هلاقم یملع - یشهوژپ
یبایزرا سراف ناتسا رد باکبک یامرخ لخن تشاک یارب یضارا بسانت یفیک
تجح د ی ملا
1ی - گداوج ی و
2ی
*
:تفایرد خیرات 01
/ 10 / 0901
:شریذپ خیرات 10
/ 10 / 0900
هديكچ
شور رد وئاف يارب زرا ی با ی بس انت یض ارا زا قطنم ود یش زرا نيلوب هدافتس ا و مها ي ت ص وص خ اي ت ض ارا ی رب يا عت يي ن ی بس انت سلاک ک
ناس رد
هتفرگرظن م ی دوش . یم نييعت یبسن نزو تروص هب مادک ره یبسن ريثأت و ییاسانش یبایزرا رب راذگريثأت ياهرايعم ،یبتارم هلسلس ليلحت شور رد ش
رد .دو
،يزاف یبتارم هلسلس ليلحت شور هب
روظنم لدم زاس ي مدع تيعطق
،اه هعومجم اه ي زاف ي اب سیاقم ه ياه جوز ی رد دنیآرف لحت ي ل سلس هل بتارم ی کرت ي ب
م ی ددرگ . ناتس ا رد هرايعم دنچ یبایزرا و وئاف شور ود زا هدافتس ا اب باکبک يامرخ لخن تش اک يارب یض ارا بس انت یفيک یبایزرا فده اب قيقحت نیا
ناتسلخن .دیدرگ ارجا سراف ره رد و باختنا یضارا ياهدحاو ناونع هب ،باکبک مقر يامرخ لخن ياراد ياه
اهنآ زا مادک سلاک
نييعت بسانت یفيک ياه
شور تقد و هب ياه
داد ناشن جیاتن .دیدرگ هسیاقم هدش هتفرگراک لگ هلحرم ترارح هجرد طسوتم
ميساتپ و کهآ ،یلآ نبرک ،کاخ تفاب نينچمه و یهد
هب بذج لباق هعلاطم دروم هقطنم رد امرخ لخن تتتتشاک يارب کاخ و ميلقا هدننک دودحم لماوع نیرتمهم زا بيترت
یم بوتتتسحم وئاف شور رد .دندرگ
کیرتماراپ(
- % ،)مود هش یر لومرف 01
% و 01 ناتس لخن هب اه سلاک رد بيترت ياه
S2
و S3
شور قبط .دنتفرگ رارق % ،یبتارم هلس لس ليلحت
01 % و
01 سلاک رد بيترت هب یض ارا ياهدحاو ياه
S1
و S2
شور رد و % ،يزاف یبتارم هلس لس ليلحت 011
نآ سلاک رد ،اه S2
هقبط ، بیارض .دندش يدنب
شور يارب هدش هبساحم یضارا صخاش و یعقاو درکلمع ریداقم نيب یگتسبمه هب وئاف و یبتارم هلسلس ليلحت ،يزاف یبتارم هلسلس ليلحت ياه
بيترت
87 / 1 ، 78 / 1 و 87 / 1 .دمآ تسدب
هژاو :یديلک یاه امرخ لخن ،یضارا بسانت ،سراف ناتسا
همدقم 1 2
شيپ دنیآرف ،یض ارا بس انت یبایزرا ليس ناتپ نييعت و ینيب
یض ارا
يارب يربراک نآ تايصوصخ ساسا رب صاخ ای و یلک ياه یم اه
شاب .د
و یتتضارا ديلوت تيفرل ییاتتسانتتش ،یتتضارا بتتسانت یبایزرا زا فده هبنج یتتتسررب قیرط زا نآ اب بتتتسانتم يربراک باختنا یکیزيف ياه
،
،یفيک تروص هس هب یضارا بسانت یبایزرا .تسا يداصتقا و یعامتجا ،یفيک یبایزرا شور رد شجنس رايعم .تسا ارجا لباق يداصتقا و یّمک ،يژولورديه ،يدنلب و یتسپ ،ميلقا لماش نيمز یکیزيف هصخشم جنپ قاو رد .تتتسا نيمز یعيبط شتتشوپ و کاخ یبایزرا
یفيک بتتسانت
،یضارا اح لص هسیاقم تايصوصخ یضارا
اب ياهزاين یکیژولویزيف ره
لوتتصحم یم
دتتشاب ( 62 .) سلاک ،یبایزرا زا عون نیا رد بتتسانت ياه
وئاف شور ود هب یضارا یم نييعت هرايعم دنچ یبایزرا و8
شور رد .ددرگ
دروم لوصحم یشیور ياهزاين اب کاخ تايصوصخ قابطنا زا سپ وئاف
0 و 6 - هب بيترت يرتکد يوجشناد رايشناد و
درکرهش هاگشناد ،کاخ مولع هورگ
*(
- :لوئسم هدنسیون
Email: [email protected] )
DOI: 10.22067/jsw.v34i4.84162
سلاک ،رطن یفيک بسانت ياه
،هداس تیدودحم شور هس زا هدافتسا اب
)يروتس ا و مود هش یر لومرف( کیرتماراپ و تیدودحم تدش و دادعت یم نييعت .ددرگ
وئاف يارب زرا ی با ی بسانت یضارا زا قطنم ود یشزرا نيلوب هدافتسا4
یم دنک هک نیا قطنم طس وت يدادعت زا نيققحم یبایزرا یض ارا م درو
دقن هتفرگرارق تسا . رد ا ی ن شور مها ي ت صوصخ ي ت اه ي ضارا ی رب ا ي
عت يي ن صخاش ض ارا ی ی ناس ک رد رظن هتفرگ م ی دوش . اربانب ی ن هجرد
بسانت اپ يی ن ی ک صوصخ ي ت مک مها ي ت م ی
،دناوت رثا ز ی دا ي ور ي رادقم
صخاش ضارا ی هتش اذگ و نآ ار شهاک دهد ( 4
، 67 و 82 .) شور نیا
تاعلاطم رد ناریا و ناهج هلتخم خاقن رد يدایز نيققحم طتتتسوت هب یضارا بسانت یبایزرا .تسا هدش هتفرگراک
تاونق ی و ناراکمه ( 08 ) هعلاطمرد زرا ی با ی ک يف ی بتتسانت تتضارا ی
هقطنم ناگداش ارب ي تشاک لخن امرخ ي مقر نارمعتسا شرازگ درک دن
هک ض ارا ی دروم هعلاطم رب ساس ا شور رتماراپ ی ک
، رد سلاک بس انت
3- FAO 4- Boolean
دلج 34 ، هرامش 4 ، – رهم نابآ 1399
، ص . 932 - Vol. 34, No. 4, Sept-Oct 2020, p. 921-932 921
رارقN
م ی گ ي دنر . نچمه ي ن اتن ی ج ناش ن
،داد روش ي
، لق ي ئا ي ت و م ي ناز
کهآ زا مهم رت ی ن لماوع دودحم هدننک ارب ي دتتشر و ومن لخن امرخ
م ی دنشاب . حلاص (0
81 لامش هقطنم رد یضارا بسانت یفيک یبایزرا اب )
،ميسلک تانبرک ،کاخ قمع ،کاخ تفاب درک شرازگ یبيل روشک برغ تشک هدننک دودحم لماوع نیرتمهم زا کاخ يروش و ییايلق هتیديسا یم هويم ناتخرد دروم یتتضارا بلغا داد ناتتشن جیاتن نينچمه .دتتشاب
انم امرخ لخن یبآ تشاک يارب هعلاطم یم بس
یلاح رد .دنشاب هک
06 و
28 بتتسانمان تابکرم و زوم تتتشاک يارب بيترت هب یتتضارا دتتصرد
یم .دنتتشاب تم لو ی برعلاو
6ی ( 00 ) رد زرا ی با ی بتتسانت تتضارا ی بونج
ارحص ي س ي ان روش کرد رص م ارب ي تش ک گ ي ناها عارز ی ی ک هلاس و
ناتخرد م ي هو لماش لخن
،امرخ ز ی
،نوت لخن نغور ی و
،هبنا اب دافتس ا ه
زا شور وئاف شرازگ هکدندرک بلغا ضارا ی دروم هعلاطم سلاکرد اه ي
بتتسانت نارحب ی (
S3
) و سلاک بتتسانمان ( )N
رارق م ی گ ي دنر . رد ای ن
قحت ي
،ق لماوع هدننکدودحم بتتسانت
تتضارا ی ترابع دندوب زا : تفاب
کاخ
، روش ي و لق ي ئا ي
،ت م ي ناز تانبرک س لک ي م و لباق ي ت بذج رص انع
اذغ یی رد کاخ . نچمه ي ن لخ ي هف و متتس ي
8ر ( 08 ) بتتسانت تتضارا ی رد
هقطنم ولاا ی تن رص م ارب ي تش ک تلاوص حم هدمع
عارز ی و غاب ی اب
هدافتس ا زا شور وئاف ار دروم زرا ی با ی دندادرارق . اتن ی ج ناش ن داد ک ه رد
بي ن تلاوتتصحم عارز
ی و غاب ی
، وج و لخن امرخ هب ترت ي ب هب ناونع
رتهب ی ن گ ي ها ی ک هلاس و ،هلاس دنچ ارب
ي تش ک رد هقطنم دروم طم هعلا
م ی دنشاب . ناراکمه و حلاص (4
80 ) يارب یضارا بسانت یفيک یبایزرا رد
هک دندرک شرازگ رصم روشک رد لين ياتلد هيحان رد امرخ لخن تشاک 80 بتتسانت سلاک رد هعلاطم دروم هقطنم یتتضارا زا دتتصرد
S1
، 68
سلاک رد دتتتصرد
S2
و 00 سلاک رد دتتتصرد
S3
یم رارق رد .دنريگ
عومجم 81 هداد صيخش ت بس انم امرخ تش اک يارب یض ارا دص رد
نينچمه .دندتش 04
زا یتشان دیدتش تیدودحم ياراد یتضارا دتصرد
و هدوب دایز تيئايلق و يروش ،بس انمان یش کهز 08
ساس ا رب دص رد
ساتتتسا رب نيققحم نیا .دندوبن یبایزرا لباق کاخ دوجوم تاعلاطا هب جیاتن اهنتتتشيپ هدمآ تتتتسد یعارز تیریدم عون باختنا هک دندومن د
.دش اب یض ارا بس انت سلاک ساس ا رب هعلاطم دروم یض ارا يارب لاب
ل
و يرش لاا (7
2 ) رد روش ک ،رص م زرا ی با ی بس انت ض ارا ی ارب ي تش اک
ناتخرد م ي هو دنچ هلاس لماش لخن
،امرخ
،نوتیز جنا ي ر و تابکرم ر ا اب
هدافتسا زا شور وئاف ماجنا دنداد . اتن ی ج ناشن داد هک بلغا ضارا ی دروم
هعلاطم ارب ي تش اک ن لخ
،امرخ نوتیز و جنا ي ر رد سلاک اه ي بس انت
خ يل ی بس انم (
S1
) ات اتبس ن بس انم (
S2
) و ارب ي تش ک تابکرم رد
سلاک بتتتسانمان (
)N
هقبط دنب ي م ی دنوتتتش . ارد ی ن قحت ي
،ق لماوع
دودحم هدننک ترابع دندوب زا :
،تفاب روش ي و م ي ناز تانبرک س لک ي م
1- Salah
2- Metwaly et al.
3- Khalifa and Samir 4- Salah et al.
کاخ . لاتتس رد لدم ريخا ياه يارب وئاف بوچراچ ساتتسا رب يدایز ياه
هدش یحارط یض ارا بس انت یبایزرا فادها یمامت کرتش م هجو هک دنا
لدم ای يزاتتسوگلا يارب یطيحم داجیا اهنآ شور يزاتتس
یبایزرا ياه
کينکت .تس ا ميمص ت ياه
لدم نیا زا یکی هرايعم دنچ يريگ س ا اه
.ت
و لیدعت يارب ييعت رد وئاف شور جیاتن رد نيلوب يروانف رثا شهاک
ن
یم یتتتضارا ياه دح او بتتتسان ت سلاک کي نکت زا ناوت
نیون ياه
ميمصت هدافتسا اب یضارا بسانت هعلاطم .درک هدافتسا هرايعم دنچ يريگ
یم ماجنا وئاف بوچراچ يانبم رب يرايعم دنچ یبایزرا شور زا ،دريگ
هب اهتنم ببتتس شور نیا يريگراک یرتتس تفرتتشيپ و تقد شیازفا
ت ر
یم قيقحت ( ددرگ
0 ) .
یبتارم هلسلس ليلحت دنیآرف (
) AHP
لاس رد راب نيلوا يارب 0071
یتاس لا ساموت طسوت (2
60 ) ماج زا یکی ناونع هب و دش حرطم نیرت
شور ميمصت يارب هدش یحارط ياه .تسا هناگدنچ ياهرايعم اب يريگ
لباق و ییاناوت ليلد هب شور نیا و ندوب مهف لباق و یگداتتتس ،لااب تي
هب نينچمه مه يريگراک
یبایزرا يارب یفيک و یّمک ياهرايعم نامز
ميمصت دنیآرف رد رثؤم لماوع رد .تسا يدربراک و بسانم شور ،يريگ
نزو و هدتتش ییاتتسانتتش یبایزرا رد راذگريثأت ياهرايعم ادتبا شور نیا اهنآ زا کی ره ريثأت نازيم و اهرايعم نیا سیرتام کمک هب ،ديلوت رب
هتتتسیاقم یم هبتتتساحم یجوز ياه ادکره هک ییاجنآ زا .دوتتتش
م زا
دروم لوتتصحم درکلمع نازيم رب یتوافتم راثآ رظن دروم تايتتصوتتصخ نآ زا مادک ره یبس ن ريثأت نیاربانب ،دنراد رظن یم ار اه
وص هب ناوت تر
يققحم زا يدای ز دادع ت نونکات .دومن نييعت راي عم یبتتتسن نزو ن
اب
هتس ناوت شور نیا يريگراکب رب راذگريثأت لماوع ییاس انش نمض دنا
نازيم ،هعلاطم دروم قطانم رد يزرواتتتشک هلتخم تلاوتتتصحم ديلوت ( ناراک مه و یحيبذ .دن یام ن نييعت زين اه نآ زا کی ره ريثأت 87
رد )
یبتارم هلسلس ليلحت شور زا هدافتسا اب رسمار هقطنم یضارا یبایزرا شرازگ لماوع نیرتمهم زا یفارگوپوت و یميلقا تايتتتصوتتتصخ دندرک هعلاطم دروم هقطنم رد تابکرم تتتتشک هعتتتسوت يارب هدننک نييعت
یم بوسحم .ددرگ
شور زا رگید یکی يزاف یبتارم هلسلس ليلحت ميمصت ياه
گ يري
لاتتس رد هک تتتسا هرايعم دنچ شيپ زا شيب نآ زا هدافتتتسا ،ريخا ياه
نیا .تسا هتفای شرتسگ دنیآرف و يزاف قطنم زا یقيفلت قاو رد شور
یم یبتارم هلتتسلتتس ليلحت .دتتشاب
اربانب ی ن هب روظنم لدم زاتتس ي مدع
تي عطق اه د ر جرت ي تاح ناتتتتسنا
، روئت ي هع ومجم اه ي زاف ي اب
س یاقم ه ياه جوز ی رد دنیآرف لحت ي ل هلس لس بتارم ی کرت ي ب م ی دوش .
قيقد کرد بيترت نیدب ميمصت دنیآرف زا يرت
يريگ ب ،هدش هئارا ه
تسد
5- Belal and Al-Ashri 6- Saaty
یم دیآ ( 8 ) هب . دنیآرف و يزاف کينکت ود ره يایازم زا هدافتتتتسا روظنم
اهنآ زا مادک ره هعتتض خاقن رب هبلغ نينچمه ،یبتارم هلتتسلتتس ليلحت زیرديپ و نوهرلانو (0
87 ) اب قيفلت رد ار يزاف قطنم لوتتتصا راب نيلوا
راکب یبتارم هلسلس ليلحت دندرب
اتن .
ی ج گراکب ي ر ي رظن ی ه هعومجم اه ي
زاف ي رد زرا ی با ی بسانت ضارا ی روشکرد ارب انغ ي تشاک
،سانانآ ن ناش
هکداد 07 دصرد ضارا ی ارب ي تش اک لوص حم نیا رد
سلاک بس انم
(
S1
)،
86 دصرد رد سلاک بسانت طسوتم (
S2
) و 08 دصرد رد سلاک
بسانت نارحب ی (
S3
) قاو م ی دنوش ( 6 .) تاعلاطم ما ي ر ی نا ( 0 ) داد ناشن
هک هدافتس ا زا شور آرف ی دن لحت ي ل هلس لس بتارم ی يزاف رد اقم ی هس اب
شور رتماراپ ی ک ثعاب هدش دصرد ب ي يرتش زا ضارا ی رد سلاک نت بسا
S1
گرارق ي دنر . دراد ناهج رد ار مود هبتر ،امرخ ديلوت رطن زا ناریا روش ک (
06 ) رد .
لاتتس ییاذغ تينما نيمأت روظنم هب يزرواتتشک داهج ترازو ،ريخا ياه حطس هعس وت تس ايس ،زيخامرخ قطانم مدرم تش يعم دوبهب و روش ک
همانرب رد ار تلايخن تتتشکریز کتتش نودب .تتتسا هداد رارق دوخ ياه
هجوت حطس دحاو رد درکلمع شیازفا نينچمه و تشکریز حطس هعسوت یم ار یتتصاخ همانرب ،اتتتسار نیا رد .دبلط
زا هنيهب هدافتتتسا يارب يزیر
یم یضارا آرف رد دناوت
ميمصت دنی تسايس و يريگ
وت یلوصا يراذگ هعس
ب و یضارا بسانت یبایزرا ،نیاربانب .دیامن افیا یمهم شقن ،تلايخن ک
را
نتفرگ یض ارا هب بس انت ليس ناتپ نآديلوت اه یم ، هم شقن دناوت رد یم
هب يرورتتض يرما نآ ماجنا و دیامن افیا یتتضارا زا هنيهب هدافتتتسا رظن
یم .دسر فده اب قيقحت نیا و تش خ هقطنم یض ارا بس انت یفيک یبایزرا
يامرخ لخن تش اک يارب سراف ناتس ا نورزاک ناتس رهش رد جرامک کیرتماراپ( وئاف شور ود زا هدافتتتسا اب باکبک -
و )مود هتتشیر لومرف
.دیدرگ ارجا شور ود نیا هسیاقم و هرايعم دنچ یبایزرا شور و داوم اه
:هقطنم یمومع تيعض و علاطم دروم هقطنم
تشک ریز حطس اب ه
دودح 7111 و تتتتتشخ تتتتتشد رد باک بک مقر يام رخ رات که
جرامک زا تشد نیا .دراد رارق سراف ناتسا رد قاو نورزاک ناتسرهش
هژیو تيمها زا باکبک مقر يامرخ لخن تشاک رظن .تسا رادروخرب يا
نيب ییاي فارغج تي عقوم رظن زا هع لاط م دروم هق طنم 86´
60° ات
82´ 60° و یلامش ضرع 61´
70°
´ ات
°66 70 هدش قاو یقرش لوط
لکش( تسا 0
هقطنم نیا .) 711
ياراد و دراد عافترا ایرد حطس زا رتم
یم مرگ ياوه و بآ ناتتتتسمز هک دتتتشاب
و یگدنراب اب مأوت نآ ياه
ناتسبات یم کشخ نآ ياه .دشاب
اوه هنايلاس ترارح هجرد طسوتم 68
یتناس هجرد دارگ
و ب نيگنايم هنايلاس یگدنرا دودح
888 یليم رتم .تسا
1- Van Laarhoven and Pedrcyz 2- Xeric
یتتضارا کاخ ،ناریا کاخ یترارح و یتبوطر میژر هتتشقن ساتتسا رب و کی رز یتبوطر میژر ياراد هع لاط م دروم هق طنم یترارح میژر و 6
کيمرترپیاه یم8
( دشاب 7 .)
تي لاع ف ینادي م یاه بتتتسانت یفيک یبایزرا ماج نا روظنم هب :
دادعت یلحم نيلوئس م ترواش م اب ،یض ارا 01
تحاس م هب ناتس لخن
لقادح 7 / 1 نتتتس اب باکبک مقر يامرخ لخن ياراد ،راتکه 61
ات 67
ناونع هب ،توافتم کاخ ياراد و ناسکی ابیرقت یتیریدم حطس اب ،لاس هنومن ياهدحاو رامک و تش خ تش د رد یض ارا يرادرب
ناتس رهش ج
هزادنا تهج سپس .دندش باختنا نورزاک رد کاخ تايص وص خ يريگ
داعبا هب خرکاخ کی رفح هب مادقا ،اهدحاو زا کی ره 7
/ 0 ،)لوط(
0
و )ضرع(
7 / 0 اعمج و رتم )قمع(
"
دادعت هب 01 خرکاخ حیرشت .دیدرگ
کاخ خر ( کاخ خرکاخ حیرش ت يامنهار زا هدافتس ا اب اه 88
.دش ماجنا )
رفح لحم هتتتشوگ راهچ زا کیره رد هک دیدرگ باختنا يروط خرکاخ
تخرد راهچ درکلمع .دتتشاب هتتتشاد دوجو امرخ تخرد کی ،خرکاخ ره هزادنا خرکاخ ره هتتتشوگ راهچ رد قاو ناونع هب نآ نيگنايم و يريگ
.دش هتفرگ رظن رد هطوبرم خرکاخ يارب ییاهن درکلمع هیزجت هنومن ییايميییش و یكیزيف :کاخ یاه
ن هنوم کاخ ياه
کلا زا و کتتشخ اوه هیاتتس رد ،خرکاخ ره زا هدتتش هيهت 6
یليم يرتم
فرل رد و دندش هداد روبع هیزجت تهج صوصخم یکيتسلاپ ياه
ياه
رتمورديه شور هب کاخ تفاب .دندیدرگ يرادهگن ییايميتتش و یکیزيف ( 8 ) ( کاخ شنکاو ، اب عابش ا لگ رد )pH
( رتمpH
67 ) تیاده تيلباق ،
کیرتکلا طسوت عابشا لگ هراصع رد ی رتمEC
( 68 ) شور هب یلآ نبرک ،
( رت شیاسکا 88
) ( لداعم ميسلک تانبرک ، یثنخ شور هب )CCE
يزاس
دوس اب رتيت و کیردیرلکديسا اب (
68 ) ( نوتسا شور هب چگ ، 68
) ميسلک ،
اب يرتموتتسکلپمک شور هب کاخ عابتتشا هراتتصع رد لولحم میزينم و روضح (EDTA
01 ) تپ و میدس ، اب کاخ عابشا هراصع رد لولحم ميسا
ميلف هاگتتتسد مينومآ تاتتتسا شور هب بذج لباق ميتتساتپ و رتموتف
0
اب رلاوم 8 (pH=
07 ) هزادنا .دندش يريگ
ر زا شوا زببسا اب يبببارا ربببسان ت يباي زرا وئاف
کيرزماراپ(
- لومرف م و هشير )
یض ارا بس انت یفيک یبایزرا رد هدافتس ا دروم یميلقا تايص وص خ هداد و رامآ زا امرخ لخن تتتتشاک يارب هاگتتتتسیا یتتتسانتتتشاوه ياه
هرود کی يارب نورزاک کيتپونيس 01
هلتخم لحارم ساسا رب و هلاس
ینزو طتتسوتم نينچمه .دیدرگ جارختتتسا امرخ لخن دتتشر لکيتتس و هبساحم قمع ینزو بیارض زا هدافتسا اب خرکاخ ره کاخ تاصخشم باکبک يامرخ لخن یشیور ياهزاين اب (
00 .دندش هسیاقم ،)
3- Hyperthermic
لكش 1 - هعلاطم دروم هقطنم تيعقوم سراف ناتسا ،نورزاک ناتسرهش جرامک و تشخ تشد رد
Figure 1- Location of study area in Khasht and Komarj Plain, Kazeroon county, Fars province, Iran
يبايزرا ي یک
( هطوبرم لمعلاروتسد ساسا رب: 04
مادک ره هب )
هجرد کی یتتضارا تاتتصختتشم زا رد .دتتش هداد صاتتصتخا یمک يدنب
هص خش م هک یتروص ،دوب بولطم لاماک رظن دروم لوص حم يارب يا
رثکادح هجرد 011
هص خش م هب و يرتمک هجرد ،تیدودحم ياراد ياه
تخا تفای صاتص تاجرد.
صاتصتخا هداد
هدتش رد هبتساحم صخاتش
0نيمز ب ه راک دندش هتفرگ مود هش یر لومرف زا.
هطبار(6
0 هبس احم يارب )
( دیدرگ هدافتسا خرکاخ ره يارب نيمز صخاش 84
.)
( 0
CI, LI = Rmin× √ A )
100× B 100×….
،هطبار نیا رد ،ميلقا صخاش =CI
،نيمز صخاش =LI
= A, B,
هص خش م زا کی ره هب هدش هداد صاص تخا بس انت تاجردC
و اه
=
Rmin
بسانت هجرد مامت نيب رد بسانت هجرد نیرتمک یم ،اه
.دشاب
،روظنم نیدب و تفرگ تروتتتص ميلقا یبایزرا ادتبا ،قيقحت نیا رد ميلقا صخاش طباور زا یکی کمک هب سپس .دیدرگ هبس احم8
6 ای 8 ،
لقا بتتسانت هجرد هب یميلقا صخاتتش
4یمي صخاتتش نييعت رد و لیدبت
هب نيمز زا رتمک یميلقا صخاش هک یطیارش رد .دش هتفرگراک 67
،دوب
هطبار زا یميلقا بسانت هجرد 6
.دش هبساحم
( 6
CR = 1.6 CI )
نيب هک يدراوم رد 67
و 7 / 06 هطبار زا دوب 8
.دیدرگ هدافتسا
( 8
CR = 16.67 + 0.9 CI )
هدافتسا اب نيمز و ميلقا بسانت سلاک لودج زا
0 .دیدرگ نييعت
لودج 1 - سلاک یارب صخاش یددع ریداقم بسانت فلتخم یاه
( 11 )
Table 1- Numerical values of index for different suitability classes (14)
1- Land index (LI) 2- Square root formula 3- Climatic index (CI) سلاک
بسانت یاه Suitability classes صخاش
Index
بسانم S1
( Suitable ) 75-100
بسانم اتبسن S2
( Moderately suitable )
50-75
ینارحب بسانت S3
( Marginally suitable )
25-50
بسانمان (N Non suitable )
0-25
يبايزرا زا شوا زس ا اب يب ارا رس انت میمص ت ر
یریگ
شرایعم دنچ سلاک نييعت روظنم هب ناتس ا رد هعلاطم دروم یض ارا بس انت ياه
مقر يامرخ لخن تشاک يارب سراف یبایزرا شور زا هدافتسا اب باکبک
یبتارم هلتتسلتتس ليلحت و یبتارم هلتتسلتتس ليلحت لدم ود ،هرايعم دنچ هب يزاف .دندش هتفرگ راک زا شوا زس ا اب يب ارا رس انت يبايزرا هلس لس لیلحت ر
يبتارم اب هعلاطم دروم ياهرايعمریز زا مادک ره یبس ن نزو قيقحت نیا رد
س ليلحت شور زا هدافتسا هسیاقم سیرتام ليکشت اب یبتارم هلسل
ه يا
هع ومجم رد و نييعت ،یجوز راي عمریز نزو سیرتام ناونع تح ت يا
( )W
ادک ره رثا رگنايب هک دش هداد رارق7
م هص خش م زا رب یض ارا ياه
لخن تش اک يارب یض ارا بس انت سلاک سپس .تس ا لوص حم ديلوت .دیدرگ نييعت امرخ ا زس ا اب يب ارا رس انت يبايزرا زا شو
هلس لس لیلحت ر
یزاف يبتارم یبتارم هلسلس ليلحت شور زا هدافتسا اب یضارا بسانت یبایزرا رد
4- Climatic rating (CR) 5- Weight matrix
یضارا تايصوصخ زا مادک ره )تیوضع هجرد( قلعت هجرد ادتبا ،يزاف سلاک هب ار و رادقم ،هعلاطم نیا رد .دتتش نييعت بتتسانت هلتخم ياه
هرهب اب تیوضع هجرد وگنز تیوضع بات زا يريگ
هل وت هدش هئارا يا طس
( ناراکمه و وروب 0
طباور زا هدافتسا اب ،) 4
، 7 و 2 .دیدرگ نييعت
( 4 MF(xi) = 1 )
1 + (x−cd1−d1
1 )2
for x < c1+ d1
( 7 MF(xi) = 1 for c1+ d1≤ x ≤ c2- d2 )
( 2 MF(xi) = 1 )
1 + (x−cd2+d2
2 )2 for x > c2- d2
،قوف طباور رد
MF(xi)
تیوتضع بات ، ،یبایزرا رايعم نيمُاi
c2
و
ینيیاپ هناتتتسآ دودح ،بيترت هبc1
ییلااب هناتتتسآ دودح و0
6 نیا رد(
،خاقن 7 / 1 =
MF(xi)
یم و )دتتشاب
d1
و
d2
بات یلاقتنا هقطنم ضرع ،
یم صخش م ار تیوض ع تیوض ع باوت هک تس ا رکذ هب مزلا .دنزاس
هیرظن زا هدافتتتتسا اب کاخ تفاب دننام کاخ یفيک تايتتتصوتتتصخ هعومجم کيتتسلاک ياه ( دیدرگ نييعت8
88 هجرد رادقم نييعت زا سپ .)
یبایزرا جیاتن ،ميلقا و کاخ تايتتصوتتصخ زا کی ره يارب تیوتتضع هع ومجم رد تاي تتتصوتتتصخ نیا یمام ت سیرتام ناونع تح ت يا
تايتتصوتتصخ (
)R
هقبط روظنم هب دعب هلحرم رد .دتتش هداد رارق4
يدنب
ظن زا هدافتس ا اب یض ارا بس انت ییاهن هعومجم هیر
سیرتام ،يزاف ياه
( تايتتصوتتصخ ( رايعمریز نزو سیرتام و )R
هیرظن زا هدافتتتسا اب )W
هعومجم هطبار قبط يزاف ياه 8
سیرتام و دندتتتش بيکرت رگیدکی اب
( یضارا بسانت ییاهن هب )E
( دمآ تسد 82
.)
( 8
E = W°R )
بسانت ییاهن سیرتام رصانع عومجم ،یضارا صخاش دروآرب يارب یضارا بيترت هب ،دیدج رصانع و )ندرک لامرن( دش هداد رارق کی ربارب
سلاک صخاش طسوتم رد هطبار ساسا رب ،یضارا بسانت هلتخم ياه
7 .دیدرگ برض
( 7
LI = ∑ E0j∗Aj )
،هطبار نیا رد ،نيمز صخاش :LI
E0j
سیرتام هدش لامرن رادقم:
وE :Aj
صخاتتش رثکادح و لقادح نيگنايم سلاک زا کیره ياه
ياه
سلاک يارب ددع نیا هک هدوب یض ارا بس انت ياه
S1
،
S2
،
S3
و هبN
بيترت 7 / 78 ، 7 / 26 ، 7 / 88 و 7 / 06 یم .دشاب
ر يياراک تقو يسررب يبايزرا یاه
یگتسبمه ،هدش هتفرگراکب شور ییاراک و تقد یبایزرا ،روظنم هب هزادنا درکلمع نيب هب نيمز صخاش و )یعقاو ديلوت( هدش يريگ
د تس
شور زا کیره رد هدمآ هب ياه
مرن زا هدافتتتسا اب هتفر راک ینيم رازفا
ت ب
1- Lower cross over point (LCP) 2- Higher cross over point (HCP) 3- Classic set theory
704 دوجو ريغتم ود نیا نيب ییلااب یگتسبمه رگا لاومعم .دیدرگ نييعت
یم ،دتتشاب هتتتشاد شور هک درک اعدا ناوت
لباق ،هدافتتتسا دروم یبایزرا
یم لوبق دشاب ( 61 .)
ثحب و جیاتن تايصوصخ زا یخرب ینزو طسوتم خاقن کاخ ییايميش و یکیزيف
لودج رد یتاعلاطم 6
.تسا هدش هئارا
اهرایعمريز يبسن نز نییعت جيازن یکاخ و یميلقا ياهرايعمریز یبسن نزو هبساحم زا لصاح جیاتن
لوادج رد بيترت هب باکبک يامرخ لخن درکلمع رب رثوم 8
و 4 هدروآ
هب ،یکاخ و یميلقا ياهرايعمریز نيب رد ،جیاتن نیا ساسارب .تسا هدش هل حرم رد ام د نيگناي م راي عمریز ار تي مها هج رد نیرتتتتشيب بي ترت لگ س ن نزو اب یهد یب
020 / 1 یبس ن نزو اب يروش رايعمریز و 681
/ 1
.داد صاصتخا دوخ هب يبار رسانت يبايزرا جيازن يامرخ لخن تتتشاک يارب یتتضارا بتتسانت یفيک یبایزرا جیاتن
کیرتماراپ( وئاف شور هب سراف ناتس ا رد باکبک -
مود هش یر لومرف ،)
لودج رد یبتارم هلس لس ليلحت و يزاف یبتارم هلس لس ليلحت 7
ا هئار
.تسا هدیدرگ تانبرک ،یلآ نبرک نازيم ،کاخ تفاب ،هدمآ تسدب جیاتن ساسا رب کاخ هدننک دودحم لماوع نیرتمهم زا بذج لباق ميتتساتپ و ميتتسلک
یم بوسحم هعلاطم دروم هقطنم رد امرخ لخن تشاک يارب .ددرگ
شور رد داد ناتتشن یتتضارا )یکیزيف( یفيک بتتسانت یبایزرا جیاتن کیرتماراپ( وئاف -
% ،)مود هتتشیر لومرف 01
رد ،هعلاطم دروم یتتضارا
سلاک
S3
% و 01 نآ اه بتتتسانت سلاک رد
S2
یلاح رد .دنتفرگ رارق
شور رد هک % ،يزاف یبتارم هلسلس ليلحت
011 ،هعلاطم دروم یضارا
سلاک رد
S2
شور رد و % یبتارم هلتتسلتتس ليلحت
01 دروم یتتضارا
سلاک رد ،هعلاطم
S1
% و 01 نآ اه بسانت سلاک رد
S2
سلاک يدنب
هزادنا درکلمع نيب هطبار یتتسررب .دندتتش صخاتتش و هدتتش يريگ
ياه
شور زا هدافتسا اب هدش هبساحم یضارا هلسلس ليلحت ،کیرتماراپ ياه
لکش ( يزاف یبتارم هلس لس ليلحت و یبتارم ياه
6 ، 8 و 4 داد ناش ن )
ینعم یطخ هطبار هک هزادنا درکلمع نيب يراد
يامرخ لخن هدش يريگ
شور يارب نيمز صخاش و باکبک کیرتماراپ( وئاف ياه
- شیر لومرف ه
دوجو یبتارم هلسلس ليلحت شور و يزاف یبتارم هلسلس ليلحت ،)مود .دراد
4- Characteristics matrix 5- MINITAB 14
لودج 2 نيگنايم- کاخ ییايميش و یكیزيف تايصوصخ یخرب ینزو هعلاطم دروم یاه
Table 2- Weighted averageof some physical and chemical characteristics of the studied soils
تفاب کاخ Soil texture1
تیاده یكیرتكلا
EC
1) m-
. (dS تيئايلق
SAR یلآ نبرک
Organic carbon
( )% هتیديسا
کهآ pH CaCO3
( )% چگ
Gypsum ( )% لباق ميساتپ
بذج Available potassium
1( mg.kg-
) هرامش
خرکاخ NO. of profile هرامش
فیدر NO. of
row
SL 3.5
5.1 0.44
7.6 54.6
0.67 167.7
50 1
SiCL 6
11.4 0.37
7.6 51
0.72 158.6
51 2
SiCL 6
11.6 0.39
7.8 51.3
0.73 150.4
52 3
SiL 5.6
8 0.54
7.7 50.2
0.73 160
53 4
SiL 4.9
5.6 0.4
7.5 50.6
0.69 148
54 5
L 4.2
3.1 0.57
7.6 58
0.77 175.4
55 6
SL 3.3
5.1 0.72
7.8 56.8
0.67 182.3
56 7
L 4.6
11.5 0.61
7.8 53
0.83 197.8
57 8
SiCL 6
11.5 0.34
7.8 50.3
0.87 152
58 9
L 5.1
10.2 0.47
7.6 47.7
0.67 185.8
59 10
S = Sand, L = Loam, Si = Silt, C = Clay
1
لودج 3 - امرخ لخن دركلمع رب رثوم یميلقا یاهرايعمریز زا کی ره یبسن نزو
Table 3- Relative weight of each climatic subcriteria, effective on date palm yield
J I
H G
F E
D C
B A
0.104 0.107
0.158 0.08
0.149 0.093
0.161 0.014
0.018 0.087
A= Length of dry season (days) کشخ لصف لوط
)اهزور دادعت(
B= Number of days with precipitation > 5 mm in ripening stage (days) زا شيب یگدنراب اب ياهزور دادعت
7 یليم هويم نديسر هلحرم رد رتم
C=Average daily temperature of the growing cycle (°C) دشر لکيس يامد نيگنايم
یتناس(
)دارگ
D=Average daily temperature of the flowering stage (°C) یهدلگ هلحرم يامد نيگنايم
یتناس(
)دارگ
E=Average daily temperature of the ripening stage (°C) یتناس(
)دارگ هويم نديسر هلحرم يامد نيگنايم
F=Thermal index: heat requirement during the stages of flowering, fruit formation and ripening (degree-day) هجرد(
- )زور زا ییامرگ زاين
هويم نديسر ات یهدلگ هلحرم
G=Mean RH of the growing cycle (%) یبسن تبوطر نيگنايم
دشر لکيس )دصرد(
H=Mean RH of the fruit formation stage (%) )دصرد(
هويم ليکشت هلحرم یبسن تبوطر نيگنايم
I= Average sunshine hours (hours) تعاس دادعت(
)اه م یباتفآ تاعاس نيگناي
J=Number of months with mean wind speed > 5 m/s (months) هام دادعت
زا شيب داب تعرس نيگنايم اب لاس ياه 7
هيناث رد رتم
لودج 1 - باكبک یامرخ لخن دركلمع رب رثوم یکاخ یاهرايعمریز زا کیره یبسن نزو
Table 4- Relative weight of each soil subcriteria, effective on Kabkab date palm yield R Q
P O
N M
L K
0.177 0.270
0.055 0.089
0.074 0.041
0.081 0.115
M= Gypsum(%) چگ
)دصرد(
L= Calcium carbonate(%) کهآ
)دصرد(
K= Soil texture کاخ تفاب
1) P= Available potassium (mg.kg-
بذج لباق ميساتپ (
یليم مرگوليک رب مرگ )
O=Organic carbon (%) یلآ نبرک
)دصرد(
R= SAR تيئايلق
1) (dS.m-
Q= EC یکیرتکلا تیاده یسد(
)رتم رب سنمیز N= Acidity
هتیديسا
لودج 5 - شور زا هدافتسا اب هدش هبساحم نيمز صخاش و دركلمع یضارا بسانت یبایزرا فلتخم یاه
Table 5- Yield and land index, calculated by different methods of land suitability evaluation
شور کیرتماراپ Parametric method یبتارم هلسلس ليلحت شور
یزاف Fuzzy AHP method یبتارم هلسلس ليلحت شور
AHP method دركلمع
هب مرگوليک(
)تخرد ره یازا Yield
1( kg tree-
) هرامش
خرکاخ NO. of profile هرامش
فیدر NO. of
row
صخاش نيمز Land index بسانت سلاک
نيمز Land suitability
class صخاش
نيمز Land index بسانت سلاک
نيمز Land suitability class صخاش
نيمز Land index بسانت سلاک
نيمز Land suitability
class
43 S3
61.3 S2
81 S1
57.2 50
1
29.3 S3
59.8 S2
76.5 S1
43.2 51
2
28.4 S3
59.8 S2
77.1 S1
42.5 52
3
40.4 S3
60.5 S2
77.9 S1
51.7 53
4
37.8 S3
59.5 S2
80.1 S1
49.5 54
5
37.8 S3
61.8 S2
81.1 S1
59.7 55
6
41.6 S3
60.8 S2
81.1 S1
57 56
7
47 S3
60.8 S2
78.8 S1
53 57
8
29.2 S3
59.8 S2
76 S1
44 58
9
52.7 S2
60.8 S2
74.6 S2
50.5 59
10
= 10%
S2
= 90%
S3
= 100%
S2
= 0%
S3
= 90%
S1
= 10%
S2
سلاک دصرد بسانت ياه
Percent of land suitability classes
هزادنا درکلمع نيب ینويسرگر هطبار نييبت بیرض ش يريگ
لخن هد
یبتارم هلتتسلتتس ليلحت شور يارب نيمز صخاتتش و باکبک يامرخ کیرتماراپ( وئاف شور يارب و نیرتتتتشيب يزاف -
)مود هتتتشیر لومرف
مک نيب یبتارم هلسلس ليلحت شور يارب بیرض نیا رادقم .تسا نیرت
.دراد رارق رگید بیرتتتض ود ریداقم اتتتس
ی ر ققحم ناراکمه و يرون ،ني
( 64 )؛
( يوتتسوم 60
) و هزمح و ناراکمه ( 07 ) زين یهباتتشم جیاتن ار
شرازگ دندرک . یم ناتشن جیاتن نیا انت یفيک یبایزرا يارب هک دنهد
ا بتس یتضار
یبتارم هلس لس ليلحت شور ،باکبک يامرخ ديلوت يارب سراف ناتس ا کیرتماراپ( وئاف و یبتارم هلتتسلتتس ليلحت شور ود هب تبتتسن يزاف -
سلاک نييعت رد يرتلااب تقد زا )مود هشیر لومرف یضارا بسانت ياه
هب و هدوب رادروخرب یم هيصوت نآ يريگراک
.ددرگ
اتن ی ج اقم ی هس صخاش ضارا ی م هبساح هدش طسوت شور ئاف ياه و
کیرتماراپ(
- شور و يزاف یبتارم هلس لس ليلحت ،)مود هش یر لومرف
یبتارم هلس لس ليلحت اب
لوت ي د عقاو ی رد هقطنم دروم هعلاطم ن ناش داد
هک اتن ی ج شور يزاف یبتارم هلس لس ليلحت اب
ارش ی ط بط يع ی مکاح رب
هقطنم ناوخمه ی ب ي رتش ي
؛دراد ز ی ار شور اه ي نتبم ی رب قطنم زاف ي اب
رد رظن نتفرگ غت يي تار پ ي هتتتسو تتضارا ی
، اناوت یی ب ي رتتتش ي د ر هئارا
غت يي تار ناکم ی وی گژ ی اه ي کاخ رد اقم ی هتتس اب شور اه ي نتبم ی ب ر
قطنم لوب ي ن هک ثعاب رده نتفر مجح لباق هظحلام ا ي زا
،تاعلاطا
رد للاخ رف یآ دن زرا ی با ی ضارا ی م ی
؛دنوش ار اراد م ی دنشاب ( 7 ).
لكش 2 - هزادنا ديلوت ریداقم نيب یگتسبمه یزاف یبتارم هلسلس ليلحت شور رد یضارا صخاش و هدش یريگ
Figure 2- Correlation between land index and measured yield in Fuzzy AHP method y = 7.122x - 379.9
R² = 0.776
0 10 20 30 40 50 60 70
59 60 61 62
Land index (Fuzzy AHP method) (%) صخاش نیمز ( یپ چا یا یزاف شور ( )
دصرد ) Measured yield(kg/tree) درکلمع هدش یریگ هزادنا(مرگولیک /تخرد)
لكش 3 - هزادنا ديلوت ریداقم نيب یگتسبمه يگ
یبتارم هلسلس ليلحت شور رد یضارا صخاش و هدش یر
Figure 3- Correlation between land index and measured yield in AHP method
لكش 1 - هزادنا ديلوت ریداقم نيب یگتسبمه )مود هشیر لومرف( کیرتماراپ شور رد یضارا صخاش و هدش یريگ
Figure 4- Correlation between land index and measured yield in Parametric (second root formula) method
يويگ و يدمحم جیاتن (
61 نيب یگتتتتسبمه هک داد ناتتتشن زين )
صخاش و ناهفصا ناتسا ناجرولاف هقطنم رد مدنگ لوصحم درکلمع زاف شور رد یتتتضارا بتتتسانت .تتتتسا کیرتماراپ شور زا رتتتتشيب ي
نجيمور ناراکمه و0
( 67 ) بس انت تارييغت دنور یس ررب اب ايلارتس ا رد
هک دنتتتشاد راهلا وله تتتشاک يارب یميلقا تارييغت زا یتتشان یتتضارا ،درادناتسا یبتارم هلسلس شور اب هسیاقم رد يزاف یبتارم هلسلس شور شيپ رد يرتهب درکلمع لاک تارييغت دنور ینيب
س اد بتتتسانت ياه و در
لماک و ماج جیاتن یم هئارا يرت
.دیامن لع ي مغر ازم یا ي شور ليلحت
يزاف یبتارم هلس لس رد
زرا ی با ی بس انت ض ارا ی
، م ی ناوت هب ش م تلاک
خوبرم هب باختنا باوت وض ع ی ت و رعت ی ه قد ي ق اهرتماراپ ي اهنآ ب ار ي
صوصخ ي تا ضارا ی رثؤم رب لوت ي د لوصحم هراشا دومن . نچ ي ن ودحم دی ت ی
1- Romeijn et al. 2- Burrough
طس وت اس ی ر ققحم ي ق
6وروب ( 7 ) زرواش ک؛
ي و ناراکمه (8
02 ) و راتخم
4
( 66 ) رد هدافتس ا زا ا ی ن شور ارب ي زرا ی با ی بس انت ض ارا ی ن ي ز رازگ ش
دش ه تسا .
هجيتن یريگ هلسلس ليلحت شور هب یضارا بسانت یبایزرا رد دنداد ناشن جیاتن
رگید شور ود هب تبتتتسن يرتلااب بتتتسانت سلاک ،یبتارم هب
تتتسد ت
یم هزادنا( یعقاو درکلمع ریداقم نيب طباور هس یاقم یفرط زا .دیآ گ
يري
داد ناشن هدش هبساحم یضارا صخاش و )هدش
، هلسلس ليلحت شور
شور هب تبسن يزاف یبتارم تقد زا وئاف و یبتارم هلسلس ليلحت ياه
3- Keshavarzi et al.
4- Mukhtar et al.
y = 1.963x - 103.1 R² = 0.569
0 10 20 30 40 50 60 70
74 76 78 80 82
Measured yield(kg/tree) درکلمع هدش یریگ هزادنا(مرگولیک /تخرد)
Land index (AHP method) (%) صخاش نیمز ( یپ چا یا شور ( )
دصرد )
y = 0.475x + 32.42 R² = 0.385
0 10 20 30 40 50 60 70
0 20 40 60
Measured yield(kg/tree) درکلمع هدش یریگ هزادنا(مرگولیک /تخرد)
Land index (parametric method) (%) صخاش نیمز ( کیرتماراپ شور ( )
دصرد )
