هرود /هناسر یناهج هلجم 16
هرامش / 1 ناتسبات و راهب / 1400
ص / 123 - 129
ِباتک دقن و یفرعم
« یسارکومد لاربیل نارحب :یگتخیسگ
»
قح یوسوم دلایم دیس
*سانش
زلتساک لئونام یبونج یاینرفیلاک هاگشناد داتسا1
ناج تنس جلاک وضع و2
جیربمک رد3
وا .تسا4
جرب نارکفتم زا و ناهج روهشم ناسانش هعماج زا یکی هتس
رد زلتساک .تسا تاطابترا مولع ی
ههد لیاوا ی
1۹۷۰ هعماج زا یدیدج جوم زا یگدنیامن هب و یوسنارف ییارگراتخاس یاول تحت
یلکرب هب ناکم لقن .درک راک هب عورش یرهش یسانش هاگشناد رد یداتسا یسرک نتفرگ یارب 5
اینرفیلاک هعلاطم یارب یتیعقوم رد ار وا ،ههد نآ ِنایاپ رد6
لاح رد ِیگنهرف و یعامتجا یاهورین ی
لکش نوکیلیس رد یریگ
۷یلو هناگ هس .داد رارق ی
« گنهرف و هعماج ،داصتقا :تاعلاطا رصع »8
اب
هناوتشپ لاس هدزناپ شنیب و تسا وا ِراثآ نیرتروهشم زا یقیقحت ِراک ی
فیصوت دروم رد ار ییاه
یروانف هنوگچ هکنیا و نردم یگدنز طخ ،تاعلاطا یاه
هبرجت طو یم میسرت ار یلومعم یاه
دننک
یم رییغت و یم هئارا دنهد
هتسیاش نیشناج ناونع هب لفاحم و عماجم زا یخرب رد زلتساک زا .دنک ی
سکرام لراک نوچ ینادنمشیدنا ربو سکام روط نیمه و۹
هب ندوب تایح ِدیق رد و هدش دای 1۰
یم دادملق نانآ هب تبسن وا ِیرترب لماع ناونع .دوش
هک تسا یرصنع ،ندوب زور هب نینچمه
یم رارق شیاتس دروم هراومه نآ لیلد هب زلتساک .دریگ
_ _ _ _ _ _ _________________________
_______________________________
هدکشناد ،تاطابترا یرتکد یوجشناد * نارهت هاگشناد ،یعامتجا مولع ی
.
1 Manuel Castells
2 University of Southern California
3 St. John's College
4 Cambridge
5 Berkeley
6 University of California
7 Silicon Valley
8 The Information Age: Economy, Society and Culture
9 Karl Marx
10Max Weber
124 ناتسبات و راهب ،لوا هرامش ،مهدزناش هرود /هناسر یناهج هلجم 1400
،زلتساک باتک نیرخآ
« یسارکومد لاربیل نارحب :یگتخیسگ
» نیلوا و وا رثا نیمود و یس ،
لاس رد هک باتک نیا .تسا هتشون ییایناپسا ینعی دوخ یردام نابز هب هک تسا یباتک 2۰18
رت و دش رشتنم همج
لاس رد ناریا رد زین نآ ی 14۰۰
هلیسو هب رشن ی
« رگا » هدیسر پاچ هب
لاس یسایس یویرانس ِندرک انعم یاتسار رد یشلات ،تسا ؛تسا ناهج قطانم یخرب رد ریخا یاه
ِگنریپ ،تموکح و یگدنیامن یسایس لدم کی یجیردت ِیشاپورف ،هدنسیون رظن زا هک ییویرانس هطبار ِتسسگ و نآ نیب ی
هرازگ ،ناگدنوش تموکح و نامکاح .تسا نآ یزکرم ی
« یگتخیسگ »
نآ زکرم رد و یسایس یاهداهن هب دامتعا نادقف رب نینچمه تلود ،اه
هک باتک نیا .دراد زکرمت اه
اهنت زلتساک ِمیجح ًلاومعم ِتافیلأت فلاخرب 136
یم یرظنم زا ار دراد هحفص ناوت
ِیقرواپ یعون
وا یلبق راثآ یارب دنلب اب باتک ِندرک رپ زا زلتساک هک تسا یدراوم دودعم زا یکی نیا .درک یقلت
هداد عاونا و یرامآ لوادج یم بانتجا اه
هنوگنیا هب یسرتسد یاهدنویپ وا ،ضوع رد .دزرو
یبایزرا دننام تاعلاطا تلود هب دامتعا ،یداصتقا و یسایس دامتعا هب طوبرم یاه
یأر تاین ،اه
ر دراوم ریاس و یهد هداد ناونع هب ا
هسسؤم ِتیاسبو رد نابیتشپ یاه شراثآ رشن ی
و هداد رارق 1
هاگیاپ سردآ یارب باتک شناوخ ریسم ات تسا هدرک هئارا باتک ییاهتنا شخب رد زین ار نآ 2
ناور و رتراومه ،رثا ِنابطاخم یم ار یگتخیسگ عومجم رد .دشاب رت
هب زاین یارب یخساپ ناوت
هاتوک هلصاف یزاس ی
یروئت دنرگ نایم رد تکراشم هب زاین هک ینادنورهش هژیو هب ،نادنورهش و3
هعماج یسایس یاهدمایپ هکبش ی
.تسناد ،دنراد یا
رد ًاتدمع و تسایس رد ار هباشم ًابیرقت اما زیامتم تلاوحت زا یدادعت باتک نیا رد زلتساک فرگ رظن رد باتک پاچ هب یهتنم ِلاس شش لوط رد اکیرمآ و اپورا هنارهام زرط هب و هت
رد یا
نآ لاربیل لوصا ِنتشاذگ رانک هب رجنم هک تسا هتفای طبترم اما هناگادج یاهریسم زا یدهاوش اه -
یم یسارکومد مسیپمارت :دوش
مسینورکم ،4
تیزگرب ،5
تملاع ریاس و 6
دروم رد لاؤس یاه
هیداحتا قافن و اپورا ی نیمه و نآ رد هدمآ شیپ یاه
نارحب روط حا یاه
زا ایناپسا رد یسایس باز
_ _ _ _ _ _ _________________________
_______________________________
1 Politybooks.com
2 Politybooks.com/rupture
3 Grand theory
4 Trumpism
5 Macronism
6 Brexit
:یگتخیسگ باتک دقن و یفرعم
« یسارکومد لاربیل نارحب »
125
نآ هب دوخ رثا رد زلتساک هک تسا یدراوم هلمج هرازگ .تسا هتخادرپ اه
رد زلتساک یروحم ی
یسارکومد رد مدرم تیرثکا نونکا هک تسا نآ هصلاخ روط هب باتک نیا دنرواب نیا رب یبرغ یاه
هدنیامن دنراد رایتخا رد ار یسایس تردق بصانم هک یناسک نآ ی
سین اه حرطم تایئزج ِهوبنا .دنت
شنیب و هدش هب هدش هئارا یاه
هلیسو لدبم یندناوخ و دنمشزرا یرثا هب ار باتک ،زلتساک ی
.تسا هتخاس
« یگتخیسگ »
هئارا رظنم زا نینچمه یارب یسایس تایعقاو زا یگنهرف نیب یلیلحت ی
هبرجت یارب هناروسج یماگ ،مومع روط هب هک تسا زلتساک دننام ینایارگ
باتک یتنس و یرظن یاه
ةریاد ًاضعب هزوح رد ار یفراعملا
یم رشتنم یعامتجا مولع ی .دننک
خنرس ،یداقتنا یهاگدید اب و رگید راب باتک نیا رد زلتساک تابیترت کرد یارب ییاه
هدیچیپ یم هئارا تاطابترا و تسایس ،تردق ی همه یارب باتک نیا ندناوخ .دهد
هک یدارفا ی
رد دنراد دصق قیمع ،رصاعم عماوج یخرب لئاسم
یم ،دنوش رت لصف ود .دشاب دیفم و مزلا دناوت
لاربیل تسکش ییارچ و یگنوگچ زا یرثؤم لیلحت و رگنشور رایسب باتک ِییادتبا زا یسارکومد
تلود و نادنورهش نیب ییادج بقاوع و للع زا هدنسیون .تسا زلتساک رظنم هب دامتعا مدع و اه
آ ناربهر و لَوُد ن
یم ناهج رسارس رد اه هنومن و دراوم هب و دسیون
هنیمز نیا رد یددعتم یاه
یم هراشا یم حیضوت هراب نیا رد ار یفلتخم لیلاد زلتساک .دنک
هلمج زا هک دهد نآ ی
یم اه ناوت
گنج ،هدرتسگ یاهداسف ،تردق بصغ هطبار نتسسگ و رامشرپ یاه
تموکح ی و ناگدننک
تموکح رب مان ار ناگدنوش تیعضو یگنوگچ زا قیقد اما هدننک نارگن رایسب یهاگدید نیا .د
یسارکومد هناتسآ رد یاه
.تسا تسکش ی
هشیر هب لوا لصف یم نارحب فلتخم یاه
نارحب رد یزاغآ و أشنم ،زلتساک رظن زا هک دزادرپ
لاس رد یناهج یلام 2۰۰8
باتک رد وا و دراد ا هتخادرپ نآ هب قیمع روط هب دوخ یلبق یاه
؛تس
یم هئارا ام هب یسایس بازحا و ناربهر زا کچوک یلیلحت زلتساک هک تسا راب نیلوا نیا اما .دهد
ناونع اب لصف نیا
« هدنیامن اهنآ :یسارکومد تیعورشم نارحب دنتسین ام ی
» داسف زا یدراوم هب
یم هشیر ناونع هب هک دزادرپ تلود و اهداهن رابتعا ،یسایس ِنارحب نیا یاه
یلم یاه فیعضت ار
یم سرت ِتسایس و یناهج مسیرورت عوضوم هب وا ،مود لصف رد .تسا هدرک و دزادرپ
شلاچ هرهلد یاه یم ناشن ار یروآ
هجاوم نآ اب رضاح لاح رد ،لک کی ناونع هب هعماج هک دهد
126 ناتسبات و راهب ،لوا هرامش ،مهدزناش هرود /هناسر یناهج هلجم 1400
شخب ریاس .تسا یب ،زلتساک ِرظنم زا ِناربهر دروم رد باتک یاه
سنارف ،ایناپسا ،ایناتیرب ِتیافک و ه
هسیاقم لباق یاهدنور هب و تسا هباشم ِنارگید هرک و لائوزنو ،کیزکم ،لیزرب رد زین یا
ی
یم هراشا یبونج .دوش
ناونع اب موس لصف
« هدوت شروش یسایس مظن طوقس و اه
» ندش یناهج دض لیبق زا یثحابم هب
یلم و هدیدپ ،ییارگ۔ هعماج ،پمارت ی
رد یسایس بازحا ِنایاپ و یتیزگرب ی یم هسنارف
هب .دزادرپ
یم دیکأت هتفای نیا رب تیزگرب صوصخ رد وا لاثم روط ِدارفا هک دزرو
65 دنیآرف رد رتلااب و هلاس
یار رب و هدرک افیا یرتشیب شقن تیزگرب یارب یریگ یأر ناوج ِناگدنهد
هب ینیبدب لیلد هب هک رت
نتشاد هبلغ ،دنداد ناشن دوخ زا یرتمک تکراشم ،یسایس بازحا زا جورخ هکنیا نایب اب وا .د
هیداحتا هار زا یکی اپورا ی لسکورب ذوفن زا جورخ یاه
یم للادتسا دوب 1
ِیلصا کرحم هک دنک
هیداحتا زا ایناتیرب جورخ حرط بیوصت یم ار اپورا ی
نیا و تسناد لرتنک ِنتفرگ سپ زاب تسیاب
هتشذگ هب تشگزاب یژلاتسون هک روصت لیلد ایناتیرب هوکشاب ی
یم دودرم ار دوب رما نیا زلتساک .دناد
هرابرد دوخ دیاقع نایب هب تمسق نیا رد نینچمه شخب ی
روحم لوح ،ایناتیرب فلتخم یاه
یم راهظا لاثم روط هب و هتخادرپ تیزگرب هیداحتا رد ندنام زا لیلد نیا هب دنلتاکسا هک دنک
اپورا ی
یم تیامح هطلس یارب ینیزگیاج ار نآ هک درک
جات ی یم سیلگنا تخت و .تسناد
ِعوضوم و زلتساک دوخ ِروشک هب مراهچ لصف
« شبنج :ایناپسا ود تسایس نایاپ ،یعامتجا یاه
تلود نارحب و یبزح »
هلأسم هب نآ رد و دراد صاصتخا ی
« نلااتاک »2
رد .تسا هدش هراشا زین
ناونع اب مجنپ لصف
« هیاس رد بوشآ نشور ی
» یلاوحا و عاضوا رد هدنسیون ، ِنامز وا ِریبعت هب هک
یشمارگ وینوتنآ نانخس هب ار ناگدنناوخ ،تسا نانیمطا ِدوبن یم عاجرا3
هکنیا رب ینبم دهد
« ِمظن
تسا هدشن دلوتم زونه دیدج مظن و تسا گرم لاح رد نیشیپ .»
لصف هک لصف نیا رد زلتساک
یم ناعذا تسا زین باتک ینایاپ هبرجت دنک
یکاح ،یخیرات ی تسا نآ زا
شبنج هک یعامتجا یاه
هدش هکبش نارحب لد زا هک یا
یم نوریب هدش فیصوت یاه هلباق ،دنیآ
نیا ندروآ ایند هب یارب یا
هطساو هب ات دنتسه نیون ِمظن .دنهد رییغت ار اهداهن هجیتن رد و ناهذا ،نآ ی
_ _ _ _ _ _ _________________________
_______________________________
1 Brussels
2 Catalan
3 Antonio Gramsci
:یگتخیسگ باتک دقن و یفرعم
« یسارکومد لاربیل نارحب »
127
یم هصلاخ روط هب
ِلیلحت و زلتساک ِکیمداکآ یاهراک زا یبیکرت ،باتک نیا تفگ ناوت هب وا
یم رارق ام ِرایتخا رد ار یسایس ِرسفم کی ناونع هرهب اب اما دیدج یبلاق رد هک دهد
زا یریگ
،هکبش تیعضو ،هکبش رد تردق ،هکبش تردق هلمج زا وا ِنیشیپ ِراثآ ِیزکرم ِمیهافم و رصانع شبنج هنیهب تیعضو .تسا هدش نیودت تیمکاح ددجم یدنبرکیپ و یعامتجا یاه تساک هک یا
زل
یم روصتم هلیسو هب هک تسا رثؤم ًاتبسن و رقتسم ِیسایس یاهداهن اب لاربیل ِیسارکومد کی دوش
ی
یم یربهر ،ربتعم یتاباختنا رب ینتبم ِیگدنیامن ِمتسیس کی هکبش هک ضرف نیا اب هتبلا ؛دوش
یاه
یمن دیدهت گنج ای یلام یشاپورف اب زین یناهج .دنوش
ک ِدقن لباق ِطاقن هلمج زا یم بات
تمسق و دراوم یخرب رد نآ ِیتسیلانروژ نحل هب ناوت هراشا اه
هرابرد هک یبلاطم هب رظان ،زلتساک ِتاعاجرا زا یهجوت لباق شخب ،نینچمه .درک پمارت دلانود ی
1
یم ناونع همانزور تلااقم هب دنک لیلحت و ثحابم هک تسا یلاح رد نیا ؛تسا اه
هنیمز رد وا یاه ی
نورکم لئوناما نیمه و تیزگرب ،2
هداد رب ینتبم ًاتدمع ایناپسا روط هتفای و اه
هب .تسا یتاقیقحت یاه
ناونع ِلیذ و موس لصف رد وا هنومن ناونع
« هویم :پمارت مشخ یاه
» یم :دسیون
« نکمم هنوگچ
دنمتردق هاگیاج رد لذتبم و خاتسگ ردرایلیم نآ تسا سیئر نیرت
کی ؟دوش باختنا ایند ِروهمج
ِرکتحم هتفس و کلاما هطوغ ِزاب
نیب ِتسایس زا هاگآان ،فیثک ِتلاماعم رد رو لهس و للملا
رد راگنا
هرک و تسیز طیحم زا تظافح تیسنج اراکشآ هک لاکیدار تسیلانویسان کی ؛نیمز ی
هناگیب ،ارگ -
نویلیم ،اهزیچ نیمه لیلد هب ًاقیقد ،بوخ ؟تسا تسرپداژن و ساره نیمه رد ار دوخ رفن اه
تفگ دنتفر رتارف یسایس ِبازحا زا بیترت نیا هب و دنتخانش و دنتفای وا ِتیصخش و نام .»
هک زلتساک
یمن داژن دارفا زا رپ هدحتم تلاایا هک دوش روصت نیا ذاختا هب مهتم دهاوخ ِنایب زا سپ ،تسا تسرپ
ییاکیرمآ زا عافد هب ،تارابع نیا یم ییاه
سیئر کی هک دزادرپ ر تسوپ هایس ِروهمج
ود یارب ا
هرود اب پمارت ینابت یاتسار رد هک یتاماهتا رکذ اب سپس لصف نیا .دندوب هدرک باختنا یلاوتم ی
یم همادا هدش حرطم هیسور ،تسین تسد رد نآ ِتابثا رب لاد یکردم نونک ات هکنیا مغریلع و دبای
یم ناعذا زلتساک همه هک دنک
.تسا تایعقاو ،تاماهتا نیا ی
_ _ _ _ _ _ _________________________
_______________________________
1 Donald Trump
2 Emmanuel Macron
128 ناتسبات و راهب ،لوا هرامش ،مهدزناش هرود /هناسر یناهج هلجم 1400
ن هب عومجم رد یم رظ
یریگ تهج و تابصعت هدنسیون ،موس لصف زا دسر دوخ یسایس یاه
یم راکشآ یوحن هب ار لیلحت زا باتک ،بیترت نیا هب و دنک
یب یاه ِلصف ود ِتوق رُپ و هنافرط
هزادنا ات ییادتبا عضوم ینتم هب و هدش رود یا
یم لدبم دنم زا یخرب رد زلتساک هک یتایبدا .دوش
شخب نیا راک هب اه
یم دریگ - دش هراشا هنومن کی هب هچنانچ -
هک ،یهاگشناد ِناگدنناوخ یارب
لابند و بطاخم هدننک
هدمع ی یملع نادنچ دنتسه وا ِراثآ ی زا هدافتسا و هدوبن هدننک عناق و
هطقن ،دراوم نیا مغریلع .تسا لوقعم و لومعم دح زا رتارف أضعب ،تافص یاکتا لباق و توق ی
« یگتخیسگ
» و تأرج ، هدنسیون تراسج
هدیا نایب رد نآ ی هلیسو هب هک تسا یا
و دارفا ِبلغا ی
یم هتشاگنا هتفگان ای هدیدان ،نارظنبحاص تسد زا لاح رد ،مدرم هک تسا تیعقاو نیا ،نآ و دوش
همه و ینونک ِلکش رد یسارکومد هب نامیا ِنداد دیما و دنتسه نآ اب طبترم و هقلعتم یاهداهن ی
نویلیم رفن اه .تسا تسایس زا یدیدج عون هب ناسنا
:یگتخیسگ باتک دقن و یفرعم
« یسارکومد لاربیل نارحب »
129
عبانم
( لئونام ،زلتساک
14۰۰ یسارکومد لاربیل نارحب :یگتخیسگ .) رشن :نارهت .)یربهر دمحم :مجرتم(
.رگا
Castells, M (2018). Rupture: The Crisis of Liberal Democracy. Cambridge: Polity Press.
