(айлық қор), ал екінші жағдайда 1/2 (5/10), яғни жылдық тұтынудың жартысын (жарты жылдық қор) қамтамасыз етеді.
5.Баланс есепті кезеңнің басы мен соңындағы мезгілдік мәліметтердің жиынтығы болып табылады, яғни онда осы балансты толтыру кезіндегі шаруашылық операцияларының жиынтығы жазылып отырады. Ол кәсіпорынның есепті кезең ішіндегі мүмкіндік жағдайын көрсетпейді. Бұл ең алдымен баланстың динами-калық баптарына қатысты, олар "материалдар", "дайын өнім", '"тауарлар", "дебиторлық борыш" және басқалар.
Соныменен, шаруашылық қызметті талдау өндірісті басқару жүйесіндегі маңызды элемент, ішкі шаруашылық резервтерді анықтаудың құралы, ғылыми негізделген жоспарлар мен басқару шешімдерін әзірлеу негізі болып табылады.
Талдаудың кәсіпорынды басқару құралы ретіндегі рөлі қазіргі кезде артып келеді.
Бұл әртүрлі мән-жайлардан туындап отыр:
- шикізаттың жетіспеушілігі мен құнының артуына, өндірістің ғылымды және капиталды көп қажет етуіне байланысты өндіріс тиімділігін толассыз арттыру қажеттігінен;
- басқарудың әкімшілік жүйесінен кету және нарықтық қатынастарға біртіндеп көшуден;
- меншікті мемлекет иелігінен алу, кәсіпорындарды жекешелендіру мен экономикалық реформаның басқа да шараларына байланысты шаруашылық жүргізудің жаңа формаларын құрудан.
Осындай жағдайларда кәсіпорын басшысы тек өзінің түйсігіне және ойындағы пайымдауларына ғана арқа сүйей алмайды. Басқару шешімдері мен іс-әрекет дәл есептеулерге, терең және жан-жақты экономикалық талдауларға негізделуі тиіс. Бірде-бір ұйымдастыру, техникалық жэне технологиялық шаралар соның экономикалық дұрыстығы негізделмейінше жүзеге асырылмауы тиіс.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Кошкарбаев К.У. «Основные направления повышения эффективности управления финансовыми ресурсами путем совершенствования организации расчетов на предприятиях», Қаржы-Қаражат, №11, 67 бет.
2. Янковский К., Мухарь И. «Способы и методы оценки бизнеса», Мир финансов, 2008, №6, 34-41 бет
3. Кошкарбаев К.У., Тургулова А.К. Определение политики управления структурой капитала предприятия. Вестник КазГАУ. «Казахстан в XXI веке», 2002 г, №1
4. Әмірханов Р.Ә. Тұрғұлова А.К. Қаржы менеджменті, Алматы 2000 ж.
ОӘЖ 336.71
ҚАЗАҚСТАНДА ТҰРҒЫН ҮЙМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ ЖӘНЕ ИПОТЕКАНЫ ДАМЫТУ МӘСЕЛЕЛЕРІ
Ермахан Жасұлан Азатұлы [email protected]
Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ студенті, Нұр-Сұлтан, Қазақстан Ғылыми жетекшісі – э.ғ.к., профессор Мажитов Д.М.
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, әлемдегі әрбір дерлік мемлекет әр түрлі деңгейлерде дағдарысқа ұшыраған. Барлық уақыттарда тұрғылықты халықтың төлем қабілеттілігін жоғарылататын, жылжымайтын мүлік нарығын дамытудың тиімді механизмі болып келеді. Ипотека – капитал тартудың ең тиімді тұтқасы болған және болып келеді.
2007-2010 жылдар аралығындағы әлемдік қаржылық дағдарысқа дейінгі кезеңде барлық дерлің қазақстандық банктер ипотекалық нарықты үлкен қарқынмен игере бастады.
ғ і ің іш і ғ ң ғ
і і. ің
ің і і і і і. И ң
, і і . Ш 600-800 Ш ң
я і ші і ш 30-50 ң
ғ і і ғ .
2005 ғ і ғ
і ң і і ші . і
ғ ғ ш . і і,
і ғ ш і . і
ғ ш і ш і . і
і іш і і і ш ңі і ,
і ңі і .
ң ғ я ің я і ің і
і ің і. ғ ғ ң і
і і , ғ
і ің і ғ ғ ш
. ғ і ғ ң і і і ң
і і ш ғ і.
ң , ң – ң ң , ғ
і і . і і ғ , « »,
ғ , – і і ғ .
ің ғ і ш ғ – і ң і я .
і, ің ң ғ і, ң ғ і і -ш . ,
ші .
ң - ғ і і і
і і . і і – ң ғ .
і , і і ғ
ғ іш . і і
ғ і [1].
ші і і ғ ғ і і і ғ
і і і. И я я і і, і і ң і, ш ғ
і і ің ғ ң ш ғ і.
і , і ші ң і ш ғ ш ғ і і і і ш ,
ң і я ғ . ш
, ғ , ш ң
і і і і і і і.
і ш , ғ і іш і , ің і і і і
, ш ғ [2].
К я і ш і і
і і і :
- ң ңі ғ , ің ғ і іш і
;
- і , яғ
ш ң ғ ш і і.
- , і і ң ғ ;
- і ң і: і ң я ң ш і і і;
- ң ғ ғ і ш я і і .
И ші ш ң і і і і .
, ғ ң 40-50% ғ ш і. і і
8 і ші ң і ғ ш і ,
ң і ің 2016 ғ і і
ш ш ш ш ң ш
ө іші – 77 106 ң ң, і ің ш –
154 632 ң і . ң ғ ,
ң ө ө і і ің ғ ғ ң ң і
і і ғ ғ і.
1 – ш ғ
і , і /ш ш .
ғ і ш
ш ө іш і. ғ і ің ң ө і
ө іші і і: і ғ 16,1 ш ш , ш
ө іш 23%-ғ .
і ң і ш ш
і яғ ші ғ
ші ш 6-10 і. і і , ө ғ
яғ ші і ші 3,5-4,5 і. і і і
і (3,5-4,5 ) ө іш . і
ң ғ ң ш 18 . , ғ
і ің ш 348 .ш ш і –
і і ң і 190 .ш ш . і і
2016 ғ ғ 7.4 ш ш (2% ө і )
. і ө і 2012 2013 ғ , і ш 7% 11%-ғ .
ғ ғ ң ң ө іші ң ғ
і ң і . 2018 ғ
і ң і і ғ ш 21 ш ш і (14- ). ңғ
ө іш 20 %-ғ , 16 %-ғ . ө іш ш і ің
(23.4 ш. ), ш (25 ш. ), Г я (39 ш. ), Ш- (69.7
ш. ) я (70 ш. ) . ш ғ ғ ң
ш і (1- ) .
К 1 – 2018 ш ғ і
ғ ғ ш ғ , 1 ш ш ң
ң ө і ғ ң і ң ғ ғ ғ ң і
1 ш. , 1 ш. ,
ң ғ ш ғ - 247 364
ғ 90 000 А 338 494
ы ғ 90 000 А ы 326 253
116 000 А ы 304 511
А ы ы ғ
ұ ғы ү і
ы ш ғ - 188 601
ы ы 123 629 А ы 337 340
ғ 142 275 А 324 109
А ө 153 441 А 307 422
: [1] ө і ы ғ
і і , ы ы ы ы ү і ғ ы ы ң
ы. і ің ә і і ы ш , 2017 ы ғы ң
ы ш ң ұ ғы ү і ғ ы 0,1% ө і, ы ы ғ
ұ ғы ү і ы – 0,1% ө і. А , 2015 ы ы ө і ғ ы
өш ә і , ң ұ ғы ү ғ ы 20%-ғ , ы ы ғ ұ ғы
ү і ғ ы 10%-ғ ы . ұ ғы ү ұ ы ы ы ың ө і і ұ ы
ғ ы ң ы, ұ ғы ү ғ ы ың ы ы ы ың
ы ы і ің і і ы ы ы.
К ы і і, ы ә
ұшы ы. і ш ө ә ә ү і ы , ы , ы ,
ы ы , ы ы ы ы ы ы ү і . ә ің
ө і ғ ы, ы ың ө і ү ң і, ің
і - ы ы ы, ы ы ы - і ұ
, ы ы ы ү і ғ ы ың ө ы ә . . ы.
К 2– И ы і ы ы ә
ә
ы
ә ү і ы
ші
ә і
і ә И ы ы ш ө і
ы ы ы ш
і і ы ы ы
ә .
ы ы ө
ә і
И ы ы ш
ы ы ығы ың ө ы ығы.
шы
ә і
ы ы ә ұ ғы ү ғ ы ың ү ө і
ы ы ү і .
В ы ғ
ө ә і
ы ғ ғ
ы ы
ң і і і і
ғ ә і
ұ ғ ы шы ы ә
і ө і і ы ы , ү і і
ө і і ғ ә і.
ү і і ә
ү і ің ү і
ә і
К і і ү і і ғ ү і і ,
ө і ү і ,
шы ың ы ш і і
ы.
ші ұ ығы
ы ы ә і - ы і і -ш ы ғ
і , үші ші ы і ү і
і ұ ғ і ғ ү ғ
: [4] ө і ғ
И ің і і ә і ің і і ің ғ
. і і ,
, і ұ ғ ү ә ү i і
ұ і і ө і і .
2016 і і ө ің ө і 9,5 % ү
, 1,324 . ң і ұ . И
0,7%-ғ і , 1,34 . ң і ұ . і
ғ 6,6 . ң і. ің 6,2
. ң і ұ . ө і ің ө і 1,06
ұ . А ңғ ғ і ғ і ү ің ө і
[3].
і і ұ 34 ің 18
ғ і ұ . А ұ ұ ,
18 ің і і і і ғ і
.
ғ ө ің і і і
ә ің і і – ң ғ , «ұ » ң ғ
. ғ , і ұ
, . ү і ә , ң «ұ »
ң ғ . К і і і і і
. ғ ұ і і ұ ә і і ,
ө і ө і і .
К ң ғ ,
ө ү і ө ғ ң і і
і . А , ө і 8-10% ө і і ғ ә ү
. ғ , ә ің ә і . ғ ,
ғ , ғ ң ғ
і . , ң ғ і і і
ң і ә і.
И ің і ә і – і ә
. і ғ :
- ( ғ ң ә і, ң і ің ә
ң ғ , ғ ң , ң ө і і
ұ ң і , ұ ғ ү ң );
- ә і і і - ұ ( і і-
ұ ұ ң і і, ұ ғ ң ә і ә і і
ң ғ , ә . .);
- ( і ің ң і, ғ
і ң і , і ү і і ү і і).
, ө і і ғ ө і і:
- ( , ң ө ө і і ғ ө і ү і );
- ұ ( ә і , ұ
ң ғ і і і і ұ ң ө і ің ө ,
ұ і ө і і ә і і і і ,
ң ң ұ і і і ің ә і і і);
- ә і ( і і ң і ң ,
ұ ғ ұ ө і , ң ө і).
ы ы ы , ы ы ің і і :
- ы ы ы ың ы ы;
- ы ің ы ы ы ы. ы ы ы і ы ы ы
ө і і ө ы ы. ы ы ы і ы і
ң і ө , ы ің і і і і і і ө і ы ы ;
- ы ың ы ң і ө , ы ө і і ы
ы ы і . ы ң і ы ы ың ң і і;
- ің ы ы ы ы ы ы ы ы
і і ң ы ы ы [4].
ы ы і ы ің ы і
:
- ы ы ы ың ы ы ы. ы ө ө і
ы ы ы ың ы ы. ө і ы ы
ы ы ы ы ы;
- ы ың ы ы ы, і ы ың ө і і
ң і ің ы ы ы ы і;
- « ы » ың, і і ың ы ы;
- ы ы ы ы і ің ы ы, і і ө
ө і і ө ;
- ы ы ың ң і ің і і і і і;
- ің ы і ы , ы ы ы
ө і. ің ы ы ы ы і і ы
ің і і і і і ы .
ы і і і
1. ы Э і і і ің ы
http://stat.gov.kz/;
2. Г. . : - 2- . . . –
ы ы ы ы і ы https://krisha.kz
3. . . И : . – .: , 2016.
4. ы ің ы ы і 2016-2018 / ы і ің ы:
www.nationalbank.kz
658.15 (574)
І Д Д
Д Д Ң Ң
ы ы [email protected],
. .Г ы ы і, - ,
ы ы і і – . . ., .
ың ы ың і і ы ы ы ы ың ы
ың ы ың ы ы ы ы. ы , ы і
ы ы " і " ы ө ы і ы.
ың ы ың і ы ың ы ы ы ,
ы і і ы ы ы. ы ы
і ы ы ың і ы ы і ы ы ың і і
. ы , ы
