The Role of Non-Governmental Organizations in Increasing the Efficiency of the Judiciary with a
Comparative Approach
(Type of Paper: Research Article)
Davar Derakhshan1*, Ali Bahadori Jahromi2
Abstract
Non-governmental organizations (NGOs) are among the influential institutions whose participation in reforming the judiciary will increase its efficiency and thus increase public trust in the judicial system. In other countries, the groundwork has been laid for the entry and participation of NGOs in the judiciary, and these organizations have been able to remedy many shortcomings in the judiciary. The NGOs have been involved in such activities as academic interactions with judges, supporting prisoners, fighting corruption, effective participation in the judicial process, monitoring the functioning of the judiciary and crime prevention. For this purpose, the NGOs have been developing programs and implementing them with the help of the government. With respect to Iran, however, despite the recognition of the role of NGOs in various laws and regulations - especially the Guidelines on the Participation and Interaction of NGOs with the Judiciary in which the participation of NGOs in the judicial process, combating corruption, and prevention of crime have been provided - in practice, the influence of these organizations in the judicial system is limited. Indeed, the rights of the NGOs have remained unimplemented, and the two sides have been unable to interact for the purpose of improving the judiciary.
Keywords
non-governmental organizations, the efficiency of the judiciary, effective participation, supervision.
___________________________________________________________________
1.Ph.D. Student in Public Law. Faculty of Law and Political Science University of Allameh Tabatabayii.
Tehran, Iran. Email: [email protected]
2.Assistant Prof. Department of Law. Faculty of Law. University of Tarbiat Modares.Tehran. Iran.
Email: [email protected]
Received: May 9, 2020 - Accepted: November 9, 2020
This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 International, which permits others to download this work, share it with others and Adapt the material for any purpose.
لکشت شقن مدرم یاه
راک شیازفا رد داهن ا
ییاضق ماظن یدم
یقیبطت درکیور اب
یملع :هلاقم عون(
)یشهوژپ _
ناشخرد رواد
1
یمرهج یرداهب یلع ،* 2
هدیکچ
لکشت مدرم یاه هن
الاا رد ااهنآ تکراشم هک دنتسه یراذگریثأت یاهداهن هلمج زا )نمس( دا
راک شیازفا بجوم ییاضق ماظن ا
ها یموامع داامتعا شیازفا هجیتن رد و ییاضق ماظن یدم مااظن
دهاوخ ییاضق ش
نماس تکرااشم و دورو یارا مزلا یاهرتس اهروشک رگید رد .د الارع رد ااه
ة
لکشت نیا و هدش مهارف ییاضق د اه
لارع ر ة هتسناوت لمع دانا
ها رواظنم زا یرایاس یهدنامااس
یتساک و اهلأخ ییاضق ماظن یاه
،،اینادانز زا تیامح ،تاضق ا یملع ت ماعت دراوم رد هلمج زا
تکراشم ،داسف ا هزرابم رثؤم
یسرداد دنیارف رد
، زا یریگاشیپ و ییاضق ماظن درکلمع ر تراظن
،مرج همانر کمک ا و نیودت ییاه ارجا ار اهنآ تلود
نک یم اسا یرواهمج رد رااح نایا اا .دن
نمس شقن ،دش هتخانش تیمسر ه و ییاسانش دوجو ا ،اریا التتم تارراقم و نیناوق رد اه
ه صوصخ لمعلاروتسد
« ةوحن تکراشم و لماعت یاهداهن یامدرم اا ةواق هییااضق » هاک
،آ رد
نمس تکراشم رف رد اه
ا یسرداد دنی داسف ا هل اقم ،
مرج زا یریگشیپ و تسا هدش هدید کرادت
،
لارع رد اما ة
لکشت نیا یوس زا یفیفخ یراذگرثا دهاش لمع و ارجا میتاسه ییااضق ماظن رد اه
نمس قوقح رتشی و هتاسناوتن نیفرار و هدانام یقا تاررقم و نیناوق حطس رد اه
ت مااعت دانا
یوسود ة یاهدرکراک یاقترا تهج رد ی ولطم ییاضق ماظن
م ه صن ة .دنناسر روهظ
ناگژاودیلک
لکشت مدرم یاه ،داهن
یدماراک رثؤم تکراشم ،ییاضق ماظن
، تراظن .
___________________________________________________________________
1 . ،ارایا ،،اراهت ،ییاابرابر هام ع هاگاشناد ،یاسایس موالع و قواقح ةدکشناد ،یمومع قوقح یرتکد یوجشناد
)روئسم ةدنسیون(
. Email: [email protected]
2 .
،اریا ،،ارهت ،سردم تی رت هاگشناد ،قوقح ةدکشناد ،قوقح هورگ ،رایداتسا .
Email: [email protected]
:تفایرد خیرات 20
/ 02 / 1399 - :تفایرد خیرات 19
/ 08 / 1399
همدقم
میسقت زا یکی ر ان هعماج یدن
اعماج ،تلود شت هس زا جیار یاه ة
یالاوصخ شات و یندام
یم لیکشت دوش
یم شت هس نی یگنهامه و یراکمه ترولا رد هک عاسوت و داشر ها ،اوات
ة
ا هعماج هلاقم نیا رد .دو راودیم یپ رد
اعماج زا یاشت رثؤام و هدنزااس ا اور ة
یانعی یندام
لکشت مدرم یاه
1داهن رد و دوا میهاواخ ییااضق مااظن یانعی )ماع یانعم ه ( تلود زا یشت و
هار یسرر .دمآ میهاوخر داهن ود نیا نی ت ماعت شیازفا یاه
ژیوراک ة لح هییاضق ةوق ف تخا لصفو
اه و ریاسم نیا رد هک تسا هعماج رد تلادع یرارقر
لکشت هلمج زا هعماج یاهورین مامت زا دیا مدرم یاه
لکشت .درب هره داهن مدرام یاه
زاین دااهن
داجیا دوخ یار ار هفیظو نیا دیا نک
یلاعت و دشر ریسم ،دومیپ و هعماج رد روحت یار هک دن
راک هییاضق ةوق ،،آ ا
سا ماظن زارت رد و دم نایا ها یاکمک چیه زا هار نیا رد و میشا هتشاد یم
.دنزرون غیرد هوق رد
لارع رد دیا هییاضق ةوق زین ل اقم ة
نیمز لمع ة
نمس تکراشم مهاراف ار اه
هدنزاس و هناتسود اور و هتخاس .دزاس رارقر ،انآ ا یا
هنیمز هلمج زا یوسود ت ماعت یاه
ة لکشت مدرم یاه یم ییاضق ماظن و داهن
ترااظن ها ،اوت
نمس رف ر اه ا هرود یرازگر ،تامکاحم و یسرداد دنی رد تااضق و ،ادنورهش یار یشزومآ یاه
صوصخ ماظن یاهدرواتسد نیرتدیدج رار رد تکراشم ،یقرتم ییاضق یاه
و یریگاشیپ یااه
ماقا قح ،مرج شهاک ة
وعد ا نمس سوت مکاحم رد یذ یاه
ی و ر قتسا نیمضت ، لا یافرر
ماظن هراشا ... و ییاضق رک
هط اض تکراشم هچره تسا یهید .د نمس دنم
ماظن یاهدرکلمع رد اه
یم ادیپ شیازفا زین هییاضق ةوق ه یمومع دامتعا ،ازیم ،د ای شیازفا ییاضق دنک
، یاضعا هکارچ
لکشت مدرم یاه هعماج نتم زا هتساخر داهن
دنتسه .دنراد هعماج دارفا مومع ا یکیدزن اور و
رظن و اهدروخزا یاه
نمس یم اه هیور لاا رد دناوت تعد و حیحلاان یاه
ییاضق کانرطخ یاه
.دوش عقاو رثؤم زین لکشت تدعاسم و یراکمه رد دیابن هتبلا
مدرم یاه هغلابم ییاضق ماظن ا داهن
هژیوراک زا ار ییاضق ماظن ،یمدرم یاهداهن نیا تسا نکمم هکارچ ،درک رحنم دوخ یللاا یاه
ف
ی و ر قتسا ه و هدرک نیار ان .دنزاس دراو هشدخ ،آ یفرر
هدایپ یار یراکمه نیا یزاس
و اه
نمس شقن ،دش هتسجر رجت و یقیبطت تاعلاطم زا دیا ییاضق ماظن یاهدرکراک رد اه
ة راگید
رجت رورم .درک هدافتسا صوصخ نیا رد اهروشک ة
تیقفوم طو رم تاررقم و نیناوق و اهنآ زیمآ رد
.درک دهاوخ یرای دوخ روشک یارش ا بسانتم و بسانم ییوگلا ه ،دیسر رد ار ام اهروشک نیا هو ع دیدج لمعلاروتسد نیا ر
« ةوحن تکراشم و لماعت یاهداهن یمدرم ا ةوق هییاضق » یاغ ا
راس 98 تلارف و هتسجر تاکن یاراد هییاضق ةوق سیئر لکشت تکراشم یار یدیدج یاه
یاه
رم مد هجوت ،ایاش دراوم هلمج زا .تسا هییاضق ةوق یدماراک ه کمک و ییاضق یاهدنیارف رد داهن
___________________________________________________________________
1. Non Govermental Organizations
نمس یرثکادح شقن ه هجوت لمعلاروتسد نیا تکراشم ،داسف ا هل اقم ،مرج زا یریگشیپ رد اه
دنیارف رد سرداد
لکشت ا ییاضق ماظن یرثکادح لماعت دیون هک تسا ،اینادنز ه طو رم روما و ی
مدرم یاه مه و داهن
ییازفا
،انآ یم ار .دهد
نمس
،امزاس مدرم یاه
،امزاس ای داهن عماج یاهداهن مهم قیداصم زا یتلودریغ یاه
ة ها یندام راماش
یم ها ددالارد و دانراد هداهع را ار تالود و مدرام ،اایم طابترا تیلوئسم هک دنور یریگرااک
تیفرظ مااع و صااخ فاداها ها ،دیاسر یار دوجوم یاه هاعفنملا
ا مدرام ،امزااس .دان ار دااهن
« هاعومجم یا
مه دارفا زا شیارگ ا بلرواد و فده
یدااصتقاریغ و یعاافتناریغ ،یسایسریغ یاه
حت یار هک ق
نیناواق و اواض قابر و هداش عامج ماه درگ هناهاوخریخ کرتشم فده کی ق
تیلاعف مااجنا ه یلااخ یم صتشم یاه
دانزادرپ » هدراک ایرعت ،یاعیفر( دانا
1385 : 68 رد .)
نی حطس امانعطق رد راا نیتاستن یار روکذم طلاا یللملا
ة یدااصتقا ،یعاامتجا یارواش
یروف رد دحتم للم ،امزاس ة
1950 ه هداشن دااجیا یاتلود تقفاوم ا هک ینامزاس عون ره ،اونع
دشا
، ه ،یدیعس( دش هتفرگ راک 1382
: 39 .) ها و داحتم لالم ،امزااس اراگن ،هالا خ روار
ه
،امزاس دروم رد یناهج کنا نینچم مدرم یاه
مدرام ،امزااس :تاسا راراق نایا زا دااهن ،دااهن
ها و تالود ه یگتس او ،ود هک تسا بلرواد دارفا زا یهورگ زا لکشتم ،یعاافتناریغ تروالا
ماع و یسایسریغ
،امزاس یت یکشت ا هعفنملا ،یگنهرف عونتم تاعوضوم و فادها تهج رد هتفای
،یعامتجا یم تیلاعف یصصتت و هیریخ
،امزااس نایا هاجوت دروام تاعوضوم و فادها .دننک ااه
نیا داجیا ا .تسین یلااخ رشق و هورگ ه صتتم
،امزاس هنوگ هالارع رد دارافا رواضح ،اه
یااه
عسوت و دشر لتتم ة
،اکما روشک یم ریذپ
واش ( د
Magliveras, 2016: 40
ةداام رد .) 12
،ونااق
واصم ،اتاسهل یساسا 71
199 ها و هانابلرواد یااهداهن سیاسأت و لیکاشت یدازآ تحارالا
مدرم رطم داهن ش
لکشت نیا .تسا هد یگژیو اه
ییاه راد زیاامتم ااهداهن ریااس زا ار ،اانآ هاک دن
یم ه لیذ رد هک دنزاس .تسا هدش ،ای راصتخا
1 . یگژیو نمس یاه
یاگژیو زا ،دوا یاسایسریغ و ر قتسا ،،دو یعافتناریغ هیدا یااه
نماس ی ه تاسا و یایاورو(
،،اراکمه 1395
: 30 .) مااجنا و دوس ،دمآرد ه نتفای تسد هک تسا ،آ ،دو یعافتناریغ زا روظنم
تیلاعف ه یعافتنا یفنلا و یراجت یاه ،اانکراک و ،اریدم ،،اسسؤم ،اضعا نی عفانم میسقت روظنم
___________________________________________________________________
1. Constitution of Poland, 1997. Last Amendment 2009.
،امزاس نیا فده ادااناک یراجتریغ تاسسؤم ،وناق .تسین اه
واصم1
009 2 یح الاا و ة
2018 ،
نمس لکشت ای اه مدرم یاه
ةداام ق ااطم .تاسا هداد رارق ،وناق نیا لیذ زین ار داهن 3
،،ونااق نایا
نمس تیلاعف زا اه تکرش ،یکنا ،یراجت یاه
همی یاه تکرش و یا هدرراس یاه
ماو و یراذاگ یاهد
.دنتسه عونمم نمس ر قتسا
مدرم ،امزاس هک تسانعم نیا ه اه داهن
هن شت ی تاحت اای تلود زا
،ورد داهن کی هن و ،آ ،امرف هجو دیابن زین تلود ا یراکمه رد .تسا یتلود
ة راصنع و یسایسریغ
نمس ر قتسا ( دوش عقاو هشدخ دروم اه
WANGO: 2002: 54
راصبت اا ق ااطم زاین ،اریا رد .) ة
ةدام 1 نیایآ امان ة لکاشت مدرام یااه واصم دااهن
1395 زاین و لمعلاروتاسد اق
هییااضق ةو ژاو
ة
« یتلودریغ » یانعم ه
« و تالود تالاخد مداع ،یتیمکااح یااهداهن و تالود ها یگتاس او مدع
و ،لاوئاسم و تااماقم تایلاعف مداع نیانچمه و رارمتاسا و هرادا ،سیسأت رد یتیمکاح یاهداهن اضع اای ساسؤم ،اونع ه ،دوخ یقوقح هاگیاج زا هدافتسا ا یتیمکاح یاهداهن و یتلود ،انکراک و
تسا .»
مهم یگژیو رگید
نمس نماس .تاسا ،انآ ،دو یسایسریغ اه تیاصتش ،اوانع تاحت ااه
ه دیا رظن نیا زا و دنرادن یسایس تیلاعف ماجنا قح ،دوخ ،امزاس یقوقح ازاحا زا لقتاسم رور
عضوم نیا یفرر زا .دنهد همادا دوخ تیلاعف ه یریگ
فاسلف لاتم یسایس یاه ة
نماس یدواجو
ر قتسا ینعی ( تسا یسایس تیلاعف مدع و تلود زا
The World Bank, 1997: 62
.)
2 . نمس تادهعت
یترولارد نمس تیریدم هک ه یقوقح یاه
ی ایزرا و تفریذپ ماجنا یتسرد تیلاعف زا یعمج یاه
ه لکشت راک نمس نیا ،دریگ ترولا عقوم ا
زواح رد راذگریثأت و دم ة
دوا داهاوخ دواخ تایلاعف
(
Aviles, 2012: 34
) نمس . ه ظوم اه عون هس
دنتاسه یموامع حلاالا یاهداهن ه ییوگتساپ
ترابع هک زا دنا
: ظنتدواخ و یندام ،ینونااق ییوگتساپ می
یراگ ینونااق ییوگتاساپ تماسق رد .
تبث تهج رد یتاررقم تیفاعم ،نمس یاضعا تاع را و ییاراد م عا تاموزلم ،مان
و یتایلام یاه
ناجنگ نمس تاع را یمومع یاشفا یم هد
هناسر بلغا ،یندم ییوگتساپ رد .دنوش ،ارگااشفا ،اه
نمس زا ،انا دید و یم ار مزلا ییوگتساپ رظندروم یاه
میظنتدوخ رد .دنبلر نمس ،یرگ
مادقا اه
هفرح ق خا دعاوق نیودت و هنابلرواد ییوگتساپ ه یم دوخ یار یا
( داننک
WANGO, 2002:
.)20
اعف یرورض مزاول زا زین تیفافش نماس تیل
نیدا تاساه ،اانآ دراکلمع دایا هاک تروالا
وحن و صتشم ة
هنیزه رگید فرر زا و دشا مولعم هوجو درک
، رف ا میمصت دنی ااهداهن نایا یزااس
( دوش صتشم
Wyatt, 2004: 46
لکشت نیا هتبلا .) ئارا زا اه
ة دارفا یصتش و یلاوصخ تاع را
لکشت .دنتسه عونمم ،ارگید ه اه
مدرم ی دااهن ا دایا ه هنامااس رمتاسم تروالا ار دواخ یااه
ه ناسرزور ی .دنزاس هاگآ دوخ تیلاعف ،ازیم و هوحن زا ار مدرم و هدرک
___________________________________________________________________
1. Canada Not-for-profit Corporations Act, 2009.
نمس ییاضق ماظن و اه
نمس ه ییاضق تاح لاا یدیلک ،ارگیزا اه یم رامش
یم و دنور ینارگن دنناوت
مدرام لتتم یاه
دنناسر ییاضق ،لاوئسم اوگ ه ار ،
هدافتاسا مدرم هکارچ ک
دانن ة ییااضق تامداخ ا
و دان مااظن
افیتسا ار ،انآ قوقح دیا ییاضق دنک
لکشت . مدرم یاه یام داهن
هانیمز زا یرایاس رد دانناوت ااه
ر تراظن ،داسف ا هزرابم ،ییاضق ر قتسا و تیفافش ،وچمه ییااضق مااظن
و یاملع ت مااعت ،
رداد رد تکرااشم ،،اینادنز زا تیامح ،تاضق و ،ادنورهش ا ییاضق یراای ... و یاس
مااظن ،ااسر
.دانریگ رارق ییاضق تلاوحت أشنمرس و ییاضق ،اانچمه
دان هاک 1
ةداام 2 رااس لمعلاروتاسد
1398 نمس لماعت و تکراشم تیوقت یم هررقم نیا نیودت فده ار هییاضق ةوق ا اه
.دناد
1 . رب تراظن ییاضق ماظن
ر تراظن ماظن
مهم زا ییاضق ماظن یگدنلا ،اکرا نیرت
.تسا ییاضق بلغا
نمس هتسجر شقن اه یا
درکلمع زا داقتنا و ی ایزرا ،تراظن رد ماظن
ییااضق راد نایا اا یرااکمه تایمها ااما ،دان مااظن
رد
داهنشیپ
،ردم و یح لاا یاه سرتسد ،تیفافش تیوقت قیرر زا هک تسا هتفهن هوق نیا یزاس
ریذپ
راک و یراذگریثأت ،تلادع ،درک ا
یدم ماظن خر ییاضق یم
( داهد
Herrero and López, 2010: 32
.)
،انچمه دوش هیلدع هاگتسد درکلمع رد ر خا بجوم دیابن ییاضق ماظن ر تراظن هییااضق ةوق هک
و یندام یااهداهن لا اقم رد ،داشا رادروخر یدرف و یراتخاس ر قتسا زا اوق ریاس ل اقم رد دیا هناسر و دننک ظفح دیا ار دوخ ر قتسا زین اه ه دیابن یمدرم یاهداهن
زاکرمت ،دوخ تراظن ةطساو
.دنشا دوخ یار ییاهزایتما داجیا یپ رد تراظن قیرر زا و دننز مه ه ار تاضق ةدام بجوم ه 28
راس لمعلاروتسد 1398
نمس یم اه و تاافلتت دنناوت مئاراج
خر هداد ها ار
،اتسداد
،اتسداد و هداد ع را اه فلتت عون ر ینتبم اه
و تا مئارج ارازاگ ، روا زم
،امزااس ها ار
.دنهد عاجرا اهارسداد ای هییاضق ةوق تاع را و تظافح ،یسرزا ةدام
29 نیایآ امان ة لکاشت یااه
مدرم وصم داهن 1395
نمس قوقح یرامشر ه مادقا اه
رک نمس هدام نیا زا دافتسم .تسا هد ااه
دید قح یااضق ةواق تامیماصت و دراکلمع ر تراظن و ینا ار هی
دانراد یام ،اانآ . دروام رد دانناوت
یتساک و ت کشم ئارا ه ییاضق ماظن یاه
ة رظن و اهراکهار یاه
دوخ دنزادرر لماعت رد نینچمه و
هرواشم ه هییاضق ةوق ا هیوسود دان ق ااطم .دننک مادقا هوق نیا یصصتت یاه
4 دان
« پ
» ةداام
80 مانر ،وناق ة
عسوت مشش ة
ف و یعامتجا ،یداصتقا دایا تالود ،،ارایا یم سا یروهمج یگنهر
عسوت و س ه مادقا ة
لکشت مدرم یاه انیمز رد دااهن
ة بیاسآ مااسقا و عاوانا زا یریگاشیپ یااه
لکشت نیا هک دنک یعامتجا نیمز رد اه
ة یذ رتشی تکراشم ذج و یعامتجا ریخ دروام رد ،اعفن
بیسآ ا هزرابم و یریگشیپ هتشاد یراذگرثا یعامتجا یاه
یم عوضوم نیا .دنشا شهااک ها دناوت
هدنورپ یدورو تاضق لمع تقد و یسرداد تیفیک یاقترا هجیتن رد و ییاضق یاه
دماجنی .
تایلاعف ،ییااضق یااهداهن و ،ااکرا را ترااظن لماش تراظن نیا ،اتسهل رد دراکلمع و ااه
هاگداد هاگداد طابترا ،اه وحن و تاضق اصتنا ،،ادنورهش ا اه
ة تامکاحم یوااعد ها یگدیسر و
هاگداد رد .تسا اه
« هاگداد ر دنورهش تراظن
1» رااس زا هاک تاسا یحرر ،اونع 2010
اسوت
نمس
« دید
،اتسهل هاگداد ،ا
2» یام زاین یداع ،ادنورهش ،آ یپ رد و هدش هدز دیلک رد دانناوت
هاگداد یمومع عامتسا تاسلج هااگداد رااک را و هدرک تکرش اه
ترااظن ااه نک
کاات هاک دان ،ون
26000 ( تاسا هاتفرگ مااجنا هااگداد راتخااس و عامتسا ر تراظن
Toichubaev, 2010: 156
.)
نمس یخر هق اس یاه
هربخ و راد نمس دننام
INPRIS
و هدراک راراقر طاابترا تاضق نمجنا ا
بلغا تایلاعف جیااتن تفایرد نیمضت ه نماس یااه
تااضق ها ااهدروخزا و ااه یام
و دانزادرپ
هاگراک ر ییاه یم رازگر زین ا دننک
(
Court et al., 2003: 12
.)
،اتس رلا رد زا
نمس هک یدراوم یم اه
دناشا هتاشاد یرثؤام تکرااشم دنناوت
، ها طوا رم
تیدودحم هدنورپ رد هک تسا ییاه
لکشت و دراد دوجو یرفیک یاه مدرم یاه
راعف تراظن ا داهن
یم ییاضق ماظن بسانمان درکلمع دروم رد رادشه و اوت
،اامرجم اای ،امهتم قوقح عییضت زا دنن
نمس تراظن .دننک یریگولج یسرداد ر اه
ه تامکاحم و اه مه دروم رد مظنم رور
ة هااگداد ااه
،امزاس مئارج ،یگنج تایانج هلمج زا ترفن دننام رش قوقح ضقن و ضیعبت ،داسف ،هتفای
ینکفا
راس زا .دراد دوجو هریغ و 2000
تراظن دنور دع ه ا اه
داننام یدراوام و هتاشاد تواافت یکدان
جنکش ة ییوجزا تیفیک و ،اینادنز نمس .تسا هتفرگر رد زین ار اه
یدازآ ،وناق زا هدافتسا ا اه
تاع را وصم3
2004 هاگداد تاع را لماش هک یام زاین ااه
دواش
، واحن و دراکلمع را ة
رادا ة
هاگداد یم تراظن اه م زین ییاضق یلاع یاروش رامعا و دننک
نمس هقادم درو یام راراق ااه
.درایگ
یسرداد ه طو رم تاع را ،،وناق نیا بجوم ه نینچمه نمس هک یتاعوضوم رد اه
راتساوخ اه
،آ ا دن
، یم رارق مومع رایتخا رد دریگ
(
Bojarski & Tylec, 2016: 6
.)
2 . نمس تکراشم یسرداد دنور رد اه
مهم زا هولج نیرت نمس تکراشم یاه
رف رد اه ا دنی راک و هعسوت ا
رثؤم تکراشم ،ییاضق ماظن یدم
رف رد هنلااعف و ا
تسا یسرداد یاهدنی
، یام عافد یفادها و یعمج حلاصم و عفانم زا هکارچ داننک
یم رارق دارفا یلاوصخ عفانم زا رتارف هک و ینافتسا( دریگ
اکمه ،،ار 1377 : 357 - 343 ).
ه روار
نی هیرجین رد راثم 80
ات 85 رر زا یوااعد دالارد نماس قای
اعماج ،اگدانیامن و ااه ة
یندام
لح یم لصفو ( دنوش
Court et al., 2003: 13
اور نیار ان .) یم زین یتنس ییاضقریغ یاه
داناوت
نمس .دوش عقاو رثؤم ییاضق ماظن درکلمع یاقترا رد یم اه
ها دنناوت تاسود اای روااشم ،اوانع
___________________________________________________________________
1. Citizen court monitoring 2. Court Watch Poland Foundation 3. Freedom of Information act, 2004
هدنورپ یسرداد ،ایرج رد هاگداد ع تعفنم ای یرش قوقح یاه
.دناشا هتاشاد تکرااشم یموام
ه عوضوم نیا ماظن رد صوصخ
هقطنم یاه تاسا رواداتم ااپورا و ااکیرمآ لاثم رش قوقح یا
نمس زا هدافتسا هک رش قوقح ییاکیرمآ ،اوید و رش قوقح ییاپورا هاگداد دننام ها اه
،اوانع
( تاسا جایار ،اانآ رد هاگداد تسود ای رواشم
Wouters & Rossi, 2001: 8-9
).
ةداام ق ااطم 9
هیلاوت مان ة رامش ة 2000 / 78 / ةدام وEC
7 هیلاوت مان ة 2000 / 43 / نمس ،اپورا یاروشEC
قاح اه
یلم ییاضق عجارم رد تیاکش ار
یم و دنراد دنناوت
ه واعد نیفرار زا یاکی ،اونع ا
.دانریگ راراق
نمس واعد ،اوانع تحت هک دنراد ار رایتخا نیا زین ،اتسودنه رد اه ا
عفاانم ییااضق ی یموامع
یترولارد یدازآ و رش قوقح هک
یم رارق ضقن دروم نیداین یاه دریگ
، هحیلا هااگداد یار ار یا
( دننک هدامآ
Mayer, 2015: 915
.)
ةدام ق اطم 66
واصم یرافیک یاسرداد نیایآ ،ونااق لاا ،وناق 1394
،امزااس ، یااه
مدرم مانساسا هک یداهن ة
نیمز رد اهنآ ة
اوجون و راافرا زا تیامح و راامی صاتاشا ،،اانز ،،اان
یحم ،ینهذ ای یمسج یناوتان یاراد و یمومع تشاده ،یگنهرف ثاریم ،یعیبر ع انم ،تسیز
یم ،تسا یدنورهش قوقح زا تیامح هنیمز رد ی اکترا مئارج ه تبسن دنناوت
یاه روکذم م اعا
مرج هدرک دننک تکرش یسرداد لحارم مامت رد و یام عواضوم نایا هک
ت داناوت قواقح نیماض
ه زین ار یدنورهش ،،اراکمه و ینامیلس دهتجم( دشا هتشاد هارمه
1396 : 102 .)
ره ،اتسلگنا رد هز رگا یتح( یسک
یم )دشابن یمرج هدید دزادانی ،اایرج ه ار یمومع یوعد دناوت
،یترام ساملد(
1381 : 132 یامدرم اای یعاامتجا بایقعت دراکیور ،ااکیرمآ لاثم اهروشک یخر رد .)
1
یعاامتجا یاگژیو ،بایقعت راما ه عقاو رد هک تسا هدش ییارجا و رطم ییااسانش ها ار مدرام و هداد
مرج قیداصم یم قیوشت از
دننک (
The Annie E, 2004: 25
نمس .) یام ااه ها دانناوت اا میقتاسم روار
هز کمک یو ه و هدرک رارقر طابترا ینا رق و هدید نک
لکشت نیا .دن مه قیرر زا بلغا اه
، اکو اا یرااک
تدضاعم ماجنا ار ینوناق یاه یم
دنهد یام عاافد ،اانآ زا هااگداد دزن و نیدا اات داننک
بایترت قواقح زا
هز ه هدید تسارح لماک رور نک
ه .دن نمس نیتناژرآ رد راثم رور هدنورپ رد دنراد قح اه
اا بترام یاه
تکراشم تاقیقحت و یسرداد دنورد داسف نیوج
( د
Shubhalakshmi, 2015: 171
.)
جیتن ة تیلاعف نمس ،اتسهل رد هک تسا نیا یتراظن یاه یام اه
رد اواعد فرار ود راه زا دانناوت
رف ا ةدام بجوم ه .دننک تیامح یگدیسر دنی 62
یتقو ،یندم یسرداد نییآ دک نمس تکراشم هک
ااه
ه وعد نیفرر ،اونع ا
زا ،انآ ،دش هتخانش تیمسر ه یمامت
تیلوئاسم و قواقح ار یااه
اواعد نیفر
ه هک دو دنهاوخ رادروخر یام راثم رور
دانیوج هراه دهااش رااضحا و رظندایدجت قاح زا دانناوت .
هاگداد یسرداد نییآ ،وناق بجوم ه نینچمه یرادا یاه
، 2
نمس یم اه رف رد دنناوت ا
ها یگدیاسر دنی
هدنورپ تکراشم تسا هتسناد دراو ار تیاکش هاگداد هک ییاه ننک
داوم( د 9 ، 25.4 ، 33.2 .)
___________________________________________________________________
1. Community Procecution
2. Act on Procedure before Administrative Courts
نمس تکراشم ،اتس رلا رد رف رد اه
ا هاگداد یسرداد دنی نیمضت لتتم نیناوق بجوم ه اه
ش نمس ه هک نیناوق نیا زا یکی .تسا هد زااجا اه
ة یام ار هااگداد رد ، کوام یگدانیامن ،داهد
یندم یسرداد نییآ ،وناق هدانورپ رد .تسا1
دراوام رایظن راش قواقح زا تایامح داننام ییااه
ترفن ا نمس ،ضیعبت عنم و هنانکف ها نتفرگ رارق یار یرتشی قاقحتسا اه
واعد فرار ،اوانع ا
هنیمز رد لتتم نیناوق هک دنراد باجوم ه هک دنتسه یداوم یاراد هراومه یرش قوقح یاه
نمس ،آ ماقا دنناوت اه ة
وعد ا واعد فرر زا یگدنیامن ه ای هدرک ا
رف رد ا تکرااشم یاسرداد دانی
نک ( دن
Antonijevic, 2016: 23
.)
3 . نمس اه و تیفافش ییاضق
ینارمکح وخ
دنمزاین
،تاع را تیفافش
و تکراشم تسا و نمس اه ه
،اونع یراز ا ها رواظنم
تاح لاا ییاضق
زا قیرر تکراشم یمومع
و راشتنا یاهرظن دوخ ه نیا دانور کامک یام دانک
(
Steels, 2014: 47
.) یاهداهن یتلود دیا تاع را ماظن ق ییاض زا هالمج یاهدانیارف ،یاسرداد
ارازگ یاه ییاضق و تاع را هاگداد ار ه رور مظنم یارا موامع مدرام راشتنم دنزااس . هاتبلا
یم ،انآ ةلمج زا هک دراد زین یتائانثتسا ییاضق تیفافش نیفرار یلاوصخ میرح تیاعر ه ،اوت
لکشت .درک هراشا اوعد مدرم یاه
تنا ییااضق هاگتسد زا دیابن داهن تایوه هاک دناشا هتاشاد رااظ
فافش ار اوعد نیفرر هو اع .دننک ضقن ار ،انآ یلاوصخ میرح و هدرک یزاس
یاخر رد نایا را
،اامهتم راراف اای ینابت می هکارچ ،تسین نکمم هدنورپ تاع را یاشفا یتینما لیلاد ه دراوم جراخ دوخ ییاضق و یعیبر ریس زا ار هدنورپ ،ییاضق تیفافش و دراد دوجو یم
دانک (
Messick,
2009: 8
،ادنورهش .) ةکبش
دید ینا
،،اتسهل یلکشت
،لقتسم یسایسریغ و
یعافتناریغ دنا
هک رد
بلاق دید ینا رد یپ عفانم یمومع دنروشک .
،انآ ه مدرم نیا تردق ار یم دنهد هک مدرام قاح
دنراد رد دروم یاهدرکلمع
،تلود یاهداهن یتموکح و ریثأت میمصت یزاس یاه ام
،ارید رد دروام
عفانم یمومع ع را ادیپ دننک . رد راس یاه ریخا لیامت یریذپانراکنا رد
دروم زاکرمت را مااظن
ییاضق ه دوجو هدمآ تسا هک رتشی ر تیفافش درکلمع و تاع را هاگداد ااه و یوااعد ییااضق
مهم صاصتخا هتفای
تسا (
Toichubaev, 2010: 122
.)
رد
،اتس رلا نمس
اه رد ةنیمز سرتسد ریذپ
،درک
،تلادع تایمکاح ،ونااق
و تاراییغت رد
یراذگنوناق زا
قیرر هدافتسا زا تاع را و درکلمع هااگداد ااه دنتاسه . رد نایا هانوگ دراوام هاک
نمس اه و دارفا یعفانم
،دنراد یم دنناوت رد نیا تاعواضوم یتاساوخرد
یانبم را یاسرتسد ها
یتاع را هک
تیمها یمومع
،دنراد تساوخرد نک
دن . ق اطم ،ونااق یاسرتسد دازآ
ها تااع را
یاراد عفانم
،یمومع ره یدنورهش یم
دناوت ه یتاع را هک
رد یاتاسار عفاانم یموامع ،تاسا
___________________________________________________________________
1. Civil Procedure Act, 2011
یسرتسد د ای
و یترولارد هک
نیا تاع را ل اق یسرتسد
،دشابن یم دناوت یسرتسد ه
،انآ ار زا
داهن رو زم تساوخرد دنک
هاک رد نایا تروالا دااهن یاتلود م مزال تاساوخرد ار
تا اجا دانک .
رنویسیمک تاع را
رد یاتسار عفانم یمومع و تیامح زا هداد یاه یصتش ها روار لقتاسم زا
نیا قح تیامح هدرک ای ر یانبم یتیاکش هک زا یوس
،ادنورهش یم
،دوش نیا قاح ار نیماضت
یم دنک (
Antonijevic, 2016: 49-50
.)
4 نمس . اه و للاقتسا هاگداد
زا هلمج داع ا تاح لاا
،ییاضق فوطعم نتشاد ا ت اه ه تیوقت ماظن ییاضق و هزرابم ا دااسف
ییاضق تسا هک رد نیا هار ر ر قتسا و تیفافش ه
،اونع ود را هزرابم ا داسف دای یم داش هاک
یار ر قتسا
،آ رتشی ر ةوحن شنیزگ و اتتنا تاضق هاگداد یلاع و تایوقت ترداق یارواش
ییاااضق زا قاایرر تااابث و نیوداات دااعاوق ق ااخا هاافرح یا تاااضق دواا (
Transparency
International's Global Corruption Report, 2007: 40
.) رد
،اتس رلا نمس
اه زکرمت هژایو یا
ر یاروش یلاع ییاضق و یاروش یلم
،اتسداد اه دنراد . نیا ود داهن سوت
،وناق یساسا ه
،اونع
نیمضت
،اگدننک ر قتسا
ییاضق نییعت هدش دنا . نمس اه زا تیفیک راک و درکلمع یارواش یلااع
ییاضق رد ماقم تیامح و ینابیتشپ زا
ماظن ییاضق و ر قتاسا
،آ زاین قایقحت و هابلاطم یراگ
یم دننک . رد راس 2017 ترازو یرتسگداد
،اتس رلا زا
نمس یاه لتتم یار یانزیار و ةائارا
داهنشیپ ه روظنم یاقترا یدماراک ییاضق و الاا مااظن ییااضق تواعد دراک . نایا لکاشت ااه
داهنشیپ یاه دوخ ار ه رتفد تأیه تلود میلاست داندرک و رد تاهج یرااکمه اا
تالود یارا
تاح لاا رظندروم
دندمآر (
Gemmill, 2002: 89
.) لکشت مدرم یاه هاگتسد تاظح م دیا داهن
هدنورپ رد ار ییاضق ظافح ا و دننک کرد هرو رم یاه
مااظن اا یرااکمه ها هااگداد ر قتاسا
نمس .دنزادرر ییاضق یم هک هزادنا ،امه ه اه
هنیمز دنناوت ،دناشا ییاضق هاگتسد یدماراک زاس
هااگداد اا دواخ ا اور میاظنت مدع و ییاضق ماظن رد اوران ذوفن ا تسا نکمم یفرر زا ها ااه
مطل ییاضق ماظن یراتخاس ر قتسا و یضاق یدرف ر قتسا .دننک دراو ه
نمس ییاضق شقن قیداصم اه
نمس یم اه شقن دنناوت رد ار یفلتتم یاه
ةنیمز یااظو و ااهدرکراک مااظن
زا .داننک اافیا ییااضق
لمج ة شقن نیا نمس تیامح اه ه ،اینادنز زا اه
لکشت ا ت ،یدازآ زا سپ صوصخ مدرم یاه
داهن
نورهش ا ییاضق و یملع ت ماعت ،مئارج شهاک یار ییااضق ماظن یاهدوبمک لاا ،تاضق و ،اد
داهنشیپ و لمع رد اهنآ نیودت و نیناوق لاا ا بترم یاه
تس (
Nelson, 2007: 36
.)
1 . نمس شقن ناینادنز زا تیامح رد اه
مهم هلمج زا شت نیرت
نمس هک ییاه یم اه
شقن ییاضق ماظن ا لماعت رد دنناوت یرثؤام ینیرفآ
تیامح ،دنشا هتشاد احنا ه ،اینادنز زا
ی نیانچمه .تسا فرع و ،وناق وچراچ رد و لتتم
نمس هداهع را ار ،اینادانز قوقح زا تیوقت تهج رد ،ادنز روئسم تاماقم و تاضق ازومآ اه
یم نمس .دنریگ یم اه
کامک رش قوقح یاقترا ه زین ،اینادنز یزاسدازآ تهج رد دنناوت نک
دان
،یکشوک(
1392 : 68 ) دن رد .
« د
» ةدام 3 آ نیی ةمان ،اینادنز زا تبقارم ساپ
واصم جوراخ زا
12 / 2 / 1378 کمک ذج ه ،هییاضق ةوق سیئر وصم نامجنا و یامدرم یااه
تااسسؤم و ااه
ه هیریخ داوناخ و ،ایوجددم عضو رد تدعاسم روظنم ة
.تسا هدش حیرصت اهنآ ق ااطم نینچمه
ةدام 4 دن و
« چ » ةدام 3 رااس لمعلاروتاسد 1398
امح ، بیاسآ رااشقا زا تای هالمج زا ریذاپ
هنیمز نمس یراکمه یاه هداوناخ و ،اینادنز هک تسا هدش نییعت هییاضق ةوق ا اه
یااه ،اانآ رد
یم رارق هتسد نیا زا تایامح رد یامهم شاقن یمدرم یاهداهن و دنریگ
،اانآ .دانراد هداهع را
ةدام رد نینچمه 42
،ادنز ،امزاس ،روکذم لمعلاروتسد امادقا و اه
ت مأات رواشک یاتی رت و ینی
زا ات تسا هدش لکم فرظ
تی لکشت یاه مدرم یاه
تداضاعم داننام یرواما و دنک هدافتسا داهن
قایرر زا ار ،اانآ یارا لیاصحت ،ااکما ،درک مهارف و ،اینادنز ،ادنواشیوخ ا طابترا ،یقوقح نمس اه تینواصم و ،اینادانز یرورپزاا رد ییازاس شاقن دراوام نایا هاک داهد ماجنا ،اانآ
زا
بیسآ دراد یعامتجا یاه .
نمس اه هتسناوت ،اتسودنه رد همان قیرر زا دنا
تااماقم و تااضق ،،ادانز ،لاوئسم ا یراگن
نیمز ،یلاع ،اوید قیرر زا یتلود ة
یدایز ،اینادنز یدازآ ار
هدو ینادنز قحان ه هک دانا
، مهاراف
نک ( دن
Shubhalakshmi, 2015: 174
.) لکشت تکراشم
،امزاس و یمدرم یاه مدرام یاه
رد دااهن
هدیدپ نیرتدیدج ،لحارم نیا ه هک تسا یا
رادیدپ اکیرمآ لثم ،وسکاسولگنآ یاهروشک رد هژیو
رجت زا راثم یار .تسا هدش ة
سسؤم ة ارو یلاوصخ یم کرویوین رد1
ه هک در مان ،اوت رواظنم
تحت صاتشا دروم رد ار یفلتتم تاع را ،سبح ه تیموکحم و تقوم تشادزا دراوم شهاک یم هاگداد ه بیقعت
،آ روضح نینچمه و دهد یم نیمضت هاگداد رد همکاحم زور رد ار اه
.دانک
نیمز هسنارف رد اهداهن نیا ة
نیزگیاج ارتسگ رراتنک راراق یاراجا لاثم تاقوم تشادزا یاه
ار ییاضق هدرک راومه
( دنا
Hayman et al., 2014: 15
.) نمس تیامح صوصخ رد ،اینادانز زا ااه
هداوناخ و ،اینادنز تمارک دیا هاگداد و دریگ رارق رظندم ،انآ یاه
لکشت راشف تحت دیابن اه یاه
مدرم نایا هاکارچ ،داننک سباح ةرود شهااک ه مادقا ،داهن یام تامیماصت هانوگ
ةانیمز داناوت
وصخ یرتسگداد .دزاس یهت یهدازس ةبنج زا ار ،ادنز تازاجم و هدرک مهارف ار یلا
___________________________________________________________________
1. Vera
2 . نمس شقن حیاول داهنشیپ رد اه
نمس یخر میماصت قیرر نیا زا و دنرادروخر عافد و تلاکو تردق زا اه
ریثأات تاحت ار ،ارایگ
یم رارق دوخ تیلاعف لمج زا .دنهد
ة تلاکو نیا الاا یپ رد یتلود تاماقم هک تسا یماگنه اه
دعاق عضو ای ،وناق ة
نید و دنتسه یدیدج نماس بایترت
ذااتتا رد دواخ یراذاگریثأت ،زو ااه
یم نیگنس ار میمصت نماس زا یاهورگ ف تئا زا تسا ترابع یتلاکو ف تئا .دننک
راگید اا ااه
عماج یاضعا ة
تسایس ،نیناوق رییغت زا عافد یار یندم ف تئا نیا هک دعاوق رگید ای ،تلود یاه
یم .داشا تاسایس کی رییغت ، ک حطس رد ای ،وناق کی بیوصت ،وچمه صاخ یفده ا دناوت
ف تئا نیا یم ،ایاپ ه تیقفوم ا بلغا اه
دسر
، داداعت دیا ،آ تیقفوم یار یلو یداایز
،آ رد
( دنشا لیخد
Aviles, 2012: 60
.)
نیمز رد هک یکنیسله نمس ،اتسهل رد ة
دراد تایلاعف راش قواقح
، امانر ه لمااش یا هاس
لحرم ة دمع ار ریز ة :تاسا هدید کرادت ییاضق هاگتسد یار تراظن یار 1
. رف را ترااظن ا
دانی
نیمز رد یراذگنوناق ة
ییاضق تاح لاا
2 . لقاداح ،وناق یارجا ر تراظن ساپ
زا رااس کای زا
،آ بیوصت
3 . ااضر یاسرر ها هجوت ا هک عیاقو ا ،وناق قیبطت و تاضق درکلمع ر تراظن تی
دنتسه طابترا رد ییاضق ماظن ا هک یدارفا و یکاش
، یم ماجنا ،اتاسهل یرتسگداد ترازو .دریگ
راس رد 2014 مان ه ییاروش سیسأت ه میمصت
« همانر یارجا یعامتجا یاروش یزااسون یااه
ییاضق
1» ،اتسهل رد گ
ر تف لکشت زا یکی تسرپرس و یلوتم ،،آ سیئر هک تسا ه مدرم یاه
دااهن
تسا س و نم ( دنراد داهن نیا ا یراکمه ه لیامت یرایس یاه
Bakolias, 2000: 30
.)
،امزاس یراذگتسایس حطس رد ،اتس رلا رد ترااظن ییااضق تاح الاا را یاصصتت یااه
یم رف الاا رد یعاس التتم تاررقم و حیاول داهنشیپ قیرر زا و دننک ا
و دانراد ییااضق دانی
ه رور ه رومعم تراظن نیا یهورگ ترولا
یم ماجنا ار رگید فرر زا .دنهد
، نمس و حیاول نیا اه
داهنشیپ مومع ضرعم رد ار اه یم
دنراذگ و صواصخ رد یثحاابم ،آ
ار یام بایترت اا و دانهد
رف لیلحت ددلارد لتتم یاهراز ا زا هدافتسا ا
یمر یاضق ماظن لاا دنی ارازاگ ق ااطم .دنیآ
مس ،،اتس رلا ییاضق تیعضو دروم رد یناهج کنا ن
راکنا شقن ییاضق یاه ریذاپان
دوابه رد ی
هتشاد روشک نیا ییاضق ت کشم ( دنا
Herrero & López, 2010: 26
.) دن بجوم ه
« » ةدام
8 راس لمعلاروتسد 1398
یم یمدرم یاهداهن ، دایدج حیاوال نیودات و نیناوق لاا رد دنناوت
اتفرگر تارراقم و نیناواق رتاشی هچره و دنشا هتشاد تکراشم .داشا یموامع تاساوخ زا ه
نمس یار زایتما نیا ییاسانش هاغدغد اا هییااضق ةواق رتاشی طابترا بجوم اه
و هاعماج یااه
هاگدید نتفرگ رارق رظندم لکشت یاه
مدرم یاه یم ینوناق حیاول رد داهن
.دوش
___________________________________________________________________
1. The Social Council on Implementation of the Modernization Strategy of Justice in Poland.
3 . نمس شقن نادنورهش ییاضق شزومآ رد اه
نمس یم یقوقح یاه یلک سیسأت ه مادقا دنناوت
یقوقح کین دننک
هو اع ،آ رد هاک تداضاعم را
،اور زا ییاضق هعماج و ،اسانش
هراه زاین اکو و ،ااسانش دانم
واش ازوامآ .دن و یعاامتجا یااه
اا مدرم یزاسانشآ و هدافتسا و شیوخ قوقح ا مدرم ییانشآ و هعماج رد راتفر رییغت یاهدرکیور یژولونکت ازومآ نیا یاوتحم هلمج زا نیون یاه م اه
ی ( دشا دناوت
Hayman et al., 2014: 36
.)
دن رد
« لا » ةداام 17 رااس لمعلاروتاسد 1398
هاک هاتفرگ راراق هاجوت دروام عواضوم نایا
هنیداهن یهاگآ شیازفا و ،وناق ه مارتحا یزاس زا یامدرم یلااکت و قواقح ةانیمز رد یموامع یااه
نمس یاظو .تسا هدش ،اونع اه
دن بجوم ه
« ت
» ةدام 113 ق مانر ،ونا ة عسوت مشش ة
،یدااصتقا
،امزااس تکرااشم زا تاسا الکم هییااضق ةواق ،،ارایا یم سا یروهمج یگنهرف و یعامتجا یااه
مدرم داهن ةنیمز رد مانر نیودت ة
مادقا مرج عوقو زا یریگشیپ عماج نک
ایلکت زا تایاکح هدام نیا .د
هییاضق ةوق ه
روظنم دافتسا ة ییاناوت و تیفرظ زا لماک اه
نمس ی مراج زا یریگاشیپ رما یار اه دراد
جیتن هک ة یم ،آ دناوت هدانورپ شهاک یرافیک تاشاده و ،اینادانز شهااک ،ییااضق یااه
داشا . رد
ةدام ، یلکت نیا یارجا یاتسار 4
و دن
« ت » ةدام 3 راس لمعلاروتسد 1398
زا ار مراج زا یریگشیپ
هنیمز و یراکمه تاعوضوم یمدرم یاهداهن تکراشم یاه
دان ق ااطم و هدراک م عا ییاضق ماظن رد
« » ةدام 16 نمس ه ار مرج زا یریگشیپ تامادقا یارجا یار تارایتخا رثکادح یراذگاو راذاگاو اه
هدرک .تسا دن ق اطم
« چ
» ةدام 29 نییآ مان ة لکشت مدرم یاه وصم داهن
1395 لکاشت نیا زین ااه
یم دقا ییاضق و یقوقح لتتم روما رد دنناوت یهاگآ ه ما
،ادنورهاش ازومآ و یمومع یزاس و داننک
نید .دوش عقاو یدودح ات مرج زا یریگشیپ بیترت
نمس ،اتسهل رد همانر اه
ییاه ار ه روظنم هاگداد ر یمدرم تراظن یام ارجا و هئارا اه
.داننک
رر نیا رد ن ه رجت و هدش هتخادرپ هاگداد ل اقم رد ،ادنورهش یاظو و قوقح ه اه
هداد ،ااش
همانر نیا تسا ها رجت رد ییازاس ریثأات ااه
اد ،اابلرواد یندام یزوامآ دانر
لا اقتم داامتعا و
هاگداد و ،ادنورهش یم شیازفا ار اه
هد ن هو ع .د هدکاشناد ،ایوجشناد ،،ادنورهش ر قواقح یااه
نمس ازومآ تحت زین یم رارق اه
ازوامآ نایا یار و دانریگ دروام رد یافلتتم تااع را ااه
زا هاگتشاد نکاما رگید و ،ادنز ،اه ریز
هاگداد رظن یم هداد ،انآ ه اه
یم و دوش ه تفگ ،اوت
روار
ازومآ نیا عفانم یلک نمس و مدرم لماش اه
یم اه ( دوش
Rietveld, 2015: 23
.)
ماداقا زا یااه نماس ائارا ،،اتاس رلا رد ااه ة
تداضاعم یااقترا یارا ،ااگیار ییااضق یااه
رش قوقح یاهدرادناتسا لمعلاروتسد زا هدافتسا ا هک تسا ،آ ضقن زا یریگشیپ و
هاگداد یاه
یم ترولا رش قوقح ییاپورا نمس .دریگ
کامک داننام یرواما رد ااه ها ،ااگیار ینونااق یااه
هجنکش هز یار هاگهانپ تخاس ای ،اگدش هزا ضراعم رد هک یناسک و ،اگدید
،دنتاسه یگداید
هز ،یگداوناخ تنوشخ ا هزرابم یاه
ترافن ،هناتسرپداژن یدازآ ،،اای یدازآ زا تایامح ،یانکفا
فرصم زا تیامح ،ضیعبت ا هزرابم ،عمجت موامع عافن ها هاک یتامادقا رگید و ،اگدننک
ا تاس
،
( دنراد تکراشم
Antonijevic, 2016: 16
.)
4 . نمس یملع تلاماعت تاضق اب اه
نمس یم اه تاماقم هلمج زا یمومع تاماقم ازومآ ا دنناوت و راتخاس تخانش ه تبسن ییاضق
راکوزاس عومجمریز یاهداهن و تاماقم نیا درکلمع دوبه رد اهنآ ه کمک یاه ة
شیازافا ها اهنآ
جیتن رد هک یمومع دامتعا ة
ه ،انآ ییوگتساپ یم تسد
دنیآ
، تکراشم نک ( دان
Aviles, 2012:
نمس روضح و تکراشم تیوقت .)63
ه اه هورگ ،اونع انابلرواد یاه
باجوم یاسرداد دانور رد ه
هاگداد ،انکراک ،دش یصصتت نماس ا یراکمه رد ییاضق ،انکراک و تاضق یزومآراک ،اه
یااه
هن عوضوم نیا .تسا هدش هرو رم تاسین تااضق ،أاش راسک باجوم ااهنت
، ها هاجوت اا هاکل
ه تاضق ینامز تیدودحم هدنورپ مکارت لیلد
ه یار یتایح یراکهار ،اه ناسرزور
ی داوس ییااضق
رگید فرر زا .تسا تاضق
، نمس و تاضق ،ایم یملع تلادابت نیح رد لکشت ،طو رم یاه
یااه
روکذم تیساسح ا تیدودحم و اه
انشآ اضق رما یاه یم
دنواش ها و ها دانمفده تروالا راابند
مه یملع ییازفا تسه
( دن
Trivunovic & Devine, 2015: 58
.)
راس رد 2015 نیتستن یار داد ترازو را
یرتسگ ،اتسهل امانر ة اا ییااضق مااظن یرااکمه
نمس ه ار اه ه همانر نیا هک درک ،ای یلیصفت رور هانیمز یاخر دااجیا باجوم هوقلا رور
یااه
عسوت ة نمس اور هااگداد و اه
( داش ااه
Bojarski & Mileszyk, 2017: 4
یزومآرااک و ازوامآ .)
تاضق بلغا ک یناتسداد و تواضق یلم هاگشناد سوت یم ترولا ل
نمس نیا دوجو ا .دریگ عاونا اه
هاگراک و یزومآراک یم لیهست تاضق یار ار اه
ک ه دنن امانر ق ااطم هاک یتاعوضوم رد صوصخ ة
هاگشناد روکذم هاگراک یخر .درادن تاضق ازومآ رد ییاج همانزور و تاضق روضح ا اه
رازگر ،اراگن
یم یکرتشم مهف ات دوش صوصخ رد
شقن و اه تیدودحم عاضوم نیا هک دوش بسک فرر ود یاه
فررود دامتعا میمرت ه ة
همانزور و تاضق یم ،اراگن
( دماجنا
Bojarski & Mileszyk, 2017: 8
.)
ییاضق ماظن ،اتس رلا
زین نمس هک تسا هدرک تقفاوم هدهع اه
،اراشتسم ،تاضق ازومآ راد
هاگداد ،اسانشراک و
،اتسداد ،اه رد سیلپ ،ارومأم و اه
نیمز ة رته کرد صوصخ رد
هزوح ییااه
ار ه داسف هک هدمآ دوجو
،تسا ییااضق هاگشناد سیسأت ،امز زا روشک نیا رد .دنریگ هدهع ر ،1
،اتسداد یلم یاروش و ییاضق یلاع یاروش نمس ،اه
هتشاد ییاضق روما رد یلاعف شقن اه نیا .دنا
تیلاعف ازومآ و اهرانیمس لماش اه نیمز رد ییاه
ة قح نی و یلم یاهدرادناتسا ،رش قو و یللملا
نی یاهداهن دنمشزرا تای رجت دروم رد یعاسم کیرشت هانیمز نایا رد یاللملا
.تاسا هدوا ااه
نمس رظن اه یاه تافایرد ،ونااق یاراجا زا سپ ار یمومع ،وگانوگ یام
داننک بالاق رد ار ،آ و
داهنشیپ یم هئارا هننقم ةوق ه یاه ( دنهد
G. McGann, 2008: 69
.) ازومآ هتبلا ،هارو رم یاه
___________________________________________________________________
1. Judicial Academy
تیوه و تاضق یماسا نمس
اه ازومآ ی تیعقوم هدنیآ رد ات دوش تبث دیا هدنهد
ضرااعت یااه
لکشت و دوش صتشم عفانم مدرم یاه
هاگداد ر قیرر نیا زا دنناوتن داهن اه
ثأت هتاشاد یافنم ری
( دنشا
European Judicial Training Network, 2016: 8
.)
5 . قن نمس ش داسف شهاک رد اه
نمس ،داسف ا هزرابم رد تیاعر ار ریز تاکن دیا اه
ننک :د 1 . ع را دااسف دروم رد یمومع یناسر
،آ ررتنک ه زاین و
، 2 - شقن یحارر ة
تالود ،داد راراق ریثأات تحت و داسف ا هزرابم یار لمع
شقن نیا اریذپ یار ة
لمع و 3 . تامیماصت و تالود دراکلمع ر تراظن تاسا ناکمم هاک ،آ
دنریگر رد ة
دنهاک ای داسف ة
زا و تاس رااک ها ار تیفافش تیاهن دیا روظنم نیمه ه .دشا ،آ
تیلاعف و یلام تیعضو د ارازگ مدرم و رظان یاهداهن ه نمس یاه
دا یخر رد لیلد نیمه ه .
هوشر ،وناق بجوم ه ،اتسلگنا هلمج زا اهروشک 20101
نمس زا ، تامادقا یار اه رد راذاگریثأت
( تسا هدش هتفرگ کمک هوشر زا یریگشیپ
Magliveras, 2016: 71
نی حطس رد .) زاین یاللملا
رش قوقح ییاکیرمآ ،ویسناونک یم ررقم2
رف راشتنا هک دنک ا
ه دیا یرفیک دنی هدعاق کی ،اونع
دااسف اا هزراابم یار دحتم للم ،امزاس ،ویسناونک و دریگ رارق رظندم داهاعم و3
ة اشک یاهرو
داسف هیلع ییاکیرمآ یم ررقم4
عماج راعف شقن هک دنراد ة
نمس هلمج زا یندم هزراابم رد دیا اه
نیمضت داسف ا وش
( د
Herrero and López, 2010: 27
.)
ةدام بجوم ه 4
و دن
« ت » ةدام 3 راس لمعلاروتسد 1398
یاکی زا یرااکمه تاعواضوم
ف ا هل اقم ،یمدرم یاهداهن ا هییاضق ةوق نمس راعف شقن هک تسا هدش م عا داس
اشک رد ااه
یم داسف .دوش وسحم داسف ا هییاضق ةوق ةزرابم رد یفطع ةطقن دناوت ةداام ق اطم
10 ،ونااق
اقترا ی وصم داسف ا هل اقم و یرادا ماظن تم س 1390
تادایهمت تاسا ظوم روشک ترازو ،
را رد ار مزلا ة
،امزاس تیوقت و هعسوت مدرم یاه
اهن انیمز رد د ة
و دااسف اا هزراابم و یریگاشیپ
صخاش شجنس مهاراف طوا رم تاررقم و نیناوق وچراچ رد و ماظن حلاصم تیاعر ا داسف یاه
نلااس ارازگ و دروآ ة
هئارا یم سا یاروش سلجم ه ار ،آ نک
نیمز رد عوضوم نیا .د ة
اا هزرابم
ه و خرن شهاک و داسف هبتر رد یعیبر رور
رد ،اریا یدن مهاس دااسف کاردا صخااش روداج
یم ییازس نمس .دشا هتشاد دناوت
ه یفرر زا اه تیواضع و مدرام لتتم راشقا ا طابترا لیلد
ةنماد ا ،یمومع یاهداهن ا لماعت و طابترا رگید فرر زا و اهنآ راتخاس رد ،ادنورهش زا یعیسو
اد یفااک ییاناشآ هاعماج رد دااسف یاناوارف و قیداصم دانر
ز رد و انیم ة اای عواقو زا یریگاشیپ
درتسگ عویش زا یریگولج ة
یم داسف یرای دنناوت .دنشا ییاضق ماظن ،اسر
___________________________________________________________________
1. Bribery Act of England, 2010
2. American convention on Human Right, 1969 3. United Nations Convention against Corruption, 2003 4. Inter-American Convention Against Corruption (IACAC), 1996
هجیتن یریگ
،امزاس مدرم یاه هکبش ایند رسارس رد داهن
تالود ا ت ماعت و اور زا هدیچیپ یا دااجیا ار ااه
هدرک دنا ه و و تامیمصت ر یراذگرثا و تلود یاهدرکراک تیریدم رابند و ،اراذگتاسایس رامعا
یمومع رما ،ایرجم ا
هژیوراک هلمج زا .دن یاراد هاک تاساضق راما ،،آ ماعا مواهفم ه تلود یاه
هدرتسگ یاهداهن و راتخاس تسا
و والطم یانارمکح رد یمیقتاسم ریثأات ،آ رامعا تیفیک و
ها اهروشک رگید رد .دراد تیمکاح زا یمومع تیاضر ق ااس و اهرتاس دواجو لایلد
ة رااشم تک
نمس لارع رد اه ة
نمس نی ت ماعت ،یمومع ولطم ییاضق ماظن و اه
تسا خرچ و ة دنور اور
ور و یداع یم یر ار یدشر ه
نمس ازومآ زا اهروشک نیا رد .دنک ییااضق ماظن ،انکراک ه اه
لکشت میقتسم تکراشم ات مدرم یاه
رف رد داهن ا
شیپ یسرداد دنی .تسارجا راح رد و هدش ینی
ن رد رد یتاررقم و نیناوق زین ،اریا یم سا یروهمج یقوقح ماظ ةنیمز
نمس تکراشم رد اه
رف ا یسرداد دنی ازوامآ ،دااسف اا هل اقم ،مرج زا یریگشیپ ،،اینادنز ه کمک ،
و یقواقح یااه
هریغ و مدرم ه ییاضق یم هدهاشم
دواش
، ها یالو یام راظن دایا هییااضق ةواق ،لاوئاسم داسر
همانر دوخ یلمع یاه نمس رتشی تکراشم تهج رد ار
ئارا رد اه ة هامانر و هییااضق ةواق ها ااه
مهم همه زا و یسرداد دنور رد اهنآ راعف تکراشم هنیمز ،دروآ مهارف رت
را رثؤام ترااظن یااه
بیوصت و نیودت ییاضق ماظن درکلمع نک
تیفرظ ییافوکش دهاش ات دن نماس روافغم یاه
رد ااه
ا ،امروشک ییاضق روما لاا .میش
رااس لمعلاروتسد هتبلا 1398
ةاطقن هییااضق ةواق سیائر
نمس لماعت و یراکمه رد یفطع ه ییاضق ماظن ا اه
یم رامش ،دش یتایلمع رظتنم دیا هک دور
هو ع .دو ،آ نیا ر
هنیمز هلمج زا نمس رثؤم و راعف تکراشم دنمزاین هک ییاه
یم ،تساه ،اوات
دافتسا ه ة ا سلجم ییاضق ،ویسیمک نمس ز
رار نیودت رد اه ،هارو رم یااه
یاملع ت مااعت
لکشت ا تاضق مدرم یاه
یصصتت داهن و
لکشت زا تیامح مدرم یاه
دااسف رگااشفا دااهن هرااشا
نمس دورو هک درک دراوم زا کیره ه اه
روکذم هدنیآ دیون ، دوبه رد هدننکراودیما و ،اشخرد یا
راک ا یم ار ییاضق ماظن یدم یخر هتبلا .دهد
نمس هنیمز رد اه مداق ییااضق تیفافش دننام ییاه
هتشادر تسا ریدقت ل اق دوخ یاج رد هک دنا
، ادایپ شیازافا دیا اهداهن نیا تیفیک و دادعت یلو
ک دن ه و راک یپ رد یئزج و یصصتت رور ا
.دنیآر ییاضق ماظن لاا و یدم ناساحم دیابن هتبلا
لکشت یراکمه یاهزایتما و مدرم یاه
داهن یااهرطخ یاخر زا تالفغ باجوم ،ییااضق ماظن ا
مهم .دوش یراکمه نیا ةوقلا نمس و ییاضق ماظن ل اقتم لماعت دروم رد ینارگن نیرت
طوا رم اه
ی و ر قتسا ضقن ه نمس هک تسا ییاضق یفرر
،ییااضق مااظن رد دواخ ذوافن اای رااشف ا اه
هنیمز ،آ زا ثعبنم یاهداسف و ییاضق ر قتسا ضقن زاس .دنوش
