Iranian Journal of Public Policy
2023 , Vol. 9 , No. 1 , 9-21
Https://doi.org/10.22059/jppolicy.2023.92984
Copyright © 2023 The Author. Published by Faculty of Law & Political Science, University of Tehran.
This Work Is licensed under a CreativeCommons Attribution-NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0) R E S E A R C H A R T I C L E
Theorizing in Political Science and Public Policy (The First Part)
Kioomars Ashtarian
Associate Professor of Public Policy, University of Tehran, Tehran, Iran
Corresponding Author’s Email: [email protected]
Received: 8 August 2022 Accepted: 13 February 2023
A B S T R A C T
This article seeks to explain the technical considerations of theorizing in political science and public policy. One of the achievements of this article is its educational aspect and enlightenment regarding the hierarchical, accumulative and generalization aspect of theorizing. The word "theory" in Old French linguistics means a group or a category: “Des Théories d'hommes et de femmes”. Theory is a group of hypotheses that display a coordinated parade like military groups and sometimes support each other's military confrontation. Theory is also a group of propositions that use each other to explain phenomena in a coordinated manner. Another aspect of this article is demonstrating how big data and artificial intelligence can challenge the manner in which researchers develop their theories to explain social phenomena.
Keywords:Theorizing, Propositions, Political Science, Public Policy
همانلصف یمومع یراذگتسایس
هرود 9 هرامش
،1 ، راهب 1402 ص
.تاحف 21 -9
Https://doi.org/10.22059/jppolicy.2023.92984
هیرظن یراذگتسایس و یسایس مولع رد یزادرپ )لوا شخب( یمومع
نایرتشا ثرمویک
ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد یمومع یراذگتسایس رایشناد
هدنسیون ۀمانایار :لوئسم
:تفایرد خیرات 17
دادرم 1401
:شریذپ خیرات 24
نمهب 1401
هدیکچ
هیرظن ینف تاظحلام حیرشت یپ رد هلاقم نیا یارب ار ملع دیلوت هنیمز دناوتب ات تسا یزادرپ
یاهدرواتسد زا یکی .دیامن مهارف نارگشهوژپ
هلاقم نیا
، هعومجم و یبتارم هلسلس هجو هب تبسن یرگنشور و نآ یشزومآ هجو هیرظن یا
هژاو .تسا یزادرپ
« یروئت » نابز رد نهک یسانش
هتسد نوچمه .تسا هتسد یانعم هب یوسنارف یم شیامن هب ار گنهامه هژر کی هک یماظن یاه
اگ هب و دنراذگ ار رگیدکی یماظن ههجاوم ه
یم تیامح هتسد زین هیرظن ،دننک
هرازگ زا یا هدیدپ نییبت و حیضوت یارب ار رگیدکی هک تساه
یم یرای گنهامه یتروص هب اه هجو .دنهد
هیرظن ییاسانش ،هلاقم نیا رگید هیرظن لیذ رد یتسایس یاه
هیرظن و ییوس زا یعامتجا مولع یاه ایس یاه
ا یمومع یراذگتس رگید یوس ز
.تسا
یشهوژپ هلاقم .
یدیلک ناگژاو
هیرظن: هیضرف ؛یمومع یراذگتسایس ؛یسایس مولع ؛یزادرپ .
یهرظن ایس و یسایس مولع در یزادپر )لوا شخب( یمومع یراذگتس
نایرتشا ثرمویک
همدقم هیرظن یگنوگچ و هیرظن یفرعم یپ رد هلاقم نیا زا ینوگانوگ فیراعت تسخن دوصقم نیدب .تسا یسایس مولع رد یزادرپ
حوطس حیرشت هب سپس و هدومن نایب ار نآ یاهدرکراک و هیرظن هیرظن نوگانوگ
یعامتجا مولع رد و یسانش شور رد یزادرپ
ناشن ،ًلاوا هلاقم نیا رد هدنسیون هژیو مهس .میزادرپ یم یسایس مولع رد هژیوب هیرظن کینکت نداد
هب نتخادرپ قیرط زا یزادرپ
لاثم هلیسوب نآ حیرشت و هیرظن نوگانوگ حوطس د شخب رد ًایناث .تسا یسایس مولع زا یعونتم یاه
هلاقم مو هیرظن زا ثحب اب ،1
هیرظن حوطس رگید زا یتسایس هیرظن یتایلمع و یموهفم کیکفت ترورض هب تبسن یرگنشور رد یعس یتسایس یزادرپ
هتخادرپ هیرظن هک میراشفاپ هتکن نیا رب و میهد ناشن یرتشیب حوضو اب ار یتایلمع دعب میناوتب ات میا دنناوت یم یتسایس یاه
هیرظن هب نامزمه یارب دراوم زا یرایسب رد و لاح نیع رد .دنوش هداد عاجرا و هدش فوطعم رتلااب حوطس رد ینوگانوگ یاه
.دریذپ تروص تموکح رد کیژولوئدیا ای یسایس ای یراتخاس یساسا تاحلاصا ات دش رظتنم هک تسین یزاین یتسایس شنک ،ًاثلاث هوبنا هدیدپ زا ثحب اب -
هداد رثا رد هک یعونصم شوه و بلاقنا
زا یا هنوگ تسا هتفای شرتسگ لاتیجید شور ییارگدرف
یتخانش هیرظن رد2
یم جیورت یزادرپ هوبنا هدیدپ .دبای
- یتلود تیریدم و یراذگتسایس ،یقوقح ،یتخانش شور ییارگدرف هب هداد
یم نماد یراذگتسایس ات نآ داعبا و دنز تسایس ات یملع تسایس زا نوگانوگ یاه
ادیاپ هعسوت یاه .تشاد دهاوخ همادا ر
یصصخت تایبدا رد هیرظن زا یفیراعت یوسنارف گنهرف
« تربور » یم ام هب هعومجم هیرظن هک دزومآ هدیا زا هتفای نامزاس یا
هنیمز کی هک تسا درجم میهافم و اه
یم رارق دوخ عوضوم ار هژیو یم نشور و حیرشت ار نآ و دهد
هژاو ،گنهرف نیا .دزاس میهافم و اه
هلصافلاب ار هیرظن هیاسمه
یم یفرعم فافش ار دوخ فیرعت دناوتب ات دنک
هژاو نیا .دنک رت موهفم :زا دنترابع اه
نیرتکد ،3
متسیس ،4
زت ،5
گنهرف .6
« تربور »
یم فیرعت نینچ هاتوک یناگژاو اب ار هیرظن هژاو یهارمه و دربراک نینچمه :دنک
« یرظن ظاحل هب
7» : ینعی]
ای نتفرگرظن رد[
هنوگ هب شسرپ کی اب ههجاوم رگید نایب رد .تسا نکمم ریغ لمع رد اما تسابیز یرظن ظاحل هب :ًلاثم .یعازتنا و درجم یا
« تربور » هموظنم ار هیرظن هیضرف زا لکشتم )یمتسیس( یا
تخانش ،اه یم یفرعم یقطنم دعاوق و هدش یسراو یاه
رد هک دنک
یم حرطم یملع هزوح کی هیرظن دننام .دوش
هعومجم یضایر هعومجم هیرظن ،نخس رگید هب .اه
تخانش زا یا هتفای نامزاس یاه
گنهرف هک یداضتم هژاو .تسا )متسیس( هموظنم کی تروص هب
« تربور » هژاو درب یم راک هب هیرظن یارب
« یلمع
8» زا و تسا
هیرظن فیرعت رد ور نیمه یم زادرپ
هیرظن هک دیوگ خ عوضوم کی رد هک تسا یسک زادرپ
تخانش رب هژیوب ار دوخ ّمه صا
یم فورصم یدربراک و یلمع هن و یعازتنا و درجم هیرظن هژاو اذل .دراد
لباقم رد ار زادرپ
« رو نف
9 » یم رارق ،نایاپ رد .دهد
گنهرف رد ار هیرظن زا نهک یبدا فیرعت هک دوب دهاوخ بلاج رایسب
« تربور » :میوش روآدای
« هیرظن » دارفا هورگ زا تسترابع ی
یم یورشیپ مه رس تشپ هک مه رس تشپ نوتس هب نتفر هار ؛یدعب ؛مه رس تشپ ؛دننک
جیردت و دنیآرف ؛10
ریخا فیرعت نیا .11
هیضرف موهفم یبوخ هب یم راکشآ دراد دوجو هیرظن رد هک ار هتسویپ مه هب و مه رس تشپ یاه
هیضرف ییوگ .دنک زا یهورگ اه
یم مه رس تشپ هک دنتسه دارفا !!دنیآ
) 12 1989 Alain Rey,
یسیلگنا گنهرف اما .)
« رتسبو
» ار هیرظن ،
« ینهذ همانرب کی
13 » ای
« تروص هدیدپ یخرب یساسا لوصا یدنب هدش یسراو یدودح ات هک هدش هدهاشم یاه
دنا » یم فیرعت هیرظن ،فیرعت نیا رد .دنک
سا ییاه هژاو نامگ و ضرف ،نیمخت ،نظ .رنه کی ای ملع کی لوصا زا تسترابع گنهرف رد هیرظن هژاو یگیاسمه رد هک ت
1 - هلاقم ناونع هب هدنیآرد شخب نیا یا
.دش دهاوخ رشتنم ازجم 2- Methodological Individualism
3- Conception 4 -Doctrine 5- System 6- These 7- En Thèorie 8- Pratique 9- Technicien 10- Défilé 11- Procession
12- Des Théories d'hommes et de femmes 13- A Speculative Plan
همانلصف س یمومع یراذگتسای
هرود 9 ، هرامش 1 راهب،
1402 احفص .
ت 21 -9
« رتسبو » تسا هدمآ
(Webster, 1990)
یم هدهاشم . هک دوش
« رتسبو » کی هیور و راک زرط هن و یلک و یساسا لوصا ار هیرظن
یم فیرعت ملع هبرجت رب رظان ،لوصا نیا .دنک
هیور و کینکت و راک زرط و1
انبریز نیا .تساهنآ یانب ریز و تسا ملع کی یاه اه
فیرعت نیا هتبلا .ینیقی و یعطق رما کی هن و دنتلاامتحا و سدح و هنامگ دح رد ًاتدمع و ًلاومعم هتبلا فیرعت چیه دیاش و اه
هیرظن هک ارچ تسین عماج و لماک یرگید هدرتسگ نانچنآ یزادرپ
یم ششوپ ار ینوگانوگ تاعوضوم و تسا عونتم و هک دهد
یم یتخس هب دحاو فیرعت کی دناوت
هدیدپ کی زا یفیصوت ای حرش ،قیقدریغ و هداس نایب هب هیرظن .دریگرب رد ار یگدرتسگ نیا
هدیدپ نیب طباور ای اه هدیدپ نیب یلولعم و یّلع طباور نایب هب یّلع هیرظن کی .تسا هدیدپ کی لماوع ای للع زا یحیرشت ای اه
یم عومجم ای کی زا یلیصفت و حرش یفیصوت ،هیرظن کی و دزادرپ ه
یم نایب ار اه هدیدپ زا یا ؛تسا هدیا ای رظن کی هیرظن .دنک
یم یگداس نیمه هب ار هیرظن ۀرهوج هک دنچ ره !یناسآ نیا هب هن اما ،یگداس نیمه هب فیرعت نیا هب دیابن اما درک نایب ناوت
هیرظن کی هرهوج .درک افتکا هداس و طباور نایب هب اه هدیدپ حیضوت یارب هک تسا هلمج کی
نوناق یم اهنآ نیب یدنم .دزادرپ
هب
لماک ینایب ناماس ،مظنم هک تسا یتانایب هعومجم هیرظن ،رت
هعومجم .دنطبترم مه هب و هتفای هک تسا تلامج و تاراهظا زا یا
هدیدپ ای هدیدپ کی یم نییبت و حیرشت ام یارب ار ییاه
ناماس و یگتسویپ و طابترا .دنک ب تلامج هعومجم نیا ندوب دنم
رایس
هیرظن .تسا مهم ( دنتسه هبرجت و نابز نیب یلپ اه
McDonald & Steinberg,2008: 4
رادانعم یطابترا تلامج نیا زا کی ره )
یمن ضقن ار رگیدمه ،دنراد مه اب یرگید یارب یرتچ هیرظن کی تلامج زا یخرب هاگ و دنرگیدکی هناوتشپ هکلب دننک
هب .دنا
لماک ینایب هعومجم هیرظن ،رت
ا هرازگ زا ی مه لمکم هک تسا هتسویپ مه هب یاه
هبنج زا ار هدیدپ کی و دنا حیضوت نوگانوگ یاه
یم وگزاب ام یارب ار نآ رب مکاح طباور و هداد .دننک
« لتراه نآ » یم یراتخم دوخ و هیرظن هلاقم رد :دیوگ
« هیرظن حلاطصا یزادرپ
هب ًافرص هاگآدوخان و قیقدریغ یلکش هب بلغا هیرظن و هراشا چیه نودب و رکفت و ندرکرکف ینعم
تیلاعف نیا قیقد تیهام هب یا
یم رارق هدافتسا دروم ،نآ یلامتحا تلاوصحم و هتفاب هیرظن کی ... دریگ
هزیمم هجو اما .تسا تلامج زا لقتسم و زاسمه یا
ساو هب هیرظن تلامج هک تسا نآ رگید نییبت هنوگ ره زا ،نآ قیقد یانعم هب ،هیرظن کی رگیدکی اب تاحلاطصا حضاو یانعم هط
ار نآ ًلاومعم هک یدنیآرف قیرط زا یرظن تاحلاطصا نیا ... دنطبترم
« عازتنا » یم یم دوجو هب ،دنمان دیآ
( »
Ibid: 47-48
)
هیضرف هباثم هب هیرظن یناکلپ یاه
ینف یکدنا ار نایب هعومجم لکش هب هیرظن هک مییوگب و مینک رت
پ مه هب تایضرف زا یا یم هئارا هتسوی
تروص هب هاگ هک دوش
تیامح یکی یقفا تروص هب هاگ و تسا یرگید ضورفم یکی یناکلپ یلک یحطس هک هیضرف ره ینعی .تسا یرگید هدننک
رت
هلپ دراد هیضرف یارب تسا یا مک یحطس هک یا
یم عورش لااب هلپ زا .دراد یلک رت نییاپ هلپ هب و مینک
یم رت ییوگب حماست هب ؛مییآ م
.درادن یجراخ دوجو هیضرف زا یادج ًاساسا هیرظن سپ .نآ تایئزج ات عوضوم کی تایلک زا و نیع نیمز هب نهذ نامسآ زا هیضرف هاگ ،تسا هیضرف تسه هچره هیضرف هاگ و یلک یا
هک تسا ور نیا زا مه .صاخ هدیدپ کی هب فوطعم و یئزج یا
نییبت هک هداس هلمج کی هب هاگ هیضرف کی هدننک
یم هتفگ زین هیرظن تسا یم لاثم ؛دوش
هیرظن ای تیبسن یمومع هیضرف :مییوگ
یم هتسیرگن لقتسم تروص هب هداس هلمج نیا هک هاگنآ .تیبسن یمومع یم هیضرف نآ هب دوش
اب دنویپ رد هک هاگنآ و مییوگ
یم هدید نآ نیسپ و نیشیپ دعاوق و تاراهظا و تلامج یم هیرظن نآ هب دوش
.مییوگ
« رظن یسیلگنا لثم( یعیبط نابز اب هک تای
یعونصم نابز ای -
یم دوخ هب یلصا لکش هس ،دنوش یم هیارا )یضایر یسانشدامن لثم هعومجم کی ،نیناوق هعومجم کی :دنریگ
هرازگ ای ،هعوضوم لوصا ،فیراعت تافیصوت هعومجم کی ؛اه
یّلع یاهدنیآرف ( »
Ibid: 4
تروص هب دوخ نطب رد هیرظن کی .)
راکشآ یم هئارا ناسنا تخانش هوحن و ناهج تخانش هوحن هرابرد یتواضق ناهنپ ای نطب رد ناهنپ ای ادیپ تروص هب هیرظن .دهد
ناهج کی دوخ تفرعم شیارگ و ینیب
تواضق ینهذ ای یلقع ،یسح ،یبرجت زا معا تخانش عون هراب رد عقاو هب و دراد هناسانش
یم فرعم حطس عقاو هب هیرظن نلاک حطس .دنک ت
ِعون راتفر تخانش هرابرد تواضق کی هئارا ،لاثم ناونع هب .تسا نآ یسانش
یم هیرظن رتدرُخ حوطس .تسا هیرظن زا نلاک حطس کی ناسنا هزوح دناوت
تسایس راتفر لاثم ناونع هب :دریگ رب رد ار یصاخ یاه
هدیدپ نیب طباور ،ود ره ،هیضرف ای هیرظن .صاخ هزوح کی رد روشک کی یجراخ اه
یم حیرشت و فیصوت ار طباور هاوخ ؛دننک
نلاک یحطس هیرظن هک توافت نیا اب .یگتسبمه طباور ای یلولعم و یلع هدیدپ نیب طباور و دراد رت
یم لماش ار یرتشیب یاه .دوش
1- Practice
یهرظن ایس و یسایس مولع در یزادپر )لوا شخب( یمومع یراذگتس
نایرتشا ثرمویک
میسقت هب دیاب هتبلا یفیصوت اه هیرظن یخرب :درک هراشا زین یرگید یدنب
- یلولعم و یلع طباور ینعی ،دنا ینییبت ار یگتسبمه ای
یم نایب ینعی ،دنا یزیوجت زین یخرب و دننک ساسا رب
یم ناهج زا هک ینییبت ای ریسفت ،حیضوت و اه هیصوت هئارا هب دنهد
« دیاب هچ
ییاهدرک » یم .دنزادرپ
یگژیو هیرظن یاه یگژیو دیاب هیرظن کی تشذگ هچنآ رب انب یملع لماکت دنیآرف رد دناوتب ات دشاب هتشاد ییاه
هیرظن .دنک افیا شقن دیاب زادرپ
:دناوتب و دنک تیاعر ار مزلا کیژولودتم تاظحلام 1 - شسرپ شسرپ هب خساپ طقف هیرظن .دیامن هئارا هعماج و ناهج صوصخ رد ار دوخ درف هب رصحنم ای/و یساسا یاه زا یاه
یم هیرظن .تسین هدش نییعت شیپ شسرپ دناوت
هژیو لئاسم و اه دیامن حرط ار یا
نارگید نونکات هک دراذگ تشگنا یتلاکشم رب و
هیرظن کی ًلاثم .دنا هدوب لفاغ نآ حرط زا نیب طباور هصرع زادرپ
یم للملا شسرپ دناوت تیونعم زا تلفغ صوصخ رد ار ییاه
هیرظن و تایبدا رد یزادرپ
نیب طباور یاه نییبت نآ یارب و هدومن حرط للملا
نیرتکد و هئارا ییاه شیپ ار ییاه
ورنیا زا .دیامن داهن
خساپ دناوتب دیاب هیرظن کی خساپ نیا .دنک حرطم زین ار دوخ درف هب رصحنم یاه
زا دناوتب ات دشاب یلک رایسب و مهبم دیابن اه
یأر هب ریسفت دنمک .دهَرِب نوگانوگ یاه
2 - یم هئارا هیرظن کی هک یخساپ هدرتسگ ًاتبسن رامش دناوتب دیاب دهد
و تادهاشم زا یا هدیدپ
نایب هب .دهد حیضوت ار هباشم یاه
هیضرف هک دشاب هتشاد ار تیلباق نیا دیاب هیرظن ،رگید نییبت ار اهدادیور و دهد هئارا هیقافتا عیاقو اب هطبار رد ار ینوگانوگ یاه
.دنک 3 - هیرظن هک تسانعم نادب یداقتنا تیفرظ .دشاب هتشاد یداقتنا تیفرظ و اهرایعم اب دیاب یزادرپ
لباقریغ و نشور و حضاو لوصا
نآ ناوتن هک تسین گنگ تانایب و تایحطش ،هیرظن .داد رارق دقن دروم اهرایعم نامه ساسا رب ار نآ ناوتب ات دوش نایب یلیوأت .درک دقن ار 4 - یتایلمع تیفرظ دیاب هیرظن صخاش )ناکملاا یتح( و اهریغتم ای میهافم اب دناوتب و دشاب هتشاد ندش
هب ییاه عیاقو حیضوت
.دزادرپب عامتجا ینیع و یراج 5 - .دنشاب هتشاد ار مزلا یگتسویپ و هدوبن رگیدکی اب ضقانت رد نآ یازجا و رصانع ،میهافم
6 - یتح هیرظن رگید دییأت و یفن نیب فاکش رد ار دوخ ًافرص و دشابن یشنکاو و هنلاعفنم ناکملاا هیرظن ًلاثم .دنکن حرطم اه
ن نم هک دیوگن .ود نیا نیب یزیچ هکلب نآ هن متسه نیا ه
7 - خساپ ات دراپسن هعقاو ثداوح هب ار دوخ و دشاب رادروخرب مزلا للاقتسا و تیوه زا هیرظن تیوه زا زین نآ زا جرختسم یاه
.دشاب رادروخرب مزلا سپ
« هتفای نامزاس هعومجم هیرظن کی هرازگ زا یا
هک ار ناهج زا یشخب یاهزرم هک تسا ییاه دراد نآ نییبت رد یعس هیرظن
یم صخشم لامتحا تاریمعت ای اور ناهج نیناوق هاوخ( یلک لوصا لماش ؛دنزاس
یم )هنایارگ یلصا یاهریغتم ای لماوع هک دوش
یم کمک رگشهوژپ هب هک ار دوش یم هتخانش هیرظن ورملق هک ار ناهج زا یشخب ینعی( دنک یهدنامزاس ار دوخ تادهاشم دننک
امن فیصوت یمرب رد )دی
یدنمنوناق ای اهوگلا ؛دریگ یم نیمأت ار تامیمعت و نیناوق رد هدش نایب یاه
نییبت ناونع هب بلغا هک( دنک
یم هتخانش یلولعم و تلع شیپ )دوش
ینیب یم ییاه یم هک دنک هرابرد یرخآ یاعدا نیا .دنشاب یربج ای هنایارگ لامتحا دنناوت
شیپ مولع هفسلاف زا یخرب ار ینیب دنریذپ یمن یعامتجا
( »
Chernoff, 2005
.)
هیرظن دنناوتب ات دنا هدش زکرمتم یمومع یراذگتسایس دنیآرف رب ناگدنسیون یخرب یمومع یراذگتسایس هزوح رد هک ییاه
هیرظن ،ریتاباس لپ .دنشخب هعسوت و میکحت ار دنتسه یمومع یراذگتسایس یاهدنیآرف اب طبترم دنیآرف دروم رد ار ییاه
ایس هدرک ییاسانش یراذگتس بوچراچ ،یعامتجا تخاس بوچراچ ،یا هطقن نزاوت هیرظن ،هناگدنچ یاه نایرج هیرظن( تسا
هک )تسایس دروخزاب هیرظن ،اه یروآون راشتنا ،هعسوت بوچراچ و یداهن لیلحت ،یتسایس تیاور بوچراچ ،یتیامح فلاتئا طیارش لقادح زا یا هعومجم یقطنم روط هب وا داقتعا هب ار هیرظن کی یاهرایعم هک تسا نآ تسخن طرش :دنک یم هدروآرب ار
یم هدروآرب یم نایب لیصفت هب ار تاضورفم ،دنک یم صخشم ار قیقحت هزوح( دننک
میت کی یاضعا نیب ار یکرتشم ناگژاو ،دنک
همانلصف س یمومع یراذگتسای
هرود 9 ، هرامش 1 راهب،
1402 احفص .
ت 21 -9
یم مهارف یتاقیقحت هیضرف ،لوصا بلاق رد حضاو روط هب ار میهافم و دنک
زگ و نومزآ لباق یاه هرا
طبترم مه هب و فیرعت اه
یم هیرظن نیا هک تسا نیا مود طرش .)دنک ناشن اه
یبرجت یاهدربراک و یرظن هعسوت قیرط زا لاعف یتاقیقحت همانرب کی هدنهد
هدرتسگ ًاتبسن هنماد یاراد ،هکنآ موس طرش و تسا ریخا یراذگتسایس دنیآرف زا یهجوت لباق شخب حیضوت لابند هب هک دنتسه یا
سا ت
(Green et al, 2022)
.
هیرظن و هبرجت یزادرپ
هبرجت رد هشیر نآ یروآون و هیرظن کی تلاصا موهفم ناوت رد و رگشهوژپ کی یاه
زا یکی ام رظن زا هبرجت .دراد وا یزاس
هیرظن رد یساسا رصانع یمن .تسا یزادرپ
هیرظن هب هبرجت نودب ناوت تسگ ،هبرجت زا ام دوصقم .دومن مادقا یزادرپ
و تسا هدر
یم ینهذ براجت و )هملک صخا ینعم هب( یتایلمع براجت لماش هزوح رد و عامتجا و تسایس نوچ یروما رد هژیوب .دوش
هیرظن یمن عماوج هرمزور عیاقو هب فوطعم یاه دیاب یعامتجا مولع رگشهوژپ کی ورنیا زا .تفرگ هدیدن ار هبرجت شقن ناوت
اد لاعف روضح هرمزور لمع رد دناوتب هیرظن زا یرایسب .دشاب هتش
ضرف شیپ اب و هدومن هدهاشم ار دوخ فارطا روما نازادرپ ییاه
هیرظن هب و هتخیمآ مه رد دنا هتشاد هک هتخادرپ یزادرپ
نیا زا .دنا هیرظن یسایس و یعامتجا رتسب شقن ور
.تسا مهم رایسب اه
یمن یعامتجا رتسب رد هک ار یسارکومد صوصخ رد هیرظن کی ناوت -
تساک و مک یب تسا هدش هدرورپ نیمز برغم یگنهرف
یگژیو اب یقرش هعماج کی رب هیرظن ناسنیدب .درک لامعا ینید یاه
اب نآ حیقنت و قیفلت و هدهاشم زا هک دراد یلحارم یزادرپ
شیپ ینف نایب هب .دبای یم همادا تادهاشم رگید اب نآ بیکرت و نآ ینهذ لیلحت اب و زاغآ اه ضرف اومه رت
سایق زا یبیکرت هر
هیرظن دنیآرف رد یتشگرب و تفر تروص هب ارقتساو هداس راچد دیابن و دراد دوجو یزادرپ
یم هک درک نامگ و دش یشیدنا ناوت
کی ییارقتسا اب هیرظن ءارقتسا زا کفنم یسایق ای ،سایق زا غراف و هبناج
هجیتن نخس نیا .دومن یزادرپ یزادرپ هیرظن رد هژیو یا
سایس رد هبعش و دراد یمومع یراذگت هیرظن رد یا
حرط هیرظن هب نآ زا هک دروآ یم دیدپ یزادرپ یم دای1
ار نآ ام هک دوش
« هیرظن
یتسایس » یم هژیو لدم هب فوطعم یتسایس هیرظن .میمان رد لاثم ؛تسا صاخ عوضوم کی رد هتسباو و لقتسم یاهریغتم اب یا
ت تسایس ای یزرواشک تلاوصحم هعسوت تسایس هطبار یتسایس هیرظن .یرگید صاخ عوضوم ره ای یلیدبت عیانص هعسو
یا
یم رارقرب )یراذگتسایس زا ام فده( هتسباو ریغتم کی و )یتسایس هلخادم( لقتسم ریغتم کی نیب ار یّلع میمصت هدیدپ ینعی .دنک
یمومع یراذگتسایس یروحم عوضوم هک یم یسررب صاخ عوضوم کی رد ار تسه
ادب نیا .دنک هیرظن زا هک تسانعم ن
یاه
هزوح رد میمصت تخاس رب هک هباشم یاه هیرظن و هناگدنچ یاه نایرج هیرظن ای یماح فلاتئا بوچراچ نوچمه یرتلااب حطس یم هلصاف دنراد دیکات تلود یم زکرمت هژیو لقتسم ریغتم دنچ ای کی رب و دریگ
تلود هلخادم یارب ار ییاوتحم یلدم و دنک
یم مهارف .دنک
هزوح هب یتسایس هیرظن رگید نایب هب یم دورو ... و تعنص ،یزرواشک ،تشادهب لاثم هزوح کی یصصخت یاه
دنک
هزوح نآ زا و یم ناماس ار دوخ ییاوتحم هلخادم اه
.تفگ میهاوخ نخس مه زاب نیا زا سپ یتسایس هیرظن هرابرد ام .دهد
هیرظن ،ناسنیدب تردق هب اهنت هن عوضوم کی رد یزادرپ
یهاگآ و تایبرجت هب هکلب یرکف .دراد یگتسب زین رگشهوژپ کی یاه
هیرظن اب و یلدمه اب ،کیدزن زا یسررب اب ،قیمع رکفت اب فشک نیا .تسا هدیدپ کی لماوع و لیلاد نایب و فشک یزادرپ
هرهب هیرظن یعوضوم صصخت و یصخش براجت زا یریگ هبرجت رگشهوژپ رگا .تسا هدروخ هرگ زادرپ
بسن یا خر هچنآ هب ت
هیرظن دشاب هدرکن هدهاشم سوملم تروصب و کیدزن زا ار نآ ای دشاب هتشادن هداد .دوب دهاوخ یحطس ًلامتحم یو یزادرپ
هیرظن هیرظن هعلاطم قیرط زا یزادرپ یزادرپ
همجرت راثآ رد هک نانچنآ ؛تسا یحطس نارگید یاه یم شیپ یا
همجرت هب افتکا .دیآ
هیرظن یزادرپ گید یاه یم نیا هب یمادقا نینچ .دراد یپ رد ار رکفت ندوب یعنصت رطخ ،ساسا نآ رب رکفت یانتبا و نار هک دنام
هتشون ،تافیلأت هعلاطم .میریگب تیراع هب دوخ تادهاشم یارب ار نارگید لقع و مینک رکف نارگید زغم اب میهاوخب هژیوب و اه
همجرت هیرظن رد ندش اناوت یارب نارگید یاه یزادرپ
یمن و تسین یفاک یساسا .دوش رکفت نیزگیاج دناوت
هیرظن رازبا نیرت یزادرپ
یم ناوج نارگشهوژپ رب ار هار رما نیا هب تبسن یهاگآدوخ ام رظن زا .تسا یدرف رکفت یم و دیاشگ
نآ تراسج دناوت رد ار اه
هیرظن قم نایوجشناد زا هتسد نآ دناوت یم نخس نیا هژیوب .دیامن نوزفا یزادرپ هیرظن و تایبدا رد قرغ هک ارتکد عط
یاه یزادرپ
هیرظن هوبنا ربارب رد هک دهدن هزاجا و دروآ دوخ هب ار دنتسه نارگید .دنوش اهر سفن هب دامتعا نودب و هتسب تسد دوجوم یاه
1- Program Theory
یهرظن ایس و یسایس مولع در یزادپر )لوا شخب( یمومع یراذگتس
نایرتشا ثرمویک
عمجم ملع هک تشاد هجوت هتکن نیا هب دیاب هریزج ره .تساهدادرارق زا یریازجلا
میهافم زا یا هعومجم یا یارب اهدادرارق و
نایرج رایسب هچ .دراد وگتفگ یم یملع و یرکف بتکم کی هب لیدبت هک یسایس نلااعف و یعامتجا یاه
کی مسینیمف .دنوش
یعامتجا تابلاطم و اهزاین هک تسا یعامتجا نایرج -
موهفم ار یسایس هعومجم و هدومن یزاس
ینهذ یاهدادرارق زا یا -
یرظن
ناماس ار م کی و هدرک یهد بتک
« یرکف - یملع » طیحم رد .دروآ یم دوجوب ار ظفح هب یزاین هکنآ زا شیب یهاگشناد یاه
ندرک
هیرظن نونف ات تسا یرورض ،دشاب تایرظن موهفم ،یزادرپ
یعامتجا قیلاع و تابلاطم لیدبت یگنوگچ ،یزاس -
میهافم هب یسایس
یگژیو و حوطس ییاسانش ،تایرظن و ن یژولدتم یلک روطب و هیرظن یاه
هیرظ .دوش هتخومآ یزادرپ
یم راک هچ هب هیرظن
؟دیآ
هیرظن و هیرظن یم مظن تخانش هب هک تسا یرازبا یزادرپ
ناکما ار شناد و ملع دربشیپ و دشخب یم ریذپ
کی ،هیرظن .دزاس
یمن رظن رد ازجم و لقتسم یتروص هب ار هدیدپ هدیدپ رگید هب ار نآ و دریگ
قیقد ریبعت هب ای اه هب رت
هدیدپ زا یبتارم هلسلس اه
یم لصتم هنیمز اما تسا ینهذ دنچ ره بتارم هلسلس نیا .دنک
یم هئارا شیوخ یللادتسا یداقن ای یبرجت نومزآ یارب ار یا ؛دهد
تیعقاو اب ههجاوم رد ار هیرظن طسب و ضبق و دییأت و در لاجم ،یداقن و نومزآ نیا .ینمض تروص هب هاوخ حیرصت هب هاوخ اه
زا(
هیضرف قیرط یم مهارف )اه
هدیدپ رد قرغ ،اما ،هیرظن نودب .دبای لماکت تخانش ناسنیدب ات دروآ زا کفنم و ییزج یاه
یم رگیدکی هدیدپ نیب یطابترا و میوش
یمن رارقرب اه هتسد ار اهنآ و مینک
یمن یدنب لمتحم یقافتا ره نداد خر ،هیرظن نودب .مینک
اذل و درادن یهیجوت هکلب و تسا ناکما زین یتخانش
حیضوت ای یتلع نایب ای یلیلد هئارا هیرظن ره ۀرهوج ،عقاو رد .تسین ریذپ
هدیدپ هیرظن رد .تسا یا هتسد قیرط زا تخانش ،یزادرپ
هدیدپ یدنب یم لصاح جاتنتسا و میمعت و هباشم یاه
دنچ ره .دوش
هتسد نیا هک تسا نکمم یدنب
میمعت و اه کما اما دنشاب هابتشا اه
یم مهارف ار ملع ناوراک دربشیپ و تفرشیپ نا :تفگ .دننک
« رای
تسا یگتفخ زا هِب هدوهیب ششوک ،یگتفشآ نیا دراد تسود
» هیرظن یایند یگفتشآ ؛ یسرج ِگناب !تسا یگتفخ ِیگفخ زا رتهب اه
هیرظن یایندرد هک یم شوگ هب یزادرپ
نابایب رد نداتسیا و یناشیرپ زا رتهب ار شناد و ملع دسر هیزجت
ییارگ یم شیپ هب1
.درب
هیرظن و هیرظن رد یروحم هتکن هدیدپ هک تسا نآ یزادرپ
یم ار هباشم یاه هنوگ هب ناوت
ِروما و درک لیلحت و هیزجت نوگمه یا
ناکما ار تخانش ،تفرشیپ نیمه و دنراد هباشم یاهتلع ای لیلاد ،هباشم ًارهاظ یم ریذپ
ای( اب تیدض ،لباقم رد اما .دزاس تلفغ
هیرظن و هیرظن )زا یم بلس ار دربشیپ ناکما یزادرپ
هیرظن نودب .دنک هدیدپ زا ام تخانش یزادرپ
ییزج روما ِیرگشرازگ هب اه
یم دودحم ِیگرمزور و دوش
« هنازور یراگن » فارشِا یاج
« نایرج یراگن » یم ار هدیدپ اهنت هن هیرظن .دریگ هزوح هکلب اه
یاه
ایس نوچمه تخانش نوگانوگ یم ار ... و یسانشناور داصتقا ،تس
یناسکی لوصا و دعاوق و یگتسبمه و دنک طبترم مه هب دناوت
یلیمکت تخانش نینچ .دننک لیمکت ار ام تخانش ،دعاوق نیا ات دیامن مکاح اهنآ رب ار هیرظن نودب یا
فشک نودب و یزادرپ
ناکما لوصا .تسین ریذپ
هیرظن کی تیلک فلتخم حوطس یگتسویپ س هیرظن حوط هیرظن لاثم .دنتسه هتسویپ مه هب ًلاومعم یزادرپ
تسد رد هک روشک کی یجراخ تسایس باب رد یا رارق موس ه
یم اتسار نیمه رد .دراد میقتسم ریغ ای میقتسم یطابترا ییلااب حوطس اب دریگ
« فونرچ درف »
توافتم حطس هس یارب ییانبم ار
یم رظن رد دوخ باتک نآ حطس ود هک دریگ
یم طبترم هیرظن هب ًامیقتسم .دوش
« شور حطس هک هیرظنرَبَز حطس موس و ؛هیرظن حطس مود ؛یراذگ تسایس حطس تسخن هدناوخ مه یفسلف ای یسانش
م ی .دوش
هلئسم ،یراذگتسایس حطس ای تسخن حطس ثحب زا هنومن کی یاه لاس رد ناراذگتسایس هک تسا یا
2002 - 2003 نآ اب وربور
قارع اب :دندوب یم زاب هیرظن هب ثحب حطس نیمود...؟درک دیاب هچ
هدس یط .ددرگ د هک یناگدنسیون هتشذگ یاه
طباور هرابر
نیب هیرظن دنا هدز ملق للملا هدرک هئارا یددعتم توافتم یاه
هنماد یرظن تنس ود .دنا نیب طباور رد راد
عقاو ،للملا و ییارگ
نیا زا کی ره لد رد .تسا ییارگنامرآ/مسیلاربیل تنس
هیرظن ،اه موس حطس ... .دراد دوجو یناوارف صخشم یاه رس رب ثحب
امتجا مولع نادنمشناد زا هتسد نآ و نافوسلیف .دنمکاح هیرظن نیرتهب باختنا یگنوگچ رس رب هک تسا یلوصا شیارگ هک یع
دنتسه ثحب نیا ریگرد دنراد یفسلف ( »
Chernoff, 2005: 17-18
.)
1- Particularism
همانلصف س یمومع یراذگتسای
هرود 9 ، هرامش 1 راهب،
1402 احفص .
ت 21 -9
همادا رد لاثم ود بلاق رد یم ثحب هب یرتشیب ینشور
:میهد
)یتسیسکرام هیرظن یاهاعدم بتارم هلسلس( یتسیسکرام هیرظن کی :لوا هنومن 1 - هدیدپ همه و دراد دوجو اعقاو یدام ناهج .دنراد یدام للع هدهاشم لباق یاه
)هعوضوم لصا(
1
2 - هدیدپ یعامتجا طباور یدام للع نیاربانب ؛دنتسه هدهاشم لباق یاه
دنراد . )یقطنم سایق ،هیضق(
2
3 - هعوضوم لصا( .تسا یداصتقا هنیمز رد یعامتجا طباور هدننک داجیا ،تامدخ و اهلااک دیلوت )یهد(نامزاس )
4 - تیلاعف رداک رد هدش هتفرگ شیپ رد ِیعامتجا طباور هزیگنا و عفانم ،تامدخ و لااک دیلوت یاه
یم داجیا ییاه ناسنا هک دنک
اه
رد هنیمز رگید یم ظفح و هدرک لقتنم دوخ اب ار نآ یناسنا تیلاعف یاه
)هعوضوم لصا( .دننک
5 - نییعت هعماج کی یداصتقا هعسوت حطس ره تسا یداصتقا هصرع رد طلسم یعامتجا طباور عون هدننک
عوضوم لصا(
)ه و
نییعت نیاربانب هصرع رگید رد طلسم یعامتجا طباور عون هدننک
ایس :تسه زین اه . ... و تملاس ،یتیبرت ،یس
( )یقطنم سایق ،هیضق
6 - یم تسد هعسوت زا یحطس هب داصتقا کی هک هاگنآ با تیکلام یانبم رب طلسم یعامتجا طباور نآ رد هک دبای
و( دیلوت راز
یم رارقرب )دوش یم یشان نآ زا هک یرادتقا لامعا م طباور یانبم رب زین طلسم یعامتجا طباور هاگنآ ،دنوش
یکلا لکش رادتقا و ت
یم )یقطنم سایق ،هیضق( .دنریگ
7 - هنوگ هنوگ هدننک نییعت یداصتقا هصرع رد رادتقا لامعا و دیلوت رازبا تیکلام طلسم فلتخم یاه زا یتوافتم طلسم یاه
هصرع رگید رد رادتقا و تیکلام طباور یم ... و تملاس ،یتیبرت ،یسایس یاه
.دشاب )یقطنم سایق ،هیضق(
8 - راذگ یم دیدپ طلسم یعامتجا طباور عون رد ار یتارییغت رگید زاف هب یداصتقا هعسوت زاف زا هعماج کی تسایس رد مه ؛دروآ
دهد یم لیکشت ار شهوژپ صخشم هیضرف هک یقطنم سایق ای هیضق( .یتشادهب تامدخ و تیبرت و میلعت رد مه و تلود و )3
9 - هدرخ دیلوت شور کی هطلس زا هعماج کی راذگ روب
هاگنب طلست اب( یزاوژ یتعنص و یراجت ،یزرواشک کچوک یاه
هک
یمن تیوقت ار یتاقبط یهاگآدوخ هیامرس دیلوت شور کی هب )دنک
هاگنب رب ینتبم یراد ردق نآ رد هک( گرزب یاه
رتشیب هشیمه ت
هدوت یسایس یرلااسردپ کی زا راذگ ،)ناکلام تسد رد ات تسا ناریدم تسد رد ارکونکت یوس هب ارگ
اب هارمه یس
یصخشریغ ف هک یقطنم سایق ای هیضق( .تسا هدیدرگ ببس ار مومع و تلود طباور ندرک
یکشت ار شهوژپ صخشم هیضر ل
یم دهد
(Gauthier, 1993)
.
... و یداصتقا ،یسایس راتفر نییبت :مود هنومن 1 - هدیدپ همه و دراد دوجو اعقاو یدام ناهج .دنراد یدام للع هدهاشم لباق یاه
)هعوضوم لصا(
2 - هدیدپ یعامتجا طباور دنراد یدام للع نیاربانب ؛دنتسه هدهاشم لباق یاه
. )یقطنم سایق ،هیضق(
3 - یم ار یعامتجا طباور )هعوضوم لصا( .درک لیلحت یدرف هدهاشم لباق یاهراتفر ساسا رب ناوت
4 - )هعوضوم لصا( .دنراد یدام للع ناسنا یاهراتفر
5 - ح یدوجوم ناسنا شجنس اب نیاربانب و تسا رگباس
میمصت رد یرگ یریگ
( .تسا دوخ یدام عفانم یپ رد دوخ یاه ،هیضق
)یقطنم سایق
6 - یم لکش ناسنا یساسا قیلاع ساسا رب هجیتن رد و دنتسه ناسنا هتخاسرب یمومع یاهداهن مأت یارب و دنریگ
ناسنا عفانم نی اه
تلود ای هدش سیسأت اه سایق ،هیضق( .دنا
)یقطنم
7 - .تسا عفانم بیقعت رب ینتبم دارفا ِیسایس راتفر و یسایس بازحا ،تلود
8 - فر نیاربانب و تسا تلود نیا عفانم ساسا رب )اکیرمآ هدحتم تلاایا تلود ًلاثم( تلود کی یجراخ تسایس تلود نیا رات
ای هیضرف( .تسا روشک نیا یلم عفانم هب یبایتسد ناتسناغفا هب هلمح رد شهوژپ صخشم هیضرف هک یقطنم سایق
لیکشت ار
یم )دهد .
1- Axiom
2- Proposition Synthétique
3- Proposition Synthétique Constituant une Hypothese Specifique de Recherche.
یهرظن ایس و یسایس مولع در یزادپر )لوا شخب( یمومع یراذگتس
نایرتشا ثرمویک
یم هدهاشم تفرعم حطس زا هیرظن ود ره هک دوش
یم زاغآ یهباشم ًابیرقت هناسانش نییاپ حوطس رد هک دنچ ره دننک
هار رت
یم ادج رگیدکی زا نییبت رد ار دوخ هدیدپ زا یتاقبط لیلحت کی هب تسخن هیرظن .دننک
ی هب مود هیرظن و اه زا ینلاقع لیلحت ک
یم روما یم یتاقبط یاه شیارگ و یگتسباو ار یسایس راتفر لماع یلوا .دزادرپ هب یبایتسد ار یسایس راتفر تلع یمود و دناد
.دناد یم عفانم یم نایب یتسیسکرام هیرظن هک اجنآ قوف لاثم رد
دراد
« نییعت هعماج کی یداصتقا هعسوت حطس طباور عون هدننک
سم یعامتجا تسا یداصتقا هصرع رد طل
)هعوضوم لصا(
اه هصرع رگید رد طلسم یعامتجا طباور عون هدننک نییعت نیاربانب و
... و تملاس ،یتیبرت ،یسایس :تسه زین
» نیب طابترا هک تسا هیضرف کی ۀرازگ نیا ،
« یداصتقا هعسوت حطس »
و
« طباور عون
یعامتجا » یم نایب ار هرازگ نیا .دنک
ترابع هب ای اه هیضرف نیا رتهب
ناوختسا و رصانع عقاو رد اه یدنب
لیکشت ار قوف هیرظن یاه
یم هرازگ نیا .دنهد هیضرف ای اه
یناینب تایضرف رب ینتبم دوخ اه یم دای تاضورفم هب نآ زا هک دنتسه یرت
شهوژپ کی رد .دنوش
نایاپ کی ای هلاقم کی شراگنرد ًلاثم یهاگشناد ضرف رب ام یلصا زکرمت همان
تروصب ار تاضورفم ور نیا زا .تسا نآ دییأت و هی
یمن رارق ثحب دروم میقتسم یم .میهد
نایاپ یرظن ثحابم بلاق رد ار تاضورفم نیا ناوت اجنآ ات هتبلا داد رارق ثحب دروم همان
هیضرف اب یقیثو طبر هک ناکما تاضورفم زا ثحب نودب ام هیضرف دییأت و دشاب هتشاد ام
رد .دشابن ریذپ نیا ریغ
یفاک تروص
هیضرف زا لکشتم هک ار دوخ هدافتسا دروم هیرظن هک تسا یعیسو رایسب هنماد ،تاضورفم .مییامن هئارا ار تسا طبترم مهب یاه
هبقع ،ینلاوط هلسلس رد ًاترورض دیابن هک دنراد تیافک دح هب و یفرع یدودح رد هیرظن ور نیا زا دمآ راتفرگ اهنآ موادم و راد
یم ناوت .دشاب تاضورفم زا یهوبنا نیزگیاج د
هیرظن نیودت دنیآرف رد ارقتسا و سایق هیرظن دنیآرف رد سایق و ارقتسا هک یتیمها هب هجوت اب هلاقم زا شخب نیا رد ثحب هب راصتخا هب ار عوضوم نیا دنراد یزادرپ
یم تفایهر هس رگربنشا و دلانود کم .میراذگ
« هیرظن هاگنآ شهوژپ
» ،
« نآ هیرظن شهوژپ هاگ »
و
« یبیکرت » نیودت یژتارتسا یارب ار
یم یفرعم هیرظن یم یسایق یتفایهر ار مود تفایهر و ییارقتسا یتفایهر ار تسخن تفایهر .دننک
تسخن تفایهر رد .دیمان ناوت
تفایهر ناونع هب هک
« ینکیب » یم هتخانش یم رارق یلیصفت ییاسانش دروم و باختنا هدیدپ کی تسخن دوش
.دریگ یگژیو سپس یاه
هزادنا و شجنس هدیدپ هداد و هدش یریگ
یم لیلحت هطوبرم یاه نیناوق هک یراتفر مهم یاهوگلا ای وگلا ناوتب تیاهن رد ات دوش
یم ار یعیبط ادتبا مود تفایهر .دنتسه هعوضوم لوصا نکیب سیسنارف ریبعت هب یعیبط نیناوق نیا .درک یحارط و نیودت دنزاس
هیرظن اب یرص یا هرازگ( ح یم زاغآ هعوضوم لوصا بلاق رد )حیرص یاه نآ و هدومن عضو ادتبا ار هرازگ کی رگید ریبعت هب .دوش
یم دادرارق ار یم هسیاقم یبرجت شهوژپ جیاتن اب ار هرازگ نیا سپس ؛مینک
هرازگ یتاقیقحت هژورپ کی یط و مینک اب ار یرظن یاه
یم تقباطم یبرجت شهوژپ یدعب ماگ رد .میهد
هرازگ تارییغت هدمآ تسدب تادهاشم ساسارب و هدومن حیقنت ار دوخ یرظن یاه
هرازگ رد ار مزلا یم لامعا دوخ یرظن یاه
یم دیکات فاشتکا رب تسخن ،یبیکرت تفایهر .مینک یشهوژپ یراتخاس نآ یط و دنک
یم یحارط هدیدپ یسررب هب ات دوش
کی یراتفر یاهوگلا قیقد فیصوت سپس .دنزادرپب اه یم رارق راکروتسد رد هدیدپ
رد و دریگ
یم هتخادرپ هدیدپ طباور نییبت هب تیاهن ( دوش
McDonald & Steinberg, 2008: 12-20
) هتشون ملع یتسیچ باتک هب یهاگن اب.
یم زرملاچ نلآ هناسانش تفرعم تاشقانم ناوت
هدهاشم چیه هک دومن اعدا نینچ و درک دراو ییارقتسا تفایهر رب ار یا ا
نودب ی
شیپ ضرف ناکما یرظن یاه هاگدید ًاساسا .تسین ریذپ
هیرظن و اه تیاده ام هدشن حقنم یاه
ماخ ۀدهاشم .تسا تادهاشم رگ
یب هیرظن چیه رگید یوس زا ؛تسانعم یمن دوجوب تادهاشم زا رذگ نودب یا
ارقتسا تیلاعف .دیآ -
تسا یکیتکلاید یتیلاعف سایق
اذگ ریثأت رگیدکی رب ود ره هک هک تسا نآ هدمع .تسا مدقم یرگید رب کی مادک هک تفگ ناوتن عطاق تروص هب دیاش .دنر
یم ینیبزاب و حقنم ود ره هدهاشم و هیرظن نیب تشگرب و تفر کی رد هک میشاب هتشاد هجوت یرظن ییوگلا هب تیاهن رد ات دنوش
هیرظن و هک نانچمه .میبای تسد عوضوم کی صوصخ رد یزادرپ
« تراهنشیا »
و
« ربنئارگ » یم هیرظن دنیآرف :دنیوگ قیرط زا یزاس
هداد نیب موادم شخرچ تروص قیقحت دروم هدیدپ دروم رد دوجوم راثآ سپس و نیوکت لاح رد هیرظن ،هعلاطم دروم یاه
یم هیرظن تیمها و تیلوبقم هدمع لیلاد زا یکی ...دریگ یکی یژتارتسا نیا هک تسا نآ یدروم تاعلاطم یانبم رب یزاس
زا
شور نیرتهب لپ یارب )شور نیرتهب هن رگا( اه
قطنم ،عقاو رد .تسا یسایق بلاغ شهوژپ و ینغ یفیک دهاوش نیب ندز یاه
هیرظن و دنتسه رگیدکی هنیآ یسایق و ییارقتسا هداد زا هدافتسا اب یدروم تاعلاطم یانبم رب ییارقتسا یزاس
یم داجیا هیرظن اه دنک
همانلصف س یمومع یراذگتسای
هرود 9 ، هرامش 1 راهب،
1402 احفص .
ت 21 -9
نیا یسایق هیرظن شیامزآ و هداد زا هدافتسا اب ار هخرچ
آ یارب اه یم لماک هیرظن شیامز
تفایهر هک اجنآ زا ،هولاع هب .دزاس
هیرظن هداد رد هشیر ًاقیمع یزاس هیرظن ،دراد یبرجت یاه
هیرظن لاامتحا یدروم تاعلاطم یانبم رب یزاس یم داجیا یا
،قیقد هک دنک
هیرظن ...تسا شیامزآ لباق و هجوت بلاج م رب یزاس
هدافتسا رب لمتشم هک تسا قیقحت یژتارتسا عون کی یدروم تاعلاطم یانب
هرازگ ،یرظن یاهراتخاس داجیا یارب یدروم هنومن دنچ ای کی زا یبرجت و یدروم دهاوش یانبم رب طسوتم هجرد تایرظن ای و اه
( .تسا
Ibid:234
.)
یرکف متسیس هباثم هب هیرظن هیضرف و میهافم ،رصانع هک موهفم نیا هب ؛تسا یرکف متسیس کی هیرظن هیضرف و میهافم نیا .دنطبترم رگیدکی اب نآ یاه
اه
یم لیکشت ار لک کی هدیدپ و دنهد
یم نییبت و هداد حیضوت ار یطبترم مه هب اما نوگانوگ یاه ،تینلاقع نوچ یمیهافم ًلاثم .دننک
شجنس ا هیرظن رد عفانم و یرگ لمع ،ناسنا یعامتجا یسایس لمع لاح نیع رد و دنراد یگتسویپ رگیدکی اب ینلاقع باختن
تسایس ،یعمج تینلاقع نوچ یمیهافم لیذ رد یمومع یاهداهن تیلاعف و یتلود شنک ،یتلود یاه
شخب یاهداهن و یبزح یاه
تهج ِلک کی یمومع یم ار هباشم و راد
دوس شجنس اب یدرف شنک رد ناسنا .دنزاس یدرف عبانم هب یبایتسد یپ رد دوخ نایز و
لیلحت زا یادج تلود کی یجراخ تسایس لیلحت .تسا یلم عفانم لابندب دوخ یلخاد ای یجراخ تسایس رد زین تلود ؛تسا حت نآ زا هک هدیدپ نیا .تسا تلود لمع رد یّلع یاهدنیآرف هب میمعت لباق یدرف لمع ِیّلع یاهدنیآرف .تسین تلود نآ دارفا ت
شور ییارگدرف ناونع یم دای )کیژولدتم مسیلآودیویدنا( یتخانش
متسیس ریز ای قوقش زا یکی دوش ینلاقع باختنا هیرظن یاه
متسیس ریز زا رگید یکی هک یمومع باختنا هیرظن ،ناس نیمه هب .تسا دراد دیکأت رما نیا رب تسا ینلاقع باختنا یاه
هعومجم نورد رد نارلااسناوید ینامزاس
گرزب هیرظن نیا .دنتسه دوخ یدرف عفانم لابندب یرادا و نیمه اب ار تلود ۀزادنا ندش
یم نییبت قطنم نیمه و میهافم روما ۀرادا رد )نارلااسناوید هلخادم( تلود هلخادم شهاک لابندب هک تسور نیمه زا و دنک
یم هدهاشم ،نیاربانب .تسا یمومع هباثم هب ینلاقع باختنا هیرظن هک دوش
هعومجم ،یرکف متسیس کی تیلاعف زا یا
یدرف یاه
هعومجم و یتلود و تسایس زا یا
هتسویپ مهب و ناسکی تروصب ار یمومع یاهداهن ینامزاس یاه یم لیلحت و هیزجت یا
و دنک
مسیناکم ناینب نآ رب ار دوخ یّلع یاه یم یراذگ
رایسب یسایس مولع و یعامتجا مولع رد یمتسیس هاگن نینچ .دنک هن ؛تسا دیفم
یم مهارف یعامتجا مولع هعسوت یارب یرازبا هک ور نآ زا هکلب تسین داقتنا لباق و تسامن عقاو ًلاماک هک نآ لیلد هب هب و دنک
هدرتسگ رامش یم ناماس ام تادهاشم زا یا
یم و دهد تادهاشم اب و درک دقن ار هیرظن نیا یاهاعدا یرتشیب یگداس هب ناوت
تبلا .داد ههجاوم هیرظن هک درک شومارف دیابن ه
یم یمتسیس یاه یب هک دنشاب هتشاد ار رطخ نیا دنناوت
ار زیچ همه دنهاوخب اباحم
هیرظن ره .دننک نییبت هتشاد رارقا هتکن نیا هب و دهدن میمعت روما همه هب ار دوخ یاعدم هک دشاب هتشاد ار ینتورف نیا دیاب یا
سایس یاهراتفر زا یشخب اهنت هک دشاب یم حیضوت ار یعامتجا ی
یفاک لیلاد و دهاوش دناوتب هک تسا یتروص رد اهنت نیا و دهد
.دهد هئارا نآ یارب
« لین کم » یم فیرعت یلک هیرظن کی یارب هصخشم هدزای کی هباثم هب هیرظن هاگدید هدننک دییأت هک دنک
:تسا متسیس 1 - یلکش هب هک دراد موهفم هدنهد لیکشت هتسه کی هیرظن کی .دنتسه رگیدکی اب طبترم لباقتم
2 - .دراد ،تسا لمع هناتسآ هک ییاج ،یعرف میهافم و یروحم میهافم اب یدلوم و هیوس ود طابترا هیرظن کی
3 - هرازگ اب و یمتیروگلا یا هویش هب هیرظن کی یزکرم میهافم مسجت لباق هیرظن رادیدپ اه نآ اب هک تسا هدش نایب یلقادح یاه
.تسا 4 - رظن کی هتسه هی هعومجم ،تسا لیلقت لباق ریغ هک دراد میهافم زا یا رییغت نودب یروحم موهفم چیه نآ رد هک میهافم زا یا
نیب زا ًلاامتحا و هیرظن یشخبرمث و هرتسگ نآ ندرب
.تسین فذح لباق یلک روط هب اه
5 - .دنشاب رگیدکی لمکم دیاب هیرظن کی رد یروحم موهفم دنچ ای ود
6 - وحم میهافم هدش حرطم نامتفگ کرتشم میهافم اب یگنهامه رد نکمم دح ات و هدش فیرعت یبوخ هب دیاب هیرظن کی یر
.دشاب
یهرظن ایس و یسایس مولع در یزادپر )لوا شخب( یمومع یراذگتس
نایرتشا ثرمویک
7 - گیدکی زا دیاب راتفگ فلتخم حوطس .دوش نایب ناسمه و هچراپکی یراتفگ بلاق رد هیرظن کی یروحم میهافم هداد زیمت ر
.دنریگ رارق هدافتسا دروم ناوخمه یلکش هب و دوش 8 - ظن یلک تایر د تقباطم لصا قیرط زا صاخ دراوم اب و دنتسه یلک رتمک هک یتایرظن اب دیاب )لااب حطس( رت
.دنشاب طابترا ر
یئزج تایرظن یناوخمه ،لصا نیا نآ یاهدربراک و رت
یم تنامض و دییات ار اه .دنک
9 - فیصوت ،ینمض ای حیرص یلکش هب ،هیرظن کی سا هدیدپ کی یایوپ تانایرج هدننک
.ت
10 - یم حرطم ار یرادیاپ تاوذ دوخ تاضورفم و دعاوق رد هیرظن کی یم مهارف نآ شجنس یارب یرایعم هک دنک
.دنزاس
11 - یم فیصوت یموهفم یاضف کی نتم رد ار اهرادیدپ ،تایرظن تبسن هدنروآ دوجو هب ینمض وحن هب نیا و دننک
نایم ی
هدهاشم ( تسا هدهاشم دروم رادیدپ و رگ
Ibid:214
.)
هنومن هیرظن زا ییاه یسایس مولع رد اه
.تسا یسایس مولع نایوجشناد هب لاتبم رگید لکش ره زا شیب و تسا لوادتم رایسب دمآ دهاوخ یپ رد هک یلکش هب هیرظن یسایس مولع ییاکیرمآ هلجم ینعی یسایس مولع تایرشن نیرتروهشم زا یکی رد هرشتنم تلااقم زا هتفرگرب تسخن هنومن ود
1
.تسا
مروت و یسارکومد هیرظن :لوا لاثم و دراگسفولوا ،ییاسد یم نایب ار هیرظن ود مروت و یسارکومد نیب هطبار لیلحت رد فسوی
هیرظن نیا زا هک( دننک ناونع هب اه
یم دای زین هیرظن و هیضرف ،تفایهر ،هاگدید .)دننک
رکلمع رب یسایس میژر ریثأت هک تسا نآ هیرظن ود نیا شسرپ
نلاک داصتقا د
تمیق تابث رب یروتاتکید و یسارکومد ریثأت عقاو رد ؟تسیچ نارحب ماگنه زا هژیوب ،ار هزوح نیا تایبدا زا یمهم شخب اه
ههد رد هعسوت لاح رد یاهروشک رد یمروت 1980
اب .تسا هدش هدیمان یتسیلوپوپ یهاگدید هیرظن نیتسخن .تسا هدرک لاغشا ،
ود زا هک یبراجت هب هجوت نیب رد هاگدید نیا ؛تسا هدمآ تسد هب هعسوت لاح رد یاهروشک یخرب رد مسینومک زا لاقتنا نار
تلود هاگدید فعض صوصخ رد یمهافت و قفاوت اهروشک نیا نادنمشیدنا تسا هدمآ شیپ رواب نیا و تسا هدروآ دوجوب ارگ
تلود هک یسارکومد زا شیب ارگرادتقا یاه تمیق ظفح هب رداق اه
نتسه اه یارب یمومع یاهاضاقت هجیتن ار مروت تفایهر نیا .د
هنیزه یم یمروت تایلام نوچ ییاه تسایس رد ار یتوافتم نارگیزاب تفایهر ود نیا .دناد
هدرک ییاسانش یلوپ یاه تفایهر رد :دنا
یم ببس ار لااب مروت یاضاقت ،ریقف تبسن هب ِتیرثکا یتسیلوپوپ هب افرص نارادمتسایس و دوش
« تردق تیرثکا قلطم »
ریبعت هب(
یم تردق هب تاباختنا قیرط زا هک ینارادمتسایس ناسنیدب .دنهد یم خساپ )لیوکوتود یم یرادرب هرهب مروت زا دنسر
ات دننک
اضاقت کیتارکومد تلود تفایهر هک یلاح رد .دشاب عیزوتزاب یارب یمومع یاهاضاقت یوگخساپ هک دننک قلخ ار ییاهدمآرد ن ار مروت یارب یم )ینغ تبسن هب( تیلا زا یشا
یم رارق نیا رب ار ضرف و دناد ناگبخن نایرتشم ًافرص نارادمتسایس هک دهد
تمیق یرادیاپان تلع دوخ و هدوب دوخ یصخش عفانم یپ رد لوپ قلخ اب رادمتسایس ِناگبخن و دننایدصتم نارادمتسایس .دنتسه اه
تفایهر نیا .دنتسه وصخ رد یتوافتم جیاتن هب اه
هدش رجنم مروت رب کیتارکومد یاهدنیآرف و اهداهن شقن ص داقتعا هب .دنا
یگژیو ،تسیلوپوپ تفایهر نارادفرط هناشن و اه
یراداوه ،اوق کیکفت و ییادج ،یتاباختنا تباقر ،یسارکومد نوچمه یداهن یاه
یگژیو هلمج زا هک( یسایس تکراشم و یسایس یاهراشف )تسا کیتارکومد تلود هیرظن یاه
یارب نارادمتسایس رب ار ی
هرهب یم داجیا یمروت تایلام زا یرادرب تلود رگا .دنک
زا بانتجا هب رداق یروتاتکید یتح و لقتسم ،مکحتسم یاه تردق اب اه
یم راظتنا دنشاب اهراشف نیا دیآ دوجوب یرتمک مروت هک دور
(Desai, 2003)
.
حلص کیتارکومد هیرظن :مود لاثم وتاسور نایتسابس
(Rosato, 2003)
هلاقم رد نیا یبایزرا یارب یشهوژپ یژتارتسا و حلص کیتارکومد هیرظن حیرشت هب یا
یم هیرظن یم نایب یو .دزادرپ
یسارکمد هک تسا یعدم حلص کیتارکومد هیرظن هک دنک یم رگیدکی اب تردنب اه
اهنآ .دنگنج
1- American Political Science Review
