PDF The Formation of Political Power and the ... - University of Isfahan

(1)

https://jhr.ui.ac.ir/?lang=en Journal of Historical Researches

E-ISSN: 2476-3306 Document Type: Research Paper

Vol. 13, Issue 1, No.49, Sprig 2021 Received: 2022-01-09 Accepted: 22/02/2022

The Formation of Political Power and the Configuration of the Almoravids Legitimacy System in al-Andalus

Mohammad Hassan Behnamfar^

Assistant Professor, Department of Islamic Education, Esfarayen University of Technology, Esfarayen, North Khorasan, Iran

[email protected]

Abstract

Almoravids, as one of the most important Islamic states in the fifth century AH, ruled Maghreb and al-Andalus. The situation in al-Andalus, after the Umayyads and the establishment of Taʼifa king, became unstable and suitable for their presence. Sovereignty in al-Andalus for the Maghreb Ṣanhāja required strengthening the power and structure of the system legitimacy. They formed the configuration of their legitimacy by superiority over the various Maghreb tribes and creating the concept of jihad, political power with the help of Maliki's thought, adoption of the title of Amir al-Muslimin, and jihad with Christians. Therefore, the analysis of the political power of the Almoravids, the structure of their legitimacy, and the process of their presence in Andalusia is important from the perspective of this research. The present analytical study tries to answer the following question: what factors led to the formation of the power structure and legitimacy system Almoravids in al-Andalus according to the conditions of the fifth century AH? The findings indicate that the Almoravids initially exploited the Maghreb's capacity for the hegemony of power and the structure legitimacy and established their sovereignty. Then, by adopting the concept of jihad against Christians and seeking help from Maliki jurists, they arrived in al-Andalus and took advantage of the rupture of the political power of the rulers of Taʼifa king and occupied al-Andalus.

*Corresponding author

This is an open access article under the CC-BY-NC-ND 4.0 License (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/)

http://dx.doi.org/10.22108/jhr.2022.132210.2309 20.1001.1.20086253.1401.14.2.6.4

(2)

Journal of Historical Researches, Vol 14, Issue 2, No. 54, Summer 2022

Introduction

The presence of Almoravids in the Islamic Maghreb, coinciding with the rupture of power after the Umayyad in Al-Andalus, inevitably linked the development of these two neighboring lands. The Almoravid movements first started based on the tribal structure in the Maghreb and religious thought.

After its formation, Almoravids first strengthened its power base and moved closer to the borders of Al- Andalus. With the fall of the Umayyad Caliphate of Al-Andalus in 422AH/ 1031AD, a small kingdom emerged, known as the period of the tribal kings. Most of the rulers of states and their rulers were constantly involved with each other. Their policy was based on achieving personal benefits without considering the important issues of land and people.

As a result of this policy and due to the war between the rulers of different regions, political turmoil emerged in Al-Andalus, affecting the inhabitants' economic situation. The differences between the Tifaking rulers, the lack of unified power, and Christian attacks on Islamic lands led to seeking help from the Almoravid government. The land of Al-Andalus apart from the presence of Muslims for the desert dweller of Almoravids had many attractions. Almoravids could take advantage of provided opportunities and introduced themselves as the rulers of Al- Andalus.

The present study also emphasizes the role of Almoravids in the fifth century but presents the power structure and legitimacy system of this government in the political atmosphere of Al- Andalus and the challenge of its presence on this island. In this respect, the following question is posed: In the process of consolidating power and presence in Al-Andalus, what political action and intellectual development did Almmoravids do to establish their system of legitimacy? What logic did Al-Andalus consider for the presence of Almoravids during the period of Taifa king? It seems that Almoravids, in the early stages, took advantage of the Maghreb’s capacity for the hegemony of power and structure of legitimacy and consolidated their sovereignty. They then reached Al-Andalus by adopting the concept of jihad and the title of Amir al-Muslim against Christians and seeking help from Maliki jurist. They also made the most use of the rupture of political power by the rulers of the Taifa king. Joseph’s presence in Al-Andalus and his relative victory over the Christians undoubtedly challenged Taʼifa king; in other words, it did not take long for Amir Al-Muslimin and Amir Al-Arab to quarrel. But this time, too, the Almoravids succeeded in conquering Al-Andalus.

Materials and Methods

The present study, with an analytical approach and emphasis on sources, tries to answer the following question: what factors led to the formation of the power structure and legitimacy system of the relatives according to the condition of the fifth century?

Discussion of Results and Conclusion

The Almoravids first created a religious movement in the Maghreb desert and sought help from the tradition of Ṣanhāja tribes and Maliki jurisprudence, and then succeeded in conquering the entire Islamic Maghreb and paying attention to Al-Andalus. At this stage, they changed the configuration of their legitimacy system by using the title ‘Amir al-Muslimin’, and by adopting such a policy, they introduced themselves as the defenders of Muslims in the West to Islamic rulers. It also reflected the growing power and ambitions of the Almoravid government. By consolidating the political structure and strengthening the system of legitimacy, they took advantage of the power vacuum in Al-Andalus and entered there. Much of the Almoravid’s success in Al-Andalus depended on the political situation and the structure of the ruling governments there. Before taking any action, Yūsuf Ibn Tāshfīn decided to adopt the most appropriate method of defending against the progress of Christians by creating the concept of “jihad” and uniting the rulers of the region. The issue of jihad had a place in Maliki’s justification for establishing the political legitimacy of the Almoravids in Al-Andalus.

Although the Almoravids succeed in shaping political power and the system of legitimacy, there are a number of reasons why they encountered difficulties in establishing power in Al-Andalus. First,

(3)

the Al-Andalus environment was unfamiliar to the Almoravids, and due to their dependence on the Maghreb desert, they could not establish a model like the Al-Andalus Umayyads. Another issue goes back to the discourse of the political power of the Almoravids in Al-Andalus, which did not continue after Yūsuf Ibn Tāshfīn. After Yūsuf Ibn Tāshfīn, they shattered their rule by creating erosive battles in Al–Andulas at great expense, and caused dissatisfaction by raising taxes. The Almoravids were stuck in the confusion of the Maghreb in Al-Andalus, with all its ups and downs. They weakened after the death of Yūsuf Ibn Tāshfīn (500 AH/1106 AD) and then declined. Nevertheless, the Almoravids marked one of the best historical periods in Al-Andalus.

Keywords:

Almoravids, al-Andalus, Political Power, Legitimacy, Taʼifa King.

References:

1. Abbās, E. (Ed.). (1968). Maqqarī's nafḥ al-ṭayyīb mīn ḡaṣan al-andalus al-raṭīb. Beirut: Dar Ṣāder.

2. Abbās, E. (Ed.). (1975). Hemyarī's al-rawḍ al-muʻṭṭar fī ḵabar al-aqṭar. Beirut: Maktaba Beirut.

3. Abbās, E. (Ed.). (1987). Rasāʼīl-e Ibn Ḥazm. Beirut: Al-Moʻasīsa Al-Arabīya līl Dīrāsāt wa Al- Našr.

4. Abbās, E. (Ed.). (1997). Ibn Bassām's al-ḏaḵīra fī maḥasīn ahl al-jazīra. Beirut: Dar Al-Ṯīqafa.

5. Abdol Bāqī, M. F. (Ed.). (2009). Mālīk Ibn Anas's al-muwaṭṭa. Cairo: Dār Iḥīyā Al-Maktab Al- Arabīya.

6. Abū Al-Fīda, E. I. (1947). Al-moḵhtaṣar fī aḵhbar bašar. Egypt: (n.p).

7. Abū Al-Ṣūf, F. (2011). Al-ʻalaqāt al-Sīyasīya Bayn al-Andolūs Islamīya wa Spaniya. Algeria: The Mentorian Society.

8. Abundī, M. (2006). Al-dawr al-ǰīhādī līl ʻolamaʼ fī al-Andolos. Gaza: Al-Jamīʻa Islamīya.

9. Al-Ebadī, A. M., & Al-Katanī, M. (Eds.). (1964). Ibn Ḵhaṭīb's aʻmāl al-aʻlām fī min būyaʻ qabl al- iḥtīlam min molūk al-Islam. (n.p): Dār Al-Kītab, Dār Al-Bayda.

10. Annan, M. A. (Ed.). (1977). Ibn Ḵhaṭīb's al-īḥata fī al-aḵbar granata. Egypt: Dar Al-Maʻarīf.

11. Annān, M. A. (1991). History of the Islamic state in Andalusia. Translated by ʻAbdul Moḥammad Āyatī. Tehran: Keyhan Publication.

12. Āyatī, M. E. (1998). Andalusia. Tehran: Tehran University Press.

13. Beīḍūn, I. (1986). Al-dawlah al-ʻArabīya fī esbanīyah mīn al-fatḥ ḥatta soqūṭ al-ḵīlafa 422- 92 AH / 1031-711 AD. Beirut: Dār Al-Nahzat Al-ʻArabīya.

14. Bennison, A. K. (2016). The Almoravid and Almohad Empires: The Edinburgh History of Islamic Empires. Edinburgh: Edinburgh University Press.

15. Bennison, A. K. (2017). Relations between rulers and ruled in the medieval maghrib: The “social contract” in the Almoravid and Almohad centuries, 1050–1250. Comparative Islamic Studies, 10(2), 137–156.

16. Butishish, I. (1998). Mabaḥeth fī tarīḵh al-iǰtīmāʻī līl maḡrīb wa al-Andalus ḵīlal ʻAṣr al- Murabīṭīn. Beirut: Dār Al-Ṭalīʻa.

17. Daboūr, M. (Ed.). (2018). Ibn Al-Ṣīrafī Al-Gharnatī's al-anwar al-ǰalīyah fī aḵhbar al-dawlah al- marabatīya. Egypt: Dār Al-Nabīḡa līl-Ṭabʻ wa Al-Našr wa Al-Tawzīʻ.

18. Ḏhanūn Ṭaha, A. W. (2004). Tarīḵ Maḡrīb al-ʻArabī. Beirut: Dār Al-Madar Al-Islamī.

19. Dozi, R. (2012). Molūk al-ṭawaʼīf wa naẓarāt fī tarīḵh Islam. Translated by Kamīl Kīlānī. Egypt:

Hindawi Institute.

20. Ḡāmedī, Ḵh. (2002). Al-ṣaraʻa al-ʻaqaʼīdī fī al-Andalus. Riyadh: Maktabata Al-Kawsar.

21. Gómez-Rivas, C. (2014). Law and the Islamization of Morocco under the Almoravids: The Fatwā s of Ibn Rushd al-Jadd to the Far Maghrib. Leiden: Brill.

(4)

22. Gómez-Rivas, C. (2021). Berber rule and abbasid legitimacy: The almoravids (434/1042–

530/1147). California: The Routledge Handbook of Muslim Iberia, UC Santa Cruz.

23. Ḥarakāt, I. (2000). Al-Maḡrīb ʻībar al-tarīḵh; Introduction of the construction of Maghreb and its developments in the political, religious, social, and intellectual fields from before Islam to the present age. (n.p): Dār Al-Rašād Al-Ḥadīṯa, Dar Al-Bayda.

24. Ibn ʻAbbūd, M. (n.d). Al-tarīḵh al-sīyasī wa al-iǰtīmaʻīya lī Ashbiliya fī ʻahd-e dowal al-ṭawaʼīf.

(n.p): Maṭabīʻ Al-Šoyoḵh.

25. Ibn Abīyeh, M. (1997). Al-athar al-sīyasī līl ʻolamaʼ fī ʻaṣr al-Murabīṭīn. Mecca: Jamīʻa Om Al- Qoraʼ.

26. Ibn Abī Zarʻ, A. M. A. F. (1936). Al-anīs al-moṭarīb bīrawḍ al-qīrṭas fī aḵhbār molūk al-Maghreb wa tarīḵh Madīna fās. Morocco: Al-Maṭbaʻa Al-Waṭanīya.

27. Ibn ʻAḏharī Al-Marrakušī, A. A. A. (1985). Al-bayan al-Maghrib fī iḵhtīṣar aḵhbar molūk Andlūs:

Al-qīsm al-Mowahīdī. Beirut: Dār Al-Gharb Al-Islamī.

28. Ibn Ḵhaldūn, A. R. (1956-1959). Al-ʻībar wa dīwān mobtīda wa al-ḵhabar. Beirut: Dār Al-Kītab Al-Babānī .

29. Ibn Aṯhīr, A. H. A. (1967). Al-kāmīl fī al- tarīḵh. Beirut: Dār Al-Ṣādīr and Dār Al-Beirut.

30. Ibn Balqīn, A. (n.d). Moẕākerāt al-Amīr ʻAbdollāh. Cairo: Dār Al-Maʻārīf.

31. Jayyusi, S. (1990). Al-ḥīzara al-ʻArabīya al-Islamīyah fī al-Andalus. Beirut: Markaz Dīrāsāt al- Wahda Al-ʻArabīya.

32. Ḵalīfa, Ḥ. (2003). Yusuf bin Tashfin Movaḥed al-Maghrib wa Qaʼīd al-Murabīṭīn wa Monqaḍ al- Andalus mīn al-Ṣalībīyīn. Damascus: Dār Al-Qalam.

33. Lévi-Provençal, E. (1955). Le titre souverain des Almoravides et sa légitimation par le califatʿabbāside. Arabica, 2(3), 265-280.

34. Livermore, H. (1991). The origins of Spani and Portugal. London: (n.p).

35. Maki, M. A. (Ed.). (1990). Ibn Qaṭṭan Marrākušī's naẓm al-ǰamān. Beirut: Dar Al-Gharb Al- Islami.

36. Marrakušī, A. W. (1927). Al-moʻaǰab fī talḵhīṣ aḵhbār al-Maḡred. Translated by Moḥammad Reḍā Šahīdī Pāk. Qom: Howzeh and University Research Institute.

37. Naṣrollāh, S. (1985). Dowlat al-Murabṭīn fī al-Maḡrīb wa al-Andalus ʻAhd Yusuf Ibn Tashfin.

Beirut: Dār Al-Nahza Al-ʻArabīya.

38. Qalqašandī, A. (1915). Ṣobḥ al-Aʻša. Cairo: Dār Al-Kotob Al-Ḵhadīwīyya.

39. Qaysī, F. (1989). Adab al-rasāʼīl fī al-Andalus. Oman: Dār Al-Bašr.

40. Rahbari, N., & Khezri, S. A. R. (2020). Application of religion in domestic policies of al- Murābṭin. Quarterly Journal of Islamic History, 9(35), 67-85.

41. Šaḥaze, Kh., & Zakār, S. (Eds). (2001). Ibn Ḵhaldūn's muqaddimah. Beirut: Dār Al-Fīkr.

42. Salawī Nāṣeri, A. Ḵh. (2001). Al-istīqṣaʼ lī aḵbār dowal al-Maghrib al-Aqṣa. Maghrib: Dār Al- Bayda.

43. Sāmeraʼī, Ḵh. I., Ḏhanūn Ṭaha, A. W., & Maṭloūb, N. S. (n.d). Tarīḵh al-ʻArab ḥīzaratīhīm fī al- Andalus. Beirut: Dār Al-Madar Al-Islamī.

44. Scott, S. P. (1923). History of the Moorish Empire in Europe. London: Bloomsbury.

45. Šelby, O. (2008). The role of Andalusian scholars in the political life during the fifth century AH.

Journal of the Islamic Society, 16(2).

46. Zakar, S. (Ed.). (1979). Al-ḥīlal mošīya fī ḏīkr al-aḵbār alMorocco. Maghrib: Dar Al-Bayda.

(5)

یشهوژپ هلاقم لکش

سلدنا رد نوط بار م تیعورشم ماظن یدنبرکیپ و یسایس تردق یریگ مانهب نسحدمحم

*رف

ناریا ،یلامش ناسارخ ،نیارفسا ،نیارفسا یلاع شزومآ عمتجم ،فراعم هورگ ،رایداتسا [email protected]

هدیکچ تلود زا یکی نوط بار م هولاع هک دوب یدلایم مهدزای/یرمق مجنپ نرق رد یملاسا مهم یاه

.تفای تیمکاح زین سلدنا رد ،برغم رب

تلود رارقتسا و نایوما زا سپ تردق تسسگ کولم یاه

یب تیعضو ،سلدنا رد یفیاوطلا یتصرف ،رما نیا و دوب هدرک داجیا یتابث

دوجو هب نوطبارم یارب بررغم یجاهنص یاهربرب یارب تیعورشم ماظن راتخاس و تردق تیوقت مزلتسم سلدنا رد روضح .دروآ

بارختنا و یکلارم ۀشیدنا زا دادمتسا اب و دنتخاس یسایس تردق ،داهج موهفم داجیا و برغم فلتخم لیابق رب یرترب اب اهنآ .دوب یوخ تیعورشم یدنبرکیپ ،نایحیسم اب داهج و نیملسملاریما بقل یدررکیور ارب ررضاح شهوشرپ ور نریا زا درنداد لکش ار ش

یم شلات ،عبانم دیکأت اب و یلیلحت :دهد خساپ شسرپ نیا هب دنک

اب هجوت هب عاضوا سلدنا رد مجنپ نرق مق

ر

،ی هچ ع ثعاب یلماو

لکش هتفای ؟دش نوطبارم تیعورشم ماظن و تردق راتخاس یریگ د نوطبارم هک دراد تیاکح نآ زا شهوشپ یاه

،ییادرتبا ۀلحرم ر

تیفرظ زا س رس درندرک تریبثت ار شیوخ تیمکاح و دنتسج دوس تیعورشم راتخاس و تردق ینومشه یارب برغم یاه ارب

رد

پی ش نتفرگ یرسایس تردرق ترسسگ زا و دندناسر سلدنا هب ار دوخ ،یکلام یاهقف زا دادمتسا و نایحیسم ربارب رد داهج موهفم

کولم یارما .دندروآرد دوخ فرصت ۀزوح هب ار سلدنا و دندرب ار هدافتسا نیرتشیب یفیاوطلا

هژاو :یدیلک یاه کولم یارما ،تیعورشم ،یسایس تردق ،سلدنا ،نوطبارم

.فیاوطلا

لوؤسم هدنسیون*

This is an open access article under the CC-BY-NC-ND 4.0 License (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/)

http://dx.doi.org/10.22108/jhr.2022.132210.2309 20.1001.1.20086253.1401.14.2.6.4

لصف همان یملع شهوشپ یخیرات یاه )یشهوشپ هلاقم عون(

یروانف و شهوشپ تنواعم ناهفصا هاگشناد

و هاجنپ لاس متشه

لاس ،دیدج هرود ، مهدراهچ

هرامش مود یپایپ(

54 ،) ناتسبات 1401 ص ، 88 - 75

خیرات :لوصو 19 / 10 / 1400 :شریذپ خیرات ، 3

/ 12 / 1400

(6)

/ 76 یملع هیرشن شهوشپ

یاه ،یخیرات و هاجنپ لاس متشه

، هرامش مود پایپ(

ی 54 ،) ناتسبات 1401

همدقم سلدرنا و بررغم ،یررمق مشش و مجنپ نورق رد روهظ .دوب ملاسا ناهج مهم و شلاچرپ قطانم زا یکی تردرق ترسسگ اب نراقم ،یملاسا برغم رد نوطبارم نیمزررس ود نریا تتورحت ،سلدنا رد نایوما زا سپ رد نورطبارم شبنج .دز دنویپ مه هب ریزگان ار هیاسمه لیبق راتخاس زا دادمتسا ساسارب ادتبا ه

و بررغم رد یا

لکرش زا سپ و درک راک هب عورش ،ینید ۀشیدنا یرریگ

هتسه هریاپ مره درش قفوم ،نیتسخن یاه تردرق یاره

سلدنا یاهزرم هب ار دوخ مه و دنک مکحتسم ار دوخ لارس رد سلدرنا یورما تفلاخ طوقس اب .دنک کیدزن 422 /ق 1031 تموکح ،م هرک دندش رهاظ یکچوک یاه

کولم ۀرود هب اهنآ نارود .تسا هدش فورعم فیاوطلا

تلایا نیا یارما رتشیب رورط هرب ارهنآ نایاورنامرف و اه

ساسارب اهنآ تسایس و دندوب ریگرد رگیدکی اب موادم لئاسم نتفرگ رظن رد نودب ،یصخش عفانم هب یبایتسد هرب و تسایس نیا ۀجیتن رد .دوب مدرم و نیمزرس مهم سگ ،فلتخم قطانم یارما نیب گنج عوقو تلع ترس

تیعرضو ررب رما نیا و تفای روهظ سلدنا رد یسایس یاررما تارفلاتخا .ترشاذگ ریثأت نآ نانکاس یداصتقا کوررلم تلاررمح و هررچرا کی تردررق دورربن ،فرریاوطلا

نیمزرس هب نایحیسم هرک درش نآ هب رجنم یملاسا یاه

سلدرنا نیمزررس .درنیوج دادمترسا نوطبارم تلود زا بارم یاررررب ،ناناملرررسم رورررضح زا هترررشذگ نورررط

هبذاج ،نیشنارحص تشاد یناوارف یاه

سپ قفوم اهنآ

رد ار دورخ و درنربب دوس ،هدشداجیا تصرف زا دندش .دننک یفرعم سلدنا نیمزرس مکاح ماقم شرقن تریمها ررب دریکأت اب ور شیپ ۀلاقم یرنیرفآ

ماررظن و تردررق راتخاررس ،مجنررپ نرررق رد نوررطبارم و سلدرنا یرسایس یارضف رد ترلود نریا تیعورشم شلاچ یم هئارا ار نیمزرس نآ رد روضح یاه هرب .درنک

تریبثت درنور رد :ترسا نآ یلرصا ۀلئسم ،رگید ینایب شنرک هرچ نوطبارم ،سلدنا رد روضح و تردق یاره

مارظن رارقترسا یاترسار رد یررکف تتوحت و یسایس ،رررگید فرررط زا ؟دررنداد لکررش شیوررخ تیعورررشم کورلم ۀرود رد سلدرنا یسایس راتخاس هرچ فریاوطلا

؟تررفرگ رررظن رد نوررطبارم روررضح یارررب ار یررقطنم هلئسم و هدررکن هجوت نآ هب نادنچ نارگشهوشپ هک یا

شرازگ رد نورطبارم شبرنج لیکرشت هب ،یخیرات یاه

شلاررت هررب هررجوت اررب فررسوی یارره

نررب نیفررشات

( 463 ات 500 /ق 1071 ارت 1107 شکاررم رد رارقترسا و )م

هدرک هدنسب هتشون ددعتم راثآ دوجواب .دنا

اربرد هدرش ۀر

،مجنررپ نررق رد سلدرنا تتورحت و نورطبارم ترلود شهوشپ لکش لیلحت و ود نیا طابترا اه تردرق یریگ

هدررک یواکاو رتمک ار سلدنا رد نوطبارم یسایس .درنا

یم رظن هب نینچ زا ییادتبا ۀلحرم رد نوطبارم هک دسر

تیفرظ راتخارس و تردرق ینورمشه یاررب برغم یاه

خ تیمکاح و دنتسج دوس تیعورشم تریبثت ار شیو

برقل و دارهج مورهفم نتفرگ شیپ رد اب س س دندرک یارهقف زا دادمترسا و نایحیسم ربارب رد نیملسملاریما تررسسگ زا و دندناررسر سلدررنا هررب ار دوررخ ،یکلاررم کولم یارما یسایس تردق هدافترسا نیرتشیب یفیاوطلا

فررصت ۀزورح هب ار سلدنا دندش قفوم اهنآ .دندرب ار .دنروآرد دوخ

تک با نابز هب یملاسا برغم خیرات ۀرابرد هک ییاه

هدرک شهوشپ یسراف هرب ار یشخب ،بلاطم ۀنایم رد دنا

هداد صاصتخا نوطبارم تلود یم هلمج نآ زا دنا

ناوت

همدقم هب یملارسا برغم خیرات رب یا یررصان ادربع

،یرهاط اپورا رد نیملسم تموکح خیرات ای سلدنا

زا

و یررتیآ میهاربادررمحم اررت

زا برررغم یررلیلحت خیر

یدیهش اضردمحم نارنع ادربعدمحم .درک هراشا کاپ

یملاسا تلود خیرات رد شبرنج هرب لرماک درلج کری

زا یررمهم بررلاطم و تررسا هداد صاررصتخا نوررطبارم شهوشرپ ناریم رد .دراد سلدرنا رد ارهنآ روضح یاره

یدیهررش اررضردمحم ،یررسراف ۀررلاقم کاررپ

لوررحت«

هشیدنا یفسلف یاه -

رود رد یرملاک نیطباررم ه

» رد ار

(7)

لکش سلدنا رد نوط بار م تیعورشم ماظن یدنبرکیپ و یسایس تردق یریگ /

مانهب نسحدمحم / رف

77

ناترسبات ،مرق مولعلارقارب هاگرشناد ملارسا خیرات ۀلجم 1380 هرامش ، 8 یفرسلف ۀربنج ررب وا .دنارسر پاچ هب

هررشیدنا دررمحم .تررسا هدرررک درریکأت نوررطبارم یارره

نسح ۀلاقم اب زین یگیب

« رد عبانم جیسب هیرظن تسبراک

نوررطبارم یعاررمتجا شبررنج نیرریبت

1»،

زا هدافتررسا اررب

یرررظن بوچراررچ

« عباررنم جیررسب

» یعاررمتجا شبررنج ،

لکش ات ار نوطبارم ندرمآ رارک یور و تموکح یریگ

فررسوی نررب .تررسا هدرررک لرریلحت و یبارریزرا نیفررشات

یرضخ اضردمحادیس و یربهر نیرسن ۀلاقم نینچمه مان اب نیطباررم یرلخاد تسایس رد بهذم تسبراک« »

رد لررصف هرامررش ،مررهن لاررس ،ملاررسا خیراررت ۀررمان

یرس زییارپ ،مجنررپو 1398

رد ار یکلاررم بهذرم ریثأررت ،

شخب .تسا هدرک لیلحت نوطبارم تلود فلتخم یاه

شهوشپ نایم رد راثآ ،نوطبارم ۀزوح رد یبرع یاه

باتک و یرم هدهارشم یدنمرشزرا یاه نودعرس :میرنک

، ارصن هلود یرف نیطبارملا درهع سلدرنتا و بررغملا

فسوی نب

،نیفشات ،شیشتوب میهاربا یف ثحابم

خیراتلا

نیطبارملاررصع للارخ سلدنتا و برغملل یعامتجتا ،خابشا فسوی و خیرات

و نیطبارملادرهع یرف سلدرنتا

نیدحوملا .

نورطبارم ۀرود ررب هشریو رورط هب راثآ نیا

تردق یخیرات ریس و هدرک دیکأت ۀرقطنم رد اهنآ یریگ

رررطم ،سلدررنا رد رارقتررسا ،ارحررص شبررنج ندررش

ک یسررب ار اهنآ للاحمضا و نودحوم هدر

.درنا زمورگ

ر رری (Gómez-Rivas, C)ساو بررلطم رد

«

Berber

Rule and Abbasid Legitimacy

» لکررش ، یررریگ

لریلحت نایرسابع تفلاخ اب لباقت رد ار اهربرب تردق دیکأت .تسا هدرک ای

ن ون ی هدنس و نورطبارم شلارچ رب

هرارشا رتمک سلدنا تتوحت هب و هدوب یسابع تفلاخ لربیرام ،دنمرشیدنا رگرشهوشپ نیرنچمه ترسا هدرک یرف ۀرلاقم رد ورری

«

Proto-Malikis, Malikis, and

Reformed Maliks in al-Andalus

» ماظن و هقف ریثأت

رد ،سارسا نیا رب .تسا هدرک یسررب ار یکلام یرکف ت بلطم نیا

یم شلا یرسایس تردق یاهراتخاس دوش

.دوش یواکاو سلدنا رد نوطبارم تیعورشم ماظن و

نوطبارم تیعورشم و تردق ۀموظنم .فلا 1 ماظن . یجاهنص

ههد للاخ رد مهد/یرمق مراهچ ۀدس تسخن یاه

جره راچد یملاسا برغم ،یدلایم یرریگرد و جررمو

هبعرش هرک نورطبارم .دورب لیابق درننام هجاهنرص زا یا

یرم هدرمرش هرلوزج و هرنوتبمل ،هفورسم ،هلادگ دندرش

نرربا(

،نودررلخ 2001

: 1 / 73 و رادررماد اررهنآ رتررشیب و )

یرنعی ،بررغم یبورنج قطانم هب ،دندوب زرواشک رتمک دندررش رقتررسم لاگنررس ۀرریحان رد و دررندمآ ،ارحررص نربا(

یرربا ،عرز 1936 : 75 ماررظن یاهراتخاررس ۀراربرد .)

ج ییادتبا ۀلحرم رد نوطبارم تیعورشم هجوت اب ،شبن

یتانز طلست زا یجاهنص لیابق یتیاضران هب عبارنم ،اره

لکش رب نآ سسر رد و رربرب لیابق تباقر و عازن یریگ

یجاهنص لادج هدرک دیکأت یتانز

نربا( درنا ،رریثا

1967 :

9 / 340 هلئسم .) شریذرپ هرب ار شبرنج ناربهر هک یا

.دررک نورمنهر یراتخمدوخ و یسایس للاقتسا نامرآ ناربهر ییحی ینعی ،نیتسخن نب

ادبع و رمع نب

نیرسای

نبرکبوبا و زکرمتمارن راتخارس و تردرق ءلاخ زا ،رمع

یتانز رب یزوریپ اب و دندرب هرهب برغم یسایس هرب ،اه

.دنداد تیدوجوم نوطبارم شبنج مارظن هرک ترسا ارضاو ،عیارقو هب ارذگ یهاگن اب

و هلیبق راتخاس رب ،هلحرم نیا رد یجاهنص تیعورشم یم دیکأت برغم یربرب ۀعماج بلاغ نامتفگ هکنیا .دنک

هرئارا یربرع یبسن و لصا ناشیا یارب ناخروم یخرب هدرک

2دنا تیاور یخرب ای شقن زا یخیرات یاه

یرنیرفآ

مره ارهنآ نخررس یملارسا نیزارغآ تارحوتف ارب نارمز

هدنار

3،دنا ترلود ررگید لحارم و یدعب عیاقو هب رظان

هک یلحارم .تسا نوطبارم هب

تیعوررشم لابند یرشخب

بسن هار زا تارحوتف نارود رد اهنآ یرگشنک و یزاس

(8)

یرنب لریابق ،هرود نیمه رد نوچ دوب للاره

زا یرکی4

هورگ تتورحت ،بررغم رد هرک درندوب مهم لاعف یاه زا شیررپ نوررطبارم رررگا سررپ دررندرک داررجیا یررناوارف

یم رارق راک روتسد رد ار یبرع باستنا ،تردق ،درنداد

رایسب ترلود ییارپرب یارب هلیبق نیا اب هک دوب لمتحم و دارتفین قارفتا لرمع رد هک یرما .دنوش دحتم یبرع

ینب فسوی ۀرود رد اهنت ،للاه نب

رگید دننامه ،نیفشات

نربا .درندرک تکراشم تلود رد ،برغم لیابق نودرلخ

برستنم سورجم نرید رب ار نوطبارم دادجا نینچمه نربا( تسا هدرک ،نودرلخ

1956 : 5 / 187 ررما نریا و )

تسا نکمم هصخاش

ا ی دشاب ارب ی ب ی نا ناملسم ندرش

اهنآ نرید شریذپ زا سپ یتح ربرب لیابق زا هتسد نیا . مورجه نادوس نیمزرس هب و دنداد جیورت ار نآ ،ملاسا نیا هب )اجنامه( دندناوخارف ملاسا هب ار اهنآ و دندروآ یم هجیتن نینچ بیترت و یبرع بسن باختنا هک میریگ

ح سورجم و تارحوتف نارود رد روض زا سرپ ،ندورب

تردق دنور هرب قوس یارب یریبدت و دش رطم یریگ

هب و ینید شبنج تیعورشم روظنم

رد دارهج هب یشخب

یارب درک شومارف دیابن هتبلا .دوب ییارحص لیابق ربارب هب لیامت

،ارحص ترسد ی با و ینارگرزاب یاهریرسم هرب ی

زین یراجت فادها و یداصتقا عفانم نارربهر نرهذ رد

ترسخن ۀرلحرم رد هرچنآ سپ تشاد دوجو نیتسخن راتخارس ررب دریکأت و یجاهنص شبنج ،تشاد تیمها هلیبق .دوب ربرب یا

2 هقف . یکلام طاربر دارجیا و ارحص رد رارقتسا اب یاره

،ددرعتم 5

ار دورخ تریلاعف ،یرنید یرشبنج هاگیاج رد نوطبارم ارب دارهج و ملارسا شرترسگ هب و دندرک عورش رارفک

هقطنم رد شبنج نیا .دندروآ یور هرک تفای روهظ یا

ماظن یاهراتخاس .تشادن یسایس تدحو و یتلود دنم

ارب هراورمه ،ملارسا نارهج قررشم اب لباقت رد برغم تلود

یرسایس مارظن ،لورمعم رورط هب و کچوک یاه تلود .تسا هدوب هارمه رادیاپان یرهرش زرکارم رد اره

فلاتئا ساسارب ،عونتم و کچوک هورگ اب

لریابق و اره

یم لکش فارطا ارب زرین ار دورخ تیعورشم و دنتفرگ

لورکوم نایرسابع اری ناریوما تفلاخ هب ینمض تیعبت یم یارضف ،نورطبارم شبرنج رورهظ نارمز رد .دندرک یرسابع ترفلاخ .دوب هدیچیپ و گنگ برغم رب مکاح لاوز سلدرنا ناریوما و تشادن ینادنچ طلست و ذوفن ف تفلاخ و دوب هتفای اب هیقیرفآ رد زین یمطا

ز ی ر ی نا رد

یم رس هب شلاچ شیرپ یتصرف ،یعاضوا نینچ رد .درب

هدرک ادیپ رارقتسا برغم رد هک نوطبارم شبنج ات دمآ هررشیدنا ینارربم ،دوررب ار دوررخ تیعورررشم راتخاررس یا

عیاش .دبای هار سلدنا هب و دنک مکحتسم هاگدرید نیرت

رررب ،یبهذررم و یررسایس تیعورررشم بررسک یارررب رف نام دریکأت یسابع تفلاخ لباقم رد میظعت و یرادرب

یم ،یرضخ و یربهر( دنک 1398

: 69 .)

هداس ،لیلحت نیا شورخ و نیررت

هرنانیب ریرسم نیررت

ارما ترسا هرتفرگ ررظن رد ار نوطبارم یارب تیعورشم ترفلاخ هرب یگترسباو زا شیب نوطبارم درک هجوت دیاب دیکأت یکلام ۀشیدنا نتفرگ شیپ رد هب ،یسابع و هدررک

شرازگ هدیچ ینامتفگ نینچ اب ار دوخ یخیرات یاه .دنا

یکلارم ۀرشیدنا و یسابع تفلاخ نیب تسا هناریگتخس ترفلاخ ،نامتفگ نیا تفگ دیاب اما میوش لئاق توافت یرم هارگن ینیبانیب تیعقوم رد ار یسابع هرب عبارنم .دراد

نامرف و میظعت هراشا فرص یرادرب

هدرکن یا یرفن و درنا

فلاخ رد ترسا هدوربن رارک روترسد رد مره یرسابع ت

سامت زا هک یتروص ارب شبرنج نیترسخن نارربهر یاه

شرازگ یکلام یاهقف هدرک هئارا ییاه

6.دنا ررظن هب نینچ

یم هقلاع یسابع تفلاخ هب نوطبارم دسر هتشادن یا

درنا

هرود رد و ررطم سلدرنا رد ارهنآ روضح هک یتآ یاه

یم ددرگ رتزراب رما نیا ، یم

.دوش

رررگید ۀلئررسم

، هررب نوررطبارم یکلاررم درررکیور

یگتسباو هرشیدنا و نایمطاف هب نتشادن

و جراورخ یاره

(9)

79

هورگ یمرب برغم لیابق رگید یاه نبا .تشگ

هرک نیسای

ار شبرنج ،دوب برغم رد یکلام فورعم یاهقف زا دوخ ررربارب رد یگداتررسیا یاتررسار رد و تررفرگ تررسد رد نایرج راورخ و یمطارف یررکف یاه لامرش لریابق و ج

یجاهنرص یاررب ار یکلام هقف ،ارحص برغ دریزگرب اره

(Bennison, 2017: 8) و یرعشا رکف ،عبانم یهاوگ هب .

دوب جیار برغم یملع لفاحم رد شیپ زا یکلام ۀشیدنا نبا(

،نودلخ 2001 : 2 / 914 یرم رظن هب نینچ اما ) درسر

یکلام تمس هب هناهاگآ نوطبارم هک درنتفای قوس ییارگ

و هرب ،ریبدت نیا اب هرن درندوب یکلارم تیعوررشم لاربند

نورطبارم ،رگید نایب هب دادغب یسابع ۀفیلخ تیعورشم هلصاف رد ار دوخ راررق یرسابع ترفلاخ اب صخشم یا

نامرف هک دندوب هداد یمن بوسحم یرادرب

یرتح و درش

ینمرض یشم .دوبن رارقرب زین ینشور طابترا ود نیا نیب تفلاخ اب لماعت سابع

ی مه رظان هب بوبحم ری ت رمدرم ی

ارب ی شبنج نوطبارم دوب

مره و نترشادن گترسباو

ی هرب

مطاف ی نا وما و جراوخ و ری

نا سلدرنا

، هرب ترکرح ارهنآ

للاقتسا بسن ی م ی شخب ی د ندرمآ رارک یور ارب هک یرما .

فسوی نب .دش یسیدرگد راچد نیفشات هرشیدنا مارظن تریهام و یرکف ینابم زا یشخب یا

دربشیپ رد زین یکلام یرب نوطبارم تردق راتخاس

ریثأرت

هرب هجوت اب کلسم و هشیدنا نیا هک اجنآ تسا هدوبن لصا تیمها

« ترقو ترموکح زا یورریپ تروررض

» ،

یرغلم ار ترموکح هریلع جوررخ و ترفلاخم هنوگره یم کلام( درک نب

،سنا 2009 : 1 / 62 و 179 .)

یسایس راتخاس رد هک تسا نامتفگ نیمه ساسارب نوطبارم تلود یبهذم و ییتاو هاگیاج یکلام یاهقف ،

دندرک ادیپ

نچمه ی ن دارجیا و رارقترسا یلصا لیتد زا

یم بوسحم سلدنا رد تیعورشم هلئرسم نیمه .دوش

یاررب یکلارم هرقف هرب شیاررگ یاهدرواترسد زا یکی قریبطت سلدرنا ررب مکارح یاضف اب اریز دوب نوطبارم یرم یرسررب ار نآ هرمادا رد هک تشاد دوجوارب .میرنک

شلات یناربم رد یتنرس یاهراتخارس یرخرب ،نوطبارم ررب فررط کی زا نوطبارم .دوب اجرباپ اهنآ تیعورشم

هلیبق ینابم یرم دریکأت هجاهنرص یا

فررط زا و درندرک

یکلارم لورصا هرب یدرنبیاپ ارهنآ تاروتسد رد ،رگید یگشیو ود نیا .تشاد دوجو هب هک دنتشاد ییاه

یورحن

ارنعم نریا هرب دندرش نبیجع رگیدکی اب گرنهرف هرک

هب نآ یاهراتخاس و ینیشنارحص مزج اب یبوخ

یشیدنا

یرهاظ و ادرتبا رد نیاربارنب .درش قربطنم یکلارم ندوب

یجاهنص تیعورشم یعون سرپ و تفرگ لکش یکلام

هورگ و رگید لیابق دورو زا یکدنا رما نیا ،یرکف یاه

دش لوحتم )

Rivas, 2021: 92 -

Gómez

.(

3 نیملسملاریما . فسوی ندمآ راک یور اب نب

ررب تیمکاح و نیفشات

نبا( سلدنا و برغم یبا

،عرز 1936 : 90 نبا ،نودرلخ

1956 : 5 / 190 لکرش تیعورشم رد یسیدرگد یعون ،)

هوررگ و لیابق دورو اب و تفرگ مارظن ،فرلتخم یاره

هلیبق نریا رد .دش لیدبت زکرمتم یتلود هب یجاهنص یا

نم یشبنج زا نوطبارم تلود ،هرود هرقط

یرتلود هرب یا

لدب ینیمزرسارف تشگ

راتخارس دوب یرورض نیاربانب

فسوی .دوش لوحتم زین تیعورشم نب

زا سرپ نیفرشات

نیملرسملاریما بقل ،برغم رد دوخ تیمکاح رارقتسا للح( دیزگرب دوخ یارب ار ،هیرشوملا

1979 : 29 و 30 )

وا و درش داهنشیپ نینمؤملاریما ،فسوی هب ادتبا رد هتبلا ار نآ نورطبارم ترسا درقتعم تارکرح .درکن باختنا

یم نوچ تسین اهنآ ۀتسیاش نینمؤملاریما بقل دنتسناد

لها یسایس هقف رد دریاب هرفیلخ و نینمؤرملاریما تنس

رربرب داشرن زا هرک ارهنآ ارما دشاب هتشاد یشیرق بسن لها هاگدید رد ،دندوب دنترشادن ار هارگیاج نریا تنرس

،تاکرح(

2000 : 172 نیمه هب .) برقل نوطبارم تلع

هب ار نیملسملاریما هرکنیا .دندیزگرب نینمؤملاریما یاج

برسک یاررب نیملرسملاریما برقل بارختنا دوش نایب تررسا هدوررب یررسابع تررفلاخ ۀدررشدییأت تیعورررشم

(10)

،یرضخ و یربهر(

1398 : 71 هدارس مهزاب ،) هرناراگنا

نامرف نیا نوچ تسا اهنت و دوب یرهاظ یرما یرادرب

مان ندروآ هب ررب وا مارن شقن ای هبطخ رد دادغب ۀفیلخ

یرم افتکا هکس ،نارنع( درش

1369 : 3 / 426 هرکنیا رد .)

یرقلات یرسابع تفلاخ اب نوطبارم تیعورشم راتخاس یمن اما تسین یکش ،تفای ار نآ عرطق رورط هرب ناوت

.تسناد طونم یسابع تفلاخ دییأت هب نبا زا هنادنمرشوه ،دورخ نامتفگ ۀموظنم رد نیفشات

یبقل ون یحرط ،ملاسا یسایس شناد رد هک درک هدافتسا نینمؤرملاریما زا نیدرشار یارفلخ ۀرود رد .دررک داجیا

یم هدافتسا ۀرفیلخ یارب یدامن هب س س بقل نیا و دش

لیدبت یملاسا دش

سرپ نورطبارم ن

ری ز ارب لامعترسا و

ودت ی ن ما ی ملسملار ی

،ن هب وحن ی ا للاقتسا ری

ژولوئد ی ک ی زا

مکاح ی ت قررش ی رعماج و ملارسا ۀ

ملارعا ار ناناملرسم

ندرک د و س مارظن رد ی

رسا ی

، ارنبم ررب ار دورخ ی

رظن ۀری

افلخ ی سابع هرب نیرنچ ادرتبا رد دنچره دنداد لکش ی

یم رظن هب نوطبارم هک دیسر ۀرفیلخ عبات نیدامن تروص

شیرپ رد اب دندوب نآ یپ رد اهنآ عقاورد .دندادغب یسابع ا نارمکاح دزرن ،یتسایس نینچ نتفرگ ار دورخ ،یملارس

برقل بارختنا .درننک یفرعم برغم رد ناناملسم عفادم هرک تفای تیمها اجنآ یطبارم یارما یارب نیملسملاریما سلدرنا رد رورضح یاررب ار تیعورشم ماظن یدنبرکیپ اررب و نارریوما زا سررپ هررک یناناملررسم .درررک لرریمکت تردق تلود یریگ هرتفرگ راررق ارنگنت رد یحیرسم یاه

هب و دندوب ابند

هرب ،درندوب ناملرسم و درنمتردق یریما ل

نبا نارریما ر ثکت و و تردق ءلاخ .دندروآ یور نیفشات

تردرق و ارهنآ فعض ثعاب ،سلدنا رد ناملسم یرریگ

تلود نیررتهب نیملرسملاریما .دورب هدرش یحیرسم یاه

تاجن هدنهد رد ،یسایس تردق یبایزاب نمض هک دوب یا

یررم داررجیا تدررحو و یررربهر ،نایحیررسم ررربارب .درررک

ناررشن ،نیملررسملاریما و تردررق رارقتررسا دررنور ۀدررنهد

هاج یبلط نورطبارم درشر لارح رد ترلود ۀدرتسگ یاه هلیبق یشبنج زا ادتبا هک یتلود .دوب

یرنید درکیور اب ،یا

هار لرتنک یارب و هرتفر و تفرگ لکش یراجت یاه

هرتفر

یمیظع یتموکح یاهراتخاس و دش لیدبت یروتار ما هب هک درک بسک تمرس هرب ار فرلتخم نامکاح و اهرهش

یم بذج دوخ دررک

)

Rivas, 2021: 90 -

Gómez

هرب .(

لاح ره هب نیملسملاریما بقل رادرتقا دارجیا ررب یورحن

یبهذم ترشاد ترلتد یملاسا تفلاخ یایحا و یسایس

(Lévi-Provençal, 1955: 265-70)

.

مره فرسوی زا سرپ نیملرسملاریما بقل باختنا یرم اعدا یطبارم ناریما و تفای همادا درندرک

نارمکاح

ملاسا ی دنا و ناوق اب ی ن عامتجا انشآ ملاسا ی یی

.درنراد

7

هب نوطبارم ،فسوی ۀرود رد ساسا نیا رب قفوم یبوخ

رد و دنهد لکش ار تلود تیعورشم یدنبرکیپ دندش هب رما نیا .دنشخب ماکحتسا نآ هب ریسم موادت رد هشریو

هولاع .داد ناشن ار دوخ سلدنا رد اهنآ روضح دنور رب

یارملع شریذرپ رد نیملسملاریما ،یکلام ۀشیدنا ماظن او رثؤم هقطنم نآ .دش عق

سلدنا رد نوطبارم یسایس تیمکاح .ب 1 تسسگ . تردق

رد سلدنا

بررغم هرب ادرتبا رد نورطبارم تریمکاح یایفارغج یم دودحم ترصرف ارما دش

رد تردرق ءلارخ و یربلط

هررلحرم دراو ار اررهنآ ،سلدررنا روررهظ .درررک درریدج یا

ناملسم یماظن یورین نیرتدنمتردق هاگیاج رد نوطبارم یحیسم اب لباقت رد نا

، لامش رفآ ی اق و بونج اپورا ار رب ه

دز دررنویپ مرره )

Rivas, 2021: 89 -

Gómez

شررخب .(

هررب ،سلدررنا ریررسم رد نوررطبارم قرریفوت زا یریگمررشچ ترلود یرسایس راتخاس و عاضوا ارجنآ رد مکارح یاره

یمرب ییاج .ددرگ طارطحنا و تردق تسسگ تلع هب هک

تیمکاح .دندرک توعد نوطبارم زا ،یملاسا یاه

زا سپ مجنرپ نرق رد سلدنا یوما تفلاخ طوقس

تلود نیب سلدنا ،یدلایم مهدزای/یرمق هقطنم یاه

یا

(11)

81

هب هرود نیا و دش میسقت کچوک و

« کولم یفیاورطلا

8»

یم هتخانش ،یرشکارم( دورش

1390 : 72 نربا ،نودرلخ

1956 : 4 / 200 ،یررتیآ 1376

: 111 ددررعت تررلع هررب .)

ورط ،یگچرار کی دوربن و تدرحو نتشادن و نایلاو یل

دررش راررچد للاحمررضا هررب رررصع نرریا هررک دیررشکن نرررربا(

،برررریطخ 1964

: 144 و 145 نیرتروهررررشم .)

ترررموکح اررره

ی کورررلم اورررطلا ی ف ی : یرررنب داررربع

( 413 ات 484 /ق 1022 ات 1091 نبا( هیلیبشا رد )م ،یراذرع

1985 : 195 ینب ،) ( دو مح 407 ات 449 /ق 1016 ات 1057 )م

نرربا( ءارررضخ هررریزج و هررقلام و هرربطرق رد ،نودررلخ

1956 : 4 / 152 ،یرررریمح 1975

: 517 یرررنب ،) یرررریز

( 407 اررت 477 /ق 1016 اررت 1086 ،نیررقلب( هررطانرغ رد )م

یب :ات 35 ینب ،) ( دوه 430 ارت 512 /ق 1039 ارت 1118 رد )م

،یررریمح( هطررسقرس 1975

: 317 یررنب و ) نوررنلاوذ

( 427 ات 478 /ق 1036 ات 1085 نبا( هلطیلط رد )م ،یراذرع

1985 : 282 ،یریمح 1975

: 393 .دندوب )

یم اهنآ زا کیره ترسا نرکمم هرک اجنآ ات دیشوک

لررتنک رد ار ارهنآ قطارنم و دورش طلرسم ناررگید رب .دروآرد شیوخ م ،نآ لابند هب 9

رد یتیارضران زا یجو

نبا( تفرگ لکش مدرم ،یراذع

1985 : 152 هرب ارما و )

تخررس مدرررم تارریلام و دررندرک یررناوارف یررریگ

یارره

هرب عارضوا .درش لیمحت اهنآ رب ینیگنس شیرپ یورحن

یرضاران عرضو نیا زا زین املع و نادنمشناد هک تفر نبا( دندوب ،بیطخ

1964 : 144 .)

نبا یسلدنا مزح ییاملع هلمجزا 10

دارسف هرک دورب

کولم یارما ررطخ زا ار ارهنآ و دررک کرد ار یفیاوطلا

هاگآ نایحیسم تخاس

هب وا . یم یبوخ ارب ءاررما تسناد

تایلام لیمحت هدرش درساف ،اریاعر هرب نیگنس یاه

درنا

نبا(

،مزح 1978 : 3 / 173 نبا .) ربلادبع رهرش یلارها زا11

ینامز و دوب هبطرق داتفا نایحیسم تسد هب رهش نیا هک

( 456 /ق 1063 داد راررق باطخ ار سلدنا ناناملسم ،)م

دورخ ناملسم ناردارب زا تیامح و گنج هب ار اهنآ ات ،یسیق( دنک کیرحت 1989

: 178 و 179 نبا .) مارسب زا 12

هرهچ رگید نامارسبان عارضوا زا هرک دورب ررطم یاه

:دوب نتان سلدنا رد نایحیسم روضح

« زا لبق مراودیما

خ ک ر ت هشیش لثم هکنیا یادرن هب دنوادخ ،میوش هدرو

هدریاف یره اریز دهد خساپ ام ترسین نارمرد رد یا

»

نرربا(

،ماررسب 1997 : 3 / 177 تیعررضو نیررنچمه وا .)

:دررک ایررشت نینچ ار ناناملسم زیمآریقحت

« هرب یارج

و سوقارن یادرص ،ناذا یاربیز توص و نآرق تولات یب گنز هب و ناما نارتهب و ورد ،ناربرهم نایعیش یاج

همه اج تسا هدش رپ »

:اجنامه(

178 .)

،یجابلا دیلولاوبا هتخانش زا 13

هرهچ نیرت یملع یاه

هرلباقم یاسر دایرف ،سلدنا یکلام یاهقف ناگرزب زا و تلود اب کت دزن وا .دوب یحیسم یاه یم ارما کت

تفر

وا هرب رهارظ رد .دورب دارحتا و یگچرا کی راتساوخ و یم مارتحا ر وا عقاو رد اما دنتشاذگ

یم ریقحت ا درندرک

،یرقم(

1968 : 2 / 292 و دررک یرایسب شلات یجابلا .)

دورش قرفوم هرکنیا زا شیپ اما تفر ناوارف یاهرفس ،یبلرش( در رس نارج ،دنارسر نایاپ هب ار دوخ تلاسر 2008 : 8 میهاررربا .) نررب

،دررقرف نرریا ۀررتخیهرف رعاررش14

و هراشا نامز ثداوح هب دوخ یبدا ۀموظنم رد ،نارود هودنا اب :تسا هدرک نایب

« یاررب هشریو درواترسد کری

یم کشا اب هیرگ مه نآ و هدش ایهم مدرم سلدنا .دشاب

ترفن هاگ و ترسح اب ررظن هرب رادازع هنافسأتم ،زیگنا

یم ثاریم و دسر هدروآ رعرش رد هرک هدرش فعض راد

تسا هدش

15» نبا(

،ببیطخ 1977

: 1 / 375 .)

2 داهج . رد ربارب نایحیسم

هب یتحارارن و یگدرنامرد ربخ ،سلدنا عیاقو لابند ،یدنرشقلق( دیرسر بررغم نارمکاح هرب سلدنا مدرم

1915 : 5 / 258 همان نایم رد .) هدیسر فسوی هب هک ییاه

لکوتم ۀمان ،دوب نب

دبعوبا هک دوب مه سطفا نرب

نرمیا

درنک بریغرت سلدرنا هب نتفر یارب ار وا ات دوب هتشون نررربا(

،مارررسب 1997 : 2 / 654 نررربا .) یاررررما زا ،داررربع

(12)

کولم همان لاسرا اب زین ،فئاوطلا تیعرضو ،ددعتم یاه

فسوی یارب ار سلدنا رد هقرفت نب

و ایررشت نیفشات

لرلح( درک کمک یاضاقت وا زا ،هیرشوملا

1979 : 31

،یرقم 1968 : 4 / 359 هرک ارهقف زا یرهورگ س رس .)

:لماش یربا سویلطب یضاق قاحرسا

نرب یرضاق ،ارناقم

هطانرغ یربا هیلیبرشا یضاق ،یعیلقلا ررکب

نرب و مرهدا

یبا ریزو نبدرمحم ررکب

درنتفر فرسوی دزرن ،نودریز

نبا(

،ریثا 1967 : 8 / 209 نبا ،یرشکارم یراذع 1985

:

115 ،یزود 2012

: 129 نبا .) هرملاکم نیفرشات و اره

همان تفایرد دوخ نایفارطا هب ار سلدنا زا یکمک یاه

ارررهنآ ۀروارررشم زا ارررت داد علارررطا .درررنک هدافترررسا

نمحرلادرربع نررب

، ارررصن( وا بررتاک و ررریزو ،طبررسا

1405 : 168 ار ءاررضخ ۀرریزج ادرتبا :درک داهنشیپ ،)

و دشاب نایها س یارب یبوخ ربعم مه ات دننک فرصت دررننک نیمأررت ار یررکمک یاررهورین دنوررش قررفوم مرره للح(

،هیشوملا 1979

: 32 .)

ار دورخ یاضاقت و تفریذپ ار داهنشیپ فسویریما نبدمتعم هب ،ترورشم زا سرپ دمتعم .درک لاسرا دابع

نوررطبارم و فررسوی هررب ار ءارررضخ ۀررریزج تفریذررپ للح( دنک راذگاو ،هیشوملا

1979 : 32 ءارضخ ۀریزج .)

یم بوسحم سلدنا هب نوطبارم دورو ۀزاورد .دش

،درنام ءاررضخلا رد هک هاتوک یتدم زا سپ فسوی ا درمتعم هب و دورب سلدنا هب تفرگ میمصت داد علارط

،یدنشقلق(

1915 : 5 / 258 ار دورخ یارهورین س رس )

نربا( دناوخارف برغم زا زین یهورگ و درک عمج ،رریثا

1967 : 8 / 209 ،یررررشکارم 1390

: 96 .) وررررسنوفلآ ی

مشش

16،

) Alfonso VI

،هلاتشق یحیسم هاشداپ ،(

هرک17

هرمان ،دش ربخاب ارجام زا ارب و ترشون فرسوی هرب یا

سلدرنا هرب ندمآ زا ار وا درک شلات ،ناوارف تادیدهت خرساپ رد ،هرمان نارمه تشپ فسوی اما دنک فرصنم :تشون

« اب هکنیا هن دید میهاوخ نامنامشچ هب ار وت ام

میونشب نامشوگ »

نربا(

،بریطخ 1964

: 3 / 239 و 240 .) ی اب رادید یارب دمتعم

هب ،فسو هراوس رازه هارمه

مارظن

هرب ،دندیسر مه هب نوچ و دش جراخ هیلیبشا زا یرمرگ

دوخ یتسود و تبحم و دنتفرگ شوغآ رد ار رگیدمه ،ادرخ یرای اب دنتسب نامیپ و دنداد ناشن ناگمه هب ار دنرشاب رگیدرکی هاررمه

(scot, 1923: 145)

نریا هرب .

فررسوی ،برریترت نررب

لاررس رد نیفررشات 479

/ق 1086 م

مهم رد ییورایور نیرت

« هقتز

» اب ار مرشش یورسنوفلآ

،یشکارم( دز مقر 1390

: 97 ات 100 هب هک ) لادج یوحن

یرم بورسحم زین نایحیسم و ناناملسم نایم رد .درش

رد فرسوی تردرق و دندش زوریپ ناناملسم ،دربن نیا ،نانع( تفای شیازفا سلدنا 1369

: 2 / 329 ات 337 .)

نرربا وررغل تررسایس ادررتبا رد نیفررشا تارریلام

یارره

نرب( سلدرنا رد فراعتمان ،هریب

1997 : 135 ملارعا ار )

تایلام .درک کورلم یارما هک ییاه

مدررم ررب فریاوطلا

محت ی ل م ی درندرک و ناهارشداپ هرب لیترساک و نورگرآ

یرررم ترررخادرپ نررربا( درررش

،مزرررح 1987 : 3 / 173 .)

ماقم رد ار دوخ هاگیاج مه ،ریبدت نیا اب نیملسملاریما رد ،ناملسم یمکاح ربارب

نایحیرسم و دررک صخرشم

هب مه یدنمرشوه .دورب یرمدرم هارگیاپ بذرج لاربند

نبا رد تردرق تریبثت و تیعورشم داجیا یارب نیفشات

موهفم داجیا اب ،سلدنا

« داهج » رد فرسوی .دش نایامن

،هرقطنم یاررما ندرکدرحتم و داهج رط اب دوب نآ یپ بسانم یوررشیپ رربارب رد عارفد یاررب ار شور نیرت

ریگ شیپ رد نایحیسم یکلام هقف رد مه داهج ۀلئسم .د

تشاد یهاگیاج یاررب دورب یبرسانم هریجوت مره و 18

.سلدرنا رد نوطبارم یسایس تیعورشم داجیا ۀرطقن19

ارجنیا رد نورطبارم تیعوررشم راتخارس یقلات فطع ۀررشیدنا نتفرررگ شیررپ رد اررب اررهنآ هررک دوررب هررتفهن یکلام سلدرنا رد رورضح یاررب ار تامدرقم ،یرگ

دندوب هدرک مهارف هرقف هرب شیاررگ ،سارسا نیا رب .

زا لقتررسم تیعوررشم نورطبارم یارررب مره یکلارم یم داجیا یسابع تفلاخ مورهفم نیمرضت مه و درک

(13)

83

یکلارم یارهقف .دورب سلدرنا رد روضح یارب داهج دندرک دییأت ار نوطبارم تموکح تیعورشم سلدنا سلدرنا و بررغم رد یملاسا تما ۀدنیامن ار اهنآ و ارهنآ .دندرک یفرعم ینیناورق و یملارسا مارکحا رد

رد و دنترشاد ررحبت هریزج و جارخ ،میانغ نوچمه اوتف ،دوب زاین یعرش تاهیجوت هب هک فلتخم عقاوم یم .دنداد فسوی 20

نب یرم هتخانش یسک نیفشات درش

وا ۀرود رد و تررشاد یرایرسب ۀرقلاع اررهقف هرب هرک تیب زا هراومه ارهقف یاررب یدمآرد ناناملسم لاملا

فرگ رررظن رد یررم هررت

،شیررشتوب( دررش 1998

: 143 .)

نیرتدررهعتم و نیرتراداررفو سلدررنا یکلاررم یاررهقف .دندوب فعض عاضوا رد یتح ،نایماح

3 لباقت . اب یارما کولم فیاوطلا

فرسوی ،هرقتز رد ناناملرسم یزورریپ زا سپ نرب

هاج اما تشگزاب برغم هب نیفشات یربلط

یاره یاررما

کولم فیاوطلا هرابود

و دش زاغآ تارفلاتخا ررگید راب

ترشگزاب درربن زا شیرپ هرب عارضوا و ترفرگ تدش

(Livermore, 1991: 68)

هررب یحیررسم ناهاررشداپ .

نیمزرس ،نوضیب( دندروآ یور اهنآ یاه 1406

: 378 .)

کولم یارما فریاوطلا

راررق یرسایس درب تیعرضو رد

نایحیرسم مارقتنا رطخ فرط کی زا اریز دندوب هتفرگ د فررط زا و هقتز زا سپ رد نورطبارم رورضح ،ررگی

یم بلس ار اهنآ رادتقا سلدنا ارهنآ ،نریا دوجو اب .درک

یرب ،درننک لادرج نایحیرسم اب هکنیا نودب رد توارفت

خاک شیع هب دوخ یاه رورضح .درندوب لوغشم شونو

،نایحیرسم ربارب رد یبسن یزوریپ و سلدنا رد فسوی هب تشاد شیپ رد ار اهارمتاریما اب شلاچ کش نودب ایب هب ادتبا رد اهارمتاریما و نیملسملاریما ،رگید ن رهاظ

فلاتخا هب مه اب هک دیشکن یلوط اما دندش مه هارمه یرتح ارهارمتاریما دررک شورمارف دریابن هتبلا .دندیسر ،هرفیلخ( درندوب تردق تباقر رد زین رگیدکیاب 2003

: 282

هدررک ادیپ روضح برغم زا فسوی هکنیا .) ،دورب

ذررپ ی شر مکاح رری ت س ی ررسا ی ارررب ار ی و تخررس اررهنآ

هناروابان م

ی درک یاررب مدرم هب راشف اهارمتاریما یارب .

یحیرسم ناهارشداپ هرب نآ تخادرپ و تایلام تفایرد نآ رفح ار دورخ یسایس تردق هک تشاد شزرا ردق

یربرغم ۀطلس ریز و دننک ،ررگید فررط زا .درنورن اره

یررم کررین زررین فررسوی نیملررسملاریما یارررب تررسناد

تیمکاح تیباذج ۀمه اب ،سلدنا نیمزرس رب

،نآ یاره

زا رترشیب اهرمتاریمتا .تسوا یور شیپ یتخس ریسم یم یحیسم ناهاشداپ مارظن و یرسایس تردق دنتسناوت

نریا ررب .درننک لکرشم رارچد ار نورطبارم تیعورشم هک دوب هلیسو نیرتهب یژولوئدیا نوطبارم یارب ،ساسا درنبای ییارهر ناررحب نیا زا دنوش قفوم زا دادمترسا .

کی ،یکلام یاهقف بررغم تردق رارقتسا رد ار اهنآ راب

هک دوب تصرف نیرتهب کنیا و دوب هدیشخب تیعورشم ار نیملرسملاریما ،یکلارم یارهقف زا کمک اب رگید راب .دننک هدامآ نایحیسم اب داهج یارب هریلع مدرم کیرحت فده اب یتاغیلبت یاضف داجیا

شور زا یکی اهنآ ف مهم یاه

ندررب ناریم زا یاررب اهق

کولم ماکح عضو .دوب فئاوطلا

تایلام یاه فازگ ررب

مهم ،تشاد تافانم یملاسا ماکحا اب هک ایاعر نیررت

و

یدج نیرت دوب یماهتا هک

هیلع ارهنآ زا .درندرک دارجیا

فسوی زا توعد ،هار اهنت اهنآ رظن نب

هب هک دوب نیفشات

،فورصلاوبا( دهد نایاپ تافلخت 2001

: 153 ) طاربترا .

نیمزررس و ناناملسم هیلع یحیسم ناهاشداپ اب یناهنپ یارررما ۀرارربرد اررهقف هررک دوررب یرررگید ماررهتا اررهنآ کولم لرماک روط هب طابترا نیا .دندرک رطم فئاوطلا ناهاشداپ یارب مدرم زا هیزج نتفرگ هب و دوب صخشم

یم رجنم یحیسم نبا( دش

یب ،دوبع :ات

262 نبا .) یرعیلق

نبا(

،نیقلب یب :ارت 116 یرسیع برصتاوبا و ) نرب

لهرس

،یدنوبا(

2006 : 51 نربا و ) نرب( مورجلملا ،هریب

1997 :

132 للاحمرضا هرب هرک دندوب یکلام یاهقف هلمجزا ،)