predictive power of Health Promotion Model constructs in relation to oral health behaviors among students in
Elementary school students year 2016-17
MitraMoodi1,GholamrezaSharifzadeh2, SedighehRamezani3, leilijalilian4
Background and Aim: Recognition of factors affecting oral health behaviors in students is a key step in promoting oral health. This study explored the predictive power of constructs in Pender’s Health Promotion Model vis-à-vis oral health behaviors among elementary students in 2016-2017 school year in Nehbandan.
Materials and Methods: .This cross-sectional study recruited 464 fifth- and sixth-grade Nehbandan-based elementary students who were selected through randomized cluster sampling method. The instrument included the standard questionnaire on constructs of the Health Promotion Model. The collected data were analyzed in SPSS-19 using one-way ANOVA, Pearson correlation, and independent t-test.
Results: Mean age of participants was 11.48±0.79 years. ANOVA showed significant differences between father’s education and the constructs of behavior (P=0.035), interpersonal influences (P=0.05), and situational influences (P=0.011) as well as between mother’s education and self-efficacy (P=0.022). There was a significant difference between gender and toothbrush use (P=0.001) and between gender and regular visit to the dentist (P=0.008). Regression analysis of factors related to oral health behavior showed that with the exception of the coefficients of negative activity-related affect, perceived benefits, perceived barriers and situational influences, the regression coefficients were significant between other constructs of the model and oral health (P<0.05).
Conclusion: Pender’s Health Promotion Behavior can be used as a tested model to change health behaviors.
Key Words: Predictive power, Pender’s Health Promotion Model, oral health behaviors, elementary students, Nehbandan city
Journal of Birjand University of Medical Sciences. 2018; 24 (4): 324-335.
Received: November 26, 2017 Accepted: January 15, 2018
1Associate Professor of Health Education and Health Promotion, Social Determinants of Health Research Center, Birjand University of Medical Sciences, Birjand, Iran.
2Assistant Professor of Epidemiology, Social Determinants of Health Research Center, Birjand University of Medical Sciences, Birjand, Iran.
3Corresponding Author;Graduate student of Health Education and Health Promotion, Student Research Committee, Social Determinants of Health Research Center, Birjand University of Medical Sciences,Birjand, Iran.
4Master of Science in Statistics, Birjand University of Medical Sciences, Birjand, Iran.
ییوگشیپ تردق هزاس یگدننک
قترا لدم یاه یا
ردنپ تملاس
شناد رد نادند و ناهد تشادهب یاهراتفر اب هطبار رد نازومآ
نادنبهن رهش ییادتبا عطقم
یدوم ارتیم فیرش اضرملاغ ،1
2هداز یناضمر هقیدص ، ، نایلیلج یلیل ،3
4
هدیکچ
هنیمز فده و ییاسانش: لماوع م ؤ
ّثر رب ذاختا یاهراتفر تشادهب ناهد و نادند رد شناد
،نازومآ یماگ رد یاقترا تملاس ناهد تسا .
رضاح هعلاطم هب
نییعت روظنم تردق
ییوگشیپ یگدننک هزاس یاه لدم ردنپ رد هطبار اب یاهراتفر تشادهب ناهد و نادند رد
شناد نازومآ ییادتبا رهش
،نادنبهن رد یلیصحت لاس 69
- 9463 .دش ماجنا
شور قیقحت نیا: هعلاطم یفیصوت - یور رب ،یلیلحت 393
شناد زومآ و مجنپ هیاپ ییادتبا مشش
نادنبهن رهش شناد .دش ماجنا
نازومآ
هب شور کیتامتسیس یفداصت رازبا .دندش هعلاطم دراو
،شهوژپ شسرپ همان درادناتسا سررب ی هزاس یاه لدم ردنپ دوب . هداد اه زا سپ
هب دورو مرن رازفا
SPSS
شیاریو(
96 کمک اب ،) نومزآ
یاه یرامآ زیلانآ سنایراو کی هفرط ، تست یاک ،یکوت یبیقعت تست ،رئوکسا
رشیف قیقد نوسریپ یگتسبمه بیرض و یطخ نویسرگر ، دش لیلحت و هیزجت
. د فیصوت و حرش یارب زین یفیصوت رامآ زا هدا
هدافتسا اه
.دش هتفای اه نیگنایم:
ّنس ی دارفا
،هعلاطم دروم 96
±/ 34 / 99 لاس دوب . رب ساسا جیاتن نومزآ
Anova
، نیب تلایصحت ردپ
و هزاس یاه
راتفر ( 543 / 5
= نیب یزاسوگلا ،)P
یدرف ( 53 / 5
= )P
و ریثأت یراذگ یتیعضو ( 599 / 5
= )P
و نیب زین تلایصحت ردام
و یدمآراکدوخ
( 522 / 5
= ) P
زا ردنپ لدم ینعم فلاتخا یراد
هدهاشم کاوسم یاهراتفر نیب فلاتخا .دیدرگ ( ندز
559 / 5 )P=
کشزپنادند هب هعجارم ،
( 554 / 5
= و )P
تیسنج ینعم زین راد .دوب یاتن
،داد ناشن ینویسرگر لیلحت ج ینعم طابترا
نیب یراد هزاس آراکدوخ یاه کرد یدم
،هدش
،راتفر هب تبسن تبثم تاساسحا ریثأت
راذگ هدن نیب یاه لمع حرط هب دهعت و یدرف ب
شناد نادند و ناهد تملاس راتفر ا نازومآ
دوجو
تشاد ( 53 /
>5 .)P
هجیتن یریگ یارب: رییغت یاهراتفر ناهد و نادند شناد نازومآ یم ناوت زا لدم یاقترا تملاس هب ناونع کی یوگلا درادناتسا هدافتسا
.دومن هژاو یدیلك یاه لدم:
،ردنپ تشادهب د ناه و
،نادند شناد نازومآ
،ییادتبا نادنبهن
دنجريب يكشزپ مولع هاگشناد يملع هلجم .
6931
؛ 42 ( 2 :) 942 - 993 .
:تفايرد 3 / 3 / 6931 :شريذپ 43 / 61 / 6931
رایشناد1
اقترا و تشادهب شزومآ ی
،تملاس یعامتجا لماوع تاقیقحت زکرم ؤم
ّث
،تملاس رب ر دنجریب یکشزپ مولع هاگشناد
.ناریا ،دنجریب ،
رایداتسا2
م یعامتجا لماوع تاقیقحت زکرم ،یژولویمدیپا ؤّث
،تملاس رب ر دنجریب یکشزپ مولع هاگشناد .ناریا ،دنجریب ،
لوؤسم هدنسیون3
؛ دشرا یسانشراک یوجشناد اقترا و تشادهب شزومآ
ی
،تملاس جشناد تاقیقحت هتیمک ،ییو
م یعامتجا لماوع تاقیقحت زکرم ؤّث
تملاس رب ر
،دنجریب یکشزپ مولع هاگشناد ، ،دنجریب
.ناریا :سردآ دنجریب - یرافغ نابایخ - دنجریب یکشزپ مولع هاگشناد -
ییوجشناد تاقیقحت هتیمک
:نفلت 56939953945
یکینورتکلا تسپ :
4
همدقم یکی زا صخاش یاه مهم هعسوت یگتفای
،اهروشک حطس
تملاس و یتسردنت دارفا
هعماج تسا
؛ هب یروط هک دوجو دارفا
ملاس و دنمناوت
، رزب گ نیرت هیامرس یلم کی هعماج بوسحم
یم دوش ( 9 .) نامزاس یناهج
،تشادهب تشادهب
ناهد ار کی
ترورض و یشخب زا تملاس یمومع رد مامت رمع یم دناد و
نایب یم دیامن هک تشادهب فیعض
ناهد و نادند یم دناوت ریثأت
قیمع رب تیفیک یگدنز دراذگب ( 2 .) تلاکشم ناهد
و ادند ن
،
هب دنچ هورگ میسقت یم
؛دوش جیار نیرت اهنآ یگدیسوپ اه
و
یرامیب یاه لاتندویرپ یم
دشاب هک بلغا زا یکدوک عورش
یم دوش ( 4 .)
نامزاس یناهج تشادهب ( 2594
WHO,
) ، لوادتم نیرت
سایقم کیژولویمدیپا یارب
شجنس یگدیسوپ
ار نادند
صخاش ( DMFT
نادند یاه
،هدیسوپ
،هدیشک میمرت
دش ه )
تسا هدومن یفرعم (
3 .) رب ساسا تاعلاطا یرامآ
طوبرم هب
یاهروشک ییاپورا
، 99 دصرد ناکدوک 9 - 92 هلاس
، لقادح کی
نادند هدیسوپ و ای کی نادند هداتفا (
DMFT=1
) دنراد .
نازیم نیا صخاش قبط شرازگ نامزاس یناهج تشادهب رد
ناهج 3 / 2 و یارب ناکدوک 92 هلاس رد اکیرمآ 4 / 2
، اپورا 9 / 2
،
اقیرفآ 4 / 9 و رد هقطنم هنارتیدم یقرش هک ناریا زین نآرد رارق
،دراد 2 یم دشاب . فده نامزاس یناهج
تشادهب رد
دروم
ناکدوک هقطنم هنارتیدم یقرش
ات لاس 2593 نیا هدوب تسا
هک صخاش رتمک DMFT
زا کی دشاب و نیا رد یلاح تسا
هک عویش یگدیسوپ نادند
رد شناد نازومآ 92 هلاس یناریا
رتشیب زا یاهدرادناتسا یناهج
نامزاس تشادهب
یناهج
م ی دشاب ( 4
، 3 .) رد ناریا نیا صخاش رد لاس یاه 9499 ،
9442 و 9469 هب بیترت : 3 / 9
، 4 / 9 و 6 / 2 هدوب تسا ( 4
، 3
،
9 .)
،یریگشیپ اهنت
هار یساسا یارب یریگولج زا
زورب
یگدیسوپ نادند
یم دشاب ( 9 .) رد هنیمز تبقارم زا س تملا
ناهد و
،نادند شور یاه یفلتخم زا
:لیبق کاوسم
،ندز
هدافتسا زا
نادندریمخ یاه
یواح
،دیارولف خن
،نادند لمکم
یاه دیارولف و هعجارم مظنم هب کشزپنادند داهنشیپ
هدش تسا ( 4 ) هک رد نیب نیا شور
،اه هدافتسا زا کاوسم و
خن
،نادند هداس
،نیرت م ؤّث نیرتر و نئمطم نیرت هار یارب شهاک
زورب کلاپ و یگدیسوپ نادند
اه یم دشاب ( 6 ).
تاعلاطم ریخا
رد
اکیرمآ ناشن هداد تسا هک شزومآ یاهراتفر هناریگشیپ
لثم
هدافتسا زا کاوسم و خن نادند و تانیاعم مظنم
یکشزپنادند
،
رد دنچ ههد ریخا رد هعماج اکیرمآ بجوم شیازفا دصرد
یدارفا هدش تسا هک هتسناوت
،دنا نادند یاه یعیبط دوخ ار رد
نینس رتلااب ظفح .دنیامن رد هنارتیدم یقرش
زین اهنت 95 - 45
دصرد ناناوجون شرازگ
هدرک دنا هک ود راب رد زور کاوسم
یم دننز ( 95 .)
تاعلاطم فلتخم
رد ناریا ناشن هداد دنا هک نازیم هدافتسا
زا خن نادند و کاوسم رد
شناد نازومآ نییاپ یم دشاب ( 99
،
92 .) هب ناونع لاثم هعلاطم روپکاپ و ناراکمه ( 9446 ) رب یور
شناد نازومآ رهش
،نیوزق ناشن داد هک طقف 94 دصرد زا
شناد نازومآ هنازور رابود کاوسم یم دننز ( 3 .) یسررب اه ناشن
هداد
،دنا لماوع یدایز رد نییاپ ندوب یاهراتفر یریگشیپ
هدننک
زا یگدیسوپ نادند
رد شناد نازومآ شقن دنراد
؛ نییاپ ندوب
داوس تملاس ناهد و د
،نادن عون
،شرگن دصق یراتفر
،درف
یاهراجنه
،ینهذ لرتنک
راتفر کرد
،هدش نییاپ ندوب
،یدمآراکدوخ عناوم
و عفانم کرد
،هدش تیساسح کرد
هدش
طسوت
،دارفا نس و لماوع یعامتجا - یداصتقا و
یگنهرف
، زا
هلمج نیا لماوع یم دنشاب ( 94
، 93 .) هدافتسا زا همانرب یاه
یشزومآ نودم و یبیکرت و هئارا تامدخ هناریگشیپ
، نیرتهب هار
یاقترا تملاس ناهد و نادند تسا ( 95
، 93 .)
رگا یشزومآ هک
هب دارفا هداد یم دوش
، ینتبم رب کی لدم
یشزومآ ( وگلا )
،دشاب شخبرثا رت هدوب و ییآراک هعلاطم ار لااب
یم درب . یکی زا یاهوگلا ج
عما و ییوگشیپ هدننک
یاهراتفر
هدنهداقترا
،تملاس یوگلا
ردنپ تسا ( 95 .) نیا لدم هک رد
لاس 9642 طسوت ردنپ هئارا دش ( 99 )،
زا یروئت یتخانش
قتشم هدش تسا هک ساسا و یوگلا نآ رب هیاپ هیرظن
یریگدای یعامتجا
ارودنب اب دیکأت رب لماوع یشزیگنا و بسک
یاهراتفر یتشادهب
یم شاب د ( 94 ).
نیا لدم هس هورگ زا لماوع
ار لماش یم دوش هک م ؤّث ر رب راتفر هدنهداقترا تملاس
ضرف
یم دنوش ( :
HAELTH PROMOTION MODEL 2009 )
9 هبرجت ) اه و یگژیو یاه یدرف ؛ 2 ) تاساسحا و
تخانش یاه
یصاصتخا راتفر
و 4 ) جیاتن یراتفر . موهفم تایبرجت و
تایصوصخ
،یدرف یموهفم تسا
هک هب تروص میقتسم و ای
میقتسمریغ زا
قیرط تخانش و فطاوع
،یراتفر راتفر ار تحت
ریثأت رارق هداد و لماش لماوع یصخش و یاهراتفر طبترم
یلبق یم دشاب
؛ یلاحرد هک موهفم تخانش و فطاوع صاخ
راتفر
، هب تروص میقتسم راتفر ار تحت ریثأت دوخ رارق هداد و
لماش هزاس ییاه زا هلمج : اوف دی و عناوم کرد
،هدش
یدمآراکدوخ کرد
،هدش فطاوع طبترم
اب
،راتفر
ریثأت هدنراذگ یاه نیب یدرف و ریثأت هدنراذگ یاه یتیعقوم تسا
.
روسفورپ
،ردنپ هزاس ییاه زا وگلا ار هک رد حیضوت راتفر رد
شیب زا 35 دصرد شهوژپ اه
ّثؤم ر هدوب
،دنا ییاسانش هدومن
تسا هک لماش : لماوع یصخش ضو(
تیع تملاس کرد
،هدش
دیاوف کرد
،هدش عناوم کرد
،هدش یدمآراکدوخ کرد
)هدش و
ریثأت تا نیب یدرف و تیامح یعامتجا یم
دشاب ( 99 .)
اب هجوت هب تیمها و شقن نادند اه رد نارود یکدوک
،
عویش دایز یگدیسوپ یاه
ینادند رد هورگ
ّنس ی ناتسبد و
تیعقوم دنمشزرا و ییلاط نس ناکدوک اتسبد ین زا رظن عورش
یگدنز هدیچیپ یعامتجا و
لماکت نادند یاه یمئاد ماجنا ،
هنیمز رد هعلاطم یاهراتفر
هناریگشیپ زا
یگدیسوپ نادند
رد
یم رظن هب یرورض یّنس هورگ نیا .دسر
یسررب رد یاه
ماجنا هلاقم ،هعلاطم نیا نارگشهوژپ طسوت هدش یا
رد هنیمز
یاهراتفر هناریگشیپ
زا یگدیسوپ د
،نادن رب ساسا نیا لدم رد
شناد نازومآ عطقم ییادتبا رد ناریا تفای دشن
؛ نیاربانب
هعلاطم رضاح اب فده نییعت ریثأت تردق ییوگشیپ یگدننک
زاس ه یاه لدم تملاس ردنپ
رد هطبار اب یاهراتفر تشادهب
ناهد و نادند رد شناد نازومآ ییادتبا رهش نادنبهن ماجنا .دش شور قیقحت
نیا هعلاطم یفیصوت - یور رب یلیلحت 393
رفن زا
شناد نازومآ و مجنپ هیاپ مشش
سرادم ییادتبا نادنبهن رهش
هعلاطم نیا رد .دش ماجنا زا ،
دادعت 94 ا هسردم ( ییادتب 4 هسدم
و هنارتخد 3
ره زا ،نادنبهن رهش رد دوجوم )هنارسپ هسردم
هسردم 49 شناد زا رفن آ
و مجنپ هیاپ نازوم مشش
هب تروص
بایغ و روضح تسیل ساسا رب کیتامتسیس یفداصت دراو
دندش هعلاطم دادعت عومجم رد(
393 )دندش هعلاطم دراو رفن .
و تبسن هسیاقم لومرف ساسا رب هنومن مجح جیاتن ساسا رب
هعلاطم یتورم و ناراکمه ( 94 ) اب 23 / 5 ،P=
53 / 5 ،a=
99 /
q=
و 534 / 5 ،d=
453 شور هب هجوت اب هک دش دروآرب رفن
نومن ه هشوخ یریگ یا
حلاصا بیرض اب 3
/ 9 هنومن مجح ، 393
رفن دش هتفرگ رظنرد .
نیا هعلاطم یاهزوجم بسک زا سپ یاروش زا مزلا
و هاگشناد یشهوژپ زا تیاضر ذخا اب زین
و شزومآ نلاوئسم
شناد یایلوا و شرورپ و نازومآ
هئارا اب یفرعم هکبش زا همان
اجنا نادنبهن ناتسرهش نامرد و تشادهب .دش م
یارب
عمج هداد یروآ ،اه
شسرپ زا نمهب هعلاطم همان
و روپ ناراکمه
( 96 ) دیدرگ هدافتسا روکذم همانشسرپ .
شسرپ همان یا درادناتسا
و شخبود ی دوب شخب هک لوا
هدنریگربرد نآ تاعلاطا
کیفارگومد و
شخب مود لماش نآ س
اؤ تلا طوبرم هب
هزاس یاه لدم یاقترا تملاس ردنپ
دوب هزاس . اه لدم ی
ردنپ تملاس ماش
ل : راتفر ( 93 لاؤس ) ، یدمآراکدوخ
( 95 لاؤس ) ، تاساسحا طبترم
اب راتفر ( 6 لاؤس )،
سایقم
تاساسحا تبثم
طبترم اب راتفر ( 3 )لاوس
، سایقم
ساسحا یاه ( یفنم 3 )لاوس ، عفانم کرد هدش ( 9 لاؤس ) و
عناوم کرد هدش ( 6 اؤس ل ) ، ریثأت هدنراذگ یاه نیب یدرف ( 4
س ؤ لا )،
ت ریثأ هدنراذگ ه ا ی عضو یت ی و دهعت هب حرط لمع دوب .
یدمآراکدوخ و راتفر هزاس ود رد
بلاق فیط هس هنیزگ یا
لماش : هنیزگ یاه
« ریخ
» ،
« یدحات » و
« یلب » هب زا :بیترت
ات رفص 2 یم یهدزایتما .دش
باستکا لباق هرمن بیترت نیدب
راتفر هزاس رد نیب
24 - 5 نیب یدمآراکدوخ هزاس رد و 25
- 5
دوب . هزاس تاساسحا یاه طبترم
اب راتفر
، سایقم تاساسحا
تبثم طبترم اب و راتفر سایقم ساسحا یاه یفنم زین ب ساسار
فیط 3 هنیزگ یا زا
ًلاصا زایتما اب
« 9
» ات یلیخ دایز زایتما اب
« 3
» هجرد یدنب .دش اب قیرفت ندومن هرمن شخب ساسحا
یفنم زا شخب ساسحا
،تبثم هرمن لک سایقم حا تاساس
طبترم اب راتفر یارب شناد نازومآ هک یم تسناوت هرمن یا نیب
29 - 93
،دشاب هب تسد آ م د . تلااؤس هزاس
عفانم کرد هدش
( 9 لاؤس ) زین بلاق رد فیط
3 هنیزگ یا
، زا
ًلاماک فلاخم اب
زایتما
« 9 » ات
ًلاماک قفاوم زایتما اب
« 3 » نیدب ؛تشاد رارق
بیترت هرمن لباق باستکا س نیا رد هزا
رد هدودحم 43 - 9 دوب
تلااؤس هزاس
عناوم کرد هدش ( 6 س ؤ لا ) کی یاراد فیط
هس هنیزگ یا لماش هنیزگ یاه
ًلاصا زایتما(
9 )،
ات
ّدح ی زایتما(
2 و ) دایز زایتما(
4 ) دوب هک هرمن لباق باستکا رد نیا رد ،هزاس
هدودحم 29
- 6 تشاد رارق .
هزاس ریثأت هدنراذگ یاه نیب یدرف
( 4 س ؤ لا ) ش لما ود شخب یاهراجنه نیب
یدرف و یزاسوگلا
نیب یدرف .دوب سایقم یاهراجنه نیب
یدرف یاراد فیط
هس هنیزگ یا ًلاصا :لماش (
زایتما 9 ) یّدحات ، (
زایتما 2 ) و دایز
( زایتما 4 ) .دوب هرمن لباق باستکا رد
نیا هزاس رد هدودحم
93 - 3 .تشاد رارق هزاس
یزاسوگلا نیب
یدرف ساسارب سایقم
ترکیل هس هنیزگ یا هنیزگ لماش ا :یاه
لاص تیاعر یمن دنک
( زایتما 9 ) ، یدودحات تیاعر
یم دنک ( زایتما 2 ) و
ًلاماک تیاعر
یم دنک ا(
زایتم 4 ) هک دوب هرمن لباق باستکا رد
نیا هزاس رد
هدودحم 6
- 4 .تشاد رارق اب
عمج ندومن هرمن شخب
یاهراجنه نیب
یدرف و یزاسوگلا نیب
،یدرف هرمن لک سایقم
ریثأت هدنراذگ یاه نیب یدرف یارب شناد نازومآ هب تسد دمآ هک
یم تسناوت هرمن یا نیب 23 - 4 دشاب . هزاس ریثأت هدنراذگ یاه
یتیعضو ( 3 لاؤس ) هزاس و دهعت هب حرط لمع ( 2 ؤس لا )،
خساپ ود یاراد هب
تروص یلب ( زایتما 9 ) و ریخ ( رفص زایتما )
وب د دن هرمن و لباق
باستکا رد
زا کی ره نیا
هطیح اه
هب بیترت : 3 - 5 و 2 - 5 .دوب
ت یارب أ ییایاپ دیی رد
نیا
،هعلاطم همانشسرپ طسوت
25 رفن زا شناد نازومآ هک اب دارفا دروم هعلاطم تقباطم دنتشاد
، یلو
رد هعلاطم تکرش هدشن هداد و
هب روط یفداصت باختنا
هدش
دندوب
، رد ود تبون هب هلصاف کی هتفه لیمکت درگ .دی
یگتسبمه هرمن
رد ود هلحرم هدیجنس دش
. بیرض یگتسبمه
هزاس مامت رد هعلاطم دروم یاه
یلااب ، 4 / 5 نییعت دیدرگ .
هب روظنم هیزجت و لیلحت هداد
،اه زا مرن رازفا
SPSS
شیاریو(
96 ) و نومزآ یرامآ یاه زیلانآ
سنایراو کی
هفرط ،
تست یاک ،یکوت یبیقعت رئوکسا
د تست ، رشیف قیق
ر ، رگ نویس
نوسریپ یگتسبمه بیرض و یطخ هدافتسا
دش . رامآ زا
هداد فیصوت و حرش یارب زین یفیصوت .دش هدافتسا اه
رد
نومزآ یمامت اه
، 53 / 5
P<
هب ناونع حطس ینعم یراد رد رظن
هتفرگ دش
.
هتفای اه ،شهوژپ نیا رد دادعت
393 شناد زومآ زا ییادتبا سرادم
ارق هعلاطم دروم ،نادنبهن رهش .دنتفرگ ر
نیگنایم
ّنس ی دارفا
تکرش هدننک رد هعلاطم 96
±/ 34 / 99 لاس دوب . یناوارف عیزوت
شناد رد نادند و ناهد تشادهب یاهراتفر هعلاطم دروم نازومآ
لودج رد ،سنج بسح رب کی
.تسا هدش هئارا اب
هجوت هب
بلاطم لودج 2 و رب ساسا جیاتن نومزآ زیلانآ سنایراو
کی
،هفرط نیب لایصحت ت ردپ و هزاس راتفر یاه
( 543 / 5
= ،)P
نیب یزاسوگلا یدرف
( 53 / 5
= )P
و ریثأت یراذگ یتیعضو
( 599 / 5
= )P
و تلایصحت ردام
و یدمآراکدوخ هزاس
( 522 / 5
= )P
زا لدم تملاس
،ردنپ نیگنایم رد فلاتخا اه
هدهاشم دیدرگ دج(
ا لو 2 و 4 ).
ن ات ی ج لحت ی ل سرگر ی نو ی غتم هب طوبرم لماوع ی
ر هتسباو یع ن ی
نادند و ناهد تشادهب راتفر هزاس هک داد ناشن
اه ی
دمآراکدوخ ی
، تبثم راتفر ساسحا زاسوگلا ،
ی ب ی ن درف ی و
لمع حرط دهعت ،
پی ش ب ین ی دننک ه اه ی و ناهد تملاس راتفر
شناد نادند دندوب نازومآ
( 53 /
>5 لودج()P
3 ).
لودج 1 - رد نادند و ناهد تشادهب یاهراتفر یناوارف عیزوت هسیاقم شناد
هعلاطم دروم نازومآ
راتفر تیسنج
یاك یرامآ نومزآ هجیتن رئوکسا قیقد تست و
رشیف
رسپ 202
= N
یناوارف )دصرد(
رتخد 252
= N
یناوارف )دصرد(
کاوسم زا هدافتسا یلب
( 4 / 33 ) 995 (
2 / 33 ) 945 46
/ 24
=
X2
2
=
df
559 /
>5
p
یهاگ (
93 ) 46 (
23 ) 94
ریخ (
4 / 44 ) 39 (
9 / 99 ) 993
دافتسا تاینبل و ریش زا ه یلب
( 4 / 33 ) 954 (
2 / 33 ) 94 929
/ 9
=
X2
2
=
df
33 / 5
=
p
یهاگ (
4 //
39 ) 26 (
2 / 34 ) 29
ریخ (
32 ) 93 (
34 ) 952
نادند خن زا هدافتسا یلب
( 6 / 33 ) 99 (
9 / 33 ) 93
Fisher0
43 / 3
=
X2
549 / 5
=
p
یهاگ (
39 ) 996 (
34 ) 943
ریخ (
6 / 49 ) 22 (
9 / 94 ) 39
هیوش ناهد زا هدافتسا یلب
( 9 / 39 ) 39 (
6 / 34 ) 94 33
/ 3
=
X2
2
=
df
563 / 5
=
p
یهاگ (
3 / 33 ) 929 (
9 / 33 ) 934
ریخ (
3 / 43 ) 44 (
3 / 93 ) 95
کشزپنادند هب مظنم هعجارم یلب
( 6 / 43 ) 49 (
9 / 93 ) 96 99
/ 6
=
X2
2
=
df
554 / 5
=
p
یهاگ (
3 / 35 ) 946 (
9 / 36 ) 949
ریخ (
49 ) 45 (
94 ) 39
لودج 2 - ا لدم فلتخم یاه هزاس هرمن نیگنایم هسیاقم هعلاطم دروم نازومآ شناد ردپ تلایصحت حطس بسح رب ردنپ تملاس ءاقتر
:*
9 اب 3 ( 54 / 5 ،)P=
4 اب 9 ( 594 / 5 ،)P=
3 اب 9 ( 553 / 5 ،)P=
:***
9 اب 3 ( 536 / 5 ،)P=
2 اب 3 ( 533 / 5 ،)P=
4 اب 3 ( 553 / 5 ،)P=
3 اب 2 ( 533 / 5 ،)P=
3 اب 4
( 553 / 5 ،)P=
:**
9 اب 4 ( 523 / 5 ،)P=
3 اب 9 ( 523 / 5 )P=
هزاس ردنپ لدم یاه ردپ تلایصحت
P-value
ANOVA 1داوسیب
24
= N X±SD ییادتبا
2 132
= N
X±SD لکیس
3 102
= N
X±SD ملپید
4 131
= N
X±SD و ملپید قوف
سناسیل 5
45
= N X±SD سناسیل قوف
رتلااب و 2
15
= N X±SD
اتفر ر 9 44
/
±9 92 / 93 94 /
±3 29 / 93 66 /
±3 62 / 92 96 /
±3 24 / 94 33 /
±4 / 93 / 92 44 /
±9 44 / 93
* 594 / 5
یدمآراکدوخ 2
44 /
±3 93 / 9 9 /
±95 39 / 9 96 /
±3 44 / 9 96 /
±3 49 / 9 59 /
±3 64 / 3 39 /
±9 45 / 9 99 / 5
ساسحا تبثم راتفر 4
35 /
±9 92 / 99 49 /
±3 54 / 94 49 /
±3 44 / 94 69 /
±3 23 / 94 43 /
±3 93 / 96 64 /
±2 94 / 94 29
/ 5
ساسحا ر یفنم راتف 3 93 /
±4 49 / 9 59 /
±3 23 / 9 44 /
±4 33 / 9 34 /
±4 95 / 9 53 /
±2 49 / 3 33 /
±4 29 / 9 539 / 5
کرد عفانم هدش 3 59 /
±9 26 35 /
±9 46 / 24 95 /
±3 92 / 24 99 /
±3 49 / 24 52 /
±3 63 / 26 66 /
±9 44 / 29 92
/ 5
کرد عناوم هدش 9 29 /
±3 93 94 /
±4 94 / 93 34 /
±4 23 / 93 34 /
±4 46 / 93 96 /
±4 44 / 94 45 /
±2 93 99
/ 5
نیب راجنه یدرف 9 92 /
±2 99 / 99 96 /
±2 92 / 99 99 /
±2 93 / 99 29 /
±2 94 / 99 45 /
±9 52 / 92 94 /
±2 59 / 99 36
/ 5
نیب یزاسوگلا یدرف
4 44 /
±2 95 / 3 59 /
±2 99 / 9 63 /
±9 42 / 9 93 /
±9 59 / 9 53 /
±2 42 / 9 43 /
±9 95 / 9 53 / 5
**
ریثأت یتیعضو یراذگ 99
/
±5 39 / 9 594
±/ 99 / 9 93 /
±5 36 / 9 99 /
±5 94 / 9 46 /
±9 59 / 2 99 /
±5 99 / 9 599 / 5
***
ت لمع هب دهع 59
/
±9 33 / 9 92 /
±9 33 / 9 93 /
±9 39 / 9 99 /
±9 93 / 9 53 /
±9 95 / 9 569 /
±5 94 / 42 9 / 5
ریثأت نیب یراذگ 29 یدرف
/
±3 49 / 99 34 /
±4 44 / 94 99 /
±4 39 / 94 39 /
±4 45 / 94 46 /
±2 43 / 94 33 /
±4 99 / 93 99
/ 5
لودج 3 - هزاس هرمن نیگنایم هسیاقم قترا لدم فلتخم یاه
یا نپ تملاس شناد ردام تلایصحت حطس بسح رب رد هعلاطم دروم نازومآ
لودج 4 - هزاس نویسرگر لیلحت را لدم یاه
شناد رد نادند و ناهد یتشادهب راتفر اب طابترا رد ردنپ تملاس یاقت نازومآ
ّیغتم لقتسم یاهر نوسریپ یگتسبمه بیرض
( )r درادناتسا ینویسرگر بیرض
( )Beta P-Value
R2
یدمآراکدوخ 563
/ 5 924
/ 5 553
/ 5
243 / 5
ساسحا تبثم راتفر 966
/ 5 - 949
/ 5 - 559
/ 5
ساسحا یفنم راتفر 995
/ 5 593
/ 5 565
/ 5
کرد عفانم هدش 594
/ 5 596
/ 5 992
/ 5
هدش کرد عناوم 959
/ 5 594
/ 5 996
/ 5
نیب یاهراجنه یدرف
299 / 5 - 562
/ 5 - 534
/ 5
نیب یزاسوگلا یدرف
499 / 5 - 929
/ 5 - 553
/ 5
ریثأت یتیعضو هدنراذگ 934
/ 5 - 529
/ 5 - 354
/ 5
لمع حرط دهعت 95
/ 9 - 243
/ 5 - 559
/ 5
ثحب فده زا ماجنا اطم هعل
،رضاح نییعت
تردق
ییوگشیپ یگدننک
هزاس یاه لدم تملاس
،ردنپ رد هطبار اب
یاهراتفر تشادهب
ناهد و
،نادند رد شناد نازومآ ییادتبا
رهش نادنبهن دوب .
سارب هتفای سا یاه
هعلاطم نیا ،
9 / 39 شناد دصرد نازومآ
زا هشیمه یسررب دروم کاوسم
هدافتسا یم دندرک جیاتن اب هک
هعلاطم یحلاف شناد یور رب هک ماجنا دزی رهش نازومآ
،دش
مه اد یناوخ در
( 25 ) مه . نینچ 4 / 26 دصرد زا دارفا دروم
،هعلاطم هنازور زا خن یم هدافتسا نادند دندرک
. هعلاطم جیاتن
یحلاف نمهب و یمک دصرد هک داد ناشن زین روپ زا
،دارفا خن زا
یم هدافتسا نادند هتفای اب هک دندرک
علاطم یاه رضاح ه
مه دراد یناوخ (
96 ، 25 ) رد . هعلاطم ماجنا و یلیکو طسوت هدش
رب ناراکمه شناد یور
درکرهش نازومآ خن را هدافتسا نازیم ،
نادند 4 / 93 دوب دصرد (
29 ) ناشن هک رتهب هدنهد
یبسن ندوب
شناد رد ،راتفر نیا ماجنا .تسا نادنبهن رهش نازومآ
رد
عومجم ک تسا نیا رگناشن اهرامآ نیا زا هدافتسا نازیم ه
خن
.تسا نییاپ ام روشک رد نادند رد
هعلاطم ماجنا هدش طسوت
،دش صخشمWang
32 دصرد ناناوجون
،یدئوس نادند خن زا
یم هدافتسا دندرک
( 22 هعلاطم .)
Alkurt
و
Peker
یور رب هک
دش ماجنا هیکرت رد یکشزپنادند هتشر نایوجشناد داد ناشن ،
هک 9 / 49 یوجشناد نیا دصرد
،نا یم هدافتسا نادند خن زا دندرک
( 24 ) . رضاح هعلاطم جیاتن 3
/ 96 دصرد ،داد ناشن 3
/ 96 دصرد زا
دارفا دروم
،هعلاطم هنازور
زا ناهد هیوش دیارولف هدافتسا
یم نمهب هعلاطم جیاتن اب یدودح ات هک دندرک مه روپ
یناوخ
راد د ( 96 ).
نینچمه 6
/ 22 دصرد ،هعلاطم دروم دارفا زا ره
شش هام رابکی هب کشزپنادند هعجارم
یم .دندرک رد علاطم تا
ناراکمه و یلیکو (
9465 )،
نمهب روپ ( 9465 ) و یدمحم یدیز
( 9463 ) هنیمز رد ناهد زا هدافتسا یاهراتفر
لف هیوش ،راددیارو
راتفر هعجارم کشزپنادند هب ره
9 هام
،رابکی نیرتمک یاراد
دوب یناوارف (
6 ، 96 ، 29 ) . قبط رب علاطم جیاتن
رضاح ه
،
92 و ریش زا هعلاطم دروم دارفا دصرد یم هدافتسا تاینبل
دندرک
ات هک
ّدح و ینیما هعلاطم جیاتن اب ی مه ناراکمه
دراد یناوخ
( 23 .) فیعض دیاش تفر ندوب
رکذ یاهرا شناد رد هدش
نازومآ
هب ،یسررب دروم کرد عفانم لیلد
کرد عناوم ،نییاپ هدش هدش
هب تبسن یفنم تاساسحا ،لااب یریگشیپ یاهراتفر ماجنا
هدننک
کرد یراتفر لرتنک و نادند یگدیسوپ زا رد نییاپ هدش
شناد .دشاب نازومآ یم ناشن جیاتن نیا
ینامز ،دهد
شناد و ناهد تشادهب یاهراتفر نازومآ ماجنا رتشیب ار نادند
یم هک دنهد 9
) یتشادهب یاهراتفر ماجنا رد دوخ ییاناوت هب
دنشاب هتشاد دامتعا ؛
2 ) راتفر ماجنا هب تبسن یتبثم تاساسحا
دنشاب هتشاد رظن دروم ؛
4 ) ردارب ،رهاوخ ،نیدلاو و
هک یدارفا
اهنآ یارب دنتسه وگلا
، دنشاب هتشاد ار رظن دروم راتفر
؛ 3 ) مظنم همانرب یاراد یارب
دهعتم و هدوب رظن دروم راتفر ماجنا
.دنشاب نآ ماجنا هب راتفر هب طوبرم لماوع جیاتن رب نادند و ناهد تشادهب
داد ناشن ،ردنپ تملاس یاقترا لدم یساسا تاضورفم هیاپ هک
هزاس راتفر هب تبسن تبثم ساسحا ،یدمآراکدوخ یاه ،
نیب یزاسوگلا هعت و یدرف
،لمع حرط د شیپ
ینیب دننک ه یاه
شناد رد نادند و ناهد تملاس راتفر .دندوب نازومآ
ساسا رب
هتفای یدمحم هعلاطم یاه ناراکمه و یدیز
هب ، یانثتسا
ّلعتم بیارض هزاس هب ق
کرد عناوم ،یفنم تاساسحا یاه و هدش
ریثأت هدنراذگ نیب یاه نیب درادناتسا ینویسرگر بیارض ،یدرف
هزاس هیقب دارفا رد ناهد تملاس راتفر اب ردنپ یوگلا یاه
ینعم دوب راد ( 6 هتفای نیا زا یشخب هک ) اح هعلاطم جیاتن اب
رض
اوخمه اد ین در ناراکمه و یرهم . دوخ هعلاطم رد زین
، نیب
ّیغتم ،یدمآراکدوخ یاهر ریثأت
هدنراذگ نیب یاه ساسحا ،یدرف
ناهد تملاس یتشادهب راتفر اب حرط هب دهعت و عناوم ،تبثم
،
داد ناشن یرامآ هطبار دن
فای نیا هک رضاح هعلاطم جیاتن اب هت
یم وسمه شاب
د نچمه . یو شرازگ ساسا رب نی
، زاس ه
راکدوخ اهریغتم ریاس زا شیب ،یدمآ ریثأت
هدوب راذگ (
23 ) هک
هتفای اب زین نیا وسمه رضاح هعلاطم یاه
.تسا هعلاطم رد
نمهب
،ناراکمه و روپ
ّیغتم ( لقتسم یاهر 2
/ 32 زا )دصرد
سنایراو
، نادند و ناهد تشادهب یاهراتفر ار
شیپ ینیب
دندومن هب ؛ یروط هب هک زج یاهرّیغتم کرد عفانم
ش و هد
ریثأت هدنراذگ یتیعضو یاه
، ریاس
ّیغتم ینعم اهر دوب راد
دن .
ّیغتم لقتسم یاهر (
2 / 99 دصرد حرط هب دهعت ،سنایراو زا )
شیپ وگلا تایضرف ساسا رب ار لمع دروم رد هک دندومن ینیب
کرد عناوم ،یدمآراکدوخ راتفر اب طبترم تاساسحا و هدش
ینعم دوب راد ( 96 کدوخ ،یحلاف هعلاطم رد .) کرد یدمآرا
هدش
یوق شیپ نیرت ینیب
نادند و ناهد تشادهب یاهراتفر هدننک
دوب ( 25 .) رد علاطم ه وWu Pender
لدم هک یارب ارHPM
لاعف دندومن نومزآ شزرو و یکیزیف تی یدمآراکدوخ ،
کرد یوق هدش شیپ نیرت
ینیب ناناوجون نایم رد راتفر هدننک
دوب ( 29 ) ات هک دح ضاح جیاتن اب یدایز دراد یناوخمه ر
. نیا
یم ناشن جیاتن شناد هک دهد
،مظنم همانرب یاراد نازومآ
ّهعتم دندوب نآ یارجا هب د
؛ یفرط زا ریثأت
هدنراذگ یاه
نیب نیدلاو( یدرف ؤم لماوع زا ،)نارهاوخ و ناردارب ،
ّث دهعت رب ر
شناد نیب رد حرط هب دندوب نازومآ
. همانرب رد نیاربانب یزیر
یارب یاقترا تفر و ناهد یتشادهب یاهرا شقن هب دیاب ،نادند
و نارهاوخ ،نیدلاو دوش هجوت ناردارب
؛ نآ رب هولاع
،
ب همانر یاب یشزومآ یاه نمض هک دوش یحارط یتهج رد د
شناد ندرکانشآ ،نادند و ناهد تشادهب دیاوف اب نازومآ
تیوقت کرد عناوم دوجو اب هک دشاب اهنآ رد هدیا نیا هدننک ،هدش
تیوقت اب یم یدمآراکدوخ
و ناهد تشادهب دنناوت ار نادند
ر دننک تیاع .
همانرب عون ره نمض رد رط زا یزیر
نیلوئسم ف
یاقترا هب ،عناوم شهاک یارب کمک یتشادهب یاهراتفر
.درک دهاوخ رب ساسا
،جیاتن نیب تلایصحت ردپ
و هزاس راتفر یاه ،
نیب یزاسوگلا یدرف
، ریثأت یراذگ
،یتیعضو تلایصحت
دام ر و
یدمآراکدوخ هزاس زا
لدم تملاس
،ردنپ یرامآ فلاتخا
زیم نیب زین یدیز یدمحم .دیدرگ هدهاشم دارفا تلایصحت نا
هزاس و کرد عفانم ،راتفر یاه عت و هدش
لمع هب ده
، هطبار
( داد ناشن یرامآ 96
) جیاتن زا یشخب اب هتفای نیا هک هعلاطم
( ناراکمه و یرهم .دراد یگنهامه رضاح 9444
،) رد
هعلاطم ؤم لماوع یسررب هب یا
ّث نادند و ناهد تشادهب رب ر رد
راوزبس دحاو یملاسا دازآ هاگشناد نایوجشناد لدم ساسا رب
یاقترا دنتخادرپ ردنپ (
23 اهنآ .) دوخ هعلاطم رد
، نیب
یدلاو تلایصحت ینعم فلاتخا یتشادهب یاهراتفر و ن
یراد
درک هدهاشم دن
ب هتفای نیا هک لاطم جیاتن ا
یناوخمه رضاح هع
دراد هعلاطم جیاتن .
Nagarajappa
ناراکمه و (
2594 زین )
دوب نآ رگنایب نییاپ تلایصحت حطس هک یناردام هک
یرت
تبسن یفیعض شرگن و شناد حطس ،دنتشاد تشادهب هب
؛دنتشاد نادند و ناهد حطس زا هک یناردام ،لباقم رد اما
یرتلااب تلایصحت گن یاراد ،دندوب رادروخرب
تبثم شر یرت
درکلمع و دندوب ناکدوک نادند و ناهد تشادهب هب تبسن اب هطبار رد یبسانم نادناد زا تبقارم
دنتشاد دوخ ناکدوک یاه (
29 .)
Kumar
و ناراکمه (
2594 ) هعلاطم رد دنداد ناشن یا
رد یرتهب یدرکلمع ،تلایصحت یلااب حوطس اب ناردام هک اهراتفر اب هطبار و ناهد یتشادهب ی
دوخ ناکدوک نادند
دنتشاد ( 24 نمهب .) ناراکمه و روپ داد ناشن
دن شیازفا اب هک
،نادند و ناهد تشادهب یاهراتفر ،ردام داوس حطس ،یزاسوگلا ریثأت
هدنراذگ کرد عفانم ،یتیعضو یاه ،هدش
ریثأت هدنراذگ نیب یاه لمع حرط هب دهعت و یدرف
شیازفا ،
یم دبای ( 96 ) ب زین هتفای نیا هک اتن ا
یناوخمه رضاح هعلاطم جی
یم ناشن جیاتن نیا .دراد شناد هک دهد
اهنآ نیدلاو هک ینازومآ
یرتلااب تلایصحت حطس زا راتفر ،دندوب رادروخرب
یاه
هدرک تیاعر رتشیب ار یتشادهب هب اهنآ نیدلاو و دنا
ناونع
هدش بوسحم اهنآ یوگلا ترابع هب ؛دنا
یعامتجا حطس رگید -
تلایصحت و یداصتقا
، ریثأت یتشادهب یاهراتفر رب یتبثم
و ناهد یم ای دنراد نادند
درک ضرف نینچ ناوت
، نتشاد
حت هب تلایص هلیسو ناونع
هجیتنرد و تاعلاطا بسک یارب یا
درف یهاگآ شیازفا
، فرلااب تابجوم ار یتشادهب شناد حطس نت
یم مهارف هنیمز دوخ هک دروآ
لاصا یارب یا یاهراتفر ح
و یتشادهب تسردان هب
ناهد تشادهب درکلمع دوبهب نآ لابند
و .تسا نادند هتفای هب هجوت اب زا هدافتسا راتفر نیب ،رضاح هعلاطم یاه
دروم دارفا تیسنج اب کشزپنادند هب مظنم هعجارم و کاوسم نعم فلاتخا ،هعلاطم ی
ا هدافتسا راتفر نیب و راد ،تاینبل و ریش ز
ناهد و نادند خن سنج اب دیارولف هیوش
یرامآ فلاتخا ،تی
.دشن هدهاشم یدمحم
ناراکمه و یدیز (
9463 هعلاطم رد ،) یا
ناونع تحت
« رد نادند و ناهد تملاس اب طبترم یاهراتفر
ردنپ لدم زا هدافتسا اب یتباید نارامیب
» یسررب هب عوضوم نیا
تخادرپ دن هتفای ساسا رب . علاطم یاه
راتفر و تّیسنج نیب ،یو ه
کاوسم ندز م فلاتخا ینع
دشن هدهاشم یراد ؛
ّیسنج نیب اما ت
پنادند هب هعجارم راتفر و ره کشز
9 فلاتخا ،راب کی هام
ینعم تشاد دوجو راد (
6 ) هتفای اب نآ لوا شخب هک یاه
رضاح هعلاطم وسمه نآ رگید شخب و وسمه ریغ
.تسا
نمهب ( ناراکمه و روپ 9465
) هعلاطم رد دوخ
، راتفر نیب
