثأت یم دراذگ زوم(
ی ،س 2007 ).
( ناراکمه و زمادآ 2000
او زا لقن هب ی
،لاتنول و ت 2011
رد ) ی دنتفا
شناد وج ی نا ی وه ساسحا هک ی
هاگشناد ت ی
ن ی دنمور ی ،دنراد شور ییاه پ ار ی اد یم دننک ات گرد ی ط ر ی ف
هدرتسگ یا برجت زا ی هاگشناد تا ی
.دنوش نآ اه ارب ی ی گدا ی ر ی و تفرشیپ شلات یم دننک و یم دنناوت
رثؤم طابترا ی
اب ناداتسا وجشناد و ی
اتمه نا ی .دنشاب هتشاد دوخ اب نایوجشناد طابترا
اتسا ناد
، زا یکی
هصرع یاه مهم و راذگریثأت یصخش نیب راتفر و سرد سلاک رد لماعت .تسا یهاگشناد لماعت
داتسا - رد وجشناد شزومآ
یدایز تیمها یریگدای و دراد
. زا نیا ور
، وجشناد و داتسا نیب طباور هب ای(
یریبعت ةیامرس یعامتجا یهاگشناد
) و یسلاک نورد تابسانم زا رتارف دیاب ار و یمسر داعبا رد
یمسرریغ
،دار یعناق( تفرگ رظنرد 1385
.) هب ةدیقع م ( نا 2005 )
، کی زا ی هار یاه مهف ةبرجت
ناگیب طیحم رد یگ یشزومآ
هک تسا نیا نآ
ار اب نایوجشناد و وجشناد و ملعم نیب طابترا صقن
رگیدکی مینک یقلت .
هلئسم یا مشچ هب رتمک هک یم
دروخ
، دیاش اما یرتشیب تیمها دشاب هتشاد
فعض ،
رد داتسا کرد
یاهزاین نایوجشناد ،
قیلاع نآ اه ، سرت ناشیاه شنکاو و یریگدای و هعلاطم شور ،
نآ اه دنیارف هب شزومآ
.تسا یریگدای و نیب فیعض طباور
ناداتسا دوجو و نایوجشناد و ناداتسا
یب هقلاع ( خاتسگ ، یب
بدا جشناد یگناگیب ساسحا شیازفا بجوم فصنمریغ و ) نایو
یم دوش رد .
لباقم ، ینامز و دشاب نایوجشناد و داتسا نیب تبثم طباور ساسارب سیردت هک ناداتسا
اب ار نایوجشناد ،
تیقفوم زا و دنشکب شلاچ هب هدیچیپ یفیاظو نآ
اه هدروآرب نایوجشناد یاهزاین ،دننک تیامح
یم دوش ( رئانگاه و رچاه رظن زا . 2011
)
، ب ی گناگ ی ةجیتن طابترا فنم ی ب ی ن وجشناد و حم ی ط ی گدا ی ر ی
و ی نایوجشناد .تسا هناگیب
اب هدش ةمانرب یلیصحت و دنراد یراگزاسان ساسحا
چیه یارب یتصرف
یاهدنویپ یرارقرب ینعم
راد دنرادن . ناشن تاقیقحت جیاتن یم
دهد تلاماعت ةناتسود
نایوجشناد اب
و رگیدمه اب نایوجشناد
ناداتسا هاگشناد رد زا
اگیب ساسحا یگن
یم دهاک . ینامز هک نایوجشناد طباور
رگیدمه اب ای
طباور و نایوجشناد ناداتسا
تامدخ تیفیک و یشزومآ
حطس ،دشاب لااب یگناگیب
شهاک نایوجشناد یم
دبای ،ناراکمه و یدومحم(
2015 ).
رد طیحم یهاگشناد و
رد ةنیمز یملع هب هژیو ارب ی
،نایوجشناد ناداتسا
یهورگ هتخانش
یم دنوش هک تیعجرم یلصا
ار دنراد ای یم دنناوت هتشاد دنشاب . هب معز ریهدادو ( 1377 )
، ناداتسا
هب ناونع
« اهوگلا ی شقن مهم
»
،ییاناد تایبرجت و
قیلاع شیوخ ار رد نایرج هعماج یریذپ هب
نایوجشناد لقتنم
یم دننک . اهراجنه ی هفرح یا رد نایم نایوجشناد هب
روط مومع ی هب تروص
یمسرریغ زا
قیرط طابترا اب ناداتسا
، هدهاشم و ثحب یاه یهورگ لقتنم یم دنوش ( یعناق
،دار
1385 ) . رظن زا ییاکذ یلیعامسا و (
1390 )
، رد نارگید تردق ،نایوجشناد تیاضر و هقلاع شهاک
مهم و یمومع راکفا ریثأت
.دراد یدایز هبحاصم
ناگدنوش بلغا
هب مدع تفایرد هزیگنا ای تیامح زا
رگید جشناد نایو هب ناونع عجارم و
« نارگید مهم
» شیوخ ناعذا هتشاد دنا دروفگنیلوک و نوسمایلیو .
( 1998 رد ) دوخ شهوژپ یگناگیب دنداد ناشن
هب تدش تحت ریثأت مدع ةقلاع هداوناخ
، و ناملعم
یلیصحت تفرشیپ هب نلااسمه تسا
. و تاداقتعا شزرا
یاه و نیدلاو شرورپ رد هداوناخ طیحم
فر و اهرواب ات دراد ناناوج یارب یمهم شقن تبثم کیمداکآ یاهرات
نآ اه رد هنلااعف تیلاعف
یاه
یشزومآ .دننک تکرش ( رئانگاه و رچاه رظن زا
2011 )
، نلااسمه و نیدلاو رد
اب نایوجشناد طابترا
هاگشناد و دنراد تیمها هب
هژیو اهراجنه ،فادها و
شزرا یاه یهاگشناد نآ
اه نایوجشناد دهعت رب
و رثا نانآ تفرشیپ یم
دراذگ . ةقباس شزرا و زیچان یریگدای فادها ،لیصحت رد نیدلاو یفنم
لئاق نایوجشناد یگناگیب شیازفا بجوم ،لیصحت هب ندشن یم
دوش . یاهوزرآ صحت
ی ،اهراجنه ،یل
شزرا یاه درواتسد و هاگشناد هب نایوجشناد دهعت رب نیدلاو و ناتسود نآ یاه
اه ریثأت .دراد
شرگن ه یا یگناگیب رب زین یریگدای و هاگشناد هب نایاتمه یفنم راذگریثأت
تسا . یاهدمایپ زا یکی
و نایوجشناد نیب هدنزاس و تبثم تلاماعت دوجو میقتسم ناداتسا
اضر داجیا ، تی
زا یدنم ةتشر
نازیم .تسا یلیصحت هقلاع
یدنم و یسرد تاعوضوم رب ناداتسا طلست و ةویش
سیردت نآ اه رب
عت ساسحا هب نایوجشناد نانیمطا و قل
هتشر اه و سرد اه ریثأت یم دراذگ . قیرط زا زا تیاضر ةتشر
یلیصحت یم
ناوت رد ار نایوجشناد یاهرواب ةتشر ةنیمز
یشزومآ تاناکما و یلیصحت دیجنس
.
زورما ه ،یراکیب لضعم مهبم
ندوب ةدنیآ و بسانت مدع ،یلغش یب
یطابترا نایم ةتشر ای یلیصحت
صخت ش اب ص ،لغ هولاع رب یفنم تاعبت و راثآ رب
شخب یاه یعامتجا - یداصتقا هعماج
، یاهدمایپ
یفنم د ی ن یرگ زی دراد هک مهم نیرت نآ شهاک ةزیگنا یلیصحت تسا
،ریجخ(
1387 .) ةزیگنا
یلیصحت هب
ی گدا ی ژرنا هدنر ی یم دهد و تیلاعف یاه وا ار اده ی ت یم دنک ( هظ ی ر ی ان و بجر و ی ،
1388 ).
یوجشناد رگا تیلباق نا
هتشادن دنشاب
، رگا هزیگنا یاه دروم جیاتن هب ای دنشاب هتشاد یفیعض
زا ناشراظتنا شلات
یاه دوخ یلیصحت یب
دامتعا لصاح یگناگیب ،دنشاب یم
دوش . هک ینایوجشناد
ةزیگنا راد ینییاپ ینورد ن
د
، ضرعم رد رتشیب یگناگیب
راد رارق دن .
،نینچمه تیدودحم
یاه ینوریب
ار دارفا یریگدای تیلاعف زا
، هناگیب یم دزاس و رچاه(
رئانگاه ، 2010 .) رسور و ناراکمه (
1994 ) رد
نایوجشناد دنداد ناشن یقیقحت هناگیب
لیصحت دنیارف زا
، هاگدید یفنم یرت یبایزرا رد تیلباق
یاه
.دنراد هاگشناد هب قلعت ساسحا و هاگشناد هب نتفر ،دوخ موهفم اب یلیصحت یگناگیب
ادنپدوخ ةر
یزیچ و تسا طبترم ًلاماک نایوجشناد یلیصحت هب
زج ةرادنپدوخ زا یفنم یبایزرادوخ و بویعم
.تسین یهاگشناد دوخ یگناگیب ساسحا رتشیب هک ینایوجشناد
یم دننک
، هک ینایوجشناد هب تبسن
،دنراد ار ساسحا نیا رتمک رادنپدوخ
ة فیعض یرت دنراد ( عیفش یدابآ
،یرون یلو و 1373
؛
اویرس ،اوتس 1981 ،ناراکمه و نایدیون ؛ 1380
.) نایوجشناد رگا راچد
یشخبرثادوخ فعض دنشاب
و
ییاناوت هدروآرب صحت تاراظتنا ندرک ی
یل هتشادن ار ،دنشاب
هب لامتحا دایز طیحم هب یشزومآ
دوخ
قلعت یرطاخ ن تشاد دنهاوخ و رچاه(
رئانگاه ، 2010 .) هتسد ود ،تاحیضوت نیا هب هجوت اب
یاهریغتم هعماج
یتخانش اب لماعت لماش(
ناداتسا هب شرگن ، ةدنیآ
زا تیاضر ،یلغش ةتشر
یلیصحت
مهم نارگید هاگدید و ةرابرد
یاهریغتم و )لیصحت ناور
یتخانش زیگنا لماش(
ه و یلیصحت
ةرادنپدوخ دندش هتفرگ رظنرد یلیصحت یگناگیب نییبت یارب )یلیصحت
شلات و ش نیا ینییبت ناوت د
اهریغتم رد یاهریغتم زا یخرب رانک هنیمز
یا نومزآ دوش . نیا هب هجوت اب تاحیضوت
هیضرف یاه ریز
حرطم یم دوش :
1 . .تسا یضرف نیگنایم زا توافتم نایوجشناد یلیصحت نیگنایم
2 . نیب ةیامرس عامتجا ی نورد نایوجشناد یهاگشناد و
یلیصحت یگناگیب هطبار
دوجو .دراد
3 . نیب ةزیگنا یلیصحت یوجشناد نا و یلیصحت یگناگیب هطبار
دوجو .دراد
4 . نیب مهم نارگید نایوجشناد
و یلیصحت یگناگیب هطبار
دوجو .دراد
5 . نیب ةرادنپدوخ یلیصحت
نایوجشناد و
یلیصحت یگناگیب هطبار
دوجو .دراد
6 . نیب هب شرگن ةدنیآ
یلغش نایوجشناد و
یلیصحت یگناگیب هطبار
دوجو .دراد
7 . نیب ماج یقلت زرط زا هع
ةتشر یلیصحت نایوجشناد و
یلیصحت یگناگیب هطبار
دوجو .دراد
8 . نیب زا تیاضر ةتشر
یلیصحت نایوجشناد
و یلیصحت یگناگیب هطبار
دوجو .دراد
9 . یاهریغتم نیب هنیمز
یا یلیصحت یگناگیب و هطبار
دوجو .دراد
لکش 1 شهوژپ یموهفم لدم .
شور یسانش شهوژپ
مک رضاح شهوژپ حرط ی
دربهار و نآ
پ ی ام ی ارب .تسا ش ی
یروآدرگ هداد
اه همانشسرپ رازبا زا
هک تسا هدش هدافتسا جیار
نیرت روآدرگ رازبا ی
رد شهوژپ یاه پ ی ام ی ش ی .تسا اج عم ة رامآ ی
لماش رضاح شهوژپ مامت
نایوجشناد رسپ و رتخد
رد دشرا یسانشراک و یسانشراک عطاقم
یلیصحت لاس رد ناهفصا هاگشناد 1394
- 1395 تنواعم رامآ قبط هک تسا یشزومآ
،هاگشناد
هب اب ربارب بیترت 5639
و 4093 رفن تسا باختنا . هنومن
اه نیب زا هتشر یاه هک فلتخم گنهرف
یاه
زا کیره رب یتوافتم نآ
اه تسا مکاح
، ساسارب خنس یسانش رچب ( 1973 ) لودج(
1 ) شور اب و
هنومن یریگ هقبط یا بسانتم تروص .تفرگ
1رچب ( 1989 ) هتشر یاه ار یهاگشناد تخانش دعب ظاحل زا
ی هب /ضحم و مرن /تخس ورملق
دربراک ی کیکفت تسا هدرک تخس ورملق رد .
ف لثم( ضحم ی
ز ی تشابنا شناد )ک ی
و هرذ
2ارگ تسا
لک دعاوق فشک نآ فده و ی
بت و یی ن هدیدپ ه اقم ماقم رد .تسا ی
،هس ةزوح دربراک ی لثم( تخس
سدنهم ی هام ) یت ی لمع ارگ هنای دراد چ و هبلغ نآ زا فده و ی
گر ی حم رب ی ف ط ی ز ی ک ی هب طساو ة
دج نونف و تلاوصحم ی
ضحم شناد .تسا د رات لثم( مرن
ی صوصخ اب )خ ی
و تا یگژیو یاه ئزج
3ی
1. Becher, T 2. atomistic 3. particularities
لماوع ناور یتخانش
ةزیگنا یلیصحت
ةرادنپدوخ یلیصحت
یلیصحت یگناگیب
لماوع تیعمج یتخانش
،یلیصحت عطقم ،تیسنج ،نس ةتشر
لدعم ،دورو لاس ،یلیصحت لماوع هعماج یتخانش
عت اب لما ناداتسا
هب شرگن ةدنیآ یلغش
زا تیاضر ةتشر یلیصحت
لیصحت هب مهم نارگید هاگدید
عم و ین ی دراد طابترا سفت و مهف نآ زا فده هک
ی ر هدیدپ ه .تسا رد اهن ی ت
، زوح ة دربراک ی لثم( مرن
برت مولع یت ی دربراک شناد اب ) ی
ب دوبهب و اقترا فده ا هویش
یاه صصخت ی قیرط زا شور
اه و
هیور ه .تسا تسا رکذ نایاش هزوح
یاه تخانش ی ، هنومن یاه نامرآ ی ه هک دنتسه ی
و قادصم عون چ
ةنومن ع ین
1ی ند رد یا ی ب ی نور ی دنرادن تسا نکمم . توافت
یاه ز ی دا ی ب ی ن هتشر یاه عقاو رد ی ک
دشاب هتشاد دوجو ورملق ی
ا هخاش یاه م فلتخ ی زا ی تشر ک ة اهورملق هب دحاو ی
توافتم ی هتسباو
عامتجا دعب رد رچب .دنشاب ی
ن ی ب ز ی ود ن ةویش رهش شهوژپ ی
اتسور و
2یی ارگمه و ی
ارگاو ا امت3
ی ز
یم لئاق دوش .
یارب زا هنومن مجح دروآرب مرن
رازفا
SPSS Sample Power
هدافتسا دش . نیا رد مرن رازفا ، ارب ی
شور اه ی لحت یل ی مآ را ی ینتبم سرگر رب ی نو
، بولطم رت نی اطخ دصرد رادقم 05
/ 0 ناوت ، 80 / 0 و
رثا مجح 10
/ 0 .تسا قتسم ریغتم رثکادح ندادرارق رظن دم اب ریغتم رب راذگرثا ل
ةتسباو ،شهوژپ
اطخ دصرد 05
/ 0 ناوت ، 87 / 0 رثا مجح و 05
/ 0 دادعت 329 دروآرب رفن دش
.
لودج 1 . هنومن مجح بسحرب
ت عطقم و هتشر یسانشراک یلیصح
هورگ یشزومآ یلیصحت عطقم
نایوجشناد دادعت تیعمج زا دصرد
هنومن دادعت
ضحم مرن یسانشراک
2296 50
82
دشرا یسانشراک 2027
50 74
یدربراک مرن یسانشراک
821 15
29
دشرا یسانشراک 594
15 22
ضحم تخس یسانشراک
1016 18
36
دشرا یسانشراک 612
15 23
ک تخس یدربرا یسانشراک
1505 27
54
دشرا یسانشراک 835
20 31
فیرعت اهریغتم یتایلمع و یموهفم
1 . یگناگیب :یلیصحت
« عضو ی ت ی ا ةبرجت یوزنم ندوب زا کی هورگ صحت یل ی ی ا کی لاعف ی ت شزومآ ی
ک ه اب صخش ی د هب نآ قلعت هتشاد دشاب یا گرد ی ر نآ دشاب
» ( ،وئام 2001 ) رد . قیقحت رضاح
، یارب
1. straightforward counterpart 2. rural vs. urban
3. convergent vs. divergent
شجنس ب ی گناگ ی صحت یل ی زا هیوگ یاه قم ی درادناتسا سا وئام
( 1992 )
، چابروب ( 1972 ) و گنلا
( 1977 ) ا دش هتفرگ ماهل هک
لماش هدرخ سایقم یاه یب یراجنه
، یب ییانعم
، یب یتردق
، اوزنا ی
عامتجا ی و بدب ین ی ةرابرد هاگشناد یم دوش . همادارد دراوم نیا زا کیره حیضوت
یم هداد دوش :
فلا ) یاوزنا یعامتجا ساسحا هب
ندنامادج زا
هورگ یاه مهم و طابترا نتشادن د اب نارگی هتفگ
یم دوش و وجشناد ی ساسحا نا یم
دننک هب یسک نآ
اه هجوت یمن دنک ( یور و
،گنیتیاو
2005 رد هیوگ هس اب دعب نیا .) سایقم
جنپ هجرد یا ترکیل هزادنا یریگ دش ؛ لاثم یارب
،
« هک مراد یبوخ ناتسود یم
مناوت هب یتحار منک حرطم نانآ اب ار متلاکشم .»
ب ) یب یتردق هب نیا تسانعم هک درف شزرا یدایز یارب هعومجم یا زا فادها لئاق
،تسا رد نیع
لاح راظتنا یمک یارب ندیسر هب نیا فادها دراد . اب دعب نیا ود
هیوگ هزادنا یریگ تسا هدش ؛
لاثم یارب
، ثحب رد ،هاگشناد رد شزومآ
صا ن هب ًلا ی لاع و اهزا ی
هجوت وجشناد ق من
ی دوش .
ج ) یب هب ییانعم دوبن
طابترا نیب زورما و هدنیآ دراد هراشا (
،میاهنام 1954 .) نایوجشناد ینامز
ساسحا یب ییانعم یم دننک هک تیلاعف یاه یسلاک نآ اه اب تیلاعف یاه هدنیآ ناش یطابترا
هتشادن دشاب (
،وئام 1992 .) اب دعب نیا جنپ
هیوگ هزادنا یریگ زا هنومن ود هک تسا هدش نآ
هب
:تسا حرش نیا
« رادا لئاسم ی
ا ی هاگشناد ن ماسرس
روآ ، گ جی هدننک و ب ی نعم تسا
» ،
«ب ی رتش
اهراک یی ماجنا هاگشناد رد هک م
ی مهد ًاعقاو ، ب ی تسانعم
».
د ) یب یراجنه ینامز قافتا یم دتفا هک ماظن یشزرا وجشناد اب یاهراجنه هاگشناد
ی ا یاهراجنه
هورگ یتیرثکا هک رد هاگشناد تبث مان هدرک دنا
، رد داضت دشاب ( یوور و
،گنیتیاو 2005
.) نیا
اب دعب ود هیوگ هزادنا یریگ تسا هدش
؛ لاثم یارب
، رگا د ی دنوشن هجوتم نارگ
، ا ی دار ی درادن
وجشناد هاگ ی ناوق زا ی یطخت هاگشناد ن دنک
.
ه ـ ) بدب ین ی هب هاگشناد هب 1
یانعم عون ی شرگن یفنم ةرابرد شزرا یاه یساسا یهاگشناد و
هک تسا ییاهرازبا شزرا نیا
اه هب طساو ة نآ اه لکش هتفرگ دنا ،گنلا(
1977 ) . اب دعب نیا هس
هیوگ هزادنا یریگ تسا هدش ؛
لاثم یارب
، ناداتسا ب هاگشناد ی هب رتش هتساوخ یاه هدر نلاوئسم
هجوت لااب یم
دننک ن هن ی اهزا ی وجشناد ی نا .
2 . اب لماعت ناداتسا
: هلئسم نیا هب
و نایبرم نیب تابسانم و طباور ناداتسا
نورد نایوجشناد اب
و نوریب سلاک یاه سرد قلاطا یم دوش
،دار یعناق(
1385 نیا .) ب ریغتم ا ژپ زا ماهلا شهو
( دار یعناق 1385
) و هیوگ هد اب یوس قیرط زا
ة یملع - یلیصحت اب
ییاهریغتم نوچ
1. Cynicism
یراذگریثأت م ،
نازی
،تیقفوم هورگ
،یزاس یزاسدلوم
، قوش ینیرفآ
، یزاسراودیما هدیجنس
تسا هدش .
هنومن یا زا هیوگ اب طابترا یاه ناداتسا
ات :تسا حرش نیدب هچ
هزادنا یم دیناوت
هب یتحار و تلوهس اب ناداتسا نات طابترا هتشاد ؟دیشاب ناتناداتسا ات
هچ هزادنا امش ار هب ةدنیآ
ةتشر یلیصحت نات راودیما یم دننک
؟
3 . ةزیگنا یلیصحت : تنیپ رظن قبط ر
( وشاز و چی 2002
) یلیصحت ةزیگنا د یاهدنیارف هب
ر ینو
قلاطا یم دوش هک تیلاعف یاه ار یمرب دزیگنا رارمتسا و یم
دشخب فده هک نآ
هب یبایتسد
فادها یشزومآ .تسا صاخ ةزیگنا
سایقم ساسارب یلیصحت ةزیگنا
یلیصحت وسدیورآ1
و
ناراکمه (
2013 ) لماش هک 11
هیوگ تسا
، هزادنا یریگ یم دوش صخشم و یم
دنک ارچ هک
هاگشناد هب نایوجشناد یم
دنور هس لماش سایقم نیا . هدرخ
سایقم ةزیگنا
،ینورد ةزیگنا
و ینوریب هدرخ
سایقم یب هزیگنا هنومن هک تسا یا
زا هیوگ یاه نآ تسا حرش نیا هب ةزیگنا :
زا( ینورد سرد
وخ رطاخ تیاضر و تذل ساسحا ،دیدج بلاطم یریگدای و ندنا یم
منک ؛)
ةزیگنا صحت( ینوریب ی
هاگشناد تلا ی
بجوم یم دوش ؛).مشاب هتشاد یرتشیب دمآرد هدنیآ رد
یب زیگنا یش ساسحا ًاعقاو(
یم منک رده هاگشناد رد مرمع یم
دور ) .
4 . هاگدید مهم نارگید ةرابرد
لیصحت : مهم نارگید یهورگ
تسا هک نایوجشناد ارب
ی یبایزرا
یگژیو اه
،
،طیارش شرگن اه و اهراتفر هب نآ عوجر یم دننک . هب کیدزن مهم نارگید موهفم
هورگ موهفم هک تسا عجرم
ارب ی نیعت تیوهدوخ
،یبای شرگن اه و تابسانم یعامتجا
تیمها و دراد رایعم و یکحم ارب ی هسیاقم و یبایزرا هورگ اه و یگژیو یاه یصخش تسا
( نوسمات و
،یکیاح 2005 هب لقن زا یتمه و
،نارگید 1393 ).
رضاح قیقحت رد
، زا نازیم
یراذگریثأت رظن
ه ا ی ناداتسا
، نایوجشناد و
هداوناخ درومرد لیصحت و هاگشناد هب ناونع
فرعم د ی د هاگد ی لیصحت هب مهم نارگ تسا هدش هدافتسا
؛ لاثم یارب
، مه یسلاک میاه نادنچ
یشزرا یارب سرد اوخ ندن و لیصحت یهاگشناد لئاق
.دنتسین
5 . ةرادنپدوخ یلیصحت
: هب عوضوم نیا هاگدید
دارفا درومرد یدمآراک نآ
اه رد تاعوضوم
یلیصحت دراد هراشا
،ورگ کم(
2008 نیا .) ریغتم ساسارب سایقم ةرادنپدوخ یلیصحت
وئل و
گناو ( 2005 ) هزادنا یریگ یم دوش لماش و هدزای هیوگ رد ود دعب
« تعا هبدام سفن یلیصحت
نایوجشناد
» و
« شلات یلیصحت نایوجشناد
» تسا . هبدامتعا سفن یلیصحت نایوجشناد
هب ساسحا یانعم و
هاگدید نانآ ةرابرد تیلباق و ییاناوت یلیصحت نآ
ه تسا
؛ هیوگ نیا دننام :
1. The Academic Motivation Scale
