اناد نسحم
*
ناتساب یرتکد یوجشناد سردم تیبرت هاگشناد یسانش
یدابآرصن اضریلع
شناد دشرا یسانشراک هتخومآ ۀتشر
تعنص و ملع هاگشناد انب تمرم
نافیرش یداه
شناد تخومآ ناتساب دشرا یسانشراک ه نارهت هاگشناد یسانش
( زا ص 37 ات 56 )
خیرات تفایرد هلاقم : 08 / 03 / 94 ؛ خیرات شریذپ عطق ی : 03 / 06 / 95
هدیکچ قطنم ود نیب هلاقم نیا رد ناریا قرش ۀ
( قرش بونج و )یوضر ناسارخ ناتسا اب لداعم ًابیرقت( قرش لامش ًابیرقت
اب ربارب
ناتسا یاه ناتسچولب و ناتسیس
، نامرک ناگزمره و یم فیرعت )
اب ًابیرقت هک دوش مه یبونج ناسارخ ناتسا
.دراد یناوخ دوجو اب
نآ هک گنس ود راگن ة بیتک یاراد ۀ
خلا رد یولهپ ازم
رارق هقطنم نیا رد لاگنج لاک و ر دراد
هک قطنم نیا تیمها ار ه
رد نارود
یخیرات یناساس و یناکشا یم ناشن
،دهد یخیرات عبانم
،نارود نآ داد
ة شیپ هقطنم نیا زا ینادنچ یمن یور
راذگ .د یسررب یاه
ناتساب یم ناشن هقطنم رد یسانش هک دهد
یناوارف هطوحم دادعت یناکشا نارود یاه
زا هرود ریگمشچ رگید یاه رت
.تسا اب دوجو
،نیا هطوحم چیه شواک هقطنم رد هرود نیا زا یا
و نآ تاعلاطا رشتنم
ناوتب ات تسا هدشن نآ ساسارب
، یگژیو اه ی نیا یدام
هرود ار ریا قرش رد نا
.درمشرب علق هلاقم نیا رد ۀ
یشاح رد نادنبهن ۀ
هدس ات هک نادنبهن رهش هدوب ینوکسم زین شیپ یاه
،تسا
هداد هب هجوتاب نآ زا هدش فشک یاه
، مهم زا یکی ناونع هب نیرت
هطوحم رود یاه ة یم یفرعم ناریا قرش رد یناکشا .دوش
زا نیا
تروص هب هقطنم
« هِن
» نتم رد یخیرات نارود یاه نیا زا شیپ دنچره .تسا هدش هدرب مان
، رابرد نارگید ة
ش تیمها یناتساب ره
هتفگ نخس نادنبهن ،دنا
یلو یرگید یناتساب هطوحم ار
رد هقطنم یناتساب هِن یم
.دنناد نیا هلاقم اب هیکت رب شواک یاه ناتساب یتخانش
تیلاعف و یتمرم یاه ماجنا
هدش ینوگانوگ یگنهرف داوم ییاسانش هب هک رجنم
تسا هدش نیا رب ، رواب هک تسا علق ۀ نادنبهن دیاب ار
ِن ناونع هب یناتساب ه تفرگرظنرد
. شیپ شهوژپ ساسارب رود رد هِن ،یور
ة هیاپ یناکشا .تسا هدش یراذگ
ژاو ه یاه :یدیلک رود ،ناریا قرش ة
علق ،یناکشا ۀ
یرامعم ،نادنبهن
،یناکشا یناکشا یزاسرهش
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ۀمانایار*
ۀدنسیون لوئسم mohsendana@gmail.com:
1 همدقم .
رود ة یناکشا ینلاوط زا یکی هلسلس ینارمکح نارود نیرت
یا دودح هک تسا ناریا رد جنپ
لوط هب هدس
دیماجنا
، هتسناد یلو یاه
یخیرات رتشیب مه نآ و کدنا رایسب هرود نیا زا ام
ساسارب نتم
یخیرات یاه
،نانآ نانمشد ینعی
تسا نایمور
( یکسلو
، 1383 : 22 - 23
؛)
هتسناد نیا ناتساب دعب رد اه
یسانش .تسا رتزیچان
هدنام راگدای هب نایناکشا زا هچنآ رتشیب تسا
تموکح هب قلعتم ای ارته دننام نانآ هب هتسباو یاه
(
Hatra
ا ) تس
( یفطصم و داؤف
، 1368
زا جراخ رد ای و )
رارق یزورما ناریا یسایس یاهزرم دراد
یارف(
، 1380 : 331
بلاج ).
رت
نیا نآ اب هک تساج امش نایناکشا هاگتساخ هک
هدش رکذ ناریا قرش ل تسا
( جلاک
، 2537 : 21 و نامپیش
، 1390 : 25
،)
شواک زج هب اسن رهش یاه
Pilipko, 1996; Masson, 1949; Invernizzi & Lippolis, 2008(
علق و )
ۀ کبُگ یل
( Koshelenko, 2007
ناتسنمکرت بونج رد )
،
ًلامع طوحم ۀ رد نانآ زا یرگید مین
ۀ قرش ی ناریا یناکشا
ش هتخانش .تسین هد
قطنم رب دیکأت راتشون نیا رد ۀ
ناریا قرش تسا
؛ هقطنم ناریا قرش یا
ناتسا لداعم
یبونج ناسارخ تسا یزورما
قرش بونج نیب هک
)ناتسچولب و ناتسیس ،نامرک(
قرش لامش و
و یوضر ناسارخ(
)یلامش ناسارخ
رارق ناریا دراد
. قرش بونج نیب هک ناریا قرش تیمها
، زا یکی ناونع هب مهم
تحت قطانم نیرت
نروس نادناخ رارقتسا لحم و نایناکشا ییاورنامرف
جلاک(1
2537 : 54
تراپ موق یلصا هاگتساخ هک قرش لامش و)
هیاپ ناونع هب دوب یناکشا یهاشداپ ناراذگ
، یم راکشآ اج نیا رد هک ناریا قرش بونج فلاخرب .دوش
نآ رد
هطوحم هجاوخ هوک دننام ییاه
( نمشریگ
، 1370
علق و )
ۀ یروگ
Mehrafarin et al., 2011(
ةرود هب قلعتم )
یسررب ای هدش شواک یناکشا هتفرگ تروص هقطنم نآ رد یناکشا ةرود رب دیکأت اب یعوضوم یاه
و یزوج(
نیرفآرهم
، 1392
هطوحم یور رب یلقتسم شهوژپ چیه ،)
تسا هدشن ماجنا ناریا قرش یناکشا یاه و
دنچره
هنامگ ینز وحم رد ییاه هط
هقطنم نیا یخیرات نارود یاه
،هتفرگ تروص چیه
تسا هدشن رشتنم اهنآ زا مادک
شورس(
، 1391 : 167
یسررب ،دش هتفگ هچنآ دوجو اب .)
یخرب رد راثآ ییاسانش روظنم هب هک یدودحم یاه
ناتسرهش هدش ماجنا یبونج ناسارخ ناتسا یاه
،تسا یم ناشن رظن زا یناکشا ةرود رد هقطنم نیا دهد
مج یم افوکش تیع یسررب رد دراوم نیا .دوش
ناتسرهش فسوش شخب یاه یاه
نادنبهن
یمشاه(
جرز دابآ
، 1392 )
هشیبرس و
یماجرف(
، 1392
هب )
یسررب نیا .تسا هدهاشم لباق یبوخ یم ناشن نینچمه اه
هد نیا رتشیب هک د
هطوحم کت اه هرود چوک یاهرارقتسا هب طوبرم ًامومع و یا .دنتسه ور
رود رد گنس یخیرات نا هراگن
رد یخیرات نارود اب طبترم تاراشتنا اهنت و دنتسه فورعم ناریا قرش یاه
گنس هب طوبرم هقطنم نیا هراگن
هبیتک و اه بیتک .تساهنآ یاه
ۀ لاگنج ای لاگنچ لاک
، مهم زا و نیرت
فورعم گنس نیا نیرت هراگن
هبیتک یاه هرد رد هک تسا راد
ِهوک یاه کیدزن رد چیر
نامز یاتسور ی عباوت زا دابآ
رد و فسوخ شخب 34
رارق دنجریب برغ بونج یرتمولیک تسا گنس هعطق نیدنچ لماش هعومجم نیا .دراد
هک اصت اهنآ یور دوجو هبیتک و یناسنا ،یناویح ریو
دراد
؛ فورعم هک تسا ریش اب ناسنا دربن شوقن نیا نیرت
هبیتک بیتک دنچ ،نآ زج هب .دراد زین یولهپ یا اهنآ شناوخ هک دراد دوجو هعومجم نیا رد یناکشا طخ هب ه
تسد تسا هدش شهوژپ دنچ ۀیام
( ییاضر
، 1320
؛ شاشب
، 1379 و 1382 Frye, 1966; Altheim, 1958;
.)
گنس راگن ة خلا ،رگید رد چوک یاتسور رد هک تسا رازم
28 رارق دنجریب قرش بونج یرتمولیک نیا .دراد
گنس هتخت کی اهنت هراگن یم لماش ار گرزب گنس
نآ یور رب فلتخم نارود رد یدایز رایسب شوقن هک دوش
گنس نیا یدنمشزرا رب یفوک و یناکشا یولهپ طخ هب هبیتک دنچ .تسا هدش داجیا یم هراگن
دیازفا
فابل(
شاشب و یکیناخ 1373
: 57 - 72
،
،شاشب 1393 Livshits, 2002 ; : .)
گنس ود نیا ًارهاظ هک هراگن
هتشذگ رد ریسم رد
رارق رورم و روبع یلصا یم ناشن ،دنتشاد
نیا هک دنهد
گنس .تسا هتشاد یناوارف یناگرزاب تیمها یخیرات نارود رد هقطنم هراگن
هب برغ ریسم رد لاگنج لاک یاه
قرش دراد یاج هک
ریسم نیا قطنم
ۀ یم لصتم ناریا یزکرم قطانم هب ار ناریا قرش گنس و دنک
راگن ة خلا رازم
سم رد لامش هب بونج یلصا ری تسا هتفرگرارق
قرش هب ار نامرک و ناتسچولب و ناتسیس نوچ یقطانم هک
یم طبترم ناریا دنک
. نودب یم ار یبونج هب یلامش ریسم کش قلح ناونع هب ناوت
ۀ داج یطابترا ة
یناگرزاب
گرزب ناسارخ داج و لامش رد 2
ة مهم زا یکی .درک دادملق بونج رد دنه یگژیو نیرت
اه ود نیا کرتشم ی
گنس هبیتک دوجو ،دش هتفگ هچنآ رب هولاع هراگن هب هک تسا یلاح رد مهم نیا .تساهنآ یور رب یناکشا یاه
هبیتک زج داجیا یناساس تسخن هاشنهاش ود هک سراف رد هناهاش یاه
رک هد دنا نارود هب قلعتم ۀبیتک کی اهنت ،
هدش هدهاشم اهنآ ییاورنامرف یاهزرم رد یناکشا و
نآ شقن ۀبیتک باهذ لپ رس ۀتسجرب
هلارصن(
هداز
، 1390 )
تسا ناریا قرش تیمها ییاهنت هب عوضوم نیا . ار
یم ناشن یناکشا نارود رد .دهد
ییاسانش و یسررب زا ادج یم رظن هب ،هدشدای یاه
هطوحم یخرب دسر هقطنم نیا صخاش و گرزب یاه
ار
سم رمتسم ًاتبسن تروص هب شیپ هدس دنچ ات هک هدوب ینوک
دنا
، هرود هب دیاب میدق یا
یناکشا صوصخ هب و رت
خیرات هطوحم نیا زا یکی .درک یراذگ ناتساب دهاوش هب هجوت اب اه
علق ،یزاسرهش و یرامعم ،یسانش ۀ
نادنبهن
یشاح رد ۀ
تسا نادنبهن رهش یبونج
؛ نادنبهن
، یبونج رد یبونج ناسارخ ناتسا ناتسرهش نیرت 190
مولیک ب بونج یرت رارق دنجری
دراد
ریوصت(
1
کشخ و مرگ هقطنم نیا میلقا .)
تسا 3
تحت و و تول ریوک ریثأت
یاهداب 120 زور رارق ناتسیس ة .دراد
رد اهداب نیا ناتسبات
تهج اب ناتسناغفا تاعافترا زا و لامش
قرش لامش
برغ بونج و بونج فرط هب یم
دنزو یم هدناوخ نادنبهن هزورما هک یرهش . تشذگ رد ،دوش
ه مان هب اه
« هِن
» و
« هین
» یم هدناوخ .تسا هدش
هداد یسررب لصاح راتشون نیا رد شهوژپ و یسررب دروم یاه هب شواک نینچمه و هلاسدنچ یحطس یاه
علق تمرم و یدرگیپ روظنم ۀ
شیپ .تسا نادنبهن زا
نیا
، چیه ناتساب شهوژپ هنوگ هطوحم نیا رد یتخانش
شواک .دوب هدشن ماجنا درگیپ و اه
ی اه اب لصف هس رد هطوحم نیا رد یتمرم فادها هب هنافسأتم .دش ماجنا
تخاس لیلد و
دانتسا لباق راتفاب ای حطس هب ،هعلق نیا رد یدامتم یاهزاس ی
کی هب یعطق روط هب ناوتب هک
تسد ،داد تبسن یخیرات ةرود
،میتفاین هداد اما هنامگ نیا زا لصاح یاه ینز
یسررب و اه هتسویپ یحطس یاه
هنامگ مایا رد هعلق رد ینز
، شیپ ار یریوصت یم یور
یم رظن هب نآ ساسارب هک دهن علق دسر
ۀ هطوحم نادنبهن یا
همادا رد .دشاب یخیرات نارود زا نهک
، نتم زا هک یخیرات یاه هِن
هدرب مان دنا یسررب ، طوحم نینچمه و
روکذم ۀ
فیصوت یم .دوش
2 هِن . رد نیآ ۀ نتم یاه یخیرات
نیتسخن هِن زا هک یخیرات نتم
هدرب مان هین / تسا
هاگتسیا ، یتراپ یاه رد یـسکاراخ رودوزـیا رثا
نایناکـشا ةرود
نآ رد هک تسا هین
تروص هب
« این
»
( )Nia
هارمه هب و
« ارف
» (
Phra4
) تسا هدش هدروآ ایرَا میلقا وزج
( یـسکاراخ
،
1390 : 19
یخیرات عبانم رد .)
، مان هب رتشیب رهش نیا یاه
هِن هین ای هدمآ
،تسا یرـجه متـفه ةدس دودح زا یلو
تسا هدش هدافتسا نآ یارب نادنبهن مان جیردت هب
؛ ب یار لاثم
، نیز رد یناوریـش نیدباعلا ناتـسب
هحایـسلا ار نآ
هیحان یم یفرعم ناتسهُق زا یا :دنک
« دـنناوخ نادـنبهن ار نآ یـآعب و تـسه نآ رد هـیرق هراـپ هاجنپ بیرق
»
( 1315 : 143
هب.)
رایسب لامتحا
، هدش لوادتم ینامز زا رییغت نیا تسا
رد نادنب یاتسور هک 75
قرش یرتمولیک
هِن ا و دمآرد ناتسیس نامکاح نادنب و نادنز تروص هب ،لباز ریسم رد هـب مـه راـنک رد و مـه اب مان ود نی
راـک
هتفر کلم .دنا هدروآ ناتسیس خیرات شماه رد راهب یارعشلا
تسا هبـصق نادـنب : ا یا
کـیدزن تـس هـِن
تـهج رد
و تسا فورعم مه زورما و ناتسیس لامش هِن
یم ظفلت مه اب نادنب دنوش
ناتسیس خیرات(
، 1388 : 313 .)
ژاو یانعم رد هِنة
ناخروم و نارگشهوژپ رظن مه هب
کیدزن رد یریگناـهج گـنهرف .تـسا نـیا
هدروآ هراـب
تسا هِن« : هب و دنیوگ ار رهش ،هدز یناث هب ،روسکم لوا هب نانچ دنناوخ ار رصم و هدلب و هنیدم یزات
،روباشین هچ
ِهِن هدوب روپاش
؛ روپاش رهش ینعی .
هدومن انب روپاش ار رهش نآ نوچ
، لـصا رد دـنواهن و تشگ موسوم مسا نیا هب
ِهِن هدوب دنوآ
؛ هچ ؛ناتسرهش ینعی هِن
دنناوخ ار فرظ دنوآ و دشاب رهش »
( زاریش یوجنا ی
، 1359 : لیذ
« هِن
»
ره )،
دنچ
تسا توافتم یکدنا شرظن ادخهد هب ؛
یروط تغل رد هک یم همان
صوصخم ینعم هملک هک تسا نیا لثم :دسیون
یم ناهرب بحاص هک ناورهن ای روباشین ای دنواهن رد دراد تسا رهش یانعم هب دیوگ
، مامعا رهاظ یلو رهـش زا رـت
دشاب
؛ نآ لاثما و نیمز ای اج ًلاثم
ادخهد(
، 1377 : لیذ
« هِن
» .)
نتم ناینب یملاسا نارود یخیرات یایفارغج یاه یم تبسن ریشدرا هب ار هِن رهش یراذگ
:دنهد
« ریشدرا نوچ
رهش ]نابایب[ هزافم رد هِن
نبروپاش ،تخاسب مکاح ریشدرا
رد ار رهـش نآ ردـپ زا .دوب ناسارخ وا و درـک تـساوخ
دومن هقیاآم .
اجنآ و دمآ تریغ ار روپاش
)روباشین(
رامع دیدجت روپاـش ِهِن و درک ت
)روباـشین(
داـهن ماـن
»
( یفوتـسم
ینیوزق
، 1362 : 148 .)
نتم یسررب زا هچنآ یمرب یخیرات یاه
هدس زا ،دیآ دس رخاوا ات ملاسا نیتسخن یاه
ـه مهد ة هِن ق.
تروص هب
و هاپس و وراب و جرب یاراد و یتلایا زکرم یلاو زا
ا عبات ت ۀ حرس رد و ناتسیس د
ب ناتسیس ر
ـب طابترا یا ناـسارخ ا
ُق و هب ناتسه رامش
یم دمآ یم هدرامگ ناتسیس نامکاح یوس زا هک ینایلاو . ناونع هب نانآ زا و دندش
« کولم هِن
»
هدش هدرب مان
،تسا یم تموکح هیحان نیا رب دندرک
، یلو زا دس ة مـهد یرـجه اـب و ،نایوفـص نتفرـگ تردـق
ریز نادنبهن ما رظن
ی ار ن یم هرادا نیاق بیان و دش
هموکحلا رادا رومأم نانآ یوس زا یا ة
هقطنم نیا روما یـم
دـش ه
.تسا هدوب رهش ای اتسور ،هعلق کی هِن هک نیا و هِن یتسیچ ةرابرد
،تسا یـفارغج ناـسیون هاگدـید
یاـه یتواـفتم
هتشاد ؛دنا یارب ةدس رد لاثم مراهچ
،یرجه
ِن ه ار نادابآ یکرهش هدرب مان
دنا
ملاعلادودح(
، 1340 : 102
رد یسدقم.)
نیا هِن هرابرد ،هدس نامه یـم هنوگ
:دـسیون
« ـِن تـسا نآ رد عماـج هـک دراد ییوراـب ه »
( 1361 : 446
خیراـت رد .)
رد ناتسیس لاس ثداوح ةراب
481 .ــه مان هِن ۀعلق زاق تسا هدش هدرب
( 1388 : 375
نیدِه نوِس.) Sven Hedin(
)
لاس هب قلعتم دوخ ۀمانرفس رد یدلایم1886
هدس(
14 ش..ـه
هِن)
یم یفرعم یرهش ار هـعلق هک دنک
فرـشم شا
تسا نآ رب
( 2535 : 521
تیِی لنلک.) (
)Yate
یـم دوـخ ۀمانرفـس رد هدس نامه رد زین :دـسیون
...«
ًاتبـسن یاـنب
یم مشچ هب هِن رد هک یدابآ دروخ
، هعلق دع نآ لخاد رد ًلاک و یلِگ دوب یا ة
یم یگدنز یدودعم دندرک
، رد یـلو
یلِگ راصح نیا فارطا ًاعمج
یم یگدنز راوناخ500 دوب هدش ناریو ًابیرقت هعلق ...دندرک
؛ هدـش ریمعت گرا نکیل
.دوب هدکهد مامت هب فرشم و »
( 1346 : 70 )
قطنم رد هطوحم مادک هکنیا ةرابرد ۀ
تسا ناتساب هِن ،نادنبهن یلعف
، قافتا دوـجو نارگـشهوژپ نیـب یرـظن
علق زج هب .درادن ۀ
نبهن رهش ۀیشاح رد نادنبهن یلاه نوچ یخرب ،ناد
رـِی
( Halier () )1974
، لـیرباگ
( Gabriel )
( 1348 : 326
سکیاس یسرپ رِس و)
(
Sykes
)
( 1363
هک دنتشاد داقتعا)
هِن علق دیاب ناتساب ۀ
هاش ژد
هاـش(
دشاب)دزد
؛
رد گرزب ۀعلق نیا جنپ
هوک یور رب نادنبهن قرش یرتمولیک ی
.تسا هدش هتخاس درفنم
ِناگدنسیون هاگدید زا علق ،راتشون نیا
ۀ هـمادا رد هک تسا ناتساب هِن نامه نادنبهن
، هـعلق نـیا هداد و
یاـه
نآ زا هدمآ تسد هب یگنهرف یم فیصوت ار
مینک .
3 علق . ۀ نادنبهن
علق ۀ دودح اب نادنبهن ود
راتکه تحاسم
( 18 و رازه 600 )عبرم رتم
تسا عقاو نادنبهن رهش یبونج ۀیشاح رد
ریوصت(
2
.)
نیا علق ۀ یقاب یایاقب لماش یخیرات هعلق یرامعم زا هدنام
ـ هریاد ًاتبسن )؟( یرهش لکش
رد هک تسا
دوجوم تیعضو
، یرامعم راثآ زا نآ
تمسق جرب زا ییاه شخب ریاس و هدنام یقاب نآ یوراب و اه
لیلد هب اه
بیرخت تدش و یگدرتسگ بیسآ اه
یاه نامه .تسا هدید یناوارف دش هتفگ هک هنوگ
، نکات و شواک لصف هس نو
یپ علق رد یدرگ ۀ
خیرات رد نادنبهن یخیرات لصف :تسا هتفرگ ماجنا یدابآرصن اضریلع یتسرپرس هب ریز یاه
لوا
، ناتسمز 1381
؛ مود لصف
، ناتسمز 1382
؛ موس لصف
، ناتسبات 1383 شواک نیا . یبایتسد روظنم هب اه
یهت زین و یفاک دهاوش و هیاپ تاعلاطا هب ۀ
نلاپ شخب ه تایلمع ماجنا اهنآ رد هک هتفرگ تروص هعلق زا ییا
یپ نیا دنچره .تسا هدوب رظندروم یتمرم یدرگ
هعلق زا یزیچان و کچوک رایسب شخب رد اه هدش ماجنا
،تسا
یدنمشزرا تاعلاطا اما هب
تسد یم دهد .
3 - 1 . یرامعم
علق ۀ هریاد تروص هب نادنبهن یا
نچ ار نآ روداترود و هتفای ناینب لکش اهنت هزورما .تسا هدرک هطاحا جرب ددع د
یایاقب تسا هنیچ و تشخ هعلق نیا یرامعم یاهراتخاس حلاصم هدمع .تسا ییاسانش لباق جرب ددع تشه
تشخ .تسا هدش هدافتسا رجآ زا زین یکدنا دراوم رد دنچره هب یاه
تسد داعبا هب ًاتدمع هدمآ 25
× 25 ، 50
× 50 ،
25
× تماخض و 13 5
و 10 یتناس رتم راوید و فک رد زین چگ تلام زا هدافتسا .دنتسه ة
قاتا یخرب مشچ هب اه
یم ناشن یرامعم یاهاآف .دروخ تسا هعلق نیا رد رمتسم تنوکس ةدنهد
هب ؛ یروط یرامعم یاهراتخاس هک
هویش تلاصا .تسا هدش یزاسزاب و بیرخت ،تمرم اهراب ن صیخشت لباق طیارش نیا رد یرامعم یاه
،تسی
نآ نانچ ک زین یگنهرف راثآ ه مهرد رایسب
هدش هتخیمآ دنا
؛ یارب لافس لاثم هبلا رد یناکشا یاه
تشخ یلا و
قمع رد و هنیچ لافس و لااب یاه
یاه قمع رد یوفص صخاش هب ینییاپ یاه
یم تسد یگتفشآ مهرد نیا .دنیآ
یرامعم یاهراتخاس و یگنهرف داوم
، یلا کی باستنا ۀ
هب صوصخ ار
هرود هب یا صاخ خاس نکممان .تسا هت
هب رظن یم ب هدرتسگ سایقم رد شواک دسر فرطرب ار لکشم نیا یدودحات دناوت
.دنک
شواک ساسارب یسررب و اه
ماجنا یاه ،هدش
مهم یدودح ات رضاح لاح رد هک هعلق یرامعم یازجا نیرت
صیخشت لباق
،دنا ترابع ا :زا دن 1 ،وراب-
2 - ،جرب 3 - نهک ای گرا ،ژد
4 - دورو ،ی 5 -
،یلخاد یاهراتخاس 6
-
،طایح 7 - ،هاچ 8 - .قدنخ
3 - 1 - 1 . وراب
یجراخ هک هعلق یوراب
،تسه زین هعلق یرامعم شخب نیرت رد ار نآ یلخاد یاهاآف روداترود
.تسا هتفرگرب
راثآ نیا تمسق رد وراب
ِقرش و برغ ،بونج یاه تسا صخشم ًلاماک رثا
، لیلد هب هعلق یلامش ۀهبج رد اما
یخ داجیا لیلد هب دوجوم تیعضو رد ار وراب یقیقح عافترا .تسا هتفر نیب زا زاسون یاهانب تخاس و نابا
ک و شیاسرف شها
تمرم و نآ عافترا یمن رصاعم یاه
.درک صخشم ناوت شرازگ ساسارب اهنت
یرادا یاه
یبونج ناسارخ ناتسا یگنهرف ثاریم لک هرادا رد دوجوم یم
تفگ ناوت یپ وراب شخب نیرتدنلب
تمرم زا ش
،
جنپ .تسا هدوب رتم جرب نیعم لصاوف رد رادرارق وراب رد ییاه
هدید یارب ،وراب تمواقم شیازفا رب هولاع هک د هدافتسا زین یناب
یم تسا توافتم هعلق فلتخم طاقن رد وراب تماخض .تسا هدش هک
دوجوم تیعضو رد زا یشان
نازیم رد توافت
یاپ بیرخت و شیاسرف ۀ
وراب تس خض نیا . هعلق بونج علض رد رتم راهچ دودح ات یبرغ علض رد رتم کی زا تما
هدید روظنم هب وراب ۀندب لخاد رد .تسا توافتم عافترا رد ،هعلق زا تظافح و رتهب یناب
فلتخم یاه شکریت
ییاه
.تسا هدش هیبعت ت نیا
ی شکر اه
، لیطتسم اه
ی ا هب یدومع ی زادن
ة یبیرقت 15
× یتناس45 دنتسه رتم اح رد هک
ل
بآ رثا رد اهنآ زا یرایسب رضاح دودسم یگتسش
هدش دنا هتفر نیب زا ای .دنا
ِتلام و هنیچ ،تشخ ،وراب تخاس رد هدش هدافتسا حلاصم تسا لگ
؛ تمسق یآعب رد هتبلا زین ییاهرجآ اه
زاس لخاد رد ة
یم هدید وراب رد .دوش
یپ یزاس هرهب نیمز ضراوع زا وراب هدش یرادرب
؛ ساسارب هک ارچ ،دهاوش
ًارهاظ هعلق تشپ کی یور
ۀ مک یعیبط .تسا هدش انب عافترا
تفاب تروص هب هک رتسب نیا ی
ریز رد تسدکی ًاتبسن
تسا هدهاشم لباق وراب
، شخب زا یرایسب رد و هدش وراب ماکحتسا و یگچراپکی ثعاب یپ زا ار رامعم اه
یزاس
یب قمع رد شواک یاآف ندوب دودحم لیلد هب .تسا هدرک زاین نییاپ یاه
، نانیمطا هتشپ نیا ندوب یعیبط زا
.درادن دوجو یعطق
5
3 - 1 - 2 . جرب
جرب عومجم زا جرب تشه رضاح لاح رد بونج ،برغ بونج ،برغ لامش رد هک هدنام یقاب هعلق یاه
بونج ،
رارق قرش لامش و قرش ،قرش زا جرب ود .دنراد
اهنیا یدورو فرط ود رد هعلق بونج رد رارق
شقن .دنراد ۀ
رب ج اه
مین هریاد دنتسه شیپ وراب هب تبسن و یگدمآ
راد شیپ نیا .دن وراب ماکحتسا مه یگدمآ
ار شیازفا یم هد د
، مه
هدید زا تبقارم و یناب نآ
ار ناسآ یم رت و دنک مه هب عونت و ییابیز یشخب
هعلق یجراخ یامن بیکرت رد دوبهب
یم دشخب یلوا عافترا صیخشت . ۀ
جرب یمامت د هب ملاس یاه
و بیرخت و شیاسرف رثا رب اهنآ عافترا شهاک لیل
تمرم نینچمه تسین نکمم رصاعم یاه
، اما یعطق نیا تسا جرب هک تسد اه هدوب هقبط ود مک
عافترا و دنا
ملاس نیرت اهنآ تمرم زا شیپ تشه
ُق .تسا هدوب رتم ملاس رط
نییاپ رد جرب نیرت دودح نآ شخب نیرت
5 / رتم9
یم رظن هب .تسا ب دسر
جر لصاف هب اه رارق مه زا رتم تسیب یبیرقت ۀ
هتفرگ علق ساسا نیا رب هک دنا ۀ
هب نادنبهن
یوق لامتحا
، عومجم رد هدزاود
تسا هتشاد جرب
ریوصت(
3 .)
3 - 1 - 3 . نهک ای گرا ژد
یلصا زا یکی گرا مهم و نیرت
شخب نیرت لامش علض رد هک تسا هعلق یاه
ی یلحم رد و نآ درادرارق
رتلااب هک
زا شخب ریاس تسا هعلق یلخاد یاه
ریوصت(
4
نیا .تسا عبرم رتم رازه دودح گرا ةدودحم یبیرقت تحاسم .)
شخب ریاس زا رتدنلب ًاتبسن شخب هعلق یاه
تسا هک شخب ریاس زا یراوید اب ادج اه
یم دوش .
3 - 1 - 4 . یدورو
نایم رد هعلق نیا یدورو اهنت ۀ
و یبونج یوراب نیب
رارق جرب ود هتفرگ
هک ع دودح نآ ضر هس
تسا رتم
ریوصت(
5
جرب رطق .)
نییاپ رد یدورو یاه ت
نآ شخب نیر تشه
یلیلاد هب انب .تسا رتم ریز
یم ار یدورو نیا ناوت
:تسناد یلصا یدورو - ود رد جرب ود دوجو نانابهگن رارقتسا روظنم هب نآ فرط
یارب یدورو زا تبقارم و ینمیا شیازفا
؛
- یریگرارق رد
طقن ۀ لباقم یم یهتنم گرا هب هک یروحم دوش
؛ یلامش( روحم فرط کی رد ینعی )یبونج ـ
یدورو نآ رگید فرط رد و گرا
؛
- یاهداب شزو تهج هب تبسن بسانم تیعقوم رظنرد اب ،هزور120
یاهداب شزو تهج هک نیا نتفرگ
120 زور ة یم ،تسا برغ بونج و بونج فرط هب قرش لامش و لامش زا ناتسیس ناوت
هب یاج گ یری بسانم
طقن رد هک یدورو ۀ
یاهداب شزو تهج لباقم هعلق یلصا یدورو یریگرارق تیعقوم .درب یپ ،تسا هزور 120
یم ناشن یمن هک دهد
چیه ناوت یطابترا هنوگ
نیب رارقرب رهش یخیرات تفاب و هعلق نیا هژیو هب ؛درک
تفاب اب هک
یخیرات دراد هلصاف و
اب زین یرهش یازجا و رصانع روصحم
هدشن .تسا
3 - 1 - 5 . یلخاد یاهراتخاس
رد اهراوید علق
ۀ نادنبهن فلتخم داعبا اب تشخ و هنیچ زا هدافتسا اب هتخاس
هدش .دنا روظنم هب اهراوید یخرب رد
ایشا ندادرارق یارب ییاهاآف تخاس و یلخاد یاهاآف رد عونت داجیا نیچمه و
مجح شهاک
، کبس و یزاس
هفرص فرصم رد ییوج قات حلاصم
ن هچقات و اهام اه
اهراتخاس یرامعم رد .تسا هدش داجیا یی ب
ه ندرکرپ روظنم
قات نیب یلاخ یاآف قیاع ،اه
فک و یدنب یزاس
)یتشخ یاهانب زا یرایسب دننامه(
ِپ و کاخ زا
ِه هدافتسا نایاپراچ ن
تسا هدش
6. زاب یاهاآف رد
، زاس هک یربراب یاهراوید ای و یزکرم طایح دننام ة
تشپ رد یرگید درادنرارق اهنآ
،
تشپ زا تسا هدش هدافتسا دنب
7؛ ملسم هتبلا هک تسا
یلک تخاس ۀ و
تشپ شقن هدیبسچ مه هب یاهزاس و دنب
بجوم رصنع ره فذح و دنراد رگیدکی یارب ار هدننکراهم دهاوخ یرگید مادهنا ای فیعآت
.دش
3 - 1 - 6 . طایح
چیه هک دراد دوجو شخب هس هعلق لخاد رد وآ زا یراثآ هنوگ
یمن هدید اهنآ لخاد رد یرامعم را نیا .دوش
شخب هک اه زا تمسق ریاس نییاپ عافترا رد اه
رارق یرت ،دنراد
اب راوآ یقاب زا هدنام هدش بیرخت یرامعم
هطاحا
هدش دنا
؛ یم لامتحا لیلد نیمه هب تمسق نیا دور
هدوب نحص ای طایح اه ب
ا ش تمسق هس رد اهاآف نیا .دن
ونج برغ لامش ،برغ ب رارق قرش بونج و
.دنراد
3 - 1 - 7 . هاچ
تمسق هس رد هعلق یلخاد یاآف لخاد رد
، هاچ یمن هک دراد دوجو یقیمع یاه ینئمطم و صخشم لیلد ناوت
هاچ نیا .درک هئارا اهنآ دوجو یارب هدش عقاو هعلق لامش و قرش بونج ،برغ تمسق هس رد اه
لباق .دنا هجوت
هاچ هس ره هک تسا
راب کیدزن و و
رارق هعلق یزکرم تمسق زا رود هاچ زا یکی .دنراد
گرا یاآف لخاد رد اه ای
نهک رارق نآ یوراب کیدزن و ژد هاچ زا هدافتسا عون و دربراک .دراد
تسین صخشم اه
؛ هک تسا نیا لامتحا کی
یسررب دنمزاین لامتحا نیا دییأت هک دنشاب یفخم رارف هار یعون یم هتفگ .تسا رتشیب ییاه
ردام دوش هاچ
هاچ(
)یلصا
ِتانق نییاپ کینوخ
، علق رد هِن ۀ تسا عقاو
یوقن(
1368 : 124
نیاربانب )؛
، ،هاچ هس نیا زا یکی دراد لامتحا
.دشاب نییاپ کینوخ یاتسور تانق هاچردام
3 - 1 - 8 . قدنخ
شخب زا رگید یکی سا یقدنخ ،هعلق هب هتسباو یاه
رارق وراب زا سپ نآ درگادرگ هک ت ناوت رب و هتشاد
یعافد
یم نآ لیلد و درادن دوجو قدنخ زا یدهاوش رضاح لاح رد .تسا هدوزفا هک تسا نیا نآ
یدایز تارییغت
هدش داجیا هعلق نوماریپ هلمج زا ؛تسا
نامتخاس داجیا ،هعلق لامش رد نابایخ ثادحا ،برغ لامش رد ییاه
رغ بونج تخاس شیازفا و هعلق قرش لامش و ب
و نوس اما .نآ نوماریپ زاس ةدس رد دوخ ۀمانرفس رد نیده
علق زا یریوصت یدلایم19 ۀ
هدروآ نادنبهن تسا
نآ رد هک
، دراد ملاس ًاتبسن یوراب و جرب هعلق و
نوماریپ ش ار
رد بآ زا رپ یقدنخ تسا هتفرگرب
نیده(
، 2535 : ریوصت 225
چمه .)
یم ناشن ییاوه ریواصت نین هد
د هک زا شیپ
تخاس زاغآ و
ت و یرهش نیون یاهزاس ینوکسم تفاب زا ازجم ًابیرقت یرصنع هعلق ،رهش رد یراتخاس تارییغ
هدوب رهش
؛ هنوگ هب هک یا رد هتشاد دوجو زین ینوکسم تفاب هک هعلق قرش و لامش فرط ود
،تسا هلصاف یا
دودح رتم80
نیب یم هدید ینوکسم تفاب نیا و هعلق دوش
؛ رد هک تسا هعلق نوماریپ قدنخ نامه هلصاف نیا
مز یط .تسا هدش رپ نا
3 - 2 . یگنهرف داوم
شواک زا یسررب و اه ا رد هدش ماجنا یاه
هب ینوگانوگ یگنهرف راثآ هعلق نی تسد
نیرتشیب زا لافس .تسا هدمآ
هداد تیلاعف یگنهرف یاه ناتساب یاه
نامه هک تسا یتخانش روط
دش هتفگ هک
، مهرد لیلد هب دیدش یگتخیمآ
هیلا هطوحم نیا یرارقتسا یاه ک
زا یشان ه نآ رد تنوکس رارمتسا
تسا لافس ، مه زا یگداس هب اه لباق
کیکفت .دنتسین لافس
یاه نم مظن نودب فلتخم نارود هیلا زا جراخ و یقط
رارق دوخ یاه دندوب هتفرگ
؛ هب
هنوگ یلافس تاعطق دراوم یرایسب رد هک یا نارود
یناساس و یناکشا هیلا رد8
ای و نیمز حطس هب کیدزن یاه
افس ل رود یملاسا یاه نا
یوفص ات رخأتم هیلا رد ب نیریز یاه ه
یم تسد .دندمآ
هب نیا بیترت
، چیه داوم زا مادک
دش هئارا یگنهرف رد ه
هتشهن زا راتشون نیا دروخن تسد و اجرب یاه
ة ناتساب هدماین تسد هب یتخانش هولاع .دنا
لافس رب
، لافس هعطق کی کی ،یناکشا یولهپ طخ هب هتشون
سیدرس هب زین هکس و یشاک ،یلافس
تسد .دمآ
3 - 2 - 1 . لافس
ب لافس تاعطق یلک روط هب ه
تسد یم ار هدمآ رد ناوت
ود هورگ یملاسا و ملاسا زا شیپ درک میسقت
:
- لافس نارود یاه :ملاسا زا شیپ
لافس عون نیا اه
زمرق هب لیام یدوخن هاگ و یدوخن گنر هب رتشیب
دنتسه یم ار اهنآ و س هورگ ود هب ناوت
نیئزت یاراد و هدا
غاد و شوقنم تروص هب(
)راد
لافس .درک میسقت یاه
ًلاومعم شوقنم یلگ ششوپ
دنرادن و ب شوقن ه گنر هایس هک دنتسه رد
تشیب هیلا ر شواک نایرج رد اه هب
تسد
یم دندمآ لافس نیا شوقن . مرف هب هک اه
...و گنت ،هساک ،ماج یاه تسه
دن
، طوطخ و یسدنه شوقن لماش
رام چیپ لکش یجوم ا
حطس رد هک تس نوریب
ِی هتسب شقن فورظ دنا
. نومن ۀ لافس نیا هطوحم زا یرایسب رد اه
اه
ناکم و یخیرات یاه یبونج ناسارخ
ب ه تسد هدمآ ا لافس نیا .تس یدوخن ۀنیمز رب هایس گنر اب شوقنم یاه
،
ناتساب رد لافس هب ناریا قرش بونج یسانش
« ودنول
» دنتسه فورعم
ریوصت(
7
نینچمه.)
لافس هب فورعم یاه
غاد لافس هب هطوحم نیا زا زین ناتسیس راد
تسد یزاوم طوطخ اب زمرق گنر فیط یلِگ ششوپ یاراد هک هدمآ
غاد .تسا راد خیرات
نوگ ود نیا ۀ
رود هب یلافس ة
یناکشا یم هداد تبسن دوش
.
- یملاسا نارود لافس تاعطق :
هتفای رگید مهم شخب یلافس یاه
لافس ، و هدنک شقن ،هداس یاه باعل
راد
و هداس تسا یملاسا نارود شوقنم .
لافس نیا هب طوبرم هک اه
هدس یاه مشش رود رخاوا ات ة
یراجاق تسا
،
یلافس تاعطق لماش بلاق شقن و هدنک ،دیفس و یبآ ،هدیشاپ باعل ،باعل ریز یشاقن
.تسا هدز یلافس تاعطق
،
هلایپ و هساک ،باقشب هب طوبرم رتشیب ه
یلافس یا تسه
.دن تکن اجنیا هجوت لباق ۀ لافس هک تس
هب طوبرم یاه
دس ات یملاسا نارود لیاوا ة
مشش شهوژپ رد یرجه ات هدش ماجنا یاه
.تسا هدماین تسد هب نونک
3 - 2 - 2 . لافس هتشون
بلاج زا یکی ب یلافس تاعطق نیرت
ه تسد علق زا هدمآ ۀ
نادنبهن
، هعطق یا شقن نودب و هداس لافس
، یاراد اما
یتک هب تسا لافس نیا . هک
هتشون یا یولهپ طخ هب راد یناکشا
د
، زا یسررب حطس طوحم ی هدش تفای ه
تسا و
مهم علق خیرات هب طوبرم کردم نیرت ۀ
نادنبهن تسا
هتشون نیا . ناش یور رب
ۀ و فرظ هدش هتشاگن ینامز هک
کشخ ًلاماک زونه لافس تسا هدشن
ریوصت(9
8
یبیرقت لکش اب لافس هعطق نیا.)
هقنزوذ
، دودح رد یداعبا رد9
یتناس8 ًارهاظ هبیتک نیا .دراد رتم 6
ات 8 تشون هیلوا تاعلاطم ساسارب .دراد ناوخمه ای هکاو ۀ
کی نآ یور
.تسا صاخ مسا
3 - 2 - 3 . یلافس سیدرس
علق رد یلافس سیدرس هعطق کی ۀ
هدش فشک نادنبهن تسا
یم هک مهم زا یکی ار نآ ناوت نارود دهاوش نیرت
یخیرات عافترا اب رثا نیا .تسناد هعلق یتناس7
دودح ضرع و رتم 6
یتناس هک تسا ینز ندرگ و رس لماش رتم
یکولس و یناکشا ةرود راثآ هب رس عون .دراد تهابش رایسب
دنب ی اهوم نیئزت عون و هدش هتسب یناشیپ یلااب هک
یم ناشن رثا نیا هک دهد
تسا هتفریذپ ریثأت ینانوی رنه زا ًلاماک
وصت(
ری 9 .)
3 - 2 - 4 . یشاک
وک ۀعطق هس نونکات شواک نایرج رد یشاک کچ
هب اه تسد دمآ هک ه هنوگره دقاف و گنرزبس باعل اب هعطق کی
شقن تسا عطق ود و ۀ
یبآ رگید زا یتمسق اهنآ زا یکی یور رب .دنتسه گنر
ةژاو
« للها
» هتسجرب تروص هب
.دراد دوجو
3 - 2 - 5 . هکس
مهم زا یسررب زا هک یراثآ نیرت لق یحطس یاه
ع هب نادنبهن ۀ تسد
هدمآ
،تسا تسا یملاسا ۀکس هعطق ود
؛
یکی هب طلام لخاد زا ،هکس ود نیا زا راک
یسررب رد مود ۀکس و هعلق یاهراوید زا یکی لخاد رد هتفر یاه
علق یحطس ۀ
.تسا هدش فشک نادنبهن
4 عمج . لیلحت و یدنب
ًلاومعم خیرات یپ هعلق ینکفا هریاد یاهرهش و اه
هب ار لکش یناکشا ةرود
یم تبسن دنهد
نامپیش(
، 1390 : 130 ؛
نمشریگ
، 1370 : 34
هفرص رب هولاع یرامعم عون نیا .)
زین هطوحم زا عافد عوضوم رد ،حلاصم فرصم رد ییوج
دراد ییاراک
؛ یم وراب و جرب یور نانابهگن دید شیازفا ثعاب وراب یاهراوید ندوب هریاد هک ارچ یگدرتسگ .دوش
رتهب یرادساپ رب هولاع دید رتشیب دراد ییاراک زین دربن عقاوم رد ،
د یرتشیب سرریت یاآف و و نازابرس رایتخا ر
رارق ناعفادم یم
ناتساب زا یرایسب .دهد ةویش نیا هک دندقتعم ناسانش
حرط یناکشا ةرود رد یرامعم هدش یزیر
تسا نایناکشا تموکح یعفادت تلصخ زین نآ لیلد و
جلاک(
، 2537 : 104
یپ .)
درگ یاهرارقتسا ینکفا
، ۀنیشیپ
بلاج ۀتکن و دراد یخیرات نآ هجوت
تسا قطنم رد ییاهرارقتسا نینچ زا دهاوش نیتسخن هک زا و قرش ۀ
هب گرزب ناسارخ تسد
ةرود ات هک هدمآ یملاسا
)دادغب رهش نوچمه(
گرا .تسا هتفای همادا زین 10
علق ۀ ورم
،
هطوحم یآیب یا اب لکش
تسیب ةرود رد هک تسا تعسو راتکه یپ یشنماخه
تسا هدش هدنکفا
( Hermann et
al., 1993: 40
ةدس زا .)
مراهچ هریاد رارقتسا مزراوخ رد م.پ مان هب یرادوراب لکش
« هعلق ناگلیرق یوق
11»
فشک گناک مان هب یلحم یتموکح هب قلعتم ار نآ هک دش
12وی
( Kangiui
یم )
دنناد
( Yagodin & Betts,
2006: 47
رگا .)
تمدق رظن زا هطوحم نیا هچ
، یمیدق ار نآ یرامعم رصانع یخرب ،تسا یناکشا ةرود زا رت
هداد صیخشت نایناکشا یرامعم هباشم دنا
یپرذآ(
، 1377 : 689
علق .)
ۀ ب زین نادنبهن رظن زا یهاگدید نینچ ا
هطوحم نینچ راثآ .تسا هریاد ًابیرقت یلکش
ِرادوراب یاه هریاد
یا
ِلکش
ِقلعتم رود هب ة دور یاتلد زا یناکشا
ناتسنمکرت بونج رد باغرم
Bader et al., 1998: 189(
ناغماد تشد و) Trinkaus, 1983: 130(
شرازگ زین)
امش رد ،ناقلمس تشد رد نینچمه .تسا هدش ناسارخ ل
یلامش ناسارخ ناتسا(
یزورما
شواک رد)
ۀپت یاه علق
ۀ
هعلق ییانب ناخ هریاد و دننام
هدش ییاسانش لکش یا تسا
هک ار نآ خیرات لیاوا و یناکشا ةرود رخاوا هب
یناساس یم تبسن دنهد
ناراکمه و نایژاراگ(
، 1389 .)
اب هطوحم ندوب رادمان دوجو درگباراد و روگ رهش نوچ ییاه
، شواک ناتساب دنمناماس یاه اهنآ رد یتخانش
هدشن ماجنا تسا
هطوحم نیا یرامعم ةرابرد دوجوم تخانش کدنا هجیتن رد و هدهاشم ساسارب اه
یحطس یاه
یم تروص .دریگ
هزاورد و جرب ةرابرد یدانتسا لباق تاعلاطا چیه کدنا شناد نیا13
هطوحم ود نیا یاه شیپ
یمن یور یتموکح گرا .دهن
هب و نآ زکرم رد ًارهاظ درگباراد رارق درگباراد عافترا مک هوک یور
دراد
و نایمیرک(
نیدیس
، 1389 : 84
علق اب رظن نیا زا هک )
ۀ هک نادنبهن نآ رد
یلامش شخب رد گرا رارق
رب .تسا توافتم ،دراد
تسا هدشن هدهاشم روگ رد یتموکح گرا زا یدهاوش چیه ساسا نیا
؛ نیاربانب
، را قیقد لحم نیا رد گ
طوحم ۀ هدش هتخاس هنیچ زا روگ و درگباراد یوراب .تسا صخشمان گرزب
،تسا و وراب رگید تایئزج ةرابرد یلو
هزاورد تیعضو نینچمه جرب و اه
یمن وراب هب لصتم یاه گنس زا رتشیب ارته یرامعم .درک رظنراهظا ناوت
شواک دوجو اب .تسا تمرم ،اه
یزاسزاب و اه زرا و ناوارف یاه
نآ رد هک یدنمش هدش ماجنا اج
، یتاعلاطا چیه
عومجم و یتموکح گرا ةرابرد ۀ
هزاورد و جرب ،وراب تسا هدشن هئارا رهش یاه
فطصم و رفص(
،ی 1368 : .)
زادنا ة تشخ یخرب علق یاه
ۀ هک نادنبهن شیپ
رت دش هراشا نآ هب زین
، زادنا اب ة تشخ رد جیار و لومعم یاه
یناکشا یاهانب یخرب یرامعم زادنا .دراد یناوخمه
ة تشخ نیا اه
10
× 50
× یتناس 50 یرامعم رد هک تسا رتم
یناکشا یاهانب
، پت دننام ۀ هناتمگه
رایزام(
، 1391
ق یخیرات ةرود یانب و )
عل ۀ ناخ
ناراکمه و نایژاراگ(
، 1389
زین )
دراد دوجو
.)کی لودج(
نآ دوجو اب م ناونع هب تشخ ةزادنا شریذپ دوش دیکأت تسا یرورض هک
خیرات رایع یراذگ
یم رظن هب ،تسا هدننک هارمگ هرود ره رد یم دسر
زادنا هباشت زا طایتحا دیق اب ناوت ة
خیرات هب یرامعم حلاصم
.تفای تسد یبسن لافس ودنول عون یاه ار
نیتسخن ییاسانش ناتسکاپ برغ رد یدراکد سیرتائب راب رک
دوب دقتعم تسخن وا .د
لافس نیا هب قلعتم شوقنم یاه
دنتسه م.پ مود ةرازه رخاوا
de Cardi, 1951(
خیرات نیا اهدعب یلو )،
یراذگ
شواک ساسارب ار یلافس ۀنوگ نیا هزورما .دش حلاصا هطوحم یاه
ۀیشاح و ناریا قرش بونج رد فلتخم یاه
دس نیب سراف جیلخ یبونج ة
دس ات دلایم زا شیپ تسخن ة
یم یدلایم موس دنناد
هدازورسخ(
، 1386
گ نیا .)
هنو
هطوحم زا سراف جیلخ یبونج ۀیشاح رد لافس هَحیلم نوچ ییاه
(
Mleiha
) باآم نسُح و (
Husn Mudhab
)
نامع رد
Benoist et al., 2003: 66, Fig. 8:7(
هطوحم زا ناتسکاپ ناتسچولب ،)
ودنول نوچ ییاه (
Londo
) و
یرناویج (
Jiwanri
)
Lamberg-Karlovsky & Humphries 1968: 273,de Cardi 1951 (
زا ناریا ناتسچولب ،)
هوک بمَد
( Stein, 1937; Basafa 2008
شاخ ،) ( Qaderi et al., 2012
قطنم و)
ۀ ایحی هپت زا نامرک
( Stein,
1937; Lamberg-Karlovsky 1970
هب زین )
تسد یگزات هب .تسا هدمآ رد
ناریا قرش
)یبونج ناسارخ(
رب هولاع
نوگ نیا یاراد هطوحم نیدنچ ،نادنبهن ۀ
یلافس یم هلمج زا هک تسا هدش یفرعم یربگ ۀپت هب ناوت
ۀپت ،دوم
هعلق تلاک و ویگ ۀ
نادنبهن یروپاش
یماجرف(
، 1393
درک هراشا)
علق رد یلافس ۀنوگ نیا دوجو ًاتعیبط . ۀ
نادنبهن
هیلا روآح زا ناشن رب هولاع .تسا هطوحم نیا رد یناکشا ةرود اب طبترم ییاه
نیا
، لافس غاد یاه راد صخاش
ناکشا ةرود هب هطوحم نیا زا زین ناتسیس رد ی
تسد خیرات هک هدمآ ینیمخت
یناکشا ةرود رخاوا نآ
ةدس(
2 و 3
)یدلایم
تسا یناساس ةرود لیاوا و
ناراکمه و نیرفآرهم(
، 1393 : 117 .)
فشک یلافس سیدرس بیکرت رد هطوحم نیا زا هدش
لیامش و یدنب یراگن
اب یناوارف تهابش ، رنه
نوی ینا یبآم
دراد هب ؛ یم هنومن ناونع مسجم هب ناوت
ۀ ةرامش و 104
ارته 120 افطصم و رفص(
، 1368
هرکیپ نینچمه و)
هب یا
یمش زا هدمآ تسد
نمشریگ(
، 1370 : ریوصت 25
هرکیپ زا یرایسب رد وم و یناشیپ یور دنبرس .درک هراشا )
یاه
خت دنبرس کی سیدرس نیا رد .دراد دوجو یمور و ینانوی نییزت نودب ت
)مرچ ای هچراپ زا ًلاامتحا(
اهوم یور
هدش هتسب هب ،
یروط رد بیکرت عون نیا .تسا هدهاشم لباق یناشیپ و دنبرس نیب اهوم زا یکیراب شخب هک
هرکیپ دراد تیمومع یمور و ینانوی یاه
( Stewart, 1990 .)
علق ۀ دودح نادنبهن ود
کدنا تعسو نیا و دراد تعسو راتکه یم ثعاب
رد هک دوش هطوحم نیا ندوب رهش
هب ییاهدیدرت دیآدوجو
هریاد یاهرهش ناونع هب هچنآ . یا
یم هتخانش لکش دوش
، ات هاگ دصراهچ تعسو راتکه
هنومن زا .دنراد هریاد گرزب یاهرهش
یا یم لکش اب ارته هب ناوت
310 تعسو راتکه
افطصم و رفص(
، 1368
،)
اب درگباراد 235
تعسو راتکه
Karimian & Seyedein. 2011(
دودح اب روگ رهش و )
ود رطق رتمولیک
Huff, (
)1999
و 314 درک هراشا تعسو راتکه
ریوصت(
10
دراد ثحب یاج دوخ زین هطوحم نیا یتسیچ طیارش نیا اب.)
؛
طوحم نیا ایآ ود ۀ
یم ار یراتکه دادملق رهش ناوت
رک مهم زا یکی ؟د یگژیو نیرت
یاه ره و اهرشق روآح رهش
بط هق تسا نآ رد نوگانوگ یعامتجا یاه هب ،
نیا هولاع دیاب نآ رد مه یمومع یاهانب هک اب .دشاب هتشاد دوجو
نیا هب هجوت هدرتسگ شواک چیه هک
هدشن ماجنا هطوحم نیا رد یا
،تسا یمن یمومع یاهانب دوجو ةرابرد ناوت
رظنراهظا نآ رد رک
نتم رد .د وافتم تاحیضوت زین یخیرات یایفارغج یاه
هطوحم نیا زا یت هداد
.تسا هدش
نامه شخب رد هک هنوگ 2
نتم ساسارب ،دمآ اه
ی یمن یخیرات ریوصت هب ناوت
تـسد هـِن یتـسیچ زا ینشور
هب .تفای رظن یم دشاب یدیلک هراب نیا رد یسدقم شرازگ دسر
؛ تـشون ساسارب هک ارچ ۀ
نورد عماـج دجـسم ،وا
رارق هِن ۀعلق تسا هتشاد
؛ نیاربانب
، علق ۀ هن نادنب هب کچوک رهش کی دیاب ار رامش
دروآ
؛ یملاـسا نارود رد هک ارچ
هناشن زا یکی تسا هدوب نآ رد عماج دجسم دوجو ،رهش ندش هتخانش یاه
ینایک(
، 1374 : 8
شرازگ ار اعدا نیا.)
لنلک یم دییأت زین تیی دنک
؛ هدـع زوـنه یراـجاق ةرود رد وا شرازـگ ساسارب هک ارچ یگدـنز هـعلق نـیا رد یا
یم دندرک هب . رظن یم تسا هتشاد مب گرا نوچمه یتشونرس زین کرهش نیا دسر
؛ مب گرا یریوـک یرهـش زین14
