ﺪﻜﺸﻧاد ة ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ هﺎﮕﺸﻧاد ناﺮﻬﺗ
رود ة 8
، رﺎﻤﺷ ة 2
نﺎﺘﺴﺑﺎﺗ 1395
ﺻ ﺺ . 254 - 233
ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ بﻮﺧ
رد ةﻮﻗ
،ﻪﻳﺮﺠﻣ لﺪﻣ
يزﺎﺳ ﺶﻘﻧ ﺖﻴﻓﺮﻇ يﺎﻫ
ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ و
ﺔﻨﻴﻣز ﻲﻠﻣ
سﺎﺒﻋ نﺎﻳرﻮﻨﻣ
،1
شﻮﻳراد يﺪﻤﺤﻣ
،2
ﺮﻐﺻا يﺪﻤﺤﻣ
3ﺢﺗﺎﻓ
هﺪﻴﻜﭼ رﻮﻬﻇ : ﻞﺋﺎﺴﻣ ﻲﻣﻮﻤﻋ ﺪﻳﺪﺟ و ﻲﮔﺪﻴﭽﻴﭘ ﺎﻬﻧآ
، ﺐﺟﻮﻣ هﺪﺷ ﺖﺳا ﻲﻋﻮﺿﻮﻣ ﺎﺑ ناﻮﻨﻋ
ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ بﻮﺧ رد ﺖﻟود حﺮﻄﻣ دﻮﺷ . رد ﻦﻳا ﺶﻫوﮋﭘ ﺎﺑ ﺎﻜﺗا ﻪﺑ ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻲﺒﻴﻛﺮﺗ ﻲﻟاﻮﺘﻣ
،ﻲﻓﺎﺸﺘﻛا ﻲﺳرﺮﺑ ﻖﻳﺮﻃ زا نﺎﻜﻣا
ﻲﺠﻨﺳ دﺮﺑرﺎﻛ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ بﻮﺧ رد ﻮﻗ ة ﻪﻳﺮﺠﻣ ﺮﺑ سﺎﺳا
ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ﺎﺑ ﺔﻨﻴﺑﺎﻛ ﺖﻟود ﻢﻫد و ﻢﻫدزﺎﻳ ، ﻂﻳاﺮﺷ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﺪﻨﻨﻛ ة نورد ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻮﻗ ة ﻪﻳﺮﺠﻣ و ﻂﻳاﺮﺷ
ﻪﻨﻴﻣز يا ﻲﻠﻣ رد ياﺮﺟا ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ
،بﻮﺧ ﺎﺼﺣا هﺪﺷ ﺖﺳا . ﻂﻳاﺮﺷ نورد ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻮﻗ ة
ﻪﻳﺮﺠﻣ رد ﻪﺳ ﻟﻮﻘﻣ ﺔ
» ﺖﻴﻓﺮﻇ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ
«
،
» ﺖﻴﻓﺮﻇ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﺶﻘﻧاﺮﻓ
« و
» ﺖﻴﻓﺮﻇ ﻲﺘﻳﺮﻳﺪﻣ
«
ﻪﺘﺳد يﺪﻨﺑ ﺪﺷ . ﻂﻳاﺮﺷ ﻪﻨﻴﻣز يا ﻲﻠﻣ ﺰﻴﻧ رد ﺐﻟﺎﻗ ﺞﻨﭘ ﻟﻮﻘﻣ ﺔ
» ﻂﻳاﺮﺷ ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا
«
،
» ﻲﺳﺎﻴﺳ
«
،
» ﻲﮕﻨﻫﺮﻓ
«
،
» يدﺎﺼﺘﻗا
« و
» ﻪﻧاروﺎﻨﻓ
« ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ و يراﺬﮕﻣﺎﻧ ﺪﺷ ﺪﻧ . ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ نﺎﮔﺪﻧﻮﺷ ﺪﻧﺪﻘﺘﻌﻣ
ﻪﻛ ﻂﻳاﺮﺷ نﻼﻛ ﻲﻠﻣ و ﻂﻳاﺮﺷ دﺮﺧ ﻪﻧﺎﺨﺗرازو يﺎﻫ ﻮﻗ ة ﻪﻳﺮﺠﻣ
، ﻲﻣ ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﺶﻴﭘ
،يﺮﮕﻧ
نوﺮﺑ
،يﺮﮕﻧ ﺖﻴﻟﻮﻤﺷ
،ﻲﻳاﺮﮔ ﺪﻫاﻮﺷ
،يرﻮﺤﻣ ﻮﺗ أ ﻲﻧﺎﻣ و يروآﻮﻧ ار دراو ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ
ﺪﻨﻨﻛ . رد ﺶﺨﺑ ﻲﻤﻛ
،ﻖﻴﻘﺤﺗ لﺪﻣ يﺎﻫ هزاﺪﻧا يﺮﻴﮔ و لﺪﻣ يرﺎﺘﺧﺎﺳ ـ يﺮﻴﺴﻣ و ﺮﻴﺛﺄﺗ ﻂﻳاﺮﺷ
دﺮﺧ و نﻼﻛ ﺮﺑ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ بﻮﺧ رد مﺮﻧ راﺰﻓا هدﻮﻣزآAMOS
ﺪﺷ ﻪﻛ نﺎﺸﻧ ةﺪﻨﻫد شزاﺮﺑ
لﺪﻣ ﺎﺑ هداد يﺎﻫ ﻲﻤﻛ ﺖﺳا .
هژاو يﺎﻫ يﺪﻴﻠﻛ : ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ
،بﻮﺧ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ
،يراﺬﮔ
،ﺖﻴﻓﺮﻇ ياﻮﺘﺤﻣ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ .
1 . دﺎﺘﺳا هوﺮﮔ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ
،ﻲﺘﻟود ةﺪﻜﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ هﺎﮕﺸﻧاد
،ناﺮﻬﺗ
،ناﺮﻬﺗ ناﺮﻳا
2 . ﻲﺑﺮﻣ هوﺮﮔ
،ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ هﺎﮕﺸﻧاد مﺎﻴﭘ
،رﻮﻧ
،ناﺮﻬﺗ ناﺮﻳا
3 . رﺎﻳدﺎﺘﺳا هوﺮﮔ
،ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﺪﻜﺸﻧاد ة ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ هﺎﮕﺸﻧاد مﺎﻣا ﻲﻠﻋ ) ع (
،
،ناﺮﻬﺗ ناﺮﻳا
رﺎﺗ ﻳ ﺦ رد ﻳ ﺖﻓﺎ ﻪﻟﺎﻘﻣ : 17 / 10 /
1394
رﺎﺗ ﻳ ﺦ ﺬﭘ ﻳ شﺮ ﺎﻬﻧ ﻲﻳ ﻪﻟﺎﻘﻣ : 18 / 03 /
1395
ﻮﻧ ﻳ ﺪﻨﺴ ة لﻮﺌﺴﻣ ﻪﻟﺎﻘﻣ : ﺮﻐﺻا ﺢﺗﺎﻓ يﺪﻤﺤﻣ
E-mail:amohammadi1360@yahoo.com
ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ ﻪﺑ ﺔﻟﺰﻨﻣ ﻲﻜﻳ زا ﺖﻳﻮﻟوا يﺎﻫ ﺮﻫ رﻮﺸﻛ
، هراﻮﻤﻫ نﻮﻧﺎﻛ رد ﻪﺟﻮﺗ
ناراﺰﮔرﺎﻛ و
نﺎﻴﻫﺎﮕﺸﻧاد دراد راﺮﻗ
. ﻪﺑ ﻦﻴﻤﻫ
،ﻞﻴﻟد ﺮﻴﺳ رﻮﻄﺗ ﻪﺸﻳﺪﻧا يﺎﻫ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ زا لﺪﻣ ﻲﻄﺧ لﻮﺳﻻ
ﺎﺗ لﺪﻣ يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺟ ﻲﺑﺮﺠﺗ )
،ﺮﻴﺗﺎﺑﺎﺳ نوﺪﮕﻴﻨﻛ و
(...
، ﻲﮕﻤﻫ ﻪﺑ لﺎﺒﻧد ﻦﻴﻴﺒﺗ يﺎﻫ ﻲﻤﻠﻋ و ﻲﻘﻄﻨﻣ زا
ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ هدﻮﺑ ﺪﻧا . ﻲﻜﻳ زا يﺎﻫدﺮﻜﻳور ﺶﻴﺑﺎﻤﻛ
ﺪﻳﺪﺟ رد ﻦﻳا
،هزﻮﺣ
» ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ
بﻮﺧ
1« ﺖﺳا ﻪﻛ ﻪﺑ ﻲﮔزﺎﺗ رد ﺎﭘورا و ﻂﺳﻮﺗ ﻲﻧﺎﻘﻘﺤﻣ ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ نﻮﺘﻠﻴﻣﺎﻫ ) 2005 ( و ترﻮﺴﻟﺎﻫ ) 2011 (
حﺮﻄﻣ هﺪﺷ ﺖﺳا . ﻪﻨﻳﺰﮔ يﺎﻫ ناواﺮﻓ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ و موﺰﻟ بﺎﺨﺘﻧا ﻦﻳﺮﺘﻬﺑ نآ و رﻮﻬﻇ و زوﺮﺑ ﻞﺋﺎﺴﻣ
ﻲﻣﻮﻤﻋ ﺪﻳﺪﺟ و يذﺪﻨﭼ
،ﻲﻌﻔﻧ ﻲﺧﺮﺑ زا ﻲﻠﻣاﻮﻋ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻪﻛ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺪﻳﺪﭘ ة
» ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ بﻮﺧ
«
ار شﺮﺘﺴﮔ هداد ﺪﻧا . نﺎﻤﻫ رﻮﻃ ﻪﻛ ﻲﻣ
،ﻢﻴﻧاد ﻂﻴﺤﻣ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ رد ود ﻫد ﺔ ﻪﺘﺷﺬﮔ ﺑ ﻪ ﻄﺳاو ﺔ ﺮﻴﻴﻐﺗ
رد ﻂﺑاور ﻦﻴﺑ ﺖﻟود ـ
،ﺖﻠﻣ ﺮﻴﺛﺄﺗ يﺮﻳﺬﭘ زا دﺎﺼﺘﻗا ﻲﻧﺎﻬﺟ و هدﺎﻔﺘﺳا يﺎﻫ هﺪﻨﻳاﺰﻓ زا يروﺎﻨﻓ
، هﺪﻴﭽﻴﭘ ﺮﺗ
هﺪﺷ ﺖﺳا ) ارﻮﺑد و
،نارﺎﻜﻤﻫ 2009
( و يدراﻮﻣ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ
،ﻲﻘﻓا ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﺖﻛرﺎﺸﻣ ﻪﻣﺎﻋ
و هدﺎﻔﺘﺳا زا ﺶﻧاد رد ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ
، ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﺖﻴﻓﺮﻇ يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺟ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ حﺮﻄﻣ
هﺪﺷ ﺖﺳا ) نﻮﺴﻨﻴﻜﺗا و
،ﻦﻤﻠﻛ 1992 .(
ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ رد ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻦﻳوﺪﺗ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ
، ﻲﻨﻌﻳ زا زﺎﻓ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ
ﻪﻠﺌﺴﻣ ﺎﺗ ﻦﻳوﺪﺗ و هدﺎﻣآ يزﺎﺳ ﺮﻫ ﺘﺴﺑ ﺔ ﻂﺧ
،ﻲﺸﻣ ﺪﻳﺎﺑ زا ﺎﻫدﺮﻜﻳور و
يﺎﻫراﺰﺑا ﻦﻳﻮﻧ دﺮﺑ هﺮﻬﺑ و زا
،ﻲﻳﻮﺳ نﺎﻣﺰﻤﻫ ﺖﻴﻌﺿو ﻲﻄﻴﺤﻣ نﻼﻛ و دﺮﺧ ﺮﺛﺆﻣ ﺮﺑ ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ ار ﻢﻫ ﺪﺻر دﺮﻛ .
ﻪﺑ
،ﻲﻠﻛ رﻮﻃ ﻲﻜﻳ
زا يﺎﻫرﺎﻴﻌﻣ ﻦﻳوﺪﺗ
و ذﺎﺨﺗا ﻂﺧ ﻲﺸﻣ
،بﻮﺧ يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﺖﺳا
ﻪﻛ يﺎﻨﻌﻣ نآ ﻪﺟﻮﺗ
ﻪﺑ ﻞﺋﺎﺴﻣ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﺎﺑ نآ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﺖﺳا ) ﻲﻨﺑ
،ﺪﺳا 1393 .(
ﻦﻳا ﻞﺋﺎﺴﻣ زا ﻞﻴﻠﺤﺗ ﻂﻴﺤﻣ
،ﻲّﻠﻣ
ﻦﻴﺑ
،ﻲﻠﻠﻤﻟا ﻊﺑﺎﻨﻣ دﻮﻬﺸﻣ و دﻮﻬﺸﻣﺎﻧ نورد ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ) ﻂﺧ ﻲﺸﻣ
،ناراﺬﮔ
،ﺶﻧاد ﮓﻨﻫﺮﻓ ( و ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
ﻞﻣﺎﻌﺗ ﺎﺑ يﺎﻫدﺎﻬﻧ يذ ﻂﺑر و ﺮﻳﺎﺳ يذ نﺎﻌﻔﻧ ﻪﺑ ﻲﻣ ﺖﺳد ﺪﻨﻳآ
) ﻲﻨﺑ
،ﺪﺳا 1393 .(
رد ﻦﻳا ترﻮﺻ ﺖﺳا
ﻪﻛ رﺎﺑرد ة ﺮﻫ ﻂﺧ
،ﻲﺸﻣ ﻲﺑﺎﺨﺘﻧا بﻮﺧ و ﻪﻧاﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ترﻮﺻ
ﻲﻣ دﺮﻳﺬﭘ و رد
،ﻪﺠﻴﺘﻧ ﺖﻴﻓﺮﻇ نآ
ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﺎﻘﺗرا ﻲﻣ ﺪﺑﺎﻳ . ﺮﮔا ﺖﻟود ﺪﻧاﻮﺘﻧ مﺎﻤﺗ ﻞﻣاﻮﻋ راﺬﮔﺮﺛا ﺮﺑ ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ دﻮﺧ رد ﻌﺳﻮﺗ ﺔ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يﺎﻫ
ﻪﻧاﺪﻨﻣدﺮﺧ و
ﺶﺨﺑﺮﺛا ار 2
ﻲﺑﺎﻳزرا
،ﺪﻨﻛ ﻪﺘﻔﮔ ﻲﻣ دﻮﺷ ﻪﻛ ﻦﻳا ﻂﺧ
،ﻲﺸﻣ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﺑﻮﺧ
3ﻲ ﺖﺴﻴﻧ
) سﺮﺘﻴﭘ
، 1996 .(
ﺖﻟود ﺎﻫ ﺪﻳﺎﺑ ﻲﻃ ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ
،يراﺬﮔ نﺎﻣﺰﻤﻫ ﻪﺑ
،هﺪﻨﻳآ
،نﺎﮕﻳﺎﺴﻤﻫ
،مدﺮﻣ
برﺎﺠﺗ ﻖﻓﻮﻣ و ﻖﻓﻮﻣﺎﻧ
،دﻮﺧ نﺎﻣزﺎﺳ يﺎﻫ رﺎﻜﻤﻫ و ﺪﻫاﻮﺷ
، ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺘﺷاد ﺪﻨﺷﺎﺑ . ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ
،بﻮﺧ هﺪﻳا يا ﺖﺳا ﻪﻛ ﻪﺑ لﺎﺒﻧد ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ زﺎﺑ و فﺎﻔﺷ ﺖﺳا . رد ﻦﻳا دﺮﺒﻫار ﻢﻫ ﺪﻨﻳاﺮﻓ و ﻢﻫ
اﻮﺘﺤﻣ
؛ﺖﺳا حﺮﻄﻣ ﻲﻨﻌﻳ
يداﺪﻌﺗ زا ﺎﻫدﺮﺒﻫار ياﺮﺑ يﺎﻘﺗرا ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ ) ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ ﺴﻣ ﺌ
،ﻪﻠ
رﻮﺘﺳد
،يراﺬﮔرﺎﻛ ﻦﻳوﺪﺗ
ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ( و يداﺪﻌﺗ ياﺮﺑ يﺎﻘﺗرا ياﻮﺘﺤﻣ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ) مﺎﺠﺴﻧا ﻂﺧ
،ﻲﺸﻣ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1. Good policy making
2. Wise and effective policies 3. Good policy
ﺐﺳﺎﻨﺗ اﺰﺟا و (..
رد ﺮﻈﻧ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﻲﻣ دﻮﺷ ) ﻪﺘﻓﺎﻳ يﺎﻫ ﻖﻴﻘﺤﺗ .(
،ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ﻦﻳا ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻪﺑ لﺎﺒﻧد ﻲﺳرﺮﺑ دﺮﺒﻫار
ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ بﻮﺧ رد ةﻮﻗ ﻪﻳﺮﺠﻣ و ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻪﻨﻴﻣز
يا و ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﺮﮔ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﺎﺑ نآ ﺖﺳا
ﺎﺗ زا ﻦﻳا رﺬﮕﻫر
، ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يﺎﻫ ﻪﻧاﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﻦﻳوﺪﺗ
و آ هدﺎﻣ اﺮﺟا ﺪﻧﻮﺷ .
لاﺆﺳ ،ﺪﺷ نﺎﻴﺑ ﻪﭽﻧآ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ترﺎﺒﻋ ﺶﻫوﮋﭘ يﺎﻫ
زا ﺪﻧا :
دﺮﺒﻫار •
ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ بﻮﺧ رد ﻮﻗ ة ﻪﻳﺮﺠﻣ ﻪﭼ يدﺎﻌﺑا ﻲﻣﺮﺑرد ار دﺮﻴﮔ
؟
ﺖﻴﻌﺿو •
نﻼﻛ ﻲﻠﻣ ﺮﺛﺆﻣ ﺮﺑ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ بﻮﺧ رد ﻮﻗ ة
،ﻪﻳﺮﺠﻣ ﻪـﭼ يدﺎـﻌﺑا ﺶـﺷﻮﭘ ار
ﻲﻣ ﺪﻫد
؟
ﺖﻴﻌﺿو •
نورد ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺮﺛﺆﻣ ﺮﺑ ﻂـﺧ ﻲـﺸﻣ يراﺬـﮔ بﻮـﺧ رد ﻮـﻗ ة ﻪـﻳﺮﺠﻣ ﻪـﭼ يدﺎـﻌﺑا ار
ﻲﻣﺮﺑرد
؟دﺮﻴﮔ
ﻨﻴﺸﻴﭘ ﺔ ﺶﻫوﮋﭘ
رد لﺎﺳ 1997 ﺮﻜﻔﺗ رد صﻮﺼﺧ دﻮﺒﻬﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺖﻟود ﺎﻫ زﺎﻏآ ﺪﺷ
؛ ﻲﻜﻳ زا هزﻮﺣ يﺎﻫ ﻲﻠﺻا دﻮﺒﻬﺑ
،دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ و ﻪﺑ صﻮﺼﺧ
» ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ ﺮﺘﻬﺑ
1« ﺖﺳا . رد لﺎﺳ 1999 ﺰﻴﻧ
دﻮﺒﻬﺑ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ ﻪﺑ ، ناﻮﻨﻋ ﺸﻟﺎﭼ ﻲ گرﺰﺑ ياﺮﺑ ﺖﻟود ﺪﻨﻟﺮﻳا ﻲﻟﺎﻤﺷ حﺮﻄﻣ ﺪﺷ )
،نﻮﺘﻠﻴﻣﺎﻫ
2011 .(
زا ﻲﻳﻮﺳ ﺖﻟود ﺎﻴﻧﺎﺘﻳﺮﺑ
، رد لﺎﺳ 1999 ﻪﻟﺎﻘﻣ يا ناﻮﻨﻋ ﺎﺑ
» يزﺎﺳﻮﻧ ﺖﻟود
2« و دﺮﻛ ﺮﺸﺘﻨﻣ
نآ رد
، ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ يﺎﻫ ﻲﻠﺻا ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺶﺨﺑ ﻲﻣﻮﻤﻋ ار ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﻚﻳ ﻞﻛ ﻪﺑ ﺮﻳﻮﺼﺗ ﺪﻴﺸﻛ . ﺰﻛﺮﻤﺗ ﻲﻠﺻا
،ﻪﻟﺎﻘﻣ شور يﺎﻫ دﻮﺒﻬﺑ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ دﻮﺑ . ﻪﺑ لﺎﺒﻧد ﻦﻳا
،ﻪﻟﺎﻘﻣ رد ﺮﺧاوا 1999 ﻪﻟﺎﻘﻣ يا ﺎﺑ ناﻮﻨﻋ
» ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ ﻪﻓﺮﺣ يا ياﺮﺑ نﺮﻗ ﺖﺴﻴﺑ ﻚﻳو
3« ﻂﺳﻮﺗ ﻨﻴﺑﺎﻛ ﺔ نﺎﺘﺴﻠﮕﻧا ﺪﻴﺳر پﺎﭼ ﻪﺑ
و رد
لﺎﺳ 2001 ﺰﻛﺮﻣ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ و تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻂﺧ
4ﻲﺸﻣ رد رادا ة ﻨﻴﺑﺎﻛ ﺔ
،نﺎﺘﺴﻠﮕﻧا مﻮﻬﻔﻣ
» ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ
ﺮﺘﻬﺑ
« و
» ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ بﻮﺧ « ار ﻲﻓﺮﻌﻣ دﺮﻛ )
،نﻮﺘﻠﻴﻣﺎﻫ 2011
.(
،ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﻪﻜﻨﻳا ﺖﻟود ﺎﻫ
ﻪﻧﻮﮕﭼ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ ار دﻮﺒﻬﺑ ﻲﻣ
،ﺪﻨﺸﺨﺑ ﺘﺴﻳﺎﺷ ﺔ ﻲﺳرﺮﺑ ﺖﺳا . رد ﻦﻳا صﻮﺼﺧ ) ﺪﻨﻳاﺮﻓ
ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ بﻮﺧ ( رﺎﻬﭼ زﻮﺣ ة ﺰﻛﺮﻤﺗ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ هﺪﺷ
ﺖﺳا ﻪﻛ ﻪﺑ هﺪﻤﻋ رﻮﻃ ﻪﺑ
ﺪﻨﻳاﺮﻓ
ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ هرﺎﺷا دراد )
،ترﻮﺴﻟﺎﻫ 2011
.(
ﻦﻴﺘﺴﺨﻧ
،هزﻮﺣ ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﺖﺳا . ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻲﻨﻌﻳ تﺎﻣاﺪﻗا
يدﺎﻬﻨﺸﻴﭘ ياﺮﺑ
دﺎﺠﻳا ﻲﻋﻮﻧ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ و ﻪﺧﺮﭼ ﻲﻳﺎﻫ ﻪﻛ ﺖﻟود ﺎﻫ رد ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ لﺎﺒﻧد ﻲﻣ ﺪﻨﻨﻛ .
دﺮﻜﻳور ﺪﻨﻳاﺮﻓ ي ﻲﻨﻌﻳ ﺮﻫ ﻪﻘﻠﺣ زا ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻪﺑ رﻮﻃ ﻲﻘﻄﻨﻣ ﻪﺑ ﻘﻠﺣ ﺔ ﻲﻠﺒﻗ دﻮﺧ ﻲﻜﺘﻣ ﺖﺳا . ﻦﻴﻣود
،هزﻮﺣ ﺖﻴﻔﻴﻛ ﺖﺳا .
،ﺖﻴﻔﻴﻛ ﻲﻨﻌﻳ ذﺎﺨﺗا ﻲﺷور ﻪﻛ تﺎﻣاﺪﻗا ﻠﺣﺮﻣ ﺔ ﻲﻠﺒﻗ ﺮﺑ سﺎﺳا نآ شور ﻪﺑ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1. Better policy making
2. Government Modernising Government White Paper 3. Professional Policy-Making for the 21st Century 4. Centre for Management and Policy Studies
مﺎﺠﻧاﺮﺳ ﻲﻣ ﺪﺳر
؛ يروآﻮﻧ رد ﻂﺧ
،ﻲﺸﻣ ﺪﻫاﻮﺷ
،يرﻮﺤﻣ ظﺎﺤﻟ ندﺮﻛ ﺮﻈﻧ ﺎﻫ و هﺎﮔﺪﻳد يﺎﻫ مﻮﻤﻋ
مدﺮﻣ زا ﻖﻳدﺎﺼﻣ ﺖﻴﻔﻴﻛ رد ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ ﺖﺳا . زﻮﺣ ة يﺪﻌﺑ رﺎﺘﺧﺎﺳ ﺖﺳا . رﺎﺘﺧﺎﺳ ﺐﺳﺎﻨﻣ ﻲﻨﻌﻳ
دﺎﺠﻳا تﺎﺒﻴﺗﺮﺗ يدﺎﻬﻧ ياﺮﺑ ﺖﻳﺎﻤﺣ زا ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ بﻮﺧ . فﺪﻫ زا حﺮﻃ
،رﺎﺘﺧﺎﺳ ﻖﻠﺧ ﻲﻧﺎﺒﻣ
يدﺎﻬﻧ ﺪﻳﺪﺟ ياﺮﺑ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ ﺖﺳا
؛ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﺪﺣاو يﮋﺗاﺮﺘﺳا ﺖﺴﺨﻧ
1ﺮﻳزو و هدﺎﻔﺘﺳا زا
» ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ يﺎﻫ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﻒﻄﻌﻨﻣ
2« رد نﺎﻤﺗرﺎﭘد ﺎﻫ ي نﺎﺘﺴﻠﮕﻧا . ﻦﻴﻣرﺎﻬﭼ زﻮﺣ
ة ﺖﻴﻓﺮﻇ
،زﺎﺳ مﻮﻠﻋ
ﻲﺳﺎﻴﺳ
؛ﺖﺳا ﻲﺷور ﻪﻛ زا ﻖﻳﺮﻃ نآ لﺎﻣآ و فاﺪﻫا ﻲﺳﺎﻴﺳ ﻪﺑ ﻚﻤﻛ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ ﻲﻣ ﺪﻨﻳآ .
ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ﻪﻨﻴﻣز يﺎﻫ
،ﻲﺳﺎﻴﺳ
،ﻲﻠﻣ ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا و ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻢﻫ ﺶﺨﺑ ﻲﻤﻬﻣ زا لﺪﻣ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ
بﻮﺧ رد ﺖﻟود نﺎﺘﺴﻠﮕﻧا رد
ﺮﻈﻧ ﻪﺘﻓﺮﮔ هﺪﺷ ﺖﺳا ) ﻂﺧ ﻢﻴﺗ ﻲﺸﻣ ﻚﻳﮋﺗاﺮﺘﺳا يراﺬﮔ رادا
ة ﻪﻨﻴﺑﺎﻛ
،3
1999 .(
ﺖﻳﺎﻬﻧ رد
، نﺎﻘﻘﺤﻣ ﺎﺑ ﺎﻜﺗا ﻪﺑ لﺪﻣ
،نﺎﺘﺴﻠﮕﻧا ﺪﻨﺘﺴﻧاﻮﺗ
ﻢﻬﻣ ﻦﻳﺮﺗ دﺎﻌﺑا ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ
بﻮﺧ ار ﻞﻤﺘﺸﻣ ﺮﺑ
،ﻲﻳاﺮﮔﺪﻫاﻮﺷ ﺖﻴﻟﻮﻤﺷ
،ﻲﻳاﺮﮔ هﺪﻨﻳآ
،يرﻮﺤﻣ
،ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ
،يروآﻮﻧ سرد
،يزﻮﻣآ
،يﺮﻴﮔﻮﮕﻟا ﺖﺳﺎﻴﺳ
و لﺎﻘﺘﻧا ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ 4
ﺪﻨﻨﻛ ) ترﻮﺴﻟﺎﻫ
، 2011 و
،نﻮﺘﻠﻴﻣﺎﻫ 2005
.(
ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ رد
،ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ ﺪﻨﻳاﺮﻓ
ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ بﻮﺧ ﻲﻨﺘﺒﻣ ﺮﺑ دﺎﻌﺑا ﻻﺎﺑ هدروآ ﻲﻣ
،دﻮﺷ ﺲﭙﺳ ﻂﻳاﺮﺷ
ﻞﻴﻬﺴﺗ ﺪﻨﻨﻛ ة نورد ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ) ﻪﻧﺎﺨﺗرازو ﺎﻫ ( و ﻂﻳاﺮﺷ ﻲﻠﻣ ﺮﺛﺆﻣ ﺮﺑ ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ بﻮﺧ
ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ .
شور ﻲﺳﺎﻨﺷ ﺶﻫوﮋﭘ
ﻦﻳا
ِﻖﻴﻘﺤﺗ
،يدﺮﺑرﺎﻛ ﻪﺑ
ﻞﻴﻟد ﻪﺑ رﺎﻛ يﺮﻴﮔ دﺮﻜﻳور ﻲﻔﻴﻛ و ﻲﻤﻛ زا عﻮﻧ ـﺘﺨﻴﻣآ ﺔ ﻲﻓﺎـﺸﺘﻛا ﻲﻟاﻮـﺘﻣ
ﺖﺳا . رد حﺮﻃ ﺶﻫوﮋﭘ ﺘﺨﻴﻣآ ﺔ
،ﻲﻓﺎﺸﺘﻛا اﺪﺘﺑا
هداد يﺎﻫ ﻲﻔﻴﻛ ياﺮـﺑ ﻲﻓﺎﻜـﺷﻮﻣ ﺪـﻳﺪﭘ
ﺖـﺳد رد ة
،ﻲﺳرﺮﺑ ﻊﻤﺟ يروآ ﻲﻣ ﻮﺷ ﻧ ﺪ . ،ﺪﻌﺑ مﺎﮔ رد نﺪﺷ ﺎﺼﺣا زا ﺲﭘ
ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ مزﻻ ياﺮﺑ ﻲﺳرﺮﺑ هﺪﻳﺪﭘ
) رد ﻦﻳا ﺎﺟ ﻂﻳاﺮﺷ دﺮﺧ و نﻼﻛ ﺑ ﻪ وﻼﻋ ة ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ بﻮﺧ ( )
،لﻮﺳﺮﻛ 2003 (
، هداد يﺎـﻫ ﻲـﻤﻛ
ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ عﻮﻧ ﻂﺑاور نﺎﻴﻣ ﺎـﻫﺮﻴﻐﺘﻣ يروآدﺮـﮔ و
ﻞـﻴﻠﺤﺗ ﻲـﻣ ﺪﻧﻮـﺷ ) ﺎﺟ
،نﻮـﺴﻧ 2004 .(
ﻦﻳا
ياﺮﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ
ياﺰﺟا ﻂﻳاﺮﺷ دﺮﺧ و نﻼﻛ ﺮﺛﺆﻣ ﺮﺑ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ بﻮـﺧ
، شور ﻖﻴﻘﺤﺗ
ﻲﻔﻴﻛ ﻪﺑ ار ﻲﻣ رﺎﻛ دﺮﺑ و ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ لﺪﻣ يزﺎﺳ يرﺎﺘﺧﺎﺳ ﺮﻴﺛﺄﺗ
ﻦﻳا ﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﺮﺑ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ بﻮﺧ
،
زا لﻮﺻا شور ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻲﻤﻛ ﻲـﻣ يوﺮﻴﭘ ﺪـﻨﻛ
. ﻦﻴـﻨﭽﻤﻫ رد
ﻦـﻳا ﻖـﻴﻘﺤﺗ زا ﻖـﻳﺮﻃ ﻪﺒﺣﺎـﺼﻣ ﺎـﺑ
نﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﻛ و
يارزو ﺖﻟود ﻢﻫد و
،ﻢﻫدزﺎﻳ نﺎﻜﻣا ﻲﺠﻨﺳ دﺮﺑرﺎﻛ ﻂـﺧ ﻲـﺸﻣ يراﺬـﮔ بﻮـﺧ رد ﻮـﻗ ة
ﻪﻳﺮﺠﻣ و
،ﺰﻴﻧ ﻞﻣاﻮﻋ ﺮﺛﺆﻣ ) ﻂﻳاﺮﺷ دﺮﺧ و نﻼﻛ ( ﺮﺑ ﻖﻘﺤﺗ ﻦﻳا دﺮﺒﻫار ﻲﺳرﺮﺑ ﻲﻣ دﻮﺷ و ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1. Prime Minister’s Strategy Unit
2. Flexible policy pools
3. Strategic Policy Making Team Cabinet Office 4. Delivery
ﻂﺒﺗﺮﻣ و يراﺮﻜﺗ زا ﻖﻳﺮﻃ دﺮﻜﻳور ﻪﻳﺮﻈﻧ ىزادﺮﭘ هداد دﺎﻴﻨﺑ و ﻞﻴﻠﺤﺗ اﻮﺘﺤﻣ جاﺮﺨﺘﺳا ﻲﻣ
ددﺮﮔ .
،اﺪﺘﺑا
ياﻮﺘﺤﻣ ﻚﺗ ﻚﺗ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ يﺎﻫ ﻂﺒﺿ
،هﺪﺷ ﻞﻴﻠﺤﺗ و يراﺬﮔﺪﻛ ﻲﻣ
دﻮـﺷ ) يراﺬـﮔﺪﻛ زﺎـﺑ
( و ﺲـﭘ زا
ﻞﻴﻠﺤﺗ ﻦﻳﺮﺧآ
،ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ﺮﮕﻳد رﺎﺑ مﺎﻤﺗ ﺎﻫﺪﻛ رد رﺎﻨﻛ ﻢﻫ راﺮﻗ ﻲﻣ ﺪﻧﺮﻴﮔ ﺎـﺗ ﻢﻴﻫﺎـﻔﻣ دﺮـﺧ رد ﺐـﻟﺎﻗ
ﻪﻟﻮﻘﻣ يﺎﻫ نﻼﻛ ﻪﺘﺳد يﺪﻨﺑ ﺪﻧﻮﺷ ) يراﺬﮔﺪﻛ يرﻮﺤﻣ
.(
رد يراﺬﮔﺪﻛ
،زﺎﺑ اﺪﺘﺑا ﻦﺘـﻣ ﻪﺒﺣﺎـﺼﻣ
،ﺎـﻫ
يراﺬﮔﺪﻛ ﻲﻠﻴﺼﻔﺗ
ﻲﻣ
،دﻮﺷ ﺲﭙﺳ رد ﺔﻠﺣﺮﻣ يﺪﻌﺑ يﺎﻫﺪﻛ ﻲﻠﻴﺼﻔﺗ ﺶﻳﻻﺎﭘ هﺪﺷ و يراﺬـﮔﺪﻛ زﺎـﺑ
ﻞﺣاﺮﻣ ﻞﻣﺎﻜﺗ دﻮﺧ ار يﺮﭙﺳ ﻲﻣ ﺪﻨﻛ و دﺎﻌﺑا ﺖﻴﻓﺮﻇ يﺎﻫ نورد ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ و ﻪﻨﻴﻣز يا ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ
بﻮﺧ رد ﻮﻗ ة ﻪﻳﺮﺠﻣ ﻞﻤﺘﺸﻣ ﺮﺑ ﻢﻴﻫﺎﻔﻣ و تﻻﻮﻘﻣ ﻲﺼﻴﺨﻠﺗ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ ﻲﻣ دﻮﺷ .
،ور ﻦﻳا زا ﺶﻫوﮋـﭘ
ياﺮﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ
ﻪﺘﻜﻧ يﺎﻫ ﻲﻠﺻا ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ زا ﻞﻴﻠﺤﺗ اﻮﺘﺤﻣ ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﺪـﻨﻛ
و رد ﻪﺘـﺳد يﺪـﻨﺑ
ﻢﻴﻫﺎﻔﻣ رد ﺐـﻟﺎﻗ ﻪـﻟﻮﻘﻣ يﺎـﻫ گرﺰـﺑ ﺮـﺗ )
،لﺎـﺜﻣ ياﺮـﺑ ﻂﻳاﺮـﺷ
نورد ﻲﻧﺎﻣزﺎـﺳ ﻪـﻛ
رد ﻪـﺳ ﻪـﻟﻮﻘﻣ
ﻪﻘﺒﻃ يﺪﻨﺑ هﺪﺷ و ﻞﻤﺘﺸﻣ ﺮﺑ هد ﺎﻫ مﻮﻬﻔﻣ ﺖﺳا (
، زا ﻳﺮﻈﻧ ﺔ هداد دﺎﻴﻨﺑ ﻲﻣ هﺮﻬﺑ دﺮﺑ .
ﻪــﺑ رﻮــﻈﻨﻣ ﻦﻴــﻴﻌﺗ ﻲــﻳاور لﺪــﻣ و ىاﺮﺑ ﻰﻨﻴﺑزﺎﺑ نآ
، زا هوﺮﮔ ﻰﻧﻮﻧﺎﻛ ﻞﻜﺸﺘﻣ زا نﺎﺼﺼﺨﺘﻣ
ﻰﺘﻳﺮﻳﺪﻣ و ﺐﺣﺎﺻ ناﺮﻈﻧ ﻮﻗ ة ﻪـﻳﺮﺠﻣ
ﺖـﺳا هﺪـﺷ هدﺮـﺑ هﺮـﻬﺑ .
رد
،ﺖـﻳﺎﻬﻧ نﻮﻣزآ ﻮﮕﻟا ﺎﺑ دﺮﻜﻳور
ﻰﺸﻳﺎﻤﻴﭘ و زا ﻖﻳﺮﻃ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﺖﺳا هﺪﺷ ﺶﻳﺎﻣزآ
. ﻌﻣﺎﺟ ﺔ يرﺎﻣآ ﺶﻫوﮋـﭘ رد
ﺶـﺨﺑ
،ﻲـﻤﻛ ﻮـﻗ ة
ﻪﻳﺮﺠﻣ و نﺎﻣزﺎﺳ يﺎﻫ ﻊﺑﺎﺗ نآ ﺖﺳا . ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﻪﻜﻨﻳا ﻌﻣﺎﺟ ﺔ يرﺎﻣآ ناﺮﻳﺪﻣ و نﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﻛ ﻂﺧ
ﻲﺸﻣ
رد ﻪﻧﺎﺨﺗرازو يﺎﻫ ناﺮﻬﺗ دوﺪﺣ 580 ﺮﻔﻧ دروآﺮﺑ ﺖﺳا هﺪﺷ
، ﻢﺠﺣ ﻧﻮﻤﻧ ﺔ يرﺎـﻣآ ﺮـﺑ سﺎـﺳا ﺔـﻄﺑار
دوﺪﺤﻣ ﺔﻌﻣﺎﺟ 230
ﺮﻔﻧ ﻪﺑ ﺪﻣآ ﺖﺳد )1
،رذآ 1380 (.
ﺮﺑ سﺎـﺳا ﺮـﻈﻧ نادﺎﺘـﺳا
، ﻦـﻳا ـﻧﻮﻤﻧ ﺔ يرﺎـﻣآ
ﻲﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﻦﻴﺒﻣ ﺖﻴﻌﺿو ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ بﻮﺧ رد ﻮـﻗ ة ﻪـﻳﺮﺠﻣ ﺪـﺷﺎﺑ . ﺖـﻳﺎﻬﻧ رد
، 126 ﻣﺎﻨـﺸﺳﺮﭘ ﺔ
،ﻞﻣﺎﻛ ياﺮﺑ ﻞﻴﻠﺤﺗ هدﺎﻔﺘﺳا ﺪﺷ .
ﻪﺘﻓﺎﻳ يﺎﻫ ﺶﻫوﮋﭘ
دﺎﻌﺑا ﺔﻟﻮﻘﻣ ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ بﻮﺧ
ﺮﺑ سﺎﺳا هداد يﺎﻫ ﻪﺑ ﺖﺳد هﺪﻣآ زا تﺎﻴﺑدا ﺶﻫوﮋﭘ ﻪﺑ رﻮﻃ صﺎﺧ و ﺮـﻈﻧ ﻪﺒﺣﺎـﺼﻣ
،نﺎﮔﺪﻧﻮـﺷ دﺮـﻜﻳور
ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ بﻮﺧ رد ﻮﻗ ة ﻪﻳﺮﺠﻣ رد ود ﻟﻮﻘﻣ ﺔ ﻲﻠـﺻا
، ﻲـﻨﻌﻳ ﺪـﻨﻳاﺮﻓ ﻂـﺧ ﻲـﺸﻣ يراﺬـﮔ بﻮـﺧ و
ياﻮﺘﺤﻣ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ بﻮﺧ ﻪﻘﺒﻃ يﺪﻨﺑ ﺪﺷ . ﻢﻴﻫﺎﻔﻣ ﻞﻜﺷ ﺪﻨﻫد ة ﻟﻮﻘﻣ ﺔ ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻂـﺧ ﻲـﺸﻣ يراﺬـﮔ بﻮـﺧ
ترﺎﺒﻋ ا ﺪﻧ زا
،ﺖﻴﻟﻮﻤـﺷ ﺶﻴـﭘ
،يﺮـﮕﻧ نوﺮـﺑ
،يﺮـﮕﻧ ﻮﺗ أ ﻲﻧﺎـﻣ /
،ﻲﮕﺘـﺳﻮﻴﭘ
،ﻲﻳاﺮﮔﺪﻫاﻮـﺷ يروآﻮـﻧ
و
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1. =( 2 /2 (1 )
1) 2 2 /2 (1 )=( 580×1/962(0/5) (0/5)
580 1)(0/05)2 (1/96)2 (0/5) (0/5)=562/7944
2/4229 ≅230
،نآ رد ﻪﻛ ؛ﻪﻌﻣﺎﺟ داﺮﻓا داﺪﻌﺗN
ﺮـﻴﻐﺘﻣ ﺖﻔﺻ ﺖﺒﺴﻧ دروآﺮﺑP )
5 / 0 P = ( Z ؛ نﺎـﻨﻴﻤﻃا ﺢﻄـﺳ ﺎـﺑ ﺮﻇﺎـﻨﺘﻣ ﺪـﺣاو لﺎـﻣﺮﻧ ﺮـﻴﻐﺘﻣ
)
/2=1/96 (
؛ زﺎﺠﻣ هﺎﺒﺘﺷا راﺪﻘﻣ )
06 / 0 = (.
راﺪﻘﻣ ﻪﻛ ﺎﺠﻧآ زا يوﺎﺴﻣ ار نآ ﺖﺴﻴﻧ سﺮﺘﺳد ردp
5 / 0 ﻲﻣ ﺮﻈﻧ رد ﻢﻳﺮﻴﮔ
،
ﻲﻨﻌﻳ نﺎﻨﻴﻤﻃا ﺢﻄﺳ رد 95
/ 0 ) 5 / 0 α= .(
سرد يزﻮﻣآ . ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ اﺪﺘﺑا ﻢﻴﻫﺎﻔﻣ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﺎﺑ ﻟﻮﻘﻣ ﺔ ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ بﻮﺧ و ﺲﭘ ،نآ زا ﻢﻴﻫﺎـﻔﻣ
ﻂﺒﺗﺮﻣ ﺎﺑ ياﻮﺘﺤﻣ بﻮﺧ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﻲﻣ ﻞﻴﻠﺤﺗ دﻮﺷ
) لوﺪﺟ 1 .(
لوﺪﺟ 1 . ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ بﻮﺧ
ﺪﻨﻳاﺮﻓوياﻮﺘﺤﻣﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔبﻮﺧ
ﻪﻟﻮﻘﻣ ﺎﻫ ﻢﻴﻫﺎﻔﻣ ﻊﺒﻨﻣ
ﺪﻨﻳاﺮﻓﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔبﻮﺧ
ﺶﻴﭘ يﺮﮕﻧ : هﺪﻨﻳآ يﺮﮕﻧ و ﺮﻜﻔﺗ ﻚﻳﮋﺗاﺮﺘﺳا رد صﻮﺼﺧ ﺎﻫﺮﺛا و يﺎﻫﺪﻣﺎﻴﭘ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ
،ترﻮﺴﻟﺎﻫ 2011
نوﺮﺑ ﻲﻳاﺮﮔ : ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﻪﺑﺮﺠﺗ ﺮﻳﺎﺳ يﺎﻫ ﺎﻫرﻮﺸﻛ مﺎﮕﻨﻫ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ
،نﻮﺘﻠﻴﻣﺎﻫ 2011
ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ : ﻲﻠﻛ يﺮﮕﻧ و ﺮﻜﻔﺗ نﺎﻴﻣ ﻲﺸﺨﺑ و ﻲﺸﺨﺑاﺮﻓ مﺎﮕﻨﻫ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ
،ترﻮﺴﻟﺎﻫ 2011
ﺖﻴﻟﻮﻤﺷ : ﺮﻈﻧﺪﻣ ندادراﺮﻗ ﺮﻴﺛﺄﺗ تا ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﺮﺑ مدﺮﻣ و ﺮﻳﺎﺳ يذ نﺎﻌﻔﻧ
،نﻮﺘﻠﻴﻣﺎﻫ 2011
ﺪﻫاﻮﺷ ﻲﻳاﺮﮔ : ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ ﺮﺑ سﺎﺳا ﻦﻳﺮﺘﻬﺑ ﺪﻫاﻮﺷ / رﺎﺒﺧا زا يذ نﺎﻌﻔﻧ نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ
سرد يزﻮﻣآ : سرد يزﻮﻣآ زا برﺎﺠﺗ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ ﻖﻓﻮﻣ و ﻖﻓﻮﻣﺎﻧ ﺘﺷﺬﮔ ﺔ دﻮﺧ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ و ﺮﻳﺎﺳ ﻊﺑﺎﻨﻣ
يروآﻮﻧ و فﺎﻄﻌﻧا يﺮﻳﺬﭘ : ندﻮـﺸﮔ رد ﺎـﻫ ﻪـﺑ هﺪـﻳا ﺎـﻫ و ﺮﻈﻧ يﺎـﻫ داﺮـﻓا رد ﻦﻳوﺪـﺗ
ﻂﺧ ﻲﺸﻣ
،نﻮﺘﻠﻴﻣﺎﻫ 2011
ياﻮﺘﺤﻣﻂﺧ ﻲﺸﻣبﻮﺧ
ناﺰﻴﻣ دﺎﻨﺳا
ِﻲﻠﻴﻠﺤﺗ نﺎﺒﻴﺘﺸﭘ رﺎﺑرد ة ياﻮﺘﺤﻣ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﻲﻨﺑ
،ﺪﺳا 1393
مﺎﺠﺴﻧا ﻲﻧورد ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ
قﺎﺒﻄﻧا يﺮﻳﺬﭘ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﺎﺑ تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ
يﺎﻜﺗا ﺘﺴﺑ ﺔ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﻪﺑ ﻪﻳﺮﻈﻧ يﺎﻫ ﻲﻤﻠﻋ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ
ﻲﺸﺨﺑﺮﺛا ﻪﺘﺴﺑ يﺎﻫ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ
كرد ﺮﻳﺬﭘ ندﻮﺑ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ياﺮﺑ نﺎﻳﺮﺠﻣ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ
ﺖﻴﻓﺎﻔﺷ رد فاﺪﻫا دﻮﺟﻮﻣ رد ياﻮﺘﺤﻣ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ
•
ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ ﻲﻨﺘﺒﻣ ﺮﺑ ﺖﻴﻟﻮﻤﺷ
ﺖﻴﻟﻮﻤﺷ ﻪﺑ مﻮﻬﻔﻣ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﻲﻧﺎﺴﻛ ﺖﺳا ﻪﻛ ﺎﺑ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ رﺎﻛوﺮﺳ ﺪﻧراد و زا ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﺘﻣ ﺄ ﺮﺛ ﺪﻨﻫاﻮﺧ
ﺪﺷ . ﻦﻳا ﺮﻣا مﺰﻠﺘﺴﻣ هروﺎﺸﻣ ﺎﺑ ﺰﻴﻧ و ﻲﺟرﺎﺧ نﺎﺼﺼﺨﺘﻣ يداﺮﻓا
ﺖﺳا ﻪﻛ فﺪﻫ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﺪﻨﺘﺴﻫ و
ﻲﻧﺎﺴﻛ ﻪﻛ راﺮﻗ ﺖﺳا ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ار اﺮﺟا ﺪﻨﻨﻛ . ﻪﭽﻧﺎﻨﭼ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﻪﺑ يﺎﻫزﺎﻴﻧ ﻌﻣﺎﺟ ﺔ فﺪﻫ دﻮﺧ
ﻲﺑ ﻬﺟﻮﺗ ﺪﻨﻛ ﻲ
،
ًﻻﺎﻤﺘﺣا ﺎﺑ ﺖﺴﻜﺷ ﻪﺟاﻮﻣ ﻲﻣ دﻮﺷ ) ﻲﻧﺎﻬﺟ ﻚﻧﺎﺑ
، 2011 .(
ﺖﻴﻓﺮﻇ و يزﺎﺳﺪﻨﻤﻧاﻮﺗ
ياﺮﺑ مدﺮﻣ ﺖﻳﻮﻟوا
يﺪﻨﺑ ﻞﺋﺎﺴﻣ و ﻚﻤﻛ ﻪﺑ ﻲﻫﺪﻧﺎﻣزﺎﺳ
،ﺎﻬﻧآ ﻢﻬﻣ ﻦﻳﺮﺗ ﻞﻣﺎﻋ رد ﻌﺳﻮﺗ ﺔ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ
ﻖﻓﻮﻣ ﻲﻘﻠﺗ ﻲﻣ دﻮﺷ ) ،ﻲﻧﺎﻬﺟ ﻚﻧﺎﺑ 2011
.(
•
ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ ﺶﻴﭘ ﻪﻧاﺮﮕﻧ
ﺶﻴﭘ
1يﺮﮕﻧ
، ﻪﺑ يﺎﻨﻌﻣ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﻖﻴﻗد ﺞﻳﺎﺘﻧ و ذﺎﺨﺗا هﺎﮔﺪﻳد تﺪﻣﺪﻨﻠﺑ ﺮﺑ سﺎﺳا يﺎﻫﺪﻧور يرﺎﻣآ
و
ﺶﻴﭘ ﻲﻨﻴﺑ ﺎﻫ رد صﻮﺼﺧ ﺮﻴﺛﺄﺗ
تا ﻲﻟﺎﻤﺘﺣا ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﺖﺳا )
،ترﻮﺴﻟﺎﻫ 2011
.(
ﺮﻜﻔﺗ ﻚﻳﮋﺗاﺮﺘﺳا
ﻂﺧ ﻲﺸﻣ
،ناراﺬﮔ يﺎﻨﺑﺮﻳز ﺶﻴﭘ يﺮﮕﻧ ﺖﺳا . ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ناراﺬﮔ ﺪﻳﺎﺑ رد مﺎﻤﺗ هزﻮﺣ
،ﺎﻫ ﻢﺸﭼ زاﺪﻧا
ﻚﻳﮋﺗاﺮﺘﺳا ﺢﻄﺳ
ﻻﺎﺑ ار ﺮﻈﻧﺪﻣ ﻪﺘﺷاد ﺪﻨﺷﺎﺑ ﺎﺗ ﺪﻧﻮﺷ ﻦﺌﻤﻄﻣ ﻂﺧ
ﻲﺸﻣ ﻞﺑﺎﻘﻣ رد تاﺮﻴﻴﻐﺗ
نﺎﻬﺟ
،جرﺎﺧ يراﻮﺘﺳا و2
تﻮﻗ ﻲﻓﺎﻛ دراد . ﻦﻳا ﺮﻣا مﺰﻠﺘﺴﻣ ﻌﺳﻮﺗ ﺔ يﺎﻫﻮﻳرﺎﻨﺳ ﻲﻠﻤﺘﺤﻣ
ﺖﺳا ﻪﻛ ﺮﺑ سﺎﺳا
نآ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يدﺎﻬﻨﺸﻴﭘ ﺪﻳﺎﺑ
ﻦﻳوﺪﺗ دﻮﺷ .
،لﺎﺜﻣ ياﺮﺑ ﺖﻟود
نﺎﺘﺴﻠﮕﻧا ود
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺎﺑ ناﻮﻨﻋ ﺔﻣﺎﻧﺮﺑ
ﺶﻴﭘ يﺮﮕﻧ ﺖﻟود نﺎﺘﺴﻠﮕﻧا و3
آ هﺪﻨﻳ يﺎﻫ رود
42020 رد رﺎﻴﺘﺧا نﺎﻣزﺎﺳ يﺎﻫ ﻲﻣﻮﻤﻋ و ﻲﺻﻮﺼﺧ راﺮﻗ
هداد ﺖﺳا . ﺖﻳﻮﻟوا ﻦﻴﻴﻌﺗ ﻪﺑ ﻚﻤﻛ ،رﺎﻛ ﻦﻳا زا فﺪﻫ ﺖﺳا ﻦﻜﻤﻣ يﺎﻫﻮﻳرﺎﻨﺳ ﺖﺤﺗ نﺎﻣزﺎﺳ يﺎﻫ
.
ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ زﺎﻴﻧ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ ﺶﻴﭘ ﻪﻧاﺮﮕﻧ
،5
ﻦﻳا ﺖﺳا ﻪﻛ ﺮﺑ سﺎﺳا يﺎﻫﺪﻧور يرﺎﻣآ و ﺶﻴﭘ ﻲﻨﻴﺑ يﺎﻫ
ﻲﺗﺎﻋﻼﻃا
، زا تﺎﺋﺎﻀﺘﻗا
،ﻲﮕﻨﻫﺮﻓ
،يدﺎﺼﺘﻗا ﻲﺳﺎﻴﺳ
و ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ياﺮﺑ تﺪﻣ ﺞﻨﭘ لﺎﺳ رد صﻮﺼﺧ
ﺮﺛا ﺎﻫ و يﺎﻫﺪﻣﺎﻴﭘ ﻂﺧ
6ﻲﺸﻣ
، عﻼﻃا ﺪﻨﻛ ﺐﺴﻛ )
فﻮﻫﺮﻜﻨﻳﺮﺑ و
،يﺎﺒﺳوﺮﻛ 2002
.(
•
ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ ﻲﻨﺘﺒﻣ ﺮﺑ نوﺮﺑ يﺮﮕﻧ ) يﺮﻴﮔﻮﮕﻟا (
ﻖﻄﻨﻣ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ يﺮﻴﮔﻮﮕﻟا زا
يﺎﻫرﻮﺸﻛ
،ﺮﮕﻳد ﺖﻬﺑﺎﺸﻣ رد
ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ ﺖﺳا . هزوﺮﻣا ﺪﻫﺎﺷ
ﻲﻫﻮﺒﻧا زا ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يﺎﻫ ﻲﻣﻮﻤﻋ رد هزﻮﺣ يﺎﻫ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻢﻴﺘﺴﻫ ﻪﻛ ﺶﻴﺑﺎﻤﻛ رد ﺮﺳاﺮﺳ نﺎﻬﺟ ﺖﻬﺑﺎﺸﻣ
يدﺎﻳز ﻪﺑ ﻢﻫ
؛ﺪﻧراد ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يﺎﻫ ﻲﺻﻮﺼﺧ
،يزﺎﺳ ﻪﺟدﻮﺑ يﺰﻳر
،ﻲﺗﺎﻴﻠﻤﻋ ﻚﭼﻮﻛ يزﺎﺳ ﺖﻟود
و ...
) يﺮﻴﻣا و ﻲﻳﺎﻧاد
،دﺮﻓ 1390 .(
ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ نوﺮﺑ
،يﺮﮕﻧ ﻲﻨﻌﻳ رد ﻦﺘﻓﺮﮔﺮﻈﻧ ﻞﻣاﻮﻋ
ﺮﻴﺛﺄﺗ راﺬﮔ ﻲﺟرﺎﺧ
) ﻪﻘﻄﻨﻣ
،يا ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا (
، رﻮﺤﻣ ندادراﺮﻗ ﻪﺑﺮﺠﺗ يﺎﻫ ﺮﻳﺎﺳ ﺎﻫرﻮﺸﻛ و رد ﻦﺘﻓﺮﮔﺮﻈﻧ ﻪﻜﻨﻳا
ﻂﺧ ﻲﺸﻣ
ﻪﻧﻮﮕﭼ ﺎﺑ ﻣﺎﻋ ﺔ
،مدﺮﻣ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﺪﻫاﻮﺧ دﻮﺑ )
،ترﻮﺴﻟﺎﻫ 2011
.(
•
ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ ﻲﻨﺘﺒﻣ ﺮﺑ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ /
ﻮﺗ أ ﻲﻧﺎﻣ
هزﻮﺣﺪﻨﭼ يا نﺪﺷ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ و رﻮﻬﻇ ﻞﺋﺎﺴﻣ ﻲﻨﻴﺑﺎﻨﻴﺑ رد 7
،ﺖﻟود تروﺮﺿ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﺖﻟود ﻲﻘﻓا و
ﺖﻛﺮﺣ ندﺮﻛ رد يﺎﻫزﺮﻣ يدﺎﻬﻧ ار ﺶﻳاﺰﻓا هداد ﺖﺳا ) سﺮﺘﻴﭘ
، 1996 .(
ﻪﺘﻜﻧ ﻦﻳا ﺖﺳا ﻪﻛ ﻠﺌﺴﻣ ﺔ
ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ار ﻲﻤﻧ ناﻮﺗ رد دوﺪﺤﻣ ة يﺎﻫرﺎﺘﺧﺎﺳ ﻲﺗرازو
ﻲﺘﻨﺳ ﻞﺣ ﻞﺼﻓو دﺮﻛ .
،ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ فﺪﻫ ﻌﺳﻮﺗ ﺔ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1. Forward looking
2. Robust
3. The UK Government Foresight program 4. Foresight Futures 2020
5. Forward-looking policy-making 6. Effect and impact of the policy 7. Cross-cutting issues
ﻖﻳﻼﻋ كﺮﺘﺸﻣ رد ﺮﻫ ﻚﻳ زا ﻞﺣاﺮﻣ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﺎﺑ فﺪﻫ يﺎﻘﺗرا يﺎﻫﺪﻣﺎﻴﭘ ﻲﺷﺎﻧ
زا ﻮﺗ أ ﻲﻧﺎﻣ ياﺮﺑ
ناﺪﻧوﺮﻬﺷ ﺖﺳا
. رد ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ
،بﻮﺧ رﺎﺛآ ﻲﻳﻮﻠﻴﺳ ﺶﺨﺑ ﻲﻳﺎﻫ ﻪﻛ ﻞﻘﺘﺴﻣ ﻞﻤﻋ ﻲﻣ ﺪﻨﻨﻛ ﻪﺑ ،
ﻲﻣ ﻞﻗاﺪﺣ ﺪﺳر
. ﻪﺑ ﺮﻫ
،لﺎﺣ ﻮﺗ أ ﻲﻧﺎﻣ
1ﻲﻘﻓا ﻦﻴﺑ نﺎﻣزﺎﺳ ﺎﻫ ﻳﺎﺑ ﺪ زا ﻖﻳﺮﻃ ﻲﮕﻨﻫﺎﻤﻫ ﺮﺘﻬﺑ
ﻦﻴﺑ نﺎﻨﻛرﺎﻛ
ﻂﺧ ﻲﺸﻣ رد نورد ﺶﺨﺑ ﺎﻫ و ﻮﺗ أ ﻲﻧﺎﻣ يدﻮﻤﻋ ﺎﺑ ﻪﺋارا نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ تﺎﻣﺪﺧ و نﺎﻳﺮﺠﻣ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﻞﻣﺎﻛ
دﻮﺷ )
،نﻮﺘﻠﻴﻣﺎﻫ 2005
.(
•
ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ ﻲﻨﺘﺒﻣ ﺮﺑ ﺪﻫاﻮﺷ
ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ بﻮﺧ ﻪﺑ تﺎﻋﻼﻃا ﺎﺑ
ﺖﻴﻔﻴﻛ ﻪﺑ ﺖﺳد زا هﺪﻣآ ﻊﺑﺎﻨﻣ نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ ) ﺶﻧاد ﻲﺼﺼﺨﺗ
؛
تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﻦﻴﺑ
،ﻲﻠﻠﻤﻟا ﻪﻘﻄﻨﻣ يا و ﻲﻠﺤﻣ
؛ يﺎﻫرﺎﻣآ دﻮﺟﻮﻣ
؛ هروﺎﺸﻣ ﺎﺑ يذ نﺎﻌﻔﻧ
؛ ﻲﺑﺎﻳزرا ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يﺎﻫ
،ﻲﻠﺒﻗ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﺪﻳﺪﺟ
و (...
ﻲﮕﺘﺴﺑ دراد )
،ﻲﻤﻴﻫاﺮﺑا 1392
.(
ﻊﻤﺟ يروآ ﺪﻫاﻮﺷ زا ﻖﻳﺮﻃ
،ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ
ﺶﻳﺎﻤﻴﭘ و هوﺮﮔ يﺎﻫ
،ﻲﻧﻮﻧﺎﻛ ﻲﻣ ﺪﻧاﻮﺗ هداد يﺎﻫ يﺪﻨﻤﺷزرا ياﺮﺑ
ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ ﻢﻫاﺮﻓ ﺪﻨﻛ
)
،نﻮﺘﻠﻴﻣﺎﻫ 2005
.(
ﺪﻫاﻮﺷ ﻪﺑ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ناراﺬﮔ ﻲﻣ نﺎﻜﻣا ﺪﻫد
ﻪﻛ دﺎﻴﻨﺑ و ﻪﻳﺎﻣدﺮﺧ يا ياﺮﺑ
ﻢﻴﻤﺼﺗ يﺎﻫ دﻮﺧ ﻪﺋارا
؛ﺪﻨﻫد ﻢﻬﻓ ﻲﺘﺳرد زا ﺖﻴﻫﺎﻣ ﻪﻠﺌﺴﻣ و ﻲﮔدﺮﺘﺴﮔ نآ
ﺑ ﻪ ﺖﺳد
؛ﺪﻧروآ
هار ﻞﺣ يﺎﻫ ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ ياﺮﺑ ﻞﺋﺎﺴﻣ دﺎﻬﻨﺸﻴﭘ ﺪﻨﻫد و ﻲﺸﻨﻴﺑ رد ﻨﻴﻣز ﺔ تاﺮﻴﺛﺄﺗ ﻲﺗآ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﺎﻫ ﺐﺴﻛ
ﺪﻨﻨﻛ )
،ﻲﻤﻴﻫاﺮﺑا 1392
.(
•
ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ ﻲﻨﺘﺒﻣ يروآﻮﻧﺮﺑ
يروآﻮﻧ ﻲﻨﻌﻳ ﻖﻳﻮﺸﺗ هﺪﻳا يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺟ رد ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ
،يراﺬﮔ ندﻮﺸﮔ رد ﺎﻫ ﻪﺑ هﺪﻳا يﺎﻫ ناﺮﮕﻳد و
ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻚﺴﻳر . ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ
،بﻮﺧ ﻒﻄﻌﻨﻣ و ﻪﻧاروآﻮﻧ ﺖﺳا و شور يﺎﻫ مﻮﺳﺮﻣ رد ﻞﺣ
ﻞﺋﺎﺴﻣ ار ﻲﻣ يﺮﻴﮕﻴﭘ ﺪﻨﻛ
و رد ترﻮﺻ ﺐﺳﺎﻨﻣ ندﻮﺑ هﺪﻳا يﺎﻫ
،ﻮﻧ ﺎﻬﻧآ ار ﺑ ﻪ رﺎﻛ ﻲﻣ دﺮﻴﮔ . ﻪﺑ لﺎﺜﻣ رﻮﻃ
،
هروﺎﺸﻣ ﺎﺑ ناﺪﻧوﺮﻬﺷ ﻲﻟﻮﻤﻌﻣ
رد صﻮﺼﺧ عﻮﻧ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ياﺮﺑ ﻞﺋﺎﺴﻣ
، ﻲﻜﻳ زا شور يﺎﻫ ﻪﻧاروآﻮﻧ
ﺖﺳا )
،نﻮﺘﻠﻴﻣﺎﻫ 2010
(.
هدﺎﻔﺘﺳا زا ﻦﻳﺰﮕﻳﺎﺟ ﻲﻳﺎﻫ رد شور يﺎﻫ ﻲﻠﻌﻓ مﺎﺠﻧا ﺎﻫرﺎﻛ ) ﺴﻠﺟ ﻪ يﺎﻫ
نﺎﻓﻮﻃ يﺰﻐﻣ و (...
؛ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺖﻴﻘﻓﻮﻣ ﺎﻫ رد ﺐﻟﺎﻗ يﺎﻫﺪﻣﺎﻴﭘ ﺐﺴﻛ
هﺪﺷ
؛ ﻲﺑﺎﻳزرا و ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻧاﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﺔ
ﻚﺴﻳر ؛ ذﺎﺨﺗا مﺎﮔ ﻲﻳﺎﻫ ياﺮﺑ ﻖﻠﺧ يﺎﻫرﺎﺘﺧﺎﺳ ﻲﺘﻳﺮﻳﺪﻣ
ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ يﺎﻘﺗرا هﺪﻳا يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺟ و تﻮﻋد زا
داﺮﻓا جرﺎﺧ زا ﺖﻟود ﻪﺑ ﻢﻴﺗ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ راﺬﮔ نﺎﻴﺑ ، ﺪﻨﺘﺴﻫ دﺮﻜﻳور ﻦﻳا ةﺪﻨﻨﻛ )
،ترﻮﺴﻟﺎﻫ 2011
.(
•
ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ ﻲﻨﺘﺒﻣ ﺮﺑ سرد يزﻮﻣآ
،ﺖﻳﺎﻬﻧ رد ﻂﺧ
ﻲﺸﻣ بﻮﺧ ﺪﻳﺎﺑ سﺎﺳاﺮﺑ يﺮﻴﮔدﺎﻳ زا برﺎﺠﺗ ﺪﺷﺎﺑ . ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ ﻪﺑ ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﺮﻤﺘﺴﻣ و
هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ
؛دراد زﺎﻴﻧ ﻪﻧ
ﻪﺑ ﻚﻳ يﺮﺳ رﺎﻜﺘﺑا يﺎﻫ اﺰﺠﻣ و ﻪﻟوﺰﻳا . رد دﺮﺒﻫار ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ
،بﻮﺧ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1. Horizontal joining up
ﻢﺘﺴﻴﺳ يﺎﻫ يدرﻮﺧزﺎﺑ ﻲﻣ
ﺪﻨﻧاﻮﺗ برﺎﺠﺗ ﻖﻓﻮﻣ و ﻖﻓﻮﻣﺎﻧ ناﺮﮕﻳد ار نﺎﺸﻧ ﺪﻨﻫد . سرد يزﻮﻣآ
ﻲﻣ ﺪﻧاﻮﺗ لﺎﻤﺘﺣا ﺖﻴﻘﻓﻮﻣ ﺎﻫ ار دﺎﻳز ﺪﻨﻛ و لﺎﻤﺘﺣا ﺖﺴﻜﺷ ﺎﻫ ار ﻪﺑ ﻞﻗاﺪﺣ ﺪﻧﺎﺳﺮﺑ . رد ﻦﻳا
،نﺎﻴﻣ
ﺖﻴﻗﻼﺧ و ﻦﻫذ ﺎﻳﻮﭘ ﺮﺘﺸﻴﺑ زا تﺎﺒﺳﺎﺤﻣ و
ﺶﺠﻨﺳ يﺎﻫ ﻲﻤﻛ ﺎﻣ ار رد ﻦﻳا ﻪﻨﻴﻣز يرﺎﻳ ﻲﻣ ﺪﻨﻫد
) ﻲﻧاﻮﻟا و ﻒﻳﺮﺷ
،داز 1391 : 179 .(
دﺎﻌﺑا ﻟﻮﻘﻣ ﺔ ياﻮﺘﺤﻣ بﻮﺧ
ﻂﺧ ﻲﺸﻣ
ياﻮﺘﺤﻣ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ بﻮﺧ ﻞﻣﺎﺷ
،فاﺪﻫا ﻌﻣﺎﺟ ﺔ
،فﺪﻫ لﻻﺪﺘﺳا يﺎﻫ ﻲﻘﻄﻨﻣ ياﺰﺟا ﺪﻨﺳ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ و
يﺎﻜﺗا ﺎﻬﻧآ ﻪﺑ ﻪﻳﺮﻈﻧ يﺎﻫ ﻲﻤﻠﻋ و ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ دﺎﻨﺳا نﺎﺒﻴﺘﺸﭘ ﻲﻣ دﻮﺷ . ياﻮﺘﺤﻣ ﻂﺧ
،ﻲﺸﻣ ﻢﻫ رﺎﺘﺧﺎﺳ
ﻲﻠﻜﺷ ﺪﻨﺳ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﺖﺳا ﻪﻛ ﻪﺑ يدراﻮﻣ نﻮﭼ شرﺎﮕﻧ ﺢﻴﺤﺻ
،اﻮﺘﺤﻣ نﺎﻣﺪﻴﭼ ﻞﺼﻓ ﺎﻫ و هدﺎﻣ ﺎﻫ ﻪﺑ
ﻲﻠﻜﺷ ﻦﺷور و ﻢﻈﻨﻣ هرﺎﺷا دراد و ﻢﻫ اﻮﺘﺤﻣ ار نآ ي ﻪﻛ ترﺎﺒﻋ زا ﺑ ﻪ يﺮﻴﮔرﺎﻛ ﻢﻴﻫﺎﻔﻣ
و ﻒﻳرﺎﻌﺗ
،ﻦﺷور دﻮﺒﻧ ضرﺎﻌﺗ ﻲﻣﻮﻬﻔﻣ رد ﺎﻫﺪﻨﺑ و ﻦﻴﺑ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﺪﻣ ﺮﻈﻧ ﺎﺑ ﺮﻳﺎﺳ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﺖﺳﺎﻫ ، ﻲﻣﺮﺑرد دﺮﻴﮔ
) ﻪﺘﻓﺎﻳ يﺎﻫ ﻖﻴﻘﺤﺗ .(
رﺪﻳﺎﻨﺷا و ماﺮﮕﻨﻳا ) 1997 ( ﺪﻧﺪﻘﺘﻌﻣ ﻪﻛ ﺎﻬﻨﺗ ﺎﺑ ﻲﺑﺎﻳزرا ياﻮﺘﺤﻣ ﻂﺧ
،ﻲﺸﻣ نﺎﻜﻣا ﻤﺗ ﻴ ﺰﻴ و
ﺺﻴﺨﺸﺗ ﻪﻜﻨﻳا
ﻪﻧﻮﮕﭼ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﻪﺘﺧﺎﺳ و ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﻲﻣ دﻮﺷ
، دﻮﺟو دراد . ياﻮﺘﺤﻣ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﺪﻳﺎﺑ ﻪﺑ
ﻲﻨﺷور وﺮﻤﻠﻗ ﻠﺌﺴﻣ ﺔ ﻲﻠﺻا ار ﻦﻴﻴﻌﺗ ﺪﻨﻛ و فاﺪﻫا و نﺎﻣرآ يﺎﻫ ﻂﺧ
،ﻲﺸﻣ ﻌﻣﺎﺟ ﺔ فﺪﻫ ﺑ ﻪ وﻼﻋ ة
ماﺪﻗا ﺎﻫ و يﺎﻫدﺮﺒﻫار ﻞﺣ
ﻪﻠﺌﺴﻣ ار ﺰﻴﻧ ﺺﺨﺸﻣ ﺪﻨﻛ . ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﻲﺣاﺮﻃ هﺪﺷ يا ﻪﻛ ياﺮﺑ يذ نﺎﻌﻔﻧ
كرد ﺮﻳﺬﭘ
،ﺪﺷﺎﺒﻧ رد اﺮﺟا رﺎﭼد ﻞﻜﺸﻣ ﻲﻣ دﻮﺷ .
ﺮﺑ سﺎﺳا ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ﺎﺑ نﺎﺼﺼﺨﺘﻣ ﻮﻗ
ة
،ﻪﻳﺮﺠﻣ ﻟﻮﻘﻣ ﺔ ياﻮﺘﺤﻣ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﻞﻣﺎﺷ دﺎﻌﺑا ﺮﻳز ﺖﺳا :
دﺎﻨﺳا
ِﻲﻠﻴﻠﺤﺗ نﺎﺒﻴﺘﺸﭘ رﺎﺑرد ة ياﻮﺘﺤﻣ ﻂﺧ
،ﻲﺸﻣ قﺎﺒﻄﻧا يﺮﻳﺬﭘ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﺎﺑ تاﺮﻴﻴﻐﺗ
،ﻲﻄﻴﺤﻣ يﺎﻜﺗا
ﺘﺴﺑ ﺔ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﻪﺑ ﻪﻳﺮﻈﻧ يﺎﻫ
،ﻲﻤﻠﻋ كرد ﺮﻳﺬﭘ ندﻮﺑ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ياﺮﺑ
،نﺎﻳﺮﺠﻣ ﺖﻴﻓﺎﻔﺷ
رد فاﺪﻫا
دﻮﺟﻮﻣ رد ياﻮﺘﺤﻣ ﻂﺧ
،ﻲﺸﻣ ﻲﺸﺨﺑﺮﺛا ﻪﺘﺴﺑ
يﺎﻫ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ و مﺎﺠﺴﻧا ﻲﻧورد ﻂﺧ ﻲﺸﻣ . ﺋارا ﺔ دﺎﻨﺳا
ﻲﻠﻴﻠﺤﺗ نﺎﺒﻴﺘﺸﭘ ياﺮﺑ ﻪﺘﺴﺑ يﺎﻫ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ
، ﻪﺑ مﻮﻬﻔﻣ ﻲﻘﻄﻨﻣ و ﻲﻳﻼﻘﻋ ندﻮﺑ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ و رد ﻪﺠﻴﺘﻧ
كرد ندﻮﺑﺮﻳﺬﭘ و
ﻞﺑﺎﻗ لﻮﺒﻗ ندﻮﺑ نآ ﺖﺳا ) ﻪﺘﻓﺎﻳ يﺎﻫ ﻖﻘﺤﻣ .(
ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ﺘﺴﺑ
ﺔ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﺪﻳﺎﺑ ﻪﺑ ﻪﻧﻮﮔ يا ﻲﺣاﺮﻃ دﻮﺷ ﻪﻛ ﻪﺑ تﺎﻣاﺰﻟا و تﺎﺋﺎﻀﺘﻗا ﻲﻄﻴﺤﻣ
ﺶﻴﭘ ﻲﻨﻴﺑ ﺮﻳﺬﭘﺎﻧ ﺦﺳﺎﭘ ﺪﻫد . رد صﻮﺼﺧ ﻦﻳا ﺪﻌﺑ ﺪﻳﺎﺑ ﺖﻔﮔ ﻪﻛ ﻖﻳرﺰﺗ ﻞﻴﻠﺤﺗ يﺎﻫ ﻲﺼﺼﺨﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ
رد زﻮﺣ ة
،دﺎﺼﺘﻗا
،ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻪﻌﻣﺎﺟ
،ﻲﺳﺎﻨﺷ مﻮﻠﻋ ﻲﺳﺎﻴﺳ و ...
ﻢﻬﻣ ﺖﺳا و ﻪﺑ فﺎﻄﻌﻧا يﺮﻳﺬﭘ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ
رد ﻪﻬﺟاﻮﻣ ﺎﺑ تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺮﺠﻨﻣ ﻲﻣ دﻮﺷ . ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ يﺎﻜﺗا ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﻪﺑ ﻪﻳﺮﻈﻧ يﺎﻫ ﻲﻤﻠﻋ
ﺐﺟﻮﻣ ﻲﻣ دﻮﺷ ﻪﻛ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﻖﻴﻗد ﺮﺗ ﻪﺑ ﻞﺣ ﻞﺋﺎﺴﻣ دزادﺮﭙﺑ . ﺖﻴﻓﺎﻔﺷ رد فاﺪﻫا ﻂﺧ ﻲﺸﻣ و
ﻪﺑ صﻮﺼﺧ مﺎﺠﺴﻧا ﻲﻧورد نآ دراد يرﺎﻴﺴﺑ ﺖﻴﻤﻫا )
لوﺪﺟ 1 .(
ﻂﻳاﺮﺷ نورد ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺮﺛﺆﻣ
رد ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ بﻮﺧ
نﺎﻤﻫ رﻮﻃ ﻪﻛ رد ﻠﺣﺮﻣ ﺔ ﻞﺒﻗ ﺺﺨﺸﻣ
،ﺪﺷ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ
ِنﺎﮔﺪﻧﻮﺷ هﺎﮕﺘﺳد
يﺎﻫ ﻲﺘﻟود و ﻲﻳاﺮﺟا ﺮﺑ ﻦﻳا
ﺪﻧروﺎﺑ ﻪﻛ ﺪﻳﺎﺑ دﺮﺒﻫار ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ بﻮﺧ رد رﻮﺸﻛ ﻞﻤﺘﺸﻣ ﺮﺑ ﺪﻨﻳاﺮﻓ و ياﻮﺘﺤﻣ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﺑ ﻪ رﺎﻛ
ﻪﺘﻓﺮﮔ دﻮﺷ . ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ﻦﻴﻣود ﺳ ﺆ ﻲﻟا ﻪﻛ زا ﺎﻬﻧآ هﺪﻴﺳﺮﭘ
،ﺪﺷ رد صﻮﺼﺧ ﻂﻳاﺮﺷ نورد ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ةﻮﻗ
ﻪﻳﺮﺠﻣ رد ياﺮﺟا دﺮﺒﻫار اﻮﺘﺤﻣ و ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ دﻮﺑ . ﻂﻳاﺮﺷ ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﺮﮔ ﺐﺟﻮﻣ ﻞﻴﻬﺴﺗ
ياﺮﺟا ﺎﻫدﺮﺒﻫار ﻲﻣ
دﻮﺷ و رد ﻪﺠﻴﺘﻧ ﻖﻘﺤﺗ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ بﻮﺧ ار نﺎﺳآ ﻲﻣ ﺪﻨﻛ . ﻪﺑ ﻲﻠﻛ رﻮﻃ
ﻂﻳاﺮﺷ ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﺮﮔ و نورد ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺺﺘﺨﻣ نﺎﻤﻫ نﺎﻣزﺎﺳ ﺖﺳا . ﻂﻳاﺮﺷ ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﺮﮔ ﺐﺟﻮﻣ ﻞﻴﻬﺴﺗ
ياﺮﺟا ﺎﻫدﺮﺒﻫار ﻲﻣ و دﻮﺷ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ بﻮﺧ ) ﻦﻳا رد ﺎﺟ ( ار ﺎﻘﺗرا ﻲﻣ ﺪﻫد . ﻂﻳاﺮﺷ ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﺮﮔ ﻢﻫ
زا ﺲﻨﺟ يرﺎﺘﺧﺎﺳ ـ
يدﺮﻛرﺎﻛ و
ﻢﻫ زا ﺲﻨﺟ ﻲﺷﺮﮕﻧ ـ يرﺎﺘﻓر ﺖﺳا
؛ ﺎﻣا ﻪﺑ
،هﺪﻤﻋ رﻮﻃ ﻂﻳاﺮﺷ
ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﺮﮔ رد لﺪﻣ هداد دﺎﻴﻨﺑ ﻪﺑ ﻣ ﺆ ﻪﻔﻟ يﺎﻫ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ـ ﻲﺘﻳﺮﻳﺪﻣ هرﺎﺷا دراد . ﺎﻣ ﺮﺑ سﺎﺳا يراﺬﮔﺪﻛ
ﻪﻟﻮﻘﻣ يﺎﻫ جﺮﺨﺘﺴﻣ زا
،ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ﻂﻳاﺮﺷ
ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﺮﮔ ار ﻪﺑ ﻪﺳ ﺮﻳز ﻟﻮﻘﻣ ﺔ ﺖﻴﻓﺮﻇ
،ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺖﻴﻓﺮﻇ
يدﺮﻓ ﺖﻟود نادﺮﻣ و ﺖﻴﻓﺮﻇ ﻲﺘﻳﺮﻳﺪﻣ ﻪﻘﺒﻃ يﺪﻨﺑ ﻢﻳدﺮﻛ .
ﺮﺑ سﺎﺳا يراﺬﮔﺪﻛ ﻪﻟﻮﻘﻣ
يﺎﻫ زا جﺮﺨﺘـﺴﻣ
،ﻪﺒﺣﺎـﺼﻣ ﻂﻳاﺮـﺷ
نورد ﻲﻧﺎﻣزﺎـﺳ ) دﺮـﺧ ( رد ﻪـﺳ
ﻟﻮﻘﻣﺮﻳز ﺔ ﺖﻴﻓﺮﻇ
،ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺖﻴﻓﺮﻇ ﺶﻘﻧاﺮﻓ ﺖﻟود نادﺮﻣ و ﺖﻴﻓﺮﻇ ﻲﺘﻳﺮﻳﺪﻣ ﻪﻘﺒﻃ يﺪﻨﺑ ﺪﺷ ﻪـﻛ رد
ﻪﻣادا ﻲﻣ ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﺎﻬﻧآ زا ﻚﻳ ﺮﻫ ﺢﻳﺮﺸﺗ ﻪﺑ دﻮﺷ
.
•
ﻪﻟﻮﻘﻣ ﺖﻴﻓﺮﻇ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ
ﺮﺑ سﺎﺳا هﺎﮔﺪﻳد ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ
،نﺎﮔﺪﻧﻮﺷ ﺖﻴﻓﺮﻇ
نورد ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻮﻗ ة ﻪﻳﺮﺠﻣ
، ﻞﻤﺘﺸﻣ ﺮﺑ ﻪﻧﺎﺨﺗرازو ﺎﻫ و
يﺎﻫدﺎﻬﻧ ﺖﺳﺎﻳر
،يرﻮﻬﻤﺟ رد
ﻖﻘﺤﺗ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ
،بﻮﺧ ﺶﻘﻧ ﻲﺳﺎﺳا ﺪﻧراد . ياﺮﺑ
،لﺎﺜﻣ
فﺎﻄﻌﻧا يرﺎﺘﺧﺎﺳ ﻮﻗ
ة ﻪﻳﺮﺠﻣ ياﺮﺑ ﻖﻘﺤﺗ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ ﻮﺗ أ ﻲﻧﺎﻣ و ﺖﻴﻓﺮﻇ ﻲﻜﻳژﻮﻟﻮﻨﻜﺗ ﻮﻗ
ة
ﻪﻳﺮﺠﻣ ياﺮﺑ ﻚﻤﻛ ﻪﺑ ﻖﻘﺤﺗ ﺪﻫاﻮﺷ يرﻮﺤﻣ و يروآﻮﻧ رد ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ
، ﻢﻬﻣ ﺖﺳا . ﻪﺘﻔﮔ ﻲﻣ دﻮﺷ
ﻪﻛ ﻣ ﺆ ﻪﻔﻟ يﺎﻫ يرﺎﺘﺧﺎﺳ رد
دﺎﺠﻳا ﺖﻴﻓﺮﻇ ﺶﺨﺑ يرادا ﻪﺑ ﻲﺑﺎﻴﺘﺳد رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ
فاﺪﻫا
،يدﺮﺒﻫار
يروﺮﺿ ﺖﺳا )
،ﺪﻨﻣزاﺮﻓ 2009 .(
،رﺎﺘﺧﺎﺳ وزﺎﺳ يﺎﻫرﺎﻛ مزﻻ ياﺮﺑ لﺎﻤﻋا ترﺪﻗ ار ﻢﻫاﺮﻓ ﻲﻣ ﺪﻨﻛ .
ﺖﻴﻓﺮﻇ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻞﻣﺎﺷ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ
،ﺎﻫ ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﺎﻫ و ﻲﻳﺎﻫرﺎﺘﺧﺎﺳ ﺖﺳا
ﻪﻛ زا ﻖﻳﺮﻃ
،ﺎﻬﻧآ تﺎﻣاﺪﻗا ﻲﻌﻤﺟ
ﻲﻣ خر ﺪﻫد .
،ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺪﻴﻠﻛ ﺖﻴﻘﻓﻮﻣ رد ياﺮﺟا يﺎﻫدﺮﺒﻫار ﻂﺧ
ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ
،بﻮﺧ ﻦﺘﺷاد ﺖﻴﻓﺮﻇ
ياﺮﺑ ﻲﻫﺪﻧﺎﻣزﺎﺳ
،ﺎﻫرﺎﺘﺧﺎﺳ ﺪﻨﻳاﺮﻓ
،ﺎﻫ شزرا ﺎﻫ و ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺖﺳا )
،ﺪﻨﻣزاﺮﻓ 2009 .(
رد يﺎﺼﺣا ﻪﻟﻮﻘﻣ يا
ﻪﺑ مﺎﻧ ﺖﻴﻓﺮﻇ
،ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻢﻴﻫﺎﻔﻣ
يدﺎﻳز زا ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ﺎﻫ ﻪﺑ ﻪﻟﻮﻘﻣ ﻦﻳا ؛ﺪﻣآ ﺖﺳد ﺎﻫ
رد ﺞﻨﭘ مﻮﻬﻔﻣ
يدﺎﻴﻨﺑ ﻪﻛ رد تﺎﻴﺑدا ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻚﻳﮋﺗاﺮﺘﺳا ﻢﻫ
دﻮﺟو
،ﺪﻧراد ﻪﻘﺒﻃ يﺪﻨﺑ ﺪﺷ ترﺎﺒﻋ ﻪﻛ ﺪﻧ زا ﺪﻧا
) ،درﻮﻨﻫر 1390 :(
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ •
ىﺎﻫ ىدﺎﺼﺘﻗا : ﻰﻳاراد ىﺎﻫ
،ﻰﻜﻳﺰﻴﻓ ﻞﺤﻣ
،ﻰﻳﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ ﻊﺑﺎﻨﻣ
،يدﺎﻣ ﻖﺣ ﺖﺒﺛ
؛
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ •
ىﺎﻫ ﻰﻜﻳژﻮﻟﻮﻨﻜﺗ :
ﺶﻧاد
،ﻰﻨﻓ ﻦﻴﺷﺎﻣ
،تﻻآ شور
،ﺎﻫ ﺎﻫﺪﻨﻳاﺮﻓ
؛
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ •
ىﺎﻫ ﻰﺘﻳﺮﻳﺪﻣ : ﻰﻳﺎﻧاﻮﺗ دﺎﺠﻳا ﻰﮕﻨﻫﺎﻤﻫ و
ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺮﻳﺎﺳ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﺎﻫ
.؛
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ •
ىﺎﻫ ﻰﻧﺎﺴﻧا : ترﺎﻬﻣ
،ﺎﻫ ﻚﺒﺳ ﺎﻫ و رﺎﺘﻓر ﺎﻀﻋا
؛
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ •
ىﺎﻫ ﻰﻧﺎﻣزﺎﺳ :
،رﺎﺘﺧﺎﺳ ﻢﺘﺴﻴﺳ
،ﺎﻫ ﺎﻫرﺎﺠﻨﻫ و ﺪﻨﻳاﺮﻓ يﺎﻫ ﺖﻛرﺎﺸﻣ ﻮﺟ .
رد ﺪﻌﺑ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ يﺎﻫ
،ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻲﻜﺑﺎﭼ
ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺮﻴﻐﺘﻣ يرﺎﺘﺧﺎﺳ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ
ﻲﻣ دﻮﺷ . نﺎﻣزﺎﺳ
،ﻚﺑﺎﭼ
،ﻒﻄﻌﻨﻣ
،ﺪﻟﻮﻣ
،ﻖﺒﻄﻨﻣ ﺶﻴﭘ لﺎﻌﻓ و ﻒﻗاو ﻪﺑ ﻪﻨﻴﻣز ﺖﺳا . ﺮﺑ ﺦﺳﺎﭘ سﺎﺳا ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ
،نﺎﮔﺪﻧﻮﺷ ﻲﻣ
ناﻮﺗ
ﺖﻔﮔ مﺎﻤﺗ ياﺰﺟا ﻦﻳا ﺪﻌﺑ زا ﺖﻴﻓﺮﻇ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﺮﻴﻐﺘﻣ ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﺮﮔ
، ﻲﻣ ﺪﻨﻧاﻮﺗ رد ياﺮﺟا دﺮﺒﻫار
ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ
،بﻮﺧ هار ﺎﺸﮔ ﺪﻨﺷﺎﺑ
؛ ﻪﺑ
،هﮋﻳو ﺶﻴﭘ ﻲﻟﺎﻌﻓ ﻪﺑ مﻮﻬﻔﻣ نآ ﺖﺳا ﻪﻛ نﺎﻣزﺎﺳ ﻲﻣ ﺪﻧاﻮﺗ
ﻲﺗاﺮﻴﻴﻐﺗ ار ﺑ ﻪ دﻮﺟو دروآ ﻪﻛ ﻦﻳا تاﺮﻴﻴﻐﺗ رد دﺮﺒﻫار نوﺮﺑ يﺮﮕﻧ و ﺶﻴﭘ يﺮﮕﻧ ﺶﻘﻧ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﻲﮔﺪﻨﻨﻛ
دراد و ﻪﺑ ﻢﻫ ﻲﻠﻣﺎﻜﺗ ﻢﺘﺴﻴﺳﻮﻛا
1ﺎﻫ ﻚﻤﻛ ﻲﻣ ﺪﻨﻛ )
،ﺰﺗرﻮﻴﮔ 2009 .(
•
ﻟﻮﻘﻣ ﺔ ﺖﻴﻓﺮﻇ يﺎﻫ ﺶﻘﻧاﺮﻓ ﺖﻟود
نادﺮﻣ
ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ نﺎﮔﺪﻧﻮﺷ ﺪﻧﺪﻘﺘﻌﻣ
ﻪﻛ رد نﺎﻣزﺎﺳ ﻲﻳﺎﻫ ﻪﻛ ﺢﻄﺳ ﻲﻳﻻﺎﺑ زا يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﺶﻘﻧاﺮﻓ
دﻮﺟو
،دراد
ﻲﻣ ناﻮﺗ دﺮﻜﻠﻤﻋ يﺮﺘﻬﺑ ار هﺪﻫﺎﺸﻣ دﺮﻛ . يرﺎﻴﺴﺑ زا نﺎﻘﻘﺤﻣ ﺪﻧروﺎﺑ ﻦﻳا ﺮﺑ ﻪﻛ
يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﺶﻘﻧاﺮﻓ
،
رد ﻲﺸﺨﺑﺮﺛا نﺎﻣزﺎﺳ
ﺖﻴﻤﻫا ﺑ ﻪ ﻲﻳاﺰﺳ دراد )
،نﺎﻴﻧﻻا 2008
؛
،كﻮﺘﺴﻨﻴﺑ
،ﺖﻴﻤﺳا و ﻞﻳاو رﻮﻤﻳد
2003 .(
سﺎﺳا ﺮﺑ يﺎﻫدﻮﻤﻨﻫر ﻪﺑ
ﺖﺳد زا هﺪﻣآ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ
، ارزو ﺎﺑ نﺪﺷدراو ﻪﺑ
ﻊﻗﻮﻣ و مﺎﮕﻨﻫدوز ) رﺎﺘﻓر
ﺶﻘﻧاﺮﻓ ( رد رﺎﻜﺘﺑا يﺎﻫ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ و ﻖﻓاﻮﺗ رد ﻞﺣاﺮﻣ ﻦﻳزﺎﻏآ ﻂﺧ
،ﻲﺸﻣ ﻲﻣ ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﺖﻴﻔﻴﻛ
ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﺎﻫ ار دﻮﺒﻬﺑ ﺪﻨﻫد . ﻲﻣادﺎﻣ ﻪﻛ ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﻪﻌﺳﻮﺗ اﺪﻴﭘ ﻲﻣ
،ﺪﻨﻛ يروﺮﺿ ﺖﺳا تﺎﻋﻼﻃا
ﻪﺑ يزور رد صﻮﺼﺧ ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ
و تﺎﻋﻮﺿﻮﻣ يﺪﻴﻠﻛ
ﻢﻴﻤﺼﺗ يﺮﻴﮔ رد رﺎﻴﺘﺧا ﺎﻬﻧآ راﺮﻗ دﺮﻴﮔ و ﻦﻳا
نﺎﻤﻫ سﺎﺴﺣا ﺖﻴﻟﻮﺌﺴﻣ و
شﻼﺗ ارزو ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﻞﺋﺎﺴﻣ و ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يﺎﻫ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﺎﺑ ﺖﺳﺎﻬﻧآ
)
،ترﻮﺴﻟﺎﻫ 2011
.(
ﻲﻜﻳ ﺮﮕﻳد زا دﺎﻌﺑا ﻟﻮﻘﻣ ﺔ ﺖﻴﻓﺮﻇ يدﺮﻓ ﺖﻟود
،نادﺮﻣ قﻼﺧا ﻪﻓﺮﺣ يا ﺖﺳا ﻪﻛ رد ﻦﺘﻣ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ﺎﻫ
و ﺖﺷادﺮﺑ يﺎﻫ ﻖﻘﺤﻣ زا نﺎﻨﺨﺳ
،نﺎﮔﺮﺒﺧ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ ﺪﺷ . ﺲﭘ ﻲﻣ ناﻮﺗ قﻼﺧا ﻪﻓﺮﺣ يا ار ﻲﻋﻮﻧ ﺪﻬﻌﺗ
و ناﺪﺟو يرﺎﻛ رد طﺎﺒﺗرا ﺎﺑ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ بﻮﺧ ﺖﺴﻧاد . قﻼﺧا ﻪﻓﺮﺣ يا و ﺪﻬﻌﺗ تﺪﻣﺪﻨﻠﺑ
ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ناراﺬﮔ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﺖﻟود و ﺖﻛرﺎﺸﻣ رد ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يﺎﻫ ﻲﻣﻮﻤﻋ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﺎﺑ ﻪﻧﺎﺨﺗرازو يﺎﻫ
،نآ زا
ﻢﻬﻣ ﻦﻳﺮﺗ ﻞﻣاﻮﻋ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﺪﻨﻨﻛ ة ﺖﻴﻓﺮﻇ و ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ بﻮﺧ ﺖﺳا ) ﻪﺘﻓﺎﻳ يﺎﻫ ﻖﻴﻘﺤﺗ .(
ﻲﻜﻳ ﺮﮕﻳد
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1. Co-evolving ecosystems
زا دﺎﻌﺑا يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﺶﻘﻧاﺮﻓ
ﺖﻟود
،نادﺮﻣ شﻼﺗ رد ﺖﻬﺟ ﻲﺑﺎﻴﺘﺳد ﻪﺑ ﺶﻧاد ﻂﺧ ﻲﺸﻣ يراﺬﮔ ﺖﺳا ﻪﻛ
رد تﺎﻴﺑدا ﻲﻨﻳد ﺎﻣ ﻢﻫ شﻼﺗ رد ﺖﻬﺟ ﺐﺴﻛ
،ﺶﻧاد ﻪﺑدﻮﺧ دﻮﺧ كﻮﻠﺳ ﻚﻴﻧ ار ﻢﻫ ﻪﺑ لﺎﺒﻧد دراد .
•
ﻟﻮﻘﻣ ﺔ ﺖﻴﻓﺮﻇ ﻲﺘﻳﺮﻳﺪﻣ رد
ﻮﻗ ة ﻪﻳﺮﺠﻣ
ﻲﻳﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ
ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ ﻮﻗ ة ﻪﻳﺮﺠﻣ رد ماﺪﺨﺘﺳا و ﺗﺄ ﻦﻴﻣ يوﺮﻴﻧ مزﻻ ﻲﻧﺎﺴﻧا
، ﺖﻴﻔﻴﻛ ﻄﺑار ﺔ ﺮﻳﺪﻣ
و ﺪﻨﻣرﺎﻛ رد ﻮﻗ ة
،ﻪﻳﺮﺠﻣ راﺮﻤﺘﺳا و تﺎﺒﺛ ﻲﺘﻣﺪﺧ ناﺮﻳﺪﻣ ﻮﻗ ة
،ﻪﻳﺮﺠﻣ ﺖﻴﻓﺮﻇ يﺮﺒﻫر ـ ﻲﺷﺰﻴﮕﻧا
رد ﻮﻗ ة
،ﻪﻳﺮﺠﻣ رد رﺎﻴﺘﺧا ﻦﺘﺷاد يوﺮﻴﻧ رﺎﻛ ناﻮﺟ و
،لﺎﻌﻓ ناﺰﻴﻣ هدﺎﻔﺘﺳا زا ﻪﺑﺮﺠﺗ يﺎﻫ ﻲﺘﻳﺮﻳﺪﻣ
ﻲﻠﺒﻗ و ناﺰﻴﻣ ﻲﮕﻨﻫﺎﻤﻫ نورد
ﻲﺸﺨﺑ رد ﻮﻗ ة ﻪﻳﺮﺠﻣ
، ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﻪﻟﻮﻘﻣﺮﻳز يﺎﻫ ﺖﻴﻓﺮﻇ ﻲﺘﻳﺮﻳﺪﻣ رد
ﺮﻈﻧ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺪﺷ . رد ﺚﺤﺑ ترﺪﻗ ماﺪﺨﺘﺳا ﻮﻗ ة ﻪﻳﺮﺠﻣ ﺪﻳﺎﺑ ﺖﻔﮔ ﻪﻛ ﻦﻳا دﺎﻬﻧ ﭻﻴﻫ هﺎﮔ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ رد
رﺎﻴﺘﺧا ﻦﺘﺷاد يوﺮﻴﻧ ﻲﻧﺎﺴﻧا ﻲﻠﻜﺸﻣ ﺪﻫاﻮﺨﻧ ﺖﺷاد و زا ﻖﻳﺮﻃ يﺎﻫرﺎﻛوزﺎﺳ
،ﻲﻣاﺪﺨﺘﺳا ﻲﻣ
ﺪﻧاﻮﺗ
ﻢﻬﻣ ﻦﻳﺮﺗ ﻳﺎﻣﺮﺳ ﺔ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ار رد رﺎﻴﺘﺧا دﺮﻴﮕﺑ . ﺖﻴﻔﻴﻛ ﻄﺑار ﺔ ﺮﻳﺪﻣ ـ ﺪﻨﻣرﺎﻛ و ﻪﺑ صﻮﺼﺧ ﻄﺑار
ﺔ
ﺮﻳزو ـ نارﺎﻜﺘﻣﺪ
