Comparative Law Review

(1)

https://jcl.ut.ac.ir/

Online ISSN: 2423-3404 Autumn & Winter 2022-2023 Journal of

(JCL) DOI: 10.22059/jcl.2022.335657.634288

Comparative Study of the principle of Numerus Clausus in the intellectual property rights

Mehdi Zahedi^1 | Ebrahim Chavoshi Lahrood²

1. Corresponding Author; Associate Professor of Public and International Law, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran. Email: [email protected]

2. Ph.D. Student in in Private Law, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.

Email: [email protected]

Article Info Abstract

Paper Research:

Research Article

In the property of the physical assets, the legal interests that individuals can have in relation to assets, as well as its methods of conveyance are in limited numbers and specified molds. The issue, referred to as the principle of the Numerus Clausus, has been accepted in both civil law and common law systems. In our country, without mentioned principal under this title, its nature has been accepted. In recent decades, propertization is one of the impressive developments in the field of intellectual property rights and the question is whether, in this area, such as the property of physical assets, the principle of Numerus Clausus is applied or not? Therefore, in this research, while explaining the principle of Numerus Clausus and its justification, the necessity and method of its application in the field of intellectual property rights were investigated by descriptive-analytical method based on library studies and determined that the principle is not uniformly applied in the field of intellectual property rights and the standardization of intellectual property rights interests will be useful to the extent that there is a balance between the costs of restricting intellectual property owners in creating new property interests and the benefits of applying the Numerus Clausus.

Received:

2021/12/15 Accepted:

2022/05/29

Keywords:

Exhaustion Doctrine, Intellectual Property, In-Rem Rights, Numerus Clausus Principle, Tragedy of the Anti-Commons, The Principles of Unity in property.

How To Cite

Zahedi, Mehdi; Chavoshi Lajrood, Ebrahim (2022). Comparative Study of the principle of Numerus Clausus in the intellectual property rights.

Comparative Law Review, 13 (2), 553-575.

Publisher University of Tehran Press.

(2)

همانلصفود

تاعلاطم یقیبطت قوقح

لاس 31 هرامش ، 2 یپایپ هرامش ، 22

ناتسمز و زییاپ 3043

، 551 - 575 DOI: 10.22059/jcl.2022.335657.634288

یرکف تیکلام قوقح رد دودحم دادعت لصا یقیبطت یسررب

دهم ی دهاز

3ی

|

دورهلا یشواچ میهاربا

2

1 . لوئسم ۀدنسیون

؛ نیب و یمومع قوقح رایشناد هاگشناد ،للملا

.ناریا ،نارهت ،ییابطابط هملاع

:همانایار [email protected] m

2 . .ناریا ،نارهت ،ییابطابط هملاع هاگشناد یصوصخ قوقح یرتکد یوجشناد

:همانایار [email protected]

تاعلاطا هلاقم

هدیکچ

:هلاقم عون یشهوژپ

هقلاع یکیزیف لاوما رب تیکلام رد اخشا هک یقوقح یاه

یم ص هب تبسن دنناوت

ور ززین و دنشاب هتشاد لاوما زلاق و دودزدم دادزات ،ن، لازقتنا یازه

یازه

دوددم دادات لصا ناونع اب ن، زا هک عوضوم نیا .دراد یصخشم

(Numerus

clausus principle)

یم دای نمازک و هتزشون یقوزقح حازان ود رزه رد دوش لا

هتفریذپ نودزب زین ناریا قوقح رد .تسا هدش ناوزنع نزیا تزدت یلزصا هزکنیا

هزکنیا هزب هجوت اب .تسا هتفرگ رارق ریذپ دروم ن، تیهام ،دشاب هدش حیرصت ههد رد اه تیکلام ریخا ی ریگمزشی یلوزدت یرزکف تزیکلام قوزقح رد ییارگ

شهوژپ یلصا شسرپ ،هتشاد دزننام ززین هزوزح نزیا رد ای، هک تسا نیا رضاح

دادات لصا ،یکیزیف لاوما رب تیکلام یم لامعا دوددم

هزب ؟ریخ ای دوش روزانم

ۀوزدن و ترورض ،ن، یهیجوت ینابم و دوددم دادات لصا ،شسرپ نیا هب خساپ یفیصوت یشور اب یرکف تیکلام قوقح ۀزوح رد ن، لامعا -

ازسا رب یلیلدت

هناخباتک تاالاطم هب هجیتن نیا و دیدرگ یسررب یا

هدزشدای لزصا هک دم، تسد

هززب ززح رد تززخاونکی روززط یززمن لاززمعا یرززکف تززیکلام قوززقح ۀزو

و دوززش

هقلاع یزاسدرادناتسا هطقن ات یرکف تیکلام قوقح یاه

هک دوب دهاوخ دیفم یا

هنیزه نیب هقلاع داجیا رد یرکف لاوما ناکلام ندرک دوددم زا یشان یاه یاه

.دشاب رارقرب لداات دوددم دادات لصا لامعا زا یشان عفانم و دیدج یتیکلام

رد خیرات :تفای

22 / 90 / 1299

خیرات شریذپ :

90 / 90 / 1291

هژاودیلک :اه

ت لززصا لززصا ،دودززدم دادززا

زاجاف ،تیکلام یگیراپکی دزض

نیرتکد ،ینیع قوقح ،تاکرتشم .یرکف تیکلام ،قح یافیتسا دانتسا یدهم ،یدهاز

؛ میهاربا ،دورهلا یشوای (

1291 .) دادات لصا یقیبطت یسررب

یرکف تیکلام قوقح رد دوددم یقیبطت قوقح تاالاطم .

، 10 ( 2 ،) 550 - 575 .

رشان .نارهت هاگشناد تاراشتنا هسسؤم

(3)

555 ۀرود ،یقیبطت قوقح تاعلاطم

31 ۀرامش ، 2 ناتسمز و زییاپ ، 3543

همدقم لکش و تاطابترا رصع روهظ اب گ

ی ر ی داصتقا اه ی شناد نب ی

،نا اراد یی اه ی رکف ی شخب

لباق هجوت ی امرس زا ی تکرش اه ی راجت ی صاصتخا دوخ هب ار کلام قوقح و هداد

ی ت رکف ی

هب ناکم اهنت ناونع ی

مس امح ی ت م ؤ قوقح رث ی ا زا ی ن اراد عون یی ب ،اه ی ش زا پی ش مها زئاح ی ت هدش

.تسا جن،زا ا یی قوقح ظادل هب هک ی

لاعا دح ی روصت لباق یقوقح قلاع بی

ن ی ک و صخش ی

ک

ش ی ء یا هدیدپ کلام نامه ، ی

ت تنس حوهفم رد ی

ن،

تسا ارگ ، ی ش دج ی ارب ی رست ی کلام ی ت تنس ی

اراد هب یی اه ی رکف ی هب ا دوجو اب .تسا هدم، دوجو ی

ن

، ا هب ران ی هکن کلام قوقح ی

ت رکف ی رد

تهج وشت ی ق قلخ پ د ی هد اه ی رکف ی هیاپ یراذگ ام و تسا هدش ی

را دوددم و اه ی

ت اه ی امح یت ی

ن ن،

ی ز انبم رب ی رارقرب ی م لداات ی نا و هاماج عفانم پ

د ی ناگدنرو،د ات

یی ن م ی هب ،دوش غر حرط م

دی هاگد اه ی کلام یت ی

، نابم ی هدشدای مهم راث، دجاو و ربتام نانچمه ی

.تسا کلام قوقح رد ی

،ت

قوقح عون ی هک ی ک صخش یم دناوت هب تبسن ی

ک نچمه و دشاب هتشاد لام ی

ن لاق اه ی لاقتنا

ًلاماک ن،

صاخشا و تسا هدش صخشم

، ا زا جراخ ی ن بویرای من اه ی و دننک قفاوت دنناوت یا

هکنیا صاخ عون یدیدج ای

هب ار قح زا .دنرو، دوجو

دادات لصا ناونع تدت ن، زا هک عوضوم نیا

یم دای دوددم هب دوش

حاان یاهروشک مه رد تیکلام قوقح یساسا و یراتخاس رصنع ناونع

نماک و هتشون یقوقح هدش یلمع لا

یم و حاان مه یناهج یگژیو تفگ ناوت نردم یتیکلام یاه

تسا (

Davidson, 2008: 1603

) ًاضاب ،یرگید لصا ره لثم دوددم دادات لصا ،نیا دوجو اب .

ن، زا هک تسا هدوب وربور ییاهانثتسا اب یم هلمج

ۀدنورپ رد هسنارف روشک یلاع ناوید یأر هب ناوت

« رلاکلاک » لاس هب 1002 داجیا یارب یتیعونمم نوناق هک للادتسا نیا اب ن، رد هک درک هراشا

ج ینیع قوقح یم صاخشا هک تسا نیا ربرواب ،هدشن لئاق دید

هب دنناوت قوقح ،دادرارق جوم

نامه .دنیامن داجیا ار یدیدج ینیع و هتشاد انثتسا بنج ییار، نینی رودص ،دش هتفگ هک روط

تسا هدشن ن، زا ینادنی لابقتسا لمعرد (

،یتاونق 1001 : 100

؛

Reboul-Maupin, 2008: 106

.) ام روشک رد دنیره هدیقع ینیع قوقح ۀزوح رد نکیل ،هدشن ییاسانش ناونع نیا تدت یلصا

یمن صاخشا هک تسا نیا رب هب ار ینیع قح زا دیدج عون دنناوت

قوقح رد رگن نیا .دنرو، دوجو

هب تیکلام ۀدام هکنیا هی ؛تسا حرطم زین ینیع قح عون نیرتزراب ناونع

20 نینی یندم نوناق

سن صاخشا :تسا هتشاد ررقم یم لاوما هب تب

هقلاع زا یکی دنناوت یاه

1 - نیع زا معا ( تیکلام

؛)تافنم و 2

- ؛عافتنا قح 0

- ینیع قوقح دنیره .دنشاب هتشاد ار ریغ کلم هب قافترا قح

تیمها زئاح هک هچن، نکیل ،تسا هتفرگ رارق ییاسانش دروم نوناق رد هقیثو قح نوچمه یرگید هب هکنیا تسا لاق زا ریغ

قح یاه هتخانش ینیع قو قوقح داجیا قح صاخشا ،نوناق رد هدش

،نایزوتاک( دنرادن ار دیدج ینیع 1000

: 10 رب ران ناگدنسیون زا یخرب هک تسا رکذ نایاش .)

،یرفص و راولیپ( دنراد ینیع قوقح داجیا رد صاخشا یداز،

1000 : 221 ندش یتیکلام اب .)

(4)

رد دودحم دادعت لصا یقیبطت یسررب یرکف تیکلام قوقح

555

یم حرطم لاؤس نیا یرکف تیکلام قوقح ی، هک دوش

زین یرکف تیکلام قوقح رد هدشدای لصا ا

رد دوددم دادات لصا نییبت هب تسخن شسرپ نیا خساپ هب یبایتسد یارب ؟تسا لامعا لباق یم یتنس تیکلام قوقح و یرکف تیکلام قوقح رد لصا نیا لامعا تیاضو سپس و میزادرپ

ترورض راد یرکف لاوما هک یصاخ تیهام هب تیانع اب ار ن، زا یشان یاه یفیصوت یشور اب ،دن

-

هناخباتک تاالاطم اسا رب یلیلدت .داد میهاوخ رارق یسررب دروم یا

1 دودحم دادعت لصا ینابم و موهفم .

1 . 1 تیکلام موهفم .

مییامن هئارا تیکلام زا یفیرات هک تسا حزلا ،میزادرپب دوددم دادات لصا حوهفم هب هکنیا زا لبق ق هب دورو حزلتسم دوخ هتبلا هک هب هک تسا یورمل

تفگش روط یم هشقانم دروم یزیگنا

.دشاب

یبتارم یاراد تنطلس نیا هک کولمم رب کلام تنطلس زا تسا ترابع حلاسا رد تیکلام یم دنوادخ صاخ هک یقیقح حات تنطلس نوی ؛تسا و لاافا رب و دوخ رب ناسنا تنطلس ،دشاب

همذ هک یفسلف کلم و ،تسا ینیوکت تنطلس یعون هک ا یم ریبات زین هل و هدج هب ن، زا

1دوش

،یجرگ(

1015 : 11 تایاقاو تسد زا یدزی یئابطابط مظاک دیس زا لبق ات تیکلام هایش هقف رد .)

یم بوسدم یتسه یم هدج لوقم ءزج ار ن، ناهیقف رثکا یفسلف ران زا و دش

نیاربانب .دنتسناد

ب تیکلم ات دشاب هتشاد یجراخ دوجو یزیی هراومه دیاب تیکلام زین و درک روصت ناوتب ار ن، ر

،داماد ققدم( تسا روصت لباق دوجوم صخش رب اهنت 1007

: 11 زا تسا ترابع یقوقح تیکلام .)

لاقع هک تسا یرابتعا ،یقوقح تیکلام .)کولمم( یزیی رب )کلام( یسک طاحا و تنطلس رابتعا قم یقوقح و یقیقح صاخشا یارب هاماج زاین هب خساپ یانبم رب هتشاد رر

زین دقم عراش و دنا

هب هدرک اضما و هدرمش حرتدم ار ن، تیصو و ثرا ،دقع ،عیب لدا جوم ،یجرگ( دنا

1015 : 11 .)

نیا هک ییاجن،زا .تسا ام ثدب عوضوم ن، یرابتعا و یقوقح حوهفم رد تیکلام هک تسا یهیدب تم ضرع ،تیکلام عون أ

یقیقح کولمم و کلام هب اذل ،تسین یجراخ لص ،هدوبن دنمزاین مه

،یجرگ( دنشاب یرابتعا ود ره کولمم و کلام تسا نکمم 1015

: 12 .)

نوناق نیا داوم زا یخرب هب هجوت زا ًافرص و هدرکن فیرات ار تیکلام ناریا یندم نوناق یم هب .درب یپ ن، فاصوا زا یخرب هب ناوت ۀدام جوم

09 یم یندم نوناق تیکلام هک تفگ ناوت

ا قلطم یقح هرهب ظادل ز

ۀدام زا زین و تسا هناکلام ۀدافتسا و یرادرب 01

یراصدنا ،نوناق نامه

،نایزوتاک( تسا جاتنتسا لباق تیکلام قح ندوب 1000

: 190 .)

1 هن ضارعا زا یکی هک ییاراد ینای هدج . ضورزام شزققدت یارزب هزک تسا یتقیقح ضرع .تسا ییوطسرا ناگ

یمن دوجو ضورام نودب و دراد حزلا .دبای

(5)

یم بوسدم ینیع قوقح ،هدش طبترم ءیش کی هب تیکلام قوقح ،یتنس حوهفم رد .دوش

دراد حر قوقح رد هشیر ینیع قوقح حلاطصا

(Akkermans, 2008: 23)

نرق رد حوهفم نیا .

تسیب م دلفوه دنیره .تفرگ رارق شلای دروم اکیرما رد ًاصوصخ ،مکی و تسیب نرق لیاوا و

یم ینیع قح کی ار تیکلام یم یقلت یصخش قوقح ار ینیع قح نکیل ،دناد

هیلع هک دنک

هتسد ناسنا رگید زا نیامان و گرزب یا یم لامعا و زاربا اه

یو ،عقاو رد .دوش و ینیع قح ود ره

هب صاخشا نیب طابترا ار ینید یم رامش

ای کی هیلع تسا یقح ،ینید قح هک توافت نیا اب ؛درو،

ریثأت دلفوه درکیور .نیامان صاخشا هیلع تسا یقح ،ینیع قح هک یلاح رد نیام صخش دنی هتسد درکیور هب و تشاد اکیرما تیکلام یران رب یگرزب طباور زا یا

(

Bundle- of- sticks

)

م ن، اسا رب هک دش فورا

، هتسد هکلب ،تسین ءیش کی هب تبسن یقح ْتیکلام طباور زا یا

تسا صاخشا نایم یقوقح (

721 - Hohfeld, 1917: 720

) نوتسا کلب ران فلاخرب اذل . هک1

هطبار ار تیکلام یم کلم و صخش نیب یا

نیب طباور تیکلام یلصا یاپ دلفوه هاگدید زا ،تسناد

صاخشا تسا ءیش کی هب تبسن

(

Bell & Parchomovsky, 2004: 15

) نینچمه یو .

قوقح نیا هکلب ،تسین وملم ءیش حوهفم هب یزیی هب طوبرم ًامازلا ینیع قوقح هک دراد هدیقع یم داجیا زین یرکف تیکلام دننام وملمریغ یاهزیی دروم رد دوش

(

Hohfeld, 1917: 733

.)

راک یفیرات ئارا یارب یخرب تیکلام زا یدرب

، ینیع قوقح کیسلاک یران بویرای رد ار ن،

هتسد ار تیکلام ن، یانبم رب ،هدرک فیرات یم قوقح زا یا

هب هک دنناد هیلع یبوخ ،یضرف روط

ناهج

(Good gainst the world.)

یم بوسدم دوش

(

Davidson, 2008:1605

.)

1 . 2 . ماظن رد دودحم دادعت لصا هاگیاج و موهفم یاه

نماک و هتشون یقوقح لا

هقلاع تیکلام قوقح رد یم صاخشا هک یقوقح یاه

زین و دنشاب هتشاد لاوما هب تبسن دنناوت

ور لاق و دوددم دادات ،ن، لاقتنا یاه ناونع اب ن، زا هک عوضوم نیا .دراد یصخشم یاه

یم دای دوددم دادات لصا نماک و هتشون یقوقح حاان ود ره رد دوش

تفریذپ لا ه و تسا هدش

هب حاان ن، جوم لاق زا ًافرص یقوقح یاه

یم تیامح یصخشم یتیکلام یاه .دننک

شیپ نیا رب هتشون قوقح رب ینتبم یاهروشک قوقح عبنم ْنوناق هک تسا راوتسا ضرف

یم یقوقح تادهات یراصدنا ،دیامن ییاسانش ار تیکلام زا یصاخ لاکشا نوناق رگا نیاربانب .دشاب

مه ًافرص دیق لاکشا نی ،ور نیمه زا .دوب دنهاوخ یقوقح یارجا تنامض یاراد نوناق رد هدش

هب صاخشا یمن دادرارق هلیسو

و دنیامن داجیا ار یتیکلام و ینیع قوقح زا یدیدج عاونا دنناوت

هاگداد نوناق لصا اب داضت رد یرایتخا نینی هکاری ،دنتسین رادروخرب یرایتخا نینی زا زین اه

هب ناونع دوب دهاوخ یقوقح تادهات یراصدنا عبنم اهنت (

Merrill & Smith, 2000: 9

) دنیره .

1. Black stone

(6)

555

روشک رد دوددم دادات لصا ریذپ نایم رد ن، یارجا نکیل ،تسا ریگارف هتشون قوقح یاه

روشک فاطانا و یکشخ زا ،فلتخم یاه اهروشک نیا زا یخرب رد .تسا رادروخرب یتوافتم یریذپ

دوددم ،نامل، دننام هب ینیع قوقح لاق و دادات ندوب

دعاق کی ناونع ۀ

یم هتخانش یقوقح دوش

تسین هتفریذپ ن، هب تبسن ییانثتسا چیه هک

. (Akkermans, 2015: 19)

زا یخرب رد نکیل

روشک قوقح هسنارف رد .میتسه هجاوم صوصخ نیا رد ییاهانثتسا اب هاگ ،هسنارف نوچمه اه ناناد

سقت هتسد ود هب روشک نیا یم می

حرصم ینیع قوقح هک دنراد نیا رب هدیقع تسخن هورگ .دنوش

ۀدام رد 520 ار دیدج ینیع قوقح داجیا یداز، و رایتخا صاخشا و تسا یرصح یندم نوناق

یداز، دیدج ینیع قوقح داجیا رد صاخشا هک دنتسه رواب نیا رب یخرب ،لباقم طقن رد .دنرادن نیا رد یتیعونمم نوناق و دنراد لمع لاغ لوا هورگ ۀدیقع هتبلا .تسا هدرکن لامعا صوصخ

تسا

(Akkermans, 2008: 168)

. عمج رد یم هسنارف یقوقح حاان تیاضو یدنب نیا رب ناوت

یم ییارجا زین روشک نیا رد دوددم دادات لصا هک دوب هدیقع هب نکیل ،دوش

ریاس یکشخ و یتخس

تسین هتشون قوقح حاان یاهروشک

(Ibid, 169)

.

ب یقوقح تادهات عبنم اهنت بوصم نوناق هک یقوقح لصا نیا ،هتشون قوقح یاهروشک فلاخر

یم نماک یقوقح حاان رد ،دشاب هب .تسا هدش در لا

)تیکلام و تیلوئسم ،دادرارق( یصوصخ قوقح رد هژیو

هاگداد رد .دنتسه رادروخرب یقوقح لوصا و تادهات ندرک صخشم و فیرات یارب یتاذ تردق زا اه

ت رایتخا نیا هیجو هاگداد هک تسا هدش هتفگ ییاضق

یمیدق رایسب و هنیرید حوسر لد رد هک ار یلوصا اه

هتفهن یم ییارجا دنا یمن داجیا ار یدیدج لوصا دوخ یصخش ران یانبم رب یضاق ،عقاو رد و دننک

،دنک

یم هاسوت ار یمیدق دعاوق و لوصا هکلب دهد

(

Alschuler, 1996: 43

) ت دوجو اب . تواف

نایم هک ییاه

نماک و هتشون قوقح هاگداد تایران ،دراد دوجو لا

نماک یقوقح حاان یاه هب تیکلام صوصخ رد لا

هاگدید لاق ًافرص ،لمع حاقم رد و تسا کیدزن رایسب هتشون یقوقح حاان یاه ًاقباس هک ار یتیکلام یاه

هب دشاب هتفرگ رارق ییاسانش دروم یم تیمسر

اق نیا و دنسانش ل

داهن قیرط زا ًافرص یتیکلام یاه

نوناق دنتسه یرگنزاب و حلاصا لباق یراذگ (

.)

1 . 3 تیکلام یگچراپکی لصا .

لاق مسیلادوئف نارود رد

ْتیکلام یاه یم اطعا یلادوئف حاان هک هچن، .دوبن دوددم

هراومه ،درک

کی رد و دوب صاخ ناونع و زوجم هب یکتم میسقت

هب نیمز هکنیا نودب یدرکراک یدنب روط

دشر .دنتشاد ن، یور رب ار قوقح زا یفلتخم عاونا یدداتم صاخشا ،دوش میسقت یکیزیف لکشم نیمز صوصخ رد یلادوئف قوقح یگدنکارپ دش ثعاب داصتقا یجیردت رد رییغت .دوش از

ۀزوح ود ره رد تارییغت حزلتسم یتیکلام لاغ یاوتدم و حوهفم نیا هک دوب تسایس و یژولوئدیا

یم اعدا لگه .دش ققدم هسنارف ریبک بلاقنا اب ینوگرگد درادناتسا هک دنک

،تیکلام عفانم یزاس

(7)

یراتفرگ زا تیکلام یداز، یارب هزرابم صوصخ رد یشبنج نیا اب ،تسا ریگارف مسیلادوئف یاه

تسا هتسباو تیکلام یداز، هب صاخشا یداز، هک ضرف (

Rudden, 1987: 250

) نامز رورم هب .

هب تیکلام یلادوئف حوهفم اب تیکلام قلطم حوهفم هتسد ناونع

طباور هک فیاظو و قوقح زا یا

.تفرگ رارق لباقت رد ،دوب هدرک طولخم یمومع و یصوصخ ۀزوح ود ره رد ار یبسن و قلطم هبنج زا هیرگا هیراپکی حوهفم نینی یرایسب یاه

ایند رد ًلابق تیکلام زا یا شیپ ی

دوجو یلادوئف

زاب هب یتنس میژر هیلع یرکف شنکاو نکیل ،تشاد فیرظ ینیب

هتشذگ رد هچن، هب تبسن یرت

( بلاقنا نایرج رد یران لماکت نیا .دش رجنم ،تشاد دوجو 1700

- 1700 دوخ جوا هب هسنارف )

میژر رد دیدج ۀرود کی زاغ، و دیسر .دوب اپورا طاقن ریاس و هسنارف یتیکلام یاه

هب یشنکاو ناونع

نرق یقطنم تکم ،یلادوئف تنس هب 10

نوناق و یمور یتیکلام دعاوق ،مهدزون نرق نردم یسیون

هتشون یقوقح یلک لوصا لاق رد ار اهن، و داد رارق ینیبزاب دروم ار یگیراپکی لصا نوچمه ،هدش

هب تیکلام یگیراپکی لصا .تخاس حرطم تیکلام یئزج لصا هس لماش یبیرقت روط

:تسا رت

یدرکراک یکیراپکی و ،یقوقح یگیراپکی ،یکیزیف یگیراپکی (

Parisi, 2002: 13

.)

1 . 3 . 1 یکیزیف یگچراپکی لوصا .

شیارگ زا یکی عوضوم یکیزیف تامیسقت اب هلباقم ،نردم تیکلام قوقح حاان رد یمومع یاه

لام یکیزیف میسقت صوصخ رد .تسا تیکلام رد یگیراپکی یاقترا و تیکلام حاان دعاوق ،تیک

تیکلام یگیراپکی لکشم هتشون قوقح حاان .تسا تیکلام یکیزیف یگیراپکی دامن هتشون قوقح دوددم هک یدعاوق اب ار تسا هداد رارق هجوت دروم ،دوب تیکلام یقفا تامیسقت ۀدننک

(

Parisi,

2002: 17

) ۀدعاق هک ینامز زا تیکلام قوقح . نیمز قمع ات رع

حو رب تللاد هک 1

تد

یصخش هک دش ضرف نینی و تفرگ رارق ییاسانش دروم ،دراد نیمز صوصخ رد تیکلام یکیزیف یب ار ینیمز هک یم یرادیرخ دوخ هناداز، ۀدافتسا یارب یانام هنوگره زا ربخ

رادیرخ( دنک

نسحاب دورب لااب هک ردقره ن، یلااب یاضف و دورب نییاپ هک هزادنا ره ات نیمز ریز کلام ،)تین

یم ش نیمز ریز ای نیمز یلااب یاضف زا معا نیمز دروم رد ییاهاعدا هک یصاخشا لباقم رد و دو

یم حرطم میهافم هرابود مهدزون نرق یندم نیناوق لغا رد .تشاد دهاوخ قوفت و یرترب ،دننک

هب ،دوب تیکلام یقفا میسقت فلاخم هک تیکلام یمور نوناق ود ره رد .دش هتفرگ راک

1092

و هسنارف 1015 ،نیاربانب .دوب هدش لس ،دوش میسقت یقفا حطس دنی هب نیمز هکنیا ناکما ایلاتیا

کلام رفن کی هک ناکما نیا و دشاب دحاو صخش کی تیکلام رد دیاب نیمز یور و نیمز ریز .تشادن دوجو دشاب نیمز یور کلام یرگید و نیمز ریز ار یدعاوق متسیب نرق نیناوق حاجنارس

1. Ad Coelum: Cuius est solum eius est usque ad coelum et usque ad inferos (“Whoever owns the land owns the property all the way to heaven and all the way to the center of the earth”).

(8)

555

یقفا میسقت هک یم عونمم ار تیکلام

یب نوناق یوصت اب تکرح نیا زاغ، هک تشاذگ رانک درک

یج . لاس رد نامل، یب

11099 لاس رد ایلاتیا یندم نوناق و

21022 لیلاد زا یکی .تفرگ تروص

ریز یندام عبانم صوصخ رد صاخشا طباور میانت یارب هاماج رد دوجوم زاین یدرکیور نینی هرهب قح و نیمز زا یرادرب

دوب ن،

(

Parisi, 2002: 20

).

هکاری ،تفرگ رارق داقتنا دروم یکیزیف تدحو ۀدعاق ندش هتشاذگ رانک متسیب نرق نایم رد هب یم ضقن ار تیکلام تدحو نردم ۀدیا تدش تیکلام ،یتنس یران یانبم رب نینچمه .درک

نیمز یور یاضف هب تبسن میسقت لباقریغ یقح -

دور لااب هزادنا ره -

ریز و نیمز - هک ردقیره

دور نییاپ - یم روصت .دوب داضت رد هدشدای یران اب تیکلام یقفا میسقت و دش

1 . 3 . 2 یقوقح تدحو لصا .

یارب کلام هب قلطم تردق یاطعا ،تیکلام قوقح صوصخ رد برغ یایند تامازلا زا رگید یکی حاص یخرب هاگدید زا .تسا دوخ تیکلام لامعا هتخانش ناران

لام ،هدش زا تسا ترابع تیک

هقلطم تموکح و تنطلس نیا رب .دراد جراخ ملاع یایشا هب تبسن دارفا ریاس ربارب رد درف کی هک یا

، حاص( تسا رفن کی تیکلام یارب کلام لائدیا دادات ،هدوب قلطم یقح تیکلام ، اسا 1000

:

101 روشک مه نیناوق ًابیرقت .) هراشا تیکلام ندوب قلطم هب ییاپورا یاه

هدرک یکیدزن تبارق هک دنا

ۀدام ،لاثم یارب .دراد تیکلام یگیراپکی لصا اب 52

هسنارف یندم نوناق یم حیرصت 0

هک دنک

هرهب یارب تسا یقح تیکلام قلطم هب یزیی لاقتنا و یدنم

رد هررقم نیمه نیع ابیرقت .تلاح نیرت

یندم نوناق 1015

هب .دراد دوجو ایلاتیا فارگاراپ یهباشم روط

090 یب نوناق . یج . حیرصت نامل، یب

یم

2دنک یم زیی کی کلام هک هنوگره زا و دنک راتفر دهاوخب هک یروطره ن، صوصخ رد دناوت

ۀدام .دیامن یریگولج نارگید تلاخد 09

ندوب قلطم ندادرارق هجوت دروم اب زین ناریا یندم نوناق

:تسا هتشاد ررقم تیکلام قح

« دوخ کلمیام هب تبسن یکلام ره عافتنا و فرصت هنوگ همه قح

هک یدراوم رد رگم دراد نوناق

ءانثتسا هدرک دشاب .»

هب ثدب لباقریغ قلطم تیکلام هک یلاحرد ران

یم .تسین ناس، نادنی یعاشم تیکلام رد ن، لامعا نکیل ،دسر

1 . 3 . 3 یدرکراک یگچراپکی لصا .

ح تسب لک زا رتمک ار یزیی هدوبن زاجم کلام ،حور قوقح رد ،هناکلام تردق و تازایتما ،قوق

زاجم دوددم و ییانثتسا دراوم رد ًافرص ،تیکلام زا رتمک یدطس رد قوقح لاقتنا .دیامن لقتنم

1. BGB, Paragraphs 1012-17

2. Article 952 of the Italian Civil Code of 1942

3. “Ownership is the right to enjoy and dispose of things in the most absolute manner”.

4. “May deal with the thing as he pleases and exclude others from any interference”.

(9)

یم هدرمش دش

(

Parisi, 2002: 16

) ناینب یلادوئف نارود رد دنیره . نورق تیکلام قوقح یاه

هب ییاطسو هب یلادوئف حاان نکیل ،دوب یمور یثدب لباقریغ روط

هتفریذپ حوهفم جیردت زا هدش

تخاس نوگرگد ار تیکلام حاص نیمز یور رب یفلتخم نیوانع هب صاخشا دش جوم و

هکت یارب دیدج نیناوق .دنشاب هتشاد ار دوخ صاخ عافتنا ن، زا ،هدش یقوقح یدرکراک ندش هکت

تیبولطم یاراد هک یتیکلام صاخ قوقح زا ًافرص و دندرک داجیا تیدوددم تیکلام ،دوب یعامتجا

هب تیامح فرط نیا .دندرو، لمع

لصا زا مهم ۀولج کی ،صاخ یتیکلام تابیترت زا یراد

یم رارق نردم تیکلام قوقح یانبریز هک تسا تیکلام یگیراپکی دریگ

(

Parisi, 2002: 15

) .

توافتم ینیع قوقح داجیا زا یریگولج ،لصا نیا فده اب

هب هک هچن،

یقوقح حاان رد تحارص

سانش یداز، نیرتکد اب راکش، داضت رد ،دوددم دادات ِلصا ریخا یهدنامزاس .تسا ،هدش ییا

هب هک تسا یدادرارق یم یتیدوددم هنوگره نودب دادرارق نیفرط ،ن، جوم

دنیامن قفاوت دنناوت

(

Merrill & Smith, 2000: 68-69

) شنت جوم تیکلام و دادرارق میاداراپ نایم یگناگود .

صا نایم یمومع هدش تیکلام قوقح رد یزاسدرادناتسا یارب یعامتجا زاین و یدادرارق یداز، ل

و ییاسانش اب ار یدادرارق یداز، اهن، .تسا هدیدرگ سکانم ییاپورا نردم نیناوق مه رد هک هب و هداد اقترا نیامان و نیام یاهدادرارق یارجا مه روط

تلاماام رد صاخشا رایتخا نامز

رک دوددم ار یتیکلام هد

لاق بویرای رد هک ار یتلاماام ًافرص و دنا درادناتسا یاه

یلبق ۀدش

هتسناد ییارجا دشاب هدش حاجنا دنا

.

2 دودحم دادعت لصا یهیجوت ینابم .

لاس رد حاص ریخا یاه هب ار دوددم دادات لصا ناران

هدرک هیجوت دنمدوس راتخاس کی ناونع .دنا

وم دوددم دادات لصا ،هاگدید نیا زا لقن رد تیکلام زا دلوم ۀدافتسا و دنمدوس لدابت یاقترا ج

هکت شهاک ،تلااقتنا و هب کمک و ثلاث صاخشا تاعلاطا نیزه تیریدم و تیکلام ندش هکت

یم تیکلام قوقح دییأت .دوش

2 . 1 تلااقتنا و لقن لیهست .

نیا دوددم دادات لصا هیجوت رد ینلاوط نایلاس نیا هک تسا هدش هتفگ نینی

جوم لصا

درادناتسا یم تلااقتنا و لقن لیهست و ینیع قوقح یزاس دوددم دادات لصا هک یتروصرد و دوش

یئزج قوقح حاسقا و عاونا هب یعوضوم ظادل هب تیکلام قوقح ،دشاب هتشادن دوجو میسقت یرت

یم ثعاب و هدش یم رارق هلماام دروم هک یتیکلام صوصخ رد تاعلاطا سک هک دوش

،دریگ

زه هنی هب ار یدایز یاه تیکلام لاقتنا و لقن رد نیگنس نیزه نیا تسا یهیدب .دشاب هتشاد لابند

درک دهاوخ داجیا عنام (

) دنورپ رد زمله یضاق . ۀ

« هیلع نوسناج

(10)

553

نوتیو

1» لسن یارب درادن قح کلام هک تشاد راهظا دیامن داجیا دیدج ناکلام نیوانع هدنی، یاه

.

حاص لاقتنا دندقتام ناران تسد یارب تیکلام یریذپ

رد و هدافتسا حطس نیرتلااب هب نتفای

هب دوددم دادات لصا ،نینچمه .تسا یرورض یعامتجا هافر شیازفا ،هجیتن اب میقتسم روط

شیپ قیرط زا هک تیکلام لاقتنا رب هجومریغ تاقییضت دوددم طورش ینیب

داجیا جوم هدننک

رب تیدوددم یم تیکلام لاقتنا رد نیفرط یداز،

یم هلباقم ،ددرگ .دنک

2 . 2 نیزه شهاک. ۀ

یبایزرا و تاعلاطا

َا یبایزرا لکشم اب هلباقم ،دوددم دادات لصا یارب رگید هیجوت هب .تسا تیکلام دیدج لاکش

هب صاخشا رگا ،رگید ترابع رخ ،دننک داجیا ار یتیکلام دیدج لاکشا دنشاب رداق هناداز، روط

نارادی

تیکلام نینی هوقلاب ثعاب رما نیا .دوب دنهاوخ تاعلاطا سک زا ریزگان یبایزرا تهج ییاه

هنیزه شیازفا دش دهاوخ رازاب نلاااف تاعلاطا یاه

(

Rudden, 1987: 264

.) قوقح فلاخرب

،ینید یصاخشا هیلع قوقح نیا هکاری ،تسا رتراوشد تیکلام قوقح رد علاطا سک و قیقدت

جا لباق دنرادن نیفرط نیب صوصخ دادرارق دافم هب یسرتسد چیه هک تسار (

Hansmann &

Kraakman , 2002: 347

) و نامز فرص زا رایان یتیاضو نینی رد ثلاث صاخشا ،عقاو رد .

لاق ییاسانش و یبایزرا تهج یرتشیب نیزه ن، ۀدوددم مه ات دوب دنهاوخ یتیکلام دیدج یاه

اجت کترم مه و دنسانشب ار یرادیرخ ناکلام زا ار ن، دنشاب رداق هکنیا مه و دنوشن صغ و زو

لاس میمصت رد ینارگن نیا .دنیامن 1002

ۀدنورپ رد

« یلیب هیلع لپک

2» هب و هدش حرطم جوم

تیکلام ِلاثم ،صوصخ نیا رد .تسا هدش در قافترا قح زا دیدج و لومامریغ عون کی ن،

ب ؛تسا هدش حرطم تعاس دروم رد هبنشود رد تعاس زا هدافتسا قح یکلام رگا هک تروص نید

هب هک دیامن لقتنم یرگید هب ار ن، و داجیا ار هبنشود زور رد تعاس زا هدافتسا قح ن، جوم

هبنشود یم یرادیرخ ار یتعاس هک یرگید صخش ره ،دشاب هدنریگ لاقتنا هب قلاتم اه دیاب دنک

دن ار هبنشود قح ،صاخ تعاس حادک هک دنک قیقدت درا

(

(Merrill & Smith, 2000: 27

.

لاق مه رد تاعلاطا زادرپ نیزه ،دیدج و لومامریغ یتیکلام قوقح داجیا نیاربانب یاه

و صاخ راتخاس یتیکلام دحاو کی هچنانی ،رگید ترابع هب .داد دهاوخ شیازفا ار تیکلام قوقح رب یتیکلام نینی یت، یلامتحا نابحاص ،دشاب هتشاد یلومامریغ هنیزه لمدتم ،ن، ییاسانش یا

تیکلام ای، هک دوب دنهاوخ هجاوم هلئسم نیا اب زین رازاب نلاااف رگید یوس زا و دش دنهاوخ هجاوم ن، اب هک یرگید ا

.هن ای دراد یلومامریغ و صاخ راتخاس نانی ،دن

1. Johnson v. Whiton, 34 N.E. 542, 542 (Mass. 1893).

2. Keppell v. Bailey, 39 Eng. Rep. 1042 (Ch. 1834).

(11)

2 . 3 تیکلام زا دلوم سایقم و هزادنا ظفح .

حاص زا یخرب هک دنرواب نیا رب ناران

شیب تامیسقت حدع لصا راث، زا دوددم دادات لصا زا

دح

رد .دومن دم،راک ۀدافتسا عبانم زا ناوتب قوقح نیا سانم ۀزادنا ظفح اب ات تسا تیکلام قوقح رد تاکرتشم اجاف زورب عنام ،دنمشزرا و دوددم عبانم رد راصدنا داجیا اب تیکلام قوقح ،عقاو

(Tragedy of the commons)

نیا رد یم عبانم هکت زا یریگولج اب لاح نیع رد و دوش هکت

شیب ندش زا

تاکرتشم دض اجاف اب ،عبانم زا دم،راکان ۀدافتسا ،هجیتن رد و هناکلام عفانم دح

(Tragedy of the Anti commons)

.دنک هلباقم

ۀدافتسا یگنوگی صوصخ رد صخش دنی هک تسا روصتم یلاوما دروم رد تاکرتشم دض اجاف ا در و عنم قلطم قح ،ن، ز

(Veto Right)

ور نیمه زا .دنشاب هتشاد

، هنیزه هکنیا لامتحا یاه

ار تیکلام زا دم،راک ۀدافتسا هک دوش گرزب نانی یعاشم لاوما یرادهگن و ظفح لئاسم و یتلاماام یاسانش رد تاکرتشم دض اجاف هک دنراد هدیقع یخرب ،نیا دوجو اب .دراد دوجو ،دیامن عنتمم ی

لاق تیکلام زا یصاخ یاه لاق لغا .درادن نوناق رد ینیگنس نزو یئزج یاه

تیکلام قوقح یاه

یم داجیا نوناق رد هک یئزج تیدوددم عضو لابند هب هکن، زا شیپ ،دوش

ناگدنراد دادات یارب ییاه

هقلاع و عفانم عاونا ،دشاب قح کی یم صخشم ار لام کی صوصخ رد داجیا لباق یقوقح یاه

دنک

(

Merrill & Smith, 2000: 51-54

) لاق کی کلام یدداتم صاخشا تسا نکمم نیاربانب .

.تسا یعاشم تیکلام ،ن، زراب نومن هک دنشاب لام کی ۀرابرد یتیکلام

2 . 4 تیکلام قوقح دییأت هب کمک .

حرطم تاهیجوت نیرتدیدج رد لام قوقح میسقت هک تسا هدم، ،دوددم دادات لصا یارب هدش

تیک

راتفر ربارب رد تیامح( ارجا تنامض و )هطوبرم قوقح زا کرتشم مهف( یگنهامه دنمزاین تصرف رجنم عبانم ییاراک شهاک هب یفاک یارجا تنامض و کرتشم مهف دوبن .تسا )هنابلط

یم نیا ریغرد اریز ،دوش تخادرپ دوخ قوقح زا تظافح یارب ار یرتشیب نیزه دیاب نیفرط تروص

ا زا .دننک یم کمک هلماام نیفرط هب دوددم دادات لصا ،هاگدید نی قوقح نازیم و دودح ات دنک

ثلاث صاخشا جوتم رتمک ،هدیاف نیا .دنیامن دییأت و ییاسانش ار لاقتنا یارب هدشداهنشیپ تیکلام هتشاد لام کی صوصخ رد یفیلکت ای عفن ًلابق هک یصاخشا هب رتشیب و تسا یم طوبرم ،دنا

.دوش

یصاخشا ور دنمزاین ،دنراد دحاو لام کی رد یقوقح هک

هک دنیامن لصاح نانیمطا ات تسا ییاه

کرد نینی نادقف .دنراد رگیدکی قوقح زا یکرتشم کرد نیفرط هک دش دهاوخ ثعاب یکرتشم

هب هدافتسا یهابتشا روط ره ،یفرط زا .دنشاب هتشاد ،دح زا رتمک ای و دنراد هک یقح اب راگزاسان یا

ِصخش ،یضاق دننام ،قح ن، ۀدننکارجا ثلاث صاخشا نینچمه و لام کی دروم رد یقح دجاو

یم کرد ار یرگید صوصخم قوقح فرط ره دنک دییأت هک دنتسه یشور دنمزاین رد ؟ریخ ای دنک

(12)

551

شلای تروص نیا شهاک نیفرط یلامتحا تکراشم نینچمه و دادرارق یارجا هب طوبرم یاه

یم دبای (

Hansman and Krakkman, 2002: 373-383

) ندرک دوددم اب دوددم دادات لصا .

یم لیهست ار دوخ تیاقوم ییاسانش رد نیفرط رتهب کرد ، رتسدرد یتیکلام عفانم عاونا .دنک

کرد نازیم نامه هب ،دشاب رتمک لام کی صوصخ رد روصت لباق یتیکلام قوقح دادات هیره یشان تافلاتخا ،هتفر رتلااب قوقح نیا زا صاخشا .دش دهاوخ رتمک یتیکلام قوقح مهف حدع زا

3 یرکف تیکلام رد دودحم دادعت لصا .

یم هلئسم نیا یسررب هب دنب نیا رد یرکف تیکلام قوقح رد دوددم دادات لصا ای، هک میزادرپ

هب ؟ریخ ای تسا لامعا لباق یسررب تمسق ود رد ار عوضوم ،شسرپ نیا هب خساپ روانم

یم ید زا ادتبا .مینک لاق داجیا ناکما یلک هاگد

ار یرکف تیکلام قوقح رد یتیکلام دیدج یاه

قوقح رد یتیکلام یئزج قوقح داجیا و لصا نیا لامعا یگنوگی سپس و درک میهاوخ یسررب یم رارق قیقدت دروم فلؤم قح و عارتخا تبث مانیهاوگ زا یشان .دریگ

3 . 1 بلاق . یتیکلام یلصا یاه

هب تقفاوم دوجو مغر همان

نیب دداتم یاه حاان رد ،یللملا

روشک یقوقح یاه هک هچن، فلتخم یاه

لاق ناونع تدت ینیمزرس نیناوق هب یکتم ،هدش ییاسانش یرکف تیکلام قوقح یلصا یاه

لاق نیناوق نیا رد .تسا اهروشک ،نیاربانب .تسا هدیدرگ اصحا یرکف تیکلام یلصا یاه

رای رد ًافرص یرکف لاوما ناگدنراد قح ْنوناق رد ،هدش ییاسانش لاق دنی ای کی بوی

،یرکف ۀدیدپ کی صوصخ رد هک ینامز ات اذل .تشاد دنهاوخ ار هناکلام قوقح زا یرادروخرب قح ،هدیدپ ن، اب هطبار رد صاخشا یارب ،دشاب هدشن ییاسانش نوناق رد یصاخ یتیکلام لاق دوب دهاوخن روصت لباق ینیع نس تیکلام قوقح نوچمه .1

صاخشا زین قوقح زا هزوح نیا رد یت

یمن لاق دنناوت لاق رانک رد ار هناکلام قوقح زا یدیدج یاه

هتخانش یلصا یاه ،قوقح نیا ۀدش

و ناگدنرو،دیدپ ،ور نیمه زا .دنیامن داجیا ... و یراجت مئلاع ،فلؤم قح ،عارتخا قح لیبق زا لاق بویرای رد ًافرص نارکتبم ییاسانش یاه

رد هدش یم نوناق یرکف تیکلام قح یاعدا دنناوت

لاق زا جراخ و دنیامن هتخانش یاه

قوقح رد .تشاد دهاوخن دوجو یتیکلام قح ،لومام و هدش

1 هدیدپ هک تسا رکذ نایاش . ا و هضرع ضدم هب یرکف یاه

رد و جرازخ هدزنرو،دیدپ طلزس زا ،حوزمع یارزب اشف

یم رارق حومع رتسد هدیدپ هک یتروصرد و دنریگ

رارزق یرزکف تزیکلام قوزقح تزیامح دروزم هدشدای یاه

ینامز ات ،نیا دوجو اب .دوب دهاوخن روصت لباق ن، ۀدنرو،دیدپ یارب ینیع یقح چیه ،اشفا زا سپ ،دنشاب هتفرگن رکف رثا ،هدنرو،دیدپ هک یم و تسا رادروخرب یدوددم یراصدنا قوقح زا ،هدرکن اشفا ار دوخ ی

یزخرب زا دناوت

هرهب یارب ،دادرارق لثم ،یصوصخ قوقح یاهراکهار .دیامن هدافتسا دوخ قوقح زا یدنم

(13)

لاق داجیا قح هرگنک ًافرص اکیرما صوصخ رد دوددم دادات لصا و دراد ار یتیکلام دیدج یاه

لاق ییاسانش یم لامعا هزوح نیا رد یتیکلام دیدج یاه

ش ،دراوم یخرب رد ،نیا دوجو اب .دو

هاگداد لاق ییاسانش رد روشک نیا یاه شقن یرکف تیکلام قوقح ۀزوح رد یتیکلام دیدج یاه

هتشاد ن، زا .دنا یم هلمج نیب یربخ سیورس یوعد هب ناوت رپدتیشوس، هیلع یللملا

هک درک هراشا1

هب ءوس زا یریگولج قح یلاع ناوید ،ن، جوم ا زا هدافتسا

یتح ،ار رابخا رد هرشتنم تاعلاط

ییاسانش دروم ،دشابن تراجت زار و یرنه و یبدا تیکلام لومشم هدشدای تاعلاطا هک یتروصرد و هدرکن داجیا رابخا رد یتیکلام قح یو میمصت هک تشاد رارصا هاگداد دنیره .تسا هداد رارق عمج رابخا ِ حاصت رد ار هنافصنمریغ تباقر زا یبلاق ًافرص و،

هدرک لامعا یرگید یوس زا هدش یر

تسا (

).

سیدنارب یضاق ،نیا دوجو اب دنه دنرل یضاق و2

رد 0

هک لصا نیا هب هنایذوم یطخت کی ار هدشدای یأر ،دیدرگ رداص حود باش زا هک یداب یأر لاق داجیا قح هرگنک ًافرص ی .دنتسناد ،دراد ار تیکلام زا یدیدج یاه

فاطانا زا رگید یک یاه

تروص ترهش قح ،هنیمز نیا رد هتفرگ

(Right of Publicity)

توص و ریواصت زا هک تسا

یم تیامح اهن، تیاضر نودب یراجت ۀدافتسا لباقم رد روهشم صاخشا هب .دنک

یم ران رد دسر

لاق داجیا اب هطبار رد دوددم دادات لصا ،مه ام روشک لامعا یتیکلام دیدج یاه

یم و ددرگ

نوناق دنور یط نودب یمن یهاگداد چیه یراذگ

رد هچن، رب هولاع ار یدیدج یتیکلام لاق دناوت

هب ،تسا هدش حیرصت نوناق ،تاعارتخا تبث نوناق یوصت زا لبق ات ،لاثم یارب .دسانشب تیمسر

حرط بوصم یراجت میلاع و یتانص یاه 1001

سانش یتانص حرط ناونع اب یتیکلام لاق ، ییا

یمن یتانص تیکلام بویرای رد صاخشا و دوب هدشن یور رب تیکلام قح یعدم دنتسناوت

حرط لاق رد ًافرص و دنوشب یتانص یاه و نافلؤم قوقح زا تیامح نوناق رد حرصم یاه

ار تیامح تیلباق یراث، ٌافرص زین یرنه و یبدا تیکلام قوقح رد .دوب تیامح لباق ،نافنصم نوناق رد هک دنراد رارق ییاسانش دروم طبترم نیناوق ریاس و نافنصم و نافلؤم قوقح زا تیامح

یم صوصخ نیا رد .دشاب هتفرگ حرن هب ناوت

هنایار یاهرازفا یوصت زا لبق ات هک درک هراشا یا

دیدپ زا تیامح نوناق حرن ناگدنرو،

هنایار یاهرازفا بوصم یا

1070 دروم یتیکلام لاق نینی ،

یامح و ییاسانش .دوب هتفرگن رارق ت

3 . 2 بلاق زا هتفرگرب یئزج یتیکلام قوقح . یلصا یاه

هب یم قلاطا یقح هب ًافرص ینیع قح ،ناریا یقوقح تایبدا رد حوسرم روط نایعا هب رظان هک دوش

حوهفم هب نیع ن، عوضوم هک یرکف تیکلام قوقح رانم نیا زا و دشاب وملم یایشا حوهفم هب

1. International News Service V. Associated Press, 248 U.S. 215 (1918).

2. Brandeis 3. Learned Hand

(14)

555

شیپ قح ،تسین هتفگ تدت و ینید و ینیع قوقح رانک رد یموس تسد ءزج ،هدشن یقلت ینیع

یم رارق )یرکف( یونام قوقح ناونع ،نایزوتاک( دنریگ

1000 : 20 لاس رد ،نیا دوجو اب .) یاه

ترورض هب هجوت اب ریخا هیران ،دوجوم یداصتقا و یقوقح یاه

لباق یاه در تهج رد یهجوت

قوقح و هدش حرطم نیع یتنس حوهفم هب یرکف تیکلام

عوضوم هک یزراب قوقح زا یکی ناونع

هب ینیع قوقح تسد ءزج ،تسا یکیزیف ریغ ن،

تسا هدم، رامش ۀزوح ود ره رد هک ییاجن،زا .1

هب صاخشا ناکلام قوقح ،یرکف و یکیزیف تیکلام قوقح هتسد هیلع حوضو

و دوددمان یا

یم لامعا صاخشا زا صخشمان یم بوسدم ینیع اذل ،دنوش

قوقح فلاخرب ،نیاربانب .دندرگ

دوددم و صخشم ن، نیفرط هک ینید رارق فیلکت ضرام رد هک یصاخشا ینیع قوقح رد ،دن

یم ،دریگب رارق هناکلام قوقح ۀدوددم رد هک یصخش ره لماش ،هدوبن صخشم و دوددم ،دنریگ

یم وملم تیکلام قوقح رد لصا نیا ریگارف روضح هب تیانع اب نیاربانب .دوش یایازم و یاقاو و

هب ،ینیع قوقح حاان رد ن، صاخ یم ران

لصا نیا عوضوم زین یرکف تیکلام قوقح هک دسر

لاق زا یکی لیذ رد هک یقوقح صوصخ رد دوددم دادات لصا ،نیا دوجو اب .دریگ رارق یاه

هتخانش ِیلصا یم رارق یتیکلام ۀدش

دریگ یمن لامعا ، اب ار عوضوم ،ثدب ندش نشور یارب .دوش

یم همادا ،فلؤم قح عوضوم رثا کی و نیمز هاطق کی دروم رد لاثم کی حرط .میهد

لاق رد ًافرص نیمز هاطق کی صوصخ رد یتیکلام عفانم .تسا میسقت لباق صخشم یاه

یمن قح نیا ،دوش هداد یصخش هب یرمع عافتنا قح رگا ارش دجاو دناوت

هب هک دشاب یطی یعون

صخشم بویرای رد ًافرص و دیامنب عفتنم یارب تیکلام قح داجیا نیا هب .تسا اطعا لباق هدش

دادات لصا هب طوبرم ،دراد یعوضوم میسقت تیلباق یودن هی هب هناکلام عفانم هکنیا ، یترت یم دوددم لاق رد ًافرص و دوش

هتخانش یاه صخش ،سکعرب .تسا میسقت لباق هدش

کلام هک ی

لاق هب ن، لاقتنا و قوقح نیا یعوضوم میسقت رد تسا یرنه و یبدا رثا کی یصاخ یاه

کلام هک یصخش یرکف تیکلام قوقح رد سپ .تسا رادروخرب لمع یداز، زا و تسین دوددم یم ،تسا عارتخا ای یرنه و یبدا رثا کی ار قوقح زا یفلتخم عاونا دناوت

- لومام هک دنیره

دشابن - رد بویرای ،ور نیمه زا .دهد لاقتنا نارگید هب و قلخ دوخ عارتخا ای رثا صوصخ یاه

دادرارق رد ،لاثم یارب .تسا هدشن فیرات یرکف تیکلام قوقح لاقتنا یاهدادرارق یارب یصخشم هرهب زوجم هب ،هدوب رادروخرب تادهات و طورش نییات رد لماک لمع یداز، زا ًابیرقت کلام ،یرادرب

صاخ لاق هجاوم ن، اب )یکیزیف لاوما رد( ینیع قوقح هب طوبرم نیام دوقع رد هچن، لثم ی

.تسین دوددم ،میتسه

1 . .ک.ر ،هنیمز نیا رد رتشیب الاطم یارب رفاج

ی نسح ،رابت

،

« زنام کلم ی رازتفگ رازنک رد ی

فزسلف رد کلام قوزقح زی ت

رکف ی

»

، مانلصف لجم ،قوقح دکشناد

ۀ س حولع و قوقح ی

سا ی

، لاس 07 رامش ، ۀ 2 ناتسبات ، 1001 ص ، 51 - 50 .

(15)

4 یرکف تیکلام قوقح رد دودحم دادعت لصا نادقف رثا .

نامه یساسا تیرودم زا یکیزیف لاوما رب تیکلام قوقح رد دوددم دادات لصا ،دش هتفگ هک روط

یبق زا ییایازم و تسا رادروخرب هنیزه شهاک ،تیکلام لاقتنا لیهست ل

ار یبایزرا و تاعلاطا یاه

هب صوصخ رد لقادح یرکف تیکلام قوقح ۀزوح رد هک دش صخشم یفرط زا .دراد هارمه

تئشن ِیئزج قوقح لاق زا هتفرگ

یمن لامعا دوددم دادات لصا ،یتیکلام یلصا یاه کنیا .دوش

رد دوددم دادات لصا نادقف رثا یسررب هب یم یرکف تیکلام

.میزادرپ

4 . 1 تیکلام لاقتنا رد تیدودحم داجیا .

یم جوم یرکف تیکلام رد دوددم دادات لصا نادقف و عاونا یرکف لام کی یور رب دارفا دوش

قوقح نیا هک ییاجن،زا .دنیامن راذگاو فلتخم صاخشا هب و داجیا ار دیدج قوقح حاسقا بویرای وضوم لخادت ،درادن ینشور یاه هب و درک دهاوخ زورب قوقح نیا نایم یمکح و یع

رورم

هتسد اب یم هجاوم قوقح زا یا نادقف زا یشان یگدیچیپ لیلد هب اهن، لاقتنا و لقن هک میوش

بویرای تیدوددم اب نشور و حیرص یاه حاان رد هچنانی ،رگید یوس زا .دش دهاوخ هجاوم ییاه

یصخش ناکما یرکف تیکلام قوقح لباق یزاس

وت دش دهاوخ قلخ یراث، ،دشاب هتشاد دوجو یهج

کی اسا رب هک تسا روصت لباق یقاقتشا راث، دروم رد رتشیب هلئسم نیا .تسین لاقتنا لباق هک یم قلخ یرگید هب قلاتم یلوا رثا داجیا قوقح هیره ، اسا نیا رب .دوش

هیلوا رثا دروم رد هدش

، صوصخ رد یدداتم قوقح نابحاص اب دشاب رتشیب نیا زا کیره و دوب میهاوخ هجاوم رثا ن

یم قوقح نابحاص هب دنناوت

رد ار ییاعدا ،دنراد هیلوا رثا یور رب هک یقح دانتسا هب هوقلاب روط

یدادرارق تاقفاوت رثا رد نیاربانب .دنوشب ن، لاقتنا زا عنام و دنشاب لئاق دوخ یارب حود رثا اب دنویپ تشم دض یدژارت ثودح و بویرای نودب هدیدع عناوم اب یرکف لام لاقتنازاب ای لاقتنا ،تاکر

یا

هبنج زین هدشدای ۀزوح رد ،نیا دوجو اب .دش دهاوخ هجاوم رب دوددم دادات لصا زا یصخشم یاه

یپک یور نیرتکد ناونع اب ن، زا هک تسا هدش هداد هاسوت ،رثا ای عارتخا کی زا یصاخ یاه

ورف نیلوا

(The first sale doctrine)

قح متاخ( قح یافیتسا نیرتکد ای

Doctrine of

exhaustion

یم دای ) دوش هب.

خسن هک ینامز ،نیرتکد نیا جوم ه

یاه یارب رثا کی زا یکیزیف

یم هتخورف کلام تیاضر اب راب نیلوا ار رثا ای عارتخا حاص یوس زا لرتنک تیلباق رگید ،دوش

،یرکاش و ابیبح( تشاد دهاوخن 1000

: 11 - 19 .) دادات لصا زا یلکش ، ورف نیلوا نیرتکد

هب دوددم یم رامش

هب هکاری ،دور هب رثؤم روط

رد هنافرصتمریغ یتیکلام عفانم رب یتیعونمم ناونع

یپک یم لمع رثا ای عارتخا کی زا یصاخ یاه زا قح یافیتسا نیرتکد ،تاعارتخا ۀزوح رد .دنک

تسا هتفرگ تئشن ییاضق یار،

(

Hovenkamp, 2011: 511

) یرنه و یبدا تیکلام ۀزوح رد .

نماک رد هشیر ورف نیلوا نیرتکد یرنه و یبدا تیکلام نوناق رد سپس و دراد لا

1090 اکیرما