ﻪﯾﺮﺸﻧ يزروﺎﺸﮐ ﯽﺳﺎﻨﺷ مﻮﺑ
ﺪﻠﺟ 10 ، هرﺎﻤﺷ 2 ، نﺎﺘﺴﺑﺎﺗ 1397
، ص . 564 - 547 Journal of Agroecology
Vol. 10, No.2, Summer 2018, p. 547-564
ﯽﻣرو و ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟا ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺮﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
ترذ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد كﺎﺧ ﯽﯾاﺬﻏ ﺮﺻﺎﻨﻋ تاﺮﯿﯿﻐﺗ
(Zea mays L.)
ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ ،
(Arachis hypogaea L.)
ﯽﯾﺎﭘورا نﺎﺑزوﺎﮔ و
(Borago officinalis L.)
ﯽﯾﺎﺟر ﻪﯾﺪﻬﻣ هدﺮﻤﻫد يﺪﻬﻣ ،1
2
يﺮﻤﺧ ﯽﺴﯿﻋ ،*
ﻪﺘﺸﮐ زوﺮﻬﺑ و3 4ﺮﮔ
ﺖﻓﺎﯾرد ﺦﯾرﺎﺗ :
20 / 11 / 1395
ﺦﯾرﺎﺗ شﺮﯾﺬﭘ : 16 / 02 / 1396
ﯽﯾﺎﺟر ،م ، م ،هدﺮﻤﻫد . ، يﺮﻤﺧ ع ، . ﻪﺘﺸﮐ و ، ب ،ﺮﮔ . 1397 . ﺗ ﯽﻣرو و ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟا ﺮﯿﺛﺄ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد كﺎﺧ ﯽﯾاﺬﻏ ﺮﺻﺎﻨﻋ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺮﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
ترذ (Zea mays L.) ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ ،
(Arachis hypogaea L.) ﯽﯾﺎﭘورا نﺎﺑزوﺎﮔ و
.(Borago officinalis L.) مﻮﺑ
،يزروﺎﺸﮐ ﯽﺳﺎﻨﺷ 10
)2 :(
564 -
547 . هﺪﯿﮑﭼ
ﻪﺑ ﻦﯿﯿﻌﺗ و ﯽﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﯽﻣرو و ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟاﺮﺛا
طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد ﯽﯾاﺬﻏ ﺮﺻﺎﻨﻋ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺮﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ترذ
(Zea mays L.)
، ﯽـﻨﯿﻣز مادﺎـﺑ
(Arachis hypogaea L.) ﯽﯾﺎﭘورا نﺎﺑزوﺎﮔ و
(Borago officinalis L.) آ ،
رد ﯽﺸﯾﺎﻣز ﭘ ﻞﺑاز هﺎﮕﺸﻧاد يزروﺎﺸﮐ هﺪﮑﺸﻫوﮋ رز لﺎﺳ رد
ﯽـﻋا 94
- ﻪﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐﯽﻣرو ﻞﻣﺎﺷ ﺶﯾﺎﻣزآ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ .ﺪﺷ اﺮﺟا راﺮﮑﺗ ﻪﺳ ﺎﺑ ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﻞﻣﺎﮐ يﺎﻫكﻮﻠﺑ حﺮﻃ ﺐﻟﺎﻗ رد هﺪﺷ يﺎﻫتﺮﮐ ترﻮﺻﻪﺑ 1393 ﻞـﻣﺎﻋ ناﻮـﻨﻋ
ﺢﻄﺳ ﻪﺳ رد ﯽﻠﺻا
؛ ،دﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ مﺪﻋ 5/
2 و 5 ﻪﺑ ﺖﺸﮐ يﺎﻫﻮﮕﻟا و رﺎﺘﮑﻫ رد ﻦﺗ رد ﯽﻋﺮﻓ ﻞﻣﺎﻋ ناﻮﻨﻋ
ﻪﻧ ﻞﻣﺎﺷ ﺢﻄﺳ
؛ ﻣز مادﺎﺑ ،ترذ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ و ﯽﻨﯿ
،ﯽﯾﺎﭘورا نﺎﺑزوﺎﮔ 40
ﺪﺻرد ترذ + 30 ﺪﺻرد مادﺎﺑ ﯽﻨﯿﻣز + 30 ﺪﺻرد
،نﺎﺑزوﺎﮔ 50 ﺪﺻرد ترذ + 25 ﺪﺻرد مادﺎﺑ ﯽﻨﯿﻣز + 25 ﺪﺻرد
،نﺎﺑزوﺎﮔ 60 ﺪﺻرد
ترذ + 20 ﺪﺻرد مادﺎﺑ ﯽﻨﯿﻣز + 20 ﺪﺻرد
،نﺎﺑزوﺎﮔ 100 ﺪﺻرد ترذ + 50 ﺪﺻرد مادﺎﺑ ﯽﻨﯿﻣز + 50 ﺪﺻرد
،نﺎﺑزوﺎﮔ 100 ﺪﺻرد ترذ + 75 ﺪﺻرد مادﺎﺑ
ﯽﻨﯿﻣز + 25 ﺪﺻرد نﺎﺑزوﺎﮔ و 100 ﺪﺻرد ترذ + 25 ﺪﺻرد مادﺎﺑ ﯽﻨﯿﻣز + 75 ﺪﺻرد دﻮﺑ نﺎﺑزوﺎﮔ . . ﺖﺸﮐ رد كﺎﺧ ﻦﺑﺮﮐ راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ
يﻮﮕﻟا رد طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺷﺎﮐ
100 ترذ ﺪﺻرد + 50 ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ ﺪﺻرد +
50 دﺮﺑرﺎﮐ و نﺎﺑزوﺎﮔ ﺪﺻرد 5
ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ رﺎﺘﮑﻫ رد ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﯽﻣرو ﻦﺗ )
41 /0 د ﺪﺻر (
كﺎﺧ ﻦﺑﺮﮐ راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ و ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟا رد
60 ترذ ﺪﺻرد +
20 ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ ﺪﺻرد +
20 ﯽﻣرو فﺮﺼﻣ مﺪﻋ و نﺎﺑزوﺎﮔ ﺪﺻرد ﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
ﻪ ﺪـﻣآ ﺖﺳد
. ﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ ﺪﺻرد ﺶﯾاﺰﻓا و كﺎﺧ ﻢﯾﺪﺳ راﺪﻘﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺐﺟﻮﻣ ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟا رد نﺎﺑزوﺎﮔ طﻼﺘﺧا ﺖﺒﺴﻧ ﺶﯾاﺰﻓا راﺪـﻘ
ﺪﯾدﺮﮔ كﺎﺧ ﺮﻔﺴﻓ .
ﺗﺄ اﺰﯿﻣ ﻪﺑ كﺎﺧ ﯽﻤﺠﺣ ﺖﺑﻮﻃر ناﺰﯿﻣ ﺶﯾاﺰﻓا رد طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ يﺎﻫﻮﮕﻟا ﺮﯿﺛ ن
78 / 20 يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ لﺎﻌﻓ ﻊﺸﻌﺸﺗ و ﺪﺻرد 17
/ 77 ﺪﺻرد
دﻮﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ .
ترذ دﺮﮑﻠﻤﻋ راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ )3
/ 17 ﺗ رﺎﺘﮑﻫ رد ﻦ ( طﻮﻠﺨﻣ يﻮﮕﻟا رد 100
ترذ ﺪﺻرد +
25 ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ ﺪﺻرد +
75 نﺎـﺑزوﺎﮔ ﺪﺻرد و
ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ )5
/ 15 رﺎﺘﮑﻫ رد ﻦﺗ (
طﻮﻠﺨﻣ يﻮﮕﻟا رد 100
ترذ ﺪﺻرد +
75 ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ ﺪﺻرد +
25 ﺑ نﺎﺑزوﺎﮔ ﺪﺻرد ﻪ
ﺪﻣآ ﺖﺳد . ﺖﺒﺴﻧ
طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟا رد ﻦﯿﻣز يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ و دﻮﺑ ﮏﯾ زا ﺮﺘﺸﯿﺑ طﻮﻠﺨﻣ يﺎﻫﻮﮕﻟا ﻪﻤﻫ رد ﻦﯿﻣز يﺮﺑاﺮﺑ 100
ترذ ﺪـﺻرد +
75 ﺪـﺻرد
ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ +
25 فﺮﺼﻣ و نﺎﺑزوﺎﮔ ﺪﺻرد 5
ﯽﻣرو هدﺎﻔﺘﺳا ﻦﺗ ﺑ رﺎﺘﮑﻫ رد ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
ﻪ نﺎﺸﻧ ﻪﮐ ﺪﻣآ ﺖﺳد ﺪﻨﻫد
ﮏﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ يﺪﻨﻣدﻮﺳ ه -
ﮐ دﻮﺑ ﯽﺘﺸ .
هژاو
يﺎﻫ يﺪﯿﻠﮐ :
،يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ لﺎﻌﻓ ﻊﺸﻌﺸﺗ
،كﺎﺧ ﻦﺑﺮﮐ ،يدﺎﺼﺘﻗا دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯿﻣز يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ
ﻪﻣﺪﻘﻣ 1
1 ، 2 ، 3 و 4 - ﻪﺑ هوﺮﮔ،رﺎﯾدﺎﺘـﺳا ،رﺎﯿـﺸﻧاد ،يژﻮـﻟﻮﮐاوﺮﮔا يﺮـﺘﮐد يﻮﺠـﺸﻧاد ﺐﯿﺗﺮﺗ
هﺪﮑﺸﻧاد ،ناﺮﻤﻋ هوﺮﮔ ،رﺎﯾدﺎﺘﺳا و يزروﺎﺸﮐ هﺪﮑﺸﻧاد ،تﺎﺗﺎﺒﻧ حﻼﺻا و ﺖﻋارز و ﯽﻨﻓ
ﻞﺑاز هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ
*) - لﻮﺌﺴﻣ هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ :
Email: [email protected]
(
DOI: 10.22067/jag.v10i2.62071 ﯽﺣاﺮﻃ
يﺎﻫﻮﮕﻟا ﺖﺷﺎﮐ رد ﯾﺎﭘ راﺪ يزﺎﺳ ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا يﺎﻫ يزروﺎﺸﮐ
و ﻪﻨﯿﻬﺑ يزﺎﺳ فﺮﺼﻣ هدﺎﻬﻧ ﺎﻫ دﺮﺑرﺎﮐ دراد . رد ﯽﺣاﺮﻃ ﺖﺷﺎﮐ يﺎﻫﻮﮕﻟا
ﺪﯾﺎﺑ ﻢﺘﺴﯿﺳ درﻮﻣ ﯽﺣاﺮﻃ زا ﻪـﺒﻨﺟ يﺎـﻫ ،ﮏـﯾژﻮﻟﻮﮐا ﻞﯿـﺴﻧﺎﺘﭘ
،ﺪـﯿﻟﻮﺗ
ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ قﺎﺒﻄﻧا ﺎﺑ
ﺶﻧاد ﯽﻣﻮﺑ و يﺪﻨﻣزﺎﯿﻧ يﺎﻫ ﻪـﻘﻄﻨﻣ و يا ﻦﯿﻤـﻀﺗ
يدﺎﺼﺘﻗا دﻮﺳ درﻮﻣ
ﻞﯿﻠﺤﺗ راﺮﻗ دﺮﯿﮔ تﺎﻋﻼﻃا ﺎﺗ وا
ﻪﯿﻟ ياﺮﺑ ﯽﺣاﺮﻃ و
نﻮﻣزآ يﺎﻫﻮﮕﻟا ﺮﺗﺮﺑ ﻢﻫاﺮﻓ دﻮﺷ ) Kamkar et al., 2011 .(
رد ﻪﻠﺣﺮﻣ
،ﺪﻌﺑ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ ﮏﯾ مﻮﺑ مﺎﻈﻧ رد يزروﺎﺸﮐ راﺪﯾﺎﭘ مﺰﻠﺘﺴﻣ دﺎﺠﯾا ﯽﺗاﺮﯿﯿﻐﺗ
مﺎﻈﻧ رد يﺎﻫ ﺞﯾار يزروﺎﺸﮐ ﻞﻣﺎﺷ ﺶﯾاﺰﻓا ارﺎﮐ ﯽﯾ فﺮﺼﻣ هدﺎـﻬﻧ ،ﺎـﻫ
ﯽﻨﯾﺰﮕﯾﺎﺟ هدﺎﻬﻧ يﺎﻫ ﺮﯾﺬﭘﺎﻧﺪﯾﺪﺠﺗ و
نﺎﯾز رﺎﺑ ﺎﺑ هدﺎﻬﻧ ﺎﻫ و تﺎﯿﻠﻤﻋ مﻮﺑ -
رﺎﮔزﺎﺳ و رد ﺖﯾﺎﻬﻧ ﯽﺣاﺮﻃ دﺪﺠﻣ مﺎﻈﻧ يزروﺎﺸﮐ يﺎﻫ ﺮﺑ
سﺎﺳا لﻮﺻا
مﻮﺑ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . ﺖﺸﮐ طﻮﻠﺨﻣ ﯽﮑﯾ زا ﻪﻔﻟﺆﻣ يﺎﻫ يزروﺎﺸﮐ راﺪﯾﺎﭘ
بﻮﺴﺤﻣ ﯽﻣ ددﺮﮔ ﻪﮐ ﺶﯾاﺰﻓا ﻦﻤﺿ عﻮﻨﺗ
مﻮـﺑ ﯽﺘﺧﺎﻨـﺷ و ،يدﺎـﺼﺘﻗا
ﺚﻋﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا دﺮﮑﻠﻤﻋ رد ﺪﺣاو
،ﺢﻄﺳ ﺶﯾاﺰـﻓا تﺎـﺒﺛ مﺎـﻈﻧ ﻪـﯾﺬﻐﺗ و
بﻮﻠﻄﻣ ﺮﺗ ﻧا نﺎﺴ و ماد ﯽﻣ دﻮﺷ ) Zhang & Li, 2003 .(
مﺎﻈﻧ رد يﺎـﻫ
نوﺪـﺑ كﺎـﺧ ﯽﯾاﺬـﻏ ﺮﯾﺎـﺧذ زا هدﺎﻔﺘﺳا و نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺮﻤﺘﺴﻣ ﺖﺷﺎﮐ ﺞﯾار كﺎـﺧ ﯽﯾاﺬـﻏ ﺮـﺻﺎﻨﻋ و يﺪﯿﻟﻮﺗ ناﻮﺗ ﺶﻫﺎﮐ ﺚﻋﺎﺑ ﺐﺳﺎﻨﻣ ﻦﯾﺰﮕﯾﺎﺟ ﺖﺳا هﺪﺷ (Malakouti, 1997) ﻞﮑـﺸﻣ ﻦـﯾا ﻞـﺣ ياﺮـﺑ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد
ﺪﯾﺎﭘ يزروﺎﺸﮐ يﺎﺘﺳار رد ﯽﻟآ يﺎﻫدﻮﮐ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﯽـﻣ ﻪﯿﺻﻮﺗ را
دﻮـﺷ
(Mirzaei et al., 2009; Jeybal & Kupposwany, 2001 .
ﺎـﺑ
ﻦﯾا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﮐ
تﺎﺒﺛ رد هﺪﻨﯾآ ﺪﯿﻟﻮﺗ لﻮﺼﺤﻣ ﻪﺑ تﺪﺷ ﻪﺘﺴﺑاو ﻪﺑ دﻮﺒﻬﺑ
ﻂﯾاﺮﺷ يﺰﯿﺨﻠﺻﺎﺣ كﺎﺧ
زا ﻖﯾﺮﻃ لﺎﻤﻋا ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ يﺎﻫ ﯽﻨﺘﺒﻣ ﺮﺑ شور -
يﺎﻫ ﯽﺑ ﺮﻄﺧ زا ﺮـﻈﻧ ﯽـﻄﯿﺤﻣ ﺪـﻫاﻮﺧ دﻮـﺑ (Singh et al., 2004) .
هدﺎﻔﺘﺳا زا يﺎﻫدﻮﮐ ﯽﻟآ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﻣرو
،ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ دﻮﮐ ،ﯽﻧاﻮـﯿﺣ يﺎـﻫدﻮﮐ
ﯽﺘﺴﯾز نژوﺮﺘﯿﻧ رادﺮﻔﺴﻓ و رد مﺎﻈﻧ يﺎﻫ يزروﺎﺸﮐ درﻮـﻣ راﺪﯾﺎﭘ ﻪـﺟﻮﺗ
ﺪﻨﺘﺴﻫ . ﺎﻫدﻮﮐ ﻦﯾا ﺚﻋﺎﺑ
حﻼﺻا تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ
كﺎـﺧ زا ﻪـﻠﻤﺟ
ﺶﯾاﺰﻓا ﻦﺑﺮﮐ
،ﯽﻟآ
،ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ
،ﻢﯿﺴﻠﮐ ﺮﻔﺴﻓ و ﻢﯾﺰﯿﻨﻣ ﻞﺑﺎﻗ سﺮﺘﺳد
،هﺎﯿﮔ
ﺖﯿﻓﺮﻇ يراﺪﻬﮕﻧ بآ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ
ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ كﺎﺧ ﯽﻣ ﻧﻮﺷ ﺪ
(Berecz et al., 2005; Courtney & Mullen, 2008;
Manivannan et al., 2009; Melero et al., 2006; Odlare et al., 2008) .
ﯽﻣرو حﻼـﺻا ناﻮـﻨﻋ ﻪـﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ دﻮـﺒﻬﺑ رد كﺎـﺧ ﯽـﻟآ هﺪـﻨﻨﮐ
ـﻣ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﺆ
ﺖـﺳا ﺮﺛ ﯽـﮔﮋﯾو ياراد و يﺎـﻫ
ﺎﻣ يرﺎﯿﺴﺑ و بﺬـﺟ ترﺪﻗ ،ﺐﺳﺎﻨﻣ ﯽﺸﮑﻫز و ﻪﯾﻮﻬﺗ ،دﺎﯾز ﻞﺨﻠﺨﺗ ﺪﻨﻧ ﺖـﺳا ﯽﯾاﺬـﻏ داﻮـﻣ و بآ ياﺮـﺑ دﺎـﯾز بﺬﺟ ﺢﻄﺳ ،ﺖﺑﻮﻃر يراﺪﻬﮕﻧ
) Claudio et al., 2009; Raja Sekar & Karmegam, 2010 .(
ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﺶـﻘﻧ كﺎﺧ ﺖﻇﺎﻔﺣ رد مﻮﮕﻟ ﮏﯾ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ ساﺮﮔ ﮏﯾ دﻮﺟو
ﯽـﻣ ﺎـﻔﯾا ار ﯽـﻤﻬﻣ ﺪـﻨﮐ
) Gustave et al., 2008 .(
ﻫ زا رد ور ﻦﯿـﻤ
ترذ طﻮـﻠﺨﻣ ﻢﺘﺴﯿﺳ (Zea mays L
.
)و ﯽـﻨﯿﻣز مادﺎـﺑ (Arachis
hypogaea L.) و ﻢﯿـﺴﻠﮐ ،ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ،ﻢﯾﺪﺳ ،نژوﺮﺘﯿﻧ ،ﯽﻟآ ﻦﺑﺮﮐ راﺪﻘﻣ
ﺖﺤﺗ لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺷادﺮﺑ زا ﺪﻌﺑ كﺎﺧ ﻢﯾﺰﯿﻨﻣ ﺛﺄﺗ
راﺮـﻗ ﺖﺷﺎﮐ ﻢﺘﺴﯿﺳ ﺮﯿ رد هﺎـﯿﮔ رﻮﻀﺣ ﺪﺻرد ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺮﺼﻨﻋ ﺮﻫ ﺶﻫﺎﮐ و ﺶﯾاﺰﻓا و ﺖﻓﺮﮔ
ﺧﺎﺳ توﺎﻔﺗ و ﻢﺘﺴﯿﺳ ﻣ رﺎﺘ
ﻮ دﻮﺑ ﺮﯿﻐﺘﻣ هﺎﯿﮔ ود ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﻓر )
Rajaii &
Dahmardeh., 2014 (
لﺪﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ، طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﮐ يزﺎـﺳ
يﺎﭼ شﺮﺗ (Hibiscus sabdariffa L.) شﺎـﻣ و
(Vigna radiata
ﺑL.) نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫﺪﺻرد سﺎﺳا ﺮ ناﺰﯿﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ
و ﻪﺘـﺷاد كﺎـﺧ صاﻮﺧ ﺮﺑ ﯽﻔﻨﻣ ﺮﺛا ،شﺮﺗ يﺎﭼ ﺖﺸﮐ ﺮﯾز ﺢﻄﺳ ﺰـﯿﻧ
راﺪﻘﻣ ﺮﺑ ﺖﺒﺜﻣ ﺮﺛا شﺮﺗ يﺎﭼ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ شﺎﻣ ﺖﺸﮐ ﺮﯾز ﺢﻄﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﺷاد ﻦﺑﺮﮐ و نژوﺮﺘﯿﻧ )
Dahmardeh & Hodiani, 2016 (
بﺬـﺟ.
ﺮـﺻﺎﻨﻋ ﺮﺘـﺸﯿﺑ ﯽﯾاﺬـﻏ
ترذ طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﮐ رد ﺮﻔـﺴﻓ ﻪـﻠﻤﺟ زا و
ﺎـﯿﺑﻮﻟ (Chowdhury & Rosario, 1994) (Phaseolus vulgaris
ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ،L.) ﺖﺸﮐ رد ﻮﻠﺨﻣ و ترذ ط ﻮﺨﻧ د (Cicer arietinum L.)
(Dalal, 1974) ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ،
ﺖﺸﮐ رد ﺮﻔﺴﻓ و ﻢﺸﭼ ﺎﯿﺑﻮﻟ و ترذ طﻮﻠﺨﻣ
ـﻠﺒﻠﺑ ﯽ (Vigna unguiculata L.) )
Dahmardeh et al., 2010 (
ﻦﯿﻘﻘﺤﻣ ﻂﺳﻮﺗ ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ
. ﮏـﺗ ﺎـﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد ﺖـﺸﮐ ﯽﺘـﺸﮐ
،ﺪﯿـﺷرﻮﺧ يژﺮـﻧا و ﯽﯾاﺬـﻏ ﺮـﺻﺎﻨﻋ ،بآ زا ﻪـﻨﯿﻬﺑ هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ طﻮﻠﺨﻣ ر لﻮﺼﺤﻣ دﺮﮑﻠﻤﻋ ـﺗ ﺖﺤﺗ ا
ﺄ ﯽـﻣ راﺮـﻗ ﺮﯿﺛ ـﻫد
ﺪ ) Li et al., 2004;
Zhang et al., 2003 ( .
يﺮﺗﺮﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ رد ﺖﺸﮐ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ
رد ﺮﺛا ﯽﻘﯿﻔﻠﺗ زا ﻞﻣاﻮﻋ ﻒﻠﺘﺨﻣ نﻮﭽﻤﻫ هدﺎﻔﺘﺳا ﺮﺘﻬﺑ زا
،كﺎﺧ ﺖﺑﻮﻃر
رﻮﻧ و ﺮﺻﺎﻨﻋ ﯽﯾاﺬﻏ و ﺪﺷﺎﺑ دﻮﺟو فﻼﺘـﺧا رد ،ﻪـﺸﯾر رﺎﺘﺧﺎـﺳ ﻊـﯾزﻮﺗ
ﯽﭘﻮﻧﺎﮐ و تﺎﺟﺎﯿﺘﺣا ﯽﯾاﺬﻏ نﺎﻫﺎﯿﮔ رد ﺖﺸﮐ ﺖﻠﻋ طﻮﻠﺨﻣ ﻦﯾا
رﺎﮐ آ يﺪﻣ
ﺖﺳا .(Pandita et al., 2000) ﺖـﺸﮐ يﻮـﮕﻟا ﺖـﯿﻤﻫا ﻪـﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ
ﻢﺘﺴﯿﺳ رد ﻪﻨﯿﻬﺑ ﻪﯾﺬﻐﺗ ﻢﺘﺴﯿﺳ ﻦﯿﯿﻌﺗ و ﺐﺳﺎﻨﻣ فﺪﻫ ،يزروﺎﺸﮐ يﺎﻫ
ﺗ ﯽﺑﺎﯾزرا ،ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا زا ﺄ
ﻢﻫ روﺎﺠﻣ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺮﯿﺛ )
،نﺎﺑزوﺎﮔ ﻞﻣﺎﺷ (....
و
هدﺎﻔﺘـﺳا ﯽﯾارﺎﮐ ﺶﯾاﺰﻓا ،ﯽﯾاﺬﻏ ﺮﺻﺎﻨﻋ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺮﺑ ﯽﻫددﻮﮐ ﻊﺑﺎـﻨﻣ زا
ﺖﯾﺎﻬﻧ رد و نﺎﻫﺎﯿﮔ دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﯽﻄﯿﺤﻣ
، ﺖـﺸﮐ يﻮﮕﻟا ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ﯽﻓﺮﻌﻣ
دﻮﺑ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ تﺎﻔﺻ رد .
شور و داﻮﻣ ﺎﻫ
ﻪﺑ ﻌﺗ رﻮﻈﻨﻣ ﯽـﻣرو ﺮـﺛا و ﺖـﺸﮐ يﻮﮕﻟا ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ﻦﯿﯿ رد ﺖـﺳﻮﭙﻤﮐ
ﯽـﺸﯾﺎﻣزآ ﯽﯾﺎـﭘورا نﺎـﺑزوﺎﮔ و ﯽـﻨﯿﻣز مادﺎـﺑ ،ترذ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد
ﻞﺑاز هﺎﮕﺸﻧاد يزروﺎﺸﮐ هﺪﮑﺸﻫوﮋﭘ ﯽﻋارز لﺎﺳ رد
94 - 1393 ) رد ﻊﻗاو
35 ﯽﯾﺎـﯿﻓاﺮﻐﺟ لﻮـﻃ ﺎـﺑ ﻞـﺑاز قﺮـﺷ بﻮﻨﺟ يﺮﺘﻣﻮﻠﯿﮐ 61
و ﻪـﺟرد
41 و ﯽﻗﺮﺷ ﻪﻘﯿﻗد 30
و ﻪﺟرد 54 عﺎـﻔﺗرا و ﯽﻟﺎﻤـﺷ ضﺮﻋ ﻪﻘﯿﻗد 481
ﺎﯾرد ﺢﻄﺳ زا ﺮﺘﻣ (
ﺪﺷ مﺎﺠﻧا . ﺶﯾﺎﻣزآ ﻪﺑ تﺮﮐ ترﻮﺻ يﺎﻫ
رد هﺪﺷ دﺮﺧ
كﻮﻠﺑ حﺮﻃ ﺐﻟﺎﻗ ﺮﺟا راﺮﮑﺗ ﻪﺳ ﺎﺑ ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﻞﻣﺎﮐ يﺎﻫ
ﺪﺷ ا . يﺎـﻫرﺎﻤﯿﺗ
ﺗ ﯽﻣرو و ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟا ﺮﯿﺛﺄ ترذ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد كﺎﺧ ﯽﯾاﺬﻏ ﺮﺻﺎﻨﻋ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺮﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
...
549
ﺷ ﺶﯾﺎﻣزآ ﯽﻣرو ﻞﻣﺎ ﻪﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﺢﻄﺳ ﻪﺳ رد ﯽﻠﺻا ﻞﻣﺎﻋ ناﻮﻨﻋ
؛ مﺪﻋ
،دﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ 5/
2 و 5 ﻞـﻣﺎﻋ ناﻮـﻨﻋ ﻪـﺑ ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟا و رﺎﺘﮑﻫ رد ﻦﺗ
رد ﯽﻋﺮﻓ 9 ﻞﻣﺎﺷ ﺢﻄﺳ
؛ نﺎـﺑزوﺎﮔ و ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ ،ترذ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ
،ﯽﯾﺎــﭘورا 40 ﺪــﺻرد ترذ + 30 ﺪــﺻرد مادﺎــﺑ ﯽــﻨﯿﻣز + 30 ﺪــﺻرد
،نﺎــﺑزوﺎﮔ 50 ﺪــﺻرد ترذ + 25 ﺪــﺻرد مادﺎــﺑ ﯿﻣز ﯽــﻨ + 25 ﺪــﺻرد
،نﺎﺑزوﺎﮔ 60 ﺪﺻرد ترذ + 20 ﺪﺻرد مادﺎﺑ ﯽﻨﯿﻣز + 20 ﺪﺻرد
،نﺎﺑزوﺎﮔ
100 ﺪﺻرد ترذ + 50 ﺪﺻرد مادﺎﺑ ﯽﻨﯿﻣز + 50 ﺪﺻرد
،نﺎﺑزوﺎﮔ 100
ﺪﺻرد ترذ + 75 ﺪﺻرد مادﺎﺑ ﯽـﻨﯿﻣز + 25 ﺪـﺻرد نﺎـﺑزوﺎﮔ و
100
ﺪﺻرد ترذ + 25 ﺪﺻرد مادﺎﺑ ﯽﻨﯿﻣز + 75 ﺪﺻرد دﻮﺑ نﺎﺑزوﺎﮔ .
تﺎﯿﻠﻤﻋ
ﻪﺳ ﺖﺷﺎﮐ ﺑ هﺎﯿﮔ
ﻪ يور ﺮﺑ هﺎﻣ ﺪﻨﻔﺳا ﺮﺧاوا رد نﺎﻣﺰﻤﻫ ترﻮﺻ 6
ﯾدر ﻒ
لﻮﻃ ﺎﺑ 3 ﻪﻠﺻﺎﻓ و ﺮﺘﻣ 50
ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﺮﺘﻣ .
ﻪـﺗﻮﺑ ﻪﻠﺻﺎﻓ يور ﺎـﻫ
عﻮﻧ و هﺎﯿﮔ طﻼﺘﺧا ﺪﺻرد ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺖﺷﺎﮐ ﻒﯾدر يﺮـﺳ
و ﯽـﺸﯾاﺰﻓا
ﺟ ﺪﺷ ﻦﯿﯿﻌﺗ طﻮﻠﺨﻣ رد ﯽﻨﯾﺰﮕﯾﺎ .
ﯽﻣرو ﺳﻮﭙﻤﮐ ﺖـﺷﺎﮐ ﺎـﺑ نﺎـﻣﺰﻤﻫ ﺖ
ﻒﯾدر يور ﻪﺑ ﺎﻫ ﺑ يراﻮﻧ ترﻮﺻ ﺪﯾدﺮﮔ طﻮﻠﺨﻣ كﺎﺧ ﺎ
. ﻤﺗ ﻪﺑ ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ مﺎ -
ﻒﯾدر ﮏﯾ ترﻮﺻ
،ترذ ﻒﯾدر ﮏﯾ ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ
نﺎﺑزوﺎﮔ ﻒﯾدر ﮏﯾ و
ﺪﻧﺪﺷ ﺖﺸﮐ .
يرﺎﯿﺑآ و ﺖﺷﺎﮐ زا ﺲﭘ ﻪﻠﺻﺎﻓﻼﺑ يرﺎﯿﺑآ ﻦﯿﻟوا يﺪﻌﺑ يﺎﻫ
ﺪﺷ مﺎﺠﻧا نﺎﻫﺎﯿﮔ زﺎﯿﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ .
هدﺎﻣ ﻪﻧﻮﮔ ﭻﯿﻫ زا ﺪﺷر هرود لﻮﻃ رد
ﻧ هدﺎﻔﺘﺳا مﻮﻤﺳ و ﺎﻫدﻮﮐ ﻪﻠﻤﺟ زا ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ﻒـﻠﻋ لﺮـﺘﻨﮐ ﺖﻬﺟ و ﺪﺸ
-
ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻪﻠﺣﺮﻣ ﺪﻨﭼ رد ﯽﺘﺳد ﻦﯿﺟو زﺮﻫ يﺎﻫ .
مﺎﻗرا رد هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ
ترذ ﺶﯾﺎﻣزآ ﻦﯾا ساﺮﮐ ﻞﮕﻨﯿﺳ
260 هرود ﺎﺑ ﺪﺷر 105 ﺎـﺗ 115 ،زور
ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ ﻢﻗر
ﯽﻠﮔ ﺪﺷر هرود ﺎﺑ 210
- 180 ﺎﺑ ﯽﯾﺎﭘورا نﺎﺑزوﺎﮔ و زور
ﺪﺷر هرود 110 - 100 دﻮﺑ زور . ﺣ زا ﺲﭘ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺖﻬﺟ ﺮﺛا فﺬ
و ﻪﯿﺷﺎﺣ ﻢﯿﻧ مادﺎـﺑ و ترذ ﺖـﺷادﺮﺑ تﺮـﮐ ﺮـﻫ يﺎـﻬﺘﻧا و اﺪﺘﺑا زا ﺮﺘﻣ
رد نﺎﺑزوﺎﮔ و ﻪﻠﺣﺮﻣ ﮏﯾ رد ﯽﻨﯿﻣز ﻪﺳ
ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻪﻠﺣﺮﻣ .
ﻊﺸﻌﺸﺗ ناﺰﯿﻣ
ﻒـﻠﺘﺨﻣ يﺎـﻫﻮﮕﻟا رد كﺎـﺧ ﯽـﻤﺠﺣ ﺖﺑﻮﻃر و ﺎﻣد ،يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ لﺎﻌﻓ ﻪﺳ ﻂﺳﻮﺗ ﯽﭘﻮﻧﺎﮐ نﺪﺷ ﻪﺘﺴﺑ نﺎﻣز رد طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ هﺎﯿﮔ
ﻊﺸﻌﺸﺗ هﺎﮕﺘﺳد ﻪﻧاﻮﺘﺳا ﮓﻨﯾر و كﺎﺧ ﺞﻨﺳﺎﻣد ،ﺞﻨﺳ
هزاﺪﻧا يا ﺪﺷ يﺮﯿﮔ .
هزاﺪﻧا يﺪﯿﺷرﻮﺧ ﺮﻬﻇ رد ﯽﺑﺎﺘﻓآ زور رد يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ لﺎﻌﻓ ﻊﺸﻌﺸﺗ يﺮﯿﮔ
ﺖﻋﺎﺳ 30 / 12 ﺎﺗ ﺮﻬﻇ 30 / 13 ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا .
رد رﻮﻧ ناﺰﯿﻣ رﻮﻈﻨﻣ ﻦﯾا ﻪﺑ
تﺮـﮐ ﺮـﻫ نورد ﻪـﻄﻘﻧ ﺪـﻨﭼ رد كﺎﺧ ﺢﻄﺳ و ﺶﺷﻮﭘ جﺎﺗ يﻻﺎﺑ ﺎـﺑ
ﻊﺸﻌﺸﺗ زا هدﺎﻔﺘﺳا لﺪﻣ ﺞﻨﺳ
) Solar Power Meter TES-1333R (
ﻪﺑ هزاﺪﻧا ﯽﻓدﺎﺼﺗ رﻮﻃ ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ و يﺮﯿﮔ
. ﯽﯾﺎـﻬﻧ راﺪﻘﻣ PAR
ﺖﺒﺴﻧ زا هﺪﺷ بﺬﺟ ﻊﺸﻌﺸﺗ
هﺪﺷ بﺬﺟ ﻪـﺑ
ـﺳو ﻦﯿﯾﺎـﭘ رد نﺎـﻫﺎﯿﮔ ﻪﻠﯿ
ﻪﺑ ﯽﭘﻮﻧﺎﮐ ﻊﺸﻌﺸﺗ ﻪﻟدﺎﻌﻣ ﻖﺒﻃ ﯽﭘﻮﻧﺎﮐ يﻻﺎﺑ ﻪﺑ هﺪﯿﺳر 1
ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ
) Bantilan et al., 1976 .(
ﻪﻟدﺎﻌﻣ )1 (
PARb
: ،ﺶـﺷﻮﭘ جﺎﺗ ﻦﯿﯾﺎﭘ رد يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ لﺎﻌﻓ رﻮﻧ PARa
: رﻮـﻧ
ﺶﺷﻮﭘ جﺎﺗ يﻻﺎﺑ رد يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ لﺎﻌﻓ
ﻖﻤﻋ رد كﺎﺧ يﺎﻣد 15
- 0 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻒﯾدر ﻦﯿﺑ ﻪﻄﻘﻧ ﺪﻨﭼ رد يﺮﺘﻣ -
ﺷرﻮﺧ ﺮﻬﻇ رد نﺎﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ يﺪﯿ
هزاﺪـﻧا كﺎﺧ ﺞﻨﺳﺎﻣد ﻂﺳﻮﺗ و يﺮـﯿﮔ
ﻪﺘﻓﺮﮔ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺲﭙﺳ ﺪﺷ
. نآ زا ﯽـﻣ رﺎﻈﺘﻧا ﻪﮐ ﯽﯾﺎﺟ بآ لدﺎـﻌﺗ ﺖـﻓر
ﺖﺤﺗ كﺎﺧ ﺛﺄﺗ
كﺎﺧ بآ ياﻮﺘﺤﻣ دﺮﯿﮔ راﺮﻗ ﺖﺷﺎﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫﻮﮕﻟا ﺮﯿ
ﻖﻤﻋ رد 20 - 0 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﻧاﻮﺘﺳا ﮓﻨﯾر ﻂﺳﻮﺗ ﺮﺘﻣ هزاﺪﻧا يا
ﻖـﺒﻃ و يﺮﯿﮔ
ﻪﻟدﺎﻌﻣ 2 ﺪﯾدﺮﮔ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ .
ﻪﻟدﺎﻌﻣ )2 (
Qt
: د ،ﯽـﻤﺠﺣ ﺖﺑﻮﻃر ﺪﺻر Vm
: كﺎـﺧ بآ ﻢـﺠﺣ )
نزو توﺎـﻔﺗ
ﮏﺸﺧ نزو و بﻮﻃﺮﻣ (
، Vt
: كﺎﺧ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻞﮐ ﻢﺠﺣ )
100 ﯽﺘﻧﺎـﺳ ﺮـﺘﻣ
ﺐﻌﮑﻣ .(
ﻞﺒﻗ زا مﺎﺠﻧا تﺎﺸﯾﺎﻣزآ ﻪﻋرﺰﻣ
،يا ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻦﯿﯿﻌﺗ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ
ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ كﺎﺧ ﻪﻧﻮﻤﻧ يرادﺮﺑ ﻪﺑ ترﻮﺻ ﯽﻓدﺎﺼﺗ زا ﻦﯿﻣز ﻞﺤﻣ ياﺮـﺟا
ﺶﯾﺎﻣزآ مﺎﺠﻧا ﻪﻄﻘﻧ ﺪﻨﭼ رد ﺪﺷ
. ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﯾﺰﺠﺗ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿـﺷ تﺎﯿـﺻﻮﺼﺧ
كﺎﺧ رد لوﺪﺟ 1 نﺎﺸﻧ هداد هﺪﺷ ﺖﺳا .
لوﺪﺟ
1 - تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ
كﺎﺧ ﻞﺤﻣ ياﺮﺟا ﺶﯾﺎﻣزآ
Table 1- Chemical properties of soil of experimental place
ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا (ﺮﺘﻣ ﺮﺑ ﺲﻨﻤﯾزﯽﺳد) ﯽﮑﯾﺮﺘﮑﻟا ﺖﯾاﺪﻫ ﺮﻔﺴﻓ ) ﯽﻠﯿﻣ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺮﺑ مﺮﮔ (
نژوﺮﺘﯿﻧ ) ﺪﺻرد (
ﻦﺑﺮﮐ ) ﺪﺻرد (
ﺎﺘﭘ ﻢﯿﺳ
) ﯽﻠﯿﻣ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺮﺑ مﺮﮔ (
ﻢﯾﺪﺳ ) ﻠﯿﻣ ﯽ ﺮﺘﯿﻟ ﺮﺑ نﻻاو ﯽﮐا (
pH EC (dS.m-1) P (mg.kg-1) N (%) C (%) K (mg.kg-1) Na (m.eq.Lit-1)
8.12 1.8 8 0.029 0.31 110 12.5
زا ﺪﻌﺑ كﺎﺧ ﯽﯾاﺬﻏ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﺖﻬﺟ زا لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺷادﺮﺑ
ﻖﻤﻋ 30 - 0 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻤﻧ هﺎﯿﮔ ﺮﻫ ﻞﺤﻣ رد كﺎﺧ يﺮﺘﻣ رد و ﻪﯿﻬﺗ كﺎﺧ ﻪﻧﻮ
ﺶﯾﺎـﻣزآ مﺎﺠﻧا ياﺮﺑ و هﺪﯿﺑﻮﮐ ﺲﭙﺳ و ﺪﯾدﺮﮔ ﮏﺸﺧ دازآ ياﻮﻫ يﺎـﻫ
ﮏﻟا زا ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ود
ﯽﻠﯿﻣ ﺪـﺷ هداد رﻮﺒﻋ يﺮﺘﻣ .
شور ﻪـﺑ ﯽـﻟآ ﻦﺑﺮـﮐ ﯽـﮑﻟاو
و كﻼـﺑ ) Walkley & Black, 1934 (
، شور زا نژوﺮـﺘﯿﻧ
لاﺪﻠﺠﮐ ) Kjeldahl, 1883 (
ﻦﺴﻟوا شور زا ﻞﺻﺎﺣ هرﺎﺼﻋ رد ﺮﻔﺴﻓ ،
نارﺎــﮑﻤﻫ و )
Olsen et al., 1954 (
هﺎﮕﺘـــﺳد زا هدﺎﻔﺘــﺳا ﺎــﺑ
ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ و عﺎﺒـﺷا هرﺎﺼﻋ رد لﻮﻠﺤﻣ ﻢﯾﺪﺳ ،ﺮﺘﻣﻮﺘﻓوﺮﺘﮑﭙﺳا دﺎـﺒﺗ
رد ﯽﻟ
ﻪﺑ لﺎﻣﺮﻧ ﮏﯾ مﻮﯿﻧﻮﻣآ تﺎﺘﺳا ﺳد ﺎﺑ ﯽﺠﻨﺳ ﻪﻠﻌﺷ شور
ﻢﯿﻠﻓ هﺎﮕﺘ ﺮﺘﻣﻮﺘﻓ
هزاﺪﻧا و يﺮﯿﮔ ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ زا ﮏﯾ ﺮﻫ راﺪﻘﻣ .
ﻦﯿﻣز يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺺﺧﺎﺷ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﯽﺑﺎﯾزرا ﺖﻬﺟ )1
(LER
ﻪﻟدﺎﻌﻣ ﻖﺒﻃ يدﺎﺼﺘﻗا دﺮﮑﻠﻤﻋ سﺎﺳا ﺮﺑ 3
ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ )
Gliessman,
.(1997
ﻪﻟدﺎﻌﻣ )3 (
ﻟدﺎﻌﻣ ﻦﯾا رد ﻪﮐ
؛ﻪ Ypi
: ﻋ و طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد هﺎﯿﮔ ﺮﻫ دﺮﮑﻠﻤ Ymi
:
دﻮﺑ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ رد هﺎﯿﮔ ﺮﻫ دﺮﮑﻠﻤﻋ .
هداد ﺖﯾﺎﻬﻧ رد زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ ﺎﻫ
اﺰﻓا مﺮﻧ ر .9.1 SAS ver ﯽﻨﻌﻣ ترﻮﺻ رد و هﺪﺷ ﻪﯾﺰﺠﺗ
ﺮـﺛا نﺪﺷ راد
ياﺮﺑ ﯽﺸﯾﺎﻣزآ ﻞﻣﺎﻋ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ
ﺪﻨﭼ نﻮﻣزآ زا ﺎﻫ ﻪﻨﻣاد
ﻦـﮑﻧاد يا
ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﺪﺻرد ﺞﻨﭘ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد .
ﺚﺤﺑ و ﺞﯾﺎﺘﻧ
ﺗﺄ و ﯽـﻨﯿﻣز مادﺎـﺑ ،ترذ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫﻮﮕﻟا ﺮﯿﺛ
ﺮﺑ نﺎﺑزوﺎﮔ راﺪﻘﻣ
كﺎﺧ ﻦﺑﺮﮐ
ﺮﮐراﺪﻘﻣ ﺟﻮﻣ ﻦﺑ ﻪﺑ لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺷادﺮﺑ زا ﺲﭘ كﺎﺧ رد دﻮ ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ
ﺗ ﺖﺤﺗ يراد ﺄ
ﯽﻣرو فﺮﺼﻣ و ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟا ﺮﯿﺛ ﺖـﻓﺮﮔ راﺮـﻗ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
) لوﺪﺟ 2 .(
لوﺪﺟ رد ﻪﮐ ﻪﻧﻮﮔ نﺎﻤﻫ 3
ﯽﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺶﻨﮑﻤﻫﺮـﺑ دﻮـﺷ
ﯽﻣرو و ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟا ﯽـﻨﻌﻣ كﺎﺧ ﻦﺑﺮﮐ راﺪﻘﻣ ﺮﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
دﻮـﺑ راد . رد
ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟا ،طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ يﺎﻫﻮﮕﻟا ﯽﺳرﺮﺑ 100
رد ترذ ﺪﺻ + 50
ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ ﺪﺻرد +
50 دﺮﺑرﺎﮐ و نﺎﺑزوﺎﮔ ﺪﺻرد 5
ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﯽﻣرو ﻦﺗ
ﯽـﻟآ ﻦﺑﺮـﮐ راﺪـﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘـﺸﯿﺑ رﺎﺘﮑﻫ رد )
41 /0 ﺪـﺻرد ( داد نﺎـﺸﻧ ار .
طﻮـﻠﺨﻣ يﻮـﮕﻟا رد كﺎـﺧ ﻦﺑﺮﮐ راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ 60
ترذ ﺪـﺻرد +
20
ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ ﺪﺻرد +
20 دﻮـﮐ دﺮﺑرﺎـﮐ مﺪـﻋ و نﺎﺑزوﺎﮔ ﺪﺻرد )
30 /0
ﺪﺻرد ( ﺮﮔ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺪﯾد
) لوﺪﺟ 3 .(
ﺎﺗ ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ ﻢﻬﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ 50
ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟا رد ﺪﺻرد
، راﺪـﻘﻣ
ﻦﺑﺮﮐ كﺎﺧ طﻼﺘﺧا ﺖﺒﺴﻧ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ﻪﮐ ﯽﯾﻮﮕﻟا رد و ﺖﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا ﺰﯿﻧ
ﺖﺷاد ار ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ راﺪﻘﻣ
ﻦﯾا ﺖﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ ﺮﺼﻨﻋ .
هﺎﯿﮔ ﮏﯾ ترذ 4
ﻪﺑ نآ زﺎﯿﻧ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻪﻨﺑﺮﮐ ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ
لﺎﻘﺘﻧا ﻢﺘﺴﯿﺳ ﻦﯾا ﺎﺑ و ﺖﺳا دﺎﯾز
ﯽﯾاﺬﻏ ﺮﺻﺎﻨﻋ بﺬﺟ رد يا ﻪﻧﻮﮔ ﻦﯿﺑ ﺖﺑﺎﻗر طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد ﺶﻫﺎﮐ
ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﯾ . ﺎﺗ دﻮﮐ ناﺰﯿﻣ ﺶﯾاﺰﻓا عﻮﻤﺠﻣ رد 5
ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ رﺎﺘﮑﻫ رد ﻦﺗ
ﺶﯾاﺰﻓا راﺪﻘﻣ ﺪﺷ كﺎﺧ ﻦﺑﺮﮐ .
نﺎﺸﻧ ﺶﯾﺎﻣزآ ﻦﯾا ﺞﯾﺎﺘﻧ ـﺗ هﺪﻨﻫد
ﺄ ﯽـﺸﯾاﺰﻓا يﺎـﻫﻮﮕﻟا ﺮﯿﺛ ﺖـﺷﺎﮐ
1- Land equivalent ratio
طﻮﻠﺨﻣ ﺮﺑ دﻮﺑ كﺎﺧ ﻦﺑﺮﮐ راﺪﻘﻣ .
ﯽـﻟآ داﻮـﻣ دﻮﺒﻤﮐ ﮏﺸﺧ ﻖﻃﺎﻨﻣ رد
ﻣ ﺖﺳا لواﺪﺘ
، ﻮﺗ رﻮﻀﺣ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ أ
ﺖﯿﺒﺜﺗ هﺎﯿﮔ م ﯽﻟآ دﻮﮐ فﺮﺼﻣ و هﺪﻨﻨﮐ
ﯽﻣ كﺎﺧ يﺰﯿﺨﻠﺻﺎﺣ دﻮﺒﻬﺑ ﺐﺟﻮﻣ ددﺮﮔ
. ﺎﺒﯾﺮﻘﺗ ﯽﻟآ ﻦﺑﺮﮐ 50
زا ﺪﺻرد
ﯽﻣ ﻞﯿﮑﺸﺗ ار كﺎﺧ ﯽﻟآ هدﺎﻣ ﺶﯾاﺰـﻓا رد ﻪـﮐ ﯽﺸﻘﻧ ﺮﺑ هوﻼﻋ ﻪﮐ ﺪﻫد
ﺗ كﺎﺧ ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ زا يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ ﺎﺑ دراد كﺎﺧ يﺰﯿﺨﻠﺻﺎﺣ ﺄ
ﺑ ﺮﯿﺛ ﻪ رد ﯽﯾاﺰﺳ
ﻪﺑ كﺎﺧ ﺖﻇﺎﻔﺣ و
دراد ﺰﯿﺧدﺎﺑ و ﮏﺸﺧ ﻖﻃﺎﻨﻣ رد هﮋﯾ .
ـﺗ ﻪـﺴﯾﺎﻘﻣ ﺄ ﺮﯿﺛ
ﮏﺗ ﮐ نﺎـﺸﻧ تﺎـﺸﯾﺎﻣزآ رد ﻦﺑﺮﮐ راﺪﻘﻣ ﺮﺑ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﯽﺘﺸ هﺪـﻨﻫد
راﺪـﻘﻣ
ﮏﺗ رد كﺎﺧ ﻦﺑﺮﮐ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﯽﻣ ﻪﮐ دﻮﺑ ترذ ﯽﺘﺸﮐ
ﻪـﺑ ﺪﻧاﻮﺗ هرود ﻞـﯿﻟد
ﮐ ﺪﺷر ﻪﺸﯾر ،ﺮﺘﻤ ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ ترذ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺖﺑﺎﻗر ترﺪﻗ و ﯽﺤﻄﺳ يﺎﻫ
دﺎﻔﺘﺳا رد ﺪﺷر ﻞﺼﻓ ياﺪﺘﺑا رد ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ ﺪﺷﺎﺑ ﯽﯾاﺬﻏ ﻊﺑﺎﻨﻣ زا ﺮﺛﺆﻣ ه
.
ﻪﺸﯾر يﻮﮕﻟا ور ﻦﯾا زا زا ﯽﯾاﺬﻏ ﺮﺻﺎﻨﻋ بﺬﺟ رد نﺎﻫﺎﯿﮔ توﺎﻔﺘﻣ ﯽﻫد
ﺎﺑ كﺎﺧ دﻮﺟو نﻮﯾ توﺎﻔﺘﻣ ﻊﯾزﻮﺗ ﺗ كﺎﺧ ﻞﯿﻓوﺮﭘ رد ﺎﻫ
ﺄ ﺖـﺳا راﺬﮔ ﺮﯿﺛ
(Furbank & badger, 1983) .
مﻮﮕﻟ رد ﯽﻧﺪﻌﻣ داﻮﻣ ناﺰﯿﻣ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺎﻫ
ﺖﺳا تﻼﻏ زا ﺮﺻﺎﻨﻋ بﺬﺟ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا تﺎﺸﯾﺎﻣزآ ﻖﺒﻃ و
ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﯾاﺬﻏ
ژوﺮﺘﯿﻧ ن
،
،ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﻢﯿﺴﻠﮐ ﮏـﺗ ﻪـﺑ ﺖﺒﺴﻧ طﻮﻠﺨﻣ رد ﻢﯾﺰﯿﻨﻣ و ﯽﺘـﺸﮐ
ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا .(Ofari & Stern, 1987)
ﺗﺄ و ﯽـﻨﯿﻣز مادﺎـﺑ ،ترذ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫﻮﮕﻟا ﺮﯿﺛ
ﺮﺑ نﺎﺑزوﺎﮔ راﺪﻘﻣ
كﺎﺧﺮﻔﺴﻓ
لوﺪﺟ رد ﻪﮐ ﻪﻧﻮﮔ نﺎﻤﻫ 2
ﯽﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ و ﺖـﺸﮐ يﻮـﮕﻟا ﺮﺛا دﻮﺷ
فﺮﺼﻣ ﯽﻣرو ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﺮﺑ راﺪﻘﻣ ﯽﻨﻌﻣ كﺎﺧ ﺮﻔﺴﻓ دﻮﺑ راد
. ﺶﻨﮑﻤﻫﺮـﺑ
ﺗ ﺰﯿﻧ رﺎﻤﯿﺗ ود ﻦﯾا ﺄ
ﯽﻨﻌﻣ ﺮﯿﺛ نﺎﺸﻧ ﺮﻔﺴﻓ راﺪﻘﻣ ﺮﺑ يرﺎﻣآ ظﺎﺤﻟ زا يراد
داد . دﺮﺑرﺎﮐ و ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ رد كﺎﺧ ﺮﻔﺴﻓ راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ
5 ﯽﻣرو ﻦﺗ رﺎﺘﮑﻫ رد ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ )
70 /8 ﯽﻠﯿﻣ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺮﺑ مﺮﮔ (
ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ و
نآ راﺪﻘﻣ ﻦﯿﻤﻫ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ رد هدﺎﻔﺘـﺳا مﺪﻋ ﻂﯾاﺮﺷ رد هﺎﯿﮔ
زا دﻮـﮐ
) 20 /4 ﯽﻠﯿﻣ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺮﺑ مﺮﮔ (
دﻮﺑ ) لوﺪﺟ 3(
. عﻮﺿﻮﻣ ﻦﯾا نﺎﺸﻧ
هﺪﻨﻫد
ﺗﺄ ﻦﯿـﻋ رد و طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﮐ رد كﺎﺧ ﺮﻔﺴﻓ ناﺰﯿﻣ ﺮﺑ ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ ﺮﯿﺛ
ﺗ لﺎﺣ ﺄ ﺮﯿﺛ ﺮﺘﺸﯿﺑ دﻮﮐ فﺮﺼﻣ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد
دﻮﺑ ﺖﺸﮐ يﺎﻫﻮﮕﻟا .
ﯽﻣرو -
ﺎﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﻞﯿﻬﺴﺗ
ﯾﺬﻐﺗ رد ﻪﺸﯾر تﻻﺎﻌﻔﻧا و ﻞﻌﻓ كﺎﺧ ﻪ
و ﺮـﯿﻘﻓ يﺎﻫ
ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐاوﺮﮔا هدﺎﻬﻧ ﻢﮐ يﺎﻫ
ﯽﻤﻬﻣ ﺶﻘﻧ هﺎﯿﮔ ﺪﺷر رد
ﯽـﻣ ﺎـﻔﯾا ﺪـﻨﮐ
) 2005 Nielsen & Jensen, .(
ﯽﻣرو و ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟا ﺮﯿﺛﺄﺗ ترذ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد كﺎﺧ ﯽﯾاﺬﻏ ﺮﺻﺎﻨﻋ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺮﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
...
551
لوﺪﺟ 2 - ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺲﻧﺎﯾراو ) تﺎﻌﺑﺮﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ (
راﺪﻘﻣ ﮔ ،ترذ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫﻮﮕﻟا رد كﺎﺧ ﺮﺻﺎﻨﻋ حﻮﻄﺳ و ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ ،نﺎﺑزوﺎ
ﯽﻣرو ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
Table 2- Analysis of variance (mean of squares) on soilnutrients in intercropping patterns of corn, borage, peanut and levels of vermicompost
ﺮﯿﯿﻐﺗ ﻊﺒﻨﻣ تا
S.O.V
يدازآ ﻪﺟرد df
ﻦﺑﺮﮐ C
ﺮﻔﺴﻓ P
نژوﺮﺘﯿﻧ N
ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ K
ﻢﯾﺪﺳ كﻮﻠﺑ Na
Block 2 0.0002 3.35 0.000002 3586.13 3.33
ﯽﻣرو ﻮﭙﻤﮐ ﺖﺳ
Vermicompost 2 0.0215** 28.67* 0.0001** 782.92* 35.57**
ﯽﻠﺻا يﺎﻄﺧ
Error (a) 4 0.0008 2.19 0.000007 72.89 1.85
ﺖﺷﺎﮐ يﻮﮕﻟا
Intercropping pattern 8 0.0074** 1.25** 0.00005** 204.70** 99.86**
ﯽﻣرو ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
ﺖﺷﺎﮐ يﻮﮕﻟا×
Vermicompost × intercropping pattern 16 0.0026** 2.09** 0.00001** 331.73** 54.75**
ﯽﻋﺮﻓ يﺎﻄﺧ
Error (b) 48 0.0007 0.45 0.000004 20.67 2.15
تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺐﯾﺮﺿ )
ﺪﺻرد (
C.V (%) - 7.26 11.15 6.99 4.50 10.89
**، و
*:
ﻪﺑ ﯿﻏ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﺮ ﯽﻨﻌﻣ ﯽﻨﻌﻣ و راد ي لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد راد
ﺪﺻرد ﺞﻨﭘ و ns
ns, ** and *: non significant , significant at p≤0.01 and p≤ 0.05, respectively.
لوﺪﺟ 3 - ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﯽﻣرو حﻮﻄﺳ و ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ ،نﺎﺑزوﺎﮔ ،ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ ،ترذ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫﻮﮕﻟا رد كﺎﺧ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ
Table 3- Mean comparisons of soil nutrients in intercropping patterns of corn, peanut and borage andlevels of vermicompost ﯽﻣرو
ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ) ﺮﺑ ﻦﺗ
رﺎﺘﮑﻫ ( Vermicompost (t.ha-1)
ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟا طﻮﻠﺨﻣ Planting
pattern
ﻦﺑﺮﮐ) ﺪﺻرد ( C(%)
ﺮﻔﺴﻓ ) ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺑ مﺮﮔ
مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ( P(mg.kg-1)
نژوﺮﺘﯿﻧ ) ﺪﺻرد (
N (%)
ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ) ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺑ مﺮﮔ
مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ( K (mg.kg-1)
ﻢﯾﺪﺳ ) ﯽﻠﯿﻣ نﻻاو ﯽﮐا
ﺮﺘﯿﻟ ﺮﺑ ( Na (meq.Lit-1)
0
M1 0.313hi* 5.30efgh 0.027hi 90.00cd 8.250m
M2 0.330ghi 4.20h 0.028ghi 85.00d 19.750bc
M3 0.330ghi 5.40efgh 0.028ghi 85.00d 13.250fg
M4 0.355efghi 4.80fgh 0.030efghi 97.33cd 11.867fghi
M5 0.360cdefgh 5.60defgh 0.031efghi 103.17abcd 19.940bc
M6 0.330ghi 5.36efgh 0.028ghi 92.50cd 20.640b
M7 0.330ghi 4.566gh 0.029ghi 107.00abcd 16.360de
M8 0.306i 4.450gh 0.027i 96.83cd 13.250fg
M9 0.336fghi 5.333efgh 0.029ghi 100.17cd 8.200lm
2.5
M1 0.430b 5.900cdefg 0.037b 126.50ab 12.250fghi
M2 0.350efghi 4.800fgh 0.030fghi 97.50cd 9.250klm
M3 0.400bcde 6.500bcde 0.034bcdef 85.00d 8.500lm
M4 0.357defghi 5.167efgh 0.031efghi 95.00cd 10.667ghijkl
M5 0.380bcdefg 6.400cdef 0.033cdefg 104.17abcd 24.600a
M6 0.353efghi 7.433abc 0.031efghi 106.67abcd 21.173b
M7 0.410bc 7.266abc 0.035bcd 102.50bcd 16.033de
M8 0.318hi 5.533efgh 0.027hi 95.00cd 9.950ijkhlm
M9 0.406bcd 6.233cdef 0.035bcde 99.17cd 9.033klm
5
M1 0.493a 6.300cdef 0.043a 112.50abc 7.450m
M2 0.340fghi 8.700a 0.029ghi 97.50cd 12.750fgh
M3 0.383bcdef 5.900cdefg 0.033cdefg 127.00a 9.450jklm
M4 0.393bcde 6.600bcde 0.034bcdef 108.33abcd 10.117hijklm
M5 0.417b 6.766bcde 0.036b 99.17cd 10.450hijkl
M6 0.358defghi 7.200abcd 0.031efghi 109.00abcd 14.083ef
M7 0.363cdefgh 6.666bcde 0.031defgh 105.67abcd 11.570fghijk
M8 0.312hi 7.333abc 0.027i 101.17cd 17.433cd
M9 0.395bvde 8.066ab 0.034bcdef 93.33cd 17.543cd
* ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ يﺎﻫ ياراد فوﺮﺣ كﺮﺘﺸﻣ رد ﺮﻫ
،نﻮﺘﺳ فﻼﺘﺧا ﯽﻨﻌﻣ يراد ﺮﺑ سﺎﺳا زآ نﻮﻣ ﺪﻨﭼ ﻪﻨﻣاد يا ﻦﮑﻧاد رد ﺢﻄﺳ لﺎﻤﺘﺣا ﺞﻨﭘ ﺪﺻرد ﺪﻧراﺪﻧ .
*In each column, means with same letters are not significantly different based on Duncan’s multiple range test (α=0.05).
M1
: ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ ترذ ، M2
: ،ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ M3
: ،ﯽﯾﺎﭘورا نﺎﺑزوﺎﮔ ﻞﮔ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ M4
: 50 ترذ ﺪﺻرد + 25 ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ ﺪﺻرد +
25 ،ﯽﯾﺎﭘورا نﺎﺑزوﺎﮔ ﻞﮔ ﺪﺻرد M5
: 100 ﺪﺻرد
ترذ + 50 ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ ﺪﺻرد +
50 ،ﯽﯾﺎﭘورا نﺎﺑزوﺎﮔ ﻞﮔ ﺪﺻرد M6
: 40 ترذ ﺪﺻرد + 30 ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ ﺪﺻرد +
30 ،ﯽﯾﺎﭘورا نﺎﺑزوﺎﮔ ﻞﮔ ﺪﺻرد M7
: 100 ترذ ﺪﺻرد + 75 ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ ﺪﺻرد +
25 ﺪﺻرد ،ﯽﯾﺎﭘورا نﺎﺑزوﺎﮔ ﻞﮔ M8
: 60 ترذ ﺪﺻرد + 20 ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ ﺪﺻرد +
20 ،ﯽﯾﺎﭘورا نﺎﺑزوﺎﮔ ﻞﮔ ﺪﺻرد M9
: 100 ترذ ﺪﺻرد + 25 ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ ﺪﺻرد +
75 ﯽﯾﺎﭘورا نﺎﺑزوﺎﮔ ﻞﮔ ﺪﺻرد .
M1: Sole crop corn , M2: Sole crop peanut, M3: Sole crop borage, M4: 50% corn + 25% peanut + 25% borage ,M5: 100% corn + 50% peanut + 50%
borage , M6: 40% corn + 30% peanut + 30% borage , M7: 100% corn, 75% peanut + 25% borage , M8: 60% corn + 20%peanut + 20% borage , M9: 100% corn + 25% peanut + 75% borage.
ﺗ رد ﺄ ﻪﯾﺮﻈﻧ ﻦﯾا ﺪﯿﯾ ﻣز مادﺎﺑ و ترذ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد
ﺞﯾﺎـﺘﻧ ﯽـﻨﯿ
ﻦﯾا ﻪﮐ هﺪﺷ حﻼﺻا نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻪﺸﯾر ﻂﺳﻮﺗ ﺮﻔﺳوﺰﯾر ﻂﯿﺤﻣ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ار ﺮﺻﺎﻨﻋ ندﻮﺑ سﺮﺘﺳد رد و هﺪﯿﺸﺨﺑ دﻮﺒﻬﺑ ار كﺎﺧ ﺮﻔﺴﻓ ناﺰﯿﻣ ﺮﯿﯿﻐﺗ دروآ ﻢﻫاﺮﻓ ﺰﯿﻧ زﺎﺘﮐودر ﮏﯾﺮﻓ ﻢﯾﺰﻧآ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ نآ ﻞﯾﻻد زا ﯽﮑﯾ ﺪﯾﺎﺷ ﻪﮐ
هدﻮﺑ ترذ ﻪﺸﯾر زا ﺎﻫﺮﻓورﺪﯿﺳﻮﺘﯿﻓ رﺎﺸﺘﻧا و ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ ﻪﺸﯾر زا هوﻼﻋ
ﺶﯾاﺰـﻓا لﻮﺌﺴﻣ ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ كﺎﺧ زﺎﺗﺎﻔﺴﻓ ﺪﯿﺳا ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ دﻮﺒﻬﺑ ﻦﯾا ﺮﺑ رد نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺮﻔﺴﻓ ﻪﯾﺬﻐﺗ ﺪﺷﺎﺑ طﻮﻠﺨﻣ ﻢﺘﺴﯿﺳ
(Inal et al., 2007) .
رد
ﯽﻣرو و ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟا ﺶﻨﮑﻤﻫﺮﺑ ﯽﺳرﺮﺑ يﺎـﻫﻮﮕﻟا ﻦﯿـﺑ رد ﺖـﺳﻮﭙﻤﮐ
ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﻪﺑ ﺮﻔﺴﻓ راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ و
يﻮﮕﻟا رد ﺐﯿﺗﺮﺗ 100
ترذ ﺪﺻرد +
25 رد ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ ﺪﺻ +
75 فﺮﺼﻣ و نﺎﺑزوﺎﮔ ﺪﺻرد 5
رﺎـﺘﮑﻫ رد دﻮﮐ ﻦﺗ )
mg.kg-1 06 /8 ( و 60 ترذ ﺪـﺻرد +
20 ﺪـﺻرد
ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ +
20 دﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ مﺪﻋ و نﺎﺑزوﺎﮔ ﺪﺻرد )
mg.kg-1 45 /4 (
ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ )
لوﺪﺟ 3(
ﺗﺄ. ﺐـﺟﻮﻣ طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﮐ رد مﻮﮕﻟ ﺖﺒﺜﻣ ﺮﯿﺛ
اﺰﻓا ﻪـﺑ ﻪـﮐ ﺖﺳا هﺪﺷ كﺎﺧ ﺮﻔﺴﻓ ناﺰﯿﻣ ﺶﯾ ﯿﺳ ﻞـﯿﻟد
ﻪـﺸﯾر ﻢﺘـﺴ يا
ﯽﻣ ﯽﯾاﺬﻏ ﻊﺑﺎﻨﻣ بﺬﺟ ﺮﺳ ﺮﺑ ﺖﺑﺎﻗر ناﺰﯿﻣ و هﺎﯿﮔ ﻪﺳ توﺎﻔﺘﻣ ﺪﺷﺎﺑ
. رد
ﺗﺄ ﻦﯿﭘﻮــﻟ ﻖـﯿﻘﺤﺗ ﻦـﯾا ﺞﯾﺎـﺘﻧ ﺪـﯿﯾ ﻮﮔرﻮــﺳ ﻂـﺳﻮﺗ ﺮﻔـﺴﻓ بﺬـﺟ رد
م
(Sorghum bicolor L.) (Ae et al., 1990)
دﻮـﺨﻧ و ) Cicer
arieticum L.
( ترذ ﻂﺳﻮﺗ ﺮﻔﺴﻓ بﺬﺟ رد )
Zea mays L.
( مﺪﻨﮔ و
) Triticum aestivum L.
( ﻪﺘﺷاد ﺖﮐرﺎﺸﻣ ﺪﻧا
(Li et al., 2003; Li
et al., 2004) ا
ًﻻﺎﻤﺘﺣ ﺗﺄ ﺮﯿﺛ نآ لﺎـﻌﻓ ﻪـﺑ طﻮـﺑﺮﻣ ﺮﻔﺴﻓ رﺎﺸﺘﻧا رد ﺎﻫ
ﻢﯾﺰﻧآ نﺪﺷ ﯽﺗﻼﯿـﺴﮐﻮﺑﺮﮐ تﺎﺤﺷﺮﺗ و زﺎﺗﺎﻔﺴﻓ ﺪﯿﺳا لﺎﺜﻣ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺎﻫ
ﺮﻔـﺴﻓ بﺬﺟ و ﺖﯿﻟﻼﺣ دﻮﺒﻬﺑ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﻪﮐ هدﻮﺑ ﻪﺸﯾر ﺮﻔـﺳوﺰﯾر
هﺪـﺷ
ﺖﺳا . ﻪﺸﯾر ﻢﯾﺰﻧآ هﺎﯿﮔ يﺎﻫ ﺎﻔﺴﻓ يﺎﻫ
رد تﻼﯿـﺴﮐﻮﺑﺮﮐ و زﺎـﺘﯿﻓ و زﺎﺗ
ﯽـﻣ ﺢﺷﺮﺗ ﺮﻔﺴﻓ ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ ﺪـﻨﻨﮐ
. ﯽـﻨﻌﻣ ﺶﯾاﺰـﻓا ﺪﯿـﺳا ﺢـﺷﺮﺗ راد
و ترذ و ﻦﯿﭘﻮـﻟ نﺎﻫﺎﯿﮔ طﻮﻠﺨﻣ رد دﻮﺒﻤﮐ ﻂﯾاﺮﺷ رد ﻪﺸﯾر زا زﺎﺗﺎﻔﺴﻓ ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ دﻮﺨﻧ و ترذ .
(Neumann & Mheld, 1999;
Rengel, 2002) .
ﮔ ﻼﻗﺎﺑ هﺎﯿ (Vicia faba L.) نژوﺮﺘﯿﻧ ﺖﯿﺒﺜﺗ
H+
ﻪﺑ
ﯽﻣ ﺢﺷﺮﺗ ﺮﻔﺳوﺰﯾر ﻂﯿﺤﻣ ﺪﻨﮐ
. ﺖـﯿﻟﻼﺣ ،ﻪـﺸﯾر ﻂﯿـﺤﻣ نﺪﺷ يﺪﯿﺳا
ﯽﻣ ﻻﺎﺑ ار ﯽﯾﺎﯿﻠﻗ كﺎﺧ رد ﺮﻔﺴﻓ
ًﺎﺒﻗﺎﻌﺘﻣ و دﺮﺑ ترذ ﻂﺳﻮﺗ ﺮﻔﺴﻓ بﺬﺟ
ﯽﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﺑﺎﯾ
(Li et al., 2005) .
ﺗﺄ و ﯽـﻨﯿﻣز مادﺎـﺑ ،ترذ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫﻮﮕﻟا ﺮﯿﺛ
ﺮﺑ نﺎﺑزوﺎﮔ راﺪﻘﻣ
كﺎﺧ نژوﺮﺘﯿﻧ
هزاﺪﻧا ﺎﺑ راﺪﻘﻣ يﺮﯿﮔ ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ ﻪـﺴﯾﺎﻘﻣ و كﺎﺧ رد دﻮﺟﻮﻣ نژوﺮﺘﯿﻧ
ﺐﯿﮐﺮﺗ يﺎﻫ
ِيرﺎﻤﯿﺗ و ﺖـﺸﮐ يﻮـﮕﻟا ﻦﯿـﺑ ﻪـﮐ ﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ
ﯽﻣرو و ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﺮﺛا
فﻼﺘـﺧا ﺪـﺻرد ﮏـﯾ ﺢﻄـﺳ رد ود ﻦـﯾا ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ
ﯽﻨﻌﻣ ﺪﯾدﺮﮔ هﺪﻫﺎﺸﻣ راد )
لوﺪﺟ 2 .(
كﺎـﺧ نژوﺮـﺘﯿﻧ راﺪـﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘـﺸﯿﺑ
) 04 /0 ﺪﺻرد ( ﮏﺗ رد دﺮﺑرﺎﮐ و ترذ ﯽﺘﺸﮐ ﺞﻨﭘ
ﯽﻣرو ﻦﺗ ﮐ ﺖﺳﻮﭙﻤ رد
ﺑ رﺎﺘﮑﻫ ﻪ ﻦﯾا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻣآ ﺖﺳد دﺎـﯾز نژوﺮـﺘﯿﻧ ﻪـﺑ ترذ زﺎﯿﻧ ﻪﮐ
ﻪﺘﺴﻧاﻮﺗ ﯽﻟآ دﻮﮐ ﺖﺳا ﺖﺳا
ﺗ ﺎﺑ ﺄ ﺶﯾاﺰـﻓا ﺐـﺟﻮﻣ هﺎـﯿﮔ يﺎـﻫزﺎﯿﻧ ﻦﯿﻣ
راﺪﻘﻣ دﻮـﺷ ترذ ﺖـﺷادﺮﺑ زا ﺲـﭘ نژوﺮـﺘﯿﻧ )
لوﺪـﺟ 3 .(
ﻪـﺴﯾﺎﻘﻣ رد
يﻮﮕﻟا ،طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫﻮﮕﻟا 100
ترذ ﺪﺻرد +
50 ﺪﺻرد
ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ +
50 ﺪﺻرد فﺮـﺼﻣ ﺎﺑ نﺎﺑزوﺎﮔ 5
ﯽـﻣرو ﻦـﺗ ﺖـﺳﻮﭙﻤﮐ
ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ) 036 /0 ﺪﺻرد ( طﻮﻠﺨﻣ يﻮﮕﻟا و 60
ترذ ﺪﺻرد +
20 ﺪﺻرد
ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ +
20 ﯽـﻣرو فﺮـﺼﻣ مﺪـﻋ و نﺎـﺑزوﺎﮔ ﺪﺻرد ﺖـﺳﻮﭙﻤﮐ
نژوﺮﺘﯿﻧ راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ )
027 /0 ﺪﺻرد ( دﻮﺑ اراد ار كﺎﺧ )
لوﺪﺟ 3 .(
رد
ﻠﺑﺎﻗ رد ﯽـﻤﻬﻣ رﺎﯿـﺴﺑ ﺶﻘﻧ نژوﺮﺘﯿﻧ ،ﯽﯾاﺬﻏ ﺮﺻﺎﻨﻋ نﺎﯿﻣ ﺖـﺑﺎﻗر ﺖـﯿ
دراد نﺎﻫﺎﯿﮔ )
Hashem et al., 2000 (
مادﺎـﺑ ﻢﻬـﺳ ﺶﯾاﺰـﻓا ﺎـﺑ ﻪـﮐ
ﻮﮕﻟا رد ﯽﻨﯿﻣز راﺪﻘﻣ
نژوﺮﺘﯿﻧ كﺎﺧ ﺖﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا .
تﺪﻋﺎﺴﻣ ﻞﺻا ﻖﺒﻃ
ﺑ ﺮﺘﻤﮐ ﺪﺷر هرود ﺎﺑ ترذ و نﺎﺑزوﺎﮔ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد ﻪ
ﺪﻨﺘﺴﻧاﻮﺗ ﯽﺑﻮﺧ
ﻮﺗ ﺖﺸﮐ زا أ
هﺮـﻬﺑ طﻮﻠﺨﻣ رد ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ ﺎﺑ م ﻦﯿـﻤﻫ رد و ﺪﻧﻮـﺷ ﺪـﻨﻣ
ﮋﭘ ﺎﺘﺳار زا نژوﺮـﺘﯿﻧ لﺎـﻘﺘﻧا ﻢﺘـﺴﯿﺳ ﮏﯾ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ ناﺮﮕﺸﻫو
دراد دﻮﺟو طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد ﻪﻠﻏ ﻪﺑ مﻮﮕﻟ (Karpenstein-Machan
& Stuelpnagel, 2000) .
ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ
، ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ﺖﯿﺒﺜﺗ ﺎﺑ ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ
ﺗ ار دﻮﺧ زﺎﯿﻧ نژوﺮﺘﯿﻧ ﺄ
ياﺮـﺑ يﺮﺘـﺸﯿﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و هدﺮﮐ ﻦﯿﻣ
اﻮﺧ سﺮﺘﺳد رد نﺎﺑزوﺎﮔ و ترذ دﻮـﺑ ﺪـﻫ
. طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﮐ ﯽـﺳرﺮﺑ رد
مﻮﮕﻟ ﺎﺑ ساﺮﮔ ﻘﻘﺤﻣ ﺎﻫ
ﯽﻣﺎﮕﻨﻫ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ نﺎ ﻪـﺑ ترذ ﻪـﮐ
ترﻮـﺻ
ﺪﺷ ﺖﺸﮐ ﺺﻟﺎﺧ
، ﺲﭘ كﺎﺧ نژوﺮﺘﯿﻧ ناﺰﯿﻣ ﺖﺷادﺮﺑ زا
19 /0 ﺪـﺻرد
ﯽﻟﺎﺣ رد دﻮﺑ ﺎﯾﻮﺳ ﺎﺑ ترذ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد ﻪﮐ
(Glycine max L.) و
ـﯿﺗﺮﺗ ﻪـﺑ كﺎـﺧ نژوﺮـﺘﯿﻧ راﺪﻘﻣ ﯽﻨﯿﻣز مادﺎﺑ و ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ ﺎﯿﺑﻮﻟ ﺎﺑ ترذ ﺐ
23 /0 و 22 /0 دﻮـﺑ ﺪـﺻرد )
Nzabi et al., 1999 .(
ﺐﺒـﺳ تﻻﻮـﻘﺑ
ﻪﺸﯾر ندﻮﺑ اراد ﺎﺑ و هﺪﺷ كﺎﺧ نژوﺮﺘﯿﻧ ﺶﯾاﺰﻓا ﻖﯿﻤﻋ يﺎﻫ
ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ ﺮﺗ
ﺬﻏ ﺮﺻﺎﻨﻋ و بآ نﺎﯿﻣﺪﻨﮔ ﻪﯾﻻ زا ار ﯽﯾا
ﻪـﺑ كﺎﺧ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ترﻮـﺻ
لدﺎﻌﺘﻣ ﯽـﻣ بﺬـﺟ يﺮـﺗ ﺪـﻨﻨﮐ
) Berdhal et al., 2001 .(
ﺖـﺸﮐ رد
ﻠﺑ ﻢﺸﭼ ﺎﯿﺑﻮﻟ و ترذ طﻮﻠﺨﻣ شراﺰـﮔ ﯽﻠﺒ
ﺪـﺷ ناﺰـﯿﻣ ﻦﯾﺮﺘـﺸﯿﺑ ﻪـﮐ
نژوﺮﺘﯿﻧ
، يﺮﺳ رد ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ و ﺮﻔﺴﻓ زا طﻮﻠﺨﻣ ﯽﻨﯾﺰﮕﯾﺎﺟ و ﺶﯾاﺰﻓا يﺎﻫ
رﺎﻤﯿﺗ 100 ترذ ﺪﺻرد +
100 ﻪـﮐ ﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ ﯽﻠﺒﻠﺑ ﻢﺸﭼ ﺎﯿﺑﻮﻟ ﺪﺻرد
دﻮﺑ كﺎﺧ رد نآ ﺖﺒﺜﻣ تاﺮﺛا و طﻮﻠﺨﻣ رد مﻮﮕﻟ ﺖﺒﺴﻧ ﺶﯾاﺰﻓا ﻞﯿﻟد ﻪﺑ
