طیحم تسیز
،یعیبط عبانم
یعیبط
،ناریا هرود 74
، هرامش 4
، ناتسمز 1400
تاحفص 747
ات 758
غت هوقلاب تارثا ریی
لقا می زوت رب عی
فارغج ییای
نوگ ة پ وج رادزای
(
Hordeum bulbosum L.
زکرم سرگاز رد ) ی
دص هقی سح تاداسلا
1ینی لع ، ی وط
یلی ؛2
لع ی قن رغصا ی جربروپ لخ مارهش ،3
یقی س یدوراگی
2
-1 وجشناد ی رتکد ی عترم مولع
،یعیبط عبانم هدکشناد ، هش هاگشناد
ر درک
، هش ر درک
، ا ناری
-2 شناد رای حا هورگ یای ناتسهوک و کشخ قطانم
،ی بط عبانم هدکشناد
،یعی ا ،جرک ،نارهت هاگشناد ناری
-3 داتسا رای سدنهم هورگ ی
بط
،تعی بط عبانم هدکشناد یعی
مز مولع و
،نی ا ،درکرهش هاگشناد ناری
تفایرد خیرات(
20 / 06 / 00 - شریذپ خیرات 29
/ 11 / 00 )
هدیکچ :
غت ای دشر لصف رییغت اب میلقا رییغت وگلا ریی
یم ریثأت ناروناج و ناهایگ زا یرایسب رب ،تسا تایح هخرچ رییغت کرحم هک ییامد یاه وج هنوگ .دراذگ
( رادزایپ Hordeum bulbosum بوکشا ریز هژیو هب سرگاز رد دایز یگدنکارپ اب )
لگنج یاه هنوگ ،یناروت و ناریا یشیور هیحان رد برغ طولب یاه
یا
حلاصا و ایحا یارب مهم سرگاز رد عقاو یرایتخب و لاحمراهچ ناتسا رد هنوگ نیا ییایفارغج شنکارپ رب میلقا رییغت رثا هعلاطم نیا رد .تسا عتارم
،روظنم نیا یارب .تفرگ رارق یسررب دروم یزکرم 73
تیعقوم متسیس زا هدافتسا اب روضح هطقن ( یناهج بای
دادعت و تبث )GPS 11
یطیحم ریغتم
سیز یاهریغتم لماش ت
لدم رد نیمزرس یربراک و یفارگویزیف ،یمیلقا لدم .تفرگ رارق هدافتسا دروم یزاس
یبصع ةکبش لدم لماش یعامجا یزاس
میمعت یشیازفا شور ،یعونصم لدم ،هتفای
میمعت یطخ فاطعنا یزیمم لیلحت ،هتفای
دنچ نویسرگر و یفداصت لگنج ،ریذپ هک دوب ماجنا یقیبطت هریغتم
عا لباق تیاهن رد لگنج لدم ،لدم نیرتدامت
شیپ نینچمه .دش نییعت یفداصت لاس یارب ینیب
2070 هناخلگ یاهزاگ شیازفا یویرانس هس ساسا رب یا
SSP126
، SSP370 SSP585 و
یمومع شدرگ لدم ود و GFDL-ESM4
MRI-ESM2-0 و دودح داد ناشن چباتن .دش ماجنا
25 دصرد
هب رضاح لاح رد هعلاطم دروم ةقطنم اونع
یگدنراب عومجم :زا دنترابع هنوگ شنکارپ رد اهریغتم نیرترثوم و تسا هدش ییاسانش هنوگ بولطم هاگشیور ن
شرابرپ یامد نیگنایم ،هنلااس مرگ یگدنراب عومجم و لاس یلاوتم ههام هس نیرت
شیپ .لاس لصف نیرت یم ینیب
هب هک دوش لدم رد میلقا رییغت هطساو
یمومع شدرگ GFDL-ESM4
، 32 / 27 ( دصرد SSP370 ات ) 02 / 31 دصرد ( SSP585 لدم یارب و ) MRI-ESM2-0
، 06 / 26 دصرد
( SSP370 ات ) 68 / 31 دصرد ( SSP585 لاس رد ) 2070 هشقن .دوش هتساک هنوگ بولطم هاگشیور زا هاگشیور یاه
نیا رد هک هدنیآ و یزورما بولطم
هدش هیهت شهوژپ یم ،دنا
همانرب یارجا و نیودت رد دناوت و اه
حرط .دریگ رارق هدافتسا دروم هعلاطم دروم ةنوگ یتظافح و یتیریدم یاه
دیلک :ناگژاو
تخب و لاحمراهچ ناتسا
،یرای ور هاگشی لدم ،بولطم یزاس
هنوگ شنکارپ ا
،ی فداصت لگنج لدم
،ی مومع شدرگ لدم ی
:نفلت ؛لوئسم هدنسیون
-
:لیمیا
atavili@ut.ac.ir
. 1 همدقم
وگلا رییغت ای دشر لصف رییغت اب میلقا رییغت یاه
خرچ رییغت کرحم هک ییامد تسا نارادناج تایح ة
یم ریثأت ناروناج و ناهایگ زا یرایسب رب دراذگ
( Hardy, 2003 نیا نتسویپ عوقو هب اب هزورما .)
متسیسوکا ،تارییغت لاح رد نیمز ةرک حطس یاه
هتفرگ رارق یدوبان و تیعضو رییغت لگنج .دنا
و اه
بوسحم ناهایگ هاگشیور و ناروناج هاگتسیز ،عتارم یم گا و دنوش متسیسوکا نیا ر
یاقب ،دننیبب بیسآ اه
دیدهت دروم هاگتسیز نادقف تلع هب هدنز تادوجوم یم رارق لاس یط .دریگ یرایسب تاعلاطم ،ریخا یاه
لدم یور هنوگ شنکارپ تارییغت یزاس
شنکاو رد اه
یارب و ناهج قطانم زا یرایسب رد میلقا رییغت هب تسا هدش ماجنا هنوگ نارازه (
Milner et al.,
)2017 هاگشیور نییعت ،نیاربانب . و بسانم یاه
مهم ییاسانش رب رثوم یناسنا و یطیحم لماوع نیرت
هنوگ روضح هب هدنیآ و یلعف طیارش رد اه
روظنم
هنوگ زا تظافح موب مهم یاه
دنمشزرا و یتخانش
.تسا یرورض یهایگ زایپ وج قیقحت نیا رد یسررب دروم هنوگ راد
( Hordeum bulbosum L.
هریت زا ) Poaceae
عافترا اب ایاپ ،یفلع یهایگ هنوگ نیا یشیور مرف .تسا 100 ات 150 یتناس رد رتشیب نآ شیور .تسا رتم
رد و درس کشخ همین و لدتعم کشخ همین میلقا هصرع رد یرتمک حطس هنارتیدم یاه
و یا
همین رذب قیرط زا هایگ نیا ریثکت .تسا درس بوطرم
اگزاس یهایگ و هدوب خی ،دیدش یامرس اب ر
و نادنب
ینلاوط یکشخ یم تدم
دشاب ( Moghimi, 2005 .)
شیپ هنوگ شنکارپ ینیب لاس رد اه
شخب هب ریخا یاه
همانرب زا یمهم و تسا هدش لیدبت تظافح یزیر
لدم نونف روظنم نیدب هب یزاس
هدرتسگ روط یا
تسا هتفای هعسوت (
Guisan and Thuiller, 2005 .)
لدم وت یاه هنوگ عیز یاهریغتم نایم طابترا زا یا
تسیز هنوگ روضح طاقن و یطیحم طیارش یارب اه
یم نآ رد هنوگ هک یطیحم هدافتسا ،دنک یگدنز دناوت
یم لدم نیا زا هدافتسا اب .دننک یبایزرا ناکما ،اه
یناکم شنکارپ ساسا رب هنوگ هاگتسیز تیبولطم تسیز یاهریغتم هرتسگ لک رد بولطم یطیحم
پ مهارف نآ یگدنکار یم
( دوش Pakniat et al.,
)2016 لدم . هنوگ شنکارپ یاه ( یا
Spicies
Distribution Models دربراک رپ )
شور نیرت اه
هب شیپ روظنم تارییغت رب میلقا رییغت تارثا ینیب
هنوگ شنکارپ تسا یهایگ یاه
( Sinclair et al.,
)2010 . م شور زا هدافتسا اب هعلاطم نیا رد لد
زاس ی عامجا ی
ار هتسب و ی
هنا ا ی Biomod2
، مادقا هب عت یی ن ةرتسگ
فارغج ی ا یی آ و رضاح لاح ی
هدن پ وج هنوگ ی
رادزا
درگ ی د سب تاعلاطم . ی
را ی لدم زا هدافتسا اب زاس
ی
عامجا ی هتسب و Biomod
، اب فده سررب ی پ ی اهدما ی
غت یی ر لقا ی م رب شنکارپ هنوگ
اه ی گ ی ها ی هدش ماجنا
.تسا Gebrewahid و
ناراکمه ( 2020 )،
رد هعلاطم
ةنوگ Oxytenanthera abyssinica لگنج رد
اه ی
لاس یارب یلامش یپویتا یاه
2050 و 2070
شیپ هب خساپ رد هک دندرک ینیب مرگ
ندش ةرک مز ی
،ن
ز ی هاگتس بولطم هنوگ غت یی ر ناکم م ی دهد و ازفا ی ش
،امد لحم گدنز ی نآ اه هباج رتلااب تاعافترا هب ار اج
م ی دنک . Zhang ( ناراکمه و
2015 )،
پ هب ی ش بی ن ی
ور ی هاگش بسانم 1541 گ هنوگ ی ها ی هناد لاح رد راد
آ و رضاح ی
هدن اتربلآ رد ی پ .دنتخادرپ اداناک ی
ش بی ن ی
نآ اه ناشن داد هک 368
،هنوگ 80 دصرد ور ی هاگش
لعف ی دوخ ار زا تسد دنهاوخ داد
. نچمه ی
،ن
پ ی اهدما ی غت یی ر لقا ی م رب شنکارپ هس
وگ هن نوگ درز
غت هوقلاب تارثا ریی
لقا می زوت رب عی فارغج ییای پ وج ةنوگ رادزای
( Astragalus verus ،)
پتسا ی ب ی نابا ی ( Stipa
hohenackeriana )
و کلازلاز درز ( Carataegus
azarolus و لاحمراهچ ناتسا رد )
تخب ی را ی سررب ی
؛دش هک جیاتن شخب میلقا رییغت رثا رب هک داد ناشن
هاگشیور زا یهجوت لباق نیا رضاح لاح بسانم یاه
هنوگ مان ،اه بسان دهاوخ دش . نچمه ی ن پ ی ش بی ن ی اه
ناشن داد هک ور ی هاگش هنوگ اه
ًلاامتحا هب
تمس
تاعافترا رتلااب
اجباج دنهاوخ دش ( Teimori Asl et
al., 2020a; Teimori Asl et al., 2020b;
Naghipour et al., 2021 .)
Bazrmanesh و
( ناراکمه 2018
)،
غت رثا یی ر لقا ی م شآ رب ی نا ژولوکا ی ک
ةنوگ گ ی ها ی Bromus tomentellus Boiss رد
ناهفصا ناتسا ار
هعلاطم دندومن هک اتن ی ج نآ اه ناشن
رانس تحت هک داد ی
و ی شوخ بی هنان 1 / 46 ک ی رتمول
ور تحاسم هب عبرم ی
هاگش و هدوزفا هنوگ تحت
رانس ی و ی بدب ی هنان 74 / 35 ک ی رتمول حطس زا عبرم
ور ی هاگش .دش دهاوخ هتساک رد
یشرازگ د
،رگی
Naghipour و
راکمه نا ( 2020 )،
رد پ شی ینیب
غت تارثا ریی
لقا می هنوگ شنکارپ رب هللا
نوگژاو
( Fritillaria impaerialis L ا رد )
ناری اب هدافتسا
زا لدم یزاس یعامجا دنتفایرد
هک رانس تحت یاهوی
لقا فلتخم
،یمی 1 / 46 ات 37 / 77 ور زا دصرد هاگشی
نیا هنوگ ات لاس 2050 زا تسد دهاوخ تفر .
هقطنم رگاز س یاراد نوف و رولف رصحنم هب درف هدوب
و زا ینغ نیرت ریاخذ یکیتنژ روشک بوسحم یم
دوش
( Naghipour et al., 2016 .)
سرگاز یزکرم اب اراد
ندوب طیارش بآ و ییاوه و یگژیو یاه یعیبط
رصحنم هب
درف و مه نینچ عونت لباق یهجوت زا
هنوگ یاه یهایگ و
،یروناج زا
ظاحل عونت یتسیز
ها تیم ییلااب دراد ( Hunnam, 2011 .)
هب رظن
یم دسر هرتسگ یناتسهوک سرگاز
یکی زا قطانم بیسآ
ریذپ هب شیامرگ یناهج
و رییغت میلقا تسا
( Jowkar et al., 2016 .)
رد یط 15 لاس
،هتشذگ
نیگنایم هجرد
ترارح هنایلاس رد سرگاز یزکرم
شیازفا هتفای
،تسا رد یلاح هک نازیم یگدنراب یلاس
هنا
هقظنم رد
نیا تدم شهاک ادیپ
هدرک تسا
( Babaeian et al., 2015 .)
Moradi و
ناراکمه ،
( 2021 )،
ن زی سررب رد ی غت رثا تاریی اوه و بآ یی
یور
لگنج اه ی تظافح هدش دیفس هوک ناتسا ناتسرل
دنتفایرد هک
حطس ششوپ یهایگ یلاع و بوخ رد
لاس 2017 دودح 37000 راتکه
هدوب و میلقا طنم هق
یط هزاب نامز ی 2017 - 2000 تمس هب همین
کشخ
هتفر .تسا عوقو نیا هدیدپ رد هنوگ یاه یلگنج و
یعترم نکمم
تسا هب جیردت ببس
یدوبان
متسیسوکا یاه
یلگنج و
یعترم هقطنم یشیور
سرگاز دوش . نیاربانب اب
هجوت هب تیمها
،عوضوم
هعلاطم رضاح
هب روظنم اب فده نییعت شنکارپ
یایفارغج ی هنوگ وج رادزایپ رد ناتسا و لاحمراهچ
تخب یرای رد طیارش لاح رضاح و شیپ ینیب یاهدمایپ
رییغت میلقا ات لاس 2070 رانس تحت یاهوی
فلتخم
ا شنکارپ رب نی
.دش ماجنا هنوگ
. 2 اه شور و داوم
1-2 هعلاطم دروم هقطنم . رد عقاو یرایتخب و لاحمراهچ ناتسا رد هعلاطم نیا
کرم سرگاز هقطنم دودح یتحاسم اب و یز
65 / 1
لکش( دش ماجنا راتکه نویلیم 1
.) لاحمراهچ ناتسا
نیب یرایتخب و 31
و هجرد 9
ات هقیقد 32
و هجرد
48 زین و یلامش ضرع هقیقد 49
و هجرد 28 هقیقد
ات 51 و هجرد 25 .تسا هدش عقاو یقرش لوط هقیقد
هب تسا ییلااب یفارگوپوت عونت یاراد ناتسا نیا یروط
ک نماد ه ة نیب هقطنم نیا رد یعافترا 783
ات 4178
ناتسا نیا رد هنلااس طسوتم شراب .تسا ریغتم رتم دودح 560 یلیم شراب عفترم قطانم رد و تسا رتم اه
هب ًاتدمع یم فرب تروص
زا هنلااس یامد نیگنایم .دشاب
5 یتناس هجرد شخب رد دارگ
ات یزکرم یاه 16
هجرد
یتناس شخب رد دارگ ه
نیگنایم و هدوب ریغتم یبرغ یا دودح ناتسا یامد
10 یتناس هجرد تسا دارگ
( Jaafari et al., 2017 ).
2 - 2 هداد . تاعلاطا و هنوگ روضح یاه
یطیحم یاهریغتم
لکش 1 - عقوم ی ت قطنم ة تخب و لاحمراهچ ناتسا( هعلاطم دروم ی
را ی ارب هدش تبث روضح طاقن هارمه هب ) ی
نوگ ة وج پ ی رادزا
لودج 1 - فیصوت یمیلقا یاهریغتم تسیز
یمیلقا
ریغتم هیامن صوت
ی ف لقا ی م ی امن
ی ه غتم ی ر صوت
ی ف لقا ی م ی
BIO1 هنایلاس یامد نیگنایم
BIO11 نایم
لاس لصف نیرتدرس یامد نیگ
هنازور یامد هنماد نیگنایم BIO2 BIO12
هنلااس یگدنراب عومجم
مه صخاش BIO3 ( ییامد /BIO7 BIO2 × ) BIO13 100
شرابرپ یگدنراب عومجم هام نیرت
رایعم فارحنا( امد یلصف تارییغت BIO4
× 100 BIO14 )
مک یگدنراب عومجم شراب
هام نیرت
یامد هنیشیب BIO5 مرگ
هام نیرت BIO15
)تارییغت بیرض( یگدنراب یلصف تارییغت
لاس هام نیرتدرس یامد هنیمک BIO6 BIO16
شرابرپ یگدنراب عومجم لاس لصف نیرت
( امد هنلااس هنماد BIO7 BIO5-BIO6
) BIO17
مک یگدنراب عومجم شراب
لاس لصف نیرت
شرابرپ یامد نیگنایم BIO8 لاس یلاوتم ههام هس نیرت
BIO18 مرگ یگدنراب عومجم
لاس لصف نیرت
کشخ یامد نیگنایم BIO9 لاس لصف نیرت
BIO19 لاس لصف نیرتدرس یگدنراب عومجم
BIO10 یامد نیگنایم
مرگ رت ی ن لصف لاس
غت هوقلاب تارثا ریی
لقا می زوت رب عی فارغج ییای پ وج ةنوگ رادزای
تیعقوم متسیس زا هدافتسا اب ناتسا حطس رد بای
( یناهج GPS1
دادعت ) 73 دش تبث هنوگ روضح هطقن
لکش(
1 هب یقطانم دش یعس .) روضح طاقن ناونع
کی تحاسم هب هکل کی لقادح هک دنوش تبث هنوگ طاقن هلصاف و دهد رارق ششوپ تحت ار عبرم رتمولیک هنومن لقادح زین رگیدکی زا هدش یرادرب 1
رتمولیک
( دشاب Naghipour et al., 2021 .)
هعلاطم رد
لدم ،رضاح زاس
ی نامز هرود رد ی
هرود و رضاح لاح
نامز ی آ ی هدن لاس(
2070 دادعت .دش ماجنا ) 19
غتم ی ر
ز ی تس لقا ی م ی هام شراب و امد زا هدش لصاح ی
هنا اب
تقد 30 ناث ی ه لداعم ی ک ک ی رتمول اپ زا ،عبرم ی
هاگ
CHELSA (https://chelsa-climate.org)
رد ی تفا دندش لودج(
1 ) موقر لدم زا هدافتسا اب . ی
افترا ع ( هشقن ،)DEM اه ی ش تهج و دصرد ی
ب لوت ی د
1Global Positioning System
ب هک دندش ه
هداد ناونع اه
ی ف ی ز ی فارگو ی م درو هدافتسا
.دنتفرگ رارق ةیلا زا نیمزرس یربراک ةیلا نینچمه
لگنج نامزاس طسوت هدش هیهت یرادزیخبآ و عتارم ،اه
.دش جارختسا روشک لا
هی یاه حم یطی رد تفای زا هدش
ناکم تقد ،داعبا رظن ی
س و متسی فارغج تاصتخم ییای
حم رد طی مرن رازفا ArcGIS 10.8 رازبا طسوت
Extract by mask ناسکی
یزاس هب .دندش روظنم
سررب ی گتسبمه ی م نای غتم اهری پ نومزآ زا نوسری
اب
رض بی گتسبمه ی زا رتمک 8
/ 0 رد و دش هدافتسا
اهن تی لا فذح زا سپ هی
یاه گتسبمه اب ی
دادعت ،لااب
11 غتم ری حم یطی لدم رد زاس ی لودج( دش هدافتسا
2 .)
3 - 2 لدم . زاس ی امجا ع ی
رد باصع ةکباش لمااش لدم شش زا رضاح هعلاطم ی
عونااصم ی ( Artificial Neural Network شور ،)
لودج 2 - لدم هب هدش دراو یاهریغتم زا کی ره یبسن تیمها
یاهریغتم یطیحم
ناونع هب یسیلگنا تیمها
یبسن
عومجم نراب یگد هنلااس Bio12- Annual Precipitation
77 / 25
نیگنایم یامد شرابرپ نیرت هس ههام یلاوتم Bio8- Mean Temperature of the Wettest Quarter لاس
07 / 19
عومجم یگدنراب مرگ نیرت لصف لاس Bio18- Total rainfall is the hottest season of the year
20 / 15
تارییغت یلصف گدنراب ی ( بیرض تارییغت Bio15- Precipitation Seasonality (Coefficient of )
Variation) 62
/ 12
بیش Slope
24 / 8
عافترا 47 DEM
/ 7
صخاش مه ییامد Bio3-Isothermality (BIO2/BIO7) (* 100)
38 / 4
هنماد هنلااس امد Bio7- Annual temperature range
09 / 3
تارییغت یلصف Bio4- Temperature Seasonality (standard deviation امد
*100) 31
/ 2
ششوپ / یربراک نیمزرس LandCover/Land Use
03 / 1
تهج بیش Aspect
77 / 0
لودج 3 - (ینحنم ریز حطس دروآرب و )AUC
لدم ردTSS هدش ارجا فلتخم یاه
صخاش RF اه
GBM MARS GLM
ANN نیگنایم FDA
1 AUC 99
/ 0 92 / 0 91 / 0 87 / 0 90 / 0 93 / 0
1 TSS 0/95 72
/ 0 69 / 0 69 / 0 62 / 0 78 / 0
ازفا یااشی معت می هااتفای ( Generalized Boosting
Method طخ لدم ،)
ی معت می هتفای ( Generalized
Linear Model لحت ،)
لااای مم یزااای فاطعنا ذاااپ ری
( Flexible Discriminant Analysis لاااگنج ،)
فداااصت ی ( Random Forest ااسرگر و )
نوی داانچ
غتم هرااای بطت یاااقی ( Multivariate Adaptive
Regression Splines .تاااسا هداااش هدافتاااسا )
لدم اه ی باختنا هاب هداش عت روظنم
نیای اطبار ه طااقن
حم لماوع و هنوگ روضح یاطی
م هدافتاسا ی
دنواش رد .
ا نی لدم غتم ،اه ری خساپ ای غ و روضح هتسباو بای
هنوگ
غتم و راای پ وگااشی ااای غتم ،لقتااسم یاااهری
حم یااطی
م ی دنشاب ب طباور و نی
غتم اهری هب ر عباوت تروص یاضای
رامآ(
ی م هئارا ) ی دوش ارب . ی ارااک ندرب لااب یی
تاقد و
دم زا مادکره ،لدم ل
اه اب 10 .داش اراجا رارکت راب 80
لکش 2 - شقن ة هاگشیور بولطم یزورما H. bulbosum رد
ناتسا لاحمراهچ و
یرایتخب اب هدافتسا زا درکیور یعامجا
لودج 4 - هاگشیور تعسو رد رییغت لاس ات )عبرم رتمولیک( بولطم یاه
2070 ویرانس تحت ا یاه
لدم و فلتخم یمیلق
شدرگ یمومع GFDL-ESM4
ویرانس روضح
رادیاپ مدع روضح رادیاپ هاگشیور زا تسد
هتفر هاگشیور
دیدج تارییغت
صلاخ رد
هاگشیور
تحاسم دصرد
تحاسم دصرد
ویرانس SSP126 85
/ 2884 8
/ 11293 18
/ 1278 70 / 30 16 / 1075 82 / 25 87
/ 4 -
ویرانس SSP370 51
/ 3025 97
/ 11470 51
/ 1137 32 / 27 99 / 897 57 / 21 75
/ 5 -
ویرانس SSP585 38
/ 2872 25
/ 11277 1292
02 / 31 36 / 1090 18 / 26 84
/ 4 -
غت هوقلاب تارثا ریی
لقا می زوت رب عی فارغج ییای پ وج ةنوگ رادزای
جنساو ناونع هب هنوگ روضح طاقن دصرد ی
و لدم 20
قااب دصرد ی
اراب هدانام ی
زرا یباای پ ی ش یانیب لدام اه
اانچمه .دندااش هدافتااسا نی
ارااب ی زرا یبااای اااتن جی
لدم زااااس ی صخااااش ود زا (TSS
True Skill
Statistic )
ز حطس و رای
انحنم ی اایROC صخااش
دااقم راگا .دش هدافتساAUC ری
ز حطاس رای انحنم ی
( زا رااتمک )AUC 7
/ 0 پ رد لداام ،دااشاب شی
یاانیب
عااض فی داااقم ،دوااب دااهاوخ ری
9 / 0 - 7 / 0 ناااشن هدنهد
پ شی ینیب داقم و لوبق لباق ری
لااب ی 9 / 0 لااع ی ندواب
پ شی ینیب م ناشن ار لدم ی
دهد ( Franklin, 2010 .)
صخاش نTSS
زی هنماد ا ی ب نی 1 ات + 1 - هچره و دراد
هب 1 دزن + کی
،رت اناوت یی اسانم لدام ب
رت هاب هاچره و
رفص ای م نآ زا رتمک لی
پ ادی شهااک لدام تقد ،دنک
م ی دبای مها دصرد . تی
غتم هری یا لدم رد فلتخم اه
ی
هنوگ شنکارپ H. bulbosum
ن زی .دش دروآرب
رد ا نی هداد زا هعلاطم یاه
هژورپ زا لصاح CMIP6
و
مومع شدرگ لدم ود ی
GFDL-ESM4 و
MRI-
ESM2-0 رانس هس و
یوی SSP126 ،
SSP370 و
SSP585 ارب
ی پ شی ینیب پ یاهدمای غت
ریی لقا می رب
پ وج هنوگ رادزای
لاس رد 2070
ک رد ناتسا ل
تخب و لاحمراهچ یرای
.دش هدافتسا
. 3 جیاتن
لدام ااه عم ود سااسارب ای
را (TSS 62 /
<0 و ) AUC
( 87 /
<0 ااگمه ) ی هاابتر رد اه ی لاااع ااات بوااخ ی
رارااق
دنتفرگ و رتلاااب ی ن حطاس راه ود عم ای را اراب ی لدام
لگنج فداصت ی دروآرب درگ ی د ( لوداج 3
) سااسا راب . ،جیاتن
18 / 25 یم ناتسا حطس زا دصرد ور دناوت
هاگشی
بولطم ب و دشاب هنوگ ی
رتش ور ی هاگش ااه ی بوالطم نآ
شخب رد اه
ی زکرم ی ناتاسرهش هاس هالمج زا ناتسا
ک اای
،را لکااش( دراد رارااق لدرا و ناااسراف 2
دااصرد .)
مها ی ت بسن ی ره ی ک غتم زا ی اهر ی دراو لدام هب هدش
لودااج رد 2
عواامجم راایغتم هااس .تااسا هدااش هاایارا
اب رپ یامد نیگنایم ،هنلااس یگدنراب شر
هس نیرت هام
ة
مرگ یگدنراب عومجم و لاس یلاوتم لااس لاصف نیرات
عومجم رد 4
/ 60 یم لمااش ار تایمها دصرد و دنواش
ار مهس نیرتشیب رد
بولطم ی ت ور ی هاگش ا ی ن هنوگ دنراد
یم میاالقا رااییغت ،جیاااتن ساااسا رااب یاهداامایپ دااناوت
مشچ هاگاشیور رب یریگ بوالطم یاه
H. bulbosum
اب هتاااشاد ناتاااسا رد زا لاااصاح یااااهدروآرب .داااش
یموامع شدراگ لدام رد فلتخم یمیلقا یاهویرانس GFDL-ESM4 یم نااااشن
سااااسارب هاااک دااانهد
یویرانااس SSP 370
، 32 / 27 و دااصرد SSP585
،
02 / 31 لااس ات هنوگ بولطم هاگشیور زا دصرد 2070
تفر دهاوخ نیب زا نیانچمه.
18 / 26 - 57 / 21 داصرد
هاگااشیور تحاااسم راب رااب هاانوگ بوالطم یاه
ساااسا
یموامع شدراگ لدام فالتخم یاهویرانس GFDL-
لوداج( دش دهاوخ هدوزفا ESM4 4
هاب هاجوت ااب .)
یااسررب یمواامع شدرااگ لداام یارااب اهویرانااس یاه
MRI-ESM2-0 ،
06 / 26 ( دااااصرد SSP370
ااااات )
68 / 31 ( داااااصرد SSP585
لااااااس اااااات ) 2070
هاگشیور داهاوخ نیب زا یسررب دروم هنوگ بولطم یاه
شیپ نینچمه .تفر نیب
ی یم ناشن اه سااسا راب دنهد
لودج 5 - هاگشیور تعسو رد رییغت لاس ات )عبرم رتمولیک( بولطم یاه
2070 ویرانس تحت شدرگ لدم و فلتخم یمیلقا یاه
یمومع MRI-ESM2-0
ویرانس روضح
رادیاپ مدع روضح رادیاپ هاگشیور زا تسد هتفر هاگشیور دیدج تارییغت
صلاخ رد
هاگشیور دصرد تحاسم دصرد تحاسم
ویرانس SSP126 69
/ 2983 34
/ 11498 70
/ 1114 19 / 27 25 / 935 82 / 22 37
/ 4 -
ویرانس SSP370 08
/ 3030 9
/ 11575 32
/ 1068 06 / 26 69 / 857 92 / 20 13
/ 5 -
ویرانس SSP585 92
/ 2798 33
/ 11552 95
/ 1297 68 / 31 38 / 871 26 / 21 412
/ 10 -
شدرگ لداام زا لااصاح فاالتخم یاهویرانااس یمواامع
MRI-ESM2-0 82
/ 22-92 / 20 دااااااصرد رااااااب
هاگشیور لاس ات هنوگ یاه 2070
داهاوخ هدوزفا .داش
زاین هدانیآ رد هنوگ هتفر تسد زا هاگشیور صلاخ خرن رثکادح 37 / 4 - لقادح و 41
/ 10 - لوداج( دواب دهاوخ
5 .)
. 4 یگ هجیتن و ثحب یر
اپ هنوگ یرادی مهم زا هدش تشک یهایگ یاه
نیرت
.تسا عترم ءایحا و حلاصا حرط رد تیقفوم ناکرا هنوگ هوقلاب هاگشیور نییعت ،حرط یارجا زا لبق یاه
یم یرورض ،دوجوم طیارش رد فده نینچمه .دشاب
نآ هوقلاب هاگشیور نییعت رییغت یاهویرانس تحت اه
اریز ،تسا مزلا زین هدنیآ رد میلقا بسانت تسا نکمم
هنوگ یارب یهاگشیور لاس رد فده یاه
هدنیآ یاه
یدوبان ثعاب و هتفای شهاک میلقا رییغت ریثأت تحت
لکش 3 - غت یی ر ور رد ی هاگش بولطم H. bulbosum ات یزورما یمیلقا طیارش رد
آ ی هدن ( لاس 2070 لدم ساسا رب )
GFDL-ESM4 رانس هس اب
ی و )فلا : SSP126
، SSP370 )ب )ج ،
SSP 585
غت هوقلاب تارثا ریی
لقا می زوت رب عی فارغج ییای پ وج ةنوگ رادزای
ساسا رب .دوش یعیبط و یلام عبانم زا یعیسو فیط هتفای ،یعامجا لدم زا لصاح یاه 18
/ 25 دصرد
( 700 / 4154 ناتسا حطس زا )عبرم رتمولیک
ح لاح رد یرایتخب و لاحمراهچ هنوگ هاگشیور رضا
شخب رتشیب هک تسا رادزایپ وج ار ناتسا یزکرم یاه
یم لماش زا یعیسو شخب ،جیاتن هب هجوت اب اما ،دوش
لاس ات میلقا رییغت رثا رب هعلاطم دروم ةنوگ هاگشیور 2070 ساسا رب رادقم نیا .دش دهاوخ بولطمان
یسررب دروم یاهویرانس 06
/ 26 ( دصرد SSP370 ات )
68 / 31 د ( دصر SSP585 شیپ )
.تسا هدش ینیب
لکش 4 - غت یی ر ور رد ی هاگش بولطم H. bulbosum قا طیارش رد
( هدنیآ ات یزورما یمیل لاس
2070 لدم ساسا رب )
MRI-ESM2-0 رانس هس اب
ی و )فلا : SSP126
، SSP370 )ب )ج ،
SSP 585
هشقن هب یاه لدم زا هدمآ تسد یم ناشن یزاس
دهد
هاگشیور هک هب ییاجباج لاح رد هنوگ بولطم یاه
رد هنوگ روضح عافترا نیگنایم و تسا تاعافترا تمس رضاح لاح 2260
یم ایرد حطس زا رتم رد هک دشاب
هنوگ روضح عافترا نیگنایم هدنیآ 2281
طس زا رتم ح
شیپ ایرد ییاجباج نیا تّلع .تسا هدش ینیب
هب ،اه
هک تسا طوبرم ةنوگ )امد و یگدنراب( یمیلقا هاگشیور یم ثعاب مک قطانم دوش
عافترا هنوگ نیا یارب رت اه
.دوش بسانمان ییایفارغج شنکارپ ندش دودحم
هنوگ هاگشیور ییاجباج و اه زین رگید تاعلاطم رد اه
شیپ .تسا هدش ینیب Amiri
( ناراکمه و 2019
رد ،)
هنوگ شنکارپ یسررب Artemisia sieberi Besser
متیروگلا جنپ هب هجوت اب یزکرم ناریا هقطنم رد لدم لاس یارب یزاس یاه
2050 و 2070 هب هجوت اب
تمس هب هنوگ ییاجباج ،ترارح هجرد شیازفا شیپ ار تاعافترا .دندومن ینیب
Costion ناراکمه و
( 2015 هنوگ ایآ هکنیا فده اب ،) هلق رد یهایگ یاه
هوک یم هدنز میلقا رییغت رثا رد یریسمرگ یاه ای دننام
لامش رد ریخ هب ویرانس هس هب هجوت اب ایلارتسا یقرش
یسررب 19 نآ جیاتن .دنتخادرپ یموب یهایگ ةنوگ اه
لاس ات هک داد ناشن 2040
،میلقا رییغت رثا رب
گشیور هنوگ ها لقادح اه 17
رثکادح و دصرد 100
یم شهاک دصرد .دبای
هتفای ساسا رب یویرانس ،اه
SSP585 ود هب تبسن
هرتسگ رب یرتدیدش تارثا رگید یویرانس هاگشیور .تشاد دهاوخ رادزایپ وج یاه Teimori Asl
ناراکمه و (
2020a رب میلقا رییغت رثا یسررب رد ،)
یپتسا هوقلاب هاگشیور ( ینابایب
Stipa
hohenackeriana یسررب اب یزکرم سرگاز رد )
هک دندرک نایب ،یمیلقا یویرانس راهچ RCP8.5
.داد ناشن هنوگ نیا رب یرتدیدش تارثا Haidarian
Aghakhani ( ناراکمه و
2017a,b شیپ رد ،) ینیب
هنوگ یناکم شنکارپ رب میلقا رییغت رثا یهایگ یاه
موب مهم سرگاز رد یتخانش شهاک نیرتشیب ،یزکرم
هنوگ هاگشیور رد ینامز عطاقم رد ار اه
2050 و
2070 یویرانس هب طوبرم ، RCP8.5
.دندرک نایب
لدم صخاش ساسا رب یسررب دروم یاه یاه
و AUC هبتر رد TSS
رارق یلاع ات بوخ یاه
لدم ،جیاتن ساسا رب و دنتفرگ و یفداصت لگنج یاه
میمعت یپ ،هدش تیوقت هتفای ش
دنتشاد ار یرتهب ینیب
لباق و لدم نیرتدامتعا شیپ یارب اه
شنکارپ ینیب
یلااب تیلباق رب زین رگید تاعلاطم .دندش نییعت هنوگ لدم اب هسیاقم رد یفداصت لگنج لدم رد رگید یاه
لدم یزاس هنوگ شنکارپ یاه هدومن دیکات یا
زا ( دنا
:هلمج Prasad, 2006; Cheng; et al; 2012;
Taleshi et al., 2017; Haidarian Aghakhani et al., 2017a; Naghipour et al., 2018;
Ashrafzadeh et al., 2020; Teimori Asl et al., 2020a .)
هتفای یگدنراب عومجم هک داد ناشن شهوژپ نیا یاه
مهم ،هنلااس لدم رد ریغتم نیرت
هنوگ شنکارپ یزاس
تشیب رثا شراب نیاربانب ،هدوب شنکارپ رد یر
هاگشیور لاحمراهچ ناتسا رد یسررب دروم هنوگ یاه
.دراد ار یرایتخب و هنوگ زین رگید تاعلاطم رد
زا ییاه
هللا هلمج ( )هنب( یشحو هتسپ و نوگژاو
Naghipour
et al., 2019 ( یناریا طولب و )
Haidarian
Aghakhani et al., 2017a یگدنراب عومجم ،)
مهم هنلااس یغتم نیرت
تیبولطم نییعت رد یطیحم ر
رییغت تارثا ،شهوژپ نیا رد .دندوب هنوگ هاگشیور ةنوگ ییایفارغج شنکارپ رب میلقا H. bulbosum
شیپ .تفرگ رارق یسررب دروم ینیب
هک داد ناشن اه
هنوگ هنوگ هژیو هب فلتخم یاه هرتسگ اب یاه
یاه
هب رتدودحم ییایفارغج هب تدش
میلقا رییغت هطساو
غت هوقلاب تارثا ریی
لقا می زوت رب عی فارغج ییای پ وج ةنوگ رادزای
دیدهت یم شلات ،نیاربانب .دنوش نتفای یارب اه
تیعقوم هاگتسیز ییاسانش ،دیدج روضح یاه یاه
یاهویرانس تحت و ینونک طیارش رد بولطم هوقلاب زا رتهب تظافح و تیریدم یارب فلتخم یمیلقا هنوگ هژیو تیمها اه هشقن .دراد یا
هاگشیور یاه
هیهت شهوژپ نیا رد هک هدنیآ و یزورما بولطم دش
ه یم ،دنا همانرب یارجا و نیودت رد دناوت و اه
حرط هنوگ یتظافح و یحلاصا یاه و هعلاطم دروم
هنوگ هب .دریگ رارق هدافتسا دروم هباشم یاه ناونع
هب هعلاطم نیا رد هک یقطانم ،لاثم هاگشیور ناونع
یم ،دندش نییعت بولطم یفرعم و رارقتسا یارب دنناوت
هدافتسا دروم هنوگ ددجم دنریگ رارق
.
References
Amiri, M., Tarkesh, M., & Jafari, R., 2019.
Predicting the distribution of Artemisia sieberi Besser under climate change in the steppe and semi-steppe of Irano-Touranian region. Desert Management 7(13), 29-48. (In Persian)
Ashrafzadeh, M.R., Naghipour, A.A., Haidarian, M., & Khorozyan, I., 2019a. Modeling the response of an endangered flagship predator to climate change in Iran. Mammal Research 64, 39-51.
Ashrafzadeh, M.R., Naghipour, A.A., Haidarian, M., Kusza, S., & Pilliod, D.S., 2019b. Effects of climate change on habitat and connectivity for populations of a vulnerable, endemic salamander in Iran. Global Ecology and Conservation 19, e00637.
Babaeian, I., Modirian, R., Karimian, M., Zarghami, M., 2015. Simulation of climate change in Iran during 2071-2100 using PRECIS regional climate modelling system. Desert 16, 135-152. (In Persian)
Bazrmanesh, A., Tarkesh, M., Bashari, H., Pourmonafi, S., 2018. The effect of climate change on climatic ecological nests of Bromus tomentellus Boiss using Maxent model in Isfahan. Iranian Journal of Natural Resources-Rangeland and Watershed Management 71(4), 857-867. (In Persian)
Cheng, L., Lek, S., Lek-Ang, S., Li, Z., 2012.
Predicting fish assemblages and diversity in shallow lakes in the Yangtze River basin.
Limnologica 42,127-136.
Costion, C.M., Simpson, L., Pert, P.L., Carlsen, M.M., Kress, W.J., Crayn, D., 2015. Will tropical mountaintop plant species survive climate change?
Identifying key knowledge gaps using species distribution modelling in Australia. Biological Conservation 191, 322-330.
Franklin, J., 2010. Mapping species distributions:
spatial inference and prediction, Cambridge University Press.
Gebrewahid, Y., Abrehe, S., Meresa, E., Eyasu, G., Abay, K., Gebreab, G., Kidanemariam, K., Darcha, G., 2020. Current and future predicting potential areas of Oxytenanthera abyssinica (A. Richard) using MaxEnt model under climate change in Northern Ethiopia. Ecological Processes 9, 1-15.
Guisan, A., & Thuiller, W., 2005. Predicting species distribution: offering more than simple habitat models. Ecology Letters 8,993-1009.
Haidarian Aghakhani, M., Tamartash, R., Jafarian, Z., Tarkesh Esfahani, M., & Tatian, M., 2017a.
Predicting the impacts of climate change on Persian oak (Quercus brantii) using species distribution modelling in Central Zagros for conservation planning. Journal of Environmental Studies 43, 497-511. (In Persian)
Haidarian Aghakhani, M., Tamartash, R., Jafarian, Z., Tarkesh Esfahani, M., Tatian, M., 2017b.
Forecasts of climate change effects on Amygdalus scoparia potential distribution by using ensemble modeling in Central Zagros. Journal of RS and GIS for Natural Resources 8(3), 1-14. (In Persian) Hardy, J.T., 2003. Climate change: causes, effects, and solutions: John Wiley & Sons.
Hunnam, P., 2011. Conservation of biodiversity in the Central Zagros Landscape conservation zone:
Mid-Term evaluation report. Government of the Islamic Republic of Iran, United Nations Development Program Global Environment Facility, Project No PIMS 2278: 2011.
Jaafari, A., Gholami, D.M., Zenner, E.K., 2017. A Bayesian modeling of wildfire probability in the Zagros Mountains, Iran. Ecological informatics, 39,32-44.
Jowkar, H., Ostrowski, S., Tahbaz, M., Zahler, P., 2016. The conservation of biodiversity in Iran:
threats, challenges and hopes. Iranian Studies, 49,1065-1077.
Milner, A.M., Khamis, K., Battin, T.J., Brittain, J.E., Barrand, N.E., Füreder, L., Cauvy-Fraunié, S., Gíslason, G.M., Jacobsen, D., Hannah, D.M., 2017.
Glacier shrinkage driving global changes in downstream systems. Proceedings of the National Academy of Sciences 114,9770-9778.
Moghimi, J., 2005. Introducting some important rangeland plants for improvement of Iranian rangelands. 669p. (In Persian).
Moradi, Gh., Zeilabi, M., Mokhtari, M.H., Sotoodeh, A., 2021. The effect of weather changes on forests of Sefidkuh Protected Area using landsat satellite images in Iran. Journal of Plant Ecosystem Conservation 9(18), 247-265. (In Persian).
Naghipour, A.A., Bashari, H., Khajeddin, S.J., Tahmasebi, P., Iravani, M., 2016. Effects of smoke, ash and heat shock on seed germination of seven species from Central Zagros rangelands in the semi-arid region of Iran. African Journal of Range
& Forage Science 33,67-71 . (In Persian)
Naghipour, A.A., Haidarian, M., Sangoony, H., 2018. Application of ensemble modelling method in predicting the effects of climate change on the distribution of Fritillaria imperialis L. Journal of Plant Research (Iranian Journal of Biology) 32(3), 747-758. (In Persian).
Naghipour, A.A., Haidarian, M., Sangoony, H., 2019. Predicting the impact of climate change on the distribution of Pistacia atlantica in the Central Zagros. Journal of Plant Ecosystem Conservation
6(13), 197- 214. (In Persian).
Naghipour, A., Teimoori Asl, S., Ashrafzadeh, M.,
& Haidarian, M., 2021. 'Predicting the Potential Distribution of Crataegus azarolus L. under Climate Change in Central Zagros, Iran', Journal of Wildlife and Biodiversity 5(4), 28-43.
Pakniat, D., Homami, M., Maleki, S., Tohidi, M.,
& Jolaee, L., 2016. Habitat modeling of Asian Huber wintering populations (Chlamydotis macqueenii) in Fars province. Animal Environment Quarterly, 8(3),19-28. (In Persian).
Prasad, A.M., Iverson, L.R., Liaw, A., 2006. Newer classification and regression tree techniques:
bagging and random forests for ecological prediction. Ecosystems 9,181-199.
Sinclair, S.J, Blais, M.A, Gansler, D.A, Sandberg, E., Bistis, K., LoCicero, A., 2010. Psychometric properties of the Rosenberg Self-Esteem Scale:
Overall and across demographic groups living within the United States. Evaluation & the Health Professions 33, 56-80.
Taleshi, H., Jalali, Gh., Alavi, G., Hosseini, M., Naemi, B., 2017. The effect of climate change on the potential geographical distribution of the eastern beech species Fagus orientalis Lipsky in the Hyrcanian forests of Iran. Iranian Forest Magazine, Iranian Forestry Association 10, 251-266. (In Persian).
Teimori Asl, S., Naghipour, A.A., Ashrafzadeh, M.R., Haidarian, M., 2020a. Predicting the effect of climate change on potential habitat Stipa hohenackeriana Trin & Rupr in Central Zagros, Rangeland Scientific Journal 14(3), 526-538. (In Persian)
Teimori Asl, S., Naghipour, A.A., Ashrafzadeh, M.R., & Haidarian, M., 2020b. Predicting the Consequences of Climate Change on Geographical Distribution Astragalus verus Olivier in the Central Zagros, Remote Sensing and GIS in Natural Resources 11(2), 68-85. (In Persian).
Zhang, X., Yuan, X., Shi, H., Wu, L., Qian, H., &
Xu, W., 2015. Exosomes in cancer: small particle, big player. Journal of hematology & oncology, 8,1- 13.
