Iranian Journal of Soil and Water Research ISNN: 2423-7833 Homepage: http://ijswr.ut.ac.ir
The effect of time on application of rice straw biochar on some physical properties of clay loam soil
Fatemeh Tadi Beni1, Ahmad Karimi2, Hassan Osooli3
1. Department of Soil Science, Shahrekord University, Shahrekord, Iran, [email protected]
2. Corresponding Author, Department of Soil Science, Shahrekord University, Shahrekord, Iran, [email protected] 3. East Azerbaijan Agricultural and Natural Resources Research and Training Center, Tabriz, Iran, [email protected]
Article Info ABSTRACT
Article type: Research Article
Article history:
Received: Feb. 6, 2022 Received: Apr. 10, 2022 Accepted: Apr. 26, 2022 Published online: June. 22, 2022
Keywords:
Biochar, Bulk density, Capillary porosity, Soil structure stability, Total porosity
Biochar is a carbon-rich organic compound that has recently been recommended for use as a soil conditioner. Little research has been done on the effect of biochar amount and elapsed time after biochar addition on soil physical properties. This research performed at Shahrekord University, in 2018. The aim of this study was to evaluate the long-term effects of different amount of rice straw biochar on soil bulk density (ρb), total porosity (n), mean weight diameter of dry (MWDdry) and wet (MWDwet) aggregates, air filled porosity (AFP) and capillary porosity (CP) of clay loam soil. This experiment was performed as a factorial experiment based on completely randomized design with three replications in a greenhouse. Biochar have four levels of zero as control (B0), 0.5 (B1), 1 (B2) and 2 (B3) weight percentage and the time have four levels of 2 (T1), 3 (T2), 6 (T3) and 9 (T4) months after biochar adding to the soil. The results indicated that two months after adding rice straw to the soil, ρb decreased by 6%
compared to the control. At the same time, ‘n’, ‘MWDdry’ and ‘MWDwet’ increased by 3, 11 and 13%, respectively, compared to the control. Means comparison showed that the lowest ρb was obtained in B1T2, the highest ‘n’, ‘AFP’ and ‘CP’ were obtained in B1T2, B0T1 and B1T3, respectively, and the highest ‘MWDdry’ and ‘MWDwet’ were obtained in B3T4 and B0T4
respectively. Different times are needed for the effect of biochar on soil physical properties improvement. Based on the findings of this study, 1% of rice straw biochar can be used to durabil improvement of the physical properties of clay loam soil.
Cite this articleTadi Beni, F., Karimi, A., & Osooli, H. (2022). Study the effects of time on the demand of Biochar derived from Rice Straw on some physical characteristics of clay loam soil. Iranian Journal of Soil and Water Research, 53 (4), 809- 820.
© The Author(s). Publisher: University of Tehran Press.
DOI: http//doi.org/10.22059/ijswr.2022.338692.669203
Homepage: http://ijswr.ut.ac.ir
مز ریثأت يسررب هاك زا لصاح راچویب دربراك رب نا
يگژیو يخرب رب جنرب شلكو يسر مول کاخ يكیزیف یاه
ينب یداط همطاف يمیرك دمحا ،1
2
يلوصا نسح ،
۳
1 کاخ یسدنهم و مولع هورگ .
، زرواشک هدکشناد ی
، هاگشناد درکرهش
، درکرهش
، ای نار ، [email protected]
2 .
،لوئسم هدنسیون هورگ
مولع یسدنهم و کاخ
، زرواشک هدکشناد ی
، درکرهش هاگشناد
، درکرهش
، ای نار
3 . زکرم و تاقیقحت شزومآ یزرواشک یعیبط عبانم و ناجیابرذآ
یقرش
، زیربت ، ناریا
هلاقم تاعلاطا هدیکچ
:هلاقم عون یشهوژپ ةلاقم
رات ی خ رد ی تفا : 17 / 11 / 1400
رات ی خ یرگنزاب : 21 / 1 / 1401
رات ی خ ذپ ی شر : 6 / 2 / 1401
رات ی خ راشتنا : 1 / 4 / 1401
هژاو :یدیلك یاه
،راچویب
،کاخ نامتخاس یرادیاپ ،کاخ لخلخت ،نییوم لخلخت کاخ یرهاظ یلاگچ کی راچویب
بیکرت یلآ ینغ نبرک زا هب نآ زا هدافتسا ،ًاریخا هک تسا حلاصا ناونع
یم هیصوت کاخ هدننک .دوش
شهوژپ رد یکدنا یاه یگژیو رب راچویب ندوزفا زا دعب نامز رثا و راچویب رادقم رثا هنیمز
هدش ماجنا کاخ یکیزیف یاه
رد شهوژپ نیا .تسا لاس
1398 هاگشناد رد
،درکرهش تدمزارد تارثا یسررب فده اب راچویب فلتخم ریداقم دربراک
زا لصاح جنرب شلک و هاک رب
( کاخ یرهاظ یلاگچ ρb
( کاخ لک لخلخت ،)
،)n
هیوهت لخلخت ( یا
لخلخت ،)AFP
( نییوم هنادکاخ رطق ینزو نیگنایم ،)CP
( کشخ یاه
MWDdry
( رت و )
MWDwet
) نیا .دش ماجنا یسر مول کاخ
هب شیامزآ ( رفص حطس راهچ رد راچویب روتکاف اب یفداصت ًلاماک هیاپ حرط بلاق رد لیروتکاف تروص
B0
،) 5 / 0 (
B1
،) 1
(
B2
،) 2 (
B3
و ینزو دصرد ) حطس راهچ رد نامز روتکاف
2 (
T1
،) 3 (
T2
،) 6 (
T3
و ) 9 (
T4
راچویب ندوزفا زا سپ هام )
هب رارکت هس رد کاخ هب هناخلگ شیامزآ تروص
شلک و هاک راچویب ندوزفا زا دعب هام ود هک داد ناشن جیاتن .دش ارجا یا
،جنرب
٪b
ρ6 یلاحرد ؛تفای شهاک دهاش هب تبسن نازیم نامز نامه رد هک
،n MWDdry
و
MWDwet
بیترت هب
3٪
٪ ، 11 و
٪13 نیگنایم هسیاقم .تفای شیازفا دهاش هب تبسن نیرتمک هک داد ناشن اه
ρb
رد
T2
B1
نیرتشیب ، ،n
وAFP
هب CP
رد بیترت
T2
B1
،
T1
B0
و
T3
B1
نیرتشیب و
MWDdry
و
MWDwet
هب رد بیترت
T4
B3
و
T4
B0
هب .دش هدهاشم شلک و هاک راچویب ،یلکروط
یگژیو جنرب دیشخب دوبهب ار کاخ یسررب دروم یکیزیف یاه
زورب یارب.
یگژیو دوبهب رب راچویب رثا نامز ،کاخ یکیزیف یاه
هتفای ساسا رب .تسا زایندروم یتوافتم یاه ،شهوژپ نیا یاه
رادقم
٪1 یم جنرب شلک و هاک راچویب حلاصا یارب دناوت
یگژیو رادیاپ تسا یسر مول کاخ یکیزیف یاه
.دوش هداف
دانتسا : داط ی نب ی
، همطاف ؛ رک ی م ی
، دمحا
؛ و لوصا ی
، ( نسح 1401 ).
ثأت یسررب ی ر و یخرب رب جنرب شلک و هاک زا لصاح راچویب دربراک رب نامز ی
گژ ی اه ی مول کاخ یکیزیف
سر ی ناریا کاخ و بآ تاقیقحت هلجم. ،
53 ( 4 ،) 809-820 .
DOI: http//doi.org/10.22059/ijswr.2022.338692.669203
.نارهت هاگشناد تاراشتنا هسسؤم :رشان .ناگدنسیون©
يملع(
- )يشهوژپ ينب یداط
يسررب :ناراكمه و ثأت
ی ر زا لصاح راچویب دربراك رب نامز ...
811
همدقم کاخ قطانم یاه و کشخ
همین مدع دننام فلتخم لیلاد هب کشخ دوجو
ششوپ یهایگ یفاک شراب دوبمک لیلد هب
، ،لااب یامد فذح
یهایگ یایاقب
و هدافتسا یب هیور ییایمیش یاهدوک زا دنراد یمک یلآ نبرک
(
Ali Doust et al., 2019
) هب هجوت اب . تبثم شقن
یگژیو دوبهب رد یلآ نبرک یکیزیف یاه
شور لابند هب ناققحم ،یزرواشک تلاوصحم شیازفا رد نآ ریثأت و کاخ ییاه
زا یکی .دنهد شیازفا ار کاخ یلآ نبرک هک دنتسه هار
یاه رثؤم تهج
نیمأت نبرک یلآ لیدبت ،کاخ تاعیاض
یزرواشک و یناویح هب یتابیکرت هک تسا نمض دیلوت
،یژرنا ثعاب شهاک مجح و نزو دئاز داوم و تارثا بولطمان
نآ هباریش دوش اه
.(Lehmann et al., 2012)
یکی زا تابیکرت نیا یداهنشیپ
تسا راچویب ، .
راچویب
، یلآ بیکرت و رادیاپ
تسا نبرک زا ینغ هک
تسیز عون ره ییامرگ هیزجت قیرط زا ،نآ یئزج روضح ای نژیسکا نودب طیارش تحت هدوت
تفاکامرگ دنیارف نیا هب حلاطصا رد هک یم هتفگ
هب ،دوش یم تسد یآ د
.(Lehmann et al., 2012; Sohi et al., 2010)
رد لاس ریخا یاه راچویب زا
هب ع نبرک بیسرت یارب یشور ناون کاخ رد
حلاصا و هدننک کاخ تسا هدش هدافتسا یزرواشک یاه
.(Liu et al., 2019; O’Toole et al., 2018)
ماجنا تاعلاطم قبط هدش
، یگژیو دوبهب رد راچویب و ییایمیش ،یکیزیف یاه
یتسیز نتشاد لیلد هب راچویب .تسا رثؤم کاخ دایز لخلخت و هژیو حطس
کاخ یرهاظ یلاگچ شهاک ببس بلغا
، ذفانم هزادنا عیزوت رد رییغت ،
کاخ لخلخت شیازفا کاخ نامتخاس دوبهب زین و
یم دوش
.(Blanco, 2017;
O’Toole et al., 2018; Tanure et al., 2019)
یگژیو هب کاخ یرهاظ یلاگچ رب راچویب ریثأت و راچویب رادقم ،راچویب یاه
یگژیو دراد یگتسب کاخ تفاب دننام کاخ یاه .
ماجنا تاعلاطم رد هدش
زا یتوافتم تارثا ریثأت
رب راچویب یرهاظ یلاگچ هدش شرازگ کاخ
.تسا رظن هب م ی دسر نامز هک رپس ی هدش ریثأت رد کاخ هب راچویب ندوزفا زا دعب
یگژیو رب راچویب کاخ یاه
رثؤم .دشاب
et al., (2019) YazdanPanahi
هک دندرک شرازگ هلصافلاب
ندوزفا اب ب راچوی بط یعی زا هدش هیهت راچویب و
هلابز یلو تفای شهاک کاخ هب هدش هفاضا راچویب رادقم اب یشیازفا دنور اب کاخ یرهاظ یلاگچ ،یرهش یاه
Verheijen (2019)
شرازگ هک درک
زیر تارذ کاخ ذفانم ندرک رپ اب راچویب امز هلصاف رد(
ن 10
،)کاخ هب راچویب ندوزفا زا دعب زور کاخ یرهاظ یلاگچ
شیازفا ار داد
.
جورخ لیلد هب هک تسا لخلختم هدام کی راچویب زا اهزاگ
زی تس هدوت دنیارف رد تفاکامرگ تسا فلتخم داعبا اب ذفانم یاراد ،
(Leng et al.,
2020)
ذفانم لک دادعت ،کاخ هب لخلختم هدام نیا ندش هفاضا اب . رییغت تسا نکمم کاخ ذفانم هزادنا عیزوت زین و کاخ
دبای
(Fu et al., 2021)
.
قیقحت جیاتن هناخلگ
یا
) 2017 ., ( et al Esmaeelnejad
بوچ راچویب هک داد ناشن یاهامد رد هدش هیهت
350 و 550 هزادنا رد هک ،سویسلس هجرد
کچوک تارذ زا رت
1 و 2 - 1 یلیم ینش مول کاخ هب ار رتم رد ،دندوب هدش هفاضا
زا دعب اهرامیت مامت 180
و کاخ تارذ نیب ذفانم شیازفا بجوم ،زور
کاخ تارذ یلخاد ذفانم شیازفا .دندش دهاش رامیت هب تبسن
یشهوژپ رد هعرزم
،یا
) 2021 . ( et al Osooli
هک دندرک شرازگ زا دعب هام هس
ندوزفا
راچویب هاک زا هدش هیهت یاه تسوپمک یمرو ،مدنگ
رد هدش هیهت( ولآدرز بوچ و 320
فلتخم تارذ هزادنا و ریداقم اب )سویسلس هجرد کاخ هب
نش مول ی
شیازفا کاخ لک لخلخت ،یکهآ رادقم هب هک ،مدنگ هاک راچویب و تفای
٪3 تارذ هزادنا اب و 2
- 1 یلیم ار ریثأت نیرتشیب ،دوب هدش هفاضا کاخ هب رتم
.تشاد کاخ لک لخلخت شیازفا رب اس کاخ نامتخ یگژیو زا یکی
هیوهت ،کاخ رد بآ تشادهگن رد هک تسا کاخ یلصا یاه و کاخ
یامد رد نینچمه و نآ هناوج
نز ی هعسوت و
ناهایگ هشیر دراد یمهم شقن
هنادکاخ لیکشت ،کاخ نامتخاس داجیا یارب.
نآ یرادیاپ زین و اه ( تسا یرورض اه
Šimanský,2018 Juriga and
.)
یقحت رد ق هناخلگ یا
Nasimi et al., (2020)
امرخ گرب راچویب یامد رد هدش هیهت(
400
،)سویسلس هجرد اب
نتشاد نبرک رادقم یلآ
لباق
،هجوت
ببس دوبهب نامتخاس یرادیاپ
1کاخ دش هنادکاخ یرادیاپ رب راچویب رثا و نیا ،دش هدهاشم کاخ هب راچویب ندوزفا زا دعب هام هن کشخ یاه
لاح رد ی دوب
هنادکاخ یرادیاپ رب راچویب رثا هک .دش هدهاشم ینش یسر مول کاخ هب راچویب ندوزفا زا دعب هام کی ینامز هلصاف رد ،رت یاه
قیقحت جیاتن
Jin et al.
) 2020
،کاخ هب راچویب ندوزفا هک داد ناشن(
رادقم رطق ینزو نیگنایم
)2 MWD
هنادکاخ(
اه ار هب لباق روط و هداد شیازفا یهجوت شیازفا هب رجنم
هنادکاخ دادعت کاخ تشرد یاه
دش .
یگژیو یاه ییایمیش و یکیزیف راچویب
هب هتسب عون تسیز هدوت نآ هیهت یارب هدافتسا دروم تفاکامرگ طیارش و
( تسا توافتم
Rajkovich et
al., 2012
یم ببس رما نیا .) هک دوش
یگژیو رب راچویب رثا کاخ یاه
هتسب یگژیو هب ویب یاه راچ
، هقطنم یمیلقا طیارش یتح و کاخ دشابن ناسکی
. زا
یگژیو توافتم تیهام هب هجوت اب یفرط یم رظن هب ،کاخ یکیزیف یاه
نآ یریذیریثات هک دسر ،راچویب زا اه
رثأتم نامز زا رپس ی ندوزفا زا دعب هدش
.دشاب زین کاخ هب راچویب ماجنا تاعلاطم رد
هدش
، و راچویب عون رثا زین
رادقم یگژیو رب راچویب کاخ یاه
و هدوب دیکأت دروم مک
نامز رثا یسررب هب رت یاه
یلاوتم راچویب ندوزفا زا دعب راچویب ریثأت رد
رب یگژیو اه کاخ یکیزیف ی دودح رد هکنیا هب هجوت اب .تسا هدش هتخادرپ
18 ناتسا روشک جنرب یتحاسم رد
زا شیب 620 راتکه رازه یم تشک
دوش (
Ahmadi et al., 2020
و ) هنلااس جنرب تشک زا لصاح شلک و هاک یهجوت لباق ریداقم یم دیلوت
.دوش
یم هب نآ زا ناوت هیلوا هدام ناونع
یارب ،یرهاظ یلاگچ رب جنرب شلک و هاک زا لصاح راچویب دربراک رثا شهوژپ نیا رد اذل .درک هدافتسا راچویب دیلوت
هنادکاخ رطق ینزو نیگنایم و لخلخت شخ یاه
مول کاخ رت و ک هرود یط رد یسر
.تفرگ رارق یسررب دروم فلتخم ینامز یاه
1 Soil structure stability
2 Mean Wight Diameter (MWD)
شور و داوم اه
يگژیو نییعت و شیامزآ یارجا لحم کاخ یاه
نیا شهوژپ رد هاگشناد
،درکرهش عقاو رد ناتسا زکرم لاحمراهچ
و یرایتخب اب تیعقوم ییایفارغج 32
هجرد و 21 هقیقد ضرع یلامش و 50 هجرد و
53 لوط هقیقد یقرش
و اب عافترا 2074 یرتم زا حطس ایرد لاس رد 1398 دش ماجنا هاگشناد یتاقیقحت هعرزم یحطس کاخ زا قیقحت نیا ماجنا رد.
ات رفص قمع زا درکرهش 30
عمج زا سپ کاخ .دش هدافتسا ،یرتمیتناس هنومن نینچمه .دش کشخ اوه و لقتنم هاگشیامزآ هب یروآ
کاخ زا یبکرم
م دروم هیهت هعلاط زا روبع و ندیبوک ،ندومن کشخ اوه زا سپ و دش
کلا ود م یلی یرتم یخرب یگژیو یاه یکیزیف و هیاپ ییایمیش کاخ یا
هزادنا یریگ
هناوتسا زا هدافتسا اب .دیدرگ هنومن یزلف یاه
تسد هدروخن هزادنا تهج کاخ یرهاظ یلاگچ یریگ
.دش هیهت کاخ عابشا یکیلوردیه تیاده و(ρb)
یلاگچ هب یقیقح شور رتمونکیپ
(Blake and Hartge, 1986)
لخلخت لک کاخ اب زا هدافتسا رادقم یلاگچ یرهاظ و اخ یقیقح ک
(Hazelton
and Murphy, 2007)
یرتموردیه شور هب کاخ تفاب ،
(Gee and Bauder, 1986)
هزادنا رد کاخ تبوطر ینزو دصرد .دش یریگ شیاجنگ
یعارز
(FC)
مئاد یگدرمژپ هطقن رد و
(PWP)
حفص هاگتسد زا هدافتسا اب ه
شکم رد بیترت هب راشف یاه
33 و 1500 هزادنا لاکساپ ولیک دیدرگ یریگ
.(Reynolds et al., 2009)
هزادنا تیاده یریگ یکیلوردیه
عابشا هب شور تباث راب دش ماجنا
.(Klute, 1986)
رت نویسادیسکا شور هب یلآ هدام
(Nelson and Sommers, 1996)
( کاخ شنکاو ، )pH
لدم هاگتسد اب
ph lab
827 تیاده تیلباق و
یکیرتکلا ( ) EC
هاگتسد اب 915PDR
کاخ و بآ نویسناپسوس رد
(Thomas, 1996)
، نژورتین لک اب هدافتسا زا شور لادلجک
(Bremner, 1965)
،
میساتپ لباق سرتسد هب شور هراصع اب یریگ تاتسا مینومآ
(Richards, 1954)
و رفسف لباق سرتسد شور هب
(Olsen and Sommers, 1982)
ماجنا و دیدرگ جیاتن رد نآ لودج 1 و 2 ناشن هداد هدش تسا .
لودج 1 يگژیو يخرب . هیاپ يكیزیف یاه
شیامزآ دروم کاخ یا
يگژیو يلاگچ یرهاظ لخلخت
تبوطر شیاجنگ يعارز مئاد يگدرمژپ هطقن تبوطر نش
تلیس سر تفاب
دحاو
3
g cm-
دصرد ينزو دصرد
دصرد -
رادقم 38
/ 1 48
7 / 20 11
84 / 20 91 / 47 25 / 31 یسر مول
لودج 2 يگژیو يخرب . شیامزآ دروم کاخ يیایمیش یاه
يگژیو تیلباق pH
تیاده
کاخ يكیرتكلا (EC)
يلآ نبرك (O.C) لك نژورتین
(N) لباق رفسف
سرتسد (P) لباق میساتپ
سرتسد (K)
دحاو
1 - dS m-
دصرد دصرد
1
mg kg-
رادقم 56
/ 7 34
/ 0 82
/ 0 07
/ 0 69
/ 6 13
/ 0 25
عون نآ هیهت شور و راچویب اه
جنرب زا ،جنرب شلک و هاک .دش هدافتسا جنرب شلک و هاک زا راچویب هیهت تهج .دیدرگ هیهت اپمچ مقر زا ناهفصا ناجنل هقطنم ناراک
،راچویب هیهت یارب
اوه زا سپ جنرب شلک و هاک ندش کشخ
رد ، هناوتسا یزلف یاه چنیا ود رطق هب
فرط کی هک نآ
اه
ًلاماک رد و دوب هتسب فرط
هچیرد نآ رگید یا
یلیم مین رطق هب خاروس ود هناوتسا حطس یورب ،تفاکامرگ زا لصاح یاهزاگ جورخ یارب .دش هداد رارق ،تشاد دوجو هیلوا داوم ندرک رپ یارب تم
هیبعت ر
هناوتسا تفاکامرگ دنیارف ماجنا یارب .دوب هدش
،هیلوا داوم اب ندش رپ زا دعب روکذم یزلف یاه لکش هب
ی جورخ تصرف صقان قارتحا زا لصاح داوم هک
،دنشاب هتشاد لدم یکیرتکلا هروک لخاد رد
(ATRA PC-12)
تفرگ رارق .دن فا خرن اب هروک یامد ،جنرب شلک و هاک تفاکامرگ یارب شیاز
10 هجرد
هب هقیقد رد سویسلس 400
تدم هب و هدش هدناسر سویسلس هجرد 2
امد نیا رد تعاس هگن
هتشاد دش
(Maniscalco et al., 2021; Wu, 2012)
.
هروک یامد ات دش شوماخ یکیرتکلا هروک سپس هب
مارآ شور نیا اب هک تسا حیضوت هب مزلا .دبای شهاک ی 36
.دندش لیدبت راچویب هب هیلوا داوم دصرد
لوت راچویب هدشدی زا تفاکامرگ هظفحم جراخ
هدش سپ و زا سآ بای روبع و ندرک نداد
کلا زا 2 یلیم یرتم
، هدافتسا نامز ات شهوژپ نیا رد
تهج ،
حطس ندش دیسکا زا تعنامم نآ
اه ، هسیک رد یاه لپ ی دش یرادهگن ینلیتا .
لکش 1 هدش درخ هنومن و عرازم زا شلک و هاک هیهت نآ
اه هروکزین و
یم ناشن ار تسا هدش هدافتسا راچویب هیهت یارب نآ زا هک یکیرتکلا .دهد
يگژیو نییعت لصاح راچویب یاه
هاك زا جنرب شلك و
شور قبط راچویب یرهاظ یلاگچ حلاصا
هدش
ASTM d-285
هزادنا گ هشیش ردنلیس لخاد ار راچویب روظنم نیا یارب ،دش یری یا
100 یلیم اب یرتیل
يملع(
- )يشهوژپ ينب یداط
يسررب :ناراكمه و ثأت
ی ر زا لصاح راچویب دربراك رب نامز ...
81۳
تدم هب و دش رپ راچویب زا نآ لخاد و هتخیر صخشم نزو 1
یور هقیقد هاگتسد
ناکت هدنهد یلاگچ .دنک رپ ار ردنلیس لخاد راچویب ات دش هداد رارق
یرهاظ راچویب ردنلیس ددجم ندرک نزو زا هب
و دمآ تسد نرد
اه تی هبساحم ردنلیس لخاد راچویب مجح هب راچویب نزو میسقت زا راچویب یرهاظ یلاگچ
دش
(Song, 2012)
.
لكش 1 - جنرب شلك و هاك زا راچویب هیهت اب دربراك تهج يكیرتكلا هروك رد
کاخ
وpH
راچویبEC
راچویب و بآ نویسناپسوس رد هب کی تبسن هب
20 کی تدم هب نداد ناکت و نو
هاگتسد اب تعاس می ناکت
هدنهد و یکیرتکلا
زین نبرک رادقم نژورتین و
اب راچویب هاگتسد
CHNS Analyzer
لدم
LEO 1455 VP
هزادنا گ دش یری نینچمه و هزادنا
میساتپ یریگ و
رفسف لک
راچویب شور اب هئارا هدش عبنم رد ماجنا دش
(Rajkovich et al., 2012)
لودج رد جیاتن . 3
ناشن .تسا هدش هداد
لودج ۳ يگژیو يخرب . شیامزآ رد هدافتسا دروم راچویب یاه
يگژیو یرهاظ يلاگچ
) b )ρ تیلباق
تیاده يكیرتكلا (pH) (EC)
رتسكاخ نبرك
(C) نژورتین
(N) رفسف
لك (P) میساتپ
لك (K)
3 دحاو g cm- 1
dS m-
دصرد - دصرد
1 دصرد mg kg-
راچویب 51
/ 0 01
/ 7 30
/ 9 27 06
/ 55 52
/ 1 580
1589
يشیامزآ حرط اب یکاخ رد شیامزآ نیا کاخ نامتخاس یرادیاپ و لخلخت ،یرهاظ یلاگچ رب جنرب شلک و هاک راچویب رثا یسررب تهج یحطس تفاب
مول یسر هب تروص
حرط بلاق رد لیروتکاف
ًلاماک هدام روتکاف ود اب یفداصت حلاصا
هدننک ،رفص حطس راهچ رد راچویب لماش کاخ 5
/ 0 ، 1 ، 2 نامز روتکاف و ینزو دصرد
حطس راهچ رد 2
، 3 ، 6 و 9 رارکت هس رد راچویب ندوزفا زا سپ هام هب
تروص هناخلگ شیامزآ لودج رد شیامزآ یاهرامیت .دمآ رد ارجا هب یا
4 ناشن
.تسا هدش هداد
لودج 4 )راچویب( يحلاصا هدام یاهرامیت . لامعا نامز و
شیامزآ رد هدش
قمع و کاخ یرهاظ یلاگچ ساسا رب :*
30 یتناس رتم .دش هبساحم
اب ،دهاش( یشیامزآ یاهرامیت هب هجوت 5
/ 0 ، 1 و 2 حلاصا هدام ) ینزو تبسن اب( راچویب هدننک
0 ، 15 ، 30 و 60 رد مرگ 3 هناد اب )کاخ مرگولیک یدنب
کلا زا هک یکاخ اب بسانتم 4
یلیم هداد روبع یرتم هسیک رد سپس و دیدرگ هفاضا ،دوب هدش
یامد رد یکیتسلاپ یاه 20
ات 25 هجرد سویسلس تدم هب
هسیک نورد کاخ ات تفرگ رارق نویسابوکنا طیارش رد هام کی نادلگ لخاد هب سپس و هدش طولخم ًلاماک اه
لقتنم یکیتسلاپ یمرگولیک هس یاه دش
(Abbas et al., 2018)
زا شیامزآ نیا رد . 48
عافترا( طسوتم هزادنا اب نادلگ 20
هناهد رطق و 25
یتناس رد .دیدرگ هدافتسا )رتم فک
نادلگ اه
خاروس ییاه هب روظنم و تشاد دوجو یشکهز رتلیف
ینش ( اب هناد یدنب 2 ات 4 یلیم تم )ر هب تماخض 2 رتمیتناس رد نادلگ فک رارق
هداد دش نادلگ.
رد اه
ادلگ همه تبوطر ادتبا رد .دندش یرادهگن درکرهش هاگشناد هناخلگ ن
ه هدافتسا ینزو شور زا کاخ تبوطر نییعت یارب .دیسر یعارز شیاجنگ دح هب ا
،یرایبآ ماجنا زا سپ نادلگ لخاد بآ زاجم هیلخت دصرد .دش 65
% لباق بآ سرتسد نادلگ هک یتدم یط رد یرایبآ زا فده .دش هتفرگ رظن رد ه
ا
ماجنا یارب تصرف داجیا دندوب هدش یرادهگن لعف
تلااعفناو د یکیزیف
تم هک دوب کاخ ر أ
تبوطر و یکشخ بوانت زا رث تسه
صخشم اب روظنم نیدب .
ندوب تبوطر نادلگ نیزوت اب نادلگ ره کاخ نزو و یعارز تیفرظ ه
هب تبوطر رسک نازیم ا دوجوم تبوطر و نادلگ و کاخ نزو نتشاد اب .دمآ تسد
رسک زا سپ و نادلگ کاخ رد 65
% لباق بآ سرتسد طقن هب نادلگ نزو ، ه
ی هب تبوطر ندناسر ات ددجم یرایبآ دیسر هک رظندروم تبوطر
تیفرظ
لمع نیا .دش ماجنا یعارز
، هب هنادکاخ هلمجزا یکیزیف دنیآرف ماجنا یارب کاخ رد تبوطر و یکشخ بوانت نیمأت روظنم هزاب ره رد .دش ماجنا یزاس
ی
( ینامز 2 ، 3 ، 6 ، 9 یگژیو )هام یکیزیف یاه
رظندروم لاگچ لماش کاخ هنادکاخ رطق ینزو نیگنایم و لخلخت عاونا ،یرهاظ ی
یسررب تهج( کاخ یاه
هزادنا شیامزآ یاهرامیت رد )نامتخاس .دیدرگ یریگ
يگژیو نییعت شیامزآ یاهرامیت يكیزیف یاه
هنومن شور هب یرهاظ یلاگچ هناوتسا اب یرادرب
تسد کاخ زا یزلف یاه رد ندش کشخ زا سپ نیزوت و نادلگ هدروخن
د یام 105 هجرد سویسلس هب
تدم 24 تعاس دیدرگ ماجنا
(Blake and Hartge, 1986)
. هناوتسا مجح زا هدافتسا اب اه
هزادنا هب یاه تسد .دش هبساحم سیلوک طسوت هدمآ
هزادنا یریگ رد ره رامیت اب 3 ماجنا رارکت یلاگچ و دیدرگ
کاخ یرهاظ تبسن زا
نزو کاخ کشخ هب مجح لک هبساحم کاخ دیدرگ
.
یقیقح یلاگچ کاخ
هب شور یهاگشیامزآ اب
هدافتسا زا تمونکیپ ر
(Blake and Hartge, 1986)
دش نییعت . دصرد ( کاخ لک لخلخت هجوت اب )n
هطبار زا یقیقح یلاگچ و یرهاظ یلاگچ ریداقم هب ریز
.دش هبساحم
هطبار 1 n = (1-ρb )
ρp) × 100
نآ رد هک
ρb
یرهاظ یلاگچ یتناس رب مرگ(
،)بعکم رتم
ρp
یتناس رب مرگ( کاخ یقیقح یلاگچ و )بعکم رتم
کاخ لک لخلخت دصرد n
( هنییوم لخلخت عومجم هیوهت و یا
کاخ یا ) .تسا
هزادنا یارب نییوم لخلخت یریگ
(CP)
هزادنا کاخ تفاب عون هب هجوت اب کاخ ندومن عابشا زا سپ ،شیامزآ نیا رد گ
هنومن ،هدش یری ه
عابشا یا
رد کاخ شکم 5 هاگتسد رد لاکساپ ولیک نش هبعج
تفرگ رارق1
هنومن تبوطر هک ینامز ات(
)دوش تباث شکم تحت یاه
) 2016 ., et al Wu (
اب.
هنومن بوطرم نزو نیزوت نآ ندناکشخ و هدش هداد رارق شکم تحت یاه
یامد رد نوآ رد اه 105
س هجرد سویسل تبوطر ،ددجم نیزوت و یمرج
نآ ه ا
و دیدرگ هبساحم هنومن یمجح تبوطر سپس
هبساحم کاخ یاه هطبار زا هدافتسا اب و هدش
2 درگ نییعت نییوم لخلخت لداعم .دی
هطبار 2 θv= θm× ρb , θv ≅ CP )
نآ رد هک
یمجح،تبوطر θv
θm
تبوطر یمرج هنومن ،کاخ یاه
ρb
و کاخ یرهاظ یلاگچ تسا کاخ نییوم لخلختCP
.
) AFP ( )
2016 ., et al Wu .(
1 Sand Box
يحلاصا هدام روتكاف راچویب رادقم
نامز روتكاف
راچویب رامیت ينزو دصرد
راتكه رد نت رامیت *
)هام( تدم
B0
رفص رفص
2 T1
5 B1 / 0 7
/ 20 3 T2
1 B2 4
/ 41 6 T3
2 B3 8
/ 82 9 T4
يملع(
- )يشهوژپ ينب یداط
يسررب :ناراكمه و ثأت
ی ر زا لصاح راچویب دربراك رب نامز ...
815
هطبار 3
AFP = n-CP )
نآ رد هک ،لک لخلختn
هنییوم لخلختCP
و یا هیوهت لخلختAFP
.تسا یا
نیگنایم هنادکاخ رطق ینزو اه
) MWD
اب (
هدافتسا زا شور کلا کشخ
dry) MWD
و (
رت
wet) MWD
هزادنا (
یریگ دیدرگ
هنادکاخ رطق ینزو نیگنایم نییعت یارب اب اه
،کشخ کلا 100
اوه کاخ زا مرگ کلا اب هدش کلا کشخ
8 یلیم کلا یرس یور رب ،یرتم رطق اب یاه
خاروس یاه 4 ، 2 ، 1 ، 5 / 0 ، 25 / 0 یلیم هداد رارق )نییاپ هب لااب زا بیترت هب( رتم و هدش
تدم هب 2 رتاوت اب ینارود تکرح اب هقیقد 150
کلا هقیقد رد رود
( دش
2012 et al.,
هنادکاخ رطق ینزو نیگنایم نییعت یارب .)Liu
اب اه
،رت کلا 50 کاخ مرگ کشخ اوه
ذفانم رطق اب کلا اب هدش کلا 8
م یلی یرتم
کلا یرس یور رب لااب یاه
ناکت هاگتسد طسوت و هدش هتخیر یکیرتکلا هدنهد
ت اب یتکرح هلصاف اب هیناث ره رد نییاپ و لااب تکرح کی رتاو 5
/ 3
یتناس )یرهش بآ( بآ لخاد رد هقیقد کی تدم هب و رتم دش هداد ناکت
نییعت یارب . هنادکاخ رطق ینزو نیگنایم
اه ( دش ماجنا نش حیحصت ،رت
Liu
2012 et al.,
.) هنادکاخ رطق ینزو نیگنایم هب جیاتن زا هدافتسا اب اه
تسد هزادنا زا هدمآ یریگ
هطبار زا هدافتسا اب و اه 4
.تسا هدش هبساحم
هطبار 4
MWD = ∑ wi ∙ xin )
i=0
:نآ رد هک هنادکاخ هزادنا ای رطق طسوتمxi
هزادنا سلاک ره رد اه کلا خاروس رطق نیگنایم( یا
و )نییاپ و لااب یاه هنادکاخ یبسن رادقمwi
یاه
یقاب .تسا کلا ره رب هدنام
هیزجت و یرامآ لیلحت
هب جیاتن ندوب لامرن سد
ت آ وریپاش نومزآ اب هدم -
کلیو (
2015 Keller,
) سنایراو یتخاونکی و نآ
اه نوول نومزآ اب
Ismailnazadeh and Nikbakht, (
2019)
یارب .دش تست ندرب یپ
سنایراو هیزجت لودج زا ،اهرامیت رثا هب
ANOVA
یارب ، نیگنایم هسیاقم د دنچ نومزآ اب اه
هنما مرن زا نکناد یا رازفا
STATISTICA10
لکش مسر ،یرامآ تابساحم ریاس یارب و مرن زا لوادج و اه
رازفا
Excel
.دش هدافتسا
هتفای ثحب و اه کاخ یرهاظ يلاگچ
جیاتن هداد سنایراو هیزجت اه
رثا هک داد ناشن تا
یلصا ریداقم راچویب نامز و نآ لباقتم رثا زین و یلاگچ رب اه
ینعم کاخ یرهاظ ( راد
05 / 0
p<
) دوب
( لودج 5 .) نیگنایم هسیاقم جیاتن
لباقتم رثا راچویب
نامز و کاخ یرهاظ یلاگچ رب نیرتمک هک داد ناشن
تارییغت رادقم رد کاخ یرهاظ یلاگچ 5
/ 0
ندش یرپس زا دعب راچویب دصرد 9
کاخ هب راچویب ندوزفا زا هام
4)
1T B
،(
اب 12 شهاک دصرد
، ش هب تبسن دها
دش هدهاشم .
.دوبن ناسکی کاخ یرهاظ یلاگچ رب نامز تشذگ اب هعلاطم دروم ریداقم رد راچویب رثا هب
ا نی هک بیترت نامز رد
T1
، کاخ یرهاظ یلاگچ نازیم
ریداقم رد
B1
،
B2
و
B3
راچویب بیترت هب دهاش هب تبسن 5
/ 6 و 10 و 5 / 6 ینعم شهاک دصرد راد
ی تشاد . رد نامز
T2
، ریداقم رد راچویب
B1
و
B2
یلاگچ
بیترت هب ار کاخ یرهاظ بیترت هب
10 و 5 دصرد دهاش هب تبسن هب
تروص ینعم راد ی شهاک اد د .دن رد نامز
T4
، شیازفا ب رادقم راچوی
، بجوم دنور
شهاک م ی ینع راد یرهاظ یلاگچ دهاش هب تبسن
دش .
هب لکروط یسررب ،ی امز اب کاخ یرهاظ یلاگچ تارییغت دنور
ناشن ن داد رد هک مامت ،شهوژپ نیا حوطس
هعلاطم دروم راچویب
شهاک ببس
م نازی یلاگچ کاخ یرهاظ تبسن
هب دهاش دندش نامز تشذگ اب .
، رد کاخ یرهاظ یلاگچ مامت
ریداقم راچویب هعلاطم دروم شهاک دهاش هب تبسن
شهوژپ نیا رد کاخ یرهاظ یلاگچ شهاک .تفای جیاتن اب
شهوژپ یاه
et al. (2021) Zhang
و
Baiamonte et al. (2019)
دراد تقباطم لیلد .
راچویب ندوزفا اب کاخ یرهاظ یلاگچ شهاک نیا
تسا )تقر رثا( نییاپ یلاگچ اب راچویب شخب اب لااب یلاگچ اب کاخ شخب کی هک نیزگیاج
یم دوش .
لودج 5 حلاصا رثا )تاعبرم نیگنایم( سنایراو هیزجت جیاتن . چویب( هدننك
يگژیو رب نامز و )را هعلاطم دروم یاه
رییغت لماوع هجرد
یدازآ يلاگچ
کاخ یرهاظ لخلخت
لك لخلخت
هیوهت نییوم لخلخت یا
MWDDry
MWDWet
راچویب رادقم
** 3 03 /
* 0 1 /
ns 14 36 /
ns 8 69 /
** 12 49 /
ns 0 007 / 0
اطخ 8
0009 / 0 6
/ 2 8
/ 8 95
/ 7 005
/ 0 005
/ 0
نامز
* 3 002 /
** 0 2 /
** 6 38 /
** 85 88 /
** 106 56 /
** 0 57 / 0
راچویب رادقم ×
نامز
** 9 004 /
** 0 3 /
* 8 82 /
ns 44 11 /
** 28 08 /
* 0 017 / 0
اطخ 24
0004 / 0 6
/ 0 35
/ 16 12
/ 18 005
/ 0 006
/ 0
تارییغت بیرض 4
/ 4 9
/ 3 8
/ 17 7
/ 11 4
/ 12 8
/ 12
ینعم :**
لامتحا حطس رد راد
٪1 ینعم :* ، لامتحا حطس رد راد
٪5 و ینعم ریغ :ns رد راد لامتحا حطس
٪5 .
لودج 6 لباقتم رثا نیگنایم هسیاقم جیاتن . راچویب رادقم
کاخ یرهاظ يلاگچ رب نامز و
راچویب رادقم )ينزو دصرد(
تدم )هام( راچویب دربراك زا سپ نامز نیگنایم
3( g cm-
) 9 6 ۳ 2
bc رفص 39 /
bcd 1 38 /
f 1
-
37b
/
f 1
-
37b
/
a 1 37 / 1
5 /
l 0
-
30g
/
mn 1 24 /
l 1
-
3g
/
n 1 21 /
c 1 26 / 1
mn 1 24 /
l 1
-
30g
/
i 1
-
32e
/
klm 1 26 /
c 1 28 / 1
l 2
-
30g
/
e 1
-
37b
/
m 1
-
27i
/
h 1
-
33d
/
b 1 32 / 1
نیگنایم 29B
/
B 1 30 /
B 1 31 /
A 1 33 / 1
نیگنایم یاه یاراد فرح کی لقادح کرتشم
هنماد دنچ نومزآ ساسا رب رد نکناد یا
حطس لامتحا 5٪ توافت ینعم دنرادن یراد .
کاخ لک لخلخت جیاتن هداد سنایراو هیزجت اه
رثا هک داد ناشن تا
یلصا راچویب رادقم نامز و
رثا زین و لباقتم نآ لک لخلخت رب اه کاخ
ینعم راد ( 05 / 0
p<
) لودج( دوب
5 ).
لباقتم رثا جیاتن نیگنایم هسیاقم راچویب رادقم
نیرتشیب هک داد ناشن کاخ لک لخلخت رب نامز و لک لخلخت شیازفا
ش هب تبسن ار دها
اب راچویب
رادقم 5 / 0 تدم رد دصرد 3
کاخ هب راچویب ندوزفا زا دعب هام
2)
1T B
((
5 / 10 )شیازفا دصرد نیرتمک و
لک لخلخت رادقم رادقم رد
5 / 0 راچویب دصرد
ندش یرپس زا دعب 2
کاخ هب راچویب ندوزفا زا هام
1)
1T B
،(
اب 8 / 1 دهاش هب تبسن شهاک دصرد
، دندش ببس (
لودج 7 ) .
نامز رد کاخ لک لخلخت رب راچویب فلتخم ریداقم رثا هب .دوبن ناسکی کاخ هب راچویب ندوزفا زا دعب هعلاطم دروم یاه
یروط هک نامز رد
T1
،
رادقم اب راچویب
B2
هب تبسن
B1
رتشیب ار کاخ لک لخلخت شیازفا
.داد نامز رد
T2
، ریداقم اب راچویب
B1
و
B2
ار کاخ لک لخلخت بیترت هب
10 و 5 / 4
دصرد ن دهاش هب تبس تروص هب
ینعم راد ی شیازفا داد . ریداقم رد راچویب ،نامز نیا رد
B2
و
B3
هب تبسن رادقم
B1
، ببس شهاک ینعم لخلخت راد
.دش کاخ لک شیازفا
لک لخلخت نامز رد
T3
رد ، ریداقم
B1
و
B2
هسیاقم رد راچویب دش هدهاشم مه دهاش اب
رییغت نامز نیا رد یلو ، ،راچویب رادقم رد
ینعم رییغت ببس لودج( دیدرگن کاخ لک لخلخت راد
7 .)
یسررب ،شهوژپ نیا رد لخلخت تارییغت دنور
یسر مول کاخ لک نامز اب
جنرب شلک و هاک راچویب ندوزفا زا دعب ناشن
اد لک لخلخت رادقم هک د
.تفای شیازفا نامز تشذگ اب کاخ شرازگ اب شهوژپ نیا جیاتن
Blanco (2017)
ینبم شیازفا رب لخلخت
لک کاخ تدم رد نازیم هب هاتوک 14
ات 64 دصرد ، تقباطم اد ر راچویب .د هب ناونع عبنم ینغ زا نبرک
،یلآ لیکشت ببس هنادکاخ
یاه دیدج و دوبهب نامتخاس کاخ شیازفا ببس تیاهن رد
کاخ لک لخلخت دش
) 2019 ., et al Baiamonte
).
لودج 7 لباقتم رثا نیگنایم هسیاقم جیاتن . راچویب رادقم
لخت رب نامز و کاخ لك لخ
راچویب رادقم )ينزو دصرد(
تدم )هام( راچویب دربراك زا سپ نامز نیگنایم
)دصرد( 9 6 ۳ 2
ijk رفص 14 /
ijk 47 31 /
k 47
-
90h
/
k 47
-
16g
/
C 48 63 / 47
5 /
k 0 28 /
a 46 27 /
i 52
-
04e
/
d 49
-
22a
/
AB 51 70 / 49
f 1
-
59a
/
h 50
-
44c
/
j 49
-
37g
/
ab 48 38 /
A 52 95 / 49
i 2
-
62f
/
jk 48 88 /
h 46
-
67b
/
i 49
-
77f
/
BC 48 49 / 48
نیگنایم 04B
/
A 49 70 /
B 49 72 /
A 48 92 / 49
نیگنایم یاه یاراد فرح کی لقادح کرتشم
نومزآ ساسا رب هنماد دنچ
ا نکناد ی رد حطس لامتحا 5%
توافت ینعم راد ی دنرادن .
هیوهت لخلخت یا
کاخ
جیاتن هداد سنایراو هیزجت اه
یلصا رثا هک داد ناشن راچویب رادقم
هیوهت لخلخت رب ینعم کاخ یا
ن راد ،دوب لاحرد ی هک نامز یلصا رثا و
رثا لباقتم رادقم
هیوهت لخلخت رب نامز و ینعم یا
راد ( 05 / 0
p<
) لودج( دوب 5
.) حلاصا لباقتم رثا نیگنایم هسیاقم جیاتن نامز و هدننک
هیوهت لخلخت رب ناشن کاخ یا
داد هک هیوهت لخلخت شیازفا نیرتشیب یا
ار رادقم اب راچویب 2
هدش یرپس زا دعب دصرد 6
کاخ هب راچویب ندوزفا زا هام
3)
1T B
،(
اب 35 شهاک دصرد
دهاش هب تبسن ار
تشاد لودج(
8 .)
کاخ هب راچویب ندوزفا زا دعب نامز تشذگ اب
، اک راچویب فلتخم ریداقم جنرب شلک و ه
هیوهت لخلخت رب یتوافتم تارثا لودج( دنتشاد کاخ یا
8 .) نامز رد
T1
و
T3
، ادقم ر
B1
راچویب هیوهت لخلخت ، یا
ار شهاک دهاش هب تبسن داد
و یل نامز رد یاه
T2
و
T4
شیازفا ببس هیوهت لخلخت
یا کاخ
دش . نامز رد
T2
رادقم 5 / 0 هیوهت لخلخت راچویب دصرد تروص هب ار یا
ینعم ریداقم یلو داد شیازفا دهاش هب تبسن یراد 1
و 2 رییغت راچویب دصرد
ینعم هیوهت لخلخت راد نامز رد .دندشن ببس دهاش هب تبسن ار یا
T3
ریداقم ، 1 و 2 هیوهت لخلخت دهاش رامیت هب تبسن دصرد تروص هب ار کاخ یا
