Iran's Commercial Multilateralism for Optimal Use of the Geopolitical Position
of the Shanghai Cooperation Organization (SCO) Moslem Ansarinasab1
Assistant Professor, Economics, Faculty of Economics and Adminstrative Sciences, Vali-e-Asr University of Rafsanjan
Najmeh Bidmal
Master of Science, Economics, Faculty of Economics and Adminstrative Sciences, Vali-e-Asr University of Rafsanjan
(Date received: 6 August 2022 - Date approved: 25 December 2022)
Abstract
Introduction: Trade has long been one of the main engines of economic growth and development of countries and almost all economists, economic schools and thinkers have paid great attention to it. In line with Iran's accession and considering the importance of trade development between Iran and the member countries of the Shanghai Cooperation Organization (SCO), this study examines the multilateralism of Iran's trade with other members of the Shanghai Cooperation Organization, toexamines the multilateralism of Iran's trade with other members of the Shanghai Cooperation Organization for optimal use of its geopolitical position in the period of 2017-2020.
Research Question: The main question of this research is: Is Iran moving towards convergence with different groups? Will convergence with the Shanghai Group help the Iranian economy? What is the degree of similarity between Iranian trade and members of the Shanghai Group? What variables are important for Iran's convergence with the Shanghai group?
Research Hypothesis: The hypothesis of this research is as follows: Iran's economy is moving towards convergence with different groups.
Convergence with the Shanghai Group helps the Iranian economy. The degree of similarity between Iranian trade and members of the Shanghai
1. E-mail: [email protected] (Corresponding author)
Group is high. The variables of population, distance and GDP are important on the convergence of Iran with the Shanghai group.
Methodology (and theoretical framework if there are): To calculate the commodity composition of trade and the intensity of similarity of exports and imports between Iran and the eight countries of the Shanghai Cooperation Organization between 2017 and 2020, two Cosine indexes and the Finger-Kreinin (FK) index have been used. Also, the studies were performed using Finger-Kreinin (FK) similarity index and Cosine index as well as data panel model with random effects.
Results and Discussion: According to the Cosine index, the highest value is obtained for Pakistan (0.610869) and then India (0.545614), and the lowest similarity is obtained with Uzbekistan (0.269423), Russia (0.250048), and Kazakhstan (0.221851). According to Finger-Kreinin (FK) index, the highest degree of similarity with Pakistan and India with (44.5385) and (40.51033) and the lowest degree of similarity with Uzbekistan (28.19768) then Russia (27.3071) and Kazakhstan (25.08058) is calculated. Therefore, the correlation co-efficient of the results obtained from the two Cosine indexes and the Finger-Kreinin (FK) index is clear that this value (0.86499898) has been obtained, which indicates the high correlation of the above two indices in a way that confirms the results of each other. That is, in the Finger- Kreinin (FK) index and the index of Cosine, it has a high correlation with Pakistan and India. It also has the least degree of similarity with the countries of Uzbekistan, Russia and Kazakhstan. The results panel data model with random effects showed that the coefficients of distance, population, and GDP in both models were meaningless. Population variables in both methods had a positive effect on Iranian trade and the GDP variable had a negative effect on Iranian trade. On the other hand, the distance variable in estimating the model is negative with Finger-Kreinin (FK) index and positive in the Cosine index. Interpretation of the results obtained from estimating the patterns implies that; The coefficients of distance variability in both models are meaningless, i.e. Iran's trade plan is not based on using the potential of closer countries. The variable coefficients of GDP indicate the power of the opposite country to absorb the goods of Iran, which is meaningless in both models. Variable population coefficients have been obtained in both meaningless models, i.e. Iran's trade plan is not based on the use of crowded markets and their demand. Therefore, the findings of estimating the patterns indicate that Iran has not yet revised its trade plan in
accordance with the optimal use of the Shanghai Group's geopolitical opportunities. Also, real-world statistics show that China, although both in terms of population and GDP can be a good opportunity for the export of Iranian goods, has a significant role in Iran's import basket. Despite both of these advantages, Iran's supplies only 0.16 percent of the Russian economy, much less than one percent. Despite having all three geopolitical advantages of proximity, distance, high population, and high economic growth, India has a very small place in Iran's trade basket. Despite its economic strength, large population, and bordering Iran, Pakistan has not yet received much attention in the trade basket with Iran. Tajikistan and Uzbekistan, in addition to Shanghai Group, joint membership in ECO Economic Cooperation Group, as well as Kazakhstan, Kyrgyzstan, in addition to Shanghai Group, joint membership in ECO and Eurasian Economic Union as well as the proximity of distance and growing economies, have a low place in the business map of Iran. Therefore, real-world statistics show that Iran has not yet modified its trade plan to make the most of the Shanghai Group's geopolitical opportunities.
Conclusion: According to the results obtained from the estimation of patterns as well as real-world statistics, both of which do not take advantage of the opportunity to join the Shanghai Group and make the best use of its geopolitical position, the following policy recommendations are proposed: 1- fundamental revision of Iran's trade plan has been made and Iran's trade portfolio has been targeted and tracked based on the benefits of proximity, population and economic growth of countries to make the most optimal use of membership in the Shanghai Group to develop Iran's trade. 2- Iran should make efforts to complete and make good use of the south-north corridor as soon as possible, because a major part of the geopolitical position of trade with China, India, and Pakistan can be expanded with the completion of this project, especially the Chabahar port project. It can be very helpful in this direction. 3- Iran must do everything in its power to position and use the new Silk Road, i.e. the connecting corridor (one belt-one road), because this project is the most important commercial geopolitical megaproject in the current situation.
Keywords: Iran Trade, Geopolitics, Shanghai Cooperation Organization, Finger-Kreinin (FK) index, Cosine Index, Data Panel Method with random Effects.
هبناجدنچ ليلحت دافتسا يارب ناریا تراجت ییارگ
ة زا هنيهب
ياهگناش يراکمه نامزاس کيتيلپوئژ تيعقوم
يراصنا ملسم
1بسن
یلو هاگشناد ،داصتقا و یرادا مولع ۀدکشناد ،داصتقا هورگ ،رایداتسا ناجنسفر )جع( رصع
لامدیب همجن
سانشراک تقا و یرادا مولع ۀدکشناد ،داصتقا هورگ ،دشرا یلو هاگشناد ،داص
ناجنسفر )جع( رصع
::تفایرد خیرات(
15 / 05 / 1۴01 رات ی خ ذپ ی شر 0۴ / 10 / 1۴01 )
هديکچ رد نیا راتشون رد تهج ناریا نتسویپ هب
اسوت تایمها هاب هاجوت ااب و یاهگنااش یرااکمه نامزاس ۀ
تراجت نآ اب وضع یاهروشک نیا
نامزاس
، هبناجدنچ نامزااس یااضعا راگید ااب نارایا ترااجت ییارگ
دافتسا یارب یاهگناش یراکمه ۀ
رد نامزاس نیا کیتیلپوئژ تی قوم زا هنیهب لاس
یاه 2017 اات 2020 ار
یم یسررب مینک
یسررب . صخاش زا هدافتسا اب ار اه جرد یاه
ۀ صخاش و نینیرک و رگنیف یتارداص هباشت
اب اتید لناپ لدم نینچمه و سونیسک راثآ
ماجنا یفداصت یم
میهد ناشن جیاتن . م
ی دهد رایغتم بیرض هک
یب وگلا ود ره رد یلخاد صلاخان دیلوت و تی مج ،هلصاف جیااتن هاب هاجوت ااب .تسا هدش دروآرب ین م
هب تسد هدافتاسا ود راه هاک ی قاو یایند یاهرامآ نینچمه و اهوگلا دروآرب زا هدمآ ندراکن
تاصرف زا
هراهب و یاهگنااش هورگ هب نتسویپ
پوئژ تای قوم زا هانیهب یرادراب نآ کایتیل
یام نااشن ار داهد
، نایا
داهنشیپ یاه یتسایس ار هیصوت یم مینک : رد شقن ۀ نارایا تراجت
، یاساسا یرگنزااب دواش مااجنا
دباس و
فده اهروشک یداصتقا دشر و تی مج ،یکیدزن یایازم ساسا رب ناریا یراجت لایر و یراذاگ
یراذاگ
دوش یاهگناش هورگ رد تیوضع زا ات یارب
سوت ۀ ب ناریا تراجت هنیه
دواش هدافتاسا نیرات .
دایاب نارایا
ب رتدوز هچره یار
دافتسا و لیمکت ۀ
زا بولطم هار
رذگ تمه لامش هب بونج
،دنک هدامع شخب اریز یا
یم ناتسکاپ و دنه ،نیچ روشک هس اب تراجت کیتیلپوئژ تی قوم زا نیا لیمکت اب دناوت
راط شرتاسگ
دبای هب و لیمکت هژیو رط
یم راهباچ ردنب دناوت
دشاب اشگهار رایسب ریسم نیا رد .
ااب دایاب نارایا ۀامه
ناوت ش گرارق یاتسار رد نتفر
دافتسا و ۀ هنیهب ققحت یاتسار رد فده
یااه دااج ۀ دایدج ماشیربا یان ی
هار رذگ یلاصتا کی نبرمک د ، کی هار ادرب مدق
،در ، رط نیا اریز مهم
نیرت ارف رط کیتیلپوئژ یراجت
رد
تسا ینونک طیارش .
ناگژاو :یلصا
،ناریا تراجت اب اتید لناپ شور
راثآ یفداصت
،
،کیتیلپوئژ ،یاهگنااش یرااکمه نامزاس
،نینیرک و رگنیف صخاش ونیسک صخاش
.س
.1 دنسیون ۀ لوئسم : [email protected]
همدقم هاچراپکی ،یداصتقا لباقتم یگتسباو هاقطنم و ینااهج اطاس رد یالم یاهدااصتقا یزااس
زا یا
مهم لاحرد یاهروشک داصتقا یاهدمایپ نیرت سباو .تسا ه سوت
هاب اهرواشک داصتقا لباقتم یگت
تردق نیب تباقر عیرس شرتسگ نمض یناهج تراجت عیرس دشر و یناهج یاه ۀانیمز ،یاللملا
تسا هدروآ هارمه هب ناهج یاهروشک یارب ار رگیدکی لباقت رد و لباقتم یراکمه (
Tabatabai
and Others, 2020: 17
) . هقطنم ارگ یی هابناجدنچ هارمه هب کای و یایارگ
ابناج ه زا یاکی یایارگ
متسیس یاه نیب یراجت یم لیکشت ار یللملا
دهد . هقطنم نیب تسایس رد ییارگ شرتاسگ هب للملا
لباق ظحلام ۀ یرااکمه و تالود ناایم یدااصتقا و یاسایس یااه
راگید یحاوان رد نارگیزااب
ییایفارغج هژیو
یا دراد هراشا .
هقطنم ییارگ هب ییایفارغج یکیدزن زا یبیکرت تروص
، جرد ۀ یلااب
،طباور ن بوچراچ ه
یام فیر ت کرتشم یگنهرف تیوه و یدا دواش
(Goodarzi, 2014: 337)
.
برجت ،اهروشک زا یرایسب دننام ناریا ۀ
تقفاوم نیدنچ رد روضح امان
ۀ ار یدااصتقا یگچرااپکی
دراد
(Razini and Others, 2013: 85)
رد ناریا تیوضع . یاهگناش یراکمه نامزاس
یاکی1
زا
شلات رب اه یا یگچراپکی تسا یداصتقا یاه
.
ام ر زو مه ه هب ور دنور اب نامز
دشر هب اهروشک شیارگ وس
ی ناهج ی ندش
، هاقطنم زاین یایارگ
نامزاس و تسا هتفای یرتشیب یاهدومن هقطنم یاه
قطاانم رتشیب رد یا ،کایتیلپوئژ
یدرابهار و
ئژ و کا و کیمون هتفرگ لکش ناهج دنا
. هب یاهدومن زا یکی ناونع
« هقطنم نیوان یایارگ »
ااب یزاوام
یناهج هاب ور ندش لاح فداه ااب هاک تاسا یاهگنااش یرااکمه نامزااس ،تفراشیپ
لاصفو
فلاتخا و دمآ دوجو هب اضعا نایم لباقتم دامتعا تیوقت و یزرم یاه هب
ردت ی ج و تافای ه اسوت
عوضوم هجوتم داش ینااگرزاب و یدااصتقا یاه
(Goodarzi, 2014: 335; Jafari and Others,
2017: 163)
. هب نامه ،ینایب ییلاواک هک روط
(2
2006 یکراانا یداهاز و ) (3
2006 یام ) دانیوگ
یاهگناش نامزاس رد
تهج تیوقت الص و تابث رد ۀقطنم سونایقا مارآ و نیمأت تینما یایسآ رد
تسا هدمآ دوجو هب نآ نوماریپ و یزکرم
(Jafari and Others, 2017: 164)
نیارباانب . نامزااس
ش یراکمه هب یاهگنا
هقطنم نامزاس کی ناونع یا
هاب ایسآ رد دنمتردق رایسب لاابند
فداه یااه
تاسا یدااصتقا و یتینما ،یسایس
(Islami and Others, 2018)
. فاص ی لو ی
۴ن ( 2010 یام ) دایوگ
هقطنم نامزاس قفوم یاهوگلا زا یکی یا
اس ، تاسا یزاکرم یایاسآ رد یاهگناش یراکمه نامز .
و ناریا نتسویپ یاتسار رد نامزااس واضع یاهروشک و ناریا تراجت ۀ سوت تیمها هب هجوت اب
هبناجدنچ راتشون نیا رد ،یاهگناش یراکمه نامزااس یااضعا راگید ااب نارایا ترااجت یایارگ
1. Shanghai Cooperation Organization (SCO) 2. Koolaee
3. Zahedi Anaraki 4. Safiullin
لاس رد نامزاس نیا کیتیلپوئژ تی قوم زا هنیهب ۀدافتسا یارب ار یاهگناش یراکمه یااه
2017
ات 2020 یم یسررب .مینک
رد پی ش ین ۀ وژاپ اخرب شه ی
تاا لاطم زا یجرااخ و یالخاد
مااجنا رد هداش دروام ااس نامز
یاهگناش یراکمه ار
ب ی نا م ی نک ی م بدا رد . ی تا عوضوم هب فر م ی لکش و گ ی ر ی راکمه نامزاس ی
اهگناش ی
، فده اه و راتخاس ش اج ، ی شهاگ و تصرف اه ی روضح ا ای نار رااکمه نامزااس رد ی
اهگناش ی م ی زادرپ ی م شور شاخب رد . ،شهوژاپ
غتم ی ااهر و صخااش ااه ار افر م ی فایر ت و
یم مینک . سپس یم هدافتسا اتید لناپ شور زا لدم دروآرب یارب ا .مینک
لناپ یاهوگل اتید
یابیکرت ،
هداد زا .تسا یضرع عطقم و ینامز یرس یاه نامه
هک روط وئاسیه یم1
مهم دیوگ تایزم نیرت
هداد زا هدافتسا ییولبات یاه
لرتنک ندرک و نگمهاان صاوخ کات نتفراگرظنرد
و اهرواشک کات
هاگنب اه تسا رد . یلاح هک تا لاطم هرود
یا ااب و هدراکن لراتنک ار ینگمهان نیا ینامز یرس و
شور نادب لدم نیمخت میب اه
ش اتن رد بی ی
ج یم دور . هداد زا هدافتاسا اب عقاو رد یااه
ییولباات ،
هزادنا و ییاسانش ریثأت یریگ
ییااه هاب هاک گدااس ی رد هداد یااه ف طاق یناامز یراس و یا طقم
لااباق اااسانش یی ناااکما ،تااسین ذااپ
ی ر یاام وااش د
(Alboosoveilem and Others, 2011: 36)
.
یراصنا یم یرادمان و بسن دنیوگ
عابرم عومجم زا هدافتسا اب یااه
قاب ی دانام ۀ قم ای
،د زا لاصاح
مخت ی ن لدم کرت یب ی و عوامجم عابرم یااه دانامیقاب ۀ دایقمریغ ، نویاسرگر نیامخت زا لاصاح
رد نو گ یم ،یهور هرامآ ناوت
ار رامیلF
هاب دروآ تاسد
.(Ansarinasab and Namdari, 2016:
هریغتم164)
ا ا ی اهن هبااشت ۀاجرد یتارداص صخاش :دنتسه فی
راگن راک و ین ی ن و نارایا ترااجت
هباشت ۀجرد یتارداص صخاش ،یاهگناش یراکمه نامزاس یاهروشک سونیسک
و ناریا تراجت
اهگناش نامزاس یاهروشک
،ی هب یاهگناش نامزاس وضع یاهروشک یلخاد صلاخان دیلوت تبسن
ناریا یلخاد صلاخان دیلوت هب یاهگناش یاهروشک تی مج تبسن ،ناریا یلخاد صلاخان دیلوت هداد .یاهگناش نامزاس وضع یاهروشک اب ناریا ۀلصاف و یااه
دروام اسررب یاهرواشک یاراب ی
تراجت ۀشقن تیاس زا یاهگناش نامزاس اس رد2
ل یاه 2017 ات 2020 رد .تاسا هدش جارختسا
جیاتن د ب شخب لصاح
صخاش و اهوگلا نیا زا یام یاسررب ار ااه
.میانک هاب مجناپ شاخب رد
ی هتفا یاه شهوژپ و زجت ی ه لحتو ی ل اتن ی ج هاب تاسد زا هدامآ صخااش هاب ماشش شاخب رد و ااه
هجیتن و یریگ عمج یدنب یم ثحب .میزادرپ
شهوژپ ۀنيشيپ یفلتخم تا لاطم هبناجدنچ و یجراخ تراجت ۀرابرد
راگید و نارایا یرااجت درکیور رد ییارگ
یم یسررب ار هنیمز نیا رد یجراخ و یلخاد تا لاطم همادا رد .تسا هدش ماجنا اهروشک .میانک
یلوسر ( یربص و داژن 1۴00
) هلاقم ا ناونع اب ی
« یسررب دربهار هبناجدنچ ییارگ تراجت یجراخ
1. Hisao 2 trade map
رد ۀ لاطم :ناریا تیوضع
ناریا رد ۀیداحتا ایساروا یداصتقا و
نامزاس یرااکمه یاهگنااش
» ااب
هدافتسا صوت شور زا ی
ف ی - هلسلس لیلحت شور و یلیلحت یبتارم
هتشون .دنا جیاتن نآ ۀا لاطم ااه
ناشن یم دهد سوت ۀ یداحتا هب نتسویپ یارب شلات و یراکمه ۀ
نارایا یاراب ایاساروا یدااصتقا
یرترب دیاب هب تبسن یرتشیب
یاهگناش یراکمه نامزاس هتشاد
دشاب . نایا رد ،هانیمز هاب هاجوت
یسایس لماوع زا(
نیب یاهرای م هورگ
لماوع
،یسایس نتشادن شنت یلخاد نایم یاضعا عامجم
نینچمه و تابث
یسایس )اضعا و د ب زا لماوع لاماوع ،یسایس یدااصتقا
زا(
ناایم یااهرای م
هورگ لماوع
،یداصتقا ۀزادنا
مجح داصتقا و دشر شخب ت نص اهروشک ی زاج عامجم وضع و
مهم م نیرت ی اهرا صخشم هدش دنا ) دیاب زا شیب رگید دروم لماوع طاخ هاجوت
اشم ی و ناراذاگ
ریگ رارق روشک ناریدم ن
د .
( یداهریپ و دجم لدکاپ 1399
) هلاقم ا ناونع اب ی
« رد یاهگنااش یرااکمه نامزااس هاگیاج
هنزاوم یاهدربهار نایوج
ۀ هقطنم ا ی ارف و هقطنم نیچ یا ( 2010 - 2020 ») یفیاصوت یدرکیور اب -
اب و یلیلحت یوریپ
ضورفم زا یاه
یرظن رظن ۀی
« یات یاواق نزاوات یو
لااپ
» هتاشون .دانا نآ ااه
هب لابند ا خساپ ی ن شسرپ هک دنتسه نکپ
رد بلاق نامزاس راکمه ی اهگناش ی هاچ فداه ااه ی
لصا ی نما یت ی ار لابند م ی دنک ؟ رد خساپ ا ی ن ضرف ی ه ار طم ر م ی ننک د چ هک ی ن نامزاس رذگهر زا
راکمه ی اهگناش ی شلات م ی دنک طلست رب هولاع ییایرد و یکشخ
انهپ رب ۀ یدرابهار هااگدروآ
مز ،یزکرم یایسآ ی
هن اه ی ا لا ف یرگشنک دیدحت ی
تلاا دحتم زواح نیا رد ۀ
شلااچ گنارب ای ز ار
هب ۀلیسو لمع یاهدربهار ارگ
ی هنا ا ی نیازف یراکمه و یهارمه نوچ مهارف هیسور نویساردف اب هد
دنک
.
( ناراکمه و اهیدرم 1399
« ) زرا ی با ی داصتقا تارثا ی
واضع ی ت ا ای نار رااکمه نامزااس رد ی
اهگناش ی دربراک : ی بش لدم زا ی
ه زاس ی ناهج ی » زا هدافتاسا اب نایا
تافایهر یباایزرا شور هاک
پی ش ین ی ویراناس رااهچ ،سااسا راب تاسا ی
شهااک 25 ، 50 و 75 ران یداصرد ت یااه
هافر
فذح و )صقان یزاسدازآ(
100 رن )لماک یزاسدازآ( یدصرد یور رب هفر ت یاه
13 یلاااک
یلصا یتارداص ار
شیپ یبایزرا و ینیب یم
دننک هب هک طسوتم روط 70
تاردااص ماجح زا دصرد
یم لیکشت ار یاهگناش نامزاس وضع یاهروشک هب ناریا دنهد
. هاتفای یااه نآ ۀا لاطم ااه
نااشن
یم دهد سویپ یزاسدازآ یارجا و یاهگناش نامزاس هب ناریا نت
، بجوم داجیا شیازافا و تراجت
و ناریا یارب هافر رگید
.دش دهاوخ وضع یاهروشک راثآ ،ینایب هب
تراجت قلخ نازیم و یهافر
تسا صقان یزاسدازآ زا رتشیب لماک یزاسدازآ تلاح رد
.
( ناراکمه و یدیشمج 1399
ۀلاقم رد )
« ثأت ی ذپر ی ر ی لپوئژ یت ی ک ی عفانم لم ی ا ای نار زا تاباقر
وتان و نامزاس راکمه ی اهگنااش ی رد اسآ یا ی زاکرم ی
» ک شور ااب ی
اف ی و ور ی دراک اصوت ی ف ی -
لحت یل ی و ن ی ز پ شور اب ی
ام ی ش ی ااب )هبحااصم(
10 زواح نااسانشراک زا رافن ۀ
نما ی ات ی اسآ و یا ی
زکرم ی هب هک هنومن شور هطساو گ
ی ر ی هاب هاک سرتسد رد و دنمفده مخت رواط
ی ان ی اختنا با و
درگ روآ ی دندرک
، سررب ی دندرک ی . هتفا اه ی شهوژپ نآ یم ناشن اه دهد
زا اجنآ هک یزکرم یایسآ
یکیتیلپوئژ یگتسویپ ناریا اب ،دراد
رثأاتم ار نارایا یالم عفاانم یاهگنااش و وتان تباقر تخااس
ه
تسا . تروص نیا رد
، هاب مزالم نارایا هاب
نتفرگرااک درابهار
ی و یرگنزااب بالاق رد باسانم
ب رد یتینما طیحم فیر تزا تهج
تسا دوخ یلم عفانم زا تظافح .
یش ن یش و
1ن ( 2021 ) هلاقم رد ناونع اب یا
« ااتن ی ج رااکمه ی دااصتقا ی 20 لااس ۀ نامزااس
راکمه ی اهگناش ی مشچ و نآ ه سوت زادنا »
اتن ی ج برجت ه یاه فنم و تبثم ی
رااکمه ی دااصتقا ی
رد 20 مز رد هتشذگ لاس ین
ۀ امرس ،تراجت ی
ه راذگ ی لام روما و ی
بوچراچ رد راکمه نامزاس
ی
اهگناش ی و مشچ آ زادنا ی دن و نامزاس نیا ۀ ۀویش
راکمه نامزاس درکلمع ی
اهگنااش ی هاب ناوانع
ی ک ماج ۀ نما یت ی یم نایب ار نآ .دننک
اه د ساسا رب ی
تکلا ی ک رتام ی لا ی مس لیلحت زا ، دااصتقا یاه
ی
راجنه و تبثم ی
اداراپ ، ی م ارگداهن و یی شور و رامآ د یاه
ی رگ اک هدافتسا هدر
ا کأت .دان ی د نااش راب
ای ن تسا راکمه هک ی
داصتقا ی یارب ا و کرتشم هافر ی
داج
« ماج ۀ داصتقا عفانم ی
» زج و لاصا ی
« ماج ۀ رشب کرتشم تشونرس ی
» تاسا و اهگنااش یرااکمه نامزااس ی
رتاسب نم اسا یب اراب ی
گنهامه ی راکمه و ی کرتشم .تسا تن یا ج شهوژپ نآ اه ناشن یم دهد ا رد هک ی ن رااکتبا ،رتاسب
چ ی ن
«ی ک و دنبرمک ی
ک هار
» و هیسور راکتبا
« ایساروا گرزب تکراشم »
ارب ی اسوت ۀ تااطابترا
ز ی تخاسر ی هست ، ی ل و تراجت ی
گچراپک ی داصتقا ی هاقطنم ا ی کاشت هاب ، ی
ل دااصتقا تکرااشم ی
ایساروا یارب قطنم رد کرتشم هافر ۀ
اهگناش یراکمه نامزاس ی
رجنم م ی دواش . انچمه ی ن نآ ااه
اچ شل تلاکشم و اه ی
اهگناش یراکمه نامزاس هک ار ی
بور نآ اب ه تسا ور ، د ناشن هدا دنا .
فاه کم
2ی ( 2021 هلاقم رد ) ناونع اب یا
« دامتعا لباقتم نودب تیوه ی مج ؟یواق یاسررب
نامزاس یراکمه یاهگناش هب
ناونع کی ۀ ماج یتینما اپون » ۀویاش رااکمه نامزااس دراکلمع ی
اهگناش ی هب ناونع ی ک ج ما ۀ نما یت یم یسررب ار ی یم وا .دنک
دیوگ تدم زا اپ اه ،شی ضراف راب
ای ن نما عماوج هک دوب یت
ی نیب ماظن رد یللملا
تسد مک م ود ساسا رب ی
را م لکش ی گ ی دانر اب و ی ن
اضعا ی دوخ وه ی ت مج ی وق ی لباقتم دامتعا و دنراد
نما . ی ت اب هب لباقتم دامتعا م تسد
ی آ ای د .
رد لاح ی هک عامتجا رد دروم وه ی ت مج ی وق ی شزرا و اه ی شم کرت یم عمج نامزااس .دواش
راکمه ی اهگناش ی و ی گژ ی اه ی ی ک ماج ۀ نما ی ات ی ار دراد اراب نآ راتخااس هاک ی
داهن ی هان ندراک
حارط لباقتم دامتعا ی
ا اما ،تسا هدش ی
ن وه نامزاس ی
ت مج ی مجسنم
،درادن هب و ای هژ ناامز زا
ا هب ناتسکاپ و دنه دورو ی
ن هک نامزاس بس
ب ضت ی ف وه ی ت سور ی ه - اچ ی ن نامزااس نورد رد
بی ن تلود ی تسا هدش .
،هجیتن رد للادتسا
یم دنک وه ی ت مج ی وق ی فاک طرش اهنت ی
ارب ی ا ی دااج
ی ک ماج ۀ نما یت ی کشت زج اهنت لباقتم دامتعا و تسا ی
ل دنهد ۀ اراب مزلا ی کاشت ی ل ای ک ا ماج ۀ
نما یت ی .تسا
1. Xin & Xin 2. MacHaffie
رتنلاک ی فجن و روپ ی
ولرادملع (
2021 قم رد ) هلا ناونع اب یا
« و یژرنا فرصم ییاضف تارثا
هقطنم تاقفاوت رد زبس یلخاد صلاخان دیلوت یا
» راثآ اضف یی ژرانا فراصم ی
لوت و ای د رد زباس
اهروشک ی رااکمه نامزاس وضع ی
اهگنااش ی یام ناایب ار داننک
. نآ هدافتاسا ااب ااه ور زا
ی دراک
جنسداصتقا ی
هداد اه ی ناپ ل اضف یم یسررب ار یی .دننک
اتن ی ج نآ ۀ لاطم یم ناشن اه
دهد ماه هاک
تخوس اه ی سف یل ی ژرنا مه و ی
اه ی دجت ی ذپد ی ر
، فنم ریثأت ی لوت راب ای د الخاد صلااخان ی
زباس
تخوس ریثأت اما ،دنراد اه
ی سف یل ی دودح رد ب ربارب راهچ
ی رتش وس زا .تسا ی
د ی راگ تروااجم ،
وضع و ی ت راکمه نامزاس رد ی
اهگناش ی لوت رب ی د الخاد صلاخان ی
واشک رد زباس اهر
ی واضع
ز ،تسا هتشاد تبثم ریثأت ی
ار اهروشک شلات هدرک س دنا ی تسا ااه ی ه اسوت ا ی مز رد ار دواخ ی
ان ۀ
یژرنا دجت یاه ی ذپد ی ر اربانب .دننک گنهامه ی
ن وقت و ه سوت ی
ت یراکمه هقطنم یاه یم یا
داناوت
گدولآ لرتنک رد یرثؤم شقن ی
شان ی تخوس فرصم زا سف یاه
یل ی لوت دوبهب و ای
د هتاشاد زباس
ب .دشا شاکاراک ( ناراکمه و
2019 هالاقم رد ) ناوانع ااب یا
« تاراثا داشر یدااصتقا یگچرااپکی
یداصتقا : لیلحت یداصتقا رب
داصتقا هایکرت رد بوچرااچ هایداحتا
ااپورا و نامزااس یرااکمه
یاهگناش » هب د ی هاگد بطت ی ق ی داحتا ۀی مه نامزاس و اپورا اک
را ی اهگنااش ی جرااخ ترااجت رد ی
کرت ی ه اب هدافتسا زا هداد اه ی 6 داحتا روشک ۀی
و اپورا 6 راکمه نامزاس وضع روشک ی
اهگنااش ی
ب اب ی رتش ی ن تلاما م مجح رد
لاس اه ی 2000 ات 2017 هتخادرپ دنا اتن . ی ج زجت ی ه لحتو ی ل ۀا لاطم
نآ یم ناشن اه دهد
و( تراجت تادرا
- اهرواشک اب مه )تارداص ی
داحتا واضع ۀای
ماه و ااپورا
اهروشک ی یراکمه نامزاس وضع اهگناش
ی داصتقا دشر رب ی
کرت ی ه ام ریثأت ی دراذاگ غتم و ی ااهر
هاتوک رد طبار دوجو تدمدنلب و تدم ۀ
ان م ا راد ار ی د نااشن دا دان . نیانچمه دااصتقا داشر
ی و
هداد اه ی جراخ تراجت ی
ناشن یم دهد بی ن ود هورگ راجت ی لع ی ت د دوجو هفرط ود درا
.
يرظن بوچراچ ژاو فیر ت ۀ
هقطنم دروم دیاب ییارگ دریگ رارق قفاوت
. م ی ناوت میاسقت هتسد ود هب ار نآ :دراک
1 .
هقطنم شزرا رب ینتبم ییارگ نیا :
هقطنم اشیاتس ییارگ ی
تاسود ان ه تاسا زا یابیکرت هاک ،ااهرواب
شزرا و اه فده یاه رطم ار نشور و راکشآ یم
.دنک هقطنم فده را ییارگ
ز یش
، داجیا
، ظفح
و تینما دعاوق رد یرگنزاب
، هافر الص ، و تسا هقطنم رد ه سوت و یوس زا
اب ینارگیزاب اهرواب
یم تساوخرد هباشم عفانم و تیلا ف ات دوش
هاقطنم یااضف رد ار دوخ طباور و اه یاصخشم یا
نامزاس هد .دننک ی
2 . هقطنم تسایس رب ینتبم ییارگ :
هقطنم بحااص یاهرواشک زا یاهورگ هاب یاسایس ییارگ
هراشا تیمکاح یم
دنک فارغج رظن زا هک مه ییای
راوج و هب هتسباو یداصتقا و یسایس رظن هب ماه
دنتسه ، و ی گژ ی اه ی هب و دنراد مه اب یدد تم کرتشم رد کرتاشم تاابیترت و عماج قفاوت لابند
هقطنم روما یا
شیارگ اه طاباور ماظن لرتنک و یدرف عفانم تیوقت ساسا رب یراکمه تسایس و
دوخ نایم نیا رد
دنتسه بوچراچ
(Tabatabai and Others, 2020: 23)
.
قطنم ۀ رد هک تسا یقطانم زا یزکرم یایسآ ریثأت
هقطنم تسا هتفرگ رارق ییارگ و
ماگ ااه یی
یارب ت ققح هقطنم ییارگمه و تسا هدش هتشادرب نآ رد یا
. دراکیور ود هاقطنم نایا یاهروشک
توافتم ییارگمه هب راد
ن د : هقطنم درکیور نورد یا
ارگ ه تایولوا رب ینتبم هک یرااکم
ناایم ااه
یاهروشک نورد
هقطنم و تاسا هاقطنمارف دراکیور نوراب و یا
ارگ ی هانا تایولوا راب یانتبم هاک
تاسا هقطنم زا جراخ یاهروشک اب یراکمه
(Goodarzi, 2014: 336)
لکاش رد . 1
و وطاس
فلتخم قطانم رد ییارگمه ضورفم لحارم .تسا هدش هداد ناشن
لکش 1 د ییارگمه ضورفم لحارم و وطس . کیتیلپوئژ فلتخم قطانم ر
Jafari and Others, 2017: 168: Source
یداصتقا ییارگمه ثحب رد
، تلود تیامح نازیم یلم داصتقا زا اه
، ۀویاش یدااصتقا تااطابترا
نورد تراجت اطس و هقطنم
مکت و یا ی
ل گداننک ی ام اراگمه یاهداحاو دااصتقا رو
د راراق راظن
یم دریگ . رظن نیا ی ه اه ب ه لئسم ۀ حتا دا ی ه اه ی یم طوبرم یکرمگ هافر ت عفر ایآ هکنیا و دوش
و ااه
یم اهروشک زا یهورگ نایم رد یکرمگ عناوم نآ یدااصتقا داشر لماع دناوت
دواش ااه .
نایا رد
هنیمز
، هریغتم ییا
،لاغتشا اطس دننام تخادرپ نزاوت
ااه و ت ناص راتخااس و
ییااناوت دااصتقا
سررب ی یم دوش
(Tabatabai and Others, 2020: 23-24)
. یفلتخم لحارم یداصتقا یگچراپکی
هب ،دراد یروط لحارم هب تبسن هلحرم ره هک نیشیپ
لماکت هتفای و هدوب رت رد
یرتاشیب عاناوم نآ
لحرم هب تبسن ۀ
شیپ و تراجت شیازفا یارب یراکمه
زا رواشک دانچ ای ود نیب یداصتقا یاه
یم هتشادرب نایم دوش
. یم لحارم نیا ناوت
لماش د اوم تقف ان یاحیجرت ترااجت ۀام دازآ ۀاقطنم ،1
1. Preferential Trade Agreement (PTA)
یراجت یکرمگ ۀیداحتا ،1
کرتشم رازاب ،2
یدااصتقا لاماک ۀیداحتا و3
داشاب۴ (Ali Razini and
Others, 2013: 86-87)
لودج رد . 1
نیاب یدااصتقا عامجم کای هب نتسویپ یاهرای م یاللملا
.تسا هدش هدروآ لودج
1 صتقا عمجم کی هب نتسويپ ياهرايعم و هورگ . نيب يدا
یللملا
هورگ اهرايعم
1 یداصتقا هورگ . 1
- 1 زادنا . ۀ )یلخاد صلاخان دیلوت( داصتقا مجح
1 - 2 ت نص شخب دشر .
1 - 3 یداصتقا ندوب زاب ۀجرد .
1 - ۴ ه سوت صخاش . یناسنا یگتفای
1 - 5 یلام ندوب زاب ۀجرد .
1 - 6 راک و بسک رد تلوهس صخاش .
1 - 7 روحمرازاب یداصتقا ماظن .
1 - 8 ب ۀ سوت.
هاگن طسوتم و کچوک یاه
1 - 9 تقفاوم.
همان یراجت یاه
2 یسایس هورگ . 2
- 1 یلخاد شنت ندوبن .
2 - 2 یسایس تابث ۀجرد .
2 - 3 عمجم وضع یاهروشک اب بسانم یسایس طباور .
2 - ۴ هیاسمه یاهروشک اب یسایس عازن دوبن .
2 - 5 عمجم وضع یاهروشک اب دیداور فذح ماظن .
2 - 6 وشک رد یرگلوسنک و ترافس . عمجم وضع یاهر
3 یعامتجا هورگ . 3
- 1 تی مج دشر .
3 - 2 لا ف تی مج داد ت .
3 - 3 لیصحت داد ت . هدرک
یلیصحت عطاقم یاه
3 - ۴ رقف طخ ریز دارفا اد ت .
۴ لماوع ریاس . ۴
- 1 عمجم وضع یاهروشک اب ییایفارغج هلصاف .
۴ - 2 عمجم وضع یاهروشک اب ییایفارغج زرم .
۴ - 3 هرگ . یگنهرف یخیرات یاه عمجم وضع یاهروشک اب
۴ - ۴ میرحت . نیب یاه یللملا
۴ - 5 تخاسریز . لمح بسانم یاه
و لقن
Rasoulinezhad and Sabri, 2021: 375Source:
1. Free Trade Area 2. Customs Union 3. Common Market 4. Perfect Economic Union
راکمه نامزاس ی
اهگناش ی هب مهم رت ی ن رازبا ارب ی راکمه ی چ ی ن اهروشک اب ی
اسآ وضع یا
ی
زااکرم ی ااسور و ی ه داابت ی ل ( تااسا هدااش
Chao, 2022: 293
اااضعا .) ی ا اای ن کرت نامزاااس ی
ااب ی
اهروشک زا ی
ه سوت ی هاتفا رد و لااح ه اسوت زا قطاانم فالتخم یاسآ ا ی زاکرم ی
، مرواخ ی ،هانا
سآ قرش یا زاقفق و دنتسه هزوح رد هک یاه
نما فلتخم یت
ی
، داصتقا ی
، گنهرف ی
، ز ی تس یحم ط ی و
راکمه نآ دننام ی
ام ی داننک (
Reisinezhad & Berenji, 2022: 105
لااس رد .) 2021
نامزااس ،
راکمه ی اهگناش ی 20 دش هلاس . دربهار راکمه نامزاس ی
اهگناش ی داحتا و ۀی اسآ رد ااپورا یا
ی
زکرم ی اب ی دک ی رگ انراد ضرا ت د
. تن رد ی هاج
، اسوت هاب راجنم ۀ
راگزااسان و ربارباان رد
هاقطنم
م ی دوش . نیاربانب ب تباقر ی ن س ی تسا اه ی راکمه نامزاس ی
اهگناش ی داحتا و ۀی اسآ رد اپورا یا
ی
زکرم ی عنام سوت ۀ اپ ی راد م هقطنم ی دوش (
Stonis, 2022: 1
.) ای ک ظو ی اف ۀ اراب ماهم ی اسوت ۀ
اپ ی راد سوت ،نامزاس ۀ
موهفم ی شزرا زا دحاو اه
ی گنهرف ی راکمه نامزاس ی
اهگناش ی
، راب اانب
« اهگناش ور ی
» ( تسا
Liang and Kozinets, 2022: 28
.)
اب یاهگناش یراکمه نامزاس وضع یاهروشک نتشاد
اتی مج ی اح رد دود 2909،7 نوایلیم
رفن ، ۴3،62 هداد ااج دواخ رد ار نااهج تی مج زا دصرد .تاسا
زا نامزااس نایا نازایم راظن
تی مج
، هقطنم رگیزاب نیلوا نزو و تسا ناهج رد یا
ی هاقطنم تابیترت رگید نایم رد طلسم یا
دراد قل ت نیچ هب تی مج نیرتلااب ،اضعا نایم رد .دراد .
روشک نیا 19،57
مج زا داصرد تای
و ناهج ۴۴،87 لاس رد ار نامزاس نیا تی مج دصرد 2007
اج دوخ رد ی
هداد تاسا . زا دا ب
رد روشک راهچ نیا .دنراد رارق هیسور و ناتسکاپ ،دنه یاهروشک ،نیچ عومجم
2781،1 نویلیم
ین ی رفن 95،58
لاس رد ار نامزاس تی مج دصرد 2007
اج دوخ رد ی
هداد ا .تس نامزاس نیا
ب ییورملق اب ربار
37 زادانا رابارب هن زا شیب هک دراد عبرمرتمولیک نویلیم ۀ
راطم رات ی ن نامزااس
هقطنم ناهج یا ۀیداحتا(
)اپورا .تسا تی مج نآ شیاب زا 2،9 دراایلیم رافن تاسا هاک نیامود
نامزاس گرزب هاقطنم تابیترت ای اهروشک نزو دیابن هتبلا .تسا دحتم للم نامزاس زا د ب ایند یا
اب اهنت ار ،درک یبایزرا نآ تی مج اریز
ان م یدااصتقا تردق رانک رد رای م نیا ا
ام ادایپ ی دانک
(Bozorgi and Hosseini, 2011: 11-12)
راتخاس . یاهگناش یراکمه نامزاس هب
رادومن تروص
1 .تسا
رادومن 1 راتخاس . نامزاس يراکمه ياهگناش
Source: Talebifar and Jafari Paskai, 2008: 279
لااس رد ناهج اب نامزاس نیا وضع یاهروشک تراجت لک 2001
تکراش لداا م 671528
هدوب رلاد نویلیم رد اب
نااهج رد لاااک تادراو و تارداص تراجت شزرا نتفرگرظن
، یاهرواشک
رد وضع نیا لاس
، 5
، ۴ یناهج تراجت دصرد ،
6،2 و تاردااص داصرد ۴
، 7 تادراو زا داصرد
صااصتخا دوخ هب ار لااک یناهج دانداد
(Mardiha and Others, 2020: 234)
. لااس رد 2017
نااهج هب وضع یاهروشک تارداص عومجم
، لداا م 3083532 دواب رلاد نوایلیم
. عوامجم رد
ناهج زا وضع یاهروشک تادراو 2725767
هب هک هدوب رلاد نویلیم بیترت
17
، 6 و دصرد 15،3
ناهج تادراو و تارداص لک زا دصرد .تسا
ص شزرا عومجم نورد تاردا
هورگ ی یاهرواشک
لاس رد یاهگناش نامزاس وضع 2017
دودح 329 رلاد نویلیم .دوب
نیاچ رواشک هاطبار نیا رد
اب 52 دودح اب ناتسکیجات و نیرتلااب دصرد 0،18
نییاپ دصرد هداد صااصتخا دواخ هاب ار رات
تسا . نورد تادراو عومجم لااس رد نامزاس وضع یاهروشک یهورگ
2017 دوداح ۴83،96۴
هدوب رلاد نویلیم .تاسا
اشک و ر و نیاچ یاه نیرتلاااب بایترت هاب ناتاسکیجات
( ۴6 و )داصرد
نییاپ ین ی نیرت 0،۴6
دنتشاد ار رظن نیا زا مهس دصرد
(Mardiha and Others, 2020: 235)
.
ناریا یملاسا یروهمج نتشاد اب
هس نیا ناهج رد ییایفارغج زایتما تای قوم
و ای هژ ا :دراد ی
1 . تم ناریا تی قوم هب لص یکشخ
ا و ر ا ایس ؛تس 2 . نتشاد الخ رد ینلاواط لحاوس ی
ج سرااف و
تی قوم زا نامع یایرد ییایرد
تاسا رادرواخرب ؛
3 . اگنت نتاشادرایتخارد ۀ
دوداح هاک زامره
ی ک موس زا یژرنا یناهج تراجت نآ
یم ماجنا .دوش نیاربانب زا رظن نارایا ییاایفارغج تای قوم
هزوح هب تبسن یاه
یکیتیلپوئژ اریپ
وم تسا رادروخرب یزکرم تی قوم زا دوخ ن .
نامه روط هاک
لاحم زاابرید زا دوخ ییایفارغج تی قوم تلع هب ناریا دندرک نایب یرون و یدابآزوریف یناقهد دوب برغ و قرش طابترا .تسا ه
لامش یدومع روحم یقلات لحم رد ناریا نآ رب هولاع -
بونج
فرصم برغ و قرش یقفا روحم و یژرنا عبانم هتاشاد راراق یژرانا
یالپ داننام نارایا .تاسا
یاهروشک ار زااقفق و یزاکرم یایاسآ
هاک کاشخ رد رواصحم ی
دانا هاب جیالخ طبترام سرااف
اام ی دزاااس
(Dehghani Firoozabadi and Noori, 2013: 160)
. نیاربااانب ناراایا
تاایفرظ
وئژ کیژتارتسا کیتیلپوئژ ،
و کیمونوکاوئژ یمیظع
دراد اب یبایتاسد یارب یتصرف هک تیواضع ه
یاهگناش یراکمه نامزاس رد مئاد یم بوسحم
دوش
(Koushki and Hosseini, 2017: 742)
.
هجوت نایاش نیا
لاس رد هک 2017
زا ناریا رظن نورد تادراو و تارداص هاب نامزااس یهورگ
اب بیترت یمهس دودح رد 5
و دصرد 3،۴
ابتر رد دصرد ۀ
تاسا هتاشاد راراق متافه و مرااهچ
(Mardiha and Others, 2020: 235)
. شیاب ماقر زا نامزاس نیا یاضعا زا ناریا تادراو مجح
زا 2391 د نویلیم لا لاس رد ر 2001
زا شیب هب 1۴
د درایلیم لا لاس رد ر 2018
رد .تاسا هدیسر
زاین نامزاس نیا یاضعا هب ناریا تارداص مجح هک یلاح رد
لااس ااه ی 2001 اات 2018 داشر
یدایز هدرک هب ؛تسا هنوگ هک یا البم هاب یتاردااص یاهگناش یراکمه نامزاس یاضعا هب ناریا
زا شیااب 659
د نواایلیم لا
لاااس رد ر 2001
و 13 درااایلیم لاد لاااس رد ر 2018
تااسا هتااشاد
(Rasoulinezhad and Sabri, 2021: 365)
ۀرود ندانارذگ لاح رد یاهگناش یراکمه نامزاس .
کی زا .تسا ه سوت و لوحت یام تیوضع شرتسگ ،وس
اناوت رد ار نامزااس راداتقا و ساایقم د
یم ،رگید یوس زا .دهد شیازفا یناهج ۀصرع شلاچ دناوت
لاخاد رد عامجا داجیا یارب ار ییاه
دشاب هتشاد هارمه هب نامزاس
(Liang and Kozinets, 2022: 28)
.
ی هتفا اه شهوژپ ي ۀبساحم یارب ه لاطم نیا رد ییلااک بیکرت
او و تاردااص هبااشت تداش و تراجت ناایم تادر
و ناریا 8 لااس رد یاهگنااش یرااکمه نامزااس رواشک یااه
2017 اات 2020 صخااش ود زا
سونیسک صخاش و
فی رگن رک و ین ی
1ن صخاش .تسا هدش هدافتسا سونیسک
رااب نیالوا یارب ار
2نلآ ( 1957 ) هک درک هئارا نیا
هزادنا یارب صخاش تاردااص هبااشت تداش یرایگ
- ود تادراو
یم هدافتسا روشک دوش
. رواشک تاردااص ییلااک بیکرت هچنانچ رواشک تادراو ااب ،i
نااسکیj
1. Finger & kerinin 2. Allen
رواشک ییلاااک یااهوگلا راگا یان ی ،تاسا لاماک هبااشت ۀاجرد رگناشن ،دنشاب هدننکردااص
و
هدننکدراو مامت یارب رگا .دوب دهاوخ کی سونیسک رادقم ،دنشاب مه هب هیبش
،ااهk
اایX
اایM
ا تراجت هک تسا صخشم ،دنشاب رفص ود ره روشک ز
روشک هبi
نایا هب ین ی ؛تسین نکممj
.تاسا رفاص سونیاسک رادقم تروص نیا رد .درادن دوجو یهباشت ۀجرد چیه هک تسا روظنم یم رادرب ود نیب سونیسک نیاربانب .درایگب راراق کای و رفص ینارحب رادقم ود نیب دناوت
جیااتن
صخاش سونیسک لااس رد یاهگنااش نامزااس یاهرواشک و نارایا یارب
یااه 2017 اات 2020
لودج رد و هبساحم 2
.تسا هدش هدروآ
لودج 2 جیاتن . هبساحم هدش صخاش يارب ياهگناش نامزاس ياهروشك و ناریا سونيسك
نينیرك و رگنيف صخاش 2017
2018 2019
2020
ناریا - ۴۴9801 نيچ
/ 0 518015 / 0 5۴5257 / 0 3۴0089 / 0
ناریا - هيسور 072095
/ 0 070616 / 0 0906۴ / 0 ۴8
2500 / 0
ناریا - ناتسودنه 793352
/ 0 87305 / 0 8579۴6 / 0 5۴561۴ / 0
ناریا - ناتسكاپ 8203۴5
/ 0 88۴6۴8 / 0 889122 / 0 610869 / 0
ناریا - ناتسقازق 2996۴۴
/ 0 258999 / 0 198219 / 0 221851 / 0
ناریا - ناتسزيقرق 68۴588
/ 0 616119 / 0 666007 / 0 531538 / 0
ناریا - ناتسکيجات 726033
/ 0 712727 / 0 3 7237 / 0 517083
/ 0
ناریا - ناتسکبزا 256713
/ 0 195309 / 0 190۴69 / 0 269۴23 / 0
Source: Authors
نچمه ی ن ف ی رگن رک و ین ی ن ( 1979 صخاش ) ی ارب ار ی نااشن اهرواشک جوز تاردااص هبااشت نداد
لاس رد هک دندرک هئارا 1988
ارب نآ زا ی هزادنا گ ی ر ی م ی ناز ب تراجت و هباشت ی
ن ا ای تلاا ،داحتم
و نپاژ 6 پ وضع ی ش ی ن ماج ۀ داصتقا ی پ شور .دندرک هدافتسا اپورا ی
داهنش ی نآ اه ی ان ی م ای را
ساF-K
ت نسح . ب بقاث و روپ ی
نا رواشک تارداص هباشت هک دندرک رواشک تادراو اابi
راباربj
لااک تارداص مهس لقادح عمج اب .تسا ی
روشک تارداص لک رد ماk
لاااک تادراو مهس وi
ی
وشک تادراو لک رد ماk
ر هب هک تساj
ددع تروص ی
بی نا م ی دوش نماد . ۀ نیا ات رفص زا صخاش
ب کی و لماک هباشت مدع رگناشن رفص هک تسا کی ی
رگنا نیاب هبااشم و ناسکی تارداص بیکرت
بساحم رب هولاع .تساهروشک جوز ۀ
م اهروشک جوز تارداص هباشت ی
ناوت ا زا ی ن ارب صخاش ی
هزادنا گ ی ر ی جرد ۀ داص راتخاس رد هباشت تار
و ( تادراو ی ن ی روشک تارداص هباشت تادراو وi
روشک دب .درک هدافتسا )j
ی ن ترت ی ب هک هچره ا رد هباشت ی
ن ب دروم ی رتش ناشن دشاب دانهد
ۀ دواجو
فرظ ی ت و مز ی هن اه ی راکمه ی راجت ی رد ایم ن نآ تساه
(Hassanupour and Saqib, 2004:149)
.
صخاش جیاتن ف
ی رگن رک و ین ی ن وشک و ناریا یارب لاس رد یاهگناش نامزاس یاهر
یااه 2017 اات
2020 نآ یداهنشیپ ۀطبار ساسا رب لودج رد و هبساحم اه
3 :تسا هدش هدروآ
لودج 3 هبساحم جیاتن . صخاش يارب هدش
في رگن رك و ین ي ن ياهگناش نامزاس ياهروشك و ناریا
و رگنيف صخاش نينیرك 2017
2018 2019
2020
ناریا - 85962 نيچ
/ 31 35585 / 33 32193 / 37 927۴6
/ 3۴
ناریا - هيسور 1۴825
/ 22 ۴۴101 / 22 36912 / 20 3071
/ 27
ناریا - ناتسودنه 051۴8
/ ۴8 60926 / 53 62803 / 51 51033
/ ۴0
ناریا - ناتسكاپ 38۴99
/ ۴6 57569 / 51 39008 / 51 5385
/ ۴۴
ناریا - ناتسقازق 88253
/ 28 99717 / 26 ۴7111 / 22 08058
/ 25
ناریا - ناتسزيقرق 09877
/ 33 5 3323 / 31 8۴905 / 31 ۴2097
/ 37
ناریا - ناتسکيجات 50921
/ 3۴ 00567 / 35 08988 / 3۴ 73۴00
/ 38
ناریا - ناتسکبزا 77776
/ 2۴ ۴8۴0۴ / 22 593۴6 / 22 19768
/ 28
Source: Authors
1 جیاتن یگتسبمه . هب
تسد صخاش و سونيسك صخاش ود زا هدمآ في
رگن رك و ین ي ن
نامه روط لودج ود جیاتن زا هک 2
و 3 صخشم دانراد رگیدکی اب ییلااب یگتسبمه ،جیاتن تسا
هب هنوگ یا هک یگتسبمه بیرض هبساحم
هدش و تاسا کی هب کیدزن نااشن
دانهد یلاااب طاابترا ۀ
یم ناشن و هتشاد شور ود جیاتن مه شور ود جیاتن هک دهد
ار رگید ت ییأ د یام ،هاجیتن رد .داننک
هب جیاتن تسد د نینیرک و رگنیف صخاش شور ود زا هدمآ رادوامن رد سونیسک صخاش لباقم ر
2 .تسا هدش میسرت
رادومن 2 نينیرك و رگنيف صخاش و سونيسك صخاش یگتسبمه بیرض و یکيفارگ طابترا .
Source: Authors
