[دوّمین همایش ملّی روانشناسی مدرسه]

1

هسیاقم یاهدربهار هلباقم

یا شناد زومآ نا یب تسرپرس اب

شناد زومآ نا یداع

این شوروک میرم ،یلام جاح ایرپ

)لوئسم هدنسیون( زاریش تشدورم دحاو یملاسا دازآ هاگشناد یتیبرت یسانش ناور دشرا یسانشراک یوجشناد سانش ناور دشرا یسانشراک یوجشناد همان نایاپ زا هتفرگرب هلاقم نیا .دشابیم زاریش تشدورم دحاو یملاسا دازا هاگشناد یتیبرت ی

یسانش ناور هورگ، تشدورم دحاو، یملاسا دازآ هاگشناد یملع تایه وضع

هدیکچ ددده زا هوهددپ رددضاح هددسیاقم یاددهدربهار هددلباقم

1یا ددناد نازوددمآ یددب تددسرپرس اددب

ددناد نازوددمآ یداددع

،هدوددب هددنومن

ماددش 272 ددناد زوددمآ ( 132 ددناد زوددمآ یددب تددسرپرس و

132 ددناد یداددعزومآ )

دوددب هددک شور هددشوخ یا هددلحرمدنچ یا

اددختنا دندددش . یارددب ددمج یروآ هداد ادده زا همانددشسرپ یاددهدربهار

هددلباقم یا ن اددسگرزب (

سوراز و

نمکلوددف 1891 2

)

هدااتدسا ددش . یادتن ندیا دیقحت نادشن داد هدک دناد نازودمآ یدب تدسرپرس رد

دربرادک دردبهار نادجیه دم راد هدلباقم ادب سرتدسا

توادددات یرادادددنعم ادددب

دددناد نازودددمآ یدادددع ددددنراد و زا یادددهدربهار ییورادددیور

،یدددیارگ یرود یدددنیزگ و زدددیرگ - ادددنتجا

هدااتسارتشیب یدم

ددننک . ،نیدنچمه دناد

نازودمآ یدب تدسرپرس هدب

رودط ،یدلک رد دربرادک اودنا یادهدربهار هللادسم

راددم هدلباقم

اددب

،سرتددسا تواددات

یراداددنعم اددب

اد ددن نازوددمآ یداددع

،دددنرادن هددکنیازج زا

یاددهدربهار یباددیزرا

ددددجم هللاددسم رددتمک هدااتددسا

یم .دننک هژاودیلک :اه

دربهار هلباقم ناد،یا نازومآ یب تسرپرس ، ناد نازومآ

،یداع دربهار هلُاسم

،رادم دربهار ناجیه رادم

1 .coping strategies

2 . Lazarus and Folkman

2

همدقم رد ماوج یزورما اب یازفا رامآ

،قلاط

،رقف دایتعا و ..

. هک زا یاهدمایپ یتعنص

ندش ماوج یرشب دنتسه

، نازیم زورب هدیدپ

یب یتسرپرس و1

دادعت ناکدوک و ناناوجون یب

تسرپرس هب

روط باق یهجوت ور هب یازفا تسا . ناکدوک یب تسرپرس هب2

دارفا ریز

هدجه یلاس هتاگ یم دوش هک زا روضح

،یتیبرت یتخانشناور و

یتیامح رثؤم نیدلاو و گدنز ی رد هداوناخ مورحم دنتسه ( یرغصا

حاکن و یردیح ،یدنبرد 8 139 .) سوراز و

نمکلوف (3

189۱ ) نایب یم دننک هک هلباقم اب سرتسا ترابع تسا زا شلات یاه

،یرکف

یناجیه و یراتفر درف هک ماگنه ور هب ور ندش اب یاهراشف یناور هب روظنم هبلغ

،ندرک محت ندرک و ای هب قادح ندناسر ع ضراو

سرتسا هب راک هتفرگ یم دوش (

،یعفاد 137۱ .) هزورما دهاش یازفا نوزفازور هدیدپ

یب تسرپرس ندش

ناکدوک و ناناوجون هب تلع

زا مه یگدیشاپ نوناک

،هداوناخ رقف و

،یگنسرگ دایتعا

و ریاظن اهنآ میتسه . نینچمه یدرس و یب یحور طباور رد هداوناخ اه و

ساسح ندوبن نیدلاو تبسن هب هدنیآ نادنزرف و فطاوع و تاساسحا اهنآ

ناکدوک تسرپرسدب و

یب یتسرپرس ار

هب اج یم دراذگ

(

،یدمحم 1381 .) یاهدربهار هلباقم

یا هب هلزنم شلات یاه یراتفر و یتخانشناور تهج

راهم اهراشف و وربور ندش اب تیقوم یاه

یگدینت

،از رد

،یریگشیپ مظن

یشخب و ندناشنورف یگدینت

رثؤم دن (

۱یرت ، 188۱ .) هب روط یلک هلباقم هب ناونع شلات یارب لرتنک

تیعقوم ییاه هک سرتسا از یبایزرا یم

،دنوش فیرعت یم دوش ( کنیلک ، 1

1889 .) هلباقم یاه زکرمتم رب

،هلئسم ترابع زا

درکلمع یاه میقتسم یرکف و یراتفر درف یم دشاب هک هب روظنم رییغت و حلاصا طیارش ننکدیدهت هد یطیحم ماجنا یم دوش . هب نایب

،رگید هلباقم زکرمتم رب هلئسم هب شلات یاه درف یارب رییغت تیعضو و یزیولاگ میقتسم

اب کشم طوبرم یم دوش ( ،یسدقم 1371 .)

ینیسح تلود یدابآ ( 1383 ) یاتن نیا هعلاطم رگنایب نآ دوب هک یاهریغتم یدمآراکدوخ

کاردا هدش و ییافوکشدوخ رد

ب یپ ینی

یاهدربهار یا هلباقم

رد نایوجشناد زا

تیمها ههیو یا رادوخرب تسا . نیا رد یلاح تسا هک هب رظن یم دسر ناکدوک یب تسرپرس زا

یدمآراکدوخ یرتمک

تبسن هب ناکدوک یداع رادروخرب دنشاب

یقداص . دحوم ( 1382 ) ناشن داد هک تواات ینعم یراد نیب هس

هورگ رد یاهریغتم دروم

هوهپ هب نیا تروص دوجو دراد . نارتخد یب تسرپرس رتشیب

زا نارتخد یرارف و نارتخد ملاس رتشیب زا

ره ود هورگ زا کبس یاه هلباقم یا یتخانش و هلاسم رادم هدااتسا یم دننک . هراوحرط یاه

هزوح یاه یگدیرب و درط رد نارتخد

یرارف و یب تسرپرس رتراگزاسان

زا نارتخد یداع دوب . هزوح یاه ید رگ تهج

،یدنم هزوح ینادرگدوخ و

شوگ هب یگنز رد

نارتخد یرارف رتراگزاسان زا

نارتخد یب تسرپرس و

ملاس دوب . نیا تواات رد هورگ نارتخد ملاس رتشیب زا نارتخد یب تسرپرس و

ملاس تسا . نینچمه تواات ینعم یراد نیب هس هورگ رد نازیم هبرجت فطاوع یانم دوجو .دراد یلع یدمحم ( 1381 ) رد یشهوهپ

تفایرد هک نازیم صخاش یاه یراگزاسان و

تدش ت لاتخا یراتفر

رد ناکدوک یب تسرپرس رتشیب

زا ناکدوک یداع یم .دشاب

1 .Orphaned

2 derelict

3 Lazarus and Folkman 4 Terry

5 Kilenk

3

یرمث ( 1391 ) رد هوهپ هب نیا هجیتن دندیسر هک هطبار ینعم یراد نیب نازیم سرتسا کاردا هدش و هویش هلباقم هلئسم رادم دوجو

درادن . رد یلاح هک ر هطبا ینعم یراد نیب نازیم کاردا سرتسا و هویش هلباقم ناجیه رادم دوجو دراد . نیب کاردا سرتسا و کاردا

یلک تیامح

،یعامتجا کردا

تیامح

،هداوناخ کاردا تیامح دارفا

،مهم کاردا تیامح ناتسود هطبار ینعم یراد دوجو دراد .

رد یرایسب زا قاوم کی هکبش یتیامح ماش

،هداوناخ سود نات و دارفا مهم رد هلباقم اب سرتسا درف کمک یم .دنک

. دشاب یم یا هسیاقم یلع ون زا : هوهپ حرط و ون هعماج هنومن شور و هنومن ،یرامآ ی :یریگ

هددعماج یراددمآ نددیا هوهددپ ماددش هددیلک ددناد نازوددمآ یناتددسریبد یددب

تددسرپرس و

ددناد نازوددمآ یداددع رهددش زاوددها رد لاددس

یلیددصحت 8۱

- 1383 ب .دددندو هددنومن یراددمآ و شور هددنومن یرددیگ : یارددب اددختنا هددنومن دروددم رددظن زا هددعماج یراددمآ دددعب زا

یگنهاددمه یادده

مز و ذددخا زوددجم زا نامزاددس یادده یتددسیزهب و

شزوددمآ و

،شرورددپ ددناد

نازوددمآ یددب تددسرپرس هددب

تروددص

دددنمفده و ددناد نازوددمآ یداددع اددب هدااتددسا زا هددنومن یرددیگ هددشوخ یا اددختنا دندددش . د ر ، وددمجم 13۱

ددناد نازوددمآ یددب

تددسرپرس و

13۱ ددناد نازوددمآ یداددع هورددگ هددنومن ار یکددشت دددنداد . ددناد نازوددمآ یددب تددسرپرس ار

زا زددکارم هنابددش یزور

یتسیزهب ادختنا ناتدسا و

نیدنچمه ، رد رده زا زدکرم رده هدس دطقم یلیدصحت ددنچ

دناد زودمآ ار هدب ترودص ددنمفده ادختنا

ددناد روددظنم هددب .دندددش وددمآ

ناز

،یداددع ادددتبا زا نیددب راددهچ یحاوددن هددب روددط یفداددصت ود هددیحان اددختنا و رد ردده کددی هددیحان

کددی هددسردم ردده زا و هددسردم سلاددک

هددب روددط یفداددصت اددختنا دددش و زا هددمه ددناد نازوددمآ نآ سلاددک ادده نوددمزآ هددب ددمع

.دمآ شهوژپ رازبا

رد نیا هوهپ هب روظنم هزادنا یریگ یاهریغتم دروم

رظن زا رازبا هدااتسا هلباقم یاهدربهار یدنب هجرد متسیس هدش

نیا .تسا

همانشسرپ رد

لاس 1891 طسوت سوراز و

نمکلوف هتخاس1

هدش و رد لاس 1891 دروم دیدجت رظن رارق همانشسرپ نیا .تسا هتفرگ

ماش ۱۱ و لاؤس 9 ،نمکلوف و سوراز ( تسا سایقم هدرخ 18۱9

؛

،یاسویاقآ زا قن هب 1381

.) رمن ه یراذگ همانشسرپ هب

ود

شور ماخ و یبسن تروص یم دریگ . تارمن ماخ فیصوت هدننک شلات هلباقم یا یارب ره کی زا تشه ون هلباقم دنتسه . رد

هکیلاح تارمن

،یبسن تبسن یشلات ار هک رد ره ون هلباقم تروص هتفرگ فیصوت یم دننک . رد ره شور ود هرمن

یراذگ دارفا هب

ره هیوگ یور کی سایقم راهچ هنیزگ یا ترکیل خساپ یم دنهد هک دماسب ره دربهار ار هب نیا کش ناشن یم دهد . راص رگناشن

« راکب مدربن

» رگناشن کی ، «

یلیخ مک ات یدح

»

، ود رگناشن یمک هب راک مدرب و هس رگناشن « هب رادقم دایز هب راک مدرب

» . تسا

نیودلآ نوسنویرو همانشسرپ

دیدجت رظن ار هدش حت یل یلماع هدرک و رابتعا نآ ار دییات هدرک دنا ( هب قن زا اقآ یاسوی 1391 .)

( یاسویاقآ 1379

.تسا هداد رارق دییَات دروم ناریا رد ار نآ ییاور )

هوهپ نیا رد یارب

نییعت ییایاپ همانشسرپ یاهدربهار

10Lazarus- Folkman

4

هلباقم یا زا شور هبساحم یاالآ خابنورک هدااتسا دش هک یارب ک دنشسرپ هما ربارب اب 83 / 1 هک دوب رگنایب بیرض ییایاپ باق لوبق

همانشسرپ دای

یم هدش .دشاب

هویش :)هلخادم دوجو تروص رد هلخادم تاسلج هصلاخ لودج ندروآ( ءارجا ی

سپ زا بسک یاهزوجم مز

و صخشم ندش یاضعا هنومن و یگنهامه اب

نیلوئسم

،طبریذ بط همانرب یزیر

،یلبق دقحم سدپ زا

روضح یاضعا هنومن رد حم بسانم و یرارقرب طابترا و هاک تیساسح یندومزآ

اه جار هب همانشسرپ اه

و ی د اختنا ادهنآ

رد

،هنومن تاحیضوت مز

ار رد دروم هوحن یمکت همانشسرپ اه

هئارا داد .

،سپس یندومزآ اه مادقا هب یمکت همانشسرپ اه

دندومن . زا

یندومزآ اه هتساوخ دش ا رگ رد یمکت همانشسرپ اه اب یماهبا هجاوم دندش زا رگشهوهپ دنهاوخب

حیضوت یرتشیب دهدب . رد همتاخ زا

یراکمه یندومزآ اه ریدقت و رکشت هب مع .دمآ

هداد و یلحت و هیزجت شور :اه

هب روظنم هیزجت و یلحت هداد اه رد نیا یقحت زا یاهشور یرامآ ریز هدااتسا هدش تسا : شور یاه

رامآ یایصوت دننام هبساحم

،یناوارف

،دصرد و نیگنایم ارحنا

رایعم و طابترا رد اب

نومزآ هیضرف اه زا یلحت سنایراو دنچ یریغتم

( اونام ) و کت یریغتم ( اوونآ ).

هتفای یاه یفیصوت

لودج 1 :

،نیگنایم فارحنا

رایعم هرمن دربهار یاه هلباقم یا شناد نازومآ یب

تسرپرس و

شناد ومآ ناز یداع

ریغتم یرامآ یاه صخاش

ناد نازومآ نیگنایم

رایعم ارحنا دادعت

یاهدربهار هلباقم

یا هلأسم رادم یب

تسرپرس 2۱

/ 37 88

/ ۱ 13۱

یداع ۱2

/ 37 8۱

/ 9 13۱

یاهدربهار یعامتجا یوجتسج

یب تسرپرس 78

/ 8 18

/ 2 13۱

یداع 23

/ 8 18

/ 3 13۱

یاهدربهار تیلوئسم

یریذپ یب

تسرپرس ۱۱

/ ۱ 99

/ 1 13۱

یداع 72

/ ۱ 18

/ 2 13۱

یاهدربهار ح

هناربدم هلاسم یب

تسرپرس ۱8

/ 8 ۱1

/ 2 13۱

یداع 91

/ 9 72

/ 2 13۱

یاهدربهار یبایزرا

ددجم تبثم یب

تسرپرس 11

/ 11 ۱9

/ 2 13۱

یداع ۱2

/ 12 ۱1

/ 3 13۱

یاهدربهار هلباقم

یا ناجیه رادم یب

تسرپرس 1۱

/ ۱2 3۱

/ 9 13۱

5 یداع 1۱

/ 31 13

/ 9 13۱

یاهدربهار ییورایور

رگ یب

تسرپرس 23

/ 8 91

/ 2 13۱

یداع 82

/ ۱ 38

/ 2 13۱

یاهدربهار یرود

ینیزگ یب

تسرپرس 7۱

/ 8 ۱7

/ 2 13۱

یداع 81

/ 7 17

/ 3 13۱

یاهدربهار نتشیوخ

یراد یب

تسرپرس 32

/ 11 11

/ 2 13۱

یداع 11

/ 11 1۱

/ 3 13۱

یاهدربهار زیرگ

- انتجا یب

تسرپرس 21

/ 12 2۱

/ 3 13۱

یداع 18

/ 8 83

/ 3 13۱

رد ریغتم دربهار هلباقم یا هلأسم رادم ، نیگنایم و ارحنا

،رایعم هب بیترت یارب ناد نازومآ یدب تدسرپرس 2۱

/ 37 و 88 / ۱ و یاردب

ناد نازومآ یداع ۱2 / 37 و 8۱ / 9

، رد ریغتم دربهار هلباقم یا هلأسم رادم رد هنیمز یوجتسج تیامح

،یعامتجا ناد یارب

نازودمآ

یب تسرپرس 78

/ 8 و 18 / 2

، یارب ناد نازومآ یدادع 23 / 8 و 18 / 3

، رد ردیغتم دردبهار هدلباقم یا هلأدسم راددم رد هدنیمز یوجتدسج

تیلوئسم

،یریذپ یارب ناد نازومآ یب تسرپرس ۱۱

/ ۱ و 99 / 1

، یارب ناد نازومآ یداع 72 / ۱ و 18 / 2

، رد ریغتم دربهار هدلباقم یا

هلأسم رادم رد یمز هن ح هناربدم

،هلاسم یارب ناد نازومآ یب تسرپرس ۱8

/ 8 و ۱1 / 2 و یارب ناد نازومآ یدادع 91 / 9 و 72 / 2

، رد

رددیغتم درددبهار هددلباقم یا هلأددسم رادددم رد هددنیمز یباددیزرا ددددجم

،تددبثم یارددب ددناد نازوددمآ یددب تددسرپرس 11

/ 11 و ۱9 / 2 و یارددب

ناد نازومآ یداع ۱2 / 12 و ۱1 / 3

، رد ریغتم دربهار هلباقم یا ناجیه

،رادم یارب ناد نازومآ یب تدسرپرس 1۱

/ ۱2 و 3۱ / 9 و یاردب

ناد نازومآ یداع 1۱ / 31 و 13 / 9

، رد ریغتم دربهار هلباقم یا ناجیه رادم رد هنیمز یوجتسج ییورایور

،رگ یارب ناد نازومآ یدب

تسرپرس 23

/ 8 و 91 / 2 و یارب ناد نازومآ یداع 82 / ۱ و 38 / 2

، رد ریغتم ربهار د هلباقم یا نادجیه راددم رد هدنیمز یرود ،یدنیزگ

یارب ناد نازومآ یب تسرپرس 7۱

/ 8 و ۱7 / 2 و یارب ناد نازومآ یداع 81 / 7 و 17 / 3

، رد ریغتم دربهار هلباقم یا ناجیه راددم رد

هنیمز یوجتسج نتشیوخ

یراد ( یرگراهمدوخ )

، یارب ناد نازومآ یب تسرپرس 32

/ 11 و 11 / 2 و یارب ناد ومآ ناز یداع 11 / 11

و 1۱ / 3 و رد ریغتم دربهار هلباقم یا ناجیه رادم رد هنیمز یوجتسج زیرگ

-

، انتجا یارب ناد نازومآ یب تسرپرس 21

/ 12 و 2۱ / 3

و یارب ناد نازومآ یداع 18 / 8 و 83 / 3 یم .دشاب

ب ) هتفای یاه طوبرم هب هیضرف یاه شهوژپ

لودج 3 شهوژپ یاهریغتم یگتسبمه سرتام

6

ریغتم یاهدربهار

یوجتسج تیامح یعامتجا یاهدربهار

تیلوئسم یریذپ یاهدربهار

ح هناربدم

هلاسم یاهدربهار

یبایزرا ددجم

تبثم یاهدربهار

هلباقم یا

هلأسم رادم یاهدربهار

ییورایور رگ یاهدربهار

یرود ینیزگ یاهدربهار

نتشیوخ یراد یاهدربهار

زیرگ - انتجا

اهدربهار ی یوجتسج

تیامح ا یعامتج 1

یاهدربهار تیلوئسم

یریذپ 18۱**

/ 1 1

یاهدربهار ح هناربدم

هلاسم 338**

/

** 1 321 / 1 1

یاهدربهار یبایزرا ددجم

تبثم 383**

/

** 1 3۱1 /

** 1 ۱9۱ / 1 1

یاهدربهار هلباقم یا هلأسم

رادم 712**

/

** 1 191 /

** 1 7۱۱ /

** 1 911 / 1 1

یاهدربهار ایور ییور رگ 21۱**

/

** 1 21۱ /

** 1 318 /

* 1 118 /

** 1 292 / 1 1

7

یاهدربهار یرود ینیزگ 288**

/ 1 1۱۱ /

** 1 282 /

** 1 27۱ /

** 1 311 /

** 1 388 / 1 1

یاهدربهار نتشیوخ یراد 2۱1**

/

** 1 1۱1 /

** 1 378 /

** 1 311 /

** 1 ۱12 /

** 1 2۱8 /

** 1 ۱2۱ / 1 1

یاهدربهار زیرگ - انتجا 199

/ 1 1۱9 /

** 1 239 / 1 173 /

** 1 1۱1 /

** 1 ۱19 /

** 1 311 /

** 1 381 / 1 1

یریگ هجیتن و تحب رد طابترا اب نیا هتفای هک ناد نازومآ یب تسرپرس و

ناد نازومآ یداع هب روط ناسکی زا یاهدربهار هلَاسم

رادم هدااتسا یم

،دننک یم ناوت تاگ رد نیا هتسد زا اهدربهار درف یعس یم دنک هک اب ماجنا نداد مع ای لاعف یتی هب ح کشم دزادرپب . نیا رد

یلاح هکتسا په و ناراکمه ( 2111 ) رد هجیتن هوهپ یاه دوخ نایب دنتشاد هک هویش یاه هلباقم هلئسم رادم یمن دناوت هب ناونع

یدربهار رثؤم رد هاک نازیم سرتسا یاه دیدش قن ینادنچ هتشاد دشاب و نینچمه روراک و ناراکمه ( 1898 ) هجیتنرد هوهپ

یاه دوخ نایب دنتشاد هک هلباقم هلَاسم رادم ماش یتامادقا تسا هک هب روظنم رود ندومن ماع سرتسا و ای رییغت اهدمایپ و تارثا نآ

ماجنا یم دریگ . هب نیمه

، یلد زا نیا ظاحل نیب ناد نازومآ یب تسرپرس و

یداع ییاهتواات دوجو

درادن هتفای. یاه هوهپ

رضاح ناشن داد هک اد ن نازومآ یب تسرپرس تبسن

هب ناد نازومآ یداع زا دربهار یبایزرا ددجم تبثم رتمک هدااتسا یم

،دننک رد

نیبت نیا هتفای یم ناوت تاگ یبایزرا ددجم ینامز قااتا یم دتفا هک یتقو درف اب لاچ اه ای سرتسا ییاه هجاوم یم

،دوش صخشم

یم دنک هک ایآ رد هلحرم ی کانرطخ رارق

دراد ای

؟ریخ ایآ نیا ئاسم شزرا نآ ار دنراد هک یارب اهنآ نارگن دش ای

؟ریخ ایآ یراک

تسه ناوتب نآ ار ماجنا داد و رگا تسه نآ اهراک

؟دنتسیچ ( یمکح و

،ناراکمه 1381

.) نیا رد یلاح تسا هک تاقیقحت باس

ناشن یم دهد هک دربهار هلباقم یا یبایزرا ددجم رد نایم یاهدربهار هلاسم

م راد تحت ریثات طیارش یناور بسانم زا هلمج یماکداش

رارق دراد ( یرانضغ و مدق

،روپ 1397 .) نامگ یم دور هک مدع ساسحا یماکداش و

تینما رد ناد نازومآ یب تسرپرس یلد

زیامت

دربراک دربهار یبایزرا ددجم رد اهنآ تبسن هب ناد نازومآ یداع یم دشاب هک اب یقحت قوف دشاب یموسمه .

عبانم

یلع ،یرمث

;ربکا دمحا ،زاف یلعل .یلع سابع ،یرکسع;

1391 تدشادهب لودصا .نایوجدشناد رد از سرتدسا ماوع اب هلباقم یاه هویش و یتیامح بانم یسررب .

هرود .یناور 9

هرامش . 32 ص . 87 - 117 .

8

یقداص ابیرف ،دحوم ابر ،یجرف;

اتیب ،ینامیلس یرااغ; .همیهف ،دنمورب;

1382 . هسیاقم هراوحرط یاه دمآراکان

،هیلوا کبس یاه هلباقم یا و فطاوع یدانم

رد نارتخد

،یرارف یب نیمشش .یداع و تسرپرس .ناوجون و کدوک یکشزپناور یللملا نیب هرگنک

.زیربت ینامرد یتشادهب تامدخ و یکشزپ مولع هاگشناد

Blalock, j; joiner. T.E. (2000) Interacttion of cogntitive avoidance coping and strese in predicting deperession /anxiety. Jornal of cognitive therapy and research,19 (5),547-592.

Daniel, M. Mathias, A. (2012). Challenges and coping strategies of orphaned children in Tanzania who are not adequately cared for by adults. Afr J AIDS Res. 2012 Oct;11(3):191-201. doi: 10.2989/16085906.2012.734978.

Feist, j. Brannon, L(1988). Health psychology. U.S.A.Wadsworth Inc.

Fisher, L; Ames, E; Chisholm, K & Savdie, L. (1997). International Journal of Behavior Development. Vol 20, 63-82.

Gonzales, N.A. (2001). on the limits of coping : intraction betweenstress and coping for inner-city adolescents.jornal of adolescent Research, 16(4):32-39.

Hepp U, Moergeli H, Buchi S, Wittmann L, Schnyder U. (2005). Active problem-focused coping might be inadequate in acute stress. Psychotherapy andPsychosomatics, 6; 379-386

Krohne, M.(2000). The assessment of dispositional vigilance and cognitive avoidance. Jornal of cognitive therapy, 24(3):297-377.

Lafreniere KD, Ledgerwood DM, Docherty AL. (2003). Influences of leaving home, perceived family support and gender on the transition to university. Guidance andcounseling;12 relation,14-18.

Lazarus, R.S. (2010). The cognition- emotion debate: A bit of history, in T . Dalgleish and M. power (Eds), Handbook of cognition and emotion. New yourk: john wiley and sons. Pp.3-19.