Iranian Journal of Public Policy
2023, Vol. 9 , No. 1 , 80-92
Https://doi.org/ 10.22059/jppolicy.2023.92989
Copyright © 2023 The Authors. Published by Faculty of Law & Political Science, University of Tehran.
This Work Is licensed under a CreativeCommons Attribution-NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0) Received: 5 July 2022 Accepted: 1 November 2022
A B S T R A C T
With the advent of the Internet and the proliferation of tools based on it, social scientists have raised high hopes for a return to the concept of the Habermas public sphere in new media. The main question for this group of thinkers was, did the Habermas public sphere take on a new life on social media? Following the studies and researches, two categories of results can be mentioned: First, there are studies that emphasize the possibility of forming a public sphere in cyberspace.
The second is the research that confirmed the impossibility of forming a public sphere in cyberspace. But a third approach has developed that, Emphasizing the third approach, we try to examine how the virtual public sphere affects political participation .In this study, while considering these three approaches, with emphasis on the third approach, The purpose of this research is to answer the question of how the virtual public sphere affects the category of political participation. The results obtained in the conducted surveys strengthen the hypothesis that benefiting from the virtual public sphere can be effective in strengthening political participation.
R E S E A R C H A R T I C L E
Investigating How the Virtual Public Sphere Affects Political Participation
Akram Abbasniya1, Mahbobe Paknia2*, Nasrin Mossafa3
1- PhD Student of Political Sociology, Central Tehran Branch, Islamic Azad university, Tehran, Iran 2- Assistant Professor, Department of Political Science, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3- Professor of the Department of International Relations, Tehran university, Tehran, Iran
*Corresponding Author’s Email: [email protected]
Keywords: Political Participation, Habermas, Public Sphere, Social Engineering, Social Media.
همانلصف یمومع یراذگتسایس
هرود 9 هرامش
،1
،راهب 1402 تاحفص
.92 - 80
Https://doi.org/ 10.22059/jppolicy.2023.92989
یسایس تکراشم رب یزاجم یمومع هزوح ریثأت یگنوگچ یسررب
سابع مرکا
1این ، کاپ هبوبحم
2این
، *
صم نیرسن
3اف
1 - ناد ،یسایس یسانش هعماج یرتکد یوجش ناد ،یزکرم نارهت دحاو
ناریا ،نارهت ،یملاسا دازآ هاگش
2 - ناریا ،نارهت ،یملاسا دازآ هاگشناد ،یزکرم نارهت دحاو ،یسایس مولع رایداتسا
3 - ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد للملا نیب طباور داتسا
* هدنسیون ۀمانایار لوئسم
:تفایرد خیرات 14
ریت 1401
:شریذپ خیرات 10
نابآ 1401
هدیکچ
یمومع هزوح موهفم یبایزاب یارب ار یدایز یاهدیما یعامتجا مولع هزوح نادنمشیدنا ،نآ رب ینتبم یاهرازبا شرتسگ و تنرتنیا روهظ اب هناسر رد سامرباه حرطم دیدج یاه
هب .دندرک شهوژپ لابند ماجنا یاه
هک یتاعلاطم زا هتسد نآ تسخن :تسا رکذ لباق هجیتن هتسد ود ،هدش
لکش ناکما رب لکش ناکما مدع رب هک یتاعلاطم مود هتسد و دنراد دیکأت یزاجم یاضف رد یمومع هزوح یریگ
یاضف رد یمومع هزوح یریگ
دوجو زین یموس درکیور اما .دنتشاذگ هحص یزاجم یم ناعذا یزاجم یمومع هزوح یسدنهم ناکما هب هک دراد
رب دیکأت اب هلاقم نیا رد .دراد
یم شلات موس درکیور نیا هدمآ تسد هب جیاتن .میهد رارق یسررب دروم ار یسایس تکراشم رب یزاجم یمومع هزوح ریثأت یگنوگچ مینک
یم تیوقت ار هیضرف هرهب هک دنک
یم یزاجم یمومع هزوح زا یدنم .دشاب رثؤم یسایس تکراشم تیوقت رد دناوت
یشهوژپ هلاقم .
یدیلک ناگژاو
هناسر: یعامتجا یاه ،
.سامرباه ،یسایس تکراشم ،یعامتجا یسدنهم ،یمومع هزوح
یسربر یزاجم یمومع هزوح ریثأت یگنوگچ بر
یسایس تکراشم سابع مرکا
نای ناراکمه و
همدقم روهظ اب یطابترا نیون یاه هناسر ههد رخاوا رد
1960 همه رد یمیظع لوحت ،یدلایم هصرع و داد خر ناسنا یگدنز داعبا
و عامتجا نیا زا .دش یساسا تارییغت راچد ،دادخر نیا اب ههجاوم رد زین تسایس
تسایس هصرع رد لوحت نیا ینیبزاب و مهف ور
هناسر اب طابترا رد عامتجا و ( شل تاکسا و زندیگ ینوتنآ ،کب چیرلا .تسا یرورض شیپ زا شیب دیدج یاه
1994 دنویپ اب )
یناهج موهفم ار دیدج لوحت نیا ،تنرتنیا و ندش
حلاطصا اب رشب یگدنز رد
« هناشیدنازاب هتینردم »
یم فیرعت بلاقنا و دننک
یم یدیدج هلحرم ار تنرتنیا روهظ و تاطابترا یم مقر ار یناهج ِیدنورهش هک دنناد
مامت یطابترا نیون یاهرازبا کش یب .دنز
ا هصرع ،اه هصرع نیا هلمج زا ،تسا هدومن یساسا لوحت راچد ار رشب یگدنز تاحاس یسررب ورنیا زا .تسا تسایس و عامتج
ره .تسا هزوح نیا نارگشهوژپ یاج هب و مهم یاه هغدغد زا یکی ،یطابترا دیدج یاهرازبا اب ینیشینمه رد تاحاس نیا یم ریثأت هتشذگ تاعلاطم زا هک انعم نیا هب .دراد رارق راتسویپ کی رد یراتشون یم ریثأت دوخ زا دعب تاعلاطم رب و دریگ
دراذگ .
هناسر طابترا ؛ هلمج زا تسا هدش ماجنا یسایس تکراشم رب یزاجم یاضف ریثأت هرابرد یدایز تاعلاطم هیحور و یعامتجا یاه
تیلاعف رد مدرم یتکراشم ( یسرو ید و دراو .یسایس یاه
2011 و ) ( سیرون 2001
هناسر نیا ) یبسانم یاضف ار اه
تسد زا داعبا یایحا یارب فر
یم هعسوت لاح رد عماوج رد نآ تیوقت و هتفرشیپ عماوج رد یسارکومد و یسایس تکراشم هت .دناد
هناسر نیا یاهدرکراک زا یکی ناراکمه و اورتمید علاطا ،دیدج عماوج رد ار اه
یم نادنورهش هب یناسر دنناد
(
Dimitrova et al, 2014: 98
.) م یساراب و نوتنف لاتان هناسر نیا دندقتع
شبنج لیهست و شرتسگ رد اه تکراشم شیازفا و اه
دنراذگریثأت تاباختنا رد (
Fenton & Barassi, 2011:181
.) ماجنا تاعلاطم رد یم لخاد رد هدش
شهوژپ هب ناوت هک ریز یاه
هناسر هطبار دندرک شلات
،دننک یسررب ار یسایس تکراشم اب دیدج یاه یهللادبع .درک هراشا
ن ( ناراکمه و داژ 1394
) ناونع
یم هناسر زا هدافتسا نازیم نایم دننک هناسر هب دامتعا نازیم ،یسایس تکراشم اب یعامتجا یاه
یسایس تکراشم و یعامتجا یاه
هناسر زا هدافتسا رد یشخبرثا نازیم و اراکمه و ایندوعسم .دراد دوجو یرادانعم و تبثم هطبار ،یسایس تکراشم اب یعامتجا یاه
ن
( 1390 نایم دندقتعم زین ) .دراد دوجو یرادانعم طابترا )ناهفصا( نادنورهش یسایس تکراشم و تنرتنیا زا هدافتسا
( نارگلاد 2005
هب تنرتنیا زا ) یم دای یمومع هزوح یلامتحا جورم کی ناونع
( نسیناج .دنک 2013
هزوح قلخ تسا دقتعم )
هناسر رد یمومع هب یعامتجا یاه
ناسآ بتارم ( نمگنلا نرول .تسا رت
2005 شبنج و یزاجم یمومع هزوح یسررب هب ) اه
یم ( مانتوپ دننام یرایسب ،لاح نیع رد .دزادرپ 2000
یمن دندقتعم ) یزاجم یمومع هزوح هب ناوت
هزوح هدنیامن هک دوب لئاق یا
یم دراو نآ رب ار یدایز یاهداریا و دشاب سامرباه یمومع رظن هب .دنزاس
یم یاهدمایپ حیضوت هب رداق ،رظن نیا نارادفرط دسر
،دنا هدوب رثا أشنم عامتجا و تسایس هصرع رد اهنآ زا یرایسب هک یزاجم تاضارتعا و تاعمجت ،اهرازراک لیبق زا یزاجم مهم هناسر شقن دننام ؛دنتسین ازگرب میرحت یناهج رازراک ،یبرع راهب هب موسوم تلاوحت رد یعامتجا دیدج یاه
یقیسوم تاقباسم یر
هورگ و بازحا نآ یط هک لیئارسا رد شهوژپ نیا رد . ... و دنتسویپ نآ هب اهروشک زا یرایسب لاعف یاه
یم شلات شقن دوش
هناسر لدم کی بلاق رد یسایس تکراشم رب دیدج یاه نایم یعوضوم ،شهوژپ دروم عوضوم هک ییاجنآ زا .دوش هداد ناشن
هتشر ح هس زا ام ،تسا یا هتسج هرهب عوضوم یسررب یارب یرظن هزو
هیرظن .میا هدافتسا یاه
:تسا رارق نیا زا هدش 1
- هیرظن
)یعامتجا مولع هزوح زا( سامرباه یمومع هزوح 2
- )یسایس مولع( شار لکیام یسایس تکراشم 3
- رنبرگ جرج تشاک هیرظن
اه صخاش شهوژپ ندرکدنماظن یارب هک تسا رکذ لباق .)هناسر تاعلاطم(
نیا ساسارب و هدومن جارختسا ار قوف تایرظن ی
صخاش هدومن داجیا ار یشهوژپ لدم اه یم شلات یقیفلت لدم نیا رد .میا
هناسر ریثأت دوش رما و یمومع هزوح رب نیون یاه
.دریگ رارق هقادم دروم یسایس تکراشم
میهافم فیرعت فلا - یسایس تکراشم نیا ار یسایس تکراشم سیرون یم فیرعت هنوگ
:دنک
« ده هک یلمع هنوگره هب نآ ف
میقتسم تروص ذگریثأت
رد یرا اهن د اه و
ایرج ن یاه وصهب ای یسایس تر
ذگریثأت میقتسمریغ یرا
اج رب هعم ی یندم ـ لات ا ش رب یا رییغت ا وگل ر یاه اتف ا ر »دشاب یعامتج
همانلصف س یمومع یراذگتسای
هرود 9 هرامش،
1 راهب،
1402 تاحفص.
92 - 80
(
Noriss,2001: 16
لکیام .) صخاش شار
یاه
« شاد لاعف وضع ،ییارجا ای یسایس تسپ ناهاوخ ،ییارجا ای یسایس تسپ نت
هبش نامزاس کی لاعف وضع ،ییارجا ای یسایس نامزاس کی کی لاعفریغ وضع ،یسایس نامزاس کی لاعفریغ وضع ،یسایس
هبش نامزاس یمسرریغ یسایس ثحابم رد تکرش ،یسایس
هقلاع ، نداد یأر و یسایس روما هب دنم »
عت یارب ار تکراشم فیر
یمرب یسایس ( درامش
( Rush, 126: 1998
. بحاص و نادنمشناد ،لاح نیع رد هیرظن ،یسایس مولع و یعامتجا مولع نارظن
یاه
هدرک حرطم نآ رب رثؤم لماوع و یسایس تکراشم هرابرد ار ینوگانوگ ناشرظن زا هک یلماوع ای لماع هب ناققحم نیا زا کی ره .دنا
مهم یارب لماع نیرت هدرک هراشا ،تسا یسایس تکراشم نییبت
هداد لکش ار یعونتم تایرظن و .دنا
هنومن یارب تربار ،تسپیل
،رنیو .دندرک نییبت یناور و یداصتقا ،یعامتجا لماوع ساسا رب ار یسایس تکراشم ،نوتگنیتناه لئوماس و زلیم دیوید ،لاد هطبار و یعامتجا و یسایس تکراشم هب زین رنرل و لادریم هتخادرپ یداصتقا و یعامتجا هعسوت اب نآ ریثأت و
نیا مامتا زا لبق .دنا
تملاسم شخرچ یتنس روط هب یسایس تکراشم .دومن هراشا یسایس تکراشم یرورض اما توافتم موهفم هب دیاب شخب زیمآ
تملاسمریغ یسایس تکراشم ،یسایس تکراشم زا رگید فیرعت اما .تسا هدش فیرعت تردق .تسا زیمآ
هب نوتگیتناه لئوماس
هژیو روط هب رجنم نردم هب یتنس یایند زا روبع ؛تسا دقتعم یعامتجا کرحت موهفم هئارا اب وا .تسا هتخادرپ موهفم نیا هب یا
یقلت زرط رد رییغت شزرا ،اه
شرتسگ ،تاطابترا شیازفا نوچ یلماوع دمایپ ار اهنیا نوتگیتناه .تسا هدیدرگ مدرم تاراظتنا و اه
بترا یم رگید دراوم و تلایصحت و یعمج تاطا ار دیدج تابلاطم دوخ هک ددرگ یم یعامتجا کرحت هب رجنم تارییغت نیا .دناد
یم داجیا یمن هداد خساپ تسرد تابلاطم نیا هب دریگن تروص هبناج همه و تسرد یزاسون رگا تسا دقتعم وا .دنک نیا و دوش
یب هب رجنم طیارش مدع و یتابث
مدرم تیاضر یم یسایس یاه ماظن زا
تملاسم یسایس تکراشم ناکما مدع تیاهن رد و ؛ددرگ
یم یسایس تکراشم زیمآ تملاسم ریغ لاکشا هب لیدبت زیمآ ددرگ
. (Huntington, 1991: 78)
ب - هناسر یعامتجا نیون یاه
1
هناسر ا ،یعامتجا نیون یاه زب
را اه ی رب ینتبم ار ای هک دنتسه هن هب
ا رف ،دا تکرش اه و س ا ز ام ن اه ا اج هز یم د دنه ا اعلاط ،ت عفانم
یلغش ا دی ه اه ، سکع ملیف و دننک دیلوت رد و
هکبش اه ا و اعامتج ت اجم یز اب د رگی نا هب ا رتش کا ذگب را .دن و اهیگژی ی مهم
ر هناس اه ا ی ابع یعامتج ر
دنت :زا 1 امدخ . ر ت اس هن اه ا ی یعامتج هک
اب ا افتس مرن زا هد یاهرازفا
رب ینتبم ارا امنرات هئ
یم ش .دنو 2 وتحم.
یا دشدیلوت ه اک طسوت ر ب ملیف ،ریوصت ،نتم دننام ر هناسر یارب یلاتیجید یاه
یتایح ییورین ،یعامتجا یاه
.تسا 3 اک . ر رب یربراک هحفص نا وخ یصخش
ار د رب مرن ای یامنرات یا یم داجیا )هارمه نفلت رب ینتبم( یاهرازفا
دروم و دننک
یم رارق هدافتسا .دنهد
4 ر . هناس اه ا ی امتج هکبش هعسوت یع اه
ی اجم ار طخ رب یز اب
ا اجی را د ابت ط ایم یربراک باسح ن اک کی
ر رب
اب ا رف دا رگ ای هو اه د ی لیهست رگی یم
دننک
(Obar and Wildman,2015:2)
. هناسر نیا تیلباق زا اه
فاطعنا و اه هژیو یریذپ
یا
رادروخرب دنتسه
هکبش نیا . هب کی ِشخپ هناماس زا ار تاطابترا ،اه
هب دنچ هرواحم متسیس
ِیا یم لیدبت دنچ هب دنچ اب و دننک
یب و رثکتم تاذ طابترا ناکما ،دوخ نامز و ناکم
ار دارفا یریگ رد
یم مهارف یناکم و نامز ره دنزاس
(
Zakai & hasani, 2015: 42
) . ناج همه یلدم هب یبایتسد یارب شهوژپ نیا رد یگژیو هب هجوت رانک رد لماک و هب
هناسر یاه یاه
،نیون صخاش هناسر یاه هیرظن زا ار یا
تشاک ای شرورپ
،هیرظن نیا رب انب .میا هدرک جارختسا رنبرگ نایم
هناسر و ینابطاخم هک
زا نآ هدافتسا هناسر یم
یساسا ضرف .دراد دوجو یلباقتم شنک ؛دننک نیا
هیرظن نیا تسا هک نیب نازیم ههجاوم و هدافتسا زا هناسر
و تیعقاو رد یرادنپ اوتحم
و همانرب یاه نآ هناسر طابترا میقتسم دوجو هب .دراد نیا تروص تعاس هک یاه
یدامتم ههجاوم اب
هناسر یا صاخ ثعاب داجیا رییغت شرگن و هاگدید قفاوم یاه اب
یاوتحم هناسر یم .دوش رد عقاو هیرظن هناسر تشاک ای شرورپ یا
اب نییعت نازیم و عون همانرب دروم یاه هدافتسا
زا هناسر
،اه نازیم ریثأت ار هعلاطم یم دنک ات هب راکو زاس و
هوحن ریثأت ادیپ تسد دنک
(
Abbasi Qadi, Khalili Kashani, 2013:11
هیرظن .) تشاک یکی زا لاکشا رثا هناسر اه رد حطس یتخانش هدوب و طوبرم هب نیا
عوضوم تسا هک رارق نتفرگ رد ضرعم هناسر
،اه ات هچ دح یم دناوت هب اهرواب و مومع یقلت زا
تیعقاو
،یجراخ لکش .دهد هیرظن
تشاک یارب هئارا ییوگلا
،لیلحت زا نییبت
هدش ات تسا ناشن هدنهد ریثأت تدمدنلب هناسر
ییاه دشاب هک
ًاساسا رد حطس تشادرب
1- New Social Media
یسربر یزاجم یمومع هزوح ریثأت یگنوگچ بر
یسایس تکراشم سابع مرکا
نای ناراکمه و
یعامتجا لمع
یم نک
( Ahmadzade Kermany,2013:331)
یم . ناوت للادتسا درک نازیم هدافتسا و تدم تیوضع نامز رد
هکبش یاه یعامتجا و
یعقاو یقلت ندرک یاوتحم هکبش یاه طخرب یعامتجا ناربراک رب
رثؤم .تسا
ج - یمومع هزوح یم هضرع یمومع هزوح زا یراجنه یموهفم ،یراتخاس لوحت باتک رد سامرباه نگروی ر نآ و دنک
یگدنز زا یشخب ا
یم یعامتجا دناوخ
. یم فیرعت نینچ ار یمومع هزوح سامرباه :دنک
« دوخ یورملق زیچ ره زا شیپ ،یمومع هزوح زا ام دوصقم
نآ ،نآ رد هک تسام یعامتجا یگدنز زا ام یم رجنم یمومع راکفا هب هچ
یم دوش تفگ ره رد .دریگ لکش دناوت ،نآ رد هک ییوگو
یم مه درگ یمومع یعمجم داجیا یارب یصوصخ دارفا هب یمومع هزوح زا یشخب دنیآ
یم دوجو دیآ
»
(Habermas, 2015:27)
.
نایرج ،یمومع هزوح رد یم لکش یطابترا یاه
یم بیکرت و لابرغ ،دارفا رظن و دریگ لکش هب ،تیاهن رد هک یشور ؛دوش
یریگ
هعومجم هاگدید زا یا هطقن و اه
شیامه زا هدمآرب کرتشم یاهرظن یم رجنم یمومع راکفا مان هب نادنورهش یاه
ددرگ
Yazidikhastie & et al, 2013: 34)
.)
یم طوبرم مهدجه نرق هب ار یمومع هزوح روهظ ،سامرباه شیامه دشر اب تسا دقتعم وا .دناد
ییامهدرگ و اه نوگانوگ یاه
هاگشاب ،یمومع نامتفگ یارب هفاک و اه
همانزور و تلاجم و اه هزوح ،مسیلادوئف یساسا راتخاس شیاسرف اب نامزمه اپورا رد اه
شرتسگ اب و تفرگ ناج یمومع ،راجت ؛طیارش نیا رد .تفای هعسوت مسیلادوئف تامازلا زا دارفا یزاسدازآ دنیارف و رازاب داصتقا
هشیپ ،نادنورهش ،ناکلام هب هعماج هندب زا یدایز دارفا و نارو
یم تلاخد هعماج روما رد لاعف روط تاعوضوم صوصخ رد و دندرک
تفگ و ثحب هب مه اب فلتخم یم وگو
( دنتخادرپ
Turner, 1998: 560
) نآ سامرباه رظن دروم یمومع هزوح ،لمع رد هتبلا . هنوگ
هاگتسد شرتسگ .تسشنن راب هب تشاد رظن رد وا هک کی زا هعماج و داصتقا رد تلود هدنیازف تلاخد و یتلود یاه
شیادیپ و وس
نامزاس و اهداهن شیارگ و عفانم یاراد و گرزب یعامتجا یاه
هب رگید یوس زا صاخ یاه یردت
یمومع هزوح یورملق و تیهام ج
هدس رد ار هب تارییغت نیا .داد رییغت متسیب و مهدزون یاه
یسایس بجوم یلک روط مدرم و دش یمومع هزوح ددجم ندش
فرصم هورگ دیاقع هدننک میمصت دنیارف زا لمع رد و هدش بازحا و تلود ،ذوفن یاه
یریگ تسایس و یمومع یاه تلود یاه
بطم .دندنام رانکرب هب زین تاعو
ار هلحرم نیا سامرباه .دندش لیدبت یمومع راکفا رد یراکتسد و یزاسوج هنحص هب جیردت
« زاب
یمومع هزوح ندش یلادوئف »
یم دمان
Khaniki, 2018: 91)
) یم ناعذا سامرباه.
یم ام ینامز اهنت دراد تاطابترا میناوت
ار نام
د نارگشنک ام زا کی ره هک میریگب رظن رد یقلاخا نیا نودب ؛میشاب ثحب و لاؤس ،داهنشیپ هئارا هب رداق ،ربارب تیعضو ر
یارب هک
هب ار طابترا دنیارف رد یراکتسد و هلیح ،قفاوت هب ندیسر یم رولبت لباق تسیز ناهج رد اهنت ار شنک نیا وا .میدنبب راک
و دناد
د مان یرابتعا یاعدا عون راهچ ،ربتعم و ملاس یطابترا شنک تسا دقتعم مهف :درا
تحص و ندوب یقیقح ،یتسار ،یریذپ
(
Wilson, 1991: 410
،شنک نیا رد مزلا طرش هس .) هب ،وگو تفگ یاضف هب دورو
زاربا و تیمیمص یاضف ندروآ دوجو
تفگ یاضف هب دورو یارب اما ؛دنتسه یساسا یاهزاین زاربا تاساسحا طرش راهچ وگو
« تقیقح ،اهرظن راهظا ندوب مهف لباق
فگ هتفگ یتسرد و نیفرط یتسار شریذپ ،اهرات یراجنه یاه
» یم ار و طخرب تاطابترا شرتسگ و روهظ نامز زا .درمشرب ناوت
تسایس هصرع رب روهظون هدیدپ نیا یفنم و تبثم هوقلاب تاریثأت یسررب هب یدایز نارگشهوژپ ،رشب فلتخم تاحاس رب نآ ریثأت هتخادرپ ژپ زا یکی ،دلوگنیار دراوه .دنا هرهب هدیا هک تسا ینارگشهو
ریثأت حیضوت یارب ار سامرباه یمومع هزوح هیرظن زا یدنم
هناسر یم حرطم یسایس یگدنز رب ار تنرتنیا رب ینتبم یاه .دنک
هدیا رصع دیاش تنرتنیا هک تسا نیا دلوگنیار باتک یلصا
داجیا یسایس یمومع هزوح ماقمرد ار ییاروش و یتکراشم یسارکومدزا یدیدج یزاجم تاعامج هک تسا دقتعم یو .دشاب هدرک
یم تنرتنیارد دشر لاح رد تسدزا داعبا یایحارد نادنورهش هب دنناوت
دنیآرفرد مدرم رتدیدج شقن یافیا و یسارکومد هتفر
(دننک کمک یسایس
Rheingold,1994:7
.) یم هجیتن نینچ سامرباه یمومع هزوح لدم دربراک اب دوخ باتک رد دلوگنیار ریگ
د
کیتارکومد لیسناتپ یاراد ،دوش هدرب راک هب و هتخانش نادنورهش بناج زا یتسرد هب هک یتروص رد یطابترا نیون یروانف هک مدرم دنوررد هتشذگ نورق یپاچ یاه هناسر هک روطنامه ؛تسا یدایز هتسجرب شقن یرلااس
یم افیا یا ناکما صوصخ رد .دندرک
س ،یزاجم یاضف رد یمومع هزوح داجیا یمومع هزوح هک دنتسه اعدا نیا ناقفاوم ،درکیور نیلوا .دنتسه کیکفت لباق درکیور ه
یم هناسر رد دناوت ناققحم ،مود درکیور رد .ددرگ رجنم یسایس تکراشم یاقترا هب تیاهن رد و دریگ لکش دیدج یعامتجا یاه
همانلصف س یمومع یراذگتسای
هرود 9 هرامش،
1 راهب،
1402 تاحفص.
92 - 80
موس درکیور رد .درادن یموهفم و انعم یزاجم یاضف رد یمومع هزوح دندقتعم هاگدید هن و تسا هنایم درکیور هک
کی یاه رس
شوخ یم هئارا هنانیب هاگدید هن دهد
کی یاه یم طسب ار هنانیبدب رس یم شلات ،دهد
یسدنهم هب ییاهرایعم و طورش هئارا اب دوش
هناسر رد یمومع هزوح .دنزادرپب یعامتجا یاه
اهدرکیور شهوژپ دروم هنیمز رد اه درکیور تیمها هب هجوت اب ناسر نایم تبسن هک اهنآ زا مهم دروم ود نییبت اب ،
ه یعامتجا نیون یاه
یم ناشن ار یمومع هزوح و م نیا عافد دروم هدیا هباثم هب ار موس درکیور ،کی ره یسررب و حیضوت نمض ؛دهد
قیقدت دروم هلاق
یم رارق حیضوت و .میهد
لکش ناکما ناقفاوم :لوا درکیور یاضف رد یمومع هزوح یریگ
یزاجم
هناسر دندقتعم هزوح نیا نارگشهوژپ یگژیو و تاناکما ددم هب یزاجم یاضف و دیدج یعامتجا یاه
یدرفب رصحنم یاه
یم شناربراک رایتخا رد هک یم دراذگ
ا ندوب یلماعت ،ناققحم زا هتسد نیا .ددرگ یقلت یمومع هزوح کی دناوت رد یدازآ ،طابتر
تفگ لرتنک و ذوفن لامعا شهاک ،وگو تردق
یگژیو ار رتلیف و روسناس زا یبسن یدازآ و یداصتقا و یسایس یاه نیا یاه
هناسر یم اه یم هک دنناد لکش رد دنناوت
نع اب یشهوژپ رد نیربوا .دنشاب راذگریثأت یمومع هزوح تیوقت و یهد ناو
« تاعامج
تنرتنیا و یمومع هزوح :یندم »
یا هنایار تاطابترا شیادیپ زا دعب تسا دقتعم یم درف ره ،
ت کدنا اب دناوت هب تلاکشم و شلا
هب یدرف یارب ار شتارظن و تاعلاطا و دوش لصتم نارگید ،تنرتنیا ،هجو نیا زا .دنک رشتنم ناگمه ای صوصخ
ا رادیاپ یرازب
تفگ تیوقت یارب ( تسا کرتشم ریخ هب طوبرم لئاسم زا یعیسو فیط رد یمومع یوگو
Obrien, 2003: 6
.) رد نوتنروت
ناونع اب یشهوژپ
«
؟دراد ار یسارکومد داجیا تیلباق تنرتنیا ایآ »
هبنج را نیون رازبا نیا هجوت لباق یاه یایحا یارب ار یطابت
یم رب لکش نیا هب یمومع هزوح هورگ نایم طابترا ناکما :درامش
کرتشم یاه ورگ و دارفا یفرعم ،کچوک عفانملا
ه کچوک یاه
ید هب ناسآ یسرتسد ،رگیدکی هب هاگد
هطقن و اه سود طابترا ،یزاجم یاضف رد تاعلاطا یراگدنام ،عونتم تارظن
هدنتسرف نایم هیو
مایپ هدنریگ و ( )ندوب یلماعت( اه
Tornton,2003:137
.)
یم ناشن زچوف نیتسیرک هکبش هنوگچ دهد
دیدج یعامتجا یاه لاس یط نامز رورم هب1
یاه 2002 ات 2013 نیرتدیدزابرپ ، اه
تیاس نایم رد هدش بو رب ینتبم تاحفص و اه
یم ناشن اهامن رات نیا زا ناربراک دیدزاب نازیم یسررب نمض وا .دنا لاس رد دهد
2013 هکبش ، یلاح رد ،دنراد رارق دیدزاب لودج ردص رد یزاجم یعامتجا یاه لاس رد هک
2002 هب تیاس ،هدمع روط روتوم یاه
(دندوب لودج نیا ردص رد رگوجتسج
Fuchs,2014: 59
هب یداصتقا و یسایس تردق هب هدنسیون .) هار رس رب یدج عناوم ناونع
لکش یم طخرب یمومع تامدخ تیوقت اب تسا دقتعم اما ؛دراد هراشا یسامرباه یمومع هزوح یریگ لکش هب ناوت
هزوح یریگ
نآ تیوقت و یمومع ( درک تردابم
Fuchs,2014: 97
ناونع اب یرتکد هلاسر ،نینچمه .)
« هناسر هب یعامتجا یاه هزوح ناونع
یزاجم یمومع »
یم ناشن نوسلین هتشون سیف روطچ دهد
رد هدنسیون .تسا یمومع هزوح کی هب لیدبت لاح رد ژورن رد کوب
شسرپ زاف کی رد یلک لاؤس شش بلاق همان
سا نازیم هرابرد یفیط یا سیف زا ربراک هدافت
هرهب ،کوب سیف زا یریگ
یارب کوب
هورگ رد تیلاعف ای تیوضع ،هرمزور یسایس تاعلاطا بسک سیف یاضف رد لاعف یسایس بازحا ای یسایس یاه
نازیم و کوب
سیف هب ربراک دامتعا هب ار کوب
جیاتن .تسا هداد رارق یبایزرا دروم دوخ دیاقع نایب یارب بسانم ییاضف ناونع ناشن قیقحت
یم سیف دهد سیف تسا دقتعم هدنسیون .تسا یمومع یاضف هب لیدبت لاح رد ژورن رد کوب
هب کوب یزاجم یمومع هزوح ناونع
یم رارق هدافتسا دروم ( دریگ
Nilsen, 2018: 53
نایاپ رد کراد نیرتاک .) ناونع اب دوخ همان
« سیف هب کوب یمومع هزوح هباثم
س یگدنیامن و مهف :یزورما یسای
» هاگدید ادتبا هناسر ریثأت فلاخم یاه
)سامرباه( یمومع هزوح لکش رد ار یعامتجا یاه
یم حرطم یدروم هعلاطم کراد .دنک
سیف شقن ار شا ناونع اب سرام رد نانز ییامهدرگ رد کوب
#me too and# times up
رارق
یم یم شلات و دهد هنومن دنک
ییامهدرگ زا یرتشیب یاه اضارتعا و اه
ربماون یط هک ار یمدرم ت 2016
ربماون ات 2017 هداد خر
ناشن کراد تاقیقحت جیاتن .دنک یسررب ،تسا سیف هک تسا نیا هدنهد
یم و تسا اهنآ راشتنا و دیاقع فاشتکا یاضف ،کوب دناوت
1- New Social Net
یسربر یزاجم یمومع هزوح ریثأت یگنوگچ بر
یسایس تکراشم سابع مرکا
نای ناراکمه و
( دنک داجیا یسایس تارییغت یارب ار یرثؤم یاضف
Dark, 2018: 52-53
.) زوح ناونع اب یشهوژپ رد زریب طخرب و یمومع ه
یم هناسر :دسیون هتسناوت تنرتنیا رب ینتبم یاه
یم زریب .دننک فرطرب زین ار سامرباه یمومع هزوح یاهداریا یخرب دنا دیوگ
یم تنرتنیا .دنرادن ییاج نآ رد نانز و تسا هدش فیرعت نادرم یارب طقف سامرباه یمومع هزوح یمومع هزوح دناوت
داجیا یا
ت زا یراع هک دنک تسا یتیسنج تاضیعب
(
Beers, 2006: 110
.) هکبش تسا دقتعم ادیمره درفلآ یعون هدنیامن ،یعامتجا یاه
ییاج ؛دنتسه هتفایاقترا یمومع هزوح هکبش نیا قیرط زا رابخا و دنتسه عوقو لاح رد تاقافتا هک
یم رشتنم اه دنوش
(
Hermida,2012: 665
.) ناونع تحت یشهوژپ رد نیسیناج
« هناسر یاه هب یعامتجا یمومع هزوح هباثم
» یم ناعذا تاعامتجا دراد
هناسر للاخ رد یم شرتسگ یعامتجا یاه
تفگ و هثحابم هعسوت هب و دنبای یم رجنم یمومع یوگو
یمومع هزوح قلخ .دندرگ
هناسر رد هب یعامتجا یاه ناسآ بتارم
تیزم زا یکی وا .تسا هعماج نامتخاس زا رت هناسر نیا یاه
را ار اه دیاقع کارتشا و طابت
یم هعماج کی عامتجا زا جراخ دارفا اب دناد
(
Johannessen,2013: 79
.) عماوج عاونا زا یدادعت رد دندقتعم ناگدنسیون یخرب
هنوگ هب ؛تسا هدیدرگ رولبتم یهجوت لباق دح هب یمومع هزوح ،نآ یگنهرف و یسایس متسیس زا رثأتم ییاپورا یخرب یتح هک یا
ح عون کی زا ییاپورا یمومع هزو
یم نخس1
( رمیو .دنیوگ 2005
یم رارق اپورا ار دوخ یتاعلاطم هزوح ) هزوح حلاطصا زا و دهد
یم دای ییاپورا یمومع نامزاس ،اپورا رد تسا دقتعم یو .دنک
شبنج و یتلودریغ یاه هکبش یعامتجا یاه
لاس رد یا لبق یاه
یم ار یمومع هزوح شقن یدایز دودح ات دنتسناوت هناسر نونکا اما ؛دننک یزاب
هب دیدج یاه هب هژیو
یم یمومع هزوح ناونع دنناوت
شیپ حلاطصا رمیو .دننک یزاب یمهم شقن اپورا هیداحتا رد یلمارف یمومع هزوح ققحت یاتسار رد یمومع هزوح ناوخ
هب ار2
هناسر یم دیدج یاه ( رلیو کرام و دیفیسول سورتپ .دهد
2016 اونع اب یقیقحت رد ) ن
« هکبش یسارکومد و یمومع هزوح :یا
شبنج یسایس رییغت و یعامتجا یاه »
یم ناشن نانوی و ایناپسا ،هیکرت ،ناریا رد یضارتعا تکرح راهچ نایم هسیاقم داجیا اب دنهد
هناسر ارچ قفوم )نانوی و ایناپسا( اهروشک زا یخرب رد یمومع هزوح داجیا رد دیدج یاه
هنومن رگید زا رت ک لمع اه
هدر .دنا
:درک یدنب هتسد لکش نیا هب ناوت یم ار یزاجم یاضف رد یمومع هزوح ققحت ناکما ناقفاوم لیلاد 1
هب دازآ یسرتسد .
.تاعلاطا 2 هناسر نیا ندوب یلماعت.
هناسر نیا رد ؛اه یم هدنریگ مه و هدنتسرف مه اه
هدنریگ هاگیاج رد رگیدکی اب لماعت اب دنناوت
کی و هدنتسرف و دنشاب فرصم طقف هدع کی ای رفن
یم هکلب ؛دنتسین هدننک .دنشاب زین اوتحم هدننکدیلوت دنناوت
3 ،یدایز دودح ات.
هناسر نیا تردق لرتنک و روسناس زا اه
.دنتسه ناما رد یداصتقا و یسایس یاه 4
هناسر نیا رد . یگتسبمه و تکراشم ،اه
یم تیوقت یعامتجا .دوش
5 هقبط و یداژن ،یسنج تاضیعبت . یم گنرمک اضف نیا رد یدایز دودح ات یا
.ددرگ
لکش ناکما نافلاخم :مود درکیور یزاجم یاضف رد یمومع هزوح یریگ
هدع یسررب رد یعامتجا و یسایس مولع و هناسر هزوح ناققحم زا یا هناسر نیا ریثأت هرابرد دوخ یاه
یعامتجا ناهج رب اه
هتشاد راهظا تسایس ناهج و هناسر نیا دنا
اه هن یمن کمک یمومع هزوح داجیا هب اهنت شودخم هکلب دننک
.دنتسه زین نآ هدننک
هناسر دندقتعم اهنآ یمن زگره نآ عون ره رد اه
تردق ذوفن و هطلس زا دنناوت نیا زا و دننامب ناما رد اه
یارب دازآ ییاضف ،ور
تفگ یدرف یاوزنا هب ناققحم زا هتسد نیا نینچمه .دنتسین لماعت و وگو هناسر نیا اب ههجاوم رد
یم هک دنراد هراشا اه دناوت
( تروپمیک و لرا .دنشاب یعامتجا ماجسنا و یگتسبمه هدننکدیدهت 2011
شهاک بجوم یطابترا دیدج تاناکما هچرگا دندقتعم )
یم شهاک ار هنیزه مه و نامز مه رگید فرط زا و تسا یکیزیف روضح هب مازتلا یرادافو و دهعت زا یراب ،دهد
یم زین .دهاک
هعلاطم رد گنیدلگ رتیپ ناونع اب شا
« یدنورهش و یسایس تاطابترا »
یم هدع ناتسد رد هناسر تیکلام :دسیون رجنم ،دودعم یا
یم یعامتجا قوقح دیدهت هب هناسر نیا .ددرگ
هب ًامازلا اه ( دنتسین ناگمه سرتسد رد ربارب تروص
Golding, 1990: 96
.) گربلاد
م رد تسا دقتعم تفگ ،طخرب یسایس تاثحاب
کی دشاب هفرط ود هکنآ زا شیب وگو هورگ و تسا هفرط
مزتلم ار دوخ نیلانآ یاه
لاؤس هب خساپ هئارا هب یمن ناگدننک
( دنناد
Dahlberg, 2001: 7
یم یسیراچاپاپ .) تنرتنیا صوصخ رد ضقانتم عوضوم هس دسیون
نیا لوا :تسا ییاسانش لباق یمومع هزوح و رتنیا هک
رباربان نآ رد داوس و یسرتسد اما ؛دراد یدایز تاعلاطا هریخذ ناکما تن
نیا مود .تسا هب اضف نیا رد طباور هچرگ سیتناس لوق هب انب هک
یم ماجنا تلوهس هکت اما ؛دریگ
نیا موس .تسا هدش هکت هزوح هک
م دساف تراجت طسوت و وربور سامرباه یزاوژروب یمومع هزوح لکشم اب طخرب یمومع ی
( دوش
Papacharissi,2002: 19
.)
1- European Public Sphere 2- Counter Public Sphere
همانلصف س یمومع یراذگتسای
هرود 9 هرامش،
1 راهب،
1402 تاحفص.
92 - 80
( مانتوپ 2000 هناسر رد یمومع هزوح ناکما اب تفلاخم رد ) حلاطصا ،دیدج یاه
cyber apartheid
هب ار یم راک زا وا روظنم .درب
هناسر نیا هک تسا نیا یزاجم یداژن ضیعبت هنایارگراصحنا تیعضو اه
هب یروانف نیا اریز ؛دراد یا سرتسد رد ناسکی روط
تردق و درادن رارق ناگمه هناسر نیا یداصتقا و یسایس یاه
یم لرتنک ار نآ یاوتحم و اه ناکما اب نافلاخم لیلاد .دننک
لکش هتسد لباق تروص نیا هب یزاجم یاضف رد یمومع هزوح یریگ :تسا یدنب
1 .تنرتنیا ندش یراجت . 2
یاوتحم لرتنک .
تردق یوس زا تنرتنیا .یداصتقا و یسایس یاه
3 .اهراتفگ یتسرد و تحص هرابرد دیدرت . 4
یروانف هب یسرتسد رد فاکش .
.دیدج یاه 5
.ور رد ور یعامتجا طباور و یعامتجا یاهدنویپ فیعضت . 6
.ییاوزنا دوخ . 7
تفگ تراهم فذح و فیعضت . یوگو
و یعقاو 8 فرصم هب ناربراک یجیردت لیدبت . .لعفنم ناگدننک
هزوح یسدنهم ناکما :موس درکیور )یزاجم یمومع هزوح( یزاجم یاضف رد یمومع
هناسر هکنیا هلمج زا دریذپ یم ار نادقتنم یاهداریا یخرب هچرگا ،یزاجم یاضف رد یمومع هزوح یسدنهم ناکما هیرظن یاه
یمن دیدج هناسر نیا هک دنراد دیکات نیارب ،دننک ققحم ار سامرباه ینامرآ یمومع هزوح نآ دنناوت
هم ار یتاناکما اه یم ای
دننک
یم هک تفگ یاضف رد ار ناربراک دنناوت و طیارش نیمأت اب دندقتعم ناققحم زا هتسد نیا .دنهد رارق یلماعت و هفرط ود یوگو
یم ییاهرایعم هناسر رد ار یمومع هزوح ناوت
رب دیکأت نمض هنایم عضوم ذاختا اب هاگدید نیا نارادفرط .درک داجیا دیدج یاه
تیلباق تنرتنیا یاه یروانف نیا تارطاخم و بیاعم ،یمومع هزوح شرتسگ و ایحا یارب
هجوت دروم ار روهظون یطابترا یاه
یم رارق یم تنرتنیا تارطاخم هب هراشا نمض گربلاد نکنیل .دنهد هناسر نیا هچرگا :دسیون
تفگ ناکما اه یم داجیا ار وگو
دنک
تفگ نیا دقتعم رگید فرط زا .تسین هفرطود ًامازلا وگو
نیا زا و لیهست ار نامتفگ ،تنرتنیا تسا هزوح تامازلا یخرب ور
یم نیمأت ار یمومع یمومع هزوح کی ،طرش شش هئارا اب اما تسا لئاق یطابترا رازبا نیا یارب ار یبیاعم گربلاد هچرگ .دنک
یم داهنشیپ طخرب یم هک دنک
:دنتسه رارق نیا زا هک دوش سامرباه یمومع هزوح نیزگیاج دناوت 1
و تلود زا یراتخمدوخ.
.یداصتقا تردق 2
.اهاعدا دقن ناکما.
3 شقن.
.ناربراک رثؤم ینیرفآ 4
.اهراتفگ یتسرد و صولخ.
5 تفگ و لماعت ( نامتفگ.
یوگو
و )هفرط ود 6
(یربارب.
Dahlberg, 2001: 18
.)
هلاقم رد یلولهام اینود ناونع اب یا
« :یزاجم طیحم کی رد یمومع هزوح رد یرگنزاب تهابش
تسیب نرق و مهدجه نرق یاه
مکی و » یم یشیلف سیرتاپ زا لقن هب هس ساسا رب اما تسا رثؤم تروشم و یقطنم رکفت زا یراع هچرگا طخرب نامتفگ :دسیون
یم طرش یمسر :دنتسه رارق نیا زا یشیلف رظن زا طرش هس نیا .دوش رجنم طخرب یمومع هزوح زا یدیدج لاکشا هب دناوت
تفگ ندش وگو
تفگ نیناوق ندش هتفریذپ ، تکراشم یوس زا وگو
هتفریذپ و ناگدننک تفگ نیناوق ندش
نارظان یوس زا وگو
(
Mahlouly, 2013: 11
هتشون زا یکی رد یسیراچاپاپ .) ناونع اب دوخ ریخا یاه
« ناتساد یاهراتخاس و یمومع راکفا ،ییارس
هناسر و اهدادیور ،تاساسحا ندوب یا
» یم شلات ناشن دنک
یم یدرف تاساسحا زاربا هنوگچ رتیئوت یاضف رد دهد کی هب دناوت
هویش کرد ار لمع نیا وا .دوش رجنم یعمج یندم و یسایس نامتفگ یم یندم تکراشم روهظون یاه
رد تسا دقتعم وا .دمان
لکش دهاش ام ،رتییوت یاضف هکبش یاهراتخاس هب لئاق نینچمه .میتسه یمومع فطاوع قلخ یریگ
ساسحا یا رد هک تسا
یم شلات یسیراچاپاپ .تسا هتفرگ لکش رتییوت یاضف هتفرگ لکش یندم نامتفگ کی ،یزاجم یاضف رد هنوگچ دهد ناشن دنک
( تسا
Papacharisi,2015:14
.) هناسر نیا هک ار اعدا نیا ،تسا نداد خر لاح رد ینونک یعامتجا ناهج رد هچنآ اما تاریثأت ،اه
صرع رب ار یراکنا لباق ریغ یم دییأت دراذگ یم ناسنا یگدنز فلتخم یاه ه
شبنج و تاضارتعا .دنک تیامح رد هک یددعتم یاه
تسایس اب لباقت ای و تلود یاه
هناسر نیا رتسب رد اه یم لکش اه
هنومن همادارد .تسا اعدا نیا دیؤم دنریگ نیرتدیدج زا ییاه
یم یفرعم ناهج فلتخم طاقن رد ار یمدرم قفوم تاضارتعا ینک
هناسر کمک اب تاضارتعا نیا هک م هزوح رد یعامتجا یاه
یاه لاس تاضارتعا یلامجا یسررب .تسا هدش شناربراک یسایس رثؤم شنک هب رجنم یزاجم یمومع 2020
و 2021 و 2022
دیووک ریگ همه یرامیب عویش اب .دهدیم ناشن ار یدانتسا لباق جیاتن 19
لاس رد ناهج رساترس رد 2019
زا یرایسب ، تاضارتعا
لکش هب تاضارتعا یهاتوک تدم زا دعب اما ،یناهج یمومع یتشادهب شلاچ نیا .دومن شکورف یهاتوک تدم یارب یتلوددض یدج شهوژپ هک تسا هجوت بلاج .دش هتفرگرس زا یرت ناشن اه
لاس هب یهتنم یاههام رد هک تسا نیا هدنهد 2019
نایاپ ات و
2022 لکش هب رجنم انورک عویش ، ریگ
نلااعف و ناسانشراک ،نادنمشیدنا .دش نیون هویش هب نیلانآ یاضف رد تاضارتعا جوم ی
یسربر یزاجم یمومع هزوح ریثأت یگنوگچ بر
یسایس تکراشم سابع مرکا
نای ناراکمه و
همه ،دندقتعم هزوح نیا ناوخارف نیا تیوقترد انورک یریگ
(دندوب رثؤم رایسب یزاجم یاه
https://carnegieendowment.org
.)
لاس تاضارتعا 2019
- 2020 ب دادرتسا نوناق هیحلاصا لباقم رد گنک گنه رد یتح و گنک گنه یاهرهش رتشیب هب تعرس ه
هناسر زا هدافتسا زراب یاه هنومن زا یکی گنک گنه تاضارتعا .دش هدیشک گنک گنه زا جراخ رد دربشیپ رد یعامتجا یاه
هناسر نیا تاضارتعا نیا نایرج رد .تسا ،دوب هتفرگ ار یمومع راکفا ناونع هک نیضرتعم یاه هتساوخ یارب یبسانم رازبا اه
کارتشا و تنوشخ زا یتلود شروش دض یاهورین هدافتسا .دوب عوقو لاح رد یاهدادیور و اهوئدیو و ریواصت یراذگ
کارتشا تیوقت ،عیاقو نیا هظحل رد یراذگ .دومن تیوقت ار نآ زا جراخ و گنک کنه فلتخم طاقن رد تاضارتعا جوم هدننک
ب تاضارتعا نیا نایرج رد یعامتجا یاه هناسر ناربراک یزاسدنتسم رد یمهم شقن ندنام سانشان و یراذگزمر زا هدافتسا ا
وا افعتسا و گنک گنه تینما تقو ریزو یهاوخرذع یزاجم یاضف رد یمومع عامجا نیا زا هدمآ تسدب جیاتن .دنتشاد عیاقو ( دوب هحیلا لماک وغل نینچمه و
www nbcnews.com
.) هاگشناد گنهرف و هناسر داتسا بماکناد نافتسا ناتسبات کرویوین
لاس 2020 توا تاعمجت .درمشرب هدحتم تلایا یارب لاعف ناتسبات ار 2020
گرم هب ضارتعا رد ،اکیرمآ تلاایا زا یرایسب رد
هدرتسگ جوم ،دیولف جرج هناسر رد نآ هیلوا رارق هک تفرگ لکش یا
یم هتشاذگ یعامتجا یاه داژن هب هن طخرب تاضارتعا .دش
دایز تدم یارب یتسرپ هنحص ار اکیرمآ رد یدایز یاه تلاایا یاه نابایخ ی
دض یاهورین و ناضرتعم نایم تنوشخ یاه
نیب درکیور رب )دراد تیمها ناتسوپ هایس ناج(شبنج ریثأت ناونع اب یشهوژپ رد روپ فیظن یلع و افصم نیرسن .دومن شروش یخرات ریس یسررب اب ادتبا ،رشب قوقح هنیمز رد اکیرمآ تلود یللملا لاس زا ناتسوپ هایس شبنج
1653 ات 2020
یم ناشن لاس رد هک دنهد 2020
هکبش رد نآ وئدیو راشتنا و اکیرمآ سیلپ تسد هب دیولف جرج گرم ،دیدج یعامتجا یاه
یم داجیا ار یتسرپداژن اب تفلاخم رد ناهایس تاضارتعا زا یدیدج جوم هنوگچ رتعا نیا نایرج رد .دنک
هناسر ددم هب ضا یاه
دنتسویپ شبنج نیا هب راجت و اه تکرش ،یزاجم یاضف نلااعف ،یشزرو ،یرنه روهشم دارفا زا یدایز دادعت طخرب
(
Mosaffa, Nazifpur, 2022:55-56
اکیرمآ یجراخ و یلخاد تسایس رب شبنج نیا ریذپانراکنا تاریثأت هب ناگدنسیون .)
یم رگید هنومن .دنزادرپ یروهمج تسایر تاباختنا جیاتن ملاعا زا سپ ،اکیرمآ هدحتم تلایا رد
2020 زا شیب ، 54
% نارباک
هناسر ینس هدر رد یعامتجا یاه 18
ات 29 مرفتلپ زا )نئوژ(هتشذگ هام کی یط دنداد خساپ هناسر یاه
یارب یعامتجا یاه
رک هدافتسا دوخ هقطنم رد یضارتعا تاعمجت دروم رد تاعلاطا یوجتسج (دند
kalhan Rosenblatt.2020
تاشرازگ ساسا رب .)
تیاس
Global Protest tracker
هداد هک یم ایحم نارباک یارب ار یناهج یضارتعا بای در یاه لاس رد ،دنک
2021 زا شیب 76
رد تاضارتعا نیا ییایفارغج هرتسگ .داد خر یتلود دض ضارتعا 58
یداژن تلادع یارب یناهج تاضارتعا .دوب روشک رد
یم گنهامه یعامتجا یاه هناسر رد یگمه هک .... و لسکورب و لوئس ،ندنل ،وریناژودویر ،یندیس هلمج زا یدایز یاهروشک (.تسا تاضارتعا نیا هلمج زا دش
Global protest tracker. org
و تاباصتعا میظنت صوصخ رد رگید دانتسا لباق دراوم زا .)
یم یزاجم یاضف رد تاضارتعا هب ناوت
دنچ رد نامزمه روط هب هک ...و همیب قح و یراک طیارش هب نوزامآ نانکراک ضارتعا
کتشه ندش دنرت اب ناتساد .دومن هراشا ،داد خر روشک
Make amazon pay
لاس ات و دش زاغآ# 2022
رد تکرش نیا نانکراک
زا شیب 150 ( دنتسویپ تاضارتعا نیا هب ناهجروشک
Luran Kaori Gurley,2020
) مه.
هنومن ،هباشم دراوم و دراوم نیا ه یاه
تکراشم و نیضرتعم عفانم نیمأت یاتسار رد یزاجم یمومع هزوح لیکشت قفوم .تسه ناگدننک
هفلؤم یداهنشیپ لدم یاه لدم یارب ،میراد راک و رس هعماج و هناسر ،یسایس تکراشم موهفم اب ام هک شهوژپ نیا رد صخاش زا یزاس
یرظن یاه
یسایس تکراشم صخاش و سامرباه یمومع هزوح و شار لکیام
هناسر یاه هدرک هدافتسا رنبرگ جرج یا
صخاش نیا .میا اه
ماظن یسررب یارب ماگ اب مه رانک رد هزوح هس نیا رتدنم
.دشاب اشگهار دناوت یم ریز یتایلمع یاه
1 - صخاش هب درخ هب نلاک حطس زا هفلؤم هُن رد شار یسایس تکراشم یاه یفیط تروص
هفلؤم هس حطس هس ای هنایم ،نلاک( یا
نیا زا و هدرک میسرت ار یسایس تکراشم عاونا ًابیرقت ،صخاش هُن نیا هئارا رد شار .دیدرگ هئارا قوف یرظن لدم رد )درخ و ور
یم عماج زا یکی دناوت نیا زا .تسا هدش هئارا هزوح نیا نادنمشیدنا یوس زا هک دشاب یسایس تکراشم فراعت نیرت
ور رد ام ،
همانلصف س یمومع یراذگتسای
هرود 9 هرامش،
1 راهب،
1402 تاحفص.
92 - 80
یم رارق انبم ار یسایس تکراشم زا شار فیرعت دوخ یداهنشیپ یرظن لدم صخاش ییاسانش ،لوا ماگ سپ .میهد
تکراشم یاه
.تسا شهوژپ دروم هعماج رد یسایس 2 - صخاش ات میراد شلات مود ماگ رد .میهد رارق هعلاطم دروم و ییاسانش شهوژپ دروم هعماج رد ار یمومع هزوح هیرظن یاه
ب صخاش نیا ،هزوح نیا ناققحم زا یرایسب رظن ه فعض و تدش زا یتاجرد اب یسایس یاه ماظن و عماوج عاونا همه رد اه
یب هک تسا نیا رب سامرباه یمومع هزوح هیرظن .دراد دوجو تفگ یاضف کش
داجیا عماوج همه رد تردق هریاد زا جراخ ،وگو
یم نیا زا .دوش صخاش ییاسانش ور
مومع هزوح یاه .تسا مود ماگ ،شهوژپ دروم هعماج رد سامرباه ی
3 - هناسر ای هناسر ییاسانش ،موس ماگ تسا هداد صاصتخا دوخ هب ار یناربراک ،هعلاطم دروم هعماج رد هک تسا یدیدج یاه
هناسر نیا رد هک ییاوتحم نازیم و عون مهم صخاش ود زا سپ هک یم هئارا اه
.دنوش یسررب دیاب ،دنوش
یم یمومع هزوح هب دورو اب هناسر ،ریز لکش ساسا رب روطنیمه .دوش هتفرگ راک هب یسایس تکراشم تیوقت یاتسار رد دناوت
.تسا راذگریثأت هناسر هزوح رب تکراشم تیوقت
لکش 1 - صخاش یرظن لدم یموهفم یاه .
،یرظن هزوح هس نایم رادانعم طابترا کی داجیا اب ات تسا شلات رد هدش هئارا لدم ؛تسا صخشم لااب لکش رد هک روطنامه صخاش نامه عقاو رد ازجا نیا .دیامن صخشم نآ ار یلصا یازجا اب نوگانوگ عماوج رد صخاش نیا .تسا هیرظن ره یاه
هنیمز رد اب عونتم یگنهرفو یسایس و یعامتجا یاه یاه ماظن عاونا همه رد هنومن ناونعب .دنتسه جارختسا لباق یتوافتم تاج
1 - دورو تفگ یاضف هب و
وگ
،اهرظن راهظا ندوب مهف لباق(
،اهراتفگ تقیقح یتسار شریذپ
هتفگ یتسرد و نیفرط یاه
)یراجنه 2 - هب یاضف ندمآ دوجو
تیمیمص 3 - تاساسحا زاربا
4 - اهزاین زاربا
یسربر یزاجم یمومع هزوح ریثأت یگنوگچ بر
یسایس تکراشم سابع مرکا
نای ناراکمه و
هناسر روطنیمه .میراد ار شار رظن دروم یسایس تکراشم عاونا زا یکی ام یسایس یم ار نوگانوگ عماوجرد یعونتم یاه
ناوت
نوگانوگ و توافتم یعامتجا یاه هنیمز رد لدم نیا هکنیا .داد رارق یسررب دروم و صخشم یم
هرهب دروم تاقیقحت رد دناوت
هفل ؤم قوف لدم رد .تسین راظتنا زا رود دریگ رارق ،مه اب رادانعم طابترا رد اه هناسر و یمومع هزوح و یسایس تکراشم یاه
هناسر ،لدم قبط .دنراد نامزمه و یواسم ریثأت صخاش اب اه
یم اوتحم عونو نازیم یاه ار تیمیمص و وگو تفگ یاضف دنناوت
ا یم رگیدکی هب ناشیاهزاین و تاساسحا زاربا هب نیفرط هک یا هنوگ هب دیامن داجی یم اج نیا رد .دنزادرپ
نیا رد رگا تفگ ناوت
هناسر قیرط زا ثحابم نیا تیوقتاب ؛دشاب یسایس تکراشم هژیو هب یسایس لیاسم اه وگو تفگ زکرم یمومع هزوح هزوح رد اه
م )یمسر تردق زا جراخ هزوح(یمومع یم شلات لدم نیا رد .ددرگ یسایس تکراشم تیوقت و اقترا هب رجن
داجیا دنیارف دوش
یعامتجا یسدنهم صوصخ رد یدیدج تاقیقحت .دوش هداد ناشن یزاجم یمومع زوح رد کرتشم یسایس شنک و کرتشم لمع یم سرواتم دندقتعم یخرب .تسا هدش ماجنا یربیاس یاضف رد یمومع هزوح یزاجم یاضف دناوت
تلاماعت تهج رد یبسانم
تیلباق زا هدافتسا اب ناوتیم هک یا هنوگ هب .دشاب نوگانوگ یاه هزوح رد یزاجم یعامتجا داجیا ار یزاجم نما یاضف نآ یاه
.دوش رسیم ....و شزومآ ،یداصتقا تیلاعف ،یگدنز نآ رد هک دومن
نخس ماجرف نامه رب هب یدایز ناققحم ،دش هتفگ نیا زا شیپ هک روط هتخادرپ یسایس تکراشم رب یزاجم یمومع هزوح تاریثأت یسر
.دنا
یم هک اعدا نیا دیاش هعسوت زا معا عماوج همه رد میناوت
هناسر رد ار یبولطم یمومع هزوح ،هعسوت لاح رد ای هتفای یعامتجا یاه
یمن رضاح رصع رد نونکا اما ؛دشاب هفازگ یفرح ،مینک داجیا ییامهدرگ ناوت
ف یزاجم یاه هزوح رد یلمارف و یلمور
یاه
تسایس تیامح ای تفلاخم رد و فلتخم تاعوضوم رد هک ار نوگانوگ تیعضو و اه
یم خر فلتخم یاه .تفرگ هدیدان ،دهد
نیب حطس رد یزاجم تاعمجت زا یرایسب ضیعبت تاعوضوم ،نانز قوقح ،ناکدوک قوقح ،رشب قوقح تاعوضوم زا یللملا
گ لکش ... و یتیسنج و یداژن یم و هتفر
یمن نینچمه .دنراد دوجو ناهج رسارس زا ینلااعف ،نآ رد هک دریگ نیا تردق هب ناوت
تسایس زا تیامح ای تفلاخم رد تاعمجت تلود یاه
نیا زا .درک دای مه یلم سایقم رد اه یمن ور
ناکما مدع رکنم هرسکی ناوت
لکش هناسر رد یمومع هزوح یریگ رگید یوس زا .دش یعامتجا یاه
داوس حطس ،تورث حطس رد توافت دننام یددعتم لیلاد هب
هعسوت ،یهاگآ و هعسوت نازیم ،تنرتنیا هب یسرتسد نازیم ،یگتفای
یمن نوگانوگ عماوج ... و یسایس یگتفای یارب هخسن کی ناوت
لکش ناکما یارب عماوج همه هناسر رد یمومع هزوح یریگ
نیا زا .تفرگ رظن رد یعامتجا یاه اطم رد ور
هب طوبرم تاعل
هناسر دنچ یسایس تکراشم و یمومع هزوح و دیدج یعامتجا یاه شیپ
طرش یم داهنشیپ مهم :دوش
1 - هنیمز زا قیمع و حیحص مهف و فیرعت هناسر نیا ناربراک هک یسایس و یداهن و یعامتجا یاه
یب .دنراد رارق نآ رد اه کش
هنیمز نیا رگید هعماج هب تبسن هعماج ره رد اه هب هجوت ،یملع یانتعا لباق و تسرد جیاتن هب یبایتسد یارب و تسا توافتم
هب اهنآ یگژیو و صاخ روط .تسا یرورض یرما ،نآ درف هب رصحنم یاه
2 - شوخ هاگدید رب یراشفاپ و بصعت زا یرود لکش ناکما هرابرد هنانیبدب ای هنانیب
؛یزاجم یاضف رد یمومع هزوح یریگ
نیا علاطم رد ققحم هک یم دنک تیوقت ار نآ شتاعلاطم لوط رد و دریگ شیپ رد ار هاگدید کی اجیب بصعت اب شتا
تحص هب دناوت
.دزاس دراو یدج یبیسآ جیاتن یتسرد و 3 - هناسر نیا ناربراک داوس نازیم و یهاگآ حطس زا قیقد یبایزرا یب ؛اه
مهم زا یکی کش هفلؤم نیرت
اب طبترم شهوژپ رد اه
هناسر بایزرا ،اه عماوج رد ناربراک رگید هب تبسن یکدنا داوس ناربراک ،عماوج زا یخرب رد .تسا ناربراک یهاگآ و داوس حطس ی
داوس زا یهجوت لباق نازیم هب ،داوس و یهاگآ زا ییلااب حطس زا یرادروخرب نمض ناربراک ،رگید یخرب رد اما ؛دنراد رگید هناسر هرهب یا یم بجوم دوخ نیا هک دنتسه دنم دوش
تفایرد کی و دریگ رارق هناسر رد هفرط ود لماعت کی رد ربراک و هدننک
فرصم هناسر زا هدیسر رابخا و تاعلاطا حیحص و قیقد یبایزرا هب ناربراک داوس بولطم حطس نینچمه .دشابن فرص هدننک
یم ینایاش کمک .دنک
4 - تخس تاناکما زا قیقد دروآرب و هجوت مرن و یرازفا
رب ینتبم یرازفا رد ضیعبت ؛هعلاطم دروم هعماج رد تنرتنیا هکبش
تخس تاناکما هب یسرتسد مرن و یرازفا
تاناکما هب هعماج کی تیعمج زا یتمسق ای عماوج یخرب یبایتسد عناوم زا یکی ،یرازفا
