اور ﻲﻳ ﺎﭘ و ﻳ ﺎ ﻲﻳ ﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﺔ
ﻫ شﻮﻫ ﻴ
ﻧﺎﺠ ﻲ رﺎﺑ - نآ اﺮﺑ ي درواﺮﺑ شﻮﻫ
ﻫ ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ رد ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ا نازﻮﻣآ ﻳ
ﻧاﺮ ﻲ
ﺗﺎﺠﻧ ﺎﺿر
*ﻲ
ﺸﻧاد ﻴ ﻠﮕﻧا نﺎﺑز هوﺮﮔ رﺎ ﻴ
ﺴ ﻲ ﺑﺮﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ، ﻴ
ﺑد ﺖ ﻴ ﻬﺷ ﺮ ﻴ ﺎﺟر ﺪ ﻲﻳ
،
ناﺮﻬﺗ
، ناﺮﻳا
ﺮﻣ ﻳ ﻢ ﺸﻣ ﻜ ﻮ
**ة
ﺸﻧاد ﻴ ﻠﮕﻧا نﺎﺑز هوﺮﮔ رﺎ ﻴ
ﺴ ﻲ ﺑﺮﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ، ﻴ
ﺑد ﺖ ﻴ ﻬﺷ ﺮ ﻴ ﺎﺟر ﺪ ﻲﻳ
،
ناﺮﻬﺗ
، اﺮﻳا ن
) ﺖﻓﺎﻳرد ﺦﻳرﺎﺗ :
27 / 06 / 95 ﺐﻳﻮﺼﺗ ﺦﻳرﺎﺗ ، :
28 / 05 / 96 پﺎﭼ ﺦﻳرﺎﺗ ، :
رﻮﻳﺮﻬﺷ 1396 (
ﭼ ﻴﻜ هﺪ
ﺎﺻ ﺐﺣ ناﺮﻈﻧ ﻒﻳرﺎﻌﺗ ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ زا شﻮﻫ ﻲﻧﺎﺠﻴﻫ ﻪﺋارا و ﻊﺒﻄﻟﺎﺑ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ يﺎﻫ ﻲﻧﻮﮔﺎـﻧﻮﮔ ياﺮـﺑ
نآ ﻲـﺣاﺮﻃ
هدﺮﻛ ﺪﻧا . ﻦﻳا فﻼﺘﺧا ﻲﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﻪﻧﺎﺸﻧ يا زا ﺐـﺳﺎﻨﻣﺎﻧ ندﻮـﺑ ﻦـﻳا ﻪﻣﺎﻨﺸـﺳﺮﭘ ﺎـﻫ ياﺮـﺑ ﻲـﺧﺮﺑ زا اد
؛نﺎﻳﻮﺠﺸـﻧ
ﻪﺑ هﮋﻳو رد يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﺮﻴﻏ ﻲﺴـﻴﻠﮕﻧا نﺎـﺑز ﺪـﺷﺎﺑ . ﺎـﻨﺑ
،ﻦﻳاﺮـﺑ ﻲـﺳرﺮﺑ ﻲـﻳاور و ﻲﻳﺎـﻳﺎﭘ نآ ﺎـﻫ رد ﻊـﻣاﻮﺟ و
ﻪﻧﻮﻤﻧ يﺎﻫ ﺶﻫوﮋﭘ ﻒﻠﺘﺨﻣ يروﺮﺿ ﺖﺳا . ﻦﻳا ﺶﻫوﮋﭘ ﺔﺠﻴﺘﻧ ياﺮﺟا ﺔﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ شﻮﻫ ﻲﻧﺎﺠﻴﻫ رﺎـﺑ - نآ ﺮـﺑ
نﺎــﺑز نازﻮــﻣآ ) ﻲﺴــﻴﻠﮕﻧا نازﻮــﻣآ ( ار شراﺰــﮔ و ﺚــﺤﺑ ﻲــﻣ ﺪــﻨﻛ . ﻦــﻳا ﻪﻣﺎﻨﺸــﺳﺮﭘ 15 ــﺳ هزﺎ و دﻮــﻧ ﻪــﻳﻮﮔ
دراد . ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻪﺑ 600 يﻮﺠﺸﻧاد ﺔﺘﺷر نﺎـﺑز ﻲﺴـﻴﻠﮕﻧا هداد ﺪـﺷ . رد ﻦـﻳا
،ﺶﻫوﮋـﭘ ﺔـﺠﻴﺘﻧ 509 ﺔﻣﺎﻨﺸـﺳﺮﭘ
يروآدﺮﮔ هﺪﺷ ﻲﺳرﺮﺑ ﺪﺷ . نﻮﻣزآ لﺎﻣﺮﻧ ندﻮـﺑ هداد ﺎـﻫ نﺎﺸـﻧ داد ﻪـﻛ 54 ﺮـﻔﻧ زا ﺦـﺳﺎﭘ نﺎﮔﺪـﻨﻫد ﺎﻨـﺷآﺎﻧ و
ﮓﻨﻫﺎﻤﻫﺎﻧ ﺪﻧا و ﺪﻳﺎﺑ فﺬﺣ ﺪﻧﻮﺷ . ﺮﺑﺎﻨﺑ
،ﻦﻳا ﻲﺳرﺮﺑ هداد يﺎﻫ طﻮﺑﺮﻣ ﺑ ﻪ 455 ﺮﻔﻧ مﺎﺠﻧا ﺪﺷ . رد ﻦـﻳا
،ﺶﻫوﮋـﭘ
ياﺮﺑ درواﺮﺑ ﻲﻳاور زا شور
» ﻞﻴﻠﺤﺗ ﻞﻣﺎﻋ يﺪﻴﻳﺄﺗ
« و ياﺮﺑ ﻦﻴﻤﺨﺗ ﻲﻳﺎﻳﺎﭘ ) رﺎﺒﺘﻋا ( زا يﺎﻔﻟآ خﺎـﺒﻧوﺮﻛ هدﺎﻔﺘـﺳا
هﺪﺷ ﺖﺳا . ﻲﻜﻳ زا ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ شزاﺮﺑ ﻲﻨﻌﻳ » روﺬـﺠﻣ ﻲـﺧ ﻲﺒﺴـﻧ
« 96 / 1 ﺖـﺳا و ﺺﺧﺎـﺷ شزاﺮﺑﺎـﻧ نآ
ﻲﻨﻌﻳ
» ﻪﺸﻳر روﺬﺠﻣ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ يﺎﻄﺧ درواﺮﺑ
« ﺮﺑاﺮﺑ ﺎﺑ 04 ./
و ﺎﺑ 90 ﺪﺻرد نﺎﻨﻴﻤﻃا رد ﻦﻴﻤﻫ ﺪﺣ ﺪـﻫاﻮﺧ دﻮـﺑ .
ﺎﻨﺑ
،ﻦﻳاﺮﺑ ﻦﻳا ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﺎﺑ ﺔﻧﻮﻤﻧ ﺶﻫوﮋﭘ ﺮﺿﺎﺣ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻲﻣ
؛ﺪﻨﻛ ﻲﻨﻌﻳ ﺔﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ درﻮﻣ ﺚـﺤﺑ زا ﻲـﻳاور هزﺎـﺳ
رادرﻮﺧﺮﺑ ﺖﺳا . ﻢﻫ ﻦﻴﻨﭼ يﺎﻔﻟآ خﺎﺒﻧوﺮﻛ نآ 94 ./
ﺖﺳا . ﺎﻨﺑ ﺮﺑ
،ﻦﻳا ﻲﻣ ناﻮﺗ ﻲﻳﺎﻳﺎﭘ نآ ار ﺪﻴﻳﺄﺗ دﺮﻛ .
هژاو يﺪﻴﻠﻛ يﺎﻫ
»: ﻲﻳاور
« ، » ﺎﭘ ﻳﺎ ﻲﻳ
«
،
» ﻫ شﻮﻫ ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ
« ،
» ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ا نازﻮﻣآ ﻳ ﻧاﺮ ﻲ
« ،
» ﺟرﺎﺧ نﺎﺑز ﻲ
« .
________________________________
________________________________
__
* reza.nejati@srttu.edu
** maryammeshkat@yahoo.com
1 - ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﺑﻴ ﺖﺳا لﺎﺳ ﺪﺻ زا ﺶ ﻛ
ﺪﭘ ﻪ ﻳ ﺪ ة
هﺪﺷ حﺮﻄﻣ شروﺮﭘ و شزﻮﻣآ رد شﻮﻫ
ﺖﺳا . ﻪﺑ ﻞـﻘﻧ
ﺲﺗﺮﺑار و ﺮﻧﺪﻳاز ،سﻮﻴﺗﺎﻣ زا )
2002 ( ـﻫد ﻞﻳاوا رد ﺔ
1900
ﻪـﻨﻴﺑ دﺮـﻔﻟآ ،يدﻼﻴـﻣ شرﺎـﻜﻤﻫ و
ﺣاﺮﻃ ﻲﻧﻮﻣزآ نﻮﻤﻳﺎﺳ رودﻮﺌﺗ
ترﺎﻬﻣ ﻪﻛ ﺪﻧدﺮﻛ ﻲ يﺎﻫ
» ﻪﺟﻮﺗ
« ،
» ﻪﻈﻓﺎﺣ « و
« ﻪﻠﺌﺴـﻣ ﻞﺣ ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ «
ﻲﻣ ار ﺪﻴﺠﻨﺳ .
ﻪﻨﻴﺑ سﺎﻴﻘﻣ نﻮﻣزآ ﻦﻳا -
نﻮﻤﻳﺎﺳ 1
ﻲﻣ هﺪﻴﻣﺎﻧ دﻮﺷ
. لﺎﺳ رد ،ﺎﻫﺪﻌﺑ 1916
زا ﻲـﻜﻳ ،
درﻮﻔﻨﺘﺳا هﺎﮕﺸﻧاد ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ
،
ﻪﻨﻴﺑ شﻮﻫ نﻮﻣزآ -
ار نآ مﺎـﻧ و دﺮﻛ رﺎﺠﻨﻬﺑ ﺎﻜﻳﺮﻣآ رد ار نﻮﻤﻳﺎﺳ
درﻮﻔﻨﺘﺳا شﻮﻫ سﺎﻴﻘﻣ -
ﻪﻨﻴﺑ 2 ﺖﺷاﺬﮔ ) ص 84 ( . لﺎـﺳ رد 1955
و ـﻛ زا دﺎـﻘﺘﻧا ﻦﻤـﺿ ﺮﻠﺴ
درﻮﻔﻨﺘﺳا نﻮﻣزآ -
ﺑﻴ ﻘﻣ ﻪﻨ ﻴ
و شﻮﻫ سﺎ ﻛ
3ﺮﻠﺴ اﺮـﺑ ي ﻪـﺋارا ار نﻻﺎﺴـﮔرﺰﺑ ـﻛ
دﺮ ) زﺎﺘـﺳﺎﻧآ
،ي
ﻤﺟﺮﺗ ﺔ ﻨﻫاﺮﺑ ﻲ
، 1371 ( .
ﺮﻬﺑ ة ﺷﻮﻫ ﻲ
شﻮﻫ ار ﻤﻠﻋ
ﻲ شﻮﻫ ، ﻘﻄﻨﻣ ﻲ شﻮﻫ ، ﺼﺤﺗ ﻴﻠ ﻲ شﻮﻫ ، ﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲ
شﻮﻫ و ﻛ ﺑﺎـﺘ ﻲ
ﻪﺘﻔﮔ ﻢﻫ ﺪﻧا . ﻦﻳا ﺮﺑ نوﺰﻓا
، يزﺎﺘﺳﺎﻧآ ﺔﺘﻔﮕﺑ )
1371 (
؛ ﭘ ـﻴ هژﺎ
،
رﺎﮔزﺎـﺳ ار شﻮـﻫ ي
ـﺤﻣ ﺎـﺑ دﺮـﻓ ﻴ
ﻂ
ﺮﻌﺗ ﻳ ﻒ ﻛ هدﺮ ﺖﺳا . ﻫد رد ﺔ 1990 ﻣ ﻴ دﻼ ي
ـﺳو مﻮﻬﻔﻣ ﺮﻧدرﺎﮔ ، ﻴ
ﻊ ﺮـﺗ ي ﻪـﺋارا شﻮـﻫ زا ـﻛ
دﺮ ـﻛ ﻪ
زا ﺖﺴﺗرﺎﺒﻋ :
ﻧﺎﺑز شﻮﻫ ﻲ
ر شﻮﻫ ، ﻳ ﺿﺎ ﻲ ﻳ ﻘﻄﻨﻣ ﺎ ﻲ
ﻤﺴﺠﺗ شﻮﻫ ، ﻲ
ـﺳﻮﻣ شﻮﻫ ، ﻴ
ﻘ ﻴﺎ ﻲﻳ شﻮـﻫ ،
ﺑ ﻂﺑاور ﻴ دﺮﻓ ﻦ ي نورد شﻮﻫ ، دﺮﻓ
ي ﺒﻃ شﻮﻫ و ﻴ
ﻌ ﻲ .
ﺤﻣ رد تاﺪﻫﺎﺸﻣ ﻴ
ﻂ ﻛ ﻣ ،رﺎ رد و ﻪﻧﺎﺧ ،ﻪﺳرﺪ ﻛ
ﺖـﺳا نآ هاﻮـﮔ ﻪـﻌﻣﺎﺟ ﻞ ـﻛ
ﻪـﻧ ،داﻮـﺳ ﻪـﻧ ﻪ
شﻮﻫ ﻪﻧ و ﻪﺑﺮﺠﺗ )
ﻤﻫ ﺎﺑ ﺔ رﺎﻌﺗ ﻳ ﻒ ﻻﺎﺑ رد ﻪﺘﻔﮔﺮﺑ (
ﻌﺗ ﻞﻣﺎﻋ ﻴﻴ ﻦ ﻛ ﺪﻨﻨ ة ﻘﻓﻮﻣ ـﻴ ﺖ ـﻳ ﺷ ﺎ ـﻜ داﺮـﻓا ﺖﺴ
ﻧﻴ ﺪﻨﺘﺴ . ﺪﻧرﺎﻴﺴﺑ ﻪﭼ ﺼﺤﺗ
ﻴ ﻞ ﻛ هدﺮ ﺎﻫ ي
مدآ و ﻖﻓﻮﻣﺎﻧ ﺎﻫ
ي ﻟﻮﻤﻌﻣ ﻲ ﻖﻓﻮﻣ
! ﺎﺑ ﺲﭘ ﻳ
د ﻞـﻣﺎﻋ ﺪ ﻳ
ﺮـﮕ ي
ﺪﭘ رد ار ﻳ ﺪ ة ﻮﺠﺘﺴﺟ شﻮﻫ ﻛ
ﻣﻮﻬﻔﻣ ،دﺮ ﻲ ﺳو ﻴ ﻊ
ﺘﻨﺳ مﻮﻬﻔﻣ زا ﺮﺗ ﻲ
شﻮﻫ . ا ناﺪﻨﻤﺸﻧاد ﻳ
ﺪﭘ ﻦ ـﻳ هﺪ
ﻫ شﻮﻫ ار ﻴ
ﻧﺎﺠ ﻲ هﺪﻧاﻮﺧ ﺪﻧا .
ﻮﻟﺎﺳ ي ﺎﻣ و ﻳ لﺎﺳ رد ﺮ 1990
حﻼﻄﺻا
» ﻫ شﻮﻫ ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ « حﺮﻄﻣ ار ﻛ ﺪﻧدﺮ . ﻪﺑ زا ﻞﻘﻧ ﺗﺎـﻣ ﻴ ،سﻮ
ز ﻳا
ﺲﺗﺮﺑار و ﺮﻧﺪ )
2002 (
ﺎﻣ لﺪﻣ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻳ
ﺮ - ﻮﻟﺎﺳ ي - ﻛ ﻮﺳورﺎ
، ﻫ شﻮﻫ ﻴ ﻧﺎـﺠ ﻲ ﻚـﻳ ﻪﻧﺎﻣﺎـﺳ يا
ﺷﻮﻫ ﻲ اﺮﺑ ي
ﺪﺑ و ﺖﺳا ﻒﻃاﻮﻋ شزادﺮﭘ ﻳ
ﺗﺮﺗ ﻦ ﻴ
ﻫ شﻮﻫ ﺐ ﻴ
ﻧﺎﺠ ﻲ
ﻠـﺻا ﺶﺨﺑ ﻲ
ﺔﻧﺎﻣﺎـﺳ شﻮـﻫ
ﺘﻨﺳ ﻲ ) شﻮﻫ ﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲ ( ﺖﺳا . ﻪﺘﺒﻟا نﺎﮕﻤﻫ اراد ي ﻫ شﻮﻫ ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ
،ﺪﻧا ﻟو ﻲ ﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﻲ ﻣ ﺪـﺳر ـﻴ ناﺰ
ﻣ قﺮﻓ توﺎﻔﺘﻣ داﺮﻓا رد نآ ﻲ
ﻛ ﺪﻨ )
،نﺎﻣﻮﻴﻧ و فزﻮﺟ 2010
؛ ﻞﺗﺎﭘ
، .(2017
________________________________
________________________________
__
1. Binet and SimonScales 2. Stanford-Binet Intelligence Scales 3. Wechsler Adult Intelligence Scale
ﺗﺎﻣ ﻴ ز و سﻮ اﻳ ﺮﻧﺪ ) 2000 ( ﻫ شﻮﻫ ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ ﻠﺑﺎﻗ ار ﻴ رﺎﮔزﺎﺳ ﺖ ي
ﺤﻣ ﺎﺑ ﻴ ﻣ ﻂ ﻲ ﺪﻨﻧاد . ﺎـﺷ ﻳ دﺮـﻓ ﺪ
شﻮﻫﺎﺑ ﻛ ﺴ ﻲ ﺪﺷﺎﺑ ﻛ ﻪ ﻲﺑ ﮓﻧرد ﺎﻗو ﻳ ﻪﺑ ار ﻊ ﺘﺳرد ﻲ زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ ﻣ ﻲ ﻛ
ﺒـﺳﺎﻨﻣ شور و ﺪﻨ ﻲ
اﺮـﺑ ي ﻞـﺣ
ﭘ ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻴ ﻣ اﺪ ﻲ ﻛ
ﻤﺻ ﻂﺑاور ﻆﻔﺣ ﻦﻤﺿ و ﺪﻨ ﻴ
د ﺎﺑ ﻪﻧﺎﻤ ﻳ ﻪﺑ ناﺮﮕ هﺮﻬﺑ يﺪﻨﻣ
ـﻣ دﻮﺧ ﻲ ﺪـﺳر . ﻳ ـﻨﻌ ﻲ
ﻣ ﻲ ﺪﻬﻋ زا ﺪﻧاﻮﺗ ة
ﺶﻟﺎﭼ ﺎﻫ ي ﺪﺟ ﻳ آﺮﺑ ﺪ ﻳ ﺪ .
ﺪﭘ ﻳ ﺪ ة ﻫ شﻮﻫ ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ
ﺼـﺨﺷ شﻮـﻫ مﻮﻬﻔﻣ ﺎﺑ ﻲ
ﺮﻧدرﺎـﮔ ) 1983 ( ﻧﺎـﺷﻮﭙﻤﻫ ﻲ ﺴـﺑ ﻴ رﺎ ي دراد .
نورد شﻮﻫ دﺮﻓ
ي
ﺎﻧاﻮﺗ ﻦﻤﻀﺘﻣ ﻲﻳ
ﺎﺳﺎﻨﺷ ﻲﻳ ﻪﺘﺳد ، ﺪـﻨﺑ ي
ﺖـﺳا دﻮـﺧ تﺎﺳﺎﺴـﺣا رﺎـﻬﻣ و .
ا ـﻳ ﻦ
ﻠﺑﺎﻗ ﻴ ﺖ
ﺎﻧاﻮﺗ نﺎﻤﻫ ﻪﺑﺎﺸﻣ ﺎﻫ ﻲﻳ
ﺎﻫ ﻲﻳ ﺪﻧا ﻛ ﺎﻣ ﻪ ﻳ ﻮﻟﺎﺳ ،ﺮ ي و ﻛ ﻮﺳورﺎ ) 2000 ( ﻪﺘﻔﮔ ﺪﻧا .
ﺑ شﻮﻫ ﺎﻣا ﻴ
ﻦ
دﺮﻓ ي ﺎﻧاﻮﺗ ﻲﻳ ﺨﺸﺗ ﻴ ﻘﻠﺧ ﺺ ﻴ ﻪﺘـﺳاﻮﺧ ،تﺎ ﻧ و ﺎـﻫ
ـﻴ د تﺎ ﻳ ناﺮـﮕ ﺖـﺳا . ـﺻﻼﺧ ﺔ ـﻛ شﻮـﻫ ،مﻼ
ﻫ ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ ﺪﻣ ﺮﺑ ﻳ ﺮ ﻳ د و دﻮﺧ تﺎﺳﺎﺴﺣا ﺖ ﻳ
ـﻣ ﺖﻟﻻد ناﺮﮕ ﻲ
ﻛ ﺪـﻨ . ﺎـﻣ ﻳ ﺮ نارﺎـﻜﻤﻫ و )
2016 ( ﻚـﻳ
حﺮﻃ
ﻪﺧﺎﺷ رﺎﻬﭼ ا
ي اﺮﺑ ي
ﻫ شﻮﻫ ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ
داد ﻪﺋارا . ا رد ﻳ ﻦ حﺮـﻃ اردا ك رد و ﻳ
تﺎﺳﺎﺴـﺣا ﺖـﻓﺎ
،
ﻬﺴﺗ ﻴ ﻔﺗ ﻞ ﻜ ﻪﺑ ﺮ ﻛ ﻤ ﻚ تﺎﺳﺎﺴﺣا
، رد ك ﺪﻣ و تﺎﺳﺎﺴﺣا ﻳ
ﺮ ﻳ ﺳرﺮﺑ تﺎﺳﺎﺴﺣا ﺖ ﻲ
هﺪﺷ ﺖﺳا .
ﻫ شﻮﻫ ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ ﺟ زا ،نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ تﺎﻬ
ًﻼﺜﻣ توﺎﻔﺗ ﺎﻫ ي داﮋـﻧ ي
،
ﻋﺎـﻤﺘﺟا ﻪـﻘﺒﻃ ﻲ
، ﻌﻗﻮﻣ ـﻴ ﺖ
ﻠﻐﺷ ﻲ
، ﺴﻨﺟ ﻴ ﺖ و
شروﺮﭘ و شزﻮﻣآ ﺳرﺮﺑ
ﻲ
ﺖﺳا هﺪﺷ .
رد ةرﺎﺑ
ﻫ شﻮﻫ ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ
توﺎـﻔﺗ و ﺎـﻫ
ي
داﮋﻧ ي ﺪﻫاﻮﺷ ﻛ ﻓﺎ ﻲ
ﻧ سﺮﺘﺳد رد ﻴ
ﺖـﺳا ﺾﻗﺎﻨﺘﻣ ﻢﻫ دﻮﺟﻮﻣ تﺎﻋﻼﻃا و ﺖﺴ .
ﻪـﺑ ﻦـﻤﻠﮔ روﺎـﺑ
) 1995 (
ﺗ زا ناﺪﻧوﺮﻬﺷ ﻴ
هﺮ
ﮓﻨﻫﺮﻓ و ﺎﻫ ﺎﻫ
ي زا نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ ﻫ شﻮﻫ
ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ ﻜﻳ ﻧﺎﺴ ﻲ ﺪﻧرادرﻮﺧﺮﺑ .
رد
ﻤﻫ ﻴ
رﺎﺑ ،ﺎﺘﺳار ﻦ -
نآ ) 2000 ( ﺮﻣا رد ﻜﻳ ﺎ ي ﻟﺎﻤﺷ ﻲ ﻋﺪـﻣ ، ﻲ ﺪـﺷ ـﻛ
ﻋﺎـﻤﺘﺟا شﻮـﻫ ﺮـﻈﻧ زا ﻪ ﻲ
و
ﻫ ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ ﺗ ﻨﻌﻣ توﺎﻔ ﺎ راد ي نﺎﻴﻣ دراﺪﻧ دﻮﺟو ﻒﻠﺘﺨﻣ ماﻮﻗا .
ﺶﻫوﮋﭘ رد رﺎﺑ ة ﻫ شﻮﻫ ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ ،ﻦﺳ و دوﺪﻌﻣ
ﺖﺳا ﺾﻗﺎﻨﺘﻣ و .
،لﺎﺜﻣ ياﺮﺑ رﺎﺑ
- نآ ) 2000 (
دراد روﺎﺑ ﻛ ﺎﻔﺗ ﻪ
ﻫ شﻮﻫ تو ﻴ
ﻧﺎﺠ ﻲ
ﮔﺪﻧز نارود رد ﻲ
كﺪﻧا ﺖﺳا . ﺎﻣ ﺎﻣا ﻳ ﻤﻫ و ﺮ ﻜ نارﺎ ) 1999 ( ﺎﺑ
اﺮﺟا ي ﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﺔ
» ﻘﻣ ﻴ
ﻫ شﻮﻫ سﺎ ﻴ
ﻧﺎﺠ ﻲ
ﻠﻣﺎﻋ ﺪﻨﭼ ﻲ
1« رد ﻳ ﺪﻨﺘﻓﺎ ﻛ
ﻫ شﻮﻫ ﻪ ﻴ
ﻧﺎﺠ ﻲ ﻪﺑ ﻻﺎﺑ ﺐﺳﺎﻨﺗ
ﻦﺳ ﻦﺘﻓر
، اﺰﻓا ﻳ ﺶ ﻣ ﻲ ﻳ ﺪﺑﺎ . نآ رد ﺎﻫ ﺶﻫوﮋﭘ
ﻮﺠﺸـﻧاد ﺎـﺑ ار نﺎـﻧاﻮﺟﻮﻧ دﻮﺧ ﻳ
نﺎ ) رود ود ة ﻨـﺳ ﻲ
دﺰﻧ ﻚﻳ ﻢﻫ ﻪﺑ ( ﺎﻘﻣ ﻳ ﻪﺴ ﻛ ﻧدﺮ ﺪ .
ﻪﺑ ﺲﺗﺮﺑار و ﺮﻧﺪﻳاز ،سﻮﻴﺗﺎﻣ ﺔﺘﺷﻮﻧ )
2002 (
،
هداﻮﻧﺎـﺧ ناﺪـﻧزﺮﻓ ﺎـﻫ
ي
ﺎﻘﻣ رد ﻪـﻓﺮﻣ ـﻳ
ﺎـﺑ ﻪﺴ
هداﻮﻧﺎﺧ ناﺪﻧزﺮﻓ ﺎﻫ
ي ﻬﺗ ﻴ ﺖﺳﺪ
، ﺮﻬﺑ زا ة ﺷﻮﻫ ﻲ ﺮﺗﻻﺎﺑ ي ﺪﻧرادرﻮﺧﺮﺑ .
ﻪﺑ ـﻣ ﺮـﻈﻧ ﻲ ﺪـﺳر ـﻛ ا ﻪ ـﻳ ﻦ
توﺎﻔﺗ
ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد دﻮﺟو ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻊﻣاﻮﺟ رد ﻢﻫ زﻮﻨﻫ ﺎﻫ .
ا ﺮﺑ مدﺮﻣ مﻮﻤﻋ ﻳ
ﺪﻧروﺎﺑ ﻦ ـﻛ شﻮـﻫ ﻪ
ﻫ ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ ﺶﻘﻧ ﻤﻬﻣ ﻲ
دراد نﺎﻣرد رد .
ناور رد ﻧﺎﻣرد ﻲ
ﻫ شﻮﻫ ، ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ ﭘ ﻴ ﺶ ﻧﻴ
ﻐﺗ عﻮﻧ ﺮﻫ زﺎ ﻴﻴ
رﺎﺘﻓر ﺮ
________________________________
________________________________
__
1. Multifactor Emotional Intelligence Scale (MEIS)
ﻪﺑ ﻣ بﺎﺴﺣ ﻲ آﻳ ﺪ . اﺮﺑﺎﻨﺑ ﻳ ﺑ دﺮﻓ ،ﻦ ﻴ ﭘ رﺎﻤ ﻴ نآ زا ﺶ ﻛ
ـﻈﻨﺗ ار دﻮـﺧ تﺎﺳﺎﺴﺣا ﺪﻧاﻮﺘﺑ ﻪ ﻴ
ﺪـﻌﺗ و ﻢ ﻳ ﻞ
ﻛ ﺪﻨ ، ﺎﺑ ﻳ نآ ﺪ
ﺬﭙﺑ و ﺪﺳﺎﻨﺸﺑ ار ﺎﻫ ﻳ
اﺪـﺟ ﻢﻫ زا و دﺮ ﻛ
ﺪـﻨ . ـﺘﻔﮔ ﻪـﺑ ﺔ ﻮﻟﺎـﺳ ي ﻤﻫ و ـﻜ نارﺎ ) 2000 (
ﺎﻧاﻮﺗ ﻲﻳ رد ك و ﻲﺳرﺮﺑ ﻄﺑار و دﻮﺧ ﺮﺘﻬﺑ ﺖﺧﺎﻨﺷ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﻒﻃاﻮﻋ ﺔ
ﺤﻣ ﺎﺑ ﺮﺘﻬﺑ ﻴ
ﻣ ﻂ ﻲ
ﻪـﺑ و دﻮـﺷ
ﻈﻨﺗ ﻴ ﻢ ﻛ ﻘﻓﻮﻣ و تﺎﺳﺎﺴﺣا ﺮﺗﺪﻣآرﺎ ﻴ
ﻣ ﺖ ﻲ ﺪﻣﺎﺠﻧا .
ﻪﺑ روﺎـﺑ ﻛ و نﻮـﺳرﺎ ﻛ
نﻮـﺳرﺎ ) 1998 ( ﻪـﻋﻮﻤﺠﻣ ا ي
ﻋﺎـﻤﺘﺟا ترﺎـﻬﻣ زا ﻲ
ﻔﻃﺎـﻋ و ﻲ ﺔﺘﺴـﻳﺎﺑ
ﻘﻓﻮﻣ ﻴ
ﻌﻗﻮﻣ رد ﺖ ﻴ
ﺖ ﺎﻫ ي ﻠﻐﺷ ﻲ ا ﺪﻧ . اﻳ ترﺎﻬﻣ ﻦ
ﻫﺎـﮔآ ﻞﻣﺎﺷ ﺎﻫ ﻲ
ﻔﻃﺎـﻋ ﻲ ) ﺑ ـﻴ ناور ﺶﻨ ﺘﺧﺎﻨـﺷ ﻲ ،
ﻮﺧ ﻳ ﻦﺘﺸ ﺳﺎﻨﺷ ﻲ رد و ك
د ﻒﻃاﻮﻋ ﻳ
ناﺮﮕ ( ﻟﺪﻤﻫ ، ﻲ ﻈﻨﺗ و ﻴ ﻫ ﻢ ﻴ نﺎـﺠ ) ﺧﺄـﺗ ﻴ رد ﺮ ـﻛ اوﺮﻣﺎ زﺎـﺳ ي ،
رود و ﻢﺸـﺧ ﺮﺑ ﻪﺒﻠﻏ ي
ﻮﺸـﺗ زا ﻳ
ﮔدﺮﺴـﻓا و ﺶ ﻲ
( ﺖـﺳا . ﻦـﻤﻠﮔ ) 1998 ( 25
اﺮـﺑ ار ترﺎـﻬﻣ ي
ﻘﻓﻮﻣ ﻴ ﻠﻐﺷ ﺖ ﻲ ﻣﺮﺑ ﻲ درﺎﻤﺷ ﻛ ا ﻪﺘﺒﻟا ﻪ ﻳ ترﺎﻬﻣ ﻦ رد ﺎﻫ
ﻪﺸﻴﭘ و رﺎﻛ يﺎـﻫ ﻢـﻫ ﺎـﺑ ﻒـﻠﺘﺨﻣ توﺎـﻔﺗ
ﺪﻧراد .
ﺎﺷ ﻳ ﺪ حﺮﻃ
ﺎﻫراﺰﺑا و ﺎﻫ ي
ﻫ شﻮﻫ ﺶﺠﻨﺳ نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ ﻴ
ﻧﺎﺠ ﻲ
، ﺎﺘﻧ ﻳ ﺗوﺎـﻔﺘﻣ ﺞ ﻲ رد ﺔـﻨﻴﻣز شﻮـﻫ
ﻫ ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ ﺴﻨﺟ و ﻴ ﺑ ﺖ ﻪ ﻣ ﺖﺳد ﻲ ﺪﻨﻫد . ﻦﻤﻠﮔ ،ًﻼﺜﻣ )
1995 ( ﻚﻳ زا ﺶﺨﺑ ﻛ
ﻪﺑ ار دﻮﺧ بﺎﺘ توﺎـﻔﺗ
ﻣ صﺎﺼﺘﺧا دﺮﻣ و نز ﻒﻃاﻮﻋ ﻲ
ا و ﺪﻫد ﻳ توﺎﻔﺗ ﻦ
ﻟد ار ﺎﻫ ﻴ اﺰـﻓا ﻞ ﻳ
ﮔداﻮﻧﺎـﺧ تﺎـﻓﻼﺘﺧا ﺶ ﻲ
و
ﻣ قﻼﻃ رﺎﻣآ ﻦﺘﻓر ﻻﺎﺑ ﻲ
و ﺪﻧاد ـﻣ ﻲ ﻮﮔ ـﻳ ﺪ
»
ﺮﻫﻮـﺷ و نز تﺎـﻓﻼﺘﺧا جﻼـﻋ هار
، شﻮـﻫ شزﻮـﻣآ
ﻫ ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ ﺖﺳا « ) 1995 ص ، 147 .(
ﻟا ﻴ ﻤﻫ و سﺎ ﻜ نارﺎ ) 1997 (
ﺪﻧروﺎﺑ ﻦﻳا ﺮﺑ ﻛ
سراﺪﻣ ﻪ ﺎﺑ ﻳ ﺪ ﻪﺑ ﺑﺮﺗ ﻴ ﺷﻮﻫ ﺖ ﻲ ﻪﭽﺑ
و ﺪـﻧزادﺮﭙﺑ ﺎﻫ
آ ن ﺪﺟ ار ي ﮕﺑ ﻴ ﺪﻧﺮ . ﻪﺑ آ ﺮﻈﻧ ﻳ گﺮﺒﻧﺰ
، ﻛ ﭙﺳا و ﺪﻨﻟﺮﺒﻣﺎ ﻴ
ﻦ دار ) 1998 ( ﻫ شﻮﻫ ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ ـﻤﻬﻣ ﺶﻘﻧ ﻲ
رد
ترﺎﻬﻣ شروﺮﭘ ﻫ
ﺎ ي ﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲ ﻔﻃﺎﻋ و ﻲ ا و دراد ﻳ ترﺎﻬﻣ ﻦ ﺎﻫ ﺔﺘﺴـﻳﺎﺑ ـﻳ ﮔدﺎ ﻴ ﺮ ي
رﺎﮔزﺎـﺳ و ي
رد
ﻪﺳرﺪﻣ ا ﺪﻧ . ﻢﻫ ﻨﭼ ﻴ ﻪﺑ ﻦ ﻦﻤﻠﮔ روﺎﺑ )
1995 ( ﻮﻘﺗ ﻳ ﻫ شﻮـﻫ ﺖ ﻴ
ﻧﺎـﺠ ﻲ ﻪـﺑ ﻲﺑﺎـﻴﻣﺎﻛ ـﺳرد ﻲ ﻪـﭽﺑ ﺎـﻫ
ﻣ ﻲ ﺪﻣﺎﺠﻧا .
ﺎﻣ ﻳ ﺮﻬﮔ و ﺮ ) 1996 ( ﻋﺪﻣ ﻲ ﺪﻧا ﻛ ﻣ ﻪ ﻲ
ﻫ شﻮﻫ ناﻮﺗ ﻴ
ﻧﺎﺠ ﻲ
ﺷﺎﻧ داﺮﻓا ﻲ اﺰﻓا ار ﻳ ﺪﻨﻧاﻮﺘﺑ ﺎﺗ داد ﺶ
ار دﻮﺧ تﺎﺳﺎﺴﺣا
نآ و ﺪﻨﺳﺎﻨﺸﺑ
ﻈﻨﺗ ار ﺎﻫ ﻴ ﻢ ﻛ ﺪﻨﻨ . ﻪﺑ د ﻳ ﻦﺨﺳ ﺮﮕ
، ﻫ شﻮﻫ ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ ﻨﺘﺧﻮﻣآ ﻲ ﺖﺳا .
اﺮﻓ ﺮﮔا ﻳ ﻋﺎﻤﺘﺟا ﺪﻨ ﻲ ﻪﭽﺑ نﺪﺷ هداﻮﻧﺎﺧ رد ﺎﻫ ﻳ
ﺤﻣ ﺎ ﻴ ﻂ
، ﻛ
ﻣ ،ﺖﺳا رﺎﻈﺘﻧا ﺪﺣ زا ﺮﺘﻤ ﻲ
رد ار نآ ناﻮﺗ
ناﺮﺒﺟ ﻪﺳرﺪﻣ دﺮﻛ
.
ﻣ سراﺪﻣ ،ﻪﺻﻼﺧ ﻲ
ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﻛ ﺘﺳﺎ ﻲ ﺎﻫ ي فﺮﻃﺮﺑ ار شﻮﻫ ﻛ
ﺪﻨﻨ . ا ﻪﺘﺒﻟا ﻳ ﻢـﻬﻣ ﻦ
ﺎﺑ وﺮﺗ ﻳ قﻼﺧا ﺞ و يﺮﻴﮔدﺎﻳ ترﺎﻬﻣ ﺎـﻫ ي ﻋﺎـﻤﺘﺟا ﻲ
حﻼـﺻا و
ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ ﺎـﻫ ي ـﺳرد ﻲ
ـﺷزﻮﻣآ و ﻲ
ﻪﺑ ﻲﻣ ﺖﺳد ﺪﻳآ .
ﭘﻴ نآ زا ﺶ ﻛ
ﻪﺑ سراﺪﻣ ﻪ
اﻳ
،ﺪﻧزادﺮﭙﺑ تﺎﻋﻮﺿﻮﻣ ﻦ ﺎﺑ
ﻳ
ﺒـﺳﺎﻨﻣ راﺰـﺑا ﺪ ﻲ
اﺮـﺑ ي درواﺮـﺑ شﻮـﻫ
ﻫ ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ
ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد .
ﺮﺑ ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﺖﺳا شروﺮﭘ و شزﻮﻣآ
ﻛ
ﺶﻫوﮋﭘ مﺎﺠﻧا ﺎﺑ ﻪ ﺎﻫ
ي ﻛ دﺮﺑرﺎ ي
ا رد ﻳ ﻣز ﻦ ﻴ ﻪﻨ
، ﻪﺑ سراﺪﻣ ﻛ ﻤ ﻚ ﻛ ﺪﻨﻨ . ا ﺮﺑﺎﻨﺑ ﻳ ،ﻦ ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ مﺎـﺠﻧا ﺎـﺑ ﺮـﺿﺎﺣ
ﺶﻫوﮋـﭘ رد ةرﺎـﺑ
ﻫ شﻮﻫ ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ نﺎﺑز نازﻮﻣآ
، ﻪﺑ ا لﺎﺒﻧد ﻳ ﺎﻔ ي ا ﻳ ﻇو ﻦ ﻴ ﻪﻔ ﺪﻧا . و نﺎـﻤﻠﻌﻣ ناﺮﮕﺸـﻫوﮋﭘ
نﺎـﺑز شزﻮـﻣآ
ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ
ﺎـﺳ نﻮﭽﻤﻫ ﻳ
و نﺎـﻤﻠﻌﻣ ﺮ ﻛ
شروﺮـﭘ و شزﻮـﻣآ نﺎـﺳﺎﻨﺷرﺎ
، نﻮـﻣزآ زا
ﺎـﻫراﺰﺑا و ﺎـﻫ ي
اﺮﺑ نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ ي
ﺠﻨﺳ ﻴ نﺪ ﻚﻳ ﻲﮔﮋﻳو ﻬﺑ ﻣ هﺮ ﻲ ﮔ ﻴ ﺪﻧﺮ هراﻮﻤﻫ و
ﻛ ﺷﻮ ﻴ هﺪ راﺰﺑا ﺪﻧا ي ﻪﺑ ار ﻛ ﺪـﻧﺮﺒﺑ رﺎ
ﻛ
ﻠﺑﺎﻗ ﺪﻧاﻮﺘﺑ ﻪ ﻴ
ﺖ
ﺎﻧاﻮﺗ و ﺎﻫ ﻲﻳ ﺎﻫ ي ﻧدﻮﻣزآ ﻲ ﻪﺑ ار ﺎﻫ ﺘﺳرد ﻲ درواﺮﺑ ﻛ ﺪﻨ . اﺮﺑ ي ا مﺎﺠﻧا ﻳ ﻦ ـﻛ ﺎﺑ رﺎ ـﻳ ﺪ
نآ ﻲﮔﮋﻳو
ﺳﺎﻨﺸﺑ بﻮﺧ ار ﻴ
ﻫﺎﻣ و ﻢ ﻴ راﺰﺑا ﺖ درواﺮﺑ نآ ﻲﮔﮋﻳو
رد ار ك ﻛ ﻨﻴ ﻢ . ﻳ ﻨﻌ ﻲ ﻧاﺪﺑ ﻴ ﻢ ـﻛ نآ ﻪ
ﻲﮔﮋﻳو ﭼ ﻴ
ﻮﻣ راﺰﺑا و ﺖﺴ نآ ﻪﻧﻮﮕﭼ ﺮﻈﻧ در
ﻲﮔﮋﻳو
ﻣ ار ﻲ ﺪﺠﻨﺳ . ﻪﺑ د ﻳ ﻦﺨﺳ ﺮﮕ
، آ ـﻳ نﻮـﻣزآ ﺎ ـﻳ ﺎ
ﺰﺑا ا زا ر
» اور ﻲﻳ
« ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ .
ﺖﺷادﺮﺑ ﺴﻔﺗ و ﺎﻫ ﻴ ﺮ يﺎﻫ ﻔﻠﺘﺨﻣ ﻲ اور زا ﻲﻳ هﺪﺷ حﺮﻄﻣ
ـﺳا ﻲـﻳاور ،يرﻮـﺻ ﻲـﻳاور ًﻼﺜـﻣ ،ﺖ
ﻮﺘﺤﻣ ا اور ، ﻲﻳ ﻌﻣ ﻴ اور ،رﺎ ﻲﻳ ﻌﺒﺗ ﻲ و اور ﻲﻳ هزﺎﺳ . ﺑ ﻚ ﻦـﻣ ) 1990 ( و ﺰﻣ ﻚـﻳ ) 1995 ( اور ﺮـﺑ ﻲـﻳ
ﻪﺑ هزﺎﺳ مﺎﻋ ناﻮﻨﻋ ﺮﺗ ﻳ اور مﻮﻬﻔﻣ ﻦ ﻲﻳ
ﺗ ﻴﻜ ﻣ ﻪ ﻲ ﻛ ﺪﻨﻨ . او ﻳ ﺮ ) 2005 ( نوﺰﻓا اور ﺮﺑ ﻲـﻳ ،هزﺎـﺳ
» اور ﻲـﻳ
ﺖﻓﺎﺑ
1«
ﻣ ﻢﻬﻣ ﻢﻫ ار ﻲ
ﺪﻧاد . زا رﻮﻈﻨﻣ
» ﺖﻓﺎﺑ « اﺮﺷ ﻳ ﻣ و ﻂ ﻘ ﻀﺘ ﻴ ﺗﺎ ﻲ ﻢﻫ ،داﮋـﻧ ،ﮓـﻨﻫﺮﻓ نﻮﭼ مﺎـﻈﻧ
ﺷزﻮﻣآ ﻲ ) ﺷزﻮﻣآ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻲ
ﺳرد و ﻲ ( روﺎﺑ ، اﻮﻗ ي ﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲ ﻨﻫذ و ﻲ ﺘﺣ و ﻲ ﺎﻫروﺎﺑ ي دﺮﻓ ي ـﻠﻣ ، ﻲ و
ﺳ ﻴ ﺳﺎ ﻲ ﺖﺳا .
2 - ﭘﻴ ﺸ ﻴﻨ ﺔ عﻮﺿﻮﻣ
ﻪﺑ زا ﻞﻘﻧ ﺗﺎﻣ ﻴ از ،سﻮ ﻳ ﺲﺗﺮﺑار و ﺮﻧﺪ )
2002 (
ﻫ شﻮـﻫ ﻴ ﻧﺎـﺠ ﻲ ﻧﺎﻬﺟ ﻪـﺟﻮﺗ ـﻴ
ﮕﻧاﺮﺑ ار نﺎ ﻴ
ﻪـﺘﺨ
ﺖﺳا . ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ هﺪﻴﺷﻮﻛ
ﺪﻧا ﻛ ﻫﺎﻣ ﻪ ﻴ
رد ار نآ ءاﺰﺟا و ﺖ ك
ﻛ ﺪﻨﻨ . ﻫ شﻮـﻫ ﻴ ﻧﺎـﺠ ﻲ رد ﻲﺑﺎـﻴﻣﺎﻛ
،نﺎﻧﺎﮔرزﺎﺑ ﺪﻣ
ﻳ
،ناﺮ نﻼﻴﻛو
، ﺳ ﻴ
،ناراﺪﻤﺘﺳﺎ ﺷﺰﭘ
ﻜ
،نﺎ
اﺰﺴـﺑ ﺶـﻘﻧ نﺎـﺳﺪﻨﻬﻣ و نارﺎﺘـﺳﺮﭘ ﻲﻳ
راد د .
ﻫ شﻮﻫ ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ راﺰﺑا ي ﺖﺳا ﻛ ﻣ ﻪ ﻲ ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ﺗ ﻜ هﺎﮕﺸﻧاد و شروﺮﭘ و شزﻮﻣآ تﺎﺣﻼﺻا ﻞﻣﺎ ﻛ
ﻤ ﻚ
ﻛ ﺪﻨ . ﻪﺑ ﺘﻔﮔ ﺔ ﺗﺎﻣ ﻴ از ،سﻮ ﻳ ﺲﺗﺮﺑار و ﺮﻧﺪ )
2002
، ص 10 (
ﻫ شﻮـﻫ ﻴ ﻧﺎـﺠ ﻲ ـﻟوا ار ﻴ لﺎـﺳ رد رﺎـﺑ ﻦ
1966 ﻚﻳ
ﻧﺎﻤﻟآ ﺪﻨﻤﺸﻧاد ﻲ
حﺮﻄﻣ ﺮﻧﻮﻟ مﺎﻧ ﻪﺑ ﻛ
ﺖﺳا هدﺮ . ﺑﻴ
،ﺪﻌﺑ لﺎﺳ ﺖﺴ ﻫ شﻮﻫ
ﻴ ﻧﺎـﺠ ﻲ اﺮـﺑ ي
ﺘﺴﺨﻧ ﻴ
ﭘ رد رﺎﺑ ﻦ ﺎﻳ
نﺎ ﻣﺎﻧ ﺔ د ﻛ اﺮﺘ ي
ﻠﮕﻧا نﺎﺑز ﻴ ﺴ ﻲ
» ﺎﭘ ﻳ ﻪﻨ « ﺳرﺮﺑ ﻲ ﺪـﺷ . و ﺎﻫﺪـﻌﺑ ي ﻮﻘﺗ ـﻳ شﻮـﻫ ﺖ
ﻫ ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ وﺮﺗ سراﺪﻣ رد ار ﻳ
ﺞ ﻛ دﺮ .
ﻦﻤﻠﮔ ) 1995 ص،
34 ( ﻣ ﻲ ﻮﮔ ﻳ ﺪ : ﻫ شﻮﻫ ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ
ﮕﻧادﻮـﺧ ﺮـﺑ ﻴ
ﮕﺘﺨ ﻲ
، قوذ و ﻪـﺳﻮﺳو رﺎـﻬﻣ
ﮔدز ﻲ
، ﻛ
،ﻖﻠﺧ لﺮﺘﻨ ﭼ
ﻴ ﮔﺮ ﻲ
ﻪﺼﻏ و ﻢﻏ ﺮﺑ ا
ي ﻛ
ﺪﻧا ﻊﻧﺎﻣ ﻪ ﻳ ﺸ ﻴ ـﻣ نﺪ ﻲ
ﻟﺪـﻤﻫ ،دﻮـﺷ ﻲ
ﻣا و ـﻴ راوﺪ ي
________________________________
________________________________
__
1. context validity
ﻣ ﺖﻟﻻد ﻲ ﻛ ﺪﻨ . ﻫﺎﮕﻧ ﺎﺑ ﻲ ﺳو ﻴ ﻊ ﻣ ﺮﺗ ﻲ ﺖﻔﮔ ناﻮﺗ ﻛ
ا ﻪ ﻳ و ﻦ ﻳ ﮔﮋ ﻲ نﺎﻤﻫ ﺎﻫ و ﻳ ﮔﮋ ﻲ ﺎـﻫ ي ﺼـﺨﺷ ﻴ ﺖ
ﺖﺳا ) دﺎﻣ ي
، 1996 ﺗﺎﻣ؛
ﻴ د و سﻮ ﻳ ﺮ
،ي 1998 .(
اﻳ ﻨ ﻚ ا ﻳ ﺖﺳا حﺮﻄﻣ لاﻮﺳ ﻦ ﻛ
آ ﻪ ﻳ
ﻫ شﻮـﻫ ﺎ ﻴ
ﻧﺎـﺠ ﻲ
ﺼﺨﺷ نﺎﻤﻫ ﻴ
ﺖﺳا ﺖ ﻛ ﺎﺑ ﻪ نﺎﮔژاو د ﻳ ﺮﮕ ي ﻓﺮﻌﻣ ﻲ ﻣ ﻲ دﻮﺷ ؟
ﻪﺘـﺷﻮﻧ رد ا
ي د ﻳ ﻦﻤﻠﮔ،ﺮـﮕ )
1998 (
ﻣ ﺎﻋدا ﻲ ﻛ ﺪﻨ ﻛ
ﻫ شﻮﻫ ﻪ ﻴ
ﻧﺎﺠ ﻲ ا ﺮﺘﻬﺑ
ﺘﺧﺎﻨﺷ شﻮﻫ ز ﻲ
ﻣ ﻲ ﻘﻓﻮﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﻴ
ﻠﻐﺷ ﺖ ﻲ ﭘ ار ﻴ ﺑ ﺶ ﻴﻨ ﻲ ﻛ ﺪـﻨ .
ﻳ ﻨﻌ ﻲ اور ﻲﻳ
ﻫ شﻮﻫ ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ
ﺘﺧﺎﻨﺷ شﻮﻫ زا ﻲ
ﺑ ﻴ ﺖﺳا ﺮﺘﺸ . رﺎﺑ - نآ ) 1997 ص،
14 ( ﻫ شﻮﻫ ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ
ا ار ﻳ
ﺮﻌﺗ ﻪﻧﻮﮔ ﻦ ﻳ
ﻣ ﻒ ﻲ ﻛ ﺪﻨ : ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ا ي ﺎﻧاﻮﺗ زا ﻲﻳ
ترﺎﻬﻣ و ﺎﻫ ﺎﻫ
ي ﻏ ﻴ ﺘﺧﺎﻨﺷﺮ ﻲ ـﻛ
ﺎـﻧاﻮﺗ ﺮـﺑ ﻪ ﻲﻳ
ﻀﺘﻘﻣ و ﺎﻫرﺎﺸﻓ ﺮﺑ ﻪﺒﻠﻏ ﻴ
ﺤﻣ تﺎ ﻴ ﻄ ﻲ ﻣ ﺮﺛا ﻲ دراﺬﮔ .
اﺮﺑ ي
ﻫ شﻮﻫ ﺶﺠﻨﺳ ﻴ
ﻧﺎﺠ ﻲ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ، ﺎﻫ
ي دﺪﻌﺘﻣ ي
،دراد دﻮـﺟو
اﺮﺘﭘ ًﻼﺜـﻣ ـﻳ
مﺎـﻬﻧرﺎﻓ و زﺪ
) ﻳ ﺪــﻤﺤﻣرﺎ ﻳ و نﺎ ﻛ ﻟﺎــﻤ ﻲ
، 1386 ( ــﺳ ، ﻴ ﺮﺒ ﻳ ﺮــﺷ ﺎ ﻳ ﮓﻨ ) رﻮﺼــﻨﻣ ي
، 1380 (
، ﻮﻟﺎــﺳ ي و ﺎــﻣ ﻳ ﺮ ) 1990 (
،
ﺎﻣ ﻳ
،ﺮ ﻛ ﻮﺳورﺎ و ﻮﻟﺎﺳ ي ) 1999 (
، ﻮﻟﺎﺳ ي
، ﺎﻣ ﻳ ﺮ و ﻛ ﻮﺳورﺎ ) 2002 (
، ﺮﺑداﺮﺑ ي ﺮﮔ و ﻳ زﻮ ) ﺠﻨﮔ ﻲ
، 1384 (
،
تﺎﺷ ) ﻔﺷ ﻴ ﻌ ﻲ رﺎﺒﺗ
، ﻫﺎﻨﭘاﺪﺧ ﻲ
،رﻮﭙﻗﺪـﺻ ﺢﻟﺎـﺻ و 1387
( و رﺎـﺑ - نآ ) ﻋﻮﻤـﺳ ﻲ
، 1381 ( . ا رد ـﻳ ﻦ
ﻣ ﻴ ﻘﻣ ،نﺎ ﻴ سﺎ رﺎﺑ - نآ ﮔاﺮﻓ ﻴ ﺮﺗﺮ ﻳ ﺮﭘ و ﻦ ـﻛ ﺮﺗدﺮﺑرﺎ ﻳ ﻘﻣ ﻦ ـﻴ
ﺖـﺳا سﺎ .
ا ـﻳ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎـﺑ ﻪﻣﺎﻨﺸـﺳﺮﭘ ﻦ
ﻪﺑ ﮕﻨﻫﺮﻓ ﺖﻓﺎﺑ ﻲ
ﺣاﺮﻃ بﺮﻏ ﻲ
و ﺖﺳا هﺪﺷ
ﺖﺴﻴﻧ هدﺎﻔﺘﺳا ﻞﺑﺎﻗ ﺎﻣ رﻮﺸﻛ رد .
،ﻦﻳا ﺮﺑ ﺎﻨﺑ ﺶﻫوﮋﭘ
ﭘ رد ﺮﺿﺎﺣ ﻲ
ا ﻊﻓر ﻳ ﻦ ﻛ ﺘﺳﺎ ﻲ و ﺖﺳا ﻣ ﻲ ﻪﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ناﺮﮕﺸـﻫوﮋﭘ
شروﺮـﭘ و شزﻮـﻣآ
هﮋـﻳو ﻪـﺑ
ﻮﺠﺸﻧاد و ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ،نادﺎﺘﺳا ﻳ
ﻠﮕﻧا نﺎﺑز نﺎ ﻴ
ﺴ ﻲ راﺰﺑا ي ﻗد ﻴ ﻖ ﺪﻘﺗ ﺮﺗ ﻳ ﺎﻤﻧ ﻢ ﻳ .ﺪ
ﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻲﻳاور ﺔ
رﺎﺑ - نآ ﻪﺑ هﻮﻴﺷ
هﺪﺷ هدﻮﻣزآ نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ يﺎﻫ ﺖـﺳا
.
ًﻼﺜـﻣ
اﺮـﮔاو ﻲـﻳاور ،1
اﺮﮕﻤﻫ ﻲﻳاور ﻲﻨﻴﺑ ﺶﻴﭘ ﻲﻳاور ،2
و 3
اور ﻲﻳ هزﺎﺳ شور ﺎﺑ 4
ﺠﺗ
ﻲﻓﺎﺸـﺘﻛا ﻞـﻣﺎﻋ ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﻪﻳﺰ .5
ﺎـﻨﺑ
ﻪﺑ يﺎﻋدا رﺎﺑ - نآ ) 2004 ( ﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﺔ وا
ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﺎﺑ نﺎﻣﺰﻤﻫ ﻲﺘﺧﺎﻨـﺷ شﻮـﻫ يﺎـﻫ
ﺮـﻴﻈﻧ سﺎـﻴﻘﻣ
و نﻻﺎﺴﮔرﺰﺑ ﻲﺷﻮﻫ ﻛ
ﺴ
نﻮﻳر ﺲﻳﺮﺗﺎﻣ ،ﺮﻠ 6
نﻻﺎﺴﮔرﺰﺑ يﺎﻫداﺪﻌﺘﺳا ﻲﻣﻮﻤﻋ سﺎﻴﻘﻣ و ﺶـﺷ رد 7
ﺶﻫوﮋﭘ
هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﺖﺳا
.
ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ﺞﻳﺎﺘﻧ
رﺎﺑ ﺔﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻲﻧﺎﺷﻮﭙﻤﻫ ﻪﻛ ﺪﻫد نآ –
،
نﻮـﻣزآ ﺎـﺑ يﺎـﻫ
ﺖﺳا ﺰﻴﭼﺎﻧ ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ شﻮﻫ .
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻦﻳا ار ﺎﻫ ﺶﻫوﺰﭘ يﺎـﻫ ﺮـﮕﻳد ﺪـﻨﻧﺎﻤﻫ سو ﺲـﻳو و يور نو
ناراو ) 2004 ( نارﺎﻜﻤﻫ و يور نو ، )
2004 (
هدﺮﻛ ﺪﻴﻳﺄﺗ ﺰﻴﻧ ﺪﻧا
. ﺮﺑ
ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا يﺎﻫﺪﻣاﺮﺑ ﺔﻳﺎﭘ
ﺎـﻫ__________________________________________________________________
1. divergent validity 2. convergent validity 3. predictive validity 4. construct validity 5. exploratory factor analysis 6. Raven’s Progressive Matrices Tests 7. Adults Aptitude Scales
ﻦﻳا ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺶﻫوﮋﭘ ﺎﻫ زا ﺮﺘﻤﻛ 4 % ﺔﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﺲﻧﺎﻳراو رﺎﺑ
- نآ ﻲﻣ ار
نﻮـﻣزآ ﺎﺑ ناﻮﺗ ﺎـﻫ
شﻮـﻫ ي
دﺮﻛ ﻪﻴﺟﻮﺗ ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ .
ﻪﺑ
ﻦﺨـﺳ ﺮـﮕﻳد
،
راﺰـﺑا ود ﻦـﻳا
؛
رﺎـﺑ ﺔﻣﺎﻨﺸـﺳﺮﭘ ﻲـﻨﻌﻳ نﻮـﻣزآ و نآ–
يﺎـﻫ
شﻮﻫ اﺮﮔاو ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ ﺪﻨﻳ
.
ياﺮﺑ درواﺮﺑ اﺮﮕﻤﻫ ﻲﻳاور
، رﺎﺑ نآ – ) 2004 ( ﺖﺳا ﻲﻋﺪﻣ ﺔﻣﺎﻨﺸـﺳﺮﭘ ﻦﻴـﺑ ﻪـﻛ
» –رﺎـﺑ نآ
«
نﻮﻣزآ ﺮﮕﻳدو يﺎﻫ
» ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲﻧﺎﺠﻴﻫ شﻮﻫ
1« دوﺪﺣ 36 % ﻢﻫ دراد دﻮﺟو ﻲﻧﺎﺷﻮﭘ .
وا راﺪـﻘﻣ ﻦﻳا
ﻢﻫ ﻪﺑ ار ﻲﻧﺎﺷﻮﭘ ﻲﻣ ﻲﺑﺎﻳزرا ﻢﻬﻣ يزﺎﺘﺳﺎﻧآ دﺎﻨﺘﺳا
ﺪﻨﻛ .
ﻪﺑ ﺘﻔﮔ ﺔ رﺎﺑ - نآ ) 2006 ( ﺖﺴﻴﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ياﺮﺑ » ﺶﻴﭘ ﻲﻳاور ﻲﻨﻴﺑ
« ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ رﺎﺑ
- نآ ﺖﻔﻫ رد
هﺪﺷ مﺎﺠﻧا رﻮﺸﻛ ﺖﺳا
.
ﻪﺘﺴـﻧاﻮﺗ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻦﻳا
ﺖـﺳا دﺮﻛرﺎـﻛ ﻲﻧدﻮـﻣزآ رد ﺎـﻫ
ﻢـﻫ ﻲﺸـﻨﻛ يﺎـﻫ
ﺶﻘﻧ و رﺎﻛ ﻞﺤﻣ و ﻪﺳرﺪﻣ رد ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲﻳﺎﻓﻮﻜﺷدﻮﺧ ،ﻲﻧاور و ﻲﻤﺴﺟ ﺖﻣﻼﺳ رد نآ
ﺶﻣارآو
ﺶﻴﭘ ار
ﺪـﻨﻛ ﻲﻨﻴﺑ .) رﺎـﺑ - ،نآ 1997 ، 2001 ، 2003 ، 2004 ، 2006
رﺎـﺑ ، –
نارﺎـﻜﻤﻫ و نآ
، 2005 ،
نارﺎﻜﻤﻫ و يﻮﻳﺮﻛ
، 2000 (
ﻪﺘﻓﺎﻳ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻦﻳا يﺎﻫ
ﺶﻫوﮋﭘ ﺎﻫ
ﺶﻴﭘ ﻲﻳاور ﺐﻳﺮﺿ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻲـﻨﻴﺑ
ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻦﻳا 59
/ 0 هدﻮﺑ ﺖﺳا .
ﺸﻧ ﺐﻳﺮﺿ ﻦﻳا ﻲﻣ نﺎ
ﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻪﻛ ﺪﻫد ﺔ
رﺎﺑ - نآ ﻲﻣ ﺪـﻧاﻮﺗ
ﻪﺒﻨﺟ
ﺶﻴﭘ ار نﺎﺴﻧا رﺎﺘﻓر ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﺪﻨﻛ ﻲﻨﻴﺑ
. –رﺎﺑ نآ ) 2006 ( ياﺮـﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻋﺪﻣ درواﺮـﺑ
ﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ةزﺎﺳ ﻲﻳاور ﺔ
هدﺎﻔﺘـﺳا يﺪـﻴﻳﺄﺗ ﻞـﻣﺎﻋ ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﻲﻓﺎﺸﺘﻛا ﻞﻣﺎﻋ ﻞﻴﻠﺤﺗ شور ود زا دﻮﺧ
هدﺮﻛ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﻪﺠﻴﺘﻧ و ﺖﺳا
ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻪﻛ ﺖﺳا زا شا
15 ﺎﺳ هﺪﺷ ﻞﻴﻜﺸﺗ هز
ﺖﺳا .
ﻳو ﮋ ﻲﮔ ناور يﺎﻫ
رﺎﺑ ﺔﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻲﺠﻨﺳ -
ناﺮﻳارد نآ ﺶﻴﭘ
ﺮﺗ ﺪﻨﭼ رﺎﺑ ﻦﻳ
ﺖـﺳا هﺪـﺷ ﻲـﺳرﺮﺑ .
يﺮﻴﺸـﻫد ،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻚﻳ رد )
1382 ( يور ﺮـﺑ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﺎـﺑ 35
ﻲﻧﺎـﻣز ﺔﻠـﺻﺎﻓ رد ﻲﻧدﻮـﻣزآ 1
،هﺎـﻣ
ﻲﻳﺎﻣزآزﺎﺑ ﻲﻳﺎﻳﺎﭘ ﺐﻳﺮﺿ 73
% ﻪﺑ ار دروآ ﺖﺳد .
ﻞﮔ نارﺎﻜﻤﻫ و روﺮﭘ )
1384 (
ـﻧﻮﻤﻧ ياﺮـﺑ ﺰﻴﻧ ﺔ
90
ﺮﻛ يﺎـﻔﻟآ ﺐﻳﺮـﺿ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻦﻳا ﻲﻟاﺆﺳ و
ﻦﻣﺮﭙـﺳا ،خﺎـﺒﻧ -
نواﺮـﺑ - ﻲﻳﺎـﻣزآزﺎﺑ و ﻦﻤﺗﺎـﮔ ا
ﻦـﻳ
ﻪﺑ ار ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﺐﻴﺗﺮﺗ
93
% ، 90
% و ، 85 % شراﺰﮔ ﺪﻧداد . ﺲﻤﺷ يدﺎـﺑآ ) 1383 ( ﻲﻳﺎـﻳﺎﭘ ﺐﻳاﺮـﺿ
ﻪﺑ
هزﺎﺳ رد ار خﺎﺒﻧوﺮﻛ يﺎﻔﻟآ شور نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ يﺎﻫ
) ﺎﻫ سﺎﻴﻘﻣ هدﺮﺧ (
ﻦﻴـﺑ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻦﻳا 55
% ﺎـﺗ
83 % ﺎــﻴﻣ ﺎــﺑ ﻧ ﻦﻴﮕ 70 ./
ﻪــﺑ دروآ ﺖــﺳد .
ﻲﻋﻮﻤــﺳ ) 1381 ( ﻲﻳﺎــﻳﺎﭘ ، ار ﻪﻣﺎﻨﺸــﺳﺮﭘ ﻦــﻳا ﻪــﺑ
شور
ﻲﻳﺎﻣزآزﺎﺑ و
شور ﺎﺑ ﻲﻳﺎﻳﺎﭘ ﺐﻳاﺮﺿ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ
» ﻲﻧورد ﻲﻧﺎﺴﻤﻫ
2«
ﺮﻛ يﺎـﻔﻟآ ﺎـﺑ و
خﺎـﺒﻧ 93 ./
ﺎـﺑ و
شور
»
دﺮﻓ و جوز
3« 88 ./
هدﺮﻛ درواﺮﺑ
ﺖـﺳا شور ﺎـﺑ ار ﻪﻣﺎﻨﺸـﺳﺮﭘ ﻲـﻳاور و
» ﻞـﻣﺎﻋ ﻞـﻴﻠﺤﺗ
ﻲﻓﺎﺸﺘﻛا « ﺖﺳا هدﻮﻣزآ .
________________________________
________________________________
__
1. emotional – social intelligence 2. internal consistency
3. split half
رد ﻫوﮋﭘ ﺶ يﺎـﻫ دﺎـﻬﺟ ﻲـﻤﻠﻋ تﺎـﻋﻼﻃا هﺎـﮕﻳﺎﭘ رد و هﺪـﺷ مﺎـﺠﻧا ناﺮـﻳا رد ﻪـﻛ ﻲـﺷزﻮﻣآ
ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﻳﺎﻤﻧ ﻲﻫﺎﮕﺸﻧاد
، ﻪﻧﻮﻤﻧ
مﺮﻧ زا يا ﭘ يزﺎﺳ ﺮ ﻣﺎﻨﺸـﺳ ﺔ رﺎـﺑ - نﺎـﺑز ناﺮـﻴﮔاﺮﻓ يور ﺮـﺑ نآ
ﺖﺳا هﺪﺸﻧ ﺮﻛذ ﻲﺴﻴﻠﮕﻧا .
ﻪﺘﻓﺎﻳ يﺎﻫ ﻲﺸﻫوﮋﭘ رد ﻪﻛ ةﺮﺘﺴﮔ شزﻮﻣآ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا
، ﻪـﺟﻮﺗ ﺎـﺑ ﺪﻳﺎـﺷ
ﻪﺑ يزﻮﻣآ نﺎﺑز صﺎﺧ ﻒﻳاﺮﻇ آ –
ﻲﺟرﺎﺧ نﺎﺑز ﻢﻫ ن -
ﻢﻴﻤﻌﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﻪـﺑ
ﻲﺴـﻴﻠﮕﻧا نﺎـﺑز ناﺮـﻴﮔاﺮﻓ
ﺪﺷﺎﺒﻧ . ﺎﻨﺑ ﺮﺑ ﻦﻳا
، رد ،ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا ﻳو
ﻲﮔﮋ ﻲﺠﻨﺳ ناور يﺎﻫ )
ﻲﻳﺎﻳﺎﭘ و ﻲﻳاور (
ﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﺔ رﺎـﺑ - نآ
ﻠﮕﻧا ياﻮﻫ و لﺎﺣ رد ﻴ
ﺴ ﻲ ) ﻪﺑ
ﻲﺟرﺎﺧ نﺎﺑز ناﻮﻨﻋ (
ﻲﻣ ﺶﻳﺎﻣزآ دﻮﺷ
. ﻊﻗاو رد ﻛ ـﻣ ﺶﺷﻮ ﻲ دﻮـﺷ
يﺎﻫﺪﻣاﺮﺑ ﺶﻫوﮋﭘ
يﺎﻫ ﻳ ﮔدﺎ ﻴ ﺮ ي ) ﻳ ﮔدﺎ ﻴ ﺮ ي
ﻠﮕﻧا نﺎﺑز ﻴ ﺴ ﻲ
اﻮﻫ و لﺎﺣ رد ﻲﻳ
ا زا توﺎﻔﺘﻣ ـﻳ
ناﺮ ( ار
ﺷزﻮﻣآ ﺖﻓﺎﺑ ﻪﺑ ﻲ
ﻠﮕﻧا ـﻴ ﺴ ﻲ
ﺟرﺎـﺧ نﺎـﺑز ناﻮـﻨﻌﺑ ﻲ
و داد لﺎـﻘﺘﻧا ناﺮـﻳا رد
ﻣا ترﻮـﺻ رد ـﻜ
نﺎ
ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ا ي ﻮﺠﺸﻧاد ﺐﺳﺎﻨﻣ ﻳ
ا نﺎ ﻳ ﻧاﺮ ﻲ ﻟﻮﺗ ﻴ ﺪ ﻛ دﺮ .
3 - ﺶﻫوﮋﭘ ﺮﺿﺎﺣ
3 - 1 - فﺪﻫ
ﺶﻫوﮋﭘ رد ﻪﻨﻴﻣز يﺎﻫ ﻳ ﮔدﺎ ﻴ ﺮ ي و ﻳ ﻫددﺎ ﻲ
ﺟرﺎﺧ نﺎﺑز ﻲ
ﻪﺑ دﻮﺧ جوا ﺳر ﻴ ﺖـﺳا هﺪ . ﺶﻫوﮋـﭘ
ﻤﻫ رد ﺔ ﻪﺧﺎﺷ ﺎﻫ ي نﺎﺑز زﻮﻣآ ي ﺳﺎﻨﺷ نﺎﺑز ﻪﻠﻤﺟ زا ﻲ
ناور ، ﺳﺎﻨﺷ ﻲ
ـﺳﺎﻨﺷ ﻪـﻌﻣﺎﺟ ،نﺎـﺑز ﻲ
،نﺎـﺑز
شور ﺎﻫ ي رﺪﺗ ﻳ ﺷزرا ،ﺲ ﻴ ﺑﺎ ﻲ نﻮﻣزآ ، زﺎﺳ ي و ...
و ﺖﺳا هﺪﺷ مﺎﺠﻧا رد
ﺮﺸـﻧ ﻳ ﻪ ـﻫ ﺎ ي
ـﻤﻠﻋ ﺮـﺒﺘﻌﻣ ﻲ
ﻪﺑ نﺎﻬﺟ ﺳر پﺎﭼ ﻴ
ﺎﭘ رد و هﺪ ﻳ
هﺎﮕ ﺎﻫ ي ﺗﺎﻋﻼﻃا ﻲ ﺒﺷ ﻜ ﻧﺎﻬﺟ ﻪ ﻲ ا ﻳ و ﺖﻧﺮﺘﻨ ﻛ ﻪﻧﺎﺨﺑﺎﺘ ﺎﻫ د ر
سﺮﺘـﺳد
نﺎﮕﻤﻫ ﺖﺳا ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻪﻛ ﺎﺠﻧآ ﺎﺗ ، ﻐﺘﻣ
ﻴ ﺎﻫﺮ ي ﺷزﻮﻣآ ﻲ نﺎﺑز ،ﻢﻠﻌﻣ ﻞﺜﻣ ﺮﻈﻧ ،زﻮﻣآ
ـﻳ ﻪ شور و ﺎـﻫ ﺎـﻫ
ي
رﺪﺗ ﻳ ﺲ و ﺷزﻮﻣآ ﺖﻓﺎﺑ ﻲ
ﺳرﺮﺑ ﻲ هﺪﺷ ﺪﻧا .
ﺪﻤﻋ ة ﺶﻫوﮋﭘ ﻫ
ﻠﮕﻧا ﺖﻓﺎﺑ رد ﺎ ﻴ
ﺴ ﻲ ﻪﺑ
هﺪﺷ مﺎﺠﻧا مود نﺎﺑز ناﻮﻨﻋ ﺖﺳا
. نﺎﮔﺪﻨﻧاﻮﺧ ﻣ
ﻲ ﺪـﻨﻧاد
ﻛ ﺎﻫراﺰﺑا ﻪ ي ﺶﻫوﮋﭘ )
نآ لﺎﺜﻣا و نﻮﻣزآ ،ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ (
ـﻛ
ﺬـﻣ ﺖـﻓﺎﺑ رد ﻪ ﻛ
ﻬﺗ رﻮ ـﻴ هﺪـﺷ ﻪ
،ﺪـﻧا رد ًا
اﻳ ناﺮ -
ﺷزﻮﻣآ ﺖﻓﺎﺑ ﻲ
ﺟرﺎﺧ نﺎﺑز ﻲ
-
ﻧ هدﺎﻔﺘﺳا ﻞﺑﺎﻗ ـﻴ
ﺪﻨﺘﺴ . ،ﺲـﭘ ﺶﻫوﮋـﭘ
رﺎـﺑ رد ة ﻠﮕﻧا ـﻴ ﺴ ﻲ
ﻧازﻮﻣآ ﻲ ﻛ ﻠﮕﻧا ﻪ ﻴ ﺴ ﻲ ﻪﺑ ار ﺟرﺎﺧ نﺎﺑز ناﻮﻨﻋ ﻲ
ﻣ ﻲ ﺪﻧزﻮﻣآ
، ﻧ ﻴ ﺖﺳا دﻮﺧ ﺐﺳﺎﻨﻣ راﺰﺑا ﺪﻨﻣزﺎ .
ﺶﻫوﮋﭘ رﺎﺑ رد ة ﻫ شﻮﻫ ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ رد نﺎﺑز زﻮﻣآ ي نادﺎﺘـﺳا ﻪـﺟﻮﺗ درﻮﻣ و
ﻛ شزﻮـﻣآ نﺎـﺳﺎﻨﺷرﺎ
ﺖﺳا هﺪﺷ ﻊﻗاو نﺎﺑز .
ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ ،نﺎ ناﺮﮕﺸـﻫوﮋﭘ
ﻠﮕﻧا نﺎـﺑز نادﺎﺘـﺳا و ـﻴ
ﺴ ﻲ ـﻛ رﺎـﺑ رد ﻪ ة شﻮـﻫ
ﻫ ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ ﺶﻫوﮋﭘ ﻣ ﻲ ﻛ ﺪﻨﻨ ﺮﺘﺸﻴﺑ
ﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ زا ﺔ
رﺎﺑ - هدﺎﻔﺘﺳا نآ ﻣ
ﻲ ﻛ ﺪﻨﻨ . ﻫﺎﮔآ ﻲ
ﻫ شﻮـﻫ زا ﻴ
ﻧﺎـﺠ ﻲ
ﻧ نازﻮﻣآ نﺎﺑز ﻴ
ﺪﻨﻣزﺎ ، راﺰﺑا ي ﺮﺒﺘﻌﻣ ﺎﭘ و 1 2ﻳﺎ ﺖﺳا .
________________________________
________________________________
__
1. valid 2. reliable
ﻫوﮋﭘ ﻲﻧﺎﮔﺪﻨ ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ اﺮﺑ ﻛ
ﻮﻟﺎﺳ و ﺖ ي
) 2004 (
، تراﻮﺳا ) 1996 (
،
ﻤﻫ و تﺎﺷ ﻜ
نارﺎ ) 1998 (
،
رﺎــﺑ - نآ ) 1997 ( ﻟا ، ــﻴ ﻤﻫ و سﺎ ــﻜ نارﺎ ) 2003 (
، ﺘــﺳآ ﻴ ﺎــﺳ ﻦ ﻛ ﻓﻮﻠ ﻲﻜﻴ نﺎــﮔا و ) 2005 (
، رﺎــﭘ ﻛ و ﺮ
ﻤﻫ ـــﻜ نارﺎ ) 2004 ﻒـــﻟا،
(
، رﺎـــﭘ ﻛ ﻤﻫ و ﺮ ـــﻜ نارﺎ ) 2004 ب،
( ﭘ و ﻴ اﺮﺘ ـــﻳ
،زﺪ ردﺮﻓ ﻚـــﻳ و نﻮـــﺳ
مﺎﻬﻧرﺎﻓ ) 2004 ( ﺪﻧراد روﺎﺑ ﻛ
ﺑ ﻪ ﻴ
ﻫ شﻮﻫ ﻦ ﻴ
ﻧﺎﺠ ﻲ
ﺼﺤﺗ ﺖﻴﻘﻓﻮﻣ و ﻄﺑار ﻲﻠﻴ
ﺔ رادﺎﻨﻌﻣ ي درادﻮـﺟو .
اﺮﻳز ا ﻳ ﻦ ﺶﻫوﮋﭘ ﻫ ا رد ﺎ ﻳ
،ﺖﺳا هﺪﺸﻧ مﺎﺠﻧا ناﺮ ﻦﻳا زا
ور ﻤﻌﺗ ﻴ ﻢ ﻳ ﻪﺘﻓﺎ ﺎﻫ ي ﻪﺑ نﺎﻧآ ﮔاﺮﻓ ـﻴ ا ناﺮ ﻳ ـﻧاﺮ ﻲ
دﺮﺗ ﺎﺑ ﻳ
ﺖﺳا هاﺮﻤﻫ ﺪ .
ﭘﻴ
ﻟﻮﺴﻨﻗ و مﺪﻘﺸ ﻲ
) 1387 ( ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﻛ
رادﺎﻨﻌﻣ ﻪﻄﺑار ﻪ -
ﺪـﻧا ﺎﻣا ﻲﻛ - ـﺑ ﻴ ﻦ
هزﺎﺳ ﺎﻫ ي
ﻫ شﻮﻫ ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ ) شﻮﻫ ﺎﻫ ي
دﺮﻓ نورد ي
ﻣ ، ﻴ دﺮﻓ نﺎ ي ﺣ،
ﻣﻮـﻤﻋ ﺖﻟﺎ
،ﻲ ﻛ لﺮـﺘﻨ ﺶﻨـﺗ ( ﺎـﺑ
ﻘﻓﻮﻣ ــﻴ ﺼــﺤﺗ ﺖ ﻴﻠ ﻲ دراد دﻮــﺟو ﺸــﻣ .
ﻜ ﻮ ة ) 2009 ( ﻣﺎﻨﺸــﺳﺮﭘ زا هدﺎﻔﺘــﺳا ﺎــﺑ ﺔ
رﺎــﺑ - ﺮــﻤﻧ و نآ ة
ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ رد نﺎ ﻳ ﺖﻓﺎ ﻛ ﻄﺑار ﻪ ﺔ ﻨﻌﻣ ﺎ راد ي ﺑ ﻴ
ﻫ شﻮﻫ ﻦ ﻴ
ﻧﺎﺠ ﻲ ﻘﻓﻮﻣ و ﻴ ﺼﺤﺗ ﺖ ﻴﻠ ﻲ دراﺪﻧ دﻮﺟو .
اﻳ ﻦ
ﺘﻧ ﻴ ﺎﺑ ﻪﺠ ﻳ ﻪﺘﻓﺎ ﺎﻫ ي ﭘ ﻴ ﺸ ﻴ ﻦ ) ﻦﻤﻠﮔ 1995 ﺸﻫد،
ﻴ ﺮ ي 1385 (
ﺷآ دﺎﻀﺗ رد ﻜ
ﺖﺳا رﺎ . ﺎﺷ ﻳ ﺑ ﺪ ا ناﻮﺘ ـﻳ ﻦ
ﺘﻧ ﻴ ﻪﺑ ار ﻪﺠ
نآ راﺰﺑا ندﻮﺑ ﺐﺳﺎﻨﻣﺎﻧ
، ﻳ ﻨﻌ ﻲ ﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﺔ
داد ﺖﺒﺴﻧ قﻮﻓ .
ﻪﺑ ﻤﻫ ﻴ ﺪﺷ نآﺮﺑ ﺐﺒﺳ ﻦ ﻳ
ﺎﺗ ﻢ
ﻧﻮﻤﻧ رد ار ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ نآ ﺔ
ﺶﻫوﮋﭘ
ﺑ ﺮﺘﮔرﺰﺑ ﻴ ﺎﻣزﺎ ﻴﻳ زا و ﻢ ﻳ ﻪﺘﻓﺎ ﺎﻫ ي اﺮﺑ نآ ي وﺪﺗ ﻳ
ﻪﻣﺎﻨﺸـﺳﺮﭘ ﻦ ا
ي
اﺮﺑ ﺐﺳﺎﻨﻣ ي
نﺎﺑز ا نازﻮﻣآ ﻳ ﻧاﺮ ﻲ هدﺎﻔﺘـﺳا ﻛ ـﻨ ﻴ ﻢ . ،ﻊـﻗاو رد زا فﺪـﻫ
ﺶﻫوﮋـﭘ
ـﺿﺎﺣ ﺮ ، رﺎـﺠﻨﻬﺑ
زﺎﺳ ي ) اور ﻲﻳ ﺠﻨﺳ ﻲ رﺎﺒﺘﻋا و ﻳ ﺑﺎ ﻲ ( ﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﺔ رﺎﺑ - نآ
ﺘﻧ رد و ﻴ ﻬﺗ ﻪـﺠ ـﻴ وﺪـﺗ و ﻪ ﻳ ﻪﻣﺎﻨﺸـﺳﺮﭘ ﻦ ا
ي
ﺐﺳﺎﻨﻣ اﺮﺑ ي ﻫ شﻮﻫ ﺶﺠﻨﺳ ﻴ
ﻧﺎﺠ ﻲ ا ﻳ ﻧاﺮ ﻴ ﻧﺎ ﻲ ﺖﺳا ﻛ ﻣ ﻪ ﻲ ا رد ﺪﻨﻫاﻮﺧ ﻳ
ﻠﮕﻧا ناﺮ ﻴ ﺴ ﻲ ﺑ ﻴ ﺪﻧزﻮﻣﺎ .
3 - 2 - ﺶﺳﺮﭘ يﺎﻫ ﺶﻫوﮋﭘ
ا رد ﻳ ﻦ ﺶﻫوﮋﭘ ، ﻛ ﻣ ﺶﺷﻮ ﻲ اور دﻮﺷ ﻲﻳ هزﺎﺳ و ﺎﭘ ﻳﺎ ﻲﻳ ﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﺔ رﺎﺑ - نآ ﺮﺑ ار ا درو ﻛ دﺮ . ﺎﻨﺑ
ﻪﺘﺴﻳﺎﺑ ،ﻦﻳا ﺮﺑ ﻪﺑ ﺖﺳا
ﺶﺳﺮﭘ يﺎﻫ ﺮﻳز داد ﺦﺳﺎﭘ دﻮﺷ ه .
1 . آﻳ ا ﺎ ﻳ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻦ
، اور زا ﻲﻳ ﻟﻮﺒﻗ ﻞﺑﺎﻗ ﻲ اﺮﺑ ي ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ا نازﻮﻣآ ﻳ ﻧاﺮ ﻲ رادرﻮﺧﺮﺑ ؟ﺖﺳا
2 . آﻳ ا ﺎ ﻳ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻦ
، ﺎﭘ زا ﻳﺎ ﻲﻳ ﻟﻮﺒﻗ ﻞﺑﺎﻗ ﻲ اﺮﺑ ي ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ا نازﻮﻣآ ﻳ ﻧاﺮ ﻲ ﺑ رادرﻮﺧﺮ
؟ﺖﺳا
اﺮﺑ ي
ﻪﺑ ﺦﺳﺎﭘ ﺶﺳﺮﭘ ﺖﺴﺨﻧ
، ﻠﺤﺗ شور زا ﻴ
ﺄﺗ ﻞﻣﺎﻋ ﻞ ﻴﻳ
ﺪ ي ﺮﺿ زا مود ﺶﺳﺮﭘ و ﻳ
ﺎﭘ ﺐ ـﻳ ﺎ ﻲﻳ
ر و ﺎﻔﻟآ ﻜﻳ ﻣ هدﺎﻔﺘﺳا فﻮ ﻲ
دﻮﺷ .
3 - 3 - 1 - شور ﺶﻫوﮋﭘ
اﺮﺟا شور ي
ﺶﻫوﮋﭘ
ﻧدﻮﻣزآ ﻞﻣﺎﺷ ﻲ
راﺰﺑا ،ﺎﻫ ﺶﻫوﮋﭘ شور ، ﻪﻨﻳﺰﻣر راﺬﮔ ي ﺷ و ﻴ ﻮ ة اﺮـﺟا
ﻣ هداد حﺮﺷ ﻲ
دﻮﺷ .
3 - 3 - 1 - ﻧدﻮﻣزآ ﻲ ﺎﻫ
ﻪﺑ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ 600
ﻮﺠﺸﻧاد زا ﺮﻔﻧ ﻳ
ﻪﺘﺷر نﺎ ﺎـﻫ ي ﺑد ـﻴ ﺮ ي ﻠﮕﻧا نﺎـﺑز ـﻴ
ﺴ ﻲ ﺑدا ، ـﻴ ﻠﮕﻧا تﺎ ـﻴ ﺴ ﻲ و
ﻤﺟﺮﺘﻣ ﻲ 3
ﺪﺷ هداد ناﺮﻬﺗ رد هﺎﮕﺸﻧاد .
ﻀـﻌﺑ ﻲ
ﻮﺠﺸـﻧاد زا ﻳ
ﻪﻣﺎﻨﺸـﺳﺮﭘ نﺎ و ﺪـﻧﺪﻧادﺮﮕﻧﺮﺑ ار ﺎـﻫ
ﻲﺧﺮﺑ
ﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻢﻫ ﺔ
ﻮﺤﺗ شوﺪﺨﻣ ﻳ
ﺪﻧداد ﻞ . ﻊﻤﺟ رد 509
روآدﺮـﮔ ﻪﻣﺎﻨﺸـﺳﺮﭘ ي
ﺪـﺷ . نﻮـﻣزآ
هداد ندﻮﺑ لﺎﻣﺮﻧ داد نﺎﺸﻧ ﺎﻫ
ﻛ ﻪ 54
ـﻧﻮﻤﻧ ﺎـﺑ نﺎﮔﺪـﻨﻫد ﺦﺳﺎﭘ زا ﺮﻔﻧ ﺔ
ﺨﻨـﺳ ﺮـﺿﺎﺣ ﻴ
ﻖﺑﺎـﻄﺗ و ﺖ
ﺎﺑ و ﺪﻧراﺪﻧ ﻳ
ﺪﻧﻮﺷ فﺬﺣ ﺪ .
ا ﺮﺑﺎﻨﺑ ﻳ ،ﻦ ﻲﺳرﺮﺑ هداد ﺎﻫ ي ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ 455 ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﺮﻔﻧ .
3 - 3 - 2 - راﺰﺑا ﺶﻫوﮋﭘ
ا رد ﻳ ﻦ ﺶﻫوﮋﭘ
ﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ زا ﺔ
ﻫ شﻮﻫ ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ رﺎﺑ - نآ ﻤﺟﺮﺗ ﺔ
ﻋﻮﻤـﺳ ﻪـﻠﺣار ﻲ
هﺪـﺷ هدﺎﻔﺘـﺳا
ﺖﺳا . اﻳ ﻪﻣﺎﻨﺸـﺳﺮﭘ ﻦ 90
ﻮﮔ ـﻳ و ﻪ 15
ﻘﻣ هدﺮـﺧ ـﻴ دراد سﺎ . ا ـﻳ
ﻘﻣ هدﺮـﺧ ﻦ ـﻴ
سﺎ ﺒﻋ ﺎـﻫ
زا ﺪـﻨﺗرﺎ :
ﻞﺣ ﻪﻠﺌﺴﻣ
، ﺘﺨﺒﺷﻮﺧ ﻲ ، لﻼﻘﺘﺳا ،
ـﻧاور رﺎﺸـﻓ ﻞﻤﺤﺗ ﻲ
،
ـﺷ دﻮـﺧ ﻜ ﺎﻓﻮ ﻲﻳ ، ﻫﺎـﮔآدﻮﺧ ﻲ ﻫ ﻴ ﻧﺎـﺠ ﻲ ،
ﻊﻗاو اﺮﮔ
،ﻲـﻳ
ـﺑ ﻂـﺑاور ﻴ ﻦ دﺮـﻓ ي ، ﺒـﺷﻮﺧ ﻴﻨ
،ﻲ
ﺲـﻔﻧ تﺰـﻋ ،
ﻛ ﺗ لﺮـﺘﻨ ـﻜ ﺶﻧﺎ ، فﺎـﻄﻌﻧا ﺮﻳﺬـﭘ
،ي
ﺖﻴﻟﻮﺌﺴــﻣ ﺮﻳﺬــﭘ
ي ﻋﺎــﻤﺘﺟا ﻲ ، ﻟﺪــﻤﻫ ﻲ و زاﺮﺑادﻮــﺧ ي . ﻧدﻮــﻣزآ ﻲ ﺎﺑ ﺎــﻫ ــﻳ ﻪــﺑ ﺪ ﺶــﺳﺮﭘ ﺎــﻫ ي ﺞﻨــﭘ
ﺘﻣا ﻴ زﺎ ي ) ﻟ ﻜﻴ تﺮ (:
ﻲﻠﻜﺑ ﺎﺨﻣ ﻢﻔﻟ ) 1 ( ﻢﻔﻟﺎﺨﻣ ، ) 2 ( ، هزاﺪﻧا ﺎﺗ يا ) 3 ( ﻢﻘﻓاﻮـﻣ ، )
4 ( و ﻲـﻠﻜﺑ ﻢﻘﻓاﻮـﻣ
) 5 ( ﺪــــــــــــــــﻨﻫد ﺦــــــــــــــــﺳﺎﭘ .
ﻮﮔ،ﻪﺘﺒﻟا ــــــــــــــــﻳ ﻪ
ﺎــــــــــــــــﻫ ي
37،36،35،34،33،27،26،22،21،20،19،18،17،15،12،11،2
، 41،40
،
87،86،84،82،81،80،79،78،77،75،72،71،67،64،63،61،58،56،52،50،48،45
، 90 ﻪــﺑ ترﻮــﺻ
ﻌﻣ ﻜ هﺮﻤﻧ سﻮ راﺬﮔ ي ﻣ ﻲ ﺪﻧﻮﺷ .
3 - 3 - 3 - ﺷ ﻴ ﻮ ة اﺮﺟا
ﺪﻨﭼ رد ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻳ
ﻦ ﻛ ﻪﺑ سﻼ ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ فﺮـﻇ ار ﻪﻣﺎﻨﺸـﺳﺮﭘ نﺎـﻧآ و ﺪـﺷ هداد نﺎ 30
ﺎـﺗ 45
ﻗد ﻴ ﻪﻘ ﻛ ﻞﻣﺎ ﻛ ﻮﺤﺗ و ﺪﻧدﺮ ﻳ
ﺪﻧداد ﻞ .
3 - 3 - 5 - شور ﻲﺳرﺮﺑ هداد ﺎﻫ
ا رد ﻳ ﻦ ﺶﻫوﮋﭘ ﻪﺑ ، و ود ﻳ ﮔﮋ ﻲ ناور ﺠﻨﺳ ﻲ ﺎﭘ ، ﻳﺎ ﻲﻳ اور و ﻲﻳ ،هزﺎﺳ ﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﺔ شﻮﻫ ﻫ ﻴ ﻧﺎـﺠ ﻲ
رﺎﺑ - نآ ﻣ ﻲ زادﺮﭘ ﻳ ﻢ . درواﺮﺑ ﭘ ﺎﻳ ﺎ ﻲﻳ ﺎﻔﻟآ ﺎﺑ ي ﻛ
ﻣ مﺎﺠﻧا خﺎﺒﻧوﺮ ﻲ
دﻮﺷ ،
ﺑ ﺎـﻔﻟآ راﺪـﻘﻣ ﻪـﭼ ﺮـﻫ ـﻴ
ﺮﺘﺸ
ﺎﭘ ،ﺪﺷﺎﺑ ﻳﺎ ﻲﻳ
ﺑ ﺶﻫوﮋﭘ راﺰﺑا ﻴ
ﺖﺳا ﺮﺘﺸ . ﻣ زا ﻴ شور نﺎ ﺎﻫ ي نﻮﮔﺎـﻧﻮﮔ درواﺮـﺑ
اور ﻲـﻳ زﺎـﺳ ة ﻚـﻳ
و ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻳ
ﻠﺤﺗ شور ،نﻮﻣزآ ﺎ ﻴ
ﺄﺗ ﻞﻣﺎﻋ ﻞ ﻴﻳ
ﺪ ي ﻪﺑ ﻛ
ﺪـﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ رﺎ .
ا رد ـﻳ تﻻدﺎـﻌﻣ زا شور ﻦ
رﺎﺘﺧﺎﺳ ي اﺮﺑ ي ﺳرﺮﺑ ﻲ ﻄﺑار ﺔ ﺮﻈﻧ ي ﺑ ﻴ ﻦ ﻐﺘﻣ ﻴ
هزﺎﺳ و ﺎﻫﺮ ﺎﻫ
) اور ﻲـﻳ هزﺎـﺳ (
ـﻣ هدﺎﻔﺘـﺳا ﻲ
و دﻮـﺷ
ﺺﺧﺎﺷ ﺎﻫ ي نﻮـﭽﻤﻫ شزاﺮﺑ »
ـﺧ روﺬـﺠﻣ ﻲ
1« ، » ر ـﻳ ﺸ ﺔ
ﻣ روﺬـﺠﻣ ـﻴ
ﮕﻧﺎ ﻴ ﺎـﻄﺧ ﻦ ي درواﺮـﺑ
2«
،
اور ﺺﺧﺎﺷ ﻲﻳ
ﺎﻘﻣ ﻳ ﻪﺴ ا ي رﺎﻈﺘﻧا درﻮﻣ و3
» ﺒﺴﻧ شزاﺮﺑ ﻲ
« ﻣ شراﺰﮔ ﻲ
ﺪﻧﻮﺷ .
4 - ﻳ ﻓﺎ ﺘ ﻪ ﺎﻫ
4 - 1 - لوا لاﻮﺳ ﺶﻫوﮋﭘ
آﻳ ا ﺎ ﻳ اور زا ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻦ ﻲﻳ
ﻟﻮﺒﻗ ﻞﺑﺎﻗ ﻲ ﺑ اﺮ ي ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ا نازﻮﻣآ ﻳ ﻧاﺮ ﻲ رادرﻮﺧﺮﺑ ؟ﺖﺳا
ﻪﺑ ﺦﺳﺎﭘ ﻮﮔ ﻳ ﻪ ﺎﻫ ي ا ﻳ ﻦ
ور ﻪﻣﺎﻨﺸـﺳﺮﭘ ي
ﻚـﻳ ﻘﻣ ـﻴ سﺎ 5 ﻪـﺟرد ا ي ﻃ رد ـﻴ ﻟ ﻒ ـﻜﻴ تﺮ ) ﻲـﻠﻜﺑ
ﺎﺗ ،ﻢﻘﻓاﻮﻣ ،ﻢﻘﻓاﻮﻣ هزاﺪﻧا
يا و ﻢﻔﻟﺎﺨﻣ،
ﻲﻠﻜﺑ ﻢﻔﻟﺎﺨﻣ ( ﻣ مﺎﺠﻧا ﻲ دﻮﺷ . اﺮـﺑ ي درواﺮـﺑ اور ﻲـﻳ زﺎـﺳ ة
ﻠﺤﺗ ،ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻴ
ﺄﺗ ﻞﻣﺎﻋ ﻞ ﻴﻳ
ﺪ ي
مﺮﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ
ا راﺰـﻓا ﻳ ـﻤ
4سﻮ
هﺪـﺷ مﺎـﺠﻧا ﺖـﺳا
. هزﺎـﺳ و ﺎـﻫ
ﻮﮔ ﻳ ﻪ ﺎﻫ ي ا ﻳ زا ﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻦ :
لوﺪﺟ 1 - هزﺎﺳ ﻮﮔو ﺎﻫ ﻳ ﻪ ﺎﻫ ي ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ
يزاﺮﺑادﻮﺧ ﻲﻟﺪﻤﻫ ﺖﻴﻟﻮﺌﺴﻣﺮﻳﺬﭘيﻲﻋﺎﻤﺘﺟا فﺎﻄﻌﻧاﺮﻳﺬﭘي ﺶﻧﺎﻜﺗلﺮﺘﻨﻛ ﺲﻔﻧتﺰﻋ ﻲﻨﻴﺒﺷﻮﺧ يدﺮﻓﻦﻴﺑﻂﺑاور ﻲﻳاﺮﮕﻌﻗاو ﻲﻧﺎﺠﻴﻫﻲﻫﺎﮔآدﻮﺧ ﻲﻳﺎﻓﻮﻜﺷدﻮﺧ ﻲﻧاوررﺎﺸﻓﻞﻤﺤﺗ لﻼﻘﺘﺳا ﺧﻲﺘﺨﺒﺷﻮ ﻪﻠﺌﺴﻣﻞﺣ هزﺎﺳ
15
30
45
60
75
90 14
29
44
59
74
89 13
28
43
58
73
88 12
27
42
57
72
87 11
26
41
56
71
86 10
25
40
55
70
85 9
24
39
54
69
84 8
23
38
53
68
83 7
22
37
52
67
82 6
21
36
51
66
81 5
20
35
50
65
80 4
19
34
49
64
79 3
18
33
48
63
78 2
17
32
47
62
77 1
16
31
46
61
76 ﻪﻳﻮﮔ
________________________________
________________________________
__
1. chi-squared= x2
2. Root mean Square Error of Approximation 3. Expected Cross – Validation index 4. AMOS
ﺿﻮﺗ زا ﻞﺒﻗ ﻴ
ﺷ ﺢ ﻴ ﻮ ة ﺳرﺮﺑ ﻲ ا ﻳ
ﺋﺰﺟ ،لﺪﻣ ﻦ ﻴ
ﻣ هداد حﺮﺷ نآ تﺎ ﻲ
دﻮﺷ : هزﺎﺳ ﺎﻫ ي هدﺰﻧﺎـﭘ ـﻧﺎﮔ ﺔ
ﻻﺎﺑ
ﺑ هدﺰﻧﺎﭘ رد ﻴ
ﻀ ﻲ ﺣاﺮﻃ ﻲ ﻪﺑ و ﻚﻳ ﺑ ﻴ ﻀ ﻲ گرﺰﺑ ﻪﺑ ﺮﺗ مﺎﻧ
» ﻫ شﻮﻫ ﻴ ﻧﺎﺠ ﻲ
« هﺪﺷ ﻞﺻو ﺪﻧا
. ـﻤﻫ ﺔ
هزﺎﺳ
ﻢﻫ ﺎﺑ ﺎﻫ » ﺷاﺮﭙﻤﻫ ﻲ
1«
ﺑ و ﺪﻧراد ﻴ
نآ ﻦ
ﻪﻓﺮﻃ ود طﻮﻄﺧ ﺎﻫ
↔) ( ﻛ ﺸ ﻴ هﺪﺷ هﺪ ﺖﺳا . ﻪﻧﻮﮕﻧﺎﻤﻫ
ﻛ هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ رد ﻪ ﻚﻳ
د ﻳ ﻣ هﺪ ﻲ
ا رد دﻮﺷ ﻳ لﺪﻣ ﻦ 90 ﻐﺘﻣ ﻴ ﺮ ) ﻮﮔ ﻳ ﻪ ( دراد دﻮﺟو .
اﻳ ﻐﺘﻣ ﻦ ﻴ ﺎـﺑ ﺎﻫﺮ
طﻮﻄﺧ ﻚﻳ ﻪﻓﺮﻃ
←) ( ﻪﺑ زﺎﺳ ة
هﺪﺷ ﻞﺻو دﻮﺧ ﺪﻧا
. ﻐﺘﻣ ﺮﻫ ﻴ
ﻪﺑ ﻂﻘﻓ و ﻂﻘﻓ ﺮ ﻚـﻳ
طﻮـﺑﺮﻣ هزﺎـﺳ
ﺖﺳا .
ﺣاﺮﻃ زا ﺲﭘ ﻲ
ﻟوا نﻮﻣزآ ،لﺪﻣ ﺔﻴ
و ﻳ ﮔﮋ ﻲ ﺎﻫ ي
ﺪﺷ اﺮﺟا نآ .
نﻮﻣزآ
» ﻠﺻﺎﻓ ﺑﻮﻧﻻﺎﻫﺎﻣ ﻪ ﻴ
ﺲ
2« ـﻳ ﺎ
هداد ندﻮﺑ لﺎﻣﺮﻧ نﻮﻣزآ نﺎﻤﻫ داد نﺎﺸﻧ ﺎﻫ
ﻛ ﻪ 54
ﻧﻮﻤﻧ ﺎﺑ نﺎﮔﺪﻨﻫد ﺦﺳﺎﭘ زا ﺮﻔﻧ ﺔ
ﺨﻨﺳ ﺮﺿﺎﺣ ﻴ
و ﺖ
ﺎﺑ و ﺪﻧراﺪﻧ ﻖﺑﺎﻄﺗ ﻳ
ﺪﻧﻮﺷ فﺬﺣ ﺪ
، . ا ﺮﺑﺎﻨﺑ ﻳ ﻦ
،
ور ﺮﺑ لﺪﻣ نﻮﻣزآ ي
هداد ﺎﻫ ي
ﻪـﺑ طﻮـﺑﺮﻣ 455
ﺮـﻔﻧ
ﺪﺷ مﺎﺠﻧا . رﺎﺘﺧﺎﺳ تﻻدﺎﻌﻣ ي
اﺮﺑ ي درواﺮﺑ
ﻪﺑ لﺪﻣ شزاﺮﺑ ﻚﻳ
رﺎﻣآ نﻮﻣزآ ي
ﻣ
ـﻤﻧ دوﺪﺤ ﻲ
دﻮـﺷ .
، ﻠﺑ ـﻜ ﻪ
ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ
ﻣآ زا ﻴ هﺰ ا ي
نﻮﻣزآ عاﻮﻧا زا ﺎﻫ
ي رﺎﻣآ ي ﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﻲ ﻛ ﺪﻨﻨ . ﺪﻤﻋ ة ا ﻳ نﻮﻣزآ ﻦ ﺪـﻨﺗرﺎﺒﻋ ﺎـﻫ
زا : ﺧ روﺬﺠﻣ ﻲ
ﺧ روﺬﺠﻣ و ﻲ
ﺒﺴﻧ
،ﻲ ﺺﺧﺎﺷ » شزاﺮﺑﺎﻧ
3« ر ﻞﺜﻣ ﻳ
ﻣ روﺬﺠﻣ ﻪﺸ ـﻴ
ﮕﻧﺎ ﻴ ﺎـﻄﺧ ﻦ ي
درواﺮﺑ و اور ﺺﺧﺎﺷ ﻲﻳ
ﺎﻘﻣ ﻳ ﻪﺴ ا ي رﺎﻈﺘﻧا درﻮﻣ .
ﺧ روﺬﺠﻣ نﻮﻣزآ ﻲ
ﻓ ﻲ ﺿﺮﻓ ﻊﻗاﻮﻟا ﺔﻴ
ﺮﻔﺻ ﺮﻳز ار
ﻣ ﻲ ﺎﻣزآ ﻳ ﺪ :
ﺿﺮﻓ ﺔﻴ ﺮﻔﺻ : ﺑﻴ ﻦ ﻛ راﻮ ﻳ ﺚﺤﺑ درﻮﻣ لﺪﻣ ﺲﻧﺎ )
هﺪـﺷ هﺪﻫﺎﺸـﻣ (
ﺎـﺑ ﻛ راﻮ ـﻳ ﻪـﻌﻣﺎﺟ لﺪـﻣ ﺲﻧﺎ
) شزاﺮﺑ ﻛ ﻞﻣﺎ ( ﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﺎ
راد ي دراﺪﻧ دﻮﺟو .
رﺎﺘﺧﺎﺳ تﻻدﺎﻌﻣ رد ي
، ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﻤﻧ
ﻲ
ـﺑ ﺪـﻨﻫاﻮﺧ ﻴ
لﺪـﻣ ود ﻦ ﻻﺎـﺑ
ﺗوﺎـﻔﺗ ﻲ ﺪـﺷﺎﺑ
، ﻳ ـﻨﻌ ﻲ
ﻣا ﻴ ﺪﻧراوﺪ ﻛ
ﺧ روﺬﺠﻣ ﺺﺧﺎﺷ ﻪ
،ﻲ ﺪﺷﺎﺒﻧ رادﺎﻨﻌﻣ
ﺿﺮﻓ ﺪﻨﻧاﻮﺘﺑ ﺎﺗ ﺔﻴ
ﺬﭙﺑ ار ﺮﻔﺻ ﻳ
ﺪﻧﺮ . رد ﺶﻫوﮋـﭘ
ﺧ روﺬﺠﻣ ﺮﺿﺎﺣ ﻲ
ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ 7503 درواﺮﺑ
ﺎﻄﺧ لﺎﻤﺘﺣا و ﺖﺳا هﺪﺷ ي
ﺖﺳا ﺮﻔﺻ نآ .4
ا ﺮﺑﺎﻨﺑ ـﻳ ،ﻦ
ﺿﺮﻓ ﺔﻴ
ﻣ در ﺮﻔﺻ ﻲ
دﻮﺷ . ﻳ ﻨﻌ ﻲ درﻮـﻣ لﺪـﻣ ، ﺶﻫوﮋـﭘ
ﻧ رادرﻮـﺧﺮﺑ مزﻻ شزاﺮـﺑ زا ـﻴ
ﺖﺴ
، ﻪـﺘﺒﻟا
نﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﻛ
ﻣ رﺎﻣآ ﻲ ﻮﮔ ﻳ ﺪﻨ ﻛ
ﺧ روﺬﺠﻣ ﻪ ﻲ
ﻪـﺑ
ـﻧﻮﻤﻧ ﻢـﺠﺣ ﺔ
ﺮﺗﻻﺎـﺑ ود زا ـﻳ
ﺮـﻔﻧ ﺖﺴ
، ﺳﺎﺴـﺣ ﻴ ﺖ
ﺘﺳردﺎﻧ ﻲ
ﻤﻣ و دراد ﻜ
ﻪﺑ ﺖﺳا ﻦ هﺎﺒﺘﺷا
در ار لﺪﻣ ﻛ
ﺪﻨ . اﺮﺑﺎﻨﺑ ﻳ ﭘ ،ﻦ ﻴ ﻣ دﺎﻬﻨﺸ ﻲ ﻛ
ـﺧ روﺬـﺠﻣ زا ﺪﻨﻨ ﻲ
ﺒﺴﻧ ﻲ
دﻮﺷ هدﺎﻔﺘﺳا .
ا رد ﻳ ﻦ
،ﺶﻫوﮋﭘ
ـﺧ روﺬﺠﻣ ﻲ
ﺒﺴـﻧ ﻲ 96 / 1 ،ﺖـﺳا ﻳ ـﻨﻌ ﻲ شزاﺮـﺑ ﺎـﻣ لﺪـﻣ
________________________________
________________________________
__
1. covariance
2. Mahalanobis distance 3. badness of fit 4. CMIN=7503,<.000
