Quarterly of Social Studies Research in Iran

(1)

789

Faculty of Social Sciences Institute of Social Studies and Research

Quarterly of Social Studies Research in Iran

Vol. 11, No. 3:789-832, Autumn 2022 Doi

:

10.22059/JISR.2022.331739.1246

Women's Movement and the Art of Resistance in the Constitutional Era^* Mohammad Hosein Sharifi Saei¹

Received: October 3, 2021 Accepted: July 18, 2022

Abstract

Introduction: Iranian society in the Qajar era (1789-1925) was a kind of authoritarian society. Women in this society were subjected to severe gender oppression. They were deprived of many basic rights (e.g., the right to education, the right to choose, and the freedom of marriage). After the victory of the constitutional revolution (1906), political despotism in Iran was weakened. The victory of the constitutional revolution also strengthened civil society. One of the signs of the strengthening of civil society in Iran was the spread of new social movements such as the women's movement. In fact, the women's movement in Iran emerged after the victory of the constitutional revolution. The movement established newspapers to raise women's awareness. In this way, it succeeded in promoting the idea of gender justice in society. The movement also tried to work in an organized way by establishing women's associations. The women's movement in the constitutional era pursued various demands. They sought to combat the patriarchal discourse in society.

The main concern of women's struggles in the constitutional era was the pursuit of equal rights with men and gender equality in various fields. The aim of this study is to identify and analyze the main demands of Iranian women in the constitutional era (1906-1925). In this article, we also answer the question: what did women's demands achieve in the constitutional era?

Method: In this study, the activities of Iranian women in the constitutional era were examined using a combination of historical primary sources and historical secondary sources from the constitutional era. By primary sources, in this article, we mean sources and documents recorded by people who lived during the constitutional

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــــــــــ

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــ

* Research Paper, Independent authors.

1. Graduated with a Ph.D in Sociology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran, sharifisaei@ut.ac.ir

(2)

Social Studies and Research in Iran, Vol. 11, No. 3, Autumn 2022

790

period. Books, newspapers, documents, and surviving memoirs of people who lived during the constitutional era fall into this category. Secondary sources also include various books and analytical sources written based on primary sources from the constitutional era. This study has attempted to use primary sources as much as possible in its investigation. However, in some cases it has also used historical secondary sources to supplement the information.

Finding: The results of this study show that women faced a type of systematic gender discrimination during the constitutional era. This gender discrimination extended to all spheres, from the home to society. Girls were not allowed to go to school; because going to school was only the right of boys. They were not allowed to oppose their husbands' polygamy or their daughters being married off as children because the home was dominated by men. Social traditions also supported men. On the other hand, women had no right to participate in political elections because the right to vote was only for men. Political participation was only the right of men and women had no right to political participation. Therefore, in the constitutional era, the women's movement began a historical struggle for social change in three different areas: 1.

"Struggle for women's right to education"; 2. "Struggle to change family laws"; and 3.

"Struggle for the right to vote and political participation."

Conclusion: In the constitutional era, the women's movement achieved its first demand (i.e., women's right to education). From that point on, girls were able to go to school. The women were not able to achieve their next two demands. But they also worked hard on these two demands. By spreading the idea of gender equality in various newspapers, the women were able to create the social framework for the realization of these demands in the following years. Thanks to the women's efforts, the first law on family and marriage was finally passed in Iran a few years after the Constitutional Revolution and at the beginning of the first Pahlavi's reign (1928).

However, women struggled even longer for the right to vote and participate in politics. Finally, women's suffrage was adopted in 1963. These cases show that the women's movement in Iran has been able to achieve different goals in each historical period. With each goal achieved, they focus their efforts on new goals. For this reason, this movement continues.

Keywords: Gender Studies, Women and Family Studies, Women's Movement, Patriarchy, Historical Sociology.

References

 Abbasi, S., & Mosavi, M. (2014). The Status of Iranian Women during the Pahlavi Regime (from 1921 to 1953). Women Studies, 5(9): 59-82. (In Persian)

 Abrahamian, E. (1998). Iran Between two Revolutions. Translated by: A.

Golmohammadi & M. E. Fattahi. Tehran, Iran: NeyPublication. (In Persian)

 Abrahamian, E .^(2008).A History of Modern Iran. Translated by: M. E. Fattahi).

Tehran, Iran, NeyPublication. (In Persian)

 Adamiyat, F. (1961). The Idea of Freedom and the Starting Point of the Constitutional Revolution. Tehran: Sokhan Publication. (In Persian)

(3)

791

 Adinevand, M., Fallah Toutkar, H., Pourmohamadi Amlashi, N., & Bahramnejad, M.

(2017). Clarifying the Role of Women in Iran's Administrative System in Reza Shah Era (1925-1941). History of Islam and Iran, 27(34): 9-37. (In Persian)

 Afary, J. (1998). Women’s Semi-secret Associations in the Constitutional Movement. Translated by: J. Yousefian. Tehran: Ketabsara Publication. (In Persian)

 Afary, J. (2006). The Iranian Constitutional Revolution. Translated by: R. Rezaei.

Tehran:BisotunPublication. (In Persian)

 Ajoudani, M. (2007). Iranian Constitution. Tehran: Akhtaran Publication. (In Persian)

 Alavian, M., Hosseini, Z., Akbari, Z. (2018). Women’s the Shia Suffrage in Political System (Reviews of Its Records, Challenges, and Principles). Women's Strategic Studies, 20(78): 69-88. (In Persian)

 Alimardani, M., Azghandi, A., & Abtahi, S. (2021). Passivity of Women Subject's Transformation in Contemporary Iranian History. Quarterly Journal of Women and Society, 12(46): 30-45. (In Persian)

 Armi, A. (2008). A Study of the Feminist Movement with Emphasis on the Feminist Movement of Iran. Zaribar, 12(65): 191-204. (In Persian)

 Attarzadeh, M., & Mussafa, N. (2005). Iranian Women's Movement; From Static to Dynamic. Women’s Studies, 3(7): 105-128. (In Persian)

 Bamdad. B. (1968). Iranian Woman from the Constitutional Revolution to the White Revolution.Tehran: Ebn-e Sina Publication. (In Persian)

 Bruce, S., & Yearley, S. (2006). The Sage Dictionary of Sociology. London: Sage Publications.

 Chamani Moghadam, M., Salim, M., & Hasani, M. (2020). A Comparative Study of Nationalism and the Women's Movement in Iran and Egypt (1285-1342). Research Letter of Political Science, 15(3): 7-47. (In Persian)

 Cheraghi Koutiani, E. (2014). Iranians’ Confrontation with Feminism from Iranian Feminism to Islamic Feminism, Journal of Ma’refat, 33(99): 31-48. (In Persian)

 Colliver Rice, C. (2004). Persian Women. (Translated by Assadollah Azad). Tehran, Ketābdār Publication. (In Persian)

 Conerly, T. R., Holmes, K., & Tamang, A. L. (2021). Introduction to Sociology (3^rd Edition). Texas: OpenStax.

 Dehgan Hesampour, M., & Hamani, K. (2013). Representation of Social and Political Activities of Iranian Women from the Early Qajar Period to the Constitutional Revolution with Emphasis on European Travelogues (France, Britain, Germany).

Parseh, 13(20): 63-87. (In Persian)

 Della Porta, D., & Diani, M. (2006). Social Movements; an Introduction. (2^nd Edition). Oxford: Blackwell Publishing.

 Diani, M. (1992). The Concept of Social Movement. The Sociological Review, 40(1): 1–25.

 Dieulafoy, J. (1992). La Perse, la Chaldée et la Susiane. (Translated by Ali Mohammad Farahvashi), Tehran, Tehran University Publication. (In Persian)

 Digital Archive of “Women’s Worlds in Qajar Iran,” Affiliated to Harvard University, Document No. 14129A1, from the "Mahlaqa Mallah Collection", 1393 SH / 2014. (In Persian)

(4)

792

 Digital Archive of ”Women’s Worlds in Qajar Iran,” Affiliated to Harvard University, Document No. 14129A59, from the "Mahlaqa Mallah Collection", 1353 SH / 1974. (In Persian)

 Dowlatabadi, S. (1998). Sedigheh Dowlatabadi; Letters, Writings and Memories

)Edited by Afsaneh Najmabadi & Mahdokht Sanati(. Chicago, Publications of women's attitude and writing. (In Persian)

 Downing, J. D. (2010). Encyclopdeia of Social Movement Media. London: Sage Publications.

 Eglitis, D. S., & Chambliss, W. J. (2018). Discover Sociology; Core Concepts.

London: Sage Publications.

 Ehtesham ol-Saltaneh. (1988). Memoirs of the Ehtesham ol-Saltaneh. Edited by M.

M. Mousavi. Tehran: Zavvar Publication. (In Persian)

 E’temad ol-Saltaneh. M. (1988). Merat ol-Boldan. Tehran: Tehran University Press.

(In Persian)

 Fahandezh Saadi, M. & Kaveh Pishgadam, M. K. (2019). The Impact of Feminism Perspectives on Women's Performance in the Second Pahlavi Period with Emphasis on Ashraf Pahlavi Social Performance between 1941 and 1979. History of politics and media, 2(1): 45-56. (In Persian)

 Fahimi, S. (2021). Postcolonial Feminism and the Early Women’s Movement in Iran;

Otherness and Domination Relations. Applied studies in social sciences and sociology, 4(1): 73-80. (In Persian)

 Fakheri, M., & Rezaei, P. (2021). New Latin American Social Movements and their Impact on Political Issues of this Region. International Studies Journal (ISJ), 18(1): 181-200. (In Persian)

 Ferrante, J. (2011). Seeing sociology; An introduction. Belmont: Wadsworth.

 Flam, H., & King, D. (2005). Emotions and Social Movements. New York:

Routledge.

 Foran, J. (2003). Fragile Resistance: Social Transformation in Iran from 1500 to the Revolution. Translated by: A. Tadayyon. Tehran: Rasā .(In Persian)

 Gobineau, A. (2004). Trois ans en Asie; de 1855 a 1858. Translated by: A. R.

Houshang Mahdavi. Tehran: Ghatreh. (In Persian)

 Hazeri, A., & Mohammadi, N. (2013). A Sociological Analysis on the Diversity of Women's Movements in the Islamic Middle Eastern Countries. Journal of Iranian Social Studies, 6(2): 30-53. (In Persian)

 Henslin, J. M. (2014). Essentials of Sociology (10^th Edition). New York: Pearson Press.

 Holtzer, E. (1976). Iran in one hundred and thirteen years ago. Translated by: M.

Asemi. Tehran: Anthropological Center of Iran Publication. (In Persian)

 Hosseini, M., & Fasihi, S. (2019). The Gender Aspect of the Discourse of the Reza Shah Government and the Emphasis on the Value of Women’s Role. History of Islam and Iran, 29(43): 29-51. (In Persian)

 Hughes, M., & Kroehler, C. J. (2010). Sociology; the core (10^th Edition). New York:

Mc Graw Hill Companies.

 Iranian Newspaper, Ālam-e Nesvān. (1300 SH / 1921). Nos. 2& 3.(In Persian)

(5)

793

 Iranian Newspaper, Dānesh. )1328 AH / 1910). Nos.1 & 4.(In Persian)

 Iranian Newspaper, Ghānoon. (1269 SH / 1890). No. 1.(In Persian)

 Iranian Newspaper, Irān-e now. (1327 AH / 1909). Nos. 65 & 69. (In Persian)

 Iranian Newspaper, Jahān-e Zanān. (1299 SH / 1920). No.1.(In Persian)

 Iranian Newspaper, Jahān-e Zanān. (1300 SH / 1921). Nos.3 & 5.(In Persian)

 Iranian Newspaper, Nāme-ye Bānovān. (1299 SH / 1920). Nos. 1, 3, 5, 9 & 10. (In Persian)

 Iranian Newspaper, Nāme-ye Bānovān. (1300 SH / 1921). No. 13. (In Persian)

 Iranian Newspaper, Nāme-ye Farangestān. (1303 SH / 1924). Nos. 2, 6, 7 & 8. (In Persian)

 Iranian Newspaper, Nesvān-e Vatankhāh-e Irān. (1302 SH / 1923). Nos. 2 & 3. (In Persian)

 Iranian Newspaper, Nesvān-e Vatankhāh-e Irān. (1304 SH / 1925). No. 9. (In Persian)

 Iranian Newspaper, Shokoufeh. (1332 AH / 1914). Nos. 8 & 11.(In Persian)

 Iranian Newspaper, Shokoufeh. (1333 AH / 1915). No 3.(In Persian)

 Iranian Newspaper, Tamaddon. (1325 AH / 1907). No.12.(In Persian)

 Iranian Newspaper, Zabān-e Zanān. (1338 AH / 1919). Nos. 11, 12, 23 & 31. (In Persian)

 Ivanov. M. S. (1978). Iranian Constitutional Revolution (Translated by Azar Tabrizi). Tehran, Shabgir Publication. (In Persian)

 Jalaeipour, H. R. (2006). Four Sociological Assessments of the Status of Iranian Women (1997-2005), Social Welfare, 5(21): 39-71. (In Persian)

 Jaubert, P. (1943). Voyage en Armenie et en Perse. (Translated by Mahmoud Hedayat). Tehran, Tābān Publication. (In Persian)

 Johnston, H. (2014). What is a Social Movement?. Cambridge: Polity Press.

 Kasravi, A. (1984). History of the Iranian Constitutional Revolution. Tehran, Amirkabir Publications. (In Persian)

 Kendall, D. (2012). Sosiology in Our Times; the essentials. (8^th Edition). Belmont:

Wadsworth.

 Kermani, Nazem-al-Islam (2008). History of Iranians’ Awakening, Tehran, Amirkabir Publications. (In Persian)

 Korgen, O. K., & Atkinson, M. P. (2018). Sociology in Action. London: Sage Publications.

 Lorestani, F. (2003). Iranian Women's Social Movement. Women Research, 6: 23- 42. (In Persian)

 Macionis, J. (2016). Society; the Basics (10^th Edition). New York: Pearson Press.

 Mahboubi Ardakani, H. (1978). History of New Civilization Institutions in Iran, Tehran, University of Tehran Press, Volume 1. (In Persian)

 Malah, N. M.(2006). From the Women of the Iranian Pioneer: Afzal Vaziri, The Daughter of Bibi Estarabadi. Tehran, Shirazeh Publication. (In Persian)

 Malcolm, J. (2000). The History of Persia: from the Most Early Period to the Present Time. (Translated by Ismail Hairat). Tehran, Afsoon Publication. (In Persian)

(6)

794

 Malekzadeh, M.(2003).History of the Iranian Constitutional Revolution.Tehran:

Sokhan Publication. (In Persian).

 Maliri Markaz, A., Kermanian, R., & Zarei, H. (2020). Social Movements of Women's Legal Empowerment in Contemporary Iran. Political Sociology of Iran, 3(1): 116-144. (In Persian)

 Meybodi, M. F., & Golgoli, K. (2011). Critique of Feminist Teachings from the Perspective of Verses and Hadiths (Equality and Difference, Anti-man, Negation of Family, Negation of Traditional Morality). Tahora, 4(8): 43-77. (In Persian)

 Mirzaei, Z. (2021). The Women’s Movement in Tunisia: From the Formation of the Islamic Approach to the Emergence of the Secularist Approach (1881-1956 AD).

History of Islam and Iran, 31(50): 141-163. (In Persian)

 Moshirzadeh, H. (2003). Women's Movement and the Basic Concepts of Politics.

Journal of the Faculty of Law and Political Science, 59: 195-226. (In Persian)

 Mostashar al-Dowleh, Y. (2007). A Word. Edited by A. R. Dowlatshahi. Tehran: Bāl Publications. (In Persian)

 Munson, Z. W. (2009). The Making of Pro-life Activists: How Social Movement Mobilization Works. Chicago: University of Chicago Press.

 Nahid, A. (1981). Iranian Women in the Constitutional Movement. Tabriz, Ehyā Publication. (In Persian)

 Naser Khaki, H., Morshedzad, A., & Keshavarz Shokri, A. (2019). Analysis of the Identity Fields of the Feminist Movement in the Islamic Republic of Iran. Political Sociology of Iran, 2(4): 44-74. (In Persian)

 Opp, K. D. (2009). Theories of Political Protest and Social Movements: A Multidisciplinary Introduction, Critique, and Synthesis. London and New York:

Routledge.

 Page, C. (2012). How the Pro-Choice Movement Saved America: Freedom, Politics, and the War on Sex. New York: Basic Books.

 Paknia, M. (2004). Feminism and Politics. Women's Studies, 2(4): 41-64. (In Persian)

 Polak, J. E. (1989). Persien das land und Seine Bewohner. Translated by:

KayKāvusJahandari. Tehran: Kharazmi Publication. (In Persian)

 Poorahmadi, H., & Yari, Y. (2009). Egyptian Women’s Movement and the Right to Political Participation (1945-1980). Middle East Studies, 16(1): 143-169. (In Persian)

 Qavīmī, F. (1973). The Record of Famous Iranian Women from Pre-Islamic Times to the Present Day, Tehran: Publications of the Ministry of Education. (In Persian)

 Rezvani, M. E. (1966). Iranian Constitutional Revolution, Tehran, Franklin Publication. (In Persian).

 Sanasarian, E. (2005). The Women's Rights Movement in Iran; Uprising, decline and repression from 1280 to the 1978 revolution. Translated by: N. Ahmadi Khorasani. Tehran: Akhtarān Publication. (In Persian)

 Sayfollahi, S., & Gholami, A. (2014). A Comparative Study between the Social Movement of Women in the Constitutional Period in Iran and the Social Movement of Women in the Nineteenth Century in the West. Social science Studies, 11(4): 102- 125. (In Persian)

(7)

795

 Schaefer, R. T. (2012). Sociology; a Brief Introduction (10^th Edition). New York:

McGraw-Hill.

 Sedigh, I. (1975). Memories of the Life of Dr. Isa Sedigh. Tehran, Dehkhoda Publication. (In Persian)

 Shafiei, S., Shafiee, F. (2020). The Issue of Women and Its Relation to Iran's Advancement in the Second Constitutional-Analytical Journal of Women. Quarterly of Cultural Studies & Communication, 15(57): 169-188.(In Persian)

 Shamim, A. (2008). Iran during the Qajar Kingdom. Tehran: Behzad. (In Persian)

 Sheil, L.M. (1989). Glimpses of Life and Manners in Persia. (Translated by Hosein Aboutorabian). Tehran: Nashr-e Now. (In Persian)

 Smelser, N J. (1962). Theory of Collective Behavior. New York: Free Press.

 Smithey, L. A. (2009). Social Movement Strategy, Tactics, and Collective Identity.

Sociology Compass, 3(4): 658–671.

 Taheri, Gh. (2009). Women's language and Writing; Reality or Illusion? Quarterly Journal of Persian Language and Literature, Allameh Tabatabai University, 42:

87-107. (In Persian)

 Tāj-ol-Salṭaneh. (1974). The Memoriesof Taj Al-Saltanah. Tehran: History of Iran Publication. (In Persian)

 Tavakoli, F. (2021). Socio-political Movements of Women in Afghanistan from Amanullah Khan to the Taliban. Echoes of Women in History, 1(4): 51-33.

 Tepperman, L., Albanese, P., & Curtis, J. (2015). Principles of Sociology: A Canadian perspective (3^rd Edition). Oxford: Oxford University Press.

 Tilly, C. (1978). From Mobilization to Revolution. Reading, Massachusetts:

Addison-Wesley.

 Tischler, H. L. (2011). Introduction to Sociology (10^th Edition). Belmont:

Wadsworth.

 Torabi Farsani, S. (2014). Woman and Change in the Everyday Life Based on Women'sNewspapers in Qajar Era. History of Iran, 17(5): 89-107. (In Persian)

 Torabi Farsani, S. (2016). Women and Discourse Change through Women Newspapers (From the Constitutional Movement Upto Pahlavi Era). History of Islam and Iran, 26(30): 69-92. doi: 10.22051/hii.2016.2502 (In Persian)

 Turner, B. S. (2006). Cambridge Dictionary of Sociology. Cambridge: Cambridge University Press.

(8)

ۀرود /نایرا در یعامتجا تاقیقحت و تاعلاطم 11

ۀرامش ، 3 زییاپ ، 1401 : 789 - 832

هطورشم رصع رد تمواقم رنه و نانز شبنج

*

یعاس یفیرش نیسحدمحم

1

:تفایرد خیرات

11 / 7 / 1400 :شریذپ خیرات

27 / 4 / 1401

Doi: 10.22059/JISR.2022.331739.1246

هدیکچ

« هطورشم شبنج رد نانز روضح

» اب ،

« هطورشم رصع رد نانز شبنج »

اب هطورشم شبنج .تسا توافتم

یدازآ ۀغدغد هب ،نوناق تیمکاح و یهاوخ

عر و هاش نایم یسایس و یقوقح یربارب لابند اما ،دوب تی

یم لابند ار نادرم و نانز نیب یتیسنج یربارب ۀغدغد ،نانز شبنج شبنج نورد زا شبنج نیا .درک

دهد ناشن هک تسا نآ یپ رد رضاح شهوژپ .تفای روهظ هطورشم ( هطورشم رصع رد نانز

1285 ات

1304 هب هنوگچ ) هطورشم یسایس بلاقنا تصرف زا ات دندوب بلاقنا رد یبلاقنا لابند

هب یرتسب ناونع

هرهب اب هعلاطم نیا .دنریگب هرهب نانز یقوقح بلاقنا یارب یفیصوت شور زا یریگ

- لیلحت هب ،یلیلحت

یم یخیرات دانسا و عبانم رد دوجوم نیماضم هتفای .دزادرپ

،هطورشم نارود رد نانز هک تسا نآ یایوگ اه

ات هناخ زا هک دنتشاد رارق کیتامتسیس یتیسنج ضیعبت کی رد هصرع ۀمه ،هعماج

نآ رب ار اه .دوب هتسب اه

نآ هسردم اریز ؛دنورب هسردم هب دنتشادن هزاجا اه نآ نینچمه .دوب نارسپ قح طقف نتفر

دنتشادن هزاجا اه

کدوک و رهوش یرسمهدنچ هب رد نیناوق و نادرم ۀطلس رد هناخ هک ارچ ؛دننک ضارتعا دوخ یرسمه

تشادن قح نانز .دوب نانآ زا تیامح زا .دوب نادرم یارب طقف یأر قح اریز ؛دننک تکرش تاباختنا رد دن

نیا دوجوم عضو رییغت یارب ار یخیرات ۀزرابم ،فلتخم ۀزوح هس رد ،هطورشم رصع رد نانز شبنج ور

:درک زاغآ 1 ؛نانز لیصحت قح یارب هزرابم . 2

؛هداوناخ نیناوق رییغت یارب هزرابم . 3

یبایتسد یارب هزرابم .

ر قح هب هب ار لیصحت قح و دندیسر دوخ لوا فده هب هرود نیا رد نانز .یسایس تکراشم و یأ تسد

هبلاطم و شلات اب هچرگا ،یدعب فده ود رد .دندروآ رد تیاهنرد ،دنتفر شیپ یدح ات هیلادنچ یرگ

نیااب .دندوبن بایماک فادها نیا هب یبایتسد نامتفگ دربهار اب زین هصرع ود نیا رد ،لاح

و یزاس

هبلاطم هرود رد تارییغت یارب ار هار ،یمومع ۀزوح رد یرگ .دندرک راومه یدعب یاه

هژاو :یدیلک یاه هعماج ،یرلااسردپ

و نانز تاعلاطم ،تیسنج تاعلاطم ،نانز شبنج ،یخیرات یسانش

.هداوناخ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــ

.لقتسم فیلأت ،یشهوژپ ۀلاقم* 1 . شناد هتخومآ هعماج یرتکد ،نارهت هاگشناد ،یعامتجا مولع ۀدکشناد ،یسانش

Sharifisaei@ut.ac.ir

(9)

هطورشم رصع رد تمواقم رنه و نانز شبنج

797

هلئسم حرط و همدقم د رد نانز شبنج لوا لسن تابلاطم لیلحت و ییاسانش فده اب رضاح ۀلاقم ماجنا هطورشم نارو

یم ار هلاقم نیا یساسا لاؤس ،اتسار نیا رد .دش هب ناوت

تروص ریز لکش هب صخشم روط یدنب

مهم :درک ( هطورشم نارود رد نانز شبنج تابلاطم نیرت 1304

- 1285 ؟تسا یدراوم هچ لماش )

یماجنارس هچ هب تیاهنرد ،روکذم نارود رد نانز طسوت تابلاطم نیا یریگیپ نینچمه ؟دیسر

اب( راجاق نارود یعامتجا خیرات زا هدرشف و هاتوک یریوصت ادتبا هک تسا یرورض ،همادا رد هب هک مزلا یگنهرف و یعامتجا یاهرتسب ات دوش میسرت )نارود نیا رد نانز تیعقوم رب دیکأت لکش هب ،دش رجنم هطورشم رصع رد نانز شبنج یریگ .دنوش نشور یرتزراب وحن

ا رد نانز ۀلئسم هب ؛تسا هدوب هعزانم نادیم هراومه رصاعم ناری

یوحن ۀرود ره رد هک

نآ تابلاطم و نانز ۀلئسم ،یخیرات تروص هب اه

ریثأت هعماج یور و هدروآربرس یتوافتم یاه

هدید دوخ هب ار یفرگش تارییغت ،ریخا ۀدس رد یناریا نانز تیعضو ،همه نیا اب .تسا هتشاذگ ،تارییغت نیا زا یشخب .تسا شرتسگ هب هتینردم .تسا یناریا ۀعماج هب هتینردم دورو زا یشان

هصرع رد یهاوخددجت و یزاسون ۀشیدنا شوختسد ار ناریا ۀعماج و دز نماد فلتخم یاه

هعماج راجاق طساوا ات ناریا ۀعماج هک تسا یلاح رد نیا ؛داد رارق رییغت ؛دوب یتنس ًلاماک یا

هعماج تنس لاس اهدص هک یا متجا یاه

یسایس و یعا ،مکلم( دوب هتفاین یرییغت شا

1379 :

812 مهدزون نرق لیاوا رد و شیپ لاس تسیود رد ناوتب ار ناریا رد یهاوخددجت زاغآ دیاش .)

تسج ،تیمدآ( درک وجو 1340

: 22 هک یناریا ۀدنامرف و دهعیلو ،ازریم سابع نامز نآ رد .)

گنج لوغشم رد هچره ،دوب یرازت هیسور و ناریا یاه

یم تمواقم سور شترا لباقم هار ،درک

یمن ییاج هب هجیتن و تسکش ،یناریا هاپس ماجرف و درب

نیمزرس فرصت شا .دوب نوگانوگ یاه

تسکش نامه دمایپ یاچنامکرت و ناتسلگ نیگنن یاهدادرارق داقعنا هک دوب نایناریا یماظن یاه

شخب نیمزرس نیرتهب زا یدایز یاه هشیمه یارب ار ناریا یاه

،هرود نامه رد .درک ادج نآ زا

تسکش زا هک ازریم سابع ،دش ناریا دراو تراپانب نوئلپان ۀدنیامن ربوژ یتقو نایناریا یپایپ یاه

:تفگ نوئلپان ۀدنیامن هب باطخ ،دوب هدش لصأتسم

« یمن ییاپورا امش هک یتردق نیا مناد رب ار اه

؟هچ امش یقرت و ام فعض بجوم و تسیچ هدرک طلسم ام حتف و ندیگنج نونف رد امش

ندرک

هب و هطوغ لهج رد ام هکنآ لاح و دیرحبتم هیلقع یاوق مامت ندربراک هب و میرو

ار هیتآ تردن

یم رظنرد باتفآ ای ؟تسا رتمک اپورا زا نیمز قرشم تورث و یزیخلصاح و تیعمج رگم .میریگ

یم ام هب امش هب ندیسر زا لبق هک رس رد شدیفم تاریثأت ،دبات

ای ؟تسا امش رس زا رتمک ام

(10)

798 هرود ،ناریا رد یعامتجا تاقیقحت و تاعلاطم 11

هرامش ، 3 زییاپ ، 1401

یم یرترب ام رب ار امش ۀتساوخ ،تسا ناسکی ملاع تارذ عیمج رب شتمحر هک ییادخ ؟دهد

یمن نامگ

!نزب فرح یبنجا .منک

؟میامن رایشوه ار نایناریا هک منکب دیاب هچ نم وگب »

،ربوژ(

1322 : 95 .) هولج نیتسخن ،نارود نامه زا بقع یاه

زا ناریا دیدش یگدنام ار دوخ ،دنمتردق یاهروشک

هب ،عیاقو نیا زا دعب .داد ناشن بقع نیا میمرت یارب تفرشیپ و هعسوت ۀشیدنا جیردت

رد ،یگدنام

هب یناریا نارکفنشور و نامکاح نایم ،یناوضر( دش حرطم یدج روط

1345 : 8 نیلوا زا یکی .)

مدق همه حلاصا یارب اه س رد نونفلاراد سیسأت ،روشک تیعضو ۀبناج

لا 1230 شفده هک دوب

ناربج نردم ملع هب یبایتسد اب یخیرات ۀلصاف نیا ات دوب نایناریا هب دیدج نونف و مولع شزومآ اب ییاپورا یاهروشک هک دوب یساسا لصا نیا رب ینبم ،نارود نآ رد یلصا ضرف هک ارچ ؛دوش هدیسر یتمشح و تکوش نینچ هب نردم ملع هب یبایتسد نیااب .دنا

راد ،لاح هسردم نونفلا دوب یا

شناد ،هعماج یلااب تاقبط و نایعا و فارشا نارسپ زا ًاتدمع هک یم زومآ

نادنزرف و تفریذپ

،هنطلسلا ماشتحا( دنتشادن نآ هب یهار نارتخد نینچمه و هعماج نییاپ و طسوتم تاقبط 1367

:

316 ،هنطلسلادامتعا ؛ 1367

: 1080 نیدب .) اب مه ،هسردم نآ هب دورو بیترت مه و یتاقبط ضیعبت

هسردم .دوب هارمه یتیسنج ضیعبت اب هب زین یدعب یاه

،همه نیا اب .دندش سیسأت نامز رورم

بیشن و زارف اب نارود نامه زا ،یزاسون ۀشیدنا و نایناریا یرادیب همادا دوخ هار هب نوگانوگ یاه

جاق ۀرود مود ۀمین زا دیاب ار نردم ناریا خیرات لیلد نیمه هب .داد درک دادملق دعب هب را

،نایماهاربآ(

1389 هدنهدرازآ اب ،یزاسون ۀشیدنا ،هرود نیا رد .) لماش نکمم لکش نیرت

شرتسگ .دربورف یخیرات و قیمع یکوش هب ار یناریا ۀعماج و دش ناریا دراو یماظن مسیلایرپما لاس رد ،هشیدنا نیا هعماج رد ددجت نارحب و هتینردم و تنس شلاچ هب دعب یاه

رجنم یناریا

،ینادوجآ( دش 1386

: 385 هطورشم بلاقنا عوقو زا دعب ،ناریا رد یزاسون و هعسوت ۀشیدنا .)

.تفرگ یرتشیب تعرس لاس رد هطورشم بلاقنا یزوریپ 1285

رصاعم ناریا خیرات فطع ۀطقن و گرزب یدادیور ،

هب ناریا تکرح هک تسا نایماهاربآ( دیشخب ناوارف یباتش ار هتینردم تمس

، 1377 کلم ؛ ،هداز

1382 دوجو یسلجم هن روشک رد .دوب هقلطم تنطلس ،ناریا یتموکح ماظن ،هطورشم زا شیپ ات .) روشک رد ار نوناق مکح هاش صخش ۀدارا ،نارود نآ رد .دوب اپرب یصخشم نوناق هن و تشاد

یم هک تمس ره هب هاش لیم .تشاد یم تمس نامه هب زین روشک نوناق ،تفر

ه هاش .تفر م

یم نییعت نوناق شدوخ .تلود مه و دوب سلجم یم ارجا هب ار نآ زین شدوخ و درک

.تشاذگ

(11)

799

یم رداص مکح مه شدوخ یم تازاجم ار نافلاخم و درک

( درک هلودلاراشتسم ،

1386 ۀجدوب .)

رارقرب هجدوب رب تراظن و میظنت یارب ینامزاس هن .دوب وا نامرف هب هیلدع و هاش بیج رد روشک هن و دوب هناختلادع یم ماجنا هاش لیم و روتسد اب زیچ همه .دوب اپرب هعماج رد یا

دادبتسا .تفرگ

همانزور زا یکی رد نارود نامه رد هک دوب هتفرگارف ار روشک نانچ یسایس :دنتشون اه

« چیه سک

چیه کلام ناریا رد یم نییعت مکاح .تسین نوناق اریز ؛تسین زیچ

پیترس .نوناق نودب مینک

لوزعم یم یم ار تلود قوقح .نوناق نودب مینک سبح ار ادخ ناگدنب .نوناق نودب میشورف

یم یم هراپ مکش .نوناق نودب ،مینک نوناق نودب مینک

» ،نوناق ۀمانزور(

1269 ش ، 1 ص ، 1

1.)

هب ،نارود نآ رد یسایس دادبتسا گنهرف هب دوخ اب زین ار یگناخ دادبتسا جیردت

هدروآ هارمه

هناخ رد .دوب ه

یم افیا هعماج رد ار دبتسم هاش شقن نامه ،نادرم زین ا نآ .دندرک

نایاورنامرف اه

هناخ قلطم ،نانز .تشادن ار نادرم نامرف و مکح لباقم رد تمواقم یارای ینز چیه .دندوب اه

تسپ و مود سنج یم دادملق رت

مورحم رلااسدرم نینچ یماظن رد یربارب قوقح ره زا هک دندش

،ناروف( دندوب 1382

: 206 ،ناوناب ۀمان ۀیرشن ؛ 1299

ش ، 5 ص ، 7 ،هداوناخ رد تردق راتخاس .)

ماهلا یم شیپ یدادبتسا قطنم اب ودره هک ارچ ؛دوب هعماج رد تردق راتخاس زا هتفرگ رگا .دنتفر

رد .دوب اپرب یگداوناخ یرلااسردپ زین هناخ رد ،دوب مکاح یعامتجا یرلااسردپ هعماج حطس رد ،رتسب ودره هب ییوگ ،شیوخ ناتسدورف اب و دندوب تردق رب نامکاح و تسدارف شقن رد نادرم

تیعر مشچ یم راتفر دوخ یاه

نطو ناوسن ۀیرشن( دندرک ،ناریا هاوخ

1302 ش ، 3 ص ، 19 .)

نیااب یتموکح ماظن و دش نوگرگد یسایس تردق راتخاس ،هطورشم بلاقنا عوقو اب ،لاح

خیرات رد راب نیلوا یارب ناریا دمایپ .تفای رییغت هطورشم یهاشداپ هب هقلطم یهاشداپ زا ،دوخ

نوناق سلجم سیسأت ،رییغت نیا هاش تارایتخا ،نآ زا دعب .دوب یساسا نوناق نیودت و یراذگ

یدازآ .تفرگ رارق نوناق بوچراچ رد و دش دودحم یفلتخم تایرشن و دش داجیا یعامتجا یاه

رس یتارییغت ریسم رد روشک و دندمآرب ،یناوضر( تفرگ رارق عی

1345 : 32 هطورشم بلاقنا .)

هصرع هکلب ،دوبن یسایس یبلاقنا ًافرص هب زین ار یعامتجا یاه

یارب ار هنیمز و دیدرونرد یلک

ار هاش ۀطلس زا مدرم یدازآ دیون هطورشم .درک مهارف دیدج یعامتجا تلاوحت زورب و روهظ یم هیلا رد اما ،داد قیمع یاه

ون ،هعماج رت لکش لاح رد زین یتیسنج ۀزرابم یع

هک ارچ ؛دوب یریگ

هب نانز نرق هک دندوب نادرم ۀطلس زا ییاهر لابند نآ رب ار سفنت هار اه

.دوب هتسب اه

1^. ش

،هرامش : ص هحفص : .

(12)

یم یگدنز یراوگان و تخس طیارش رد یناریا نانز ،هطورشم بلاقنا زا شیپ ات نیا هک دندرک

هبنج مامت یور طیارش نآ یگدنز یاه

ذگ ریثأت اه نآ .دوب هتشا

هصرع رد اه یگدنز نوگانوگ یاه

نآ تشونرس یارب هداوناخ نادرم و دنتشادن یباختنا قح چیه ًابیرقت ،دوخ یم میمصت اه

.دنتفرگ

یم یکدوک ۀرود نامه زا نانز هب هک دوب طلسم نانچ یرلااسردپ گنهرف زا دیاب یتح هک دنتخومآ

کچوک ردارب اقم رد و دننک تعاطا زین دوخ رت

نامرف لب دنشاب ضحم میلست ناشرهوش ای ردپ یاه

،نایراساناس(

1384 : 31 دوجو راجاق ۀرود نانز یارب رسمه باختنا قح ،یطیارش نینچ رد .)

نآ ریدقت و تشادن جات( دوب یرابجا جاودزا اه

،هنطلسلا 1353 : 25 و 26 هک دوب هداوناخ ردپ طقف .)

یم نییعت هچ اب ،ینس هچ رد دیاب رتخد درک ،نیب نیا رد .دنک جاودزا یغلبم هچ لابق رد و یسک

هب چیه یمن ار رتخد رظن ناونع ،سیار رویلوک( دندیسرپ

1383 : 103 ،جاودزا زا شیپ ات نارتخد .)

تفگ کی قح یتح هدنیآ رسمه اب مه ار هداس یوگو

،رتسلوه( دنتشادن ناش 1355

: 24 .)

کدوک لغا .دوب راگزور نآ جیار تنس یرابجا یرسمه هدزای ات هد رد نارتخد ب

هب یگلاس

یم رهوش ۀناخ هب و دنتفر

یم ردام زین تعرس ،کلاوپ( دندش

1368 : 141 نآ زا یضعب .) ات اه

هدزناپ یم یدایز نادنزرف بحاص ،یگلاس کدوک هب دنتشادن قح نانز .دندش

دوخ یرسمه

نآ رایتخا هک ارچ ؛دننک یضارتعا هب ًلاماک اه

وب هداوناخ نادرم تسد یارب ناردپ ۀغدغد .د

نآ شزومآ هن ،ناشنارتخد نآ جاودزا هکلب ،اه

عیرس رد اه تنس نیمه رد .دوب نکمم نامز نیرت

رهوش ۀناخ هب غولب نس هب ندیسر زا لبق یتح ار نارتخد ،نادرم زا یرایسب ،یگنهرف یم ،آوفلاوید( دنداتسرف 1371

: 192 انز یارب نتشون و ندناوخ داوس ،نامز نآ رد .) ار ناملسم ن

یم گرزب یبیع سرد نارادفرط هب هک ارچ ؛دنتسناد

یباب گنا ،نانز ندناوخ یم ندوب

،دیهان( دندز

1360 : 18 هداوناخ زا یرایسب ،لیلد نیمه هب .) راع و گنن ار ناشنارتخد لیصحت و شزومآ اه

یم نطو ناوسن ۀیرشن( دنتسناد ،ناریا هاوخ

1302 ش ، 3 ص ، 18 جات ؛ ،هنطلسلا 1353 : 12 رد .)

یم ناهنپ ار دوخ داوس و شناد داوساب نانز ،دراوم یخرب هجاوم نارگید تتامش اب ات دندرک

،نایراساناس( دنوشن 1384

: 74 یگنهرف رتسب نینچ رد .) چیه هطورشم بلاقنا زا شیپ ات ،یا

هسردم ،یورسک( دشن هتخاس نارتخد یارب زین یا 1363

: 266 هسردم عقاورد .) قح طقف نتفر

لیصحت نز نارود نآ رد لائدیا نز .دنتشادن لیصحت قح نارتخد و دوب نارسپ هکلب ،دوبن هدرک

هب هک دوب ینز یم جاودزا تعرس

یم ایند هب یرایسب نادنزرف ،یکدوک نامه رد و درک نز .دروآ

وا رادربنامرف و عیطم و درم تمدخ رد دوخ یگدنز لک رد هک دوب ینز ،راجاق رصع رد لائدیا دوب هب ،رهوش لباقم رد ار شللاقتسا و تیوه و یم شومارف یلک

،میمش( درک 1387

: 354 .)

(13)

801

هناشن نیلوا ،دوب هدرب قاحم هب ار نانز ،طلسم گنهرف هک یطیارش نینچ رد نانز شبنج یاه

لاس دودح رد هطورشم بلاقنا زا دعب ،ناریا رد 1285

،هطورشم بلاقنا یزوریپ .تفرگ لکش

س دادبتسا فیعضت هب ندشدنمناوت یاهدومن زا یکی .دش رجنم یندم هعماج تیوقت و یسای

همانزور تیلاعف و تایرشن شرتسگ ،یندم ۀعماج ،نایماهاربآ( دوب نارود نآ رد یراگن

1389 :

93 هشیدنا شرتسگ اب ،یخیرات ۀرود نیا .) حطس رد یرگشنک تصرف و روشک رد دیدج یاه

هدرتسگ ناریا رد نانز یرادیب زاغآرس ،رت ،قیدص( دش

1354 : 300 زا یشخب ،نارود نیمه رد .)

هب یعامتجا تارییغت رکف هب رکفنشور نانز ار یگنهرف و یعامتجا تاحلاصا و دندمآرب نانز عفن

هصرع رد یتیسنج یربارب یاتسار رد مهم .دندرک زاغآ فلتخم یاه

نآ تامادقا نیرت لماش اه

رب فلتخم تایرشن سیسأت ،هنارتخد سرادم سیسأت لیکشت نینچمه و هعماج نانز یهاگآ یا

نمجنا مه یارب یرایسب ۀنانز یاه شیپ فادها ریسم رد نانز داحتا و یشیدنا

ینیب دوب هدش

،یرافآ(

1377 .)

بلاقنا زا دعب یناریا رکفنشور نانز زا یدودحم دادعت تمه هب ادتبا هک نانز شبنج هب هک دییاپن یرید ،دش زاغآ هطورشم سو داعبا تعرس

عی ،شبنج نیا لوا لسن .تفای یعامتجا رت

نآ زا یرایسب .دنتساخرب هعماج یلااب ۀقبط زا ًاتدمع هتسناوت دوخ یلااب یتاقبط هاگتساخ اب اه

هرود رد دندوب هسردم هک یا

روضح ای هناخ رد یصوصخ ملعم اب ،دوب عونمم نارتخد یارب نتفر

یب زا و دننیبب شزومآ ناملسمریغ سرادم رد یداوس

دنبای تاجن دوخ ۀنامز رد قلطم

،نایراساناس(

1384 : 73 - 74 نآ .) یدازآ تصرف زا هک دندوب هدمآ اه تیطورشم زا سپ یبسن یاه

یلع و دنریگب هرهب نآ اب یعامتجا دیدش تفلاخم مغر

ار هعماج رد نانز تسدورف تیعقوم ،اه

هویش هب و هنلااعف هچیرد ات دنشکب شلاچ هب فلتخم یاه

دیدج یا .دننک زاب یناریا نانز یور هب

ماگ یلو ،دنتشاد رس رد یگرزب یاهایؤر نانز شبنج لوا لسن یمرب یکچوک یاه

.دنتشاد

نآ یم هزرابم نانز ییادتبا قوقح یارب ،دوخ تایرشن بلاق رد اه هکنیا ؛دندرک

« قح مه نارتخد

دنناوخب سرد نارسپ دننامه دنراد »

،ناوناب ۀمان ۀیرشن(

1299 ش ، 1 ص ، 2 ای )

« دیاب نارتخد

دننک جاودزا یکدوک رد هکنیا هن ؛دننک یکدوک »

،نانز نابز ۀیرشن(

1338 ش ،ق 11 ص ، 3 .)

مامت هک دوب نیگنس و تخس نانچ زین نارود نآ نادرم یارب نانز یلقادح تابلاطم نیمه دق

هب ۀعماج رد .دنداتسیا نانز یولج تنس تدش

قوقح چیه زا نانز هک راجاق رصع یارگ یعامتجا

هب ،نانز یارب لیصحت و هسردم قح زا تبحص ،دندوبن رادروخرب دوب یبلاقنا یلمع اراکشآ روط

هنیزه هک هب یرایسب یاه ،یرافآ( تشاد هارمه

1385 : 250 سیسأت اب نانز ،هرود نیمه رد .)

(14)

نمجنا تیلاعف دنتسناوت یفخم یاه هناسر و یعامتجا یاه

نامزاس ار دوخ یا ننک یبسن یهد

زا و د

،یرافآ( دنهد شیازفا ار دوخ یراذگرثا نازیم ،قیرط نیا 1377

.)

نیااب زج تسین یهار ،ناریا رد نآ یاهدرواتسد و نانز شبنج لیلحت و ییاسانش یارب ،لاح

تیلاعف هکنآ نآ تابلاطم و اه

دلوت رگا .دوش لیلحت و یبایزرا ،دوخ روهظ نیزاغآ ۀطقن زا اه

ب ار ناریا رد نانز شبنج یم ،میریگب رظنرد هطورشم بلاقنا یزوریپ زا دع

مینک ناعذا میناوت

شنک ۀعلاطم یم هرود نآ رد هک یناریا لاعف نانز یاه

یربارب ققحت یارب و دنتسیز یتیسنج یاه

یم شلات هعماج رد هرود رد نانز هچرگا .تسا مهم رایسب ،دندرک

تابلاطم ،یخیرات فلتخم یاه

هتشاد یتوافتم و نوگانوگ یدیلک و نیلوا ییاسانش ،دنا

نآ تابلاطم نیرت ناشن شبنج زاغآ رد اه

یم یجیاتن هچ و زاغآ تابلاطم زا یحطس هچ اب و یخیرات ۀطقن هچ زا ار شبنج نیا ،نانز دهد

هتفای .دندرک بسک هطورشم رصع رد نانز شبنج یاهدرواتسد و فادها ییاسانش رب هولاع اه

هب یم ناشن یبوخ ی زا دعب دهد

رد نونکا یناریا نانز ،ریخا ۀدس رد ینلاوط و یخیرات ۀزرابم ک

لسن اب هسیاقم رد ییاهدرواتسد هچ اب و یهاگیاج هچ نیا رد و دنراد رارق دوخ نیشیپ یاه

تفرشیپ هچ ،دورف و زارفرپ ریسم هدرک لصاح ییاه

شهوژپ رد هک تسا یتلاسر نیا .دنا یاه

وژپ و هدش هتخادرپ نآ هب رتمک نیشیپ هدرک یسررب و لیلحت ار نآ ناکما دح ات رضاح شه

هب ًاصخشم هلاقم نیا ،اتسار نیمه رد .تسا مهم هک تسا لاؤس نیا هب ییوگخساپ لابند

نیرت

( هیراجاق ۀرود نایاپ ات هطورشم بلاقنا زا سپ نانز یعامتجا تابلاطم 1285

ات 1304 لماش )

یربارب تابلاطم نیا ماجرف و دوب یدراوم هچ هاوخ

.دش هچ روکذم ۀرود رد نانز ۀنا

شهوژپ یبرجت ۀنیشیپ ۀصرع نیا رد هدرتسگ تاقیقحت زا تیاکح ،ناریا رد نانز شبنج ۀزوح رد یبرجت ۀنیشیپ ۀعلاطم عوضوم نیا هب ینوگانوگ یاهرظنم زا یدایز نارگشهوژپ .دراد ریخا ۀهد دنچ رد یشهوژپ هتخادرپ هاگدید و دنا هداد هئارا یفلتخم یاه

نا رد نانز شبنج دلوت دندقتعم نارگشهوژپ زا یرایسب .د

،یغارچ( تفرگ رظنرد هطورشم بلاقنا نارود و راجاق نارود رخاوا زا دیاب ار ناریا 1393

رد .)

شهوژپ یخرب ،اتسار نیمه رد ار تلاوحت و دنتخادرپ راجاق نارود رد نانز شبنج تیعضو هب اه

هد( دندرک هعلاطم و دصر نآ نیزاغآ ۀطقن ماسح ناق

،ینامح و روپ 1392

،یناسراف یبارت ؛ 1393

؛

،یناسراف یبارت 1395

،یعیفش و یعیفش ؛ 1398

رد ار نانز شبنج تیعضو رگید یخرب .)

« نارود

یولهپ » ،یرای( دندرک یسررب و لیلحت 1390

،یوسوم و یسابع ؛ 1393

هنیدآ ؛ ،ناراکمه و دنو

(15)

803

1396 هواک و یدعسژدنهف ؛ ،مدقشیپ

1398 ینیسح ؛ ،یحیصف و

1398 زین یرگید ناققحم .)

رد نانز شبنج تیعضو

« یملاسا بلاقنا نارود »

،یناتسرل( دندرک هعلاطم و یسررب ار 1382

؛

ییلاج ،روپ 1385 ،ناراکمه و یکاخرصان ؛ 1398

شهوژپ نیا زا یشخب هتبلا .) نانز تیعضو زین اه

هرود رد ار هس یاه

طع( دندرک هسیاقم رگیدکی اب ،روکذم ۀناگ ،افصم و هدازرا

1384 ،یغارچ ؛

1393 ،ناراکمه و یریملامزکرم ؛ 1399

،ناراکمه و ینادرمیلع ؛ 1400

زا یرامش نینچمه .)

،یرای و یدمحاروپ( فلتخم یاهروشک رد نانز شبنج تابلاطم تیعضو هب زین رگید ناققحم 1388 ،یلکوت ؛ 1400 ،ییاضر و یرخاف ؛ 1400

،ییازریم ؛ 1400

ج یقیبطت ۀسیاقم ،) رد نانز شبن

،یدمحم و یرضاح( یملاسا یاهروشک ریاس رد نانز شبنج اب ناریا 1391

و مدقم ینمچ ؛

،ناراکمه 1399

دنتخادرپ یبرغ یاهروشک رد نانز شبنج اب ناریا نانز شبنج ۀسیاقم هب یتح ای )

فیس(

،یملاغ و یهللا 1393

شبنج زا یموهفم لیلحت هب زین رگید یخرب .) نارود رد نانز یاه

کاپ( دنتشاد هجوت رصاعم ،این

1383 ،یمرآ : 1387 ،یمیهف ؛ 1400 .)

هب هراپ ،هصلاخ روط مهم زا یا

شهوژپ نیا رد هک یتاعوضوم نیرت ،دش عقاو هجوت دروم اه

،یناتسرل( نادرم و نانز نیب قوقح یربارب :دوب ریز یاهروحم لماش 1382

،یوسوم و یسابع ؛

1393 ،ناراکمه و یریملامزکرم ؛ 1399

،یغارچ( یملاسا مسینیمف ات یناریا مسینیمف زا ،) 1393

؛

،ناراکمه و ینادرمیلع 1400

هواک و یدعسژدنهف( یتلود مسینیمف ) ،مدقشیپ

1398 قح شبنج ،)

،یرای و یدمحاروپ( نانز یأر 1388

،ناراکمه و نایولع ؛ 1396

تسایس و نانز شبنج ،)

،هدازریشم(

1382 کاپ ؛ ،این 1383 ایس شبنج زا ،) ،یرهاط( نانز یگنهرف شبنج ات یس

1388 ،)

،یناسراف یبارت( نردم لائدیا نز هب یتنس لائدیا نز زا راذگ 1395

یرامعتسااسپ مسینیمف ،)

،یمیهف(

1400 ،افصم و هدازراطع( مسینیمف شبنج یتیوه ینابم ،) 1384

و یکاخ رصان ؛

،ناراکمه 1398

یلم و نانز شبنج ،) ینمچ( ییارگ

ناراکمه و مدقم ،

1399 هزومآ دقن ،) یاه

،یلگ لگ و رکاف( تایاور و تایآ رظنم زا یتسینیمف 1390

ینید نوتم زا یتسینیمف ریسفت ،)

،ییازریم(

1400 ،یدمحم و یرضاح( یتیسنج یزاسدنمناوت و یتیسنج ۀعسوت ،) 1391

،)

ضیعبت ،یعیفش و یعیفش( یتیسنج یاه 1398

تسایس ،) ،یحیصف و ینیسح( یتیسنج یاه

1398 هنیدآ( هنارمآ ددجت و نانز ،) ،ناراکمه و دنو

1396 پچ نانز شبنج ،) ،یرای( ارگ

1390 ،)

،یناسراف یبارت( هرمزور رما و نانز 1393

.نآ ریاظن و )

هرود رد نانز شبنج تابلاطم داد ناشن هعلاطم نیا ۀنیشیپ رورم ،یفرط زا ینامز یاه

د نانز شبنج .تسا هدوب توافتم رگیدکی اب ،فلتخم هرود ره ر

،شیوخ یخیرات تایح زا یا

(16)

هغدغد ریسم ،شبنج ۀیلوا تابلاطم ییاسانش ،نیب نیا رد .تسا هتشاد ار دوخ صاخ یاه

یط هرود رد هدش هب زین ار دعب یاه

قیقد لکش یم نشور یرت

نیااب .دنک یایوگ هنیشیپ رورم ،لاح

ارود رخاوا رد ار ناریا رد نانز شبنج دلوت هچرگا هک تسا نآ هب و( راجاق ن

زا دعب صوصخ

هتسناد )هطورشم نآ یخیرات شیاز ماگنه رد نانز شبنج تابلاطم یسررب هب یشهوژپ رتمک ،دنا

نیمه رد .دزادرپب نآ هب دراد دصق رضاح شهوژپ هک تسا یتلاسر نامه نیا .تسا هتشاد هجوت مهم لیلحت و ییاسانش اب شهوژپ نیا ،اتسار رد نانز شبنج تابلاطم نیرت

،هطورشم نارود

قیقد ریوصت هغدغد زا یرت

هتساوخ و اه یم هئارا ار ناریا رد نانز شبنج زا لسن نیلوا یاه

.دنک

یرظن تلامأت شبنج

،یعامتجا یاه نآ .دنتسه یمومع تسایس رد یداع مدرم تکراشم یلصا رازبا 1

یارب اه

یم دادملق یدیلک ییاهورین ،هعماج رد یعامتجا رییغت یا رد .دنوش

دصق رضاح ۀعلاطم ،شخب ن

شبنج مان هب یموهفم زا یتقو هک دنک نشور ار هلئسم نیا دراد فرح نانز یعامتجا یاه

یم یم تبحص یزیچ هچ زا ًاقیقد ،مینز داعبا و یعامتجا شبنج موهفم ادتبا ،شخب نیا رد .مینک

هب نآ یم حیرشت لماک روط یم هداد ناشن همادا رد سپس و دوش

د ارچ هک دوش ،هلاقم نیا ر

تیلاعف .تسا هدش هدیمان یعامتجا شبنج هطورشم نارود رد نانز یاه

شبنج زا ینوگانوگ فیراعت نونکات یتوافتم یاهرظنم زا کیره هک هدش هئارا یعامتجا یاه

هتسیرگن نآ هب نیااب .دنا

هتفگ نخس یعامتجا شبنج موهفم زا هک یماگنه رضاح ۀعلاطم رد ،لاح

یم اخ ریبعت ،دوش یناید درکیور اب هک تسا رظن دروم ،یعمج راتفر زا یص

یعامتجا شبنج زا2

زا روظنم ،شهوژپ نیا رد .دراد تقباطم

« هکبش ،یعامتجا شبنج و یمسرریغ تلاماعت زا یا

هعومجم ساسارب هک تسا کرتشم یعمج تیوه اب ،دارفا زا یهورگ نیب رادیاپ ًاتبسن زا یا

د هباشم ًاتبسن دیاقع و اهرواب هلئسم ۀرابر

هب صاخ یا رد یمومع ۀصرع رد یلمع مادقا لابند

دنتسه یعامتجا تارییغت زا یریگولج ای و صخشم یعامتجا تارییغت ماجنا یاتسار »

،یناید(

1992 .دراد یرتشیب لیصفت و حیضوت هب زاین رتهب مهف یارب ،یعامتجا شبنج زا فیرعت نیا .)

ا شبنج کی رد دارفا هک هکنیا لوا ۀتکن عمج یعامتجا فاکش و هلئسم کی لوح ،یعامتج

یم نآ هک دنوش

،نیلسنه( تسا هداد رارق راشف رد ار اه 20143

: 476 هب یارب نیاربانب ؛) ندمآدوجو

1. Social Movements 2. Diani

3. Henslin