Ми іші жәй ісікті жартылай алып тастағанда, бірталай жылға көбінесе ремиссия байқалады, бірақ ісіктің әрі қарай өсу белгілері қайтадан отаға итермелейді. Үлкен көлемді аралық ісікті алып тастағанда көп уақытты ремиссия жиі болады. Декомпрессия үшін ісікті жартылай алып тастағаннан кейін сүйектің кемістігін қалдырады. Оның негізгі бөлігін косметикалық мақсатпен санамай бұлшық етінің астына қалдырады, өйткені ол жерде мидың шығуы онда білінбейді. Осы сүйектің ашық жерін емдеу мақсатымен миды радиактивпен әсерлейді. Бұл көп ретте қатерлі және жәй ісіктерде нәтижелі болып шығады, әсіресе үлкен дозаларда.
Мидың сүйек арқылы шығуының үлкеюі, жалпы және ошақты белгілерінің күшеюі ісіктің өсуін көрсетеді, сол себепті кейбір кезеңде қайтадан отаға амалсыз көндіреді. Жағдай келсе ісік ұлпасын көп мөлшерде алу үшін 3-4 рет ота жасауға тура келеді.
Кейде ота үстінде ісіктің отаға көнбейтіні білінсе, онда тек декомпрессиямен шектеледі.
Ми іші ісіктерінің негізгі тобына глиомалар жатады (олигодендроглиома, астроцитома, мультиформдық глиобластома- лар және т.б.). Үлкен жарты шар нейроэктодермалық ісіктерге отадан кейін өлім 20-30%. Бірақ, хирургиялық әсердің нәтижесі бірінші кезекте ісіктің гистологиялық құрылысының оның локализациясына және кеңдігіне, ота сипаттамасына, хирургиялық емдеуден радиоактивтік сәуле, гормондық және химиотерапиялық сипаттардың бірігуіне байланысты.
Олигодендриоглиома – ең баяу өсетін және қарапайым ісік.
Сирек кездеседі, әртүрлі авторлардың есептеуі бойынша глиомалардың ішінде 3-8% болады. Ісіктің баяу өсуі оған әктің жиналуына себеп болады. Сондықтан рентгенде көрінгендіктен диагнозы жеңілденеді.
Ісікті жартылай алғаннан кейін және сәулелік терапиядан соң аурулар көп жыл өзін жақсы сезінеді.
Астроцитома – инфильтрациялы сипаттағы баяу өсетін қарапайым ісік, онда көбінесе үлкен көлемді болатын аралық қуыстар пайда болады. Астроцитома, әртүрлі авторлардың есептеуі бойынша глиомалардың 29- 43% алады. Ісікті толық алу аз кездеседі. Отадан кейін клиникалық белгілердің рецидивтенуі жиі болып тұрады, сондықтан көбінесе қайтадан хирургиялық жұмысты жасауға тура келеді. Астроцитоманы отаның өлімі 15-25%. Бурденко атындағы нейрохирургия институтының мәліметі бойынша ми астроцитома отасының қайталамалы жиілігі 20%. Үлкен жарты шар астроцитомасында бірінші отадан кейін аурулардың 15% қайтыс болса, ал қайта отадан кейін 19%. Бірақ астроцитома тастағаннан кейін рентгентерапия жүргізсе, көпке дейін ремиссиялар байқалады.
Онкология мәліметтері бойынша, өсу кезінде ісік өзінің морфологиялық және биологиялық қасиеттерін өзгертеді.
Әдебиетте жәй ісіктің қатерлі ісікке айналатыны, оның ішінде жартылай алғаннан кейінгі жазылған. Бұл негізгі астроцитома азырақ олигодендриогломалардың өзінің өсуі кезінде қатерлі қасиеттерін көрсететіндей тиесілі. Л.Н. Смирнов астроцитоманың қатерлі түрге айналуын "дедифференциаланушы астроцитомалар"
деп атады. Ми үлкен жарты шар астроцитомаларының қайтадан
оталанған және ретгентерапия жасағаннан кейін бар қатерлігімен сипатталатын мультифордтық споногиобластомаға айналғаны жазылған.
Мультиформдық глиобластомалар (спонгиобластомалар) – глиалық қатерлі жаңа құрылымға жатады. Олар өте тез және ерте өлім нәтижесімен сипатталады. Әр түрлі авторлардың айтуы бойынша, мультиформдық глиобластомалар глиомаларда 19-32%, бассүйек іші сүйектерінің 10-13% алады. Үлкен көлемді болатын ісіктерді алу негізі жартылай немесе субтотальды түрде жүреді.
Операциядан кейінгі радиактивтік сәуле терапиясында кейде уақытша жеңілдік байқалады, кейде ісік мидың ішкі бөлімдеріне енсе, онда оны алып тастау қиындайды. Бірінші белгілері пайда болғаннан кейін отаға жасалған науқастардың орташа өмір сүруі ота жасамағандарға қарағанда ұзақ болғанымен, 2 жылдан кейін оталанған науқастардың тек 7% ғана тірі қалады. Айта кету керек:
әдебиетте отадан кейін 7-10 жыл өмір сүргендер болғанын келтіреді.
Мультиформдық глиобластомалар кейбір авторлардың көрсетуі бойынша екі типке бөлінеді. Жиілеу диффуздық және сиректеу шектелген. Кейінгі түрінде кейде ісікті толық алып тастауға мүмкіндік болады, содан кейін мида ісіктік жасушалар табылмайды.
Осы күні көп хирургтер глиобастомаларды мүмкін болғанша толық алып тастап, одан кейін ісік қалдықтарымен оның тұрған жерін сәулелеу тактикасын ұстайды. Ісік шекарасын анықтауды жеңілдету үшін ота кезінде микроскопты қолданады: бұл басқа да глиомаларды алу әдісіне жатады. Кей жағдайда ісіктің медиальды бөліктерінің алуы қиын түрлерінде криодеструкция қолданған жөн.
Мультиформды глиобластомаға ота жасағаннан кейін жақын күндерде өлім өте көп: әртүрлі авторлардың мәлімдеуі бойынша стационарда 25-65% оталанғандар, ал әбден жетілген глиомаға хирургиялық әдістерде стационарда өлім 15-25% болады. Көп авторлардың ерекше атап өтуі бойынша, ісіктерді көлемді резекция жасағаннан өлім биопсия немесе жартылай алып тастағанға қарағанда 2 есе аз.
Ми жарты шарының нейроэктродермалдық ісіктерінің көптеген бөлігі инфильтратты өсуде, көлемді таралғанына, әсіресе астыңғы ми қабына және сүйелді денеге кіруіне байланысты не толық алынбайды, не тіпті отаға келмейді. Осы қатерлі ісіктердің нәтижесі нашар болғандықтан комбинациялық емдеу жолдарын іздеуге тура келтіреді. Оған жататындар сәулелік терапия, әр түрлі синтетикалық гормондарды қолдану (мысалы, еркектерге синэстрол және әйелдерге тестостерон-пропионат) арқылы гормондық балансқа әсер ету және антибластикалық химио- терапевтік препараттар, ісік түйінінің радикалды түрде алғаннан кейін отадан соң тезірек сәулелік терапия тағайындалады (киловольттық, мегавольттық, бетатронды немесе телегамматера- пия). Кейбір радиоактивтік сәулеге сезімтал ісіктерге – медуллобластома жатады, онда сәулелік терапия жақсы нәтиже береді, ал мультиформдық спонгиобластомада және астроцито- маларда сәулелік терапияның әсері нашарлау, ал сәулелік әсерге төзімді ісіктерде (менингеома, невринома, рак местастазы) нәтижесіз. Сәулелік терапия қатерлі ісіктерде кейде 1-2 курстық химиотерапиямен бірге жүреді.
Кей жағдайда қысқа уақытты радиоизотоптармен ісіктердің ұлпа іші терапиясын жүргізеді. Ол үшін бета – немесе гамма-сәулелік (198 Au, 90 Y және т.б) радиоактивті гранулаларын ісік ұлпасының ішіне кіргізу керек. Бұл препараттарды ота кезінде ісікті толық алып тастау мүмкін еместігі анықталғанда кіргізеді немесе егер ісікті жартылай не толық алуға, не декомпрессия жасауға негіз болмаса оны стереотаксистік әдіспен фрезалық саңылауы арқылы кіргізеді.
Ми жарты шарларының ми іші жәй және қатерлі ісіктерін комбинациялық емдеуді көп уақыттан кейінгі нәтижесін анализдегенде көп ретте нәтижелердің тиімділігі онша емес деген қорытындыға келу керек. Бұл ең алдымен патологиялық үрдістің сипатына байланысты, сондықтан емдеудің тиімділік әдістерін іздеуге тура келеді.
Қарынша ішілік ісіктер. Қарыншаға енген ми жарты шарында өскен ісіктер қарынша ісіктеріне жатпайды. Бұл қарыншаның екінші кезектегі ісіктері ылғи инфильтраттық өсумен сипатталады, сондықтан толық алынып тасталады.
Қарыншалық бірінші кезектегі өзінің ісіктері (бүйір және III) хориоидтық түйіндердің элементтерінен, эпендимадан немесе субэпендималық қабаттан өседі. Олар ылғи ірі, жақсы шектелген кішкене таяқшалары бар, сол аяқшалары арқылы ми үлгісімен байланысады, көбінесе жәй ісікке жатады және оталауға болатын ісіктерге жатады. Бүйір қарынша кең болғандықтан одан шектелген ісікті оңай алып тастауға, ал III қарыншадан ісікті алу нәтижесі нашар болатынын (коллоидты ұра ғана) айта кету керек.
Бұл III қарыншаны ашу қиын болатын, сондықтан визуалды зерттеу кезінде ол қуыстан ісікті алу қиын. Осындай "тентек"
отадан кейін диэнцефалды жүйенің дисфункциясының қауіпті белгілері дамуы мүмкін. III қарыншаның алдыңғы бөлігінде орналасқан және Монро тесігінің шығып тұрған коллоидтық ұраны алуда өте жақсы нәтиже байқалады. Диаметрі 1-3 см мұндай ұралардың жартылай тұнық салмағы бар.
Қарынша іші ісіктерге хирургиялық жету мынадай жолмен болады: бүйір қарыншаны алдыңғы бөлігіне желке бөлігінің полюсі арқылы, III қарынша қуысына немесе бүйір қарыншасы бөлігінің полюсі арқылы, III қарынша қуысына немесе бүйір қарыншасы не Монро тесігі немесе сүйелді денесін кесу арқылы.
Кеңейтілген бүйір қарыншасын ашқашнан кейін, негізгі оның қарыншасына майысуға ыңғайлы стерженге орналасқан кішкене электр лампасын жарық беру арқылы қарыншаның топографиясын жақсы айырып, онда орналасқан ісікті табады. Ісікті алу кезінде қарынша қабырғасын травматизация жасамай, идеалды гемостазбен қамтамасыз ету керек. Бүйір қарыншасының ісіктерін алып тастау нәтижелері қанағаттандырарлық.