Investigating Health-Related Quality of Life and the Use of Media Technologies in Adolescents
Syed Ramin Ghasemi1, Nader Rajabi Gilan2,
Sohyla Reshadat3, Ali Hemati4
1MSc in Social Welfare, Social Development and Health Promotion Research Center, Kermanshah University of Medical Sciences, Kermanshah, Iran
2MA inSocial Research, Social Development and Health Promotion Research Center, Kermanshah University of Medical Sciences, Kermanshah, Iran
3 Associate Professor, Social Development and Health Promotion Research Center, Kermanshah University of Medical Sciences, Kermanshah, Iran
4BSc in Accounting, Social Development and Health Promotion Research Center, Kermanshah University of Medical Sciences, Kermanshah, Iran
(Received July 15, 2018 ; Accepted November 6, 2018)
Abstract
Background and purpose: Communication technologies have a dual effect on human health and life. In fact beside their major role in improving human well-being, they also have harmful consequences. This research aimed at studying media technologies and their relationship with health related quality of life in students.
Materials and methods: In this cross-sectional study, a total of 567 high school students in Kermanshah, Iran 2017. They were selected using multi-stage sampling and completed a demographic checklist, media usage checklist, and WHOQOL-BREF questionnaire. Data were analyzed in SPSS V18, using Pearson correlation coefficient, linear regression, one-way and two-way ANOVA.
Results: The mean score for total quality of life was 62.33 ± 15.76. Daily uses of computer, laptop, mobile phone, tablet, TV, and satellite program were 61.1%, 87.2%, 26.4%, 86.9%, and 26.9%, respectively. The mean score for overall quality of life in using mobile phone, tablet, and satellite program was significantly different between the adolescents (P< 0.01), but there was no significant difference between them in using TV and computer (P> 0.05).
Conclusion: In general, no use or low use of satellite programs were associated with better scores for quality of life. But using mobile phone, tablet, computer, and laptop for two hours a day was associated with higher quality of life scores, compared with their use for more than two hours per day. Therefore, limited use of media technologies could lead to better health related quality of life.
Keywords: media technologies, health related quality of life, adolescents
J Mazandaran Univ Med Sci 2019; 29 (171): 81-91 (Persian).
* Corresponding Author: Nader Rajabi Gilan - Health Promotion Research Center, Kermanshah University of Medical Sciences, Kermanshah, Iran (E-mail: Rajabi_nader@yahoo.com)
جم ــ ل ـــ ـ ـ ناد ه ـ ـش ـ ع هاگــ ــ ل ـ ـ ـ پ موـ ــ شز ــ ـ ـــك ـ م يـ ــ نزا ـــ ناردـ
هرود و تسيب هن هرامش م 171 نیدرورف لاس 1318 ( 11 - 81 )
یشهوژپ
یگدنز تیفیک یسررب تملاس اب طبترم
زا هدافتسا و
یژولونکت ناناوجون رد یا هناسر یاه
یمساق نیمار دیس 1
نلایگ یبجر ردان 2
تداشر لایهس 3
تمه یلع
4ی
هدیكچ
هقباس :فده و یژولونکت یم ررشب یگدنز و تملاس رب هناگود یتاریثأت یاراد یطابترا یاه
دنرشاب ، رد هر یرورط هرب
یم افیا رشب شیاسآ و هافر شیازفا رد ه یمهم شقن ران هبنج یاراد ،دنن
بیسآ ییاه یم زین ناسر
ارب شهوورپ نیا .دنشاب
یژورلونکت زا هداففرسا تیعضو یسررب فده هنارسر نیورن یاره
رد تملارس ارب سبتررم یگدرنز تریفی ارب نآ هرطبار و یا
شناد .دیسر ماجنا هب نازومآ
شور و داوم دادعت ،یعطقم شهووپ نیا رد:اه
765 شناد زا رفن ارس رد هارشنامر رهش هطسوفم عطقم نازومآ
5937 ارب ،
هنومن شور زا هداففسا هلحرمدنچ یریگ
همانشسرپ و باخفنا یا پ یاه
،چ ،،ریفارگومد تاعلاطا لماش شهوو هداففرسا ترسیل
هناسر یاه یژولونکت زا یگدنز تیفی همانشسرپ و یا
WHOQOL-BREF
هداد .درندومن لیمکت ار مرن زا هداففرسا ارب اره
رازرفا
SPSS18
نومزآ ،م اب و یطخ نویسرگر ،نوسریپ یگفسبمه یرامآ یاه
.دش لیلحت هناگدنچ و هفرطکی سنایراوزیلانآ و
هتفای :اه نیگنایم هرمن نایوگخساپ یل یگدنز تیفی 56
/
±57 99 / 66 زا نایوگخرساپ هرنازور هداففرسا نیرنچ مه .دوب
پل ای رتویپما رربارب بریترت هرب هراوهارم و نوریزیولت ،تلبت ،لیابوم ،پات
5 / 65 ،درصرد 6 / 75 ،درصرد 4 / 66 ،درصرد 3 / 76
و دصرد 3 / 66 رنز تریفی هرمن نیگنایم نیب .دوب دصرد و ترلبت ،لریابوم زا هداففرسا نازریم رر ن زا نایوگخرساپ یرل یگد
نعم توافت هراوهام ی
دش هدهاشم یراد (
15 / 1
<
)P
نعم توافت ،رتویپما و نویزیولت صوصخ رد اما ؛ ی
دوبن راد ( 17 / 1
>
).P
:جاتنتسا بولطم یگدنز تیفی اب هراوهام زا م هداففسا ای هداففسا مدع ،شهووپ نیا رد عومجم رد ارما .دوب هارمه رت
پل و رتویپما و تلبت ،لیابوم صوصخ رد زا ررت شیرب هداففرسا اری هداففسا مدع هب تبسن زور رد تعاس ود هداففسا ،پات
6
هنارسر نیورن یاره یژولونکت زا دودحم هداففسا نیاربانب .دوب هارمه رتلااب یگدنز تیفی اب تعاس یم ،یا
تریفی ارب درناوت
تملاس اب سبترم یگدنز بولطم
.دشاب هارمه یرت
:یدیلک یاه هژاو هناسر یاه یژولونکت
ناناوجون ،تملاس اب سبترم یگدنز تیفی ،یا
همدقم
هصرع زا یروآون مرهم یاه ررصع رد یروارنف یاره
یژوررلونکت ،رررضاح هناررسر اررب سبترررم یارره
و اررهرازبا ،اه
هکبش یم دراوم نیا زا .تسا یطابترا یاه ،هرنایار هب ناوت
رفنیا لیابوم ،نورریزیولت ،هراوهاررم ،تررن و دنمررشوه یارره
هکبش لرسن ه دومن هراشا یزاجم و یعامفجا عونفم یاه
تسا هفخاس وغشم دوخ هب ًلاما ار دیدج
( 5 ).
:لوئسم فلوم نلایگ یبجر ردان
- هار هس :هاشنامر 66
،روپ قولخم مکی هچو ،نمهب تاقیقحت ز رم ،هللا تسب نب ، هاشنامر یکشزپ مولع هاگشناد شنیزگ تایه نامفخاس زا دعب
تملاس ءاقترا و یعامفجا هعسوت
E-mail:Rajabi_nader@yahoo.com
5 . .ناریا ،هاشنامر ،هاشنامر یکشزپ مولع هاگشناد ،تملاس ءاقترا و یعامفجا هعسوت تاقیقحت ز رم ،یعامفجا هافر دشرا سانشرا
6 . امر ،هاشنامر یکشزپ مولع هاگشناد ،تملاس ءاقترا و یعامفجا هعسوت تاقیقحت ز رم ،یعامفجا شهووپ دشرا سانشرا ناریا ،هاشن
9 . ناد ،تملاس ءاقترا و یعامفجا هعسوت تاقیقحت ز رم ،رایشناد ناریا ،هاشنامر یکشزپ مولع هاگش
4 . ناریا ،هاشنامر ،هاشنامر یکشزپ مولع هاگشناد ،تملاس ءاقترا و یعامفجا هعسوت تاقیقحت ز رم ،یرادباسح سانشرا
: تفایرد خیرات 64
/ 4 / 5935 ا خیرات : تاحلاصا تهج عاجر 6
/ 7 / 5935 : بیوصت خیرات 57
/ 7 / 5935
یژولونکت نیا و یساسا شقن ران رد ،یطابترا یاه
یم ارفیا ررشب شیاسآ و هافر شیازفا رد ه یمهم ،درنن
هررربنج یاراد بیسآ و ررررضم یاه
زرررین یرایرررسب نارررسر
یم دنشاب
( 6
هدرنن مرگررس و باارج تیهام هب هجوت اب ).
یژولونکت و هناسر یمرگرس و یطابترا یاه
اب سبترم یاه
ار هداففرسا و شش نیرت شیب ناناوجون و نا دو ،نآ ررعم رد هرمه زا شیرب نیاربارنب و دنراد اهرازبا نیا زا بیسآ هنارسر .درنراد رارق نآ یاه هنارسر زا مرعا ،اه
یاه
ورریزیولت نوررنمه یفنررس ن
اررت هناررسر یژولونکت و اه یارره
دیدج هکبش و تلبت ،لیابوم دننام(
ییورین ،)یعامفجا یاه
یررم ناررناوجون و نارر دو یگدررنز رد بررلاغ دنررشاب
( 9 ).
ررری ن ییاررهرازبا زا هداففررسا شرفررسگ رگنارریب اررهرامآ یزاب و لیابوم رتویپما نیرب رد ارفیجید یاه
،نار دو
ناشن تاعلاطم یخرب اثم یارب .تسا ناناوج و ناناوجون هداد ه دنا 35 ناناوجون دصرد 56
ات 55 ییارکیرما هلاس
یم ماجنا ار یرتویپما یاه یزاب عاونا زا یکی درنهد
( 4 ).
شهووپ یرخرب ریارفن سارسا ررب نینچ مه رورش رد اره
نار دو رد هارمه نفلت زا هداففسا ذوفن خرن ،سیئوس 6
ات 59 ، اس 76 ناناوجون رد و دصرد 56
ارت 53 ارس 33
ترررسا درررصرد
( 7
رد یرررشهووپ ریارررفن نیرررنچ مررره ).
اد شن هداد نارشن نارریا بررغ رد هارشنامر رهش نازومآ
نیگنایم روط هب اه نآ ه 55
یاه یزاب هب زور رد هقیقد
وغشم یرتویپما دنا
( 6
نامرورش رد یرگید هعلاطم و)
نیگنایم هب زین 6
ترسا هدورمن هرارشا هرففه رد تعاس
( 5 ).
ارکیرما نا دو یکشزپ یمدا آ ه تسا یلاح رد نیا زا ررت شیرب دیابن عومجم رد نا دو ه هدر هیصوت 6
رد تعاررس ،نورریزیولت لماررش( شیاررمن هحفررص اررب زور
دررنناراگب تررقو )... و لرریابوم ،رتویپمارر
( 7
زا هداففررسا ).
یندرب یاره یزاب هب دارفا اغفشا ه هدش ببس رتویپما و نار دو و هدرش رت م ،برس ،ری رریگرد نارناوجون
یب یاه تیلاعف نامز و هدش هفسشن و ن اس یگدنز تر رح
درربای شیازررفا ناررنآ رد
( 3
، 51 )
هدررش هیررصوت هرر یلاررح رد؛
لقادح هنازور دیاب ناناوجون و نا دو 61
تیلاعف هقیقد
دنرشاب هفرشاد دیدش ای سسوفم یندب
( 55
مدرع ،عرقاو رد ).
شیب نامز صاصفخا و یندب تیلاعف تیلاعف هب رت
یرب یاه
تسا ناناوجون رد یقاچ اب سبترم لماوع زا ،ت رح
( 56 ).
دشر ه نیا دوجو اب مشچ
رریگ هداففرسا زا نرفلت هاررمه
بجوم نارگرشهووپ هجوت هرب
رارثآ یفرسیز یرشان زا نآ
شهووپ رد اما ،تسا هدش اه
هرب ناور تاررثا یفخانرش
و
یعامفجا زا یشان هداففسا ینلاوط تدم زا و هاررمه نفلت
رگید رسو لیا یطاربترا هرجوت یفار هدرشن ترسا
( 59
زا ).
یژولونکت زا هداففسا تارثا یسررب مغریلع ،رگید یوس هرربنج رررب یطارربترا یارره م یاه
نوررنمه تملاررس سررلفخ
یقاچ
( 54 )
باوخ تلاکشم، (
57
بسانمان یاه باخفنا و)
ییااغ
( 56
اب سبترم یگدنز تیفی اب نآ طابترا یسررب ،)
تریفی .ترسا هرففرگ راررق هرجوت درورم رت م تملاس شجنررس یاررهرازبا زا یررکی تملاررس اررب سبترررم یگدررنز یاهدرمایپ زا یرکی و یرناور و یمرسج دارعبا رد تملاس تسا تملاس مهم
( 55 ).
( ناراررکمه وLacy
6156 و )
Davies
نارارررکمه و
( 6156 ناررناوجون و نلااررسگرزب یور رررب شهووررپ رد ) زا هداففسا و یندب تیلاعف نیب طابترا دوجو رب ییایلارفسا دری أت یگدرنز تیفی اب شیامن هحفص یاراد یاهرازبا هدر دنا
( 55
، 57
اما)
شهووپ رد وجفرسج رد یرلخاد یاره
رجنم یصاخ هففای هب صوصخ نیا دیدرگن
یارب نیاربانب .
یژولونکت زا هداففسا یلعف تیعضو یسررب یطاربترا یاه
سبترررم یگدررنز ترریفی اررب نآ هررطبار و رد تملاررس اررب
شناد نارررناوجون نا ،زورررمآ
شهووپ مارررج ،دررریدج یاررره
.دراد ترورض یعررس هررعلاطم نرریا رد عاوررنا هررمه یررسررب هدررش
یژولونکت هناسر یاه
،تلبت ،نویزیولت ،رتویپما ری ن یا
هکبش و لیابوم نریا هر دریگ رارق ر ن دم یعامفجا یاه
هرررب تبرررسن ررررضاح هرررعلاطم تورررق طارررقن زا عورررضوم شهووپ ارب ررضاح شهوورپ اارل .درشاب یرم هفشاگ یاه یارره یژوررلونکت زا هداففررسا تیعررضو یررسررب فدرره
هناسر نیون ارب سبتررم یگدرنز تریفی ارب نآ هطبار و یا
شناد رد تملاس هب هاشنامر رهش هطسوفم عطقم نازومآ
.دیسر ماجنا
ک ي ف ي ت گدنز ي زا هدافتسا و ژولونكت
ی اه ی ا هناسر ی ناناوجون رد
اه شور و داوم
ارس رد ه تسا یعطقم شهووپ ،ی ،هعلاطم نیا 5937 هنومن رد شناد هرعماج زا فرعم یا عرطقم نازورمآ
هرب همانرشسرپ رازبا زا هداففسا اب و هاشنامر رهش هطسوفم نار ور ورمرف زا هداففرسا ارب هرنومن مجح .دیسر ماجنا ربارب 953 ناورت شیازرفا یاررب هر دریدرگ هبرساحم ررفن
ددع رد هعلاطم 7
/ 5 (
Design effect= 1.5
و دش برض )
هب 765 زا هداففرسا اب شهووپ هنومن .دش هداد شیازفا رفن
هررنومن شور هررلحرمدنچ یریگ
نیدررب .دررش باررخفنا یا
ره ادفبا ه تروص شروررپ و شزومآ هیحان هس زا ،ی
و درش هرففرگ ر ن رد هشوخ ،ی ناونع هب هاشنامر رهش .درش هعلاطم دراو هشوخ هس ره ،رهش لما ششوپ یارب ،هرریحان ررره سرادررم نارریم زا سپرس 6
ییاررمنهار هررسردم
عورمجم رد( دندرش باخفنا هنارسپ هسردم ود و هنارفخد 56 ارب برسانفم رورط هرب هرنومن مرجح .)هسردم تریعمج
شناد بسانت .دیدرگ میسقت سرادم نیب هیحان ره نازومآ یارهرایعم .درش تریاعر اره هرنومن باخفنا رد زین یسنج رد شهوورپ نارمز رد لیصحت هب اغفشا ،هعلاطم هب دورو لافبا مدع و هاشنامر رهش هطسوفم هرود سرادم زا یکی ییاررناوت و یمررسج و یررنهذ تلالافررخا ارری ترریلولعم هررب ییوگخساپ هسانش اب هعلاطم نیا .دوب شهووپ یاهرازبا هب
قلاخا
IR.KUMS.REC.1397.218
قلارخا هرفیم رد
ع هاگررشناد .درریدرگ بیوررصت هاررشنامر یکررشزپ موررل
ترسیل ،رچ ،شهوورپ نریا رد هداففرسا دروم یاهرازبا هرررنیمز و ،ررریفارگومد تارررعلاطا ترررسیل ،رررچ و یا
ققحم هناررسر یارره یژوررلونکت زا هداففررسا هفخاررس و یا
پ یگدررنز ترریفی همانررشسر
WHOQOL-BREF
.دوررب
،چ هنیمز و ،یفارگومد تاعلاطا تسیل یارهریغفم ،یا
رد هداونارخ داررفا دادرعت و یلیرصحت عرطقم ،سنج ،نس یم رارق شجنس دروم ار زنم .دهد
تیعضو زا دارفا کاردا صوصخ رد زین اوس ،ی هرر دررش هدیررسرپ شیوررخ راوناررخ یعاررمفجا یداررصفقا
شناد د نازومآ هنماد ر یا 51 ( هجرد 5 نیرتدرب یارنعم هب
و یلغش و یلیصحت ،تورث تیعضو 51
نیررفهب یانعم هب .درنداد خرساپ نآ هب )تیعضو
،چ ققحم ترسیل هفخارس
یژولونکت زا هداففسا هنارسر یاره
یاراد هر یا 6
اورس
یاه یزاب ،نویزیولت ،رتویپما ،لیابوم زا هداففسا و هدوب د ران رد ار یرتویپما دروم لیاسو نیا نفشادن ای نفشا
ییارکیرما یمدار آ شرازرگ سارسا رب .داد رارق شسرپ ررت شیرب یزور دیابن عومجم رد نا دو ه ،یرتایدپ زا 6 دنریگ رارق شیامن هحفص رعم رد تعاس (
7 ) رد ،
شرخب هرس هب هداففسا تعاس نازیم زین هعلاطم نیا
"
مدرع
هداففسا
"
"
ات 6 هداففرسا تعاس
"
"و تعارس ود زا شیرب
"
.دیدرگ میسقت همانرررشسرپ
WHOQOL-BREF
یاراد 66 ا رررس
تملاررس هررطیح راررهچ رد ار یگدررنز ترریفی هرر تررسا هرامررش تلاا ررس( ینامررسج 9
، 4 ، 51 ، 57 ، 56 ، 55 و 57
همانشسرپ - 5 ،) ا س هرامرش تلاا س( یناور تملاس 7
،
6 ، 5 ، 55 ، 53 و 66 - 6 تلاا س( یعامفجا سباور ،) ا س
هرامرررش 61 ، 65 و 66 - 9 سیرررحم تملارررس و ) ا رررس
تلاا رررس(
7 ، 3 ، 56 ، 59 ، 54 ، 69 ، 64 و 67 - 7 ) ا رررس
یم هرامرش تلاا رس .دجنس 5
و 6 زا یرل یتلاا رس زرین
ترریفی زا درررف یررصخش یبارریزرا صوررصخ رد دخررش یگدنز یم دوخ تملاس زا تیاضر و رد تلاا رس .دشاب
ترکیل سیط 7
یم هداد خساپ یفلاح ا رس رره و دنورش
،رفررص تارررمن زا یررکی 67
، 71 ، 57 ارری 511 بررس ار
یم تلاا س .دن 9
، 4 و 66 هب هرمن سورکعم رورط یرهد
یم ناشن رتلااب تارمن .دنوش رتلاارب یگدنز تیفی هدنهد
وفررسد هررب هررجوت اررب تارررمن .تررسا هرررمن لمعلار
یررهد
هررنماد رد ،همانررشسرپ صوررصخم زا یا
511 - 1 ررره یارررب
دش هبساحم ،یکفت هب هطیح
( 53
هخرسن ییایاپ و ییاور ).
( همانررشسرپ نرریا یررناریا
WHOQOL-BREF
سررسوت )
اس رد ناراکمه و تاجن 5977
درییأت و یباریزرا درورم
گ رارق یگفرسبمه دخاش اب زین ییایاپ ریداقم .تسا هففر
نورد هشوخ یرکیزیف تملارس هرطیح رد یا 55
/ 1 هرطیح ،
یرناور 55 / 1 یعارمفجا سررباور هرطیح ، 57
/ 1 هررطیح رد و
ربارب سیحم تملاس 74
/ 1 ترسا هدرش شرازرگ
( 61
نریا ).
زا هداففرسا یرفحار هرجیفن رد و م تلااوس دادعت یاراد رازبا
یم نآ هرمجرت و تخاس لیلد هب همانشسرپ نیا نینچ مه .دشاب
رد ناررمزمه 57
ررنهرف رد هداففررسا ترریلباق ،روررش یارره
زا شیب هب و دراد ار تواففم 41
دروم و همجرت سلفخم نابز
تسا هففرگ رارق هداففسا
( 53
هداد).
عرمج یاره ارب هدرش یروآ
رازفا مرن زا هداففسا
SPSS18
زا .ترفرگ راررق لریلحت درورم
نومزآ نیرنچ مره و یدرعبود وادج و یفیصوت رامآ یاره
و یررررطخ نویررررسرگر ،نوررررسریپ یگفررررسبمه یراررررمآ
،رری سنارریراوزیلانآ هررناگدنچ و هررفرط
یرربیقعت نوررمزآ و
هداد لیلحت و هیزجت یارب ینورفنوب .دش هداففسا اه
اه هتفای
شهووررپ نرریا رد 765
رهررش نازوررمآ شررناد زا رررفن
،یرسنج عریزوت رر ن زا .دندرش هعلاطم دراو هاشنامر 43
( دصرد 657 شناد زا )رفن ررفخد یقبارم و ررسپ ،نازورمآ
نایوگخررساپ ینررس رارریعم فارررحنا و نیگنارریم .دررندوب 34 /
±1 67 / 56 ینس هنماد( اس 54
ارت 53 زا و دورب ) ارس
یلیصحت عطقم ر ن 7
/ 96 ،مود هریاپ دصرد 7
/ 99 درصرد
لیرصحت هطرسوفم مرارهچ هریاپ رد یقبارم و موس هیاپ رد یم نازوررمآ شررناد دررعم نیگنارریم .دررندر 59
/ 55 اررب
رایعم فارحنا 75
/ 5 فاررحنا و نیگناریم نیرنچ مره .دوب
زا ناررنآ کاردا صوررصخ رد نایوگخررساپ هرررمن رارریعم رررربارب دورررخ راونارررخ یعارررمفجا یدارررصفقا تیعرررضو 19 /
±6 39 / 7 ،نایوگخرساپ لر نیب زا .دوب 4
/ 66 درصرد
یم زنم رد رتویپما یاراد ه دندوب هدومن ملاعا .دنشاب
6 / 97 ،پارررت پرررل یاراد درررصرد 6
/ 67 یاراد درررصرد
،یئویدیو یزاب لیاسو 9
/ 69 یصخش تلبت یاراد دصرد
و 4 / 54 .دنرشاب یم دنمشوه لیابوم یشوگ یاراد دصرد
ارریم هرر داد ناررشن شهووررپ ریاررفن یگدررنز ترریفی نیگن
نایوگخررساپ یررل 56
/
±57 99 / 66 ریاررفن .تررسا هدوررب
ناررسپ و ناررفخد نیب ه داد ناشن زین لقفسم یت نومزآ توارفت یرطیحم تملاس و یعامفجا تملاس داعبا ر ن زا ینعم ( درادرن دورجو یراد 17
/ 1
>
)P
دارعبا ریارس رد ارما ،
ناررفخد هرب تبرسن یررفهب یگدرنز تیفی یاراد نارسپ ندوب هرامش ودج( د 5
.)
هرامش لودج 1
سنج بسح رب نایوگخساپ یگدنز تیفی تیعضو:
نایوگخساپ ل :دادعت 765 سنج
حطس یرادانعم
رفخد :دادعت(
673 )
فارحنا رایعم نیگنایم± رسپ
:دادعت(
657 )
فارحنا رایعم نیگنایم±
داعبا تیفی یگدنز ینامسج 54 /
±56 45 / 66 53 /
±56 61 / 69 19 /
±56 57 / 63 115 / 1
یناور 37 /
±53 45 / 76 75 /
±61 36 / 76 51 /
±57 14 / 61 115 / 1
یعامفجا 45 /
±66 56 / 64 91 /
±66 63 / 64 63 /
±66 34 / 69 775 / 1
یطیحم 71 /
±53 96 / 66 45 /
±57 93 / 66 61 /
±61 66 / 66 394 / 1
یل 56 /
±57 99 / 66 66 /
±57 51 / 61 55 /
±57 19 / 64 156 / 1
هرطبار صورصخ رد نوسریپ یگفسبمه لیلحت ریافن فم نیب یگدرنز تیفی اب یا هنیمز و ،یفارگومد یاهریغ تریفی ارب راونارخ داررفا دادرعت و نرس نیب ه داد ناشن درکلمع نیب و رادانعم و سوکعم یگفسبمه یل یگدنز زا کاردا ،یلیصحت تریفی ارب یرشزرو تیلاعف وSES
نعم و تبثم یگفسبمه یل یگدنز ی
درش هدهارشم یراد
( 17 / 1
<
دج( )P
هرامش و 6
.)
هراممش لودج 2
یارهریغفم نیرب نورسریپ یگفرسبمه نورمزآ ریارفن:
نآ داعبا و یگدنز تیفی اب یا هنیمز و ،یفارگومد
یگدنز تیفی داعبا تیفی
یل یگدنز یطیحم یعامفجا یناور ینامسج
r نس 596 / 1 - 159 / 1 - 114 / 1 - 176 / 1 - 176 / 1 -
یراد ینعم حطس 115
/ 1 177 / 1 367 / 1 179 / 1 146 / 1
یلیصحت درکلمع ) دعم(
r 177 / 1 133 / 1 139 / 1 641 / 1 574 / 1
یراد ینعم حطس 657
/ 1 166 / 1 197 / 1 115 / 1 115 / 1
راوناخ دارفا دادعت r
144 / 1 - 156 / 1 - 197 / 1 - 567 / 1 - 511 / 1 -
یراد ینعم حطس 633
/ 1 154 / 1 417 / 1 115 / 1 153 / 1
یشزرو تیلاعف 673 r
/ 1 536 / 1 555 / 1 166 / 1 556 / 1
یراد ینعم 115 / 1 115 / 1 113 / 1 735 / 1 115 / 1
زا کاردا r SES
597 / 1 656 / 1 673 / 1 491 / 1 991 / 1
یراد ینعم 115 / 1 115 / 1 115 / 1 115 / 1 115 / 1
دروم نایوگخساپ نیب زا ه داد ناشن شهووپ ریافن ،یررسررب 3 / 97 هداففررسا تیرره دررصرد ارری رتویپمارر زا یا
پل هفررشادن پاررت صوررصخ نرریا رد .دنا
نوررمزآ ریاررفن ،
MANOVA
،یگدرنز تریفی دارعبا نیب زا ه داد ناشن
یررنعم هررطبار یررطیحم تملاررس دررعب اررهنت نازرریم اررب یراد
پل ای رتویپما زا هداففسا ( دراد پات
157 / 1 = )P
ودج(
هرامش 9 نینچ مه .) نارشن ینورفنوب یبیقعت نومزآ ریافن
ریفی نیرب توارفت زا یشان ،رادانعم توافت نیا ه داد ت
هورگ ود یطیحم یگدنز
« هداففسا مدع »
و
« تعارس ود ات
هداففسا » تسا ( 159 / 1 = )p
هداففرسا هورگ و ارت هدرنن
6
.درنرادروخرب یرتلااب یگدنز تیفی نیگنایم زا ،تعاس
ک ي ف ي ت گدنز ي زا هدافتسا و ژولونكت
ی اه ی ا هناسر ی ناناوجون رد
مرره زا هداففررسا نازرریم صوررصخ رد ریاررفن رررگید نیررنچ
ه داد ناشن لیابوم 96
زا شیب دصرد 6
زور رد تعارس
هفشاد هداففسا نورمزآ ریارفن ساسا رب .دنا
MANOVA
،
یرناور تملارس درعب ارهنت ،یگدرنز تریفی دارعبا نیب زا ررنعم تواررفت یاراد ی
زا هداففررسا نازرریم بررسح رررب یراد
دوب لیابوم (
115 / 1 = )P
هرامش ودج(
9 نومزآ ریافن .)
زا یررشان ،راداررنعم تواررفت نرریا هرر داد ناررشن ینورفنوررب هدنن هداففسا هورگ نیب توافت
« ات تعاس ود »
اب
« زا شیب
تعاس ود »
دوب ( 115 / 1 = )P
هداففسا هورگ ه یروط هب .
هدنن
« تعاس ود ات »
یرتلاارب یرناور یگدرنز تیفی زا
زا هداففررسا نازریم صورصخ رد ریارفن .درندوب رادرورخرب هرامررش ودررج رد تررلبت 9
نوررمزآ ریاررفن .تررسا هدررمآ
ورگ نیب ،یعامفجا تملاس هطیح رد داد ناشن ینورفنوب ه
هدررنن هداففررسا
« تعاررس ود اررت »
اررب
« تعاررس ود زا شیررب »
دراد دوجو یرادانعم توافت (
155 / 1 = )P
هر یروط هب ، هدنن هداففسا هورگ
« تعارس ود ارت »
یگدرنز تریفی زا
تملارس هرطیح رد اما .دندوب رادروخرب یرتلااب یعامفجا هدنن هداففسا هورگ نیب ،یطیحم
« تعاس ود ات »
اب
« مدع »
نعم توافت ی
درش هدهاشم یراد (
191 / 1 = )P
یرورط هرب ،
هدنن هداففسا هورگ ه
« تعاس ود ات »
یگدنز تیفی زا
دندوب رادروخرب یرتلااب یناور .
مرره زا هداففررسا نازرریم صوررصخ رد ریاررفن نیررنچ
هر داد نارشن نویزیولت 5
/ 65 درصرد زا شیرب 6 تعارس
هفررشاد هداففررسا زور رد نوررمزآ ریاررفن ساررسا رررب .دررنا
MANOVA
م ، ررنعم هرطبار ،نوریزیولت زا هداففرسا نازری ی
تررشادن یگدررنز ترریفی داررعبا زا ،رری تیرره اررب یراد ( 17 / 1
>
) P
هرامش ودج(
9 .)
،هراوهاررم زا هداففررسا تیعررضو صوررصخ رد 5
/ 69
هداففسا هراوهام زا دارفا دصرد نورمزآ ریافن .دنفشادن یا
MANOVA
شن ر یب ه داد نا ر
ففسا ن ر م زا هدا ر ها ر ب هراو ر ا
لودج هرامش 3 یا هنارسر و )ترلبت و لریابوم ،رتویپمار ( نیورن یطابترا یاه یروانف زا هداففسا نازیم بسح رب نایوگخساپ یگدنز تیفی تیعضو :
)هراوهام و نویزیولت(
یگدنز تیفی داعبا
دادعت )دصرد(
ینامسج
5
رایعم فارحنا نیگنایم± یناور
5
رایعم فارحنا نیگنایم± یعامفجا
5
یعم فارحنا
±را نیگنایم یطیحم
5
رایعم فارحنا نیگنایم±
6یل
رایعم فارحنا نیگنایم±
پات پل ای رتویپما :دادعت(
795 ) هداففسا مدع (
3 / 97 ) 613 59 /
±56 51 / 66 76 /
±53 73 / 74 39 /
±69 13 / 66 91 /
±57 55 / 61 56 /
±57 56 / 61
تعاس ود ات (
6 / 74 ) 639 51 /
±56 71 / 66 55 /
±53 95 / 77 95 /
±65 73 / 67 56 /
±53 15 / 67 56 /
±57 19 / 64
تعاس ود زا رت شیب (
7 / 6 ) 97 94 /
±53 74 / 65 19 /
±69 19 / 75 77 /
±65 46 / 65 95 /
±69 61 / 69 55 /
±57 75 / 69
اتا رواجم 115
/ 1 117
/ 1 117
/ 1 157
/ 1 -
یرادانعم حطس 745
/ 1 556
/ 1 567
/ 1 155
/ 1 161
/ 1
لیابوم :دادعت(
745 ) هداففسا مدع (
7 / 56 ) 51 57 /
±53 49 / 65 43 /
±69 74 / 74 75 /
±64 35 / 61 77 /
±53 14 / 66 55 /
±57 95 / 65
تعاس ود ات (
6 / 75 ) 671 65 /
±56 77 / 65 37 /
±55 51 / 61 54 /
±65 39 / 67 35 /
±57 51 / 64 57 /
±54 71 / 64
تعاس ود زا رت شیب (
1 / 96 ) 535 65 /
±56 64 / 64 77 /
±61 76 / 76 57 /
±66 93 / 64 76 /
±53 76 / 61 77 /
±57 49 / 61
اتا رواجم 151
/ 1 196
/ 1 117
/ 1 115
/ 1 -
یرادانعم حطس 173
/ 1 115
/ 1 697
/ 1 596
/ 1 157
/ 1
تلبت :دادعت(
436 ) هداففسا مدع (
6 / 59 ) 966 75 /
±56 15 / 65 97 /
±53 77 / 75 77 /
±61 74 / 64 71 /
±57 61 / 66 51 /
±57 37 / 66
تعاس ود ات (
7 / 65 ) 516 45 /
±57 37 / 66 1 /
±66 79 / 76 76 /
±64 75 / 67 47 /
±53 35 / 65 16 /
±55 15 / 67
تعاس ود زا رت شیب (
3 / 4 ) 64 76 /
±54 46 / 73 99 /
±57 63 / 43 49 /
±66 71 / 74 74 /
±53 14 / 73 35 /
±59 75 / 77
اتا رواجم 151
/ 1 117
/ 1 155
/ 1 156
/ 1 -
یرادانعم حطس 173
/ 1 593
/ 1 156
/ 1 155
/ 1 166
/ 1
نویزیولت :دادعت(
)743 هداففسا مدع (
5 / 59 ) 56 77 /
±57 53 / 69 61 /
±65 67 / 79 65 /
±61 56 / 66 64 /
±53 63 / 65 56 /
±57 65 / 65
تعاس ود ات (
6 / 73 ) 967 53 /
±57 76 / 65 76 /
±57 97 / 75 54 /
±65 13 / 69 63 /
±57 36 / 66 69 /
±54 56 / 66
تعاس ود زا رت شیب (
5 / 65 ) 576 47 /
±57 76 / 67 77 /
±65 61 / 76 75 /
±67 19 / 67 66 /
±65 14 / 66 17 /
±57 65 / 66
اتا رواجم 115
/ 1 117
/ 1 114
/ 1 115
/ 1 -
یرادانعم حطس 569
/ 1 671
/ 1 953
/ 1 557
/ 1 567
/ 1
هراوهام ( دعت(
:دا )765 هداففسا مدع (
5 / 69 ) 963 14 /
±55 55 / 65 76 /
±61 65 / 77 16 /
±66 75 / 64 31 /
±57 67 / 64 57 /
±57 75 / 69
تعاس ود ات (
1 / 64 ) 567 79 /
±54 77 / 67 74 /
±56 73 / 76 67 /
±53 65 / 67 67 /
±57 45 / 69 79 /
±59 76 / 69
تعاس ود زا رت شیب (
3 / 56 ) 65 56 /
±57 77 / 65 49 /
±66 75 / 71 35 /
±67 15 / 61 55 /
±65 35 / 79 35 /
±55 73 / 76
اتا رواجم 156
/ 1 157
/ 1 156
/ 1 199
/ 1 -
یرادانعم حطس 155
/ 1 166
/ 1 147
/ 1 111
/ 1 116
/ 1
5 نومزآ )
MANOVA
؛ 6 نومزآ )
ANOVA
= پات پل ای رتویپما یارب سکلیو یادبملا 356
/ 1 = لیابوم یارب سکلیو یادبملا ؛ 375
/ 1 = تلبت یارب سکلیو یادبملا ؛ 376
/ 1
یاه هطیح یمامت نعم هطبار یگدنز تیفی
ی دوجو یراد
( دراد 17 / 1
<
) P
هرامش ودج(
9 نورمزآ ریافن .) ینورفنورب
زا ،ی ره اب هراوهام زا هداففسا نازیم هطبار صوصخ رد هطیح :دوب ریز تروص هب یگدنز تیفی یاه هورگ نیب ،ینامسج یگدنز تیفی هطیح رد
« مدرع
هداففسا » هوررگ ارب
« داففرسا تعارس ود زا شیرب ه
» توارفت
نعم ی دش هدید یراد (
156 / 1 = ) P
هورگ و
« هداففرسا مدع »
.درندوب یررفهب یگدنز تیفی یاراد تریفی هرطیح رد
هورگ نیب ،یناور یگدنز
« هداففسا مدع »
هورگ اب
« زا شیب
هداففسا تعاس ود »
نعم توافت ی درش هدید یراد (
155 / 1
= ) P
هورررگ و
« هداففررسا مدررع »
یرررفهب یگدررنز ترریفی یاراد
ندوب .د هوررگ نیب ،یعامفجا یگدنز تیفی هطیح رد
« ارت
6 هداففسا تعاس »
هورگ اب
« هداففرسا تعارس ود زا شیرب »
نعم توافت ی
دش هدید یراد (
144 / 1 = )P
هوررگ و « ارت 6
هداففسا تعاس »
.درندوب یررفهب یگدنز تیفی یاراد رد
هوررگ نیرب ،یرطیحم یگدرنز تیفی هطیح
« ود زا شیرب
هداففسا تعاس »
هوررگ ارب یاره
« هداففرسا مدرع »
و
« ود ارت
هداففسا تعاس »
دش هدید یرادانعم توافت (
15 / 1
<
)P
و
یاه هورگ
« هداففسا مدع »
و
« هداففسا تعاس ود ات »
یاراد
هورگ هب تبسن یرفهب یگدنز تیفی
« تعارس ود زا شیب
هداففسا » .دندوب
ثحب
زا هداففسا تیعضو نییعت فده اب ه هعلاطم نیا رد یژولونکت یاه
هناسر یگدرنز تریفی ارب نآ هرطبار و یا
سبترم شناد رد تملارس ارب رهرش هطرسوفم هرود نازورمآ
یلاارب عویرش هدنهد ناشن ریافن ،دیسر ماجنا هب هاشنامر ( دنمررشوه لرریابوم زا هداففررسا 6
/ 75 نورریزیولت ،)دررصرد
( 3 / 76 پل ای رتویپما و )دصرد ( پارت
5 / 65 و ،)درصرد
افبسن عویش م
زا هداففرسا ررت ( هراوهارم
3 / 66 و )درصرد
( تلبت 4 / 66 .دوب یسررب دروم ناناوجون رد )دصرد
نارشن ررضاح شهوورپ ریافن تریفی هررمن هر داد
،یرناور ،ینامرسج تملارس داعبا رد نایوگخساپ یگدنز ررربارب برریترت هررب یررطیحم و یعاررمفجا 45
/ 66 ، 45 / 76 ، 56
/ 64 و 96 / 66 مه .دوب دصرد صورصخ رد ریافن نینچ
فی یل هرمن رورط هرب ناررسپ هر داد نارشن یگدنز تی
ررنعم ی شیررب هرررمن ،یراد بررس نارررفخد هررب تبررسن یرررت
هدومن ناراکمه و یناخیلع دمحم هعلاطم اب هجیفن نیا .دنا
( 5931 تسا هباشم و وسمه نایوجشناد تیعمج رد )
( 65 ).
هرمن ه نیا هب هجوت اب 61
یم ار رتلااب و ناورنع هرب ناورت
دروآ بارسح هرب بورخ ًافبرسن یگدنز تیفی هرمن
( 66 )
،
یم شناد ه تفگ ناوت رد زرج هرب یسررب دروم نازومآ
یگدرنز تریفی زا دارعبا ررگید رد ،یرناور تملارس دعب هررمن هر دنچره .دنرادوخرب یبوخ ًابیرقت 66
درعب یاررب
هررمن نایوگخساپ هورگ ندوب ناوج هب هجوت اب ،ینامسج یمن یبسانم تملارس اب سبترم یگدنز تیفی .دشاب دناوت
،ی ناونع هب یمرسج ،یناور یفسیزهب یارب مهم رگناشن
تسا هدش هفخانش یعامفجا و
( 69
یدریل رریغفم ،ری و)
.ترسا یگدرنز سیاررش ارب ناناوجون قابطنا یبایزرا یارب فم نریا حیحرص تخانش نیاربانب زارسرفسب درناوت یرم رریغ
نآ یرسررب و دشاب هنیمز نیا رد یمیمرت و دیفم تامادقا رد هوریو هرب ،تملارس تلاخادرم ییارهن هرجیفن ناونع هب .تسا رادروخرب ییلااب تیمها زا ،ناناوجون هورگ تملاررس دررعب هررطبار صوررصخ رد شهووررپ ریاررفن یژورلونکت زا هداففرسا نازریم اب یگدنز تیفی ینامسج
ناسر یاه ه ،یرسررب درورم لیاسو نیب زا ه داد ناشن یا
طارربترا یاراد نآ اررب هراوهاررم زا هداففررسا تیعررضو اررهنت هوررگ هر ترورص نیدب ؛دوب یرادانعم
« هداففرسا مدرع »
هورررگ هررب تبررسن
« هداففررسا تعاررس ود زا شیررب »
یاراد
هبارشم تارعلاطم .درندوب یررفهب ینامسج یگدنز تیفی وش رگید و ناریا رد هدش ماجنا هرطبار هدرنهد ناشن اهر
یربرچ هدورت دخارش ارب نوریزیولت یارشامت نامز
( 64
و)
یازفا یلاسگرزب رد نوخ ورفسل ش
( 67
تسا)
مه . نینچ
حطرس شهار ارب شیارمن هحفرص یارشامت نامز شیازفا ترسا هارمه تملاس
( 66
، 65
یاررب یلارمفحا ریرسم ،ری ).
نارمز فررص هر درشاب درناوت یرم نریا هطبار نیا نییبت شیب زا هداففسا یارب رت مارجنا شهار ارب شیارمن هحفص
تیلاعف تیفی و تملاس شها هجیفن رد و یکیزیف یاه
ک ي ف ي ت گدنز ي زا هدافتسا و ژولونكت
ی اه ی ا هناسر ی ناناوجون رد
.تسا هارمه دارفا ینامسج یگدنز مه
نارشن ریارفن نینچ
یاراد ،هراوهارررم و لررریابوم زا هداففرررسا نازررریم هررر داد هطبار نعم یا ی نایوگخرساپ یرناور یگدرنز تیفی اب راد
اففسا هورگ ،لیابوم صوصخ رد .تسا هدوب هدنن هد
« ارت
تعاس ود »
هورگ هب تبسن
« تعاس ود زا شیب هداففسا »
زا
رد ارما .درندوب رادرورخرب یرتلااب یناور یگدنز تیفی هورگ ،هراوهام هطیح صوصخ
« هداففرسا مدع »
هرب تبرسن
هورگ
« هداففسا تعاس ود زا شیب »
یرفهب یگدنز تیفی
روط هب .دنفشاد نارارکمه و یدمحا شهووپ رد یهباشم
( 5977 ناررهت یاه نافسریبد مود اس نازومآ شناد رد ) یراگزاس شها اب هراوهام یاشامت شیازفا ه دنففایرد
تسا هدوب ارمه نانآ
( 67 ).
Foerster
و
Röösli
( 6155 هررررررعلاطم رد زررررررین )
مر هداففرسا یاراد هورگ ه دنففایرد یسیئوس ناناوجون تملارس ارب سبتررم یگدرنز تیفی یاراد هارمه نفلت زا دررندوب یرررفهب
( 7 Kremer ).
( ناراررکمه و 6154
رد زررین )
یور رررب یررشهووپ هرر دررنففایرد ییایلارفررسا ناررناوجون
یاره هنارشن ارب شیارمن هحفرص زا ررت شیب ینامز هداففسا تسا هارمه یگدرسفا رتلااب
( 63 ).
یعارمفجا تملارس درعب ارب سبتررم لرماوع هنیمز رد زا هداففرسا نازیم اهنت ه داد ناشن ریافن ،یگدنز تیفی نایوگخساپ یعامفجا یگدنز تیفی اب ،هراوهام و تلبت هطبار نعم یا ی راد هر یداررفا هر یروط هب .تسا هفشاد
هررنازور
« تعاررس ود اررت »
هداففررسا هراوهاررم ارری تررلبت زا
یم اب هورگ هب تبسن ،دنن
« تعارس ود زا شیب »
،هداففرسا
رد .دندوب رادروخرب یرتلااب یعامفجا یگدنز تیفی زا ( ناراکمه و ینامز ،هطبار نیا 6151
هرب یشهووپ رد زین )
ایفعا ه دندیسر هجیفن نیا هب د
یزاب هنایار یاه مر رب یا
تراهم سرری و تررسا رااررگریثأت یعاررمفجا یارره
هررب و
شیازرفا ارب ،رگید ترابع یزاب هرب داریفعا
هرنایار یاره یا
تراهم یعامفجا یاه یم رت م
دوش
( 91
تملاس دعب رد ).
زا هداففررسا نازرریم طارربترا ،یگدررنز ترریفی یررطیحم هناسر یاه یژولونکت لمارش یا
« پل اری رتویپمار پارت
» ،
« تلبت » و
« هراوهام » صورصخ رد .دورب رادانعم دعب نیا اب پل و رتویپمارر
یررطیحم یگدررنز ترریفی ،تررلبت و پاررت
هورررگ
« هداففررسا تعاررس ود اررت »
لااررب هورررگ زا رت
« مدررع
هداففسا » پرل و رتویپمار نفرشاد هر نیا هب هجوت اب .دوب
یم تلبت نفشاد هویو هب و پات یدارصفقا حطرس ارب درناوت
سیررحم سیاررش هرر نریا لرریلد هرب و دررشاب سبتررم رتلاارب یررم یگدررنز دارررفا یررطیحم یگدررنز ترریفی رررب دررناوت
یم اال ،دشاب رااگریثأت هجیفن نینچ ناوت
هر درر یریگ
ارب هداففسا مدع هورگ نیب یگدنز تیفی توافت ًلاامفحا هدر هداففسا تعاس ود ات ه یهورگ حطرس زا یشان دنا
تلاحم رد یگدنز و اه نآ رتلااب یداصفقا هفرم
.دشاب رت
دارفا کاردا نیب هطبار صوصخ رد رضاح شهووپ ریافن یگدرنز تریفی ارب دورخ یعامفجا یداصفقا تیعضو زا هدنن دییأت یدارفا ه ارچ ؛تسا عوضوم نیا
حطرس هر
ررر ن زا یرتلااررب دررعب رد یرتلااررب تارررمن ،دنفررشادSES
رد اررما .دررندوب هدوررمن بررس یگدررنز ترریفی یررطیحم هورگ ،هراوهارم صورصخ یاره
« هداففرسا مدرع »
و
« ود ارت
هداففسا تعاس »
هرب تبرسن یررفهب یگدنز تیفی یاراد
هورگ
« هداففسا تعاس ود زا شیب »
؛دندوب نآ ناوت یم ه
همانرب یاوفحم هب ار شور ارب نآ داضت و یا هراوهام یاه
و تارارر فنا داررجیا هررجیفن رد و نایوگخررساپ یگدررنز هدرریا آ شزرا و یگدررنز سیارررش زا تواررففم یاه یارره
.تسناد نانآ رد هعماج هرر داد ناررشن ریاررفن ،شهووررپ نرریا رد عوررمجم رد
وهارم زا رت م هداففسا ای و ندرکن هداففسا تریفی ارب هرا
بولطم یگدنز زا هداففرسا ،ررگید ناریب هرب .دوب هارمه رت
زا شیرب هوریو هب ،هراوهام 6
شهار ارب ،زور رد تعارس
رد ارما .ترسا هدوب هارمه ناناوجون یگدنز تیفی حطس هداففرسا ،پارت پرل و رتویپما و تلبت ،لیابوم صوصخ شیرب هداففسا ای هداففسا مدع هب تبسن زور رد تعاس ود زا رت 6 یریث .دوب هارمه رتلااب یگدنز تیفی اب تعاس
یداربآ تلود و
( نارارکمه 6155
رد زرین ) یرشهووپ رد
یزاب طابترا صوصخ هنایار یاه
رد یگدنز تیفی اب یا
ناناوجون 56 ات 57 هر دندیرسر هجیفن نیا هب هلاس مارجنا
یزاب هنایار یاه یا
مر نارمز تدم رد و هدرش ررفن و
