https://jhr.ui.ac.ir/?lang=en Journal of Historical Researches
E-ISSN: 2476-3306 Document Type: Research Paper Vol. 14, Issue 4, No.56, Winter 2023 Received: 2022-09-25 Accepted: 2022-11-26
The Chronological Process of Substituting Military Governments of the Levant from Tutush I till Saladin
Mahdi Mohamad
Assistant Professor, Islamic History Department, Faculty of Islamic Studies, Ahlul Bayt International University, Tehran, Iran
m.mohamadi.abu@gmail.com
Abstract
Since the formation of Seljuks in the Levant, this region was subject to unrest, which continued the chaotic trend of the post-Hamdanid. What took place in the Levant in the Seljuk period was a series of replacing the governments by the soldiers of the same dynasty one after the other from 478 till 570 A.
H. This research aimed to answer this question: What was the process of substituting governments in this period? To this goal, the reasons for the rise and fall of the Levant's governments and the records of substitute dynasties had to be analyzed. By using the quantitative historical method, the procedure of these substitutions was mapped. According to this study, the chronological process of substituting the governments had increased over time. The former disturbs were managed to be settled and the short-term rulers -inheritances of Arab tribes- to be altered by long dynasties, such as the Zengid and Ayyubid dynasties.
*Corresponding author
) nd/4.0/
- nc - https://creativecommons.org/licenses/by ND 4.0 License (
- NC - BY - This is an open access article under the CC
10.22108/jhr.2022.135235.2417 20.1001.1.20086253.1401.14.4.6.8
Journal of Historical Researches, Vol 14, Issue 4, No. 56, Winter 2023
Introduction
Some of the Levant governments were overthrown by foreign powers and as usual, the stronger governments prevailed over weaker ones. In the time frame presented in this paper, several local governments fell in this manner, among which we could mention Banu Ammar in Tripoli. There was another form of overthrowing a government that arose from within and took over. Those who served the former government then became the ones possessing power, resulting in dynasties, such as Burid, Zangid Atabegs, and Ayyubid dynasties. Since this form of conquest was defined as an uprising in the political terms of that time and new dynasties needed continuous efforts to maintain power and assemble sufficient legitimacy for themselves, they went through the process of start-points and continuance. Though each new dynasty tried to have a starting point of its own, they had to use covers, such as gaining the Atabeg of a Seljuk prince or receiving a charter from the Abbasid Caliph. Thus, only the passage of time and their behaviors to pre serve their land became a factor of legitimacy that they had to earn it after several internal revolts of the generals.
In other words, after some time, the land became their ancestral property and the oppressing commanders needed time to construct their property.
Materials and Methods
The author first dealt with the contexts of the fall and succession of the cited governments in this period. Therefore, he used the contextual description method. Accordingly, the political and social contexts of the lands and those, who started the new governance, were examined. Because the substitutions happened from T1 till time T2 in the context of time, a chronologic method was applied to estimate the government changes. Finally, the chronological and historical methods joined a quantitative view. The time passage had to be taken seriously to evaluate the stability of the government during their ruling time. The quantitative method also took the internal courses of the governments into account. The author tried to find the substitution process year to evaluate the alternative trends and identify the quantitative strategy for these events.
Discussion and Conclusions
The substitution of the Levant dynasties at that time was affected by instability, insecurity, and the pressure of foreign governments, building the necessity of raising a new government within the former. Therefore, the people who supported the Turk or semi-Turk troops could start a new dynasty from the heart of the previous one. The survival of the new government and its resistance towards subsequent replacement largely depended on managing the crisis that happened to the Levant in their time. Hence, the Burid took over the Seljuks of Damascus, but they were able to withstand the substitution trend for a long time because of their adequacy to protect Damascus against Crusaders and expansionists. First, it was assumed that all substitutions of the Levant governments followed an integrated pattern, but the data of the quantitative hypotheses proved it wrong. Based on the years that a dynasty maintained power in the Levant, the substitution process had increased from the Seljuks to the Ayyubid dynasty. This indicated stability in the Levant since the time of the Hamdanid. When the Hamdanid dynasty ended, the Arab tribes took control of this region and handed over a turbulent region to the Seljuks. The conflict between the Seljuk rulers brought this earlier chaos to the period of Ridwan's successors. Therefore, since the arrival of the first Turkmen associated with a rough and chaotic period in the Levant, these government changes grew until the Ayyubid dynasty. Saladin and his brother managed to divide the Ayyubid dynasty into the Ayyubid of the Levant and Egypt. Still, the Ayyubid dynasty held power in the 7th century A.H. Due to the timeframe of this paper, the substitution of the Ayyubid was not looked into; however, their long - term stability and continuation could be generalized to the Mamluk Sultanate and the Ottoman Empire, which certainly requires another research.
Journal of Historical Researches, Vol 14, Issue 2, No. 54, Summer 2023
Keywords:
the Levant, Seljuks of the Levant, the Burid, Zengid Atabeg, Artuqid dynasty, the Ayyubid
References
1. Abu al-Fada, Ismail ibn Ali (1997). Tarikh-e Mukhtasar fi Akhbar-e Bashr. Beirut: Dar-al kotob Alamiyeh.
2. Abu Shameh, Abd al-Rahman bin Ismail (1956). Kitab al-Rawdatin fi Akhbar al-Dawdaline al- Nuriyyah va al-Salahiyyah. Cairo: Wadi al-Nil.
3. Al-Ghazi, Kamel bin Hossein al-Bali (1419). Nahr al-Zahhab fi Tarikh Halab. Halab: Dar al- Qalam.
4. Ashour, Hammad Mohammad (1373 H.). Muslems’ Jihad in Crusades. Translated by Abbas Arab, Tehran, Khane-ye Entesharat-e Farhang-e Eslami.
5. Bandari Isfahani, Fateh bin Ali (2536). The history of the Seljuk dynasty. Translated by Mohammad Hossein Jalili. Tehran: Bonyad-e Farhangi.
6. Barker, E. (Bita). Al-Harub al-Salibiyah. Translated by Seyyed al-Baz al-Arini. Beirut: Dar al- Nahdah al-Arabiya.
7. Belotto, N. D. (2014). Power and Legitimacy in the Medieval Muslim World: The Career of Imad Al-Din Zengi (1085-1146). Florida: Florida Atlantic University.
8. Bosworth, E. C. (2002). New Islamic dynasties, a guide to chronology and genealogy. Translated by Fereydoun Badraei. Tehran: Markaz-e Bastan-Shenasi-ye Eslam va Iran.
9. Eberhard Meyer, H. (1992). Crusaders. Translated by Abdul Hossein Shahkar. Shiraz: Shiraz University Press.
10. Heidemann, S. (2001). Arab nomads and Seljuk military. Difference and Integration, 3(3), 201- 219.
11. Ibn Adeem, Omar Ibn Ahmed (1996). Zubaydah al-Haleb fi Tarikh Halab. Khalil al-Mansour's research. Beirut: Dar al-Kutub al-Elamiya.
12. Ibn Adeem, Omar Ibn Ahmed (Bita). Baghiya al-Talb fi Tarikh Halab. Sohail Zakkar's research, Bija, Dar al-Fakr.
13. Ibn Asaker, Ali ibn Hassan (1415 H.). Tarikh Madinah al-Damashq. Edited by Ali Shiri. Beirut:
Dar al-Fikr.
14. Ibn Athir Jarzi, Ali ibn Muhammad (1965). Al-Kamal fi al-Tarikh. Beirut: Dar Sadir.
15. Ibn Athir Jarzi, Ali ibn Muhammad (Bita). Al-Tarikh al-Bahir Fi al-Dawlah al-Atabkiyyah fi Mosul. Haqiq Abdul Qadir Ahmad Talimat. Cairo: Dar al-Kutb al-Hadithah.
16. Ibn Athir Jarzi, Ali ibn Muhammad (1371 H.). A complete history of Islam and Iran. Translated by Abu al-Qasim Halat and Abbas Khalili. Tehran: Moasese-ye Matbuat-e Elmi.
17. Ibn Kathir Damaschi, Ismail ibn Umar (1986). Al-Badayah and al-Nahiyah. Ali Shiri's research, Bija, Dar al-Ahia Tarath al-Arabi.
18. Ibn Khaldoun, Abd al-Rahman bin Muhammad (1375 H.). Introduction by Ibn Khaldoun.
Translated by Mohammad Parveen Gonabadi. Tehran: Elmi va Farhangi.
19. Ibn Khaldoun, Abd al-Rahman bin Muhammad (1363 H.). Al-Abr Tarikh ibn Khaldun. Translated by Abdul Mohammad Ayati. Tehran: Moasese-ye Motaleat-e Farhangi va Elmi.
20. Ibn Qalansi, Hamza bin Asad (1983). History of Damascus. Researched by Sohail Zakkar.
Damascus: Lalprinta and Publishing Center.
21. Ibn Qazi Shahba, Badr al-Din (1971). Al-Kawakb al-Diriyah fi al-Sirah al-Nuriyeh: Tarikh al- Sultan Noor al-Din Mahmud Zangi. Beirut: Dar al-Kitab al-Jadid.
22. Ibn Shaddad, Yusuf bin Rafi (1994). Al-Nawader al-Sultaniyya and al-Muhasen al-Yusafiya (Sira Salah al-Din al-Ayyubi). Mohaqeq Jamal al-Din al-Shiyal. Cairo: Al-Khanji Library.
23. Ibn Taghri Bardi, Yusuf (1392 H.). Al-Nujum al-Zahira fi Moluk Mesr wa Qahirah, Cairo: Vezare al-Saghafe wa al-Irshad al-Ghowmi. Al-Muassisa al-Masri al-A’meh.
24. Ibn Wasil, Jamal al-Din bin Salem (1383 H.). History of the Ayyubids. Translated by Parviz Atabaki. Tehran: Elmi va Farhangi.
Journal of Historical Researches, Vol 14, Issue 4, No. 56, Winter 2023
25. Ibn Wasil, Jamal al-Din bin Salem (1957). Mufarj al-Kharroob fi Akhbar Bani Ayyub. Edited by Jamal al-Din al-Shiyal. Cairo: Dar al-Kutub and al-Qawmiyah.
26. Kahn, C. (Winter of 1410). Al-Harakat al-Shaebuyt Waliastiqlal al-Dhaatiy fay al-Mudun al- 'Iislamiat Khilal al-Qurun al-Wustaa. Al-Iajtihadi: Al-Eadad, 6, pp. 105-206.
27. Kahn, C. (2013). East and West in the days of the Crusades). Translated by Abdullah Naseri Taheri. Qom: Hozeh va Daneshgah.
28. Khakrand Sh. and Mohammadi Qanataghestani, M. (Spring of 2016). Statistical explanation of Atabakan Zangi wars (521-569 H.). Islamic History Research Journal. 1(21), 7-34.
29. Khakrand, Sh. and Mohammadi Qanataghestani, M. (Winter of 2015). Statistical investigation of the relationship between the number of power units and political stability in the region (471-569 H.). Islamic Research Quarterly, 17, 193-234.
30. Lane Poole, S. (2009). Classes of Islamic rulers. Translated by Abbas Iqbal. Tehran: Asatir.
31. Maalouf, A. (1985). The crusades from the orientalists’ viewpoints. Translated by Abdolreza Hoshang Mahdavi. Tehran: Alborz.
32. Moghrizi, Ahmed bin Ali (1418 H.). Al-Maoaz Waal-Etebar fi Dhikr al-Khotat wa Atar. Beirut:
Dar al-Kutub al-Elamiya.
33. Mohamadi, M. and Khakrand, Sh. (2020). The Impact of War, Famine, and Disease on Insecurity in Northern Sham 488-51 H./1095-1127: A Statistical Survey. Res Hist Med., 9(1), 20 . -3
34. Mohammadi, M. (2021). Imami Shiites in the early crusades with an emphasis on northern Syria.
Ahlul-Bayt International University.
35. Mohammadi, M. (2022). Comparative comparison of the behavioral differences of the cities of Aleppo and Damascus against Atabakan Zangi (488-549 H.). Quarterly of Comparative Studies of Islamic History and Culture, Vol.1, No.2, pp. 131-159.
36. Mohsen Hossein, Mohammad (2003). Al-Jeysh al-Ayoubi fi Ahdi Salah al-Din Tarkibat Tanzimat Aslahata Bahviyat wa Abraz al-M’ahvak Alati Khadaha. Erbil: Dar al-Ras, Letaba’a wa al-Nashar.
37. Neishabouri, Zahir al-Din (1332 H.). Saljughnameh. Tehran: Khavar.
38. Paktachi, A. (2012). Historical methodology. Tehran: Imam Sadegh University.
39. Ranisman, S. (2007). History of the Crusaders. Translated by Manouchehr Kashif. Tehran: Elmi va Farhangi.
40. Rawandi, Muhammad bin Ali (1364 H.). Rahat al-Sudor wa Aya al-Suror fi Tarikh Ale Seljuq.
Researched and corrected by Muhammad Iqbal and Mojtaba Minavi. Tehran: Amir Kabir.
41. Shenqaiti, Mohammad Bin Mukhtar (2016). Al-Hurub al-Salibiat Ealaa al-Ealaqat al-Suniyat al- Shiyeia. Beirut: Shabkh al-Earabiah Lilabhath wa al-Nashr.
42. Tabakh, Mohammad Ragheb (1408 H.). 'Iielam al-Nubala' Bitarikh Halab al-Shahba'i. Halab: Dar al-Qalam.
43. Taghosh, M. S. (2001). The Ayyubid government. Translated by Abdullah Naseri Taheri. Qom:
District and University.
44. Zakar, S. (2007). History of Damascus. Damascus: Al-Takin.
45. Zaman, Mohammad (1988). Dirasat Taariykhyhi, Mantiquh Taarikh Halab Hakm Qusym al- Duwalih aq Sunqar (479–487 H./1086-1094 AD). No. 29 and No. 30.
46. Zenki, Jamal Mohammad Hassan (1993). Amaruh Dimashq fi al-Marhalah al-Mubakrah lil-Hurub al-Salybiyhu (488-549 H.). Kuwait: Bina.
یشهوژپ هلاقم
دنور ینامز ینیزگیاج تموکح
یاه یماظن ماش زا هب تردق ندیسر شتت
نب پلآ نلاسرا ات
هب تردق
ندیسر حلاص نیدلا ا ی بو ی
یدمحم یدهم ،*
یملاسا تاعلاطم هدکشناد ملاسا خیرات هورگ رایداتسا تیب لها یللملا نیب هاگشناد
ناریا ،نارهت ،
m.mohamadi.abu@gmail.com
هدیکچ زا نامز کشت ی ل هخاش ا ی زا قوجلس ی نا رد
،ماش نیا هقطنم شوختسد یمارآان
رد و اه ۀمادا دنور ووشآ نارود ینادمماوسپ دووب
.
هچنآ زا ۀرود نایقوجلس رد
ماش قافتا
،داتفا یدنور زا ینیزگیاج تموکم
اه طسوت یاهورین یماظن نامه هلسلس دوب هک ی ک ی سپ
زا د ی رگ ی زا لاس 478 ات 570 ه.
ق . ور ی راک دندمآ . نیا شهوژپ شلات هدرک تسا ات هب نیا لاؤس خساپ دهد هک دنور ینیزگیاوج
تموکم اه رد نیا ۀزاب ینامز هنوگچ
؟دوب یارب خساپ هب نیا لاؤس مز ی هن اه ی وقوس و وشناج ین ی توموکم اوه ی ماوش و پ ی وش ین ۀ
دارفا ی سررب ی هدش تسا هک هلسلس ا ی ار اج ی زگ ی ن لسلس ۀ پ ی ش ی ن هدرک دنا و تیاهنرد اب هدافتوسا زا شور یخیراوت ،یومک دونور
ینیزگیاج یسررب
هدش تسا . ساسارب هتفای یاه
،شهوژپ ینیزگیاج هلسلس
اه رظنزا ینامز دنور ی ور هب ازفا ی ش هتشاد و هب روروم
زا تتشت یاه
،یلبق هک ثاریم تموکم یاه یلحم و هاتوک تدم لیابق رع
،دوب هتساک هدش تسا ات هوب هلوسلس یاوه یننووط و
هدرتسگ یا دننام نایگنز و نایبویا متخ هدش تسا .
هژاو یاه یدیلک
،ماش: نایقوجلس
،ماش لآ
،یروب ناکباتا
،یگنز
،نایقترا نایبویا .
ۀدنسیون*
لوئسم
) nd/4.0/
- nc - https://creativecommons.org/licenses/by ND 4.0 License (
- NC - BY - the CC This is an open access article under
10.22108/jhr.2022.135235.2417 20.1001.1.20086253.1401.14.4.6.8
شهوژپ
یخیرات یاه لاس مهدراهچ
هرامش مراهچ یپایپ(
56 ،) ناتسمز 1401 ص ، 86 - 71
:لوصو خیرات 3
/ 7 / 1401 :شریذپ خیرات ، 5
/ 9 / 1401
همدقم وقس تردق یاه ماش اضعب اب یتلامم دوب
هوک زا
یوس اسمه ی ناگ آ اهن تروص یوم توفرگ و اوبیرقت رد
یدوونور
،یووعیبط تووموکم
یوووق رووت رووب تووموکم
فیعض رت بلاغ یم دمآ . رد ۀزاب یناومز نویا شهوژوپ
دنچ تموکم یلحم
هب نیا لکش زا نایم دنتفر هوک زا
نآ هلمج هب ینب رامع رد سلبارط هراشا
یم دووش اوما
لکش یرگید زا وقس
،تموکم ور
ی ش ی ینورد دووب
هک زا لد تموکم
،نیشیپ یدارفا دونمتردق دنتوسناوت
تموکم ار
زا تسد نامودخم دوخ
جراخ دننک و هوب
تردق دنسرب و هجیتنرد هلسلس یاه یدیدج ار
دوننام
لآ
،یروب ناکباتا یگنز و نایبویا لیکشت دونهد . روظن
هب هکنیا نیا لکش زا ینیوشناج رد
یاونبم یوسایس نآ
،نامز عون ی نایغط هب اسم یم هدمآ تسا و ۀلوسلس
دیدج هب شلات یاه یرمتسم زاین
تشاد ات دناوتب موه
رارمتسا دوخ ار ظفم دنک و مه تیعوروشم یفاوک
ار
یارب دوخ داجیا
،دنک هسورپ یا زا شیاز و یروراوب ار
یط یم درک ات هب تاوبث و تیعوروشم دوسرب
راوف زا
هکنیا ره ۀلسلس دیدج شلات یم درک اب شوشوپ ییاوه
دننام یکباتا ناگدازهاش یقوجلس
و تفایرد روشنم زا
ۀفیلخ
،یسابع یارب دوخ یتیعورشم بسک
،دنک رذوگ
نامز و راتفر آ اهن رد تهج ظفم نیمزرس دوخ
لوماع
یتیعورشم دووب
هوک سوپ زا یدونچ غط وی نا ،یولخاد
نارادرس دیاب
اب نآ تیعورشم یلخاد
ورایور دنوش . هب
ریبعت رگید ره تموکم سپ
زا یط
،ینامز نیمزرس ار
کلم ابآ و یدادجا دوخ یم دروک و ناهدونامرف یغاوط
یاروب داوجیا تیعورووشم رد
روبارب ۀلوسلس نامودووخم
نیشیپ دوخ هب ۀزاب یناومز زاوین دنتوشاد اوت دوناوتب نآ
نیمزرس ار
هب کلم ابآ و یدادجا دوخ لیدبت دننک . رد
نیا عطقم ینامز نایغط یاه یلخاد دماسب یدایز دراد
اما اهنت آ ییاهن یسررب یم دوش هک هب داوجیا هلوسلس یا
نیزگیاج رجنم
یم دوش . دادعت یریگمشچ زا
نایغط اه اب
یماکان هجاوم دندوب هک یم ناووت نویا یماوکان ار رد
هنیمز یاه یسایس و یعامتجا ینیمزروس
و هونیمز یاوه
یسایس و یعاومتجا داروفا
یغاوط توسج ووجو دروک .
شخب یمهم زا یماکان یاه ینارگنایغط هوک
دنتوسناوتن
هلسلس یا دیدج لیکشت
،دنهد یشان زا نتوشادندوجو
نیا ود هنیمز دوب . رد تمسق هنیمز یاه ،ینیمزروس هوب
یگتفشآ ای
یتشمو زاین دوب هک رب رثا نآ مداخ دوناوتب
اب یراتفر عیرس نارحب ییاوه ار عوفترم دونک و ساوسا
تموکم دووخ
ار داوینب دوهن . رد تموسق هونیمز
یاوه
،یدرف ۀناوتشپ یماظن لباق
،اکتا مهم نیرت لوماع یاروب
داجیا هلسلس یا دیدج دوب زا نیا ور یدارفا هک قفوم
دندش زا نورد ۀلسلس یلبق هلسلس یا دیدج هب دووجو
،دنروآ همه زا ۀناوتشپ یماظن لوباق ییاوکتا رادرووخرب
دندوب . رد ع ی ن لام تاااننتوسا ی موه نووچمه قترا
وی نا
دوجو تشاد هک اب دوجو رادروخرب ی
زا اوق ی ماوظن ی
وق ی
، اما ا ی ن ن ی ور لباق دامتعا و اکتا دوبن و مه ی ن ن وی ز
ببس ماکان ی اهنآ دش .
ای ن شهوژپ دنور رات ی خ ی ا ی ن غت یی ر تموکم اه
ار
رظندم دراد زا نیا ور یلاوت ینامز یارب نویا قویقحت
مهم تسا اریز زا کی وس یوم ناووت اوب یوسررب ۀزاوب
یناوومز وقووس و
روووهظ تووموکم
،اووه یاووهراتفر
تموکم یاه
ماش قشمد ار رد نیا ۀزاب ینامز یبایزرا
درک و زا یوس رگید یم ناوت لمارم دشر و لاوز روه
تموکم ار
رظنزا نامز یمک یسررب دروک . نویا هونوگ
ناووققحم شلاووت
دووندرک اووت اووب یدرووکیور دوونمنامز
(
Chronologic
)
، دنور اج ی زگ ین ی تموکم اوه
ی ماوش
ار رد ا ی ن زاب ۀ نامز ی بت یوی ن دوننک هوک اوب رظن ۀوی نوبا
نودلخ بطت ی ق دراد . رب نیا ساسا لاؤس یلوصا یاروب
نیا شهوژپ هب نیا رارق تسا :
1 . دنور نامز ی اج ی زگ ین ی تموکم اه
ی ماظن ی ماش
زا هب تردق سر ی ند شتت نب پلآ نلاسرا ات هب تردق
سر ی ند حلاص دلا ی ن ا ی بو ی هنوگچ
؟دوب
ینیزگیاج ینامز دنور تموکم
ماش یماظن یاه /
یدمحم یدهم /*
73
ای ن شسرپ لصا ی هس لاؤس وعرف ی رد نوطب دووخ
دراد هک خساپ هب اهنآ اوج لاؤوس لوصا ی ار کوشت ی ل
م ی دهد :
2 . هچ یطیارش ثعاب
روییغت توموکم اوه
رد ماوش
؟دش 3 . هچ یداروفا دنتوسناوت توموکم
اوه ار رد ماوش
رییغت دنهد و هاگتساخ اهنآ
هچ
؟دوب
4 . دنور یمک ینیزگیاج تموکم
یاه ماش رد نیا
ۀزاب ینامز یکام زا
؟تسیچ
ضرف رب نآ تسا هوک وب ی تاوبث ی
، نمااون ی و راوشف
تووموکم اووه
ی ب ی هووناگ دووننام لووص یب ی
،نا ب ووی سناز و
قوجلس ی نا مز ین ۀ مزن ار ارب ی ا ی داج هلوسلس ا ی دج وی د
زا نورد لسلس ۀ لبق ی ا ی داج م ی درک .
دارفا ی هک زا امم ی ت هاپس ی نا کرت ی ا ههبوش کروت
رادروخرب
،دندوب دنتسناوت هلوسلس
ا ی دج وی د زا نورد
لسلس ۀ پ ی ش ی ن هب دوجو دنروآ .
هووب رووظن ووم ی دووسر هووک دوونور وومک ی اووج ی زگ ین ی
تموکم اه
ی
،ماش اکم ی ت زا ی ناسک ی نامز ی رد غت یی ر
تموکم اه
دراد .
یارووب نووومزآ نوویا
،تایووضرف هدنووسیون
ادووتبا هووب
هنیمز یاه وقس و شناج ین ی تموکم یاه یسررب هدش
رد نوویا ۀزاووب یناوومز ووم ی دزادرووپ زا نوویا ور زا شور
صوت ی ف مز ی هن ا ی (
Contextual
) هدافتسا یوم دونک . اوب
نیا شور هنیمز یاه یسایس و یعامتجا نیمزرس
اوه و
یدارفا یسررب یم دوش هک مادقا هب سیوسأت توموکم
دیدج هدرک دنا . رد تمسق دعب یلصا نیرت شور یاروب
یسررب ،تاروییغت شور
هاوگ یراموش (
chronologic
)
تسا اریز زا T1نامز اوت ناومز T2 یروییغت خر هداد
تووسا و نوویا رووییغت رد یرتووسب یناوومز تووسا ( ر . ک :
،یچتکاووپ 1392
: 226 - 231 .) یارووب خووساپ هووب لاؤووس
عرف ی 3 زا لاوس راموش و شور یخیراوت یومک
هروهب
هتفرگ هدش و کلام رذگ
،نامز رییغت رد صخاش یاوه تابث
تموکم رد
نارود کیره زا نامکام هلسلس یاوه
نیا هزاب رد رظن هتفرگ هدش تسا . هوچنآ دویاب رد شور
یوومک رظندووم رارووق هداد
،دوووش ریووس تارووییغت یوونورد
تموکم تساه
. هدنسیون شلات هتشاد تسا ات لاوس ی ار
بی دبا هک دنور اج ی زگ ین ی زاغآ هدش تسا ات ساوسارب نآ
دناوتب دنور اه ی ینیزگیاج ار
یبایزرا دنک و ۀدعاق یمک
ینیزگیاج ار
صیخشت دهد
.
اب دوجو رقف شهوژپ
،اه رد ناوبز یوسراف ۀراوبرد
گنج اه ی زاغآ ی ن لص یب ی و تموکم یاه
ماش یم ناوت
هب یراثآ هراشا درک هک رد نیا هطیم هتوشون هدوش ،دونا
دووننام دوونرکاخ و
دوومحم ی ناتووسغتانق ی
( راووهب 1395 )
« سررب ی رامآ ی وطبار ۀ وب ی ن ددوعت اهدوماو ی تردوق
تاماووش و
تاووبث س ی ووسا ی رد هووقطنم زا لاووس 471 اووت
569 ق .»
هب تروص یرامآ هب دادعت تموکم یاوه ماوش
رد نیا ۀزاب ینامز هتخادرپ دنا اما نویا شهوژوپ ریثأوت
ددعت تموکم یاه
ماش ار رب تابث یسایس رظندم دراد
و دوونچره زا
شور یخیراووت یارووب
یووسررب تارووییغت
هدافتسا هدرک ،توسا اوما دونور روییغت توموکم اوه
ار
رظندم درادن . دوولک نهاوک ن وی ز رد راوثآ دووخ ( )1392
« قرووش و رووغ رد راووگزور گوونج
اووه ی لووص یب ی
» و
( اتش 1410 )
« تاکرحلا بعشلا
ی ۀ و للاقتسنا تاذلا
ی وف ی
ندملا ملاسلإا ی ۀ للاخ نورقلا طسولا ی
» و دراهربا ام ی ر
( 1371
« ) گنج اه ی لص یب ی
» زین هتسج و هتخیرگ نویا
هلئسم ار یسررب هدرک دنا .
1 . هنیمز یاه یسایس و یعامتجا طوقس
و شناج ین ی
تموکح اه ی ماش
تلود یاوه ماوش رد نویا ۀزاوب یناومز هوک رویغتم
ینیزگیاج ینورد
ار هوبرجت ،دوندرک قوجلوس ی نا ماوش
( هخاش ا ی رد بلم و هخاش ا ی رد قوشمد )
، لآ رووب ی
( سپ زا قوجلس ی نا ماش رد قوشمد ) و ناوکباتا وگنز ی
( ادتبا رد بلج سپس رد مامت ی ماش ) دندوب . لآ رووب ی
اج ی زگ ی ن قوجلس ی نا ،ماوش ناوکباتا وگنز ی نیزگیاوج
قوجلس ی نا و قترا ی نا بلم و ا ی بو ی نا اج ی زگ ی ن گنز وی نا
دندووش زا نوویا ور یارووب مووهف هوونیمز یاووه یووسایس و
یعاوومتجا
وقووس و ووشناج ین ی اووهنآ دوویاب یاوویفارغج
ورملق ی مادکره ار یسررب درک . رد ناومز جاوت هولودلا
شتووت نووب بوولآ نلاووسرا
، قووشمد تووختیاپ تووموکم
قوجلس ی نا ماش دووب هوک سوپ زا وا نیوب ود شدونزرف
ناوضر و قاقد میسقت دش و بلم هب ناوضر و قشمد
هب قاقد دیسر . هب نیا بیترت یارب یسررب هونیمز یاوه
یسایس و یعامتجا وقس
و شناج ین ی قوجلس ی نا
،ماش
اب ی د بلم و لآ روب ی قوشمد وسررب ی دووش و اروب ی
ناکباتا گنز ی لک ماش و دعب رصم روخرد هجوت تسا .
یطیاروووش هوووک
گووونج نارناوووس دنتوووسناوت
زا نورد
توموکم یاوه
،نیووشیپ توموکم
ار بماوصت
،دووننک
هب تدش رب دنور تردق یبای اهنآ رثؤم دووب زا نویا ور
رد اووجنیا اووب هووجوت هووب یاوویفارغج یتموووکم
،اووهنآ
هنیمز یاه یسایس و یعامتجا یسررب
یم دوش .
1 . 1 . نایقوجلس ماش
، یگتت شآ یا ه
لح رد
ربارب یتسدکی قشمد
دنچره روضم نایقوجلس رد
ماش هوب ۀرود نیولوا
ناطلس یقوجلس ینعی
لرغط زاب یم ددروگ ( ر . ک : نوبا
،ریثا 1371 : 21 / 334 و 22 / 100 نوبا ،نودولخ 1363
:
2 / 698 )
، نیا نیمزرس رد نارود پلآ نلاسرا ( ،یرادونب
2536 : 45 ) و سپس هاشکلم حتف دش و امیقتوسم رویز
رووظن تنطلووس اووهنآ
رارووق تووفرگ ( نووبا
،رووینک 1986 :
12 / 119 .) سرت هاشکلم زا تردق نتفاوی رداروب ،دووخ
،شتت رد ماش ببس دش اوت ۀوقطنم ماوش ناویم نارویما
یقوجلس رد
ماوش اوب تویزکرم بولم
هوب یهدونامرف
میسق هلودلا قآ رقنس و جات هولودلا شتوت هوب تویزکرم
قشمد میسقت دوش (
،یکنز 1993 : 19 ،نماوض 1988 :
191 یزغ ، 1419 : 3 / 68 .) نیمه رما ببس دش اوت رد
نارود تووموکم آ
اووهن و رد ناوومز تنطلووس
،هاووشکلم هنیمز
یاه یرویگرد ناویم
اوهنآ هوب دووجو دویآ ( نوبا
،یسنلاق 1983
: 197 نوبا ،رویثا 1371 : 23 / 180 .) اوب
گرم
،هاشکلم یاوق
ضراعم ماش رد لاموش و وونج
اتمارص یورایور مه
رارق دنتفرگ (Belotto, 2014: (
ۀجیتن 4
نیا
،ییورایور ۀبلغ
شتت رب یارما ماوش دووب
( نبا
،یسنلاق 1983
: 208 .) نیا یارما لاغ هوب توسد
شتت هب یتخوس تازاوجم دندوش
( نوبا ،میدوع 1996 :
1 / 333
،خاووبط 1408 : 1 / 329 .) شلاووت شتووت یارووب
طلست رب تنطلس یقوجلس سپ
زا طلست رب ماش ماوکان
دنام (
،یدنوار 1364
: 142 ) و نیا ثعاب دش اوت ماوش
نایم ود دنزرف وا میسقت دوش . دنزرف گرزب رت
،ناوضر
تسناوت بلم
ار بماصت دونک
( نوبا ،رکاوسع 1415
:
18 / 153 .) ردارب کچوک رت وا قاقد زا سرت ناووضر و
هب تساوخرد ،ناهدونامرف
هوب قوشمد توخیرگ (
نوبا
،میدووع یووب اووت : 8 / 3660 ) و نوویا هوونوگ ماووش رد ناوومز
نانیشناج شتت
هب ود ۀهبج موصاخم لاموش
و وونج
میسقت دوش . میوسقت ندوش نایقوجلوس ماوش
دووخ روب
سیسأت تموکم یاه
یدعب ریثأت توشاذگ .
رد قوشمد
کتغط ی ن کباتا قاقد تسناوت هلوصافلاب
دوعب زا گروم
ۀدازهاش
،قشمد تموکم ار
هضبق دنک ( نوبا ،یوسنلاق
1983 : 246 ) و نیا دعب ثعاب داجیا ۀلسلس لآ یرووب
دش اما رد بلم تموکم ناوضر
یننووط روت
دووب و
یدرف هتسیاش دوجو تشادن ات تموکم ار
رد توسد
دریگ زا نویا ور بولم سوپ زا ناووضر اوت
ندومآرب
ناکباتا یگنز راچد یگتفشآ یدایز
دش .
1 . 1 . 1 . لح
زا ناوومز هووب تووخت نتووسشن ناوووضر
رد
،بوولم
تموکم وا
راچد یمارآاون یاوه یولخاد یداویز دووب .
نیلوا ضراعم وا شردارب قاقد دووب هوک قوشمد ار زا
تموکم وا
ادوج دروک اوما رد هومادا داروفا دونمتردق
تموکم وا
دننام حاونج هولودلا نیوسم ( نوبا ،میدوع
1996 : 1 / 339 ) و یاسؤر ثادما بولم دوننام نوجم
ینیزگیاج ینامز دنور تموکم
ماش یماظن یاه /
یدمحم یدهم /*
75
یعوف ( ر . ک : : نبا
،میدع یب ات : 8 / 3663 نوبا ،،وسنلاق
1983 : 2 / 220 )
، شلاووچ یاووه یداوویز یارووب وا دوویدپ
دووندروآ زا
نوویا ور بوولم تبووسن هووب قووشمد ۀرود
یب تابث یرت ار یوط دروک . نیوشناج
،وا پولآ نلاوسرا
،سرخا اب یراتفر نشخ هب تخت تسشن و نویا روما
یگتفشآ ینورد
ار رتشیب درک ( ر . ک : نبا
،میدع 1996 :
1 / 373 .) اووضوا یووسایس یجراووخ
بوولم زووین لاووصا
دعاسم
،دوبن فلاخرب قوشمد
هوک رد راوصم هووک اوه
هتسناوت دوب تموصخ شیاه
ار اوب نایبیلوص اوب
کدونا
تافلت تیریدم دنک
( ر . ک :
،یدمحم 1401
: 132 ) رد
یلام هک بلم لامع رد ۀرصاحم نایبیلص
رارق توشاد
و ارروووکم زا
یووووس اوووهنآ
توووخات زاوووتو
دوووش
( ر . ک
Mohamadi,khakrand,2020 : .)
تووخات زاووتو
نایبیلص اهنت یدیدهت یماوظن و یوسایس یاروب
بولم
،دوبن تراغ یاه آ اهن جوم یاه یددعتم زا
یطحق و رد
یووپ نآ یراوومیب ار
یارووب بوولم هووب هاروومه دروآ
( ر . ک :
Mohamadi,khakrand,2020:14-16
) و
امیقتسم بلم ار راچد نارحب یعامتجا دروک
. راوکهار
ناوضر هولاع روب جاوب نداد هوب لوص یب ی نا رد عقاووم ی
،
شیارگ هب تمس عامسا یل ۀی رازن ی دوب هک هون زا یووس
تیلقا لها تنس بلم لووبقم دوندوب و هون زا یووس
تیرنکا ۀیماما نیا رهوش ( نوبا ،میدوع 1996 : 1 / 372 )
نیمه رما یرویگرد یاوه
نورد یرهوش ار شیازوفا داد
.
فعض ۀینب بلم هب یدوم دیوسر هوک یاروما قطاونم
مه راوج یلیامت یاروب طلوست روب نویا رهوش دنتوشادن
(
،یطیقنش 2016
: 157 .) اب گرم پلآ
،نلاسرا سروخا
مدرم بلم زا سرت نایبیلص تسد هب ناماد ناونامکرت
یقترا لامش بولم دندوش ( ر . ک : نوبا دوع ی
،م 1996 :
1 / 392 نینچمه ر
. ک :
،یدمحم 1400
: 181 .) دنچره
یزاغلیا تسناوت رد دربن ادمرس توسکش یتخوس
هوب
نایبیلص دراو دونک ( نوبا ،یوسنلاق 1983
: 320 ) و اوت
یتدم هاتوک توینما ار یاروب بولم راروقرب ،دونک اوما ندشزاب
یاپ نایقترا هب بولم جووم یاوه یدویدج زا
تراووغ اووه زا ار یوووس کوولب نووب مارووهب نووب قووترأ و
شنانامکرت هب
هارمه تشاد و نیا رهش ار شیب شیپ زا
فیعض درک . رد نینچ یطیارش هب
یوروین یدونمتردق
زاین دوب هک دناوتب اضوا ۀتفشآ بلم ار ناماس دشخب .
نیا یورین دنمتردق ناکباتا
یگنز دندوب هک اب هدافتوسا
زا تیعورشم
،یکباتا سپ زا لصوم دنتسناوت بلم
ار
فرصتم دنوش
.
1 . 1 . 2 . قشمد
نانچ هک هوتفگ ،دوش قاوقد سوپ زا راروف زا بولم
تسناوت توموکم
یلقتوسم رد
قوشمد سیوسأت دونک
.
یمک سپ زا رارقتسا وا رد
،قشمد نیدلاریهظ نیکتغط
زا ناهدنامرف شتت
و کباتا قاقد تسناوت دووخ
ار هوب
قووشمد دناووسرب (
نووبا
،یووسنلاق 1983
: 214 .) وا رد
تامادقا عیرس
ینایعدم ار
رانک تشاذگ هوک رد راوبرد
قشمد عنام وا دندوب ( نبا وسنلاق ی
، 1983 : 214 ،راوکز
2007 : 228 ) نیمه راک هصرع ار یارب وا یلاوخ دروک .
دنچره هب رظن یم دوسر قاوقد زا رداروب دووخ ناووضر
نادراک رت دوب و هتبلا نارحب یاوه وا ار زوین ،توشادن اوما
نیووکتغط تووسناوت
سووپ زا گرووم وا اووب هدافتووسا زا
عورشم ی ت شان ی زا جاودزا اب ردام قاقد ( نوبا ،یوسنلاق
1983 : 214 )
، رد رانک ینادراک
،دوخ تیعورشم یرگید
ار بسک دنک . رد نامز قاوقد یاوهراک توموکم
وا هوب
تسد نیکتغط ماجنا یم دش زا نیا ور سپ زا گروم وا
و رد هرود یا هک تناضم دنزرف
کچوک قاقد ار لوبقت
هدرک دوب ( ر . ک : نبا
،یسنلاق 1983 : 233 )
، روب ناوگمه
صخشم دوب
هک نیکتغط مکام زانملاب قوشمد توسا .
رد نیا هرود موهم نیروت فدوه یاروب ،نیوکتغط ظوفم
قووشمد رد لووباقم یاهرهووش رووگید
ماووش دووننام
،بوولم
نایقوجلس گرزب
رد دادغب و نایبیلص دووب . نویا فدوه
کارتشا وا اب عفانم یرهش و تیوه رهش قشمد دووب زا
نیا ور نارحب یاه یعامتجا هک
نوماد رویگ بولم ،دوش
بیصن قشمد دشن . ظفم رهش یکی زا مهم نیرت یولیند
دوب هک هب تموکم نیکتغط
تیعورشم یوم
داد زا نویا
ور ینامز هک رد نامز شدنزرف
،یروب تموکم لقتوسم
اهنآ رد قشمد تروص
،تفرگ نارحب تیعورشم یدوج
یارب آ اهن هب دوجو دماین .
1 . 2 . لآ
،یروب دیدهت ۀرصاحم نایبیلص
ۀرود لوا تموکم ناویروب
رد ،قوشمد هوب فوطل
ینادراک ،نیوکتغط ۀرود
اتبوسن یتاوبثاب دووب دونچره
شنت یاه یدج رد ماش هب دوجو دومآ . نویا شنوت اوه
اضعب زا یوس نایبیلص دوب اما شنوت یاوه یدوج هوک
رسارس ماوش ار هوب توشمو یوم
،تخادونا زا
بوناج
رکشل ی نا نایقوجلس گرزب
دوب هک یاروب گونج هویلع
نایبیلص هب ماش دراو یم دش . دنچره نیا یشکرکشل اوه
رد تروص تیقفوم هب عوفن ناناملوسم ماوش
رد روبارب
نایبیلص
،دوب کیره زا تموکم یاه
یلحم زا للاقتسا
دوخ رد ربارب نیا هاپس یم دندیسرت . نیا هلئسم دوب هوک
یشکرکشل یاه
نایقوجلس ار
هب ماوش ماوکان توشاذگ .
چیه مادوک زا یاهرهوش ماوش
یراوکمه یماوت
اوب ا وی ن
هاپس ی نا دنتشادن یتم
رد ،عباونم لوتق ۀدونامرف هاپوس
یقوجلس دودوم
نب نیگتنوتلا ار
هک ارهاوظ هوب توسد
نایرازن تروص هتفرگ
،دوب یوشان زا ۀوئطوت نیوکتغط
یم دنتسناد ( ر . ک : نبا ،رویثا 1371 : 24 / 141 و 161 .) هوب
ره تروص دنزرف
،نیکتغط جات
کولملا ،یرووب دوننام
ردووپ دوووخ ینادراووک مزن
ار تووشادن اووما
یتاووبث هووک
نیکتغط داجیا
هدرک دوب ات دوم یداویز نماوض تاوبث
نایروب دووب . هوچنآ ناویروب ار هوب رووط موادوم دویدهت
یم
،درک ۀعسوت نایبیلص رد لماوس ماش دوب .
ۀعسوت ذوفن و طلوس ۀ نایبیلوص رد
لماووس ،ماوش
قشمد ار رد ماگ لوا زا ردانب یعیبط تحت طلس ۀ دوخ
دننام
،سلبارط روص
و ادیص ادج درک . دونچره یاروما
یروب شلات یدایز دندرک ات هب ینب رامع رد سلباروط
کومک دووننک ( نووبا
،روویثا 1371 : 23 / 373 )
، سووپ زا نآ ادیص
و
،سلبارط هک
ردانب بط ی ع ی ب ی ت سدقملا ،دوندوب
زا سرتسد تموکم
قشمد جراوخ دوش و اوب فروصت
،روص قشمد هب یلک زا اویرد موروحم دوش
( ،یدومحم
1400 : 135 .) نیا سرت دوب هوک تویاهنرد اوب
فروصت
نلاقسع هب
تسد
،نایبیلص هب
هانپ ندروب هوب نیدولارون
دومحم گنز ی و زا نیب نتفر توموکم ناویروب
روجنم
دش . یماگنه هک نیدلادامع یگنز
زا ۀفیلخ یوسابع رد
لاووس 527 تووسکش دروووخ
( نووبا
،روویثا 1965 : 11 / 6
،نامیسنار 1386
: 2 / 224 )
، هب رووط هتوسویپ راتوساوخ
کلمت قشمد دش . وا رد ۀرود تموکم دوخ
14 راب اب
تموکم قشمد
دیگنج و 6 راب قشمد ار هرصاحم درک
(
،دنرکاخ یدمحم
،یناتسغتانق ناتوسمز
1395 : 204 و
205 ) اما تسناوتن قوشمد
ار فروصت دونک
. تلاومم
ریما یوجگنج یگنز
ثعاب فیعضت دیدش
قشمد دش
هب هنوگ یا هک ینماان بلم ار سپ زا دودم 25 لاس رد
ربارب نایبیلص ساسما دندرک
. نیا عضت ی ف هینب ببوس
دش ات ما ی نار قشمد دننام تاضق و ذ ی ناذووفن بولم
هووک زا لاووس 511 اووت لاووس 521 ه.
ق . رد ووپ ی بوولج
امم ی ت د ی رگ ماکم ،ناملوسم توسد
هوب ناوماد اوهنآ
،دندش زا دلارون ی ن دومحم گنز ی تساوخرد دوننک
اوت
رهووش ار زا نمااوون ی ووشان ی زا لووص یب ی نا نوووصم دراد
(
،یدوومحم 1401
: 150 و 151 .) ماجنارووس تووقفاوم
یارما قشمد اب نیدلارون دومحم
یگنز ببوس دوش اوت
نیا ریما یگنز قشمد ار فرصت دونک و هوب توموکم
نایروب همتاخ دهد ( نبا ،یوسنلاق 1983
: 486 ،خاوبط
1408 : 2 / 25 نبا
،رکاسع 1415 : 7 / 299 .)
1 . 3 . ناکباتا
،یگنز ییارگاو ناهدنامرف
یما ظن
و تیبثت نتشادن رصم
مز ین ۀ س ی سا ی و عامتجا ی وقس ناوکباتا وگنز ی و
شناج ین ی اهنآ اب ا ی بو ی نا اب نایقوجلس ماوش
و لآ یرووب
توافتم دوب . نیدلادامع یگنز
یدرف وجگنج و نادراک
دوب هک زا کدوک ی رد نادیم یاه دربن هریزج و ماش گرزوب
ینیزگیاج ینامز دنور تموکم
ماش یماظن یاه /
یدمحم یدهم /*
77
هدش دوب (
،هماشوبا 1956 : 1 / 68 .) یماگنه هک نیدولادامع
دصق فرصت بلم و دورو هب ماوش ار ،توشاد هتوسناوت
دوب لصوم ار فرصت دنک و زا یاوهورین یماوظن
هرویزج
هروووهب دووونم دووووش ( ر . ک :
،رکراوووب وووب
ی اوووت : 172
Heidemann,2001:208,212
.) یماگنه هوک نیدولادامع
بلم ار هب ریما راوسا
،درپس ریما راوسا تابثا درک هوک رد
یاهدربن ددعتم هیلع نایبیلص زا ییاناوت یفاوک رادرووخرب
تسا ( نبا
،یسنلاق 1983
: 375 .) نیدلادامع رد
20 لاوس
تموکم دوخ
60 گونج ماوجنا داد ( ،دونرکاخ دومحم
ی
ناتووسغتانق ی
، ناتووسمز 1395
: 218 .) نوویا شلاووت یاووه
نیدلادامع ببس
دش ات رد نامز
،شنانیشناج مامت
ماوش و
رصم هب فرصت نایگنز دیآرد . اب نویا لاوم دویاب رظندوم
تشاد هک تموکم ناوکباتا
یوگنز یوفلاتاا زا یاوهورین
یماظن کرت دوب (
،رکراب اتیب : 49 ) و نیا یاوهورین یماوظن
مه لماع
،هبجوم موه لوماع هویقبم و موه لوماع ۀبلاوس
تموکم نایگنز
دندوب .
نیدوولادامع رد
لاووس یاووه 526 و 527 زا ۀووفیلخ
،یسابع
،دشرتسملا تسکش
دروخ ( نوبا ثا وی
،ر 1965 :
11 / 6
،نامیووسنار 1386
: 2 / 23
،شوووقط 1380
: 10
،فوووولعم 1364
: 169
،رووووشاع 1373
: 241 ) و هوووب
نایبویا تیرکت هدنهانپ دش . یاهدرک یبویا
زا نآ سوپ
اب ناشن نداد توقایل دووخ رد نیوشام یماوظن ،ناویگنز
دنتسناوت دروم
نیرتدامتعا دارفا
رد تموکم نیدلارون
دومحم یگنز دنوش . اب دوجو کمک یاه ددعتم نارویما
،یبویا موجن نیدولا نوب یداوش و رداروب وا نیدلادوسا
هوکریش هب
،نایگنز هب ضحم هکنیا نیدلارون دومحم
رد
لاس 554 راچد یرامیب یدیدوش دوش
( نوبا ،یوسنلاق
1983 : 533 )
، نیدلادسا قشمد
ار فرصت دروک و نویا
مهم نیرت شرازگ رد ۀنیمز للاقتسا نیا ناهدونامرف رد
ناوومز تاوویم نیدوولارون تووسا
. ناووکباتا یووگنز
رد
یایفارغج عیسو
دوخ دنتوسناوت هد
رازوه هراووس ماوظن
( نبا
،لصاو 1383 : 1 / 119 ) و رد هزاب یا داوتفه رازوه هدایپ
ماظن ار رد یشکرکشل هب
روصم هوب نادویم دونروآ
(
،نیسمدمحم 2003
: 38 .) نیمه ناوت یماظن دوب هوک
ببس دوش اوت دونناوتب رد لوباقم یوشکرکشل سنازویب
هب یبوخ تمواقم دننک
( نبا
،ریثا یب ات : 62 .) عمجت نویا
یاوووق یماووظن رد تووموکم ناوویگنز
ببووس دووش اووت
هنیمز یاه ینیزگیاوج توموکم
زا نورد نویا هلوسلس
دوویدپ دوویآ . ناوویگنز رد
ۀرود تووموکم دوووخ
دهاووش
نایغط ییاه دننام یشکرس ما
ی مار ی نار
، رداروب دولارون ی ن
دومحم و ریما جبنم دندوب ( نبا ،رویثا 1965 : 11 / 329 )
اما چیه مادک زا نیا نایغط اوه رد روبارب تردوق یماوظن
نایگنز یوسناش یاروب
تویقفوم توشادن
. ناووت داویز
نایگنز رد داجیا توینما رد ،ماوش ۀریوس یووکین اوهنآ
( ر . ک : نووبا یووضاق
،هبهووش 1971 : 19 ) و تیعورووشم
یشان زا بسنم
،یکباتا اهنآ ار هب ماکم وروشم ماوش
لیدبت درک . رد رصم ن ی ز عورشم ی ت ناهدونامرف وگنز
ی
شان ی زا ترازو توفلاخ مطاوف
ی و توساوخرد یاوه
لخ ی هف زا اهنآ ارب ی ور ی ورا یی رد روبارب لوص یب ی نا دووب
هب هنوگ یا هک نیدولارون رد
روخاوا ،توموکم هوب
رووط
نمض ی دووخ ار ن وی ق توموکم روب
نادومه و وقطنم ۀ
تموکم کباتا
ا ی زگد ی نع ی ابرذآ ی ناج وم ی دوناد ( نوبا
دع ی
،م 1996 : 2 / 504 ) اما دیاب هب نیا هتکن هجوت دروک
هک تموکم ناکباتا
،یگنز یوفلاتاا زا
یاروما یماوظن
دوووب زا نوویا ور رد تروووص نتووشادندوجو
مکاووم
،دنمتردق ۀنیمز
ییارگاو زا ره یوس ورملق اهنآ مهارف
دوب . عوقاورد رد ناومز لاوز ،ناویگنز یدونور
هباوشم
نایقوجلس ماش
یارب آ اهن دیدپ دمآ .
1 . 4 . لآ
،قترا نانامکرت و
یاضف نما هیشاح
قترا نب بوسکا زا نیولوا یناونامکرت دووب
هوک رد
طساوا نرق مجنپ هب ماش دراو دش ( نبا یروغت ،یدروب
1392 : 5 / 106 .) وا هاروومه زووستآ ناوومکرت یتدووم
رد
تیب سدقملا نکاس
دش ( نبا
،میدع 1996 : 1 / 270 .) اب
ۀلمم لضفا رویما شوویجلا روصم
هوب تویب ،سدوقملا
نادنزرف قترا یزاغلیا و نامقس هب اهنت هاگهانپ آ اهن رد
قطانم یلامش ماش دنتفر هک لحم اومتجا هوروگ
یاوه
فلتخم نامکرت دوب . یاهرهوش دومآ
و نیدراوم لوحم
تووموکم نادوونزرف
وا دووش ( ر . ک :
، ادووفلاوبا 1997
:
2 / 16 ،یروباووشین 1332
: 27 و 28 .) ناوونامکرت یارووب
ۀمه تموکم یاه
ماوش رد موکم یویورین یرارطوضا
دندوب هک هاوگ هویلع ناناملوسم و
هاوگ هویلع نایبیلوص
یم دندیگنج یتم
ماکم قطانم رود زا لوطانآ ی دوننام
ینب رامع رد سلبارط زا
یورین آ اهن هیلع نایبیلص هرهب
دووندرب . رد نیووع لاووم نوویا ناوونامکرت یارووب
ۀوومه
تموکم یاه هقطنم یدیدهت هب
رامش یم دونتفر . هوتفگ
هدووش تووسا هووک ناوونامکرت رد
ۀووهد مود نرووق مووشش
همطل یاه یدج هب بلم دراو دندرک . اب دووجو یاووق
یماووظن ،ناوونامکرت
یووب یداوومتعا تووموکم
اووه و
ماجسنا نتشادن آ اهن یارب داجیا ،توموکم ببوس
دوش
یتم ینامز هک یضاق لضفلاوبا نب
اشخ زا یزاغلیا
نب قترا توعد درک ات رب بلم تموکم
،دنک دونناوتن
یتموکم مجسنم
رد نیا رهش داجیا دننک ( نبا ،میدوع
1996 : 1 / 348 .) ناکباتا یگنز زین زا آ اهن یاروب تراوغ
یاهرهش نایبیلص
هروهب دوندرب ( نوبا ،یوسنلاق 1983
:
450 ) و رد یشکرکشل یاه
،مهم آ اهن ار ریجا یم دندرک
(
،یزیرقم 1418
: 3 / 25 ) اما ناونچمه یوروین
یوکمک
یقاب دندنام و دنتسناوتن اج
ی هاگ ی دننام نایبویا بوسک
دووننک زا نوویا ور اووب دوووجو یراذووگرثا (
هوول اووی هوویلع
تموکم یاه
ناملوسم ماوش
) رد تابوسانم یوسایس
و
یعاوومتجا ماووش
رد نوویا
،هرود هووب ناووونع هوونیزگ یاووه
ینیشناج تموکم
یاه ماش هتخانش هدش دندوبن .
2 . مز ی هن اه ی س ی سا ی و عامتجا ی ماکح طقاس هدش و
دمآرب ۀ ماش رد ا ی ن هزاب
نادنچ هوک ناویب دوهاوخ ،دوش روییغت توموکم اوه
قیرطزا ینیزگیاج ینورد
هن رظنزا دادعت نامکام و هن زا
نامز لاوس ،یراموش یدونور
ناوسکی توشادن اوما
یم ناوت رد اوهنآ یکارتوشا توفای
هوک اوب د وی هاگد نوبا
نودلخ رد ۀراب غت ویی ر توموکم اوه
قاوبطنا دراد ( نوبا
،نودوولخ 1375
: 1 / 56 - 57 ).
ناوومکام هوویلوا
نووومعم
یدارفا نادراک و رظنزا یماظن هدبز دونا دونا اوما نانیوشناج
اهنآ تیافک مزن سپ دنتشادن ار نیا
ناکما مهارف دمآ
هک توموکم هوب
توسد نارادروس قوین
آ اوهن ب ی دونتف .
دنچره هاگن نبا ثا ی ر اب نبا نودلخ توافتم تسا
، اوما
هب دنور ی زا غت ویی تار توموکم اوه
رد راوت ی خ ملاوسا
هلمجزا اج ی زگ ی ن ندش گنز ی نا هب سو یل ۀ ا ی بو وی نا هراوشا
دراد ( ر . ک : نبا ثا ی
،ر 1371 : 27 / 262 - 264 ).
2 . 1 . ناوضر و ،نانی شناج یکبا تا
نید لادامع
گنز ی یکدوک ۀرابرد ناوضر
رد عباونم یخیراوت یوعلاطا
هدماین تسا ور نیا زا اهنت
زا ۀجیتن راتفر وا یم ناووت
ۀرابرد وا تواضق درک
. ردپ وا شتت تسناوت زا
یووس
شردارب هاشکلم توموکم قوشمد
ار هوب توسد دروآ
( ر . ک ::
نبا ،نودلخ 1363
: 2 / 733 ) اما تباقر یاوه وا
اب یارما لامش
،ماش ندرکدحتم ماش
و سپس تباقر وا
اووب هدازردارووب
،شا
،قراوویکرب رگناووشن
ییاووناوت وا
رد
توموکم دووب
دونچره ،هوجیتنرد هوک
زا ندیوسر هووب
تنطلس نایقوجلس گرزب
دنامزاب . دنزرف وا ناوضر اوب
دوجو ی هک زا ناردارب دوخ گرزب رت دوب و عورشم ی ت
نوخ قوجلس ی ار تشاد
، اما ل ی تقا ردپ ار توشادن . وا
دوجو اب ناوت
یماوظن بولم رد لاوس 488
، توسناوتن
هیکاطنا و اهر ار بماصت دنک
و رد یزاب یاه یوسایس
یوولخاد نادوونچ روویگرد دوووش هووک رد ناوومز فعووض
نایسیغای شان
ی زا رصاحم ۀ لص یب ی نا توسناوتن هویکاطنا
ار فرصت دنک . نیا فعض وا ببس هدنکارپ ندش داروفا
یدنمتردق دننام
حانج هلودلا نیسم دش ( نوبا ،میدوع
1996 : 1 / 339 ).
نیا فعض ببوس دوش اوت رد یادوتبا
دورو نایبیلص هب ماش دوجو اب فعض
دیدش آ اهن یشان
