, tp, LAyý.
j9
7
Pii
iiADAPTASI MOTIF JONG SARAT DALAM PENGHASILAN KARYA POINTILLISM
SITI HAMIZAH BINTI MATALI
Ijazah Sarjana Muda Seni Gunaan Dengan Kepujian
Pusat Khidmat Maklumat Akademik UMVERSITI MALAYSIA SARAWAK
ADAPTASI MOTIF JONG SARAT DALAM PENGHASILAN KARYA POINTILLISM
SITI HAMIZAH BINTI MATALI
Projek ini merupakan salah satu keperluan untuk Ijazah Sarjana Muda Seni Gunaan Dengan Kepujian
(Seni Halus)
UNIVERSLFI MALAYSIA SARAWAK
Please tick (ý)
Final Year Project Report Masters
Grade:
PhD
DECLARATION OF ORIGINAL WORK
This declaration is made on the ... day of... 2016.
Student's Declaration:
e
I SM HAMIZAH BINTI MATALI (34143) Faculty of Applied Creative and Arts hereby declare that the work entitled, ADAPTASI MOTIF JONGSARAT DALAM PENGHASILAN KARYA POINTILLISM is my original work. I have not copied from any other students' work or from any other sources except where due reference or acknowledgement is made explicitly in the text, nor has any part been written for me by another person.
24 / 6 /20(6
Date submitted
SIT[ HAMIZAH BINTI MATALI (34143) Name of the student (Matric No)
Supervisor's Declaration:
I PUAN ENDANG LESTARI hereby certifies that the work entitled `ADAPTASI MOTIF JONGSARAT DALAM PENGHASILAN KARYA POINTILLISM' was prepared by the above named student, and was submitted to the "FACULTY" as a * partial/full fulfillment for the conferment of BACHELOR OF APPLIED ARTS WITH HONOURS (FINE ARTS), and the aforementioned work, to the best of my knowledge, is the said student's work.
3y -S-2o16
Received for examination by: Date:
(PUAN ENDANG LESTARI)
I declare that Project/Thesis is classified as (Please tick (v')):
QCONFIDENTIAL (Contains confidential information under the Official Secret Act 1972)*
ORESTRICTED (Contains restricted information as specified by the organisation where research was done)*
MOPEN ACCESS
Validation of Project/Thesis
I therefore duly affirmed with free consent and willingness declare that this said Project/Thesis shall be placed officially in the Centre for Academic Information Services with the abiding interest and rights as follows:
" This Project/Thesis is the sole legal property of Universiti Malaysia Sarawak (UNIMAS).
" The Centre for Academic Information Services has the lawful right to make copies for the purpose of academic and research only and not for other purpose.
" The Centre for Academic Information Services has the lawful right to digitalise the content for the Local Content Database.
" The Centre for Academic Information Services has the lawful right to make copies of the Project/Thesis for academic exchange between Higher Learning Institute.
" No dispute or any claim shall arise from the student itself neither third party on this Project/Thesis once it becomes the sole property of UNIMAS.
" This Project/Thesis or any material, data and information related to it shall not be distributed, published or disclosed to any party by the student except with UNIMAS permission.
126- e-
Student signature Jam Supervisor signature:
(Date: 30, O S. 'LO l 6)
Current Address:
Kampung Hulu Weston, 898oo Beaufort,
Sabah.
( Date: -?
U - S- lpl (o
Notes: * If the Project/Thesis is CONFIDENTIAL or RESTRICTED, please attach together as annexure a letter from the organization with the period and reasons of confidentiality and restriction.
[The instrument is duly prepared by The Centre for Academic Information Services]
r
PENGESAHAN
Projek bertajuk `ADAPTASI MOTIF JONGSARAT DALAM PENGHASILAN KARYA
POINTILLISM' telah disediakan oleh Siti hamizah Binti Matali dan telah diserahkan kepada Fakulti Seni Gunaan dan Kreatif sebagai memenuhi syarat untuk Ijazah Sarjana Muda Seni Gunaan dengan Kepujian (Seni Halus).
Diterima untuk diperiksa oleh:
(Puan Endang Lestari)
Tarikh:
20 l 6
PENGHARGAAN
Bismillahirrahmanirrahim
Bersyukur kehadrat Ilahi dengan limpah Kurnia-NYA saya dapat meneruskan dan menyempurnakan penulisan Projek Tahun Akhir saya yang bertajuk "Adaptasi motif Jong Sarat dalam penghasilan karya Pointillism".
Setinggi-tinggi jutaan terima kasih saya ucapkan kepada pensyarah-pensyarah dari Jabatan Seni Visual dan Teknologi Program Seni Halus terutamanya Puan Endang Lestari yang merupakan penyelia kursus penyelidikan dan Projek Tahun Akhir. Beliau telah banyak memberikan tunjuk ajar, sokongan, nasihat dan teguran sehingga saya dapat menyiapkan kajian ilmiah serta karya Projek Tahun Akhir. Tidak lupa juga kepada pensyarah-pensyarah UNIMAS Program Seni Halus seperti Dr. Wan Jamarul Imran Wan Abdullah Thani, Prof Madya Zulkarnain Bin Zainal Abidin, Dr. Yakup Bin Rafee, Encik Awangko' Hamdan Bin Awang Arshad, Encik Anuar Bin Ayob, Encik Zamhari Bin Abol Hassan, Encik Hakimi Bin Halim, Encik Hishamuddin Bin Siri, Encik Mohamad Faizuan, Puan Siti Shahida Binti Kamil dan Cik Aslina Binti Mohamad Jainal yang telah banyak memberikan cadangan dan teguran.
Jutaan terima kasih saya tujukan buat kedua ibu bapa saya yang telah banyak memberikan sokongan, nasihat, Doa dan keperluan asas seperti wang ringgit untuk menyiapkan projek dan penulisan Tahun Akhir saya ini. Selain itu, terima kasih juga kepada rakan seperjuangan saya yang tidak pernah berhenti untuk memberi tunjuk ajar dan sokongan. Tanpa sokongan kalian mungkin proses projek ini tidak dapat berjalan dengan lancar.
Akhir kata, segala tunjuk ajar, cadangan, idea dan sokongan yang diberikan semua pihak amat saya hargai dan sekali lagi saya ucapkan jutaan terima kasih kepada semua pihak yang terlibat secara langsung dan tidak langsung dalam menjayakan penghasilan penulisan dan kajian ini.
Sekian, Wassalam
. 'usat Kbidmat MaklunatAkademik UNIVERSITI MALAYSIA SARAWAK
ISI KANDUNGAN HALAMAN
Borang Pengesahan Satatus Tesis/Laporan
... i Pengesahan Penyelia
... ii Penghargaan
. . . ... iii-iv Isi Kandungan
... v-vi Abstrak
. . . .... vii Abstract
. . . ... viii
BAB 1 PENDAHULUAN 1.0 Pengenalan
. . . .. 1-4 1.1 Hipotesis Kajian
. .. . . . .. . . ... . ... . . . .... . . . ... .... . . . . ... . . . .. . . . ... 5 1.2 Persoalanan Kajian
. . . .. 6 1.3 Objektif Kajian
... . . .... . . ... ... . . . . ... . . . ... . . .. . . . .. ... . .. . . . .. . ... ... ... . ... 6 1.4 Kepentingan Kajian
.... .. .... . . .. . . ... ... . . . .... .. . . ... ... . .. . .... ... .... . . . .. . . 6 1.5 Kesimpulan
. . . 7 BAB 2 SOROTAN KAJIAN
2.0 Pengenalan
. . . .. 8 2.1 Jongsarat
... ... ... .. . . ... . . .. 9-10 2.2 Teknik Pointillism
... 11-15 2.3 Pemilihan imej dalam Penghasilan Karya ... 16-17 2.4 Kesimpulan
. . . .. 18
BAB 3 METODOLOGI KAJIAN 3.0 Pengenalan
. . . .. . .. 19 3.1 Ekplorasi bahan kajian
... 19 3.2 Rujukan sumber ilmiah ... 20 3.3 Pengaplikasian
. . . ... . . . 20 3.4 Kesimpulan
. . . .. 21 BAB 4 DAPATAN KAJIAN
4.0 Pengenalan
. . . ... 22 4.1 Pengelolahan Kajian
. . . .... 22 4.2 Eksplorasi Bahan
. . . .... 22-23 4.3 Proses Penghasilan Karya ... 24-29 4.4 Kesimpulan
. . . ... 29
BAB 5 RUMUSAN AKHIR 5.0 Pengenalan
. . . .. 30 5.1 Kekangan dalam penghasilan karya ... 30 5.2 Kesimpulan Karya Akhir ... 31-32
5.2.1 Karya Pra 1 5.2.2 Karya Akhir 5.2 Kesimpulan
. . . .. 33
RUJUKAN . . . 34-35
ABSTRAK
Kajian ini mengenai aplikasi motif Jong Sarat dalam penghasilan karya Seni Pointillism.
Pengkaji juga memaparkan objek budaya yang menjadi simbolik etnik Melayu Brunei iaitu `kain Jong Sarat'. Pengkaji juga ingin mengenalpasti motif yang tedapat pada Jong Sarat dan menganalisa potensi mancis kayu dalam penghasilan karya Pointillism. Pengkaji banyak merujuk kepada beberapa artis dan karya, buku ilmiah yang berkaitan dengan tenunan kain Brunei dan pengkaji juga ke Pusat Latihan Kesenian dan Pertukangan Tangan Brunei untuk mendapatkan kesahihan maklumat. Pengkaji menggunakan mancis kayu sebagai media utama dalam penghasilan karya peribadi. Akhir sekali, pengkaji mendapati mancis mempunyai potensi yang sangat tinggi untuk menghasilkan karya ini kerana ianya berbentuk bulat dan lebih dekat kepada konsep pointillism yang diinginkan.
( kata kunci : Jong Sarat, Pointillism,
ABSTRACT
This study is about the application Jong Sarat motive in art of Pointillism. The researchers also show that cultural object become symbolizes cultural of Malay Brunei ethnicity. Researchers also wanted to identify Jong Sarat motive and analyzing the potential of matchsticks in the production of Pointillism. Researchers refer to several artists with their work, scientific book related to woven fabric of Brunei and researches goes to Training Center of Art and Craft of Brunei for the validity of information. Researchers used matchsticks as the main media in the production of personal work. Finally, the researcher found a matchstick has very high potential to produce this work because it is round and closer to the concepts of Pointillism.
(keyword : Jong Sarat, Pointillism, matchstick, Malay Brunei )
BAB1
PENDAHULUAN
1.0 Pengenalan
Perkembangan seni lukis kini semakin pesat dengan kepelbagaian teknik dan bahan yang digunakan dalam penghasilan sesebuah karya. Bagi pengkaji, pengkaji ingin menerapkan motif Jong Sarat ke dalam penghasilan karya Poitillism kerana kam Jong Sarat ini salah satu objek budaya dan warisan serta berkait dengan bangsa pengkaji sendiri iaitu bangsa Brunei. Selain itu, pengkaji ingin mancis kayu kerana pengkaji mendapati ianya berpotensi untuk digunakan dalam penghasilan karya pointillism.
Dalam seni lukis Pointillism, adalah aliran yang menggunakan titik-titik kecil atau sapuan khas untuk mencipta sebuah gambar. Titik-titik cat yang diterapkan pada kanvas dibuat sedemikian rupa sehingga warna berbaur secara visual untuk mencipta kesan halus. Salah satu lukisan Pointillism yang terkenal dibuat oleh Paul Signac yang diberi judul 'Antibes, the Pink Cloud pada tahun 1916.
.., f . rr ý- ., . ý ^ ý'ýI'Lý'"
_. ý.:. ýe+ýs-___.
ý.. r. k.
ý, ..
ýý. ý " ": ý - : - - ý-
Lukisan pada Figura 1. sebenarnya menggambarkan taman yang dipenuhi oleh orang- orang yang sedang bersantai di bawah naungan pepohon. Gaya urnk lukisan Seurat memberkan kesan hidup dan cerah.
Menurut federal-chambers junior English Dictionary (1991 1998):
"dotting is often used as decorative technique, and is familiar to us from copper engraving. Its defining characteristic is that the differences in shading are achieved by denser or more widely spaced juxtaposed dote : if the dots are more widely set the picture appears darker. The dots can be ordered according to a particular system, in lines, or placed completely at random. This is rather labor-intensive technique, but it does result in Great Looking drawing" (Szunyoghy, 2011).
Menu rut Coulson, 2007, teknik stippling juga merupakan hasi teknik Pointillism kerana mehhat contoh-contoh karya yang dibuat menggunakan bahan seperti marker dan pen, charcoal, serta pensil grafik juga boleh menghasflkan karya peribadi, malah menggunakan bahan tersebut bukan setakat teknik Pointillism boleh dihasilkan, tetapi juga teknik-teknik lain seperti teknik sung pangkah, strokes, shading dan sebagainya. Selain itu, dalam buku Art of Drawing (2003) menyatakan bahawa:
"Pointillism is a technique in which small dots of color are applied to the paper in a way that, when the drawing is viewed from a distance, the lights reflected on each one of the individual spots appear to blend. Thus a unified effect is achieved, which provides an attractive texture with very uncommon effects. In the pointillism technique tonal effects are achieved by combining
of different particles of different colors that
This drawing method become popular at the end of the nineteenth century with the Divisionists, who interpreted nature through juxtaposing tiny dots of color to provide the model or object with an even distribution of light. In monochrome drawings, tonal areas can be achieved by combining dots or small strokes of different sizes and spacing. By altering the size of the dots, the distances between them, and the amount of pressure you apply on the pencil, it is possible to create a complete tonal range ".
Melahri kenyataan di atas, tekrnk Pointillism sebenamya memerlukan pembahagian wama yang tepat kerana karya yang dihas>7kan oleh Seurat rnengandungi banyak warna yang dýkaji dan warna-warn tersebut Seurat rnenggabungkan supaya kehlratan seakan-akan ada satu warna tetapi wama tersebut sebenrnya adalah bertind>h antara satu sama lain. Sebagai contoh, penggwraan warna kuning dan merah menghasilkan warna oren jka d>bhat dari jarak yang jauh
Pointillism juga adalah gaya melukis dengan menggunakan sentuhan titik-titik sehingga n-cmbentuk objek garnbar dan jika dfflhat dari jarak tertentu akan rwn erl>hatkan lukisan yang bersifäat realistik, ekspresik, dan artistic. Pada
_ tahun 1880-an, Seurat merupakan salah satu pebpor Pointillism. Paul Signac adalah pebpor lainnya. Senfiman terkemika lain yang menggunakan teknlk yang sama ialah terimsuk Vincent Van Gogh, Henri-Edmond Cross, John Roy, dan Henry Delavellee. Pointillism pertanra kali disebut Divisionism. Pointillism merupakan nama yang dibenkan kenudian yang dimaksudkan untuk mengejek gaya tersebut. Kini, Pointillism merupakan aliran yang diterinra secara meluas dan tidak lagi memiki konotasi
negatif Sebahagian masyarakat mash nEnggunakan istflah Divisionism untuk menguk lukisan yang mirip dengan Pointillism. Nanun begitu, panggian ini lebih kerap digunakan untuk
tick-tiUk kecil untuk mencipta bentuk dan stnaktur, Divisionism pula menciptakan kesan wama yang urvk dengan membandingkan tit>k-titik wama yang berbeza sesuai dengan prnnsip-prinsip warna.
Pusnt Kbidmat MakiuwaatAkademik UNIVERSiTt MALAYSIA SARAWAK
1.1 Hipotesis Kajian
Pointillism pula adalah aliran yang menggunakan titik-titik kecil atau sapuan kuas untuk menghasilkan sebuah gambar. Dalam kajian ini, pengkaji mendapati bahawa mancis kayu berpotensi untuk dijadikan karya seni. Oleh itu, pengkaji mengandaikan pengadaptasian motif yang terdapat dalam Jong Sarat dapat menghasilkan karya pointillism. Pengkaji juga mengandaikan karya yang bakal dihasilkan dan dipersembahkan dalam bentuk 2 dimensi (2- D). Permasalahan kajian ini bukanlah suatu permasalahan tetapi lebih kepada mencari atau mengeksplorasi potensi mancis kayu dan motif Jong Sarat untuk menjadi sebuah karya seni.
1.2 Persoalan Kajian
Antara persoalan kajian yang dikaji oleh pengkaji ialah :
a) Apakah motif yang terdapat pada kain Jong Sarat?
b) Bagaimanakah mancis kayu dapat diaplikasikan dalam bentuk karya Pointillism ? c) Bagaimanakah hasilnya dapat dibuktikan dalam penghasilan karya akhir Pointillism?
1.3 Objektif Kajian
Antara objektif kajian yang dikaji ialah :
a) Mengkaji motif Jong Sarat dan kesesuaian untuk diadaptasikan.
b) Mengenal pasti mancis kayu boleh digunakan dalam penghasilan karya teknik Pointillism.
c) Mengaplikasikan motif Jong Sarat dalam bentuk karya seni Pointillism.
1.3 Kepentingan Kajian
Terdapat beberapa kepentingan kajian yang dikaji oleh pengkaji. Antaranya ialah:
" Pengkaji ingin mencari motif `Jong Sarat' untuk diaplikasikan dalam karya peribadi.
" Pengkaji ingin mengeksplorasi beberapa bahan samada berpotensi untuk diaplikasikan dalam karya teknik Pointillism selain mancis kayu.
" Pengkaji ingin mengunakan motif jongsarat untuk mengaplikasikannya dalam bentuk karya teknik pointillism.
1.5 Kesimpulan
Secara keseluruhannya, pengkaji ingin mengenal pasti mancis sama ada mempunyai potensi yang meluas untuk digunakan dalam menghasilkan karya peribadi dalam bentuk teknik Pointillism atau tidak. Pengkaji juga mengeksplorasi motif yang terdapat pada beberapa jenis kain Jong Sarat. Ini kerana motif yang digunakan terlalu banyak.
BAB 2
SOROTAN KAJIAN (LITERATURE REVIEW)
2.0. Pengenalan
Kajian literature adalah kajian mengenai analisa yang berkaitan dengan pemerhatian serta pendekatan. Kaedah penyelidikan ini telah banyak membantu pengkaji dalam mengenal pasti kaedah yang diterjemahkan. Secara tidak langsung, pendekatan ini amat berkesan dan sesuai untuk mendapatkan kaedah terhadap Karya Tahun Akhir pengkaji.
Kajian ini juga memerlukan pengkaji merujuk kepada karya-karya artis yang mempunyai kaitan dengan kajian yang dijalankan oleh pengkaji.
Selain itu, kajian ini adalah bertujuan untuk mengenal pasti potensi karya yang bakal dilakukan, membantu pengkaji mengelakkan kesilapan dan membina pada kekuatan pengkarya lampau serta akhir sekali membantu mentafsir data dan hasil penyelidikan. Dalam kajian ini, pengkaji ingin mengkaji mancis kayu yang berpotensi untuk dijadikan karya seni, jenis motif Jong Sarat yang dapat digunakan dalam penghasilan karya pointillism dan mengaplikasikan
mancis kayu tersebut pada karya pointillism.
2.1 Jongsarat
Kain tenunan merupakan satu kemahiran yang terawal yang dimiliki oleh manusia (Dhamija 2002). Bagaimanapun, di Brunei Darussalam masih belum menemukan tarikh yang pasti tentang kewujudan kain tenunan im. Terdapat catatan sejarah menjelaskan bahawa kemahiran kain tenunan ini merupakan hasil daripada interaksi budaya luar iaitu cerita rakyat, Raja Brunei pertama, Awang Alak Bertatar pernah bertanding bersabung ayam dengan Raja Majapahit dan atas kekalahan tersebut, Baginda menyerahkan kapal bersama isinya yang mengandungi 40 tukang-tukang emas, perak, tembaga dan tenun kain. Salah satu kain tenunan yang tertua dan terkenal di Brunei Darusslam ialah kain Jongsarat. Jongsarat membawa maksud jong iaitu perahu dan sarat iaitu penuh. Ada sesetengah rakyat Brunei mengatakan ianya dipetik
daripada perkataan tajung yang bennaksud sarong.
Figura 2. Salah satu contoh Kain Jongsarat
jongsarat berfungsi sebagai kebesaran dan perhiasan Diraja. Ini telah digambarkan dalam Tarsilah Brunei (Mohd Jamil 1990: 58) yang menjelaskan tentag pemakaian kain jongsarat semasa istiadat berpuspa bagi Awag Alak Bertatar:
'... Setelah Awang Alak Bertatar dengan Puteri Johor(Singapura Tua) berkahwin maka Baginda pun berangkat ke Brunei. Tidak berapa lama lepas itu, Baginda pun berpuspa. Semasa istiadal berpuspa itu, selain daripada memberi mahkota kebesaran Diraja dan bersinjang kain Jongsarat, Baginda pun dikatakan memakai aratnatar khas untuk istiadat tersebut... '
Perbezaan taraf dikenalpasti melalui warna kain jongsarat yang dipakai oleh Pembesar Negara. Selain itu, kain Jongsarat juga digunakan oleh rakyat Brunei sebagai satu hantaran dalam majlis mengantat berian dan ianya diberi sebagai simbol kasih sayang serta menunjukan kekukuhan ekonomi bakal pengantin lelaki. Ini telah digambarkan dalam perbualan rakyat tentangjongsarat:
`.. Kain Jongsarat(kain tenunan) atu digunakan sebagai hantaran tanda prtunangan kepada orang kahwin, jadi barang kana pinta. Kalau arah kami kami pinta tu. Kalau inda ada nda mau.
Inda mampu bah tu. Mun kan bebini ani mesti ada usin, mesti tebali kain Jongsarat.. '
'.. Galakjua rasanya kalau inda ada, nya orang si anu ah menghantar berian inda ada kain Jongsarat. Orang indada kah, apakah, inda ada pendapatan banyak.. '
Kain Jongsarat juga digunakan dalam majlis berbedak, majlis berinai, majlis bersanding, majlis berambil-ambilan, majlis mandi berlawat, majlis berkhatan, majlis mandi berhias(sempena meraikan akil baligh bagi remaja perempuan), upacara kematian(kain Jongsarat digunakan penutup keranda terutama bagi golongan atasan), majlis khatam al-quran, majlis papat jambul dan majlis pengantin muleh.
Perbezaan warna, motif dan reka bentuk jongsarat membezakan status atau taraf bagi si pemakai. Kebanyakan kain jongsarat menerapkan unsur-unsur alam, islamik dan geometri.
Corak dan reka bentuk Jongsarat lebih kepada susunan bunga penuh. Ianya akan menggunakan benang perak atau emas dan menggunakan satu warna untuk latar belakang kain tersebut.
2.2 Teknik Pointillism
Dalam kajian im jugs, pengkaji menggunakan teknik Pointillism untuk diaplikasikan dalam karya peribadi. Dalam mengkaji teknik ini, pengkaji telah membuat penyelidikan dan pemerhatian terdahap beberapa artis dan karya yang dihasilkan seperti Pei-San Ng, David Foster, John walker dan Ryan and Trevor Oakes.
Antara artis rujukan yang menggunakan teknik pointillism:
Figura 3. Transformation oleh Pei San Ng.
Karya yang dihasilkan oleh Pei San Ng iaitu bertajuk Transformation dan Rare, Medium, Well-Done ini menunjukkan teknik pointillism disamping menggunakan bahan industri iaitu mancis.
'This hawk piece is partially burned from claws to head to body. I am intrigued and mesmerized by the in between state and by the fragility of burned matches. The in-between is where the
tipping point. It's also about the control of the burn. The utilization of act of burning to create my variance in color ".
1, 'iguru 4. Rare, Medium, Well-Done
Figura 5. Pointillism oleh David Foster
(sumber: http: ' artistsinspireartist. com)
David Foster merupakan artis yang menggunakan paku sebagai medium utama dalam penghasilan karyanya. Beliau menghasilkan karya dengan skala yang besar yang terdiri daripada lebih 30,000 paku.
Figura 6. Tribute olch John Walker
John Walker merupakan seorang pereka yang bekerja disalah sebuah syarikat di Melbourne, Australian. Beliau menggunakan 10, 000 batang mancis kayu.
