رنه - هچراپ تعنص هرود رد یفاب
( یوفص سابع هاش ی 978
- 1038 )ق.ـه
اضردیمح شیکافص
*
ناتساب و خیرات هورگ رایداتسا یسانش
، نارهت دحاو ،دازآ هاگشناد زکرم
ینادزی غورف
ناریا خیرات یرتکد یوجشناد ملاسا زا دعب
هاگشناد
،دازآ دحاو نارهت زکرم
( زا ص 151 ات 165 )
خیرات تفایرد هلاقم : 11 / 02 / 95 ؛ خیرات شریذپ عطق ی : 30 / 3 / 96
هدیکچ هرود سابع هاش ی یم تئرج هب ار یوفص
تعنص ییلاط رصع ناوت ـ
هچراپ رنه تـموتح ناـمز رد یو .تـتناد نارـیا رد یفاب
زا تیامح اب دوخ نآ زا توعد و نادنمرنه
هعسوت یارب اه ی
هاگراک ،ناهفـصا رـصان یـنتفم یاهرهـش رد یگدـنفاب یاـه ،دزـی
مق و ناشاک ،
هچراپ لماتت و دشر تابجوم شصب ار ناریا یفاب
زا هرود وـیا رد .دوـمن مهارـف شصپ
، ناجاـتن و ناـشاان یراـتمه
هب بجوم هچراپ ندمآ دوجو یرز رصان ییاه
تفاب مصس ، هـب راتهاـش یجاـتن نوـف رد هـک دش هرصغ و راتمنق ،لمفم ،تفاب رامـش
یم هرود یگدنفاب رد فورعم کبس ود .دنور ی
ثاصغ هجاوخ یربهر هب یتی ،یوفص ماـمتها هـب یرـگید و یدزـی دنبشان ویدلا
فرگ لتش یسابع اضر لصنحت .ت
یم ناشن اه مهم هک دنهد
هرود هـب تبـتن هرود ویا زاصتما ویرت رـنه داـیز تـبارق رـگید یاـه
هرود هب تبتن شوان یحارط رد رصصغت و یگدنفاب تعنص اب یشاان نآ فدـه هـک شهوشـپ وـیا ،ساـسا ویا رب .تسا لبق یاه
یفصصوت شور ران زا و یدربراک -
عت هعلاطم ومض دراد یعس ،تسا ینصنحت هـنومن زا یداد
یاـجرب یاـه زا هدافتـسا اـب ،هدـنام
هعسوت لنع ،یفیرات عبانم هچراپ ی
هصفشم ،هرود ویا رد یفاب هچراپ یاه
یگشیو و یفاب نآ یاه
یـسررب و شهوشـپ دروـم ار اـه
.دهد رارق
هژاو :یدیلک یاه ییلاط رصع
یگدنفاب ناریا هچراپ ، یوفص هرود یاه سابع هاش ،
، ثاصغ ویدلا دنبشان یجاتن رنه ،
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
*
همانایار ی هدنسیون لوئسم ی Dr.h.safakish@gmail.com:
1 . همدقم
هچراپ هنصشصپ و ینلاوط تمدق زا هک تسا یعیانص و فرح هنمج زا یفاب ی
هرود زا و تـسا رادروـخرب وـهک
خیرات شصپ یراگزور یتح و ناریا نودم رت
، نآ زا یاباوس هب یم
ناوت .تـفای تسد رـان زا نارـیا وصمزرـس
هنصشصپ ی شور لـماتت و شیادـصپ زصن و یگدنفاب خیرات عیانـص خیراـت رد یجاـتن تادـصلوت و اـهرازبا و اـه
تنم اه ، یب .تساتمه هنصشصپ
ی یگدنفاب لتش دنور و
نآ ماود یگنوـگچ و یرصگ
دـیدپ ریاـس دـننامه ه
یاـه
بصشن و زارف زا رثأتم یرنه و یتعنص وصنچمه .تسا هدوب یفیرات یاه
، شـان و دـصلوت هوصش و
رـه یاـهراگن
هتفاب یا
، یـساصس طیارش تخانش یارب یمهم عبنم دوخ دصلوت هـعماج یعاـمتجا و یداـصتقا ،
هدـننک ی نآ
هب یم رامش دور
( حور
،رف 1380 : 2
هدـیدپ و ییاصفارغج تصعقوم ).
بـجوم هراوـمه نارـیا یعاـمتجا یاـه هدـش
هک تسا هن تعنص ویا
هدیا زا اهنت وصمزرس ویا مدرم روهظون یاه
هرهب دوش دنم ـت هـتنب ،
أ ـنهرف رصث یاـه
،وصچ ینتفم وصب و رصم
یم ماجنا ناریا قیرط زا رگیدتی اب ناشدنوصپ هک ،ویرهنلا نآ شرتـتگ رد ،تـفرگ
هدمع شان دشاب هتشاد یا
،داشرف(
381:1363
رود رد ناریا یجاتن ).
ۀ هـب ،یشنمافه هـنصمز رد هشـیو
ی تـفاب
هچراپ دوب روهشم یمشیربا یاه سپ و
هرود رد هفقو زا ی
یکونس اه
هب(
یناـنوی هاصنـس و ندـمت توـفن هطـساو )اـه
،
ًاددجم هرود رد ی .دصسر دوخ جوا هب ناصناساس بیرق هتفگ هب
هب هرود ،نارگـشهوشپ قافتا ی
رـان زا یناـساس
ناشخرد زا یتی یگدنفاب هرود ویرت
.تسا هدوب اه
اـب هرود رـه رد ملاسا زا سپ یجاتن رنه اما یـگشیو
.داد هـمادا یلاـعت و دـشر هـب ،دوـخ خاـخ یاـه
نانچ یم هک ا هدافتسا هب ناوت هچراپ رد یفوک طخ ز
رود لیاوا یاه ه
رد یـنصیزت و یمصنـسا شوان ،یملاسا ی
هرود هرود رد وصچ رنه زا یسابتقا رصانع وصنچمه ،ناصقوجنس و ناصمنید ی هراـشا یروـمصت و ووـغم یاـه
هرود رد اما .درک
،یوفص ی هچراپ رنه تماع و ترهش
یـم دوـخ ییافوتش جوا هب ناریا یفاب دوـجو و دـسر
هچراپ س .تسا نآ یایوگ لنجم و عونتم شوان اب ییاه رود ویا رد هک ینادرگناهج و ناحاص
رفـس نارـیا هـب ه
هدرک همانرفس رد ،دنا هچراپ دوخ یاه
هدوتس ار هرود ویا یاه ا
دن
پوپ(
، 2391:1387 )
نوـچ ییاهرهش .
ناهفـصا
هب دزی و هطساو ی ثاصغ هجاوخ نوچ ینادنمرنه روهظ یدزی دنبشان ویدلا
هولاـع ساـبع هاـش نامز رد هک ،
هاگراک تیریدم رب هچراپ یاه
،دزی یفاب راک یتسرپرس
هاگ هـچراپ یاه تـشاد هدـهعرب زـصن ار ناهفـصا یفاـب
،
مچرپ دوـب هرود وـیا رد هـچراپ تفاب و یحارط هصرع گرزب راد
ناـضمر(
ـخ ،ینا 1387 : 47
رد.)
ۀراـب و هنصـشصپ
هزوح رد هتفرگ تروص تاعلاطم ی
هـچراپ هرود یفاـب تـصفصک و یـگشیو وصـنچمه و یوفـص ی
هـچراپ یاـه
یوفص
، هب روترآ .تسا هدش ماجنا یفنتفم تااصاحت هناگادج روط شهوشپ ناماگشصپ زا پوپ
رد یرـنه یاـه
یوفص راگزور وصنچمه و ،
اصض وصتتفن یتشهب و روپ هدوب یناتک
هراـب وـیا رد یدنمشزرا یسررب هب هک دنا
هتخادرپ راثآ ویا بنغا اما ،دنا هبنج یسررب هب ،
هتخادرپ عوضوم یرنه یاه دنا
نآ رـب یعـس شهوشـپ ویا رد .
هبنج هک هدوب هتتجرب یفیرات یاه
وش اب و د
،یداصتقا طیارش مامت یسررب ،یـساصس
یـگنهرف و یعاـمتجا
هنصمز هک صپ و دشر زاس
هچراپ تفرش یفاب
دوب هرود ویا رد تسا ه
عماج ینتش هب ، عوـضوم وـیا هـب
هـتخادرپ
.دوش زا ویا ور
، هب یرورض عوضوم هب وتخادرپ یارب یم ران
دسر
،ادتبا هک هـچراپ هاگتساخ و هنصشصپ
رد یفاـب
،درصگ رارق یسررب دروم ناریا اجنآ زا اما
ب راـثآ هک ر
اـج ی یـخرب زا هدـنام زا
هرود دـنا اـه دهاوـش و تـسا
نتتم تتصن سرتسد رد یربتعم یفیرات و د
، باب رد ولادتسا ویا
هرود تـتصن وتمم اه ؛
اـت ،مصـنآ رـب ااـل
رود هب ادتبا ۀ
رود رد ناریا رنه ییلاط ۀ
فرژ یهاگن اب و هتفر یوفص رت
.مصنتفا ران هرود ویا تاجوتنم هب
دوکر زا دعب ناریا یجاتن ییافوتش و یگدنشخرد نارود زاغآ اب ،نایرومصت و ووغم هنمح هلاسدنچ
لصلد وصمه هب و دصسر دوخ جوا هب و هدش عورش هیوفص هنتنس ئرج هب ار یرمق مهدزای و مهد نرق
ت
یم هچراپ رنه ییلاط رصع ناوت هچراپ .دصمان ناریا رد یفاب
ه خیرات یا هب هیوفص راد
ناشن یبوخ یم
دهد هک
ماگنه ویا رد شور
ووصا و دیدج یاه ینف
هب ، راتتم لماک روط اپ و
یشاان یور زا و دوب هدش اجرب و اه
هچراپ زا وصنچمه و رصع نآ یاهروتاصنصم اجرب هیوفص هرود زا هک یناوارف یاه
تسا هدنام ،
یم ناوت
تفگش تفرشصپ و ووحت هک تفایرد دش رادیدپ ناریا یجاتن رد یزصگنا
تسا ه . یور اب راک هنتنس ندمآ
،یوفص یمامت س کب و دش نوگرگد ،دوب هتفرگ رود رواخ زا یرومصت و ووغم رصع رد ناریا هک یرنه یاه
کبس ویا ناصم و ،دش هتفصمآ یناریا رنه رد و قوت رد .داتفا هنصاف ینصچ رنه ووصا و اه
هب ،هولاع
یم شیامن دوخ راثآ رد ار هرمزور یگدنز لئاتم نادنمرنه .دنداد
دوجواب شروش یپ یاه یرهش یپرد
،
اب تموتح یساصس تردق زاب
سپ وصمز وتفرگ اب رما ویا و تفای شیازفا ینامثع فرصت تحت یاه
دوب هارمه یجاتن تعنص رد تارداص دشر وصنچمه و رابرد تیامح تحت یاهرنه ییافوتش
،رتصب(
117:1386
رد .)
هرود ی نایوفص مه هک ، نصم نادناخ تموتح اب نامز
1368 ه .ـ /ق.
1628 هدوب وصچ رد م
هب تسا هرود کی داجیا تنع ی
و دش هتفرگرس زا وصچ و ناریا طباور ،هلاس هاجنپ و تتیود شمارآ
هار یوفص رصع ناناگرزاب هیودا و مشیربا نوچ ییاهلااک تراجت هب و هتشاد راصتخا رد ار ییایرد یاه
یم دنتخادرپ
،هصنروات(
یب :ات 117
نامز ویا رد ).
، دوب مشیربا هدمع ناگدننکدصلوت زا یتی ناریا رب هولاع هک
برغ یارب ،ینخاد فرصم زصن
دوب هدش هتخانش
Newman, 2006: 61(
دننه یاهروشک و)
، زا سپ و زصنو
،سصنگنا نآ
،هصسور
،اصناپسا دندوب نآ ینصا نارادیرخ زا ناتسراجم و هتنارف
،ینصما(
109:1384 ).
تکرش ناگدنیامن یاه
رد یراجت رفس ناریا هب ییاپورا یاهروشک یجاتن تاجناخراک داوم هصهت یارب عقاو
یم دندرک
تعیرش(
،یهانپ 23:1372
رتسوش رتلاو اصنصبصس ).
، یم یصصوت وصنچ ار نانآ فده :دنک
« یدلاصم مهدزناش هدس رد اپورا هعسوت قرشم هب ندمآ یارب هزصگنا راجت ات دش بجوم
رتشصب یسررب و وصمز و
قصقد تکرش و دننک ادصپ یراجت روما رت زا سصنگنا یراجت یاه
هنمج
« یوتتم
»
،
« یقرش دنه
» و
« تکرش یاه
یقرش دنه یدننه »
ره دندرک یعس مادک قر یوگ
زا ناریا اب تراجت بتک رد ار تبا .دنیابرب مه
» ( 56:1364 )
ًابیرات همه ی هرود رد هک ینصخروم و ناحاصس ی
هدرک رفس ناریا هب هیوفص دنا
، راهظا کی رد ران
مه هدصاع دنا
؛ ناشخرد هیوفص نارود هک رد راودا ویرت
هچراپ تعنص تسا هدوب ناریا یفاب
( بلاط روپ 1386 :
131
هچراپ یسررب رد ).
هزوم رد دوجوم یاه اه
هنومن ویرتشصب هرود زا اه
ی هب یوفص اج
هک تسا هدنام
هب و حرط ظاحل نارگ هتبلا .تسا رادروخرب ییلااب عونت و تصفصک زا و هدنزرا راصتب تفاب
تارامع و اهب
هدرپ اب هتسارآ ابیز یاه
، یناحاصس وصتحت ار
یا رد هک هدرک رفس ناریا هب هرود و دنا
، رب یم .تسا هتفصگنا
هچراپ قنور و جاور لنع یـم هـجوت مـهم هـتتن دنچ هب ار ام هرود ویا رد یفاب
رـنه وـیا ،تـتفن ؛دـهد
تـصفصک و وصیزـت ،ییابیز زا هتنآ رب هولاع ،هتشاد رارق مدرم یگدنز وتم رد هدش دصلوت راثآ و هدوب یدربراک .تسا هدوب رادروخرب مه زاتمم ،مود
د دوـجو تادـصلوت ویا یارب اضاات هراومه هتـشا
، تـیامح هـتنآ ومـض
نآ تصساتح و نلاوئتم تیریدـم و نادـنمرنه هافر وصمأت ،راثآ جیورت و هعسوت و تصفصک ظفح هب تبتن اه
هب رصثأت ،تادصلوت رب تراان و ب و قنور ظفح رد ییازس
.تـسا هتـشاد تعنـص و رـنه وـیا یگدـنلا هـنمج زا
هبنج ت ،هیوفص هرود رد ناریا رنه زیامتم یاه أ
شان تارصث یگچراپتی و تدحو زا ی
رـنه رـب روـشک یـساصس
تسا هرود ویا .
هب اب ینک روط رود طاان و زکرم طابترا هب هجوت
و کبـس کـی زا نادـنمرنه و ناداتسا ،هداتفا
یم یورصپ قاصس یموـب هـصلوا داوم و کصتفت رد ، دنا یتوافت زج هک تفای دحاو یتیوه یناریا رنه و دندرک
رتشم ییانعم زا هاطنم ره دوـب رادروخرب
،راصـشوه(
148:1387 )
تنـس زا یـخرب دوـجو .
رد یریوـصت یاـه
،ینتفم یاهرهش تاجوتنم یـم قطانم ریاس زا زیامتم و خاخ یتبس دجاو ار هاطنم ره تادصلوت
.دـنک زا
ناهفصا رهش راهچ ناصم ویا
،
،دزی یسررب دجاو طاان ریاس زا شصب زیربت و ناشاک کبس یاه
.تـسا یـسانش
spuhler 1978,163( )
هدرـک رفس اهرهش ویا هب هرود ویا رد هک ینادرگناهج و ناحاصس زا یدایز دادعت.
دـنا
همانرفس رد هچراپ دوخ یاه
هدوتس ار اهرهش ویا یاه هدرـک قارـغا هاگ و دنا
.دـنا وـیا رد وراـبراب اـفزوج هراـب
یم :دیوگ
« مشیربا راورخود هب زور ره دزی رد و ،دراد زاـصن
هـب هـجصتن دـح یناـسآ
رادـام هـک دز دـصهاوخ س
زا تاجوتنم .تسا رارق هچ
»
،ورابراب(
82:1349 )
هـطبار یرارـقرب و تراـجت رـما رد یباـصماک اب تتناوت یساصس تابث و تردق لصلد هب یوفص رصع ناریا ـیا ینمجت یاهلااک و دنک افیا یساسا شان ینتفم یاهروشک اب یداصتقا و یساصس زا نار
رد هـچراپ هـنمج
هصرع ی تـفای خاخ تصمها یجراخ تراجت
،ناروـف(
1387 : 61
هـچراپ عاوـنا.)
،یرز یاـه و هـمرت ،یـنمفم
هتخود عاونا زصن و راتمنق راک رد هچراپ یور یزود
هاگ هچراپ یاه یم ماجنا یفاب
دش
( وگصف ئ ه ار 1362 : 246
).
هرود رد یجاتن ی
ـصپ رد هیوفص بـتتم ود زا یور
یـم ماـجنا :دـش
،تـتفن هـک یـبتتم
نآ کبـس رد
شوان و یحارط
، حرط زا هدافتسا ًابلاغ دوـب کـچوک شوان و اه
، یگنهاـمه مهاـب یـنک حرـط کـی رد هـک
زا ؛دنتشاد ثاصغ هجاوخ راثآ هنمج
رد بـسامهط هاـش ناـمز رد بتتم ویا .یو ناورصپ و دنبشان ینع ویدلا
هب ویوزق یگشیو زا هک دمآ دوجو
دوـب جنرـت و هاـصگ و لـگ شان نآ یاه
صتا(
گن ،رطاـشرای و نزواـه 1379
: 287 ).
مود
، هوصش روهشم ناهفصا بتتم نامه ای یسابع اضر ی هک
حرط زا هدافتسا هب نآ رد ًاتدـمع و گرزـب یاه
هب تعصبط و ناتنا شان هوصش
ی یم هجوت ،تسا هدوب موسرم هک یناریا دش
( ،یمیرک 1385 : 82 .)
هچراپ وصتتفن رد یوفص هرود یاه
، یریوصت غاب هرانم هنااـشاع وصماـضم زا یراصـتب و دوـب ووادـتم
هنصمز رب یسراف تاصبدا ی
هچراپ یم هتفاب یمشیربا یاه .دش
هنحص
،راتش یاه هدازرصما
و بـسا رـب راوس یاه
هنحص دروم صقر و مزب یاه دوب ناگمه دنتپ
ت(
ریوـص 1 و 2
. )
هرود رد حرـط یدـعب یاـه اـه
هداـس و دـش رـت
هنحص رب هرمزور یگدنز یاه راپ یور
یم ییامندوخ هچ درک
،وواد کم(
166:1387 ).
ریوصت 1 : سلجم یمشیربا هچراپ یوررب مزب Bunt,1963;47(
) ریوصت 2 : یمیلسا شقن اب هچراپ (Bunt,1963;34)
2 . هچراپ هرود رد یفاب ی
هیوفص
واس رد سابع هاش 996
ه .ـ جات ویوزق ردق .درک یرااگ
و زیاـمتم یوفـص ناهاـشداپ ریاـس هـب تبتن یو
یگشیو یاراد هتتجرب یاه
،رتفت رد هشیر هک دوب یا
،رصبدت و هـشیدنا ولااتسا هـب
اـنعم کـی
، وا یدـنمرنه
تشاد
،عراز(
78:1378 )
هب وا .
تراجت هک دوب هتفایرد یبوخ روآدوـس نارـیا یارـب مشیربا هزادنا هب ییلااک چصه
ناـناگرزاب هـب تبـتن ساـبع هاـش .دوب تارداص شیازفا و تادراو شهاک هرود ویا یداصتقا تساصس .تتصن راصـتب مشیربا تراجت رد هک یزصنو وک
ـش هدص هشـیو هـجوت ،دـندوب یا
یناوـج رد ار یگدـنفاب هـک وا .تـشاد
ـت یارـب ،دوب هتخومآ أ
هـنیزه وصم ـه
.تـشادرب ماـگ روـما حلاـصا تـهج رد ،شـترا ددـجم یهدنامزاـس یا
شابلزق وصمز اه مل یاه واـس رد .دـندروآرد راـبرد تصتلام تحت و دندرک فرصت ار عرزی 1007
ـه ـ /ق.
1598 م
اصحا قطانم ی
مشیربا دصلوت ناردنزام یایرد یبونج یحاون رد
رد یوفـص نادـناخ ورـتنک تحت .دـمآ
یارـب
لمح رد تلوهس و
لان
، هداج ناوراک و ثادحا اه انب اهارس
ـش مـشیربا تراـجت رـب ،راـبرد یراـصحنا زاـصتما .د
تفرگ لتش ،
نانچ دنه یناپمک زا یشرازگ رد هک واس رد یقرش
1012 ه .ـ /ق 1603 :تسا هدش تبث وصنچم
« ار ناناگرزاب ،یداصتقا قنور تهج رد ،ووا سابع هاش ،رصبک روطارپما یاهروـشک زا مـشیربا دیرخ زا
عـنم رـگید
.درصگ ماجنا یو صفش زا اهدیرخ مامت درک ررام و هدومن مشیربا
یم عمج وا نزافم رد ،دیاب اه دش
. نارازگتمدـخ یو
م ار دوخ أ مـشیربا و هتفر روشک طاان یمامت هب دان ووپ وتشاد تسد رد اب ات درک روم یرادـیرخ ار هدـش دـصلوت یاـه
.دننک
»
،هصنروات(
یب :ات 401 )
کــی ،هاــش موــس
یــم رــب دوــخ یارــب ار مــشیربا ووــصحم ار تــمصق ویرــتمک نآ یاباــم یور و تــشاد
یم .تشااگ لـمع وـیا و درـک راهم یتارداص مشیربا و ینخاد یاهرازاب رد ار ینمرا ناناگرزاب تراهم ،تلود
هداوناخ وااتنا اب نآ یاه
تفرگ تروص ناهفصا و ناردنزام یایرد بونج هب ،اه
،رتصب(
118:1378
نآ ارـیز ).
اـه
یوق یگتتخ ترفاتم رد و هصنب
،دندوب ریاپان هب و عناق شاعم رد
یوـتصع کـلامم رد ندوـب یحصتم هطساو
یم رتهب تراجت دنتتناوت نک
.دن هب تراجت زاغآ زا سپ زصن هنمارا تاـبثا ار دوـخ یراتتـسرد و یـکریز یدوز
دندومن
( Newman, 2006: 60 )
.
مـشیربا وـس کـی زا ارـیز ،دـندوب ووغشم مشیربا دصلوت هب یرگید نامز ره زا شصب مدرم ،هرود ویا رد مهم یم بوتحم ناریا یتارداص یلااک ویرت هـچراپ فرصم هب یدایز وابقا رگید یوس زا و دش
یـتمصق یاـه
تشاد دوجو
Melville, 1996: 323( )
رتشصب .
راک هاگ و یـصوصخ تروـص هـب یگدـنفاب یاـه ادا یراـبرد
ر ه
یم .دش هاگراک هن ،یگدنفاب یاه هچنآ اهنت
دروم یـم دـصلوت دوـب راـبرد زاـصن ،دـندرک
هـنازخ دـمآرد رـب هـتنب
یتنطنس زصن
یم .دندوزفا ـناور زصن تادصلوت زا یگرزب شفب
ۀ یـم یجراـخ یاـهرازاب .دـش
ماـخ داوـم دـصلوت
هرود رد یجاتن تعنص وصنچمه و یجاتن ی
یـتی دـح رد نارـیا و درـک راگ ییافکدوخ زرم زا سابع هاش
گرزب زا رداص ویرت ترهش ناگدننک
تفای داپ ویا هک یتهج . درـک داجیا عیانص هنوگ ویا رد هاش
یماـمت رد ،
رق ن مهدفه یدلاصم دوب سوتحم ؛
همانرفـس رد ندراـش هصلاوـش هـک تـسا یبنطم اعدم ویا دهاش ویرتهب
تسا هدروآ دوخ :
« شیربا نوچ تراـهم و هـبرجت مـشیربا راـک رد ناـصناریا تـهج وـیا زا ،تسا ناگمه سرتسد رد و ناوارف ناریا م
رـچ ود هصبش ینیاسو ماخ مشیربا ندصبات و وتشر یارب یناریا نارگتعنص .دنراد راصتب هدرـک عارـتخا اـم یاـه
.دـنا
یم فابرز ار لاط اب طونفم هچراپ ،نانیا نآ زا یعون .دنمان
داس فابرز اه هـک تـسا یـیورود فابرز رگید یعون و تسا ه
.تسا هدافتسا لباق نآ یور ود ره ینعی درادن تشپ
» ( ،ندراش 1374 : 120 )
شان یداصتقا فادها قاحت هار رد هرود ویا رد هک ییاهرهش زا یتی
،درک ینیرفآ .دوـب ناهفصا
باـفتنا
هب ناهفصا .دوب تصمها زئاح راصتب یداصتقا تااحلام تهج
رهش ویا تـشاد هـک یـتیزکرم هـب هجوت اب
رد
یـم لـمع سراـف جصنخ لحاوس و روشک وامش ناصم طابترا تهج زا تلاوـصحم رودـص یارـب ار هار و درـک
جصنخ یم رتراومه سراف .تخاس
رد مامت زا هجصتن ی
یارـب و هدرـک چوک ناهفصا هب هک دش هتساوخ نادنمرنه
دننک شلات لصصا رنه ویا ندرک هدنز
،یمیرک(
243:1385
. )
رد
،هجصتن لتـش ناهفـصا رد یرنه دیدج کبس
رب هک تفرگ ۀوصش
هب و تفاب هچراپ رد شوان یرصگراک
درااگ یرصگمشچ رصثأت یفاب .
ساـبع هاـش هـقلاع هـب
تراجت
، تعنص هچراپ یفاب ترصح نازصم هب ار یـم دوخ شرازگ رد یتتنصسورک .داد یقرت یروآ
دـیوگ
، هاـش
سصسأت هب رصبک سابع راک
هاگ ناشاک ،نلاصگ ،غابارق ،ناورصش رد ددعتم یاه دزـی ،
و هـک تـخادرپ ناهفـصا
نآ رد تنطنس نادناخ هدافتسا یارب یمشیربا واش و تاجوتنم اه ی
اب قـیرط هـب مومع وصنچمه و یهوتـش
یم هتفاب دش
ریوصت(
3 ) ( ،یروصس 1372 : 138 ).
یجاتن تعنص لصلد وصمه هب
، یـم هـتفگ و تـشاد یمصاع تعسو دودـح ناهفـصا رازاـب رد هـک دوـش
25.000 دوب روشک دارفا ویرتدنمتردق زا یتی ،ناجاتن ینص سصئر و تشاد دوجو رگراک
. یـم هـتفگ ،دوـش
هاگتسد هنصاف مامت رد یگدنفاب یاه هـک نوتـتنهچ و رهش زکرم نادصم وصب
دوـجو دوـب رتموـنصک هدـجصه
تسا هتشاد
( ،یروصس 1372 : 138
وصـح رد ناگدـنفاب رـگا و )
هـچراپ راـک
، نآ هـب دزـم و ماـخ داوـم هداد اـه
یمن دش
، ی ی ک یم هدهع رب ار شان ویا ناگرزاب دنچ ا دنتفرگ
( ،روـنف 1371 : 92
هـب ،ناهفـصا ینـصا فانـصا ).
تصلاعف نوناک ویرتزاتمم ناونع هشصپ یاه
یرو
، و یس هب هس
یم مصتات هتسد دوـخ وـیا هک دندش
زا ناـشن
هچراپ شزرا یفاب
رد نامز نآ یـم هنمج نآ زا هک تسا
یرز هـب ناوـت ،ناـفاب
هدـان
،نازود ،ناـفابابع ،نازازـب
نل
،نافاب
،ناغابص
،ناطاصخ درک هراشا نافابرعش
،یناوـصک(
275:1379 )
زـج هـب ینصا ینص هس و یس ویا زا .
،ینص تشه هب هصاب
واعف روط
، اب یم یراتمه ناگدنفاب ینص .دندرک
راد ینـص رـه مـنع یا
، و ناـشن کـی
یگشیو زصن و صفشم راکداتسا دوب دوخ خاخ یاه
،رتصب(
119:1387 .)
ریوصت 3 تفابرز هتفات :
،یزلف یاهرات اب نرق
10
،پوپ(
10:1387 )
3 . هچراپ عاونا هرود رد هدش هتفاب یاه
ی سابع هاش
هچراپ عاونا هرود ویا رد
،وتاس یاه تفات
ه
،
،لمفم
،مشیربا هبنپ ،تـفبرز ،یا مصـس
...و تـفب نارـیا رد
دـصلوت
یم
(دش
Baker, 1995, 111 )
واس رد یقرش دنه یناپمک زا یشرازگ رد. 1028
ـه .ـ /ق 1618 هدـش هراـشام
لمفم هک زا ناریا یاه
ره هدوب دوجوم دیرخ یارب یتمصق و نر
ا تس . یـم رـب وصنچ ییاپورا عبانم زا ،دـیآ
هاگراک هک هب ،دزی یاه
زـصن وتاـس یعون ،لمفم تفاب زا رصغ یـم دـصلوت
یاـکول هـب یدودـح اـت هـک دـندرک
هچراپ و ییاصلاتیا .دوب هصبش یاشمد یاه
رد هتفات هب نامز نآ
،اه هـت یـم یگدنـشخرد اـی شـان دـنداد
، اـما
ًارهاظ جوم مشیربا یمن دصلوت هداس تفاب اب راد
زا ،دوـپ و مـشیربا ـنر کی زا رات ،تفاب عون ویا رد اریز ،دش
و تسا یرگید نر هب
متحا و شـان رـپ مـشیربا عون دص زا شصب هرود نآ رد .تسا هدوبن جیار تفاب ویا وا
نارگ یرز تمصق هـب یجراـخ ناـناگرزاب و تـشاد دوجو رازاب رد تفاب
یـم یـتحار نآ ناـصم زا دنتـتناوت
،اـه
هراوق دروم یاه دننک بافتنا ار دوخ دنتپ
ریوصت(
4
هدـمع ).
هاـگراک ووـصحم ویرـت هـچراپ یاـه
هرود یفاـب ی
لمفم هیوفص
تسا هچراپ خیرات رد زونه هک ن یتک یفاب
اصب ییابیز ویا هب یلوصحم هتتناوت .دـنیرف
ناـصناریا
لمفم لگ یاه یمن هتتجرب راد یـیرظ راصـتب ندرـک داـیز و مـک و زـیر تـفاب زا هدافتـسا اـب یـلو ،دنتفاب
هرگ ووط و هچراپ یاهدوپ ،اه
هـچصلاق هب لـمفم یاـه
، هدرـپ هـچراپ و اـه اـه
د یدـننب و یدوـگ و شـشخر
یم مهم .دنداد هچراپ دصلوت زکرم ویرت
لمفم یاه دزی رهش
.دوب نآ تـفاب هـک لـمفم فورعم ماتقا زا یتی
فورعم دوـب رصـس یبانع نر هب ینمفم ،دوب لـگ زا نآ وصئزـت رد هـک
اـب ،یـیلاط درز دـننب هقاـس یاـه
گرب یم هدافتسا رصس یاه دوب جابید ،هچراپ رگید عون .دش
یـم هدافتسا لاط فاصلا زا نآ تخاس رد هک .دـش
کت ییرظ راصتب یمشیربا هچراپ یعون زصن اراخ هچراپ هـک دوـب کـساماد هب فورعم رجشم و نر
شـان اـب
یم هتفاب گرب و لگ عاونا وصنچمه .دش
زا ی یـم هـصهت تـفبرز و هداـس لـمفم خاـخ تـصمها زا هـک دـش
دوب رادروخرب
،پوپ(
2391:1378 ).
ریوصت 4 : همرس مشیربا
،یا
،دزی نرق 11
،پوپ(
1387 : 1040 )
4 . هچراپ شوقن رد یحارط اه
نامه
،دش هراشا ادتبا رد هک روط أت تنع و هشیر
هـچراپ شوان یحارط یریاپرصث یوفـص یاـه
( هـب نرـق هشـیو
.تتج یوفص رصع رد دوجوم تلاوحت هعومجم رد دیاب ار)مهد
هب هرود رـه رد رنه ینک روط ـننجت ،یا
ی هاـگ
هشیدنا
،اه
،دیااع هب و ونس و بادآ ناـهج زا و تـسا تـنم و موـق کـی نهرف هصلاخ روط
موـق نآ یـنصب
همشچرس یم
.درصگ هرود رد هچراپ یحارط و یرگراگن رنه ،رما ویا زراب قادصم ی
هـک تـسا یوفص باـتزاب
یعامتجا تلاوحت
،
،یداصتقا تسا شیوخ هنامز یگنهرف و یساصس
،یتیادـه(
58:1389
یـتی ناـصم وـیا رد ) .
مهم زا هعصش بهام وتخانش تصمسر هب لماوع ویرت زصن
دوب
؛ روـشک یارـب یـساصس و یضرا تیوه کی اریز
هب یم دوجو .دروآ
نارـیا یمـتجت یاهرنه رد تدحو و یتسدتی ،لصعامسا هاش طسوت ناریا فرصت دـیدپ ار
دروآ هنومن زا یتی هک ، هدوب زیربت هب نادنمرنه ترجاهم نآ یاه
تسا زـصن ساـبع هاـش هرود رد.
هـب هطـساو
نه و تعنص ،یساصس تابث کـصنتت و تفرـشصپ هجرد ویرخآ هب ر
و شوـان .دصـسر دوـخ یـنصئزت و یرـنه
واصت رب هک یری دش مصسرت تاجوتنم یور
ازجا زا یتی ی
هـچراپ کـفنیلا دـش
. هـعومجم شوـان وـیا زا یا
رصحنم رصانع هب
ا ناراکداتسا هک دنتشاد دوخ رد ار درف وـی
هـب ار هرود نآ دـیااع هـفرح هطـساو
ی تاـصئزج
یم حرطم راثآ ویا کصنتت رد ،یرصب یایوگ هب .دندرک
هرود وـیا رد ینک روط
، هـب دـنور ود و یـگشیو ناوـنع
ریز دوـجو شوان یحارط یانب تـشاد
: 1 ) اردا و روـصت زت شوـان
ئ یـنص هـک رد شوـان زا یتـشادرب عـقاو
اپ ر هچ دوب هتشاگ یاه ؛
2 ) عقاو هب قنعت ساتحا ریوصت یتح و ییارگ
تـحت زـصچره زا شصـب هک یرگ رصثأـت
بصهات نادنمرنه .دوب هرود ویا روتاصنصم ناشاان و یطخ ختن راک
اب قـیرط زا ،هرود وـیا تاجوتنم یسررب
یم ووا سابع هاش دهع یعامتجا طیارش ییاسانش هـک تفایرد ناوت
ناـصم وـیا رد
، ندـمت و رـنه ـنهرف
نارود لتش رد ووا سابع هاش هچراپ شان و حرط یرصگ
ش هتفاب یاه رصثأت هد
دوـب رااـگ ه
زا هـک ،ناـصم وـیا
بهام رصثأت هچراپ یور رب
هرود ویا یاه دوهشم
.تـسا رت رد یـحارط یعوـن ،یرـجه مـهد نرـق ناـیاپ رد
هچراپ یتنس هوصش هب هک تشاد دوجو اه دوب
هب و هـب هـک تـسا یریواـصت اـب طبترـم ،ودتـتم روط روـانم
هدش هداتسرف دزی هب زیربت زا یحارط .دنا
زـصن راـبرد هاصنـس یهاـگ
هـچراپ تـفاب رد واـمعا یمـشیربا یاـه
یم .تسا هدش تسافن و ییابیز
هچراپ ،فاـصلا زا هتـشاگ ،هرود وـیا یاه حرـط نویدـم تـفاب و ـنر
یاـه
،هدصچصپ نآ ینغ و شانرپ
هدنرادربرد اه حرط ویا .تساه ی
عوضوم
،اه شان یام ه هلاـس نارازـه مصهاـفم و اه
ب ویا هتبلا .تسا یسراپ بدا ینغ وصماضم و یناریا رنه وـهک شوان یمامت هک تتصن ینعم ناد
، ناـمه اـب
هب زصن هرود ویا رد هتشاگ لتش و حرط
،هتفر راک نآ زا یراصتب ،هتنب
موـهفم ظفح اب اه
، هداد لتـش رـصصغت
درک نهامه هیوفص هرود یرنه یاضف اب ار دوخ و ه
مهم .دنا یـگشیو و تاعادـبا ویرت وـیا رد یـحارط یاـه
یم ار هرود شـان یـضعب عادبا هب ناوت
هـیام بـصکرت رد یروآوـن و اـه شـان زا هدافتـسا اـب ،یدـنب
هـیام ،اـه
مصتات .درک یدنب زا
هنوگ لماتت ،تاعادبا ویا هنمج شان ینتفم یاه
نوگاـنوگ عاوـنا لماتت ای عادبا زصن و اه
لگ هاش یاه .تسا یسابع
شان یسررب هـیام
مـهم زا یـتی ،ویداـصنب یاـه لصتـشت رـصانع ویرـت
هدـنهد ی
بصکرت تسا یتنس یاهرنه هنومن رد یرنه یاه
،هاوخداد(
47:1378
و حرـط ظاـحل زا هرود وـیا تاجوتنم ) .
حرط رادماو شان یناساس یاه
دنتته . یم هراب ویا رد ومرکآ سصنصف :دتیون
« ناحارط نامز ویا رد لتـش زا هدافتـسا لماـش هـک دـندوب هتفای ناصناساس وهک ثارصم یارب یدیدج دربراک ،یناریا
،یبنق هس واتشا
،ونهپ حرط زا هدافتسا و ونهپراهچ هـطان لتـش هـب ییاـه
حرـط اـی وصـچ .دوـب رودـم یاـه
» ،ومرـکآ(
21:1363 )
هنحص شان ناصم رتشم یاه هیام
هـچراپ و یناـساس یاه ـنجم لماـش هرود وـیا یاـه
،مزـب س ،راتـش
تفرگ و هاگراتش .دوب رصگو
، رتشم تاعوضوم یشوان
ام تسا یناوصح شوان و هتشرف شان دنن .
وـیا هـتبلا
حرـط زا هرود وـیا تاجوـتنم یـحارط رد هک درک شومارف دیابن ار هتتن هرـهب زـصن وصـچ و یروـمصت یاـه
هتتج دنا تـسا هدرک خاخ یتبس دجاو ار هرود ویا تاجوتنم هچنآ اما ،
یوفـص ناـحارط بـصکرت تردـق
.تسا
ًلاوصا یم ار رصع ویا تاراتتبا رتشصب لماع ویا زا ناوت
تم أ رث
،تتناد هب هـب واثم روط شـان یرصگراـک
هـک تـسا یصاخ تراهم مزنتتم تلاح ویا رد اضف و جرف طباور ریاس یرارقرب و شوان ریاس رانک رد ناتنا ویرتهب هب یوفص ناحارط رب نآ هدهع زا لتش
ندمآ .د یهاـصگ شوـان شیامن رد مه دندوب رداق ناحارط ویا
هب ییاهنت شوان ریاس اب نآ بصکرت رد مه و ،
، یـب راثآ هنارهام ینتش هب .دـننک قـنخ یرـصان
هـب یـنک روـط
هرود تاجوتنم شوان ی
هب هک ار سابع هاش سابل شان رد یعون
یـم ادـصپ دوـمن زـصن هرود وـیا یاه ،دـنک
یم هابط ریز حرش هب ناوت ب
درک یدن :
)یلا :یهاصگ شوان عونتم یهاصگ شوان
هرود زا رت لگ عاونا لماش و هدش لبق یاه
اه و لـصبق زا ناـهاصگ
تعصبط روص
،هنایارگ
،قبنز
،رفونصن وسوس
، لگ
،یسابع هاش یاه یمصنـسا
،ورـس نوـچ یناـتخرد و اـه ،راـنا
یم لماش ار هرصغ و لفن دوش
ریوصت(
5 ).
)ب شوان :یناوصح شوان ،هدـنرد تاـناوصح یـنتفم واتـشا لماش یناوصح
،شوـگرخ ،وـهآ
،یطوـط
و وواقرق ...
یاهروتاصنصم هصبش ،ییابیز و تفارظ اب هک تسا .تسا هدش ریوصت هرود ویا
)ج هنحـص نوـچ :یناـتنا هرمزور یگدنز هب طوبرم شوان ،راتـش یاـه
،وـشج و یداـش اگدازهاـش
ن
کت لگ ناصم هرهچ
ه ا مت رد هک ،ناهاصگ و نآ یما
هرتصپ اه هدوـبن یعقاو اه
و ،یدـیرجت هـتنب ، مادـنا اـب
یاـه
یم شان تفارظ اب و کیراب و هدصشک دش
تسا ه .
)د هروطسا هب طوبرم شوان :اه
ناتساد هموانم و همانهاش یاه ناتـساد لـصبق زا رعـش یاه
نوـچ ییاـه
،نونجم و ینصل ورتخ
و
،ویرصش نآ ریاان و غرمصس و اهدژا اب نج
.اه
)ه هبصتک یسدنه شوان و اه :
هب هرود ویا رد هک یم هاحلام رتمک هتشاگ هرود تبتن
.دوش
ریوصت 5 لگ شقن اب هچراپ :
،یمیلسا و یسابع هاش یاه سابع هاش رصع
( Bunt, 1963; 46 )
هچراپ هصهت ،هرود ویا ینف تاراتتبا زا رگید یتی هـماج بـلاق رد هـک تـسا لـمفم و تـفبرز یاـه
،اـه
اهزیوآ شرف و یم هئارا اه هب نآ شوان و دوش
تعصبط واتشا و تاناوصح زج هـنایارگ
ی ،نوـچ یناـهاصگ ،قـبنز
کفصم و
، رس لگ هرتصپ لماش
( یناتنا یاه
یـسابع اـضر یشاان هوصش هب لاومعم
زـصن)
یـم .دـش زا یـشفب ااـل
تاجوتنم تاعوضوم
، اـب هـک تـسا یـصافشا ریواـصت ـننتت
یـم هدصـشک عنـصت و ی دـش
دـننام و ناـناوج
ورس ناگزصشود ورهام و دق
. هب ریواصت رد یگنانز هبنج ار درـم و نز ناـصم وتـشااگ تواـفت هـک دوـب یدح
یم راوشد .درک
،وتنیو(
246:1366
ریواصت ویا زا)
رتشصب رد هدرپ وصئزت یم هدافتسا اه
.دش
ًاساسا یم ار ناگدازهاش ریوصت زا هدافتسا ، ناوت
ناـشن هدـنهد ی ـت أ راـبرد رصث یوفـص
تـهج رد هـب نداد
حرط عوضوم .تتناد اه
و ـنهرف جیورـت هـب مادـقا ،تاجوتنم غصنبت تصفرظ زا یهاگآ اب یوفص ناهاشداپ
ناریا ندمت هب
یم کلامم ریاس .دندرک
هتشون اب وصئزت شور زا رـگید یـتی قصنعتـتن و خـتن طخ یاه
یاـه
دوب هرود جیار ،رـبق ششوپ یارب رتشصب هک
وکاـما اـی و هدرـپ یـم رارـق هدافتـسا دروـم سدـام
.تـفرگ رد
ناتساد هدافتسا یماان و یسودرف نوچ ییارعش راثآ زا یموب و یمزر یاه یم
دش . لـک رد
، هـب هرود وـیا رد
یجاتن و یشاان تبارق تنع
، ناتساد زا هدافتسا زا ،هنااشاع و یسامح یاه
ا کر ا دـش هـچراپ وصئزـت ینصا ن
.
یگشیو زا رگید یتی هچراپ یاه
ا یاه هـنصمز رد رتشصب یلاط دربراک ،هرود وی ی
نآ یگدنـشخرد هـک تـساه
نآ رتشصب ار اه دنک
،یناملاد(
248:1335 ).
سابع هاش نامز رد هتتجرب نادنمرنه
ثاصغ و یسابع اضر نوچ یا حرـط ویدلا
ناجاـتن هـب ار ناـشیاه
یم هضرع .دندرک
هب هرتصپ یاج
ناـتنا قـیلاع شیازـفا اـب ،کـچوک یاـه و هـنارادم
هرـهچ تـصمها زا یزاـس
خافشا ، شصب زا هنومن شصپ یم تفای ییاه
نآ رد هک دش اه
یاصاح ینتش هب یناتنا واتشا یـعصبط و رـت
،رـت
هب ار هچراپ هدمع شفب یم خاصتخا دوخ
دهد
،یروصس(
1372 : 138 ).
تباتک وصنچمه ،هرود ویارد ارچ ،دش تاجوتنم دراو مارآ مارآ
شوـان ،تباتک نادنمرنه هک تاجوـتنم
یم یحارط ار دندرک
نآرق تایآ وصئزت اب سصفن یتاجوتنم داجیا ثعاب هک
، .دش راعشا و هصعدا هـتبلا
هـک یا
نآ اب یم وصئزت اه
ًلاومعم ،دش مان اب
« ینعداـن وهارصپ »
و
« ةیآ یـسرتلا »
فورـعم دوـب
نوـچ یدراوـم رد و
،نانمشد رب یزورصپ
،سرت افش و یم رارق هدافتسا دروم تفب تفرگ
دیواج(
،اصن 1378 ، 270
زا زـصن یغاـب حرط.)
حرط تسا سابع هاش هرود ووادتم یاه
؛ یوـج اـب ار غاـب شوـان وـیا رد ،بآ یاـه
،رفتـسا ،لـگ
و یهاـم
درا یم صفشم رفتسا رد روانش یاه دندرک
و آ تشهب زا ینبمس ار ن یم
تناد ت دن
یروای(
، 225:1387 ).
هاگتسد یـافا بوچراچ لخاد ار رات خن هک دندوب یتنس لتش هب مه یگدنفاب یاه ًلاماـک
دصـشک ه رارـق ،
یم هبل زا ار دوپ خن و دنداد یـم روـبع راـت خن یاه
دـناد
،یرواـی(
1380 : 21 - 20
ناگدـنفاب.)
هاگتـسد رـع ،
یم مصانت ار نآ شوان و یگدنفاب هرکااـم اـب زـصن ار خاخ تاشرافس و دندرک
یـم لـباتم دندـش
،دـننامه
هچراپ رصحنم یاه هب
واـس رد ماصس هاشداپ طسوت وصمصس و ویرز شوان اب هک یدرف 1371
هداد شرافـس م
هدش
دوب
( Baker, 1995; 1099
.(
5 . شقن نادنمرنه سابع هاش رصع رد دنب
د نامز ر متی سابع هاش
، یتکرح دهاش رد
هب تهج هـابط کی ندمآ دوجو ی
هـب دـنمرنه تروـص
و هدـنفاب
مصتته حارط
؛ زا یم تعنص ویا نادنمرنه هنمج ثاصغ زا ناوت
ینع ویدلا دنبشان
،ثاـصغ وـب وصـتح ،یدزی
للهادبع حلاص و رب مان .د
5
، 1 . یدزی دنبشقن یلع نیدلا ثایغ هجاوخ
تاصغ هجاوخ یدزی دنشان ینع ویدلا
، گرزـب زا یتی دیدرت نودب ماـمت اـب هـک تـسا ینادـنمرنه ویرـت
هب دوجو یـم قشع رنه
دـیزرو و تراـهم لـصلد هـب شوـان یـحارط رد
، یـم دنبـشان ثاـصغ ار وا .دـندصمان
Spuhler, 1978: 164( )
داون زا یو.
ناگ یم هک دوب راصع هب روهشم طاطخ وامک انلاوم تـفگ ناوـت
ثاـصغ
،
درب ثرا هب یو زا ار دوخ یرنه قوت دوب ه
ـص ناهاشداپ هجوت رثا رب وا . تـفای یـناوارف تزـع یوف
یگدـنز و
رپ تشاد یهوتش و ولاج .
م ؤ نل یم یو هرابرد یدصفم عماج ی :دتیون
« ینع ثاصغ هجاوخ
، رد وف لیدع یدنبشان بـصجع هـبیرغ روـما هـشیدنا مـنق هـب هتسوصپ و تشادن رصان و
، ییاـحم رـب
راگزور یم یم مامتا هب هصتفن هشمقا و تشاگن رم هب راک نآ رد و دصناسر
ا دننب بت هک تشگ هزاوآ یلاـع ناهاـشداپ
أـش ن
، و دـنه
وا تهج هب ایاده و ینتفم مور و رت را
ـس هدوـمرف وا
، هـشمقا دوـب هدصـسر ماـمتا هـب وا تـعصبط هـناخراک رد هـک یا
، بـنط
یم دندومن .
» (
،یافاب یفوتتم 430:1342
)
هب راثآ اج ی
،لمفم هعطق ود وا زا هدنام
،وتاس هعطق ود تـفاب اـب هـعطق هـس و بـکرم تفاب اب هعطق کی
.تسا ییاتدنچ هچراپ ویا زا هعطق کی
لـمفم یاه
، اـب یـیرظ و کـچوک یناـتنا ریواـصت و شوـان یاراد
نر نر را مادک ره و تسا ناشخرد یاه هـب و دـنرادن یبصکرت تلاح هچراپ یور اه
راـک هـب لاتـتم روـط
هتفر .دنا نر یاراد و تسا وتشوگ وس همصخ هب طوبرم لمفم هچراپ وصمود ـسا یعونتم یاه
و ت عوـضوم
همشچ هب ورتخ ندصسر نآ بآ نآ رد ویرصش هک تسا یا
دنک یم ینت
،ناـمه(
2411
هـچراپ ود وصـنچمه ).
.تـسا رتـش رب راوس ینصل شان هک دراد دوجو وتاس زا یـتی
وتاـس وـیا
هـنصمز یاراد اـه ی
و تـسا هاصـس
ییلاط فاصلا و هاصس شوان و هرصت زمرق هنصمز یرگید هـچراپ ود ره .دراد
یـگشیو یاراد زـیربت بـتتم یاـه
دنتته . کچوک هزادنا ران زا ار شوان هچراپ ود ویا یحارط رد وا و یروناـج شوـان زا و هدرـک یـحارط رـت
ران هب رترصگمشچ هک هدرک هدافتسا یروط یهاصگ ـم
ی .دـسر شـان ود اـب بـکرم تـفاب هـچراپ هـعطق ود
لباق راصتب یعازتنا هجوت
زصن ق هـک هـعطق کـی .دراد دوـجو خصـش هـعاب هـب قـنعتم رـبق شـشوپ زا یتمـت
یفص هب دوپ راهچ نآ تفاب رد هک تسا ینصبدرا ویدلا هچراپ و هتفر راک
رد تسا یا تـیاهن
و تـفاطل و یـمرن
جنرت زا نآ شوان مفت یاه
لگ اب تسا لتش یغرم گرـب و شافشخ یاه
هزـصن یاـه هدرـک وصئزـت ار نآ یا
سا یقاب ربق ششوپ ویا زا هک یتمتق .تسا تـسا دـنمرنه یاـضما نودب ت
ریوـصت(
6 ) ،ناـمه(
2411
هـعطق ).
نر وصمه و تفاب بونسا وصمه یاراد هک مود هچراپ تسا یزصمآ
، جنرـت زا یحرط اب و ساـمم رودـم یاـه
گرب هزصن یاه یا
، .تـسا ثاـصغ راـک هک تسا هدش وصئزت لبق هچراپ دننام هـچراپ رـب هولاـع
،روکاـم یاـه
رد رگید هچراپ هعطق هد دودح یم ار اضما نودب
هاـگراک هـب بوـتنم لـقالا اـی و ثاـصغ هـب بوـتنم ناوـت
.تتناد یو یگدنفاب یا
و وجو وامتحا د
دراد هب اضما تاقوا لهاگ هک ویا
هـبل رد هـک لصلد ی
هـتفاب هـچراپ
زا هدش وصب .تسا هتفر هچراپ ویا زا هعطق ود تفاب
هـچراپ ود رـه یریوـصت عوـضوم و تسا بکرم لمفم اه
هنحص همشچ هب ورتخ ندصسر بآ نآ رد ویرصش هک تسا یا
یـم یـنت رـب .دـنک
وـیا ،هـچراپ ود رـه یور
نآ توافت اهنت و هدش یحارط هوصش کی هب عوضوم هـچراپ اـب هباـشم راصـتب هـک تـسا شـان هزادـنا رد اـه
.دـنرادروخرب خاخ هوصش زا یگمه و تسا ویرصش و ورتخ رادید لمفم ود رـگید طاـبترا
پ شـان رد هـچرا
ت یجات ینصئر همرس هنصمز ربق ششوپ رد مه هک تسا ینتش
لـمفم هـچراپ شـان رد مـه و ثاـصغ راـک یا
یم هدهاشم بصترت ویا هب دوش
، تهابـش دوجو یـم ار لـمفم ود وـیا یـحارط هوصـش و شوـان یاـه
ناوـت
تتناد ثاصغ هب بوتنم .
شان نونجم و ینصل عوضوم اب یرگید هیام
ثاـصغ هب بوتنم
هـک دراد دوـجو رـب
تـسا هدش ریوصت نونجم و ینصل تروص و یهوکزب شان هچراپ ویا یور
( Spuhler,1978;160 )
ریوـصت( 7 ) .
رب .تسا هدش شان هدصشک تروص هب ینصل تروص و یهوک زب شان هچراپ ویا یور رـب هولاـع هـچراپ ویا رد
ناروناج شوان و یناتنا ریواصت
، همصخ یـم هدهاـشم یـنصچ کبس هب یا زا یکاـح هـک دوـش
هاـش شیارـگ
یم ار هقلاع و لیامت ویا .تسا وصچ تادصلوت و رنه هب سابع هـب هـک هـچراپ یاـهدژا و قیاـق شان رد ناوت
هدش شان ینصچ هوصش .درک هدهاشم زصن دنا
ریوصت 6 :
،ربق ششوپ زا یشخب دنچ تفاب اب مشیربا
،یزلف یاهرات اب ،لا
،ثایغ لمع دودح
1000 ه ـ
،پوپ( ق.
1043:1387 )
هوصش حرط زا ،ثاصغ یحارط هدش سابتقا یرجه مهن نرق یاه
.تسا دـنفاب ویا یحارط کبس ۀ
وـیا رهاـم هـنوگ
یم مسر یتچوک شان هک دوب .تـشاد رارـق بـسانت و هـطبار رد مـه اـب ، رتـشم یتکرح و ینک حرط رد هک درک
هتفاب شوان حرط و وصماضم هب ادتبا رد وا یاه
اه ی تـشاد خاـصتخا نوـنجم و یـنصل نوچ یتنس
، لااـمتحا وتصـل
رصحنم اهنت یو هجوت دشن یتنس شان هب
ه شیارگ ریاس هب و .تـسا هتشاد هجوت زصن هنامز جیار یاه
لـباق عوـضوم
ثاصغ راثآ رد هجوت شور
تـسا شوـان یـعرف مئامـض و یزاسریوصت هئارا یو یـصفش تاراـتتبا زا هـک
بوـتحم
یم دوش . راک هوصش رد یمن هدهاشم ولااتسا و یدازآ زگره وا
.دوش فرـط زا و تـسا زـیربت بتتم عبات فرط کی زا
،دوب یسابع اضر اب نآ یربهر هک ناهفصا بتتم هوصش هب رگید یم لمع
.درک یـعازتنا یحارط هوصش رد وصنچمه وا
.دوب وا تراهم زا یکاح هک تشادرب دننب یماگ
ریوصت 7
،ورود تفاب اب مشیربا : هدس لیاوا دزی
11 ه .ـ
،ق زا هعومجم یل وناب موحرم سیلب یب یل
،پوپ(
1046:1387 )
5
، 2 . للهادبع
للهادبع هرابرد هک تسا دنبشان نادنمرنه هنمج زا ی
یو تـتصن تـسد رد یدایز تاعلاطا راـهچ اـهنت .
اضما هب هچراپ هعطق جو وا مسا و
دو دراد نآ هک یمن یهاوگ زصن دهد
هـجرد ناگدـنفاب و ناداتـسا زا یو هک
و دشاب ووا تسا وتمم
یورـصپ نآ زا و هـتفرگ شصـپ ار زـیربت نارگتعنـص ینف بونسا و شور طاف رـک
هد
دشاب
( یکز ، 1320 : 246
حرط وا راک هوصش ).
حرـط و تـسا یسابتقا یاه بـصکرترد و وـشخ هاـگ وا یاـه
دـنب
غونش رد و تسا مه .تـسا ووغـشم یتصنهت زا یکاح هک
شـان یـحارط رد زـیربت بـتتم ورـصپ ویرـخآ وا
یم هدهاشم وا یاضما اب وتاس هچراپ رد هک تسا ینادنز دوش
نابنادنز هنحص ویا رد .
تـسا بـسا رـب راوـس
هب تروص و اهاپ هک مصن تروص
هدش یحارط ر .دـنا
ناـصب حوـضو هـب مود هـچراپ تاـنصئزت هدـننک
ی لئاـتم
یساصس و یراجت طباور زا یشان یعامتجا تـسا ساـبع هاـش ناـمز رد وصچ و ناریا
وـیا یـنصئزت عوـضوم .
یم ناشن و تسا رورس و وشج هب طوبرم هچراپ ادنز و رصسا عوضوم دهد
للهادـبع .تـسا هتـتبرب تـخر نابن
رب ناتنا ندب هچراپ ویا یور رودـم یرـس یاراد و هبرف و تشرد ار اه
هدصـشک ساـبل ، و اـه هـب زـصن ار هلاـک
لصتش وتمم هجو ویرت تسا هدرک یحارط
( شوخ ،تـصن 331 : 330
و)
رد ومـض
، تـلاح هـک هدـش قـفوم یو
یحارط هب ار یلاحشوخ و ینامداش .دنک االا دوخ یاه
شوـان هـک تـسا للهادبع یاضما اب زصن ینمفم هچراپ
گرزب وومعم دح زا نآ هب ماج ناتنا ریوصت و هدش یحارط رت
ندوـب ساـتحا دـقاف و هزادـنا رـان زا تسد
،
یم بوتحم هچراپ یحارط رد بصجع قافتا کی دوش
.
5
، 3 . نیسح
دوـخ نامز مانمگ نادنمرنه زا یدادعت مان ناصم رد وصتح
، اـهنت هـچراپ هـعطق کـی دوـجو لـصلد هـب
یقاب هتشون و تسا وتصلوپورتم هزوم رد هک هدنام
« وصـتح لمع »
و ـنر :زا دـنترابع نآ تاصـصوصخ یاـه
خافشا و واتشا مصسرت و هرصت یاصاح تروص هب
یعصبط و رت لـبق هرود زا رت
( یتـشهب ،روـپ 1343 : 168
وـیا ).
