Isang Haraya ng Lambing:

(1)

Bengan / Isang Haraya ng Lambing 7

Ang Pagsikat ng Boys’ Love sa Pilipinas sa Panahon ng Pandemyang COVID-19

An Imagination of Tenderness:

The Rise of Boys’ Love in the Philippines During the COVID-19 Pandemic

John Bengan

Unibersidad ng Pilipinas Mindanaw jbbengan@up.edu.ph

Abstrak

Pambihira ang biglang pag-usbong sa Pilipinas ng Boys’ Love, o mga palabas na kung tawagin ay BL. Maituturing na pantasya tungkol sa murang pag-ibig, tampok sa mga palabas ang kuwento ng mga binatang nag-iibigan. Pumatok ang BL sa maraming Pilipino mula nang ipinalabas sa YouTube ang 2gether the Series ng Thailand noong Pebrero 2020.

Kasabay naman nito ang sapilitang pananatili sa kabahayan ng mga Pilipino matapos ipinatupad ni Pangulong Rodrigo Duterte ang malawakang lockdown, na itinuturing na isa sa pinakamatagal at pinakamahigpit na isinagawa sa buong mundo, bilang tugon sa pagsiklab ng 2019 novel coronavirus o COVID-19. Kung ang mga pelikulang science fiction ay talinghaga ng mga nakabaong pangamba (Sontag 220), pinupukaw naman ng mga BL serye ang isang haraya ng lambing. Ano ang nakakahumaling sa Thai BL, partikular na ang isang palabas na niyakap ng napakaraming manonood sa iba’t ibang bahagi ng mundo?

Ano ang pangako ng harayang ito sa mga manonood? Anong ligalig ang nasa likod nito?

Susubukang mailahad ng sanaysay ang mga nabanggit na may diin sa ugnayan ng pagsikat ng BL serye sa Pilipinas at ilang kaganapan sa bansa kamakailan lamang.

The sudden popularity of Boys’ Love—also known as BL—in the Philippines is phenomenal. Read as a fantasy of young love, the TV series present stories of young men loving men. BL became a hit among many Filipino viewers since Thailand’s 2gether the Series premiered on YouTube in February 2020. Around the same time, Filipinos were forced to stay at home after President Rodrigo Duterte imposed a massive lockdown, which is considered as one of the longest and toughest in the world, in response to the spread of the 2019 novel coronavirus or COVID-19. If science fiction films are allegories of repressed horrors (Sontag 220), BL stirs an imagination of tenderness. What makes Thai BL so appealing, particularly a series well received by viewers from different parts of the world? What promise does it hold for audiences? What anxiety lurks behind this imagination? This essay will attempt to address these queries with an emphasis on the convergence of the rise of BL in the Philippines and recent events in the country.

Mga Susing-salita

Boys’ Love (BL), yaoi, COVID-19 pandemic, kulturang popular na Thai, manonood na Filipino

Boys’ Love (BL), yaoi, COVID-19 pandemic, Thai popular culture, Filipino spectatorship

(2)

Tungkol sa May-akda

Nagtuturo ng panitikan at malikhaing pagsulat si John Bengan sa Unibersidad ng Pilipinas Mindanaw. Nalathala ang kaniyang mga akda at salin sa Likhaan, Kritika Kultura, Cha, Words Without Borders, LIT, Shenandoah, at World Literature Today. Kasalukuyan siyang pangulo ng Davao Writers Guild, kasapi ng Pambansang Komite sa mga Sining Pampanitikan, at miyembro ng Film Desk ng Young Critics Circle.

(3)

1

Marahil hindi na misteryo kung bakit sa panahon na walang katiyakan bumabaling ang karamihan sa atin sa pantasya. Pambihira ang biglang pag-usbong sa Pilipinas ng Boys’

Love, o mga palabas na kung tawagin ay BL, lalo na ang mga serye mula sa Thailand.

Maituturing na pantasya tungkol sa murang pag-ibig, tampok sa mga palabas ang kuwento ng mga binatang nag-iibigan.

Matagal nang may mga mambabasa sa Thailand ng tinatawag nilang wai—mga nobelang isinulat ng mga babae para sa kababaihan, at pawang hango sa yaoi ng mga Hapon—ngunit unang naging tanyag ang BL bilang palabas sa Thailand noong 2014.¹ Sa ngayon, maliban sa mga Hapon, may BL serye nang gawa sa South Korea, China, Taiwan, Vietnam, at maging sa Pilipinas. Patuloy na lumalago ang bilang ng mga tagahanga ng BL sa iba’t ibang bansa, dahil na rin sa mga streaming platform gaya ng Netflix at YouTube.

Maaari na ring maakses kamakailan sa Pilipinas ang online app na Line TV ng Thailand na siya mismong prodyuser at nagtatanghal ng ilang BL serye.

Sa Pilipinas, hindi na bago ang ganitong mga kuwento. Dati nang naisapelikula ang relasyon ng dalawang lalaki sa nakaraang mga dekada at kasabay ng digital independent film boom sa Pilipinas noong 2005, lumaganap ang tinatawag na “gay indie” (Baytan 74).

Nanguna naman ang GMA 7 sa pagpapalabas ng My Husband’s Lover (2013) na tungkol sa lalaking may lihim na relasyon sa kaniyang kaibigang lalaki, at kauna-unahang teleseryeng tumatalakay sa nasabing paksa sa pambansang telebisyon (Cantor 424).

Ngunit ngayon lamang ulit nagkaroon ng ganitong katanyagan sa mas nakararaming tagapanood ang kuwento ng pag-big sa pagitan ng dalawang lalaki. Kasabay naman ng pagsikat ng BL ang sapilitang pananatili sa kabahayan ng mga Pilipino matapos ipinatupad ni Pangulong Rodrigo Duterte ang malawakang lockdown bilang tugon sa pagsiklab ng 2019 novel coronavirus o COVID-19, na siyang itinuturing na isa sa pinakamatagal at pinakamahigpit na isinagawa sa buong mundo (Olanday).

Sa kaniyang sanaysay tungkol sa mga pelikulang science fiction ng dekada 50, nahinuha ni Susan Sontag na ang mga nasabing palabas ay hindi tungkol sa siyensiya kundi hinggil sa tinatawag niyang imahinasyon ng sakuna (213). Ayon kay Sontag, inilalantad ng pagtatanghal ng pagkagunaw ng mundo at mga imahe ng pagkawasak sa mga pelikulang science fiction ang kinatatakutan ng mga manonood. Bukod dito, paraan din upang pumurol ang takot na may kinalaman sa mga pandaigdigang suliranin gaya ng mga kalamidad, sakunang nuklear, at digmaan ang pagkawili sa mga palabas hinggil sa kapahamakan (220).

Kung ang mga pelikulang science fiction ay talinghaga ng mga nakabaong pangamba, pinupukaw naman ng mga BL serye ang isang haraya ng lambing: ang pagsuyo o pag-alo sa isang taong nagtatampo o nagmamaktol, mga ugaling palaging ipinapakita sa Thai BL, na hahantong din sa “lambingan”—ang matamis na pagdadaiti ng dalawang tao. Hindi ang kasariwaan ng kuwento ang hinahabol ng manonood kundi ang paano, sa pamamagitan ng ilang mga panuntunan, nabubuyo ang danas ng kilig o ang pagkasabik sa harap ng pag- iibigan. Bukod sa magagaan at hindi masyadong kumplikado ang mga kuwento ng Thai BL,

1 Hango sa nobelang Love Sick: The Series ni INDRYTIMES, ang Love Sick: The Series ay tungkol kay Phun at Noh, mga estudyante sa hayskul na nahulog ang damdamin sa isa’t isa nang magpanggap silang magkasintahan. Ayon kay James, sumibol mula sa nobela at palabas na ito na unang sumikat sa Thailand at Asya ang BL fandom na saklaw ngayon ang iba’t ibang sulok ng mundo.

(4)

palaging nakapaloob sa mga palabas ang lambingang kagyat, ang paghahangad sa diwa at giliw ng kapwa. Nagkakatalo lamang sa kung paano ito naibabahagi sa mga manonood sa iba’t ibang malikhain at mabisang paraan.

Ano ang nakakahumaling sa Thai BL, partikular na ang isang palabas na niyakap ng napakaraming manonood sa iba’t ibang bahagi ng mundo? Ano ang pangako ng harayang ito sa mga manonood? Anong ligalig ang nasa likod nito? Susubukang mailahad ng sanaysay ang mga nabanggit na may diin sa ugnayan ng pagsikat ng BL serye sa Pilipinas at ilang kaganapan sa bansa kamakailan lamang.

2

Bilang panimula sa pag-aninag sa haraya ng lambing, babalikan ang ilang mga senaryo ng Thai BL.

Makikisig na lalaki ang mga bida, ngunit kadalasang magkaiba ang kanilang mga katangian: maaaring ang isa ay mas maamo, at ang isa mas mapusok. Nanggaling ang isa sa kanila—o silang dalawa pareho—sa mariwasang pamilya, o hindi kaya’y gitnang- uri. Dati na silang nagkagusto sa babae hanggang bigla silang magtatagpo sa eskuwela o unibersidad. Minsan may kamalayan ang isa sa kanila sa kaniyang homoseksuwalidad.

Minsan pareho nilang matutuklasan ang kanilang kakayahang magmahal sa kaparehong kasarian.

Sa kanilang pagtatagpo napukaw ang di-inaasahan: ang pagkabihag ng loob sa isa’t isa. Susubukin sila ng karanasan sa magkakasunod na maliliit na krisis na halos lahat ay personal. Pagkainis sa isa’t isa, paulit-ulit na pakikipagtalo, pagkabagabag sa kung ano ang tingin ng iba at ng sarili sa sarili, at paninibugho.

Larawan 1. Nanggaling sa mayamang pamilya si Phun (Nawat Phumphotingnam; kanan), samantalang si Noh (Chonlathorn Kongyingyong; kaliwa) ay sa gitnang-uri. Screenshot mula sa unang episode ng Love Sick the Series 2 (2015) sa 9 MCOT Official YouTube

Channel. © MCOT Public Company Limited.

(5)

Selos ang maghahatid sa dalawa mula taltalan tungong landian. Hahantong ito sa pagbubunyag ng totoong damdamin. Ngunit selos din ang biglang lalagot sa lambingan.

Selos ang isa sa pinakamabisang sangkap na nagpapatakbo ng kuwento dahil laging nakasandal ang BL sa kawalan ng kapanatagan ng mga pangunahing tauhan nito.

Minsan may ikatlong tauhang magtatangkang wasakin ang pagsasamahan ng mga bida.

Madalas babae ang nasabing tauhan, ngunit maaaring lalaki rin na malapit o lumalapit sa isa sa kanila. May matagal nang kasintahan na gagawin ang lahat kahit na humantong pa sa karahasan maangkin lamang niya ang isa sa mga bida. May matalik na kaibigan na may lihim palang pagtingin. May dating inibig na nagbabalik, at baka nga iniibig pa rin, o hindi kaya’y may masamang balak sa isa sa kanila. May bago at mas batang mangingibig na sa umpisa ay itinuturing na inosente. Minsan magsasanib puwersa ang babaeng kasintahan at ang isang dating karelasyon. Hindi agad-agad mahahalata ng iniirog ang kasamaan at banta ng ikatlong tauhan.

Minsan mga magulang mismo ang nagsisilbing balakid.² Minsan naman, ang hadlang ay mismong kamatayan. Dito papasok ang paniniwala sa pagmumulto o muling pagkabuhay upang makaalpas ang magsing-irog. Nagpakamatay ang magkasintahan at nabuhay muli matapos ang ilang dekada. Pinatay ang isang tauhan na lingid sa kaniyang kaalaman ng isang kamag-anak. Sa parehong sitwasyon, naudlot ang pag-iibigan o kakayahang umibig sa kapwa lalaki, na siyang bibigyang-lunas ng muling pagkabuhay o ang palugit ng pagmumulto.

Larawan 2. Ang ikatlong tauhang kagaya nina Non (Chayapol Jutamat; kaliwa) at Lhong (Kittipat Kaewcharoen; kanan) ang magtatangkang wasakin ang pagsasamahan ng mga bida. Mga screenshot mula sa ikasampung episode ng Dark Blue Kiss (2019) sa GMMTV YouTube Channel, © GMMTV; at sa ikalabing-isang episode ng TharnType the Series (2019)

mula sa LINE TV App, © One 31 at LINE TV.

Maaari naman na kasinsimple lamang ng maling akala o pagkalito ang katalista ng kaguluhan. May gusto siyang iba. May gusto siyang babae. Mas gusto niya itong mas bata sa akin. Hindi ko siya kayang harapin dahil maging ako’y hindi maunawaan ang aking sarili. Kaibigan lamang ang turing niya sa akin. Walang “kami” sapagkat kami’y pawang mga batang lalaki lamang.

2 Ngunit tanda ito ng kahinaan. Bukod sa gasgas na, karamihan sa mga BL serye kamakailan ay nagtatampok ng mga magulang na may bukas na pag-unawa. Tunghayan ang Kiss Me Again the Series (2018), Love by Chance the Series (2018), Dark Blue Kiss (2019), at Until We Meet Again (2019).

Nakababagot ang paggamit ng balangkas na ito sa What the Duck the Series (2018), kung saan pilit na pinaghihiwalay ang magkasintahan dahil gusto ng ama ng isa na ipakasal ang anak sa babae. Kaya naman nakadidismaya na magulang pa rin ang naging hadlang sa seryeng kagaya ng Why R U? the Series (2020).

(6)

Laging pinagdududahan ang mapangahas na mangingibig. May masama siyang balak. Hindi siya sinsero. Nagpapanggap lamang siya—gaya ng aming napagkasunduan.

Bago ang pagkilala sa kaniyang busilak na kalooban, kailangan munang malampasan ng kaniyang iniibig ang pagkamabuway nito. Sa likod ng kawalan ng kapanatagan, may isang ipinagkakaloob na halos ay higit pa sa pag-ibig: ang pananalig.

Larawan 3. Minsan magsasanib puwersa ang babaeng kasintahan at ang isang dating karelasyon, gaya nina Plern Pleng (Satida Pinsinchai; kaliwa) at Mew (Suthaphong Tripobhoom; kanan). Mga screenshot mula sa ikasampung episode ng Together With Me

the Series (2017) sa TV Thunder Official YouTube Channel. © TV Thunder at LINE TV.

Mabubunyag ang katotohanan sa pamamagitan ng isang bagay. Maiigpawan ang krisis. Maaari na isa itong laruan na may kakayahang magrekord ng boses. O isang flash drive na ipagkakaloob pa ng mismong tauhang muntik nang sumira sa pag-iibigan ng dalawang lalaki. O hindi kaya’y mga pangitain o panaginip na bumabagabag, na siya namang maghahatid sa mga tauhan sa nakatagong larawan, aklat, o mismong buong silid na hindi binubuksan maraming taon na ang nakalipas. Kung hindi man bagay, isang tao, o dating kasuyo, ang magsisilbing saksi na siyang huhugas sa kasalanan ng mangingibig sa mata ng sinisinta. Kapag sangkot ang reinkarnasyon, mga nakatatandang tauhan ang sasagot sa misteryo.

Binibigyan ng labis na pagtuon ang buhay-estudyante, kahit halos walang nangyayaring pagtalakay sa mga aralin o suliranin sa pag-aaral o ng mag-aaral. Bagaman may ilang Thai BL na tungkol sa mga naghahanap-buhay, halos lahat ng mga kuwento ay hinggil sa pakikisalamuha ng mga estudyante. Kung mayroon mang ibang gawain na nabibigyang- pansin, pawang esktrakurikular lamang ang mga ito, gaya ng pagsali sa mga culinary o music club, student council, o hindi kaya’y mga ritwal o hazing sa loob ng kurso kung saan madaling itinatanghal ang engkuwentro ng “seme” (dominante) at “uke” (pasibo) ng yaoi.

Mapapansin din na may mga piling kurso sa kolehiyo na madalas itinatampok: ang pag-iinhinyero at ang arkitektura. Pinagmumulan ng kaluguran ang katangiang ito kapag nagkatuluyan na ang dalawang mag-aaral ng mga larangang malimit nauugnay sa mga kalalakihan. May aliw na nababatid sa pagbuo ng mga anyong lalaki na siya namang bubuwagin ng homoerotisismo.

Dahil binabalik-balikan ng mga manonood ng BL ang pananabik na dala ng mga lalaking nagkakamabutihan, pinapanatiling magaan at katawa-tawa ang mga eksena. Kung mabigat man ang kuwento, gaya ng mga nabanggit kung saan sangkot ang isang marahas na nakaraan, mahalagang kaakibat pa rin ang komedya. Ito marahil ang pagkakaiba ng Thai BL sa iba pang mga kuwentong tungkol sa pag-iibigan ng dalawang lalaki: ang pag- iwas sa o hindi kaya’y pagwawasto ng trahedya.

(7)

Larawan 4. Dahil nakababatang estudyante ng pag-iinhinyero, napapasailalim si Kongpob (Prachaya Ruangroj; kaliwa) sa awtoridad ni Arthit (Perawat Sangpotirat; kanan). Mga screenshot mula sa unang episode ng SOTUS the Series (2016) sa GMMTV YouTube

Channel. © GMMTV.

Kalimitang tumatakbo sa dalawampu hanggang apatnapung minuto ang bawat kabanata o episode ng BL. Mayroon naman itong walo hanggang labinlimang episode. Binubuo ang karamihan sa mga Thai BL ng labintatlong kabanata; minsan lamang nagkakaroon ng dalawampu o tatlumpung episode ang isang serye. Kadalasan, pinakamasidhi ang ikalabing-isang kabanata dahil dito nagaganap ang mga komprontasyon o muntikang paghihiwalay ng mga pangunahing tauhan. Nalulutas ang salungatan sa susunod na episode hanggang sa maibalik ang dating pag-iibigan sa huling kabanata.

Larawan 5. Sinasanay ni Fighter (Pruk Panich; kanan) ang nakababatang si Tutor (Suppapong Udomkaewkanjana; kaliwa). Screenshot mula sa unang episode ng Why R U?

the Series (2020) sa LINE TV App. © One 31 at LINE TV.

(8)

Larawan 6. Nagkakilala sina Khai (Jumpol Adulkittiporn; kaliwa) at Third (Atthaphan Phunsawat; kanan) sa isang pagsasanay ng mga bagong estudyante sa kanilang unibersidad.

Mga screenshot mula sa unang episode ng Theory of Love (2019) sa GMMTV YouTube Channel. © GMMTV.

Mula sa mga balangkas na ito, iisang arko lamang ang tinatalunton ng karamihan sa mga Thai BL: ang pagkatuklas ng pag-ibig tungong pagsisimula ng pagiging magkasintahan.³ Palaging salungatan ng kuwento ang pagtanggap o di-pagtanggap ng nakatagong pagsinta.

Ito marahil ang dahilan kung bakit nagaganap sa paaralan o unibersidad ang halos lahat ng mga tagpo. Kalimitan sa mga pook na ito unang nababatid ang galak sa pagtuklas ng ilang mga damdamin.

Larawan 7. Tutulongan ni Thun (Pawat Chittsawangdee; kaliwa) ang multo na si Mes (Prachaya Ruangroj; kanan) na humayo sa kabilang buhay. Screencap mula sa unang

episode ng He’s Coming to Me (2019) sa GMMTV YouTube Channel. © GMMTV.

3 Natatangi muli ang Dark Blue Kiss at Until We Meet Again sa pag-alpas ng mga ito sa karaniwang tema ng BL serye. Ipinagpatuloy sa Dark Blue Kiss ang kuwento nina Pete at Kao na unang nasubaybayan bilang mga tauhan sa Kiss the Series (2016) at Kiss Me Again the Series, kung saan isinalaysay ang simula ng kanilang relasyon. Tungkol naman sa muling pagkabuhay ang Until We Meet Again: matapos ang tatlong dekada mula nang sila’y nagpatiwakal dahil sa pagtutol ng kanilang mga ama, muling nagtagpo ang magkatipang sina Intouch at Korn sa katawan nina Pharm at Dean. Bilang pangalawang yugto ng SOTUS the Series (2016), susundan ng SOTUS S the Series (2017) ang bagong magkasintahang sina Kongpob at Arthit sa pagharap nila sa mga pagsubok gaya ng pagpasok ng mas nakatatandang si Arthit sa unang trabaho nito.

(9)

Larawan 8. Sina Korn (Noppakao Dechaphatthanakun; itaas, kaliwa) at Intouch (Katsamonnat Namwirote; itaas, kanan) na nabuhay na muli sa katauhan nina Dean (Thitiwat Ritprasert; ibaba, kanan) at Pharm (Natouch Siripongthon; ibaba, kaliwa). Mga screenshot mula sa ikalawang episode ng Until We Meet Again (2019) sa Studio Wabi Sabi

YouTube Channel. © Studio Wabi Sabi Col., Ltd.

3

Bagaman dati nang may mga tagatangkilik sa bansa, pumatok ang BL sa maraming Pilipino mula nang ipinalabas sa YouTube ang 2gether the Series, sa direksiyon ni Weerachit Thongjila, noong Pebrero 2020. Parati itong nababanggit, sa mga artikulo man o sa mga podcast (“Free Shipping: All Aboard”), bilang palabas na nagpakilala sa mas nakararaming manonood sa Pilipinas sa genre ng BL.

May tatlong pangunahing dahilan na ipinapanukala ang sanaynay na ito kung bakit naging matagumpay ang 2gether the Series.

Una, nang ipinalabas ang serye noong Pebrero 2020, dalubhasa nang maituturing ang GMMTV sa paggawa ng mga BL. Naperpekto na nila ang mga sangkap ng isang mabisang palabas: tamang gusot sa kuwento, nagguguwapuhang mga aktor, at mga eksenang hitik sa lambingan at kilig. Naitatag na ng kompanya ang tatlo sa pinakamakinang na tambalang may masugid ding mga tagahanga: ang SingKrist ng SOTUS the Series (2016); OffGun ng Theory of Love (2019); at TayNew ng Kiss the Series (2017), Kiss Me Again (2018) at Dark Blue Kiss (2019). Bihasa na ang estasyon kung paano laruin ang mga tagahanga upang mapalawig ang buhay ng mga tauhan sa mga aktor na gumaganap sa kanila.

Pangalawa, di-matatawaran ang pinagsamang karisma ng mga bidang aktor na sina Vachirawit Chivaaree, na mas kilala sa kaniyang palayaw na Bright; at si Metawin Opas-iamkajorn, na mas kilala naman bilang Win. Kahit na baguhan siya sa pag-arte, naipamalas ni Metawin Opas-iamkajorn sa katauhan ni Tine Teepakorn ang kaniyang husay bilang komedyante na hiyang din sa madamdaming eksena. Sa kaniya namang kaakit-

(10)

akit na pagganap sa suplado at misteryosong si Sarawat Guntithanon—ang “tsundere” o bugnuting tauhan na magpapakita rin ng kaniyang pagiging malambing—nabigyang buhay ni Vachirawit Chivaaree ang isa sa pinakahindi-malilimutang tauhan sa BL sa kasalukuyan.

Nakasalalay halos lahat sa bisa ng pangunahing tambalan ang paglalayag ng BL serye.

Kapag pinagsama, gaya ng anumang namumukod-tanging tambalan, nagniningning sila na tila may liwanag na nagmumula sa loob.

Pangatlo, naging mapalad sa di-inaasahang dahilan ang paglunsad ng 2gether the Series sa panahon ng pandemya. Sabik ang karamihan sa mga manonood sa mga palabas na magaan sa damdamin at madaling panoorin habang nakakulong sa loob ng bahay. At dahil itinatampok ang lambingan at pagsusuyuan sa halos lahat ng eksena, mas naging kapana-panabik ang mga pangitaing ito sa panahon na ipinagbabawal ang pakikihalubilo sa kapwa, kasama na ang pagniniig, paghawak, pagyakap, at paghalik.

Bukod sa mahusay ang pagkapili sa mga aktor, ibinunsod ng 2gether the Series sa rurok nito ang pantasya ng Thai BL, at sa parehong aspekto ng pagtatanghal ng mga pangyayari at inihahain nitong pananaw. Iibig ako sa taong di-inaasahan. Sa dami ng humahanga sa kaniya, tanging ako lamang ang inibig niya. Tulad sa nobela ni JittiRain kung saan hinango ang palabas, buhaghag ang ugnayan ng mga kaganapan at maluwag ang ugnayan ng kuwento sa lohika at realidad. Parehong namamayani sa aklat at sa palabas ang natatanging ningas sa takbo ng naratibo: magtatagpo at unti-unting magiging malapit sa isa’t isa sina Tine at Sarawat.

Hinahabol si Tine ni Green (Korawit Boonsri), isang estudyante na hindi niya gusto. Upang itaboy si Green, maghahanap si Tine ng paraan, na karamihan naman ay baligho, kagaya ng paggamit ng gamot na pampatulog, pagpapabugbog, at pagkuha ng pekeng kasintahang babae. Palpak ang mga ito, kaya ang susunod na hakbang ay tila ang pinakakomplikado—ang pagkuha ng isa pang pekeng kasintahan na pinagkakaguluhan naman ng mga kababaihan sa unibersidad.

Larawan 9. Metawin Opas-iamkajorn bilang Tine Teepakorn. Screenshot mula sa unang episode ng 2gether the Series sa GMMTV YouTube Channel. © GMMTV.

(11)

Larawan 10. Vachirawit Chivaaree bilang Sarawat Guntithanon. Screenshot mula sa unang episode ng 2gether the Series sa GMMTV YouTube Channel. © GMMTV.

Karaniwang kuwento na ang dalawang binatang nagpapanggap na magkasintahan.

Kailangan lamang balikan ang isa sa kauna-unahang naipalabas na BL sa Thailand noong 2014, ang Love Sick the Series, sa direksiyon ni Andy Rachyd Kusolkulsiri (Prasannam 69).

Gaya ng inaasahan, sa pagpapanggap unti-unting nagkakatotoo ang pag-iibigan.

Sasali si Tine sa music club kahit na hindi ito marunong tumugtog ng kahit anong instrumento. Wala rin siyang galing sa pagkanta, ngunit mahilig siya sa musika. Ang mga katangiang ito ang nagbubukas sa kaniya sa katauhan ni Sarawat, na ang katotohanan ay matagal nang nagkakagusto kay Tine nang aksidenteng makita niya ito sa isang konsiyerto sa nakalipas na taon.

Tuturuan ni Sarawat si Tine kung paano tumugtog ng gitara, at matututunan naman ni Tine na magmahal sa kapwa lalaki. Sa una, inaakala na si Tine lamang ang may dahilang lapitan si Sarawat. Ngunit sa kalaunan, makikita na ang lahat ng mga pangyayari ay dumadaloy mula sa matagal nang pagnanais ni Sarawat na makilala si Tine. Isa itong himig na minana sa yaoi: ang hinahabol ay siya rin palang humahabol.

4

Mayroon tayong angkop na lente sa panonood ng BL: ang “kilig.” Kilig ang pisyolohikal na reaksiyon ng panginginig ng katawan kapag nakakaranas ang isang tao ng lambing, lalo na kung ito ay galing sa taong kaniyang gusto. Maaari ding kiligin kahit na hindi direktang nakararanas ng paglalambing. Sapat nang masaksihan ang isang kagiliw-giliw na tagpo sa pagitan ng dalawang tao upang makaramdam ng kilig. Masasabing namumuhunan sa danas na ito ang BL. Pansinin ang pag-iwas ng kuwento sa pinakapraktikal na solusyon:

ang simpleng pagsabi ng katotohanan na walang nararamdaman si Tine para kay Green.

Labas ito sa pagpipilian dahil hindi sisibol ang kilig sa praktikal o makatwirang pag-iisip;

agad na guguho ang panaginip ng pag-ibig.

(12)

Kabilang sa mga tagpong sadyang nagpapakilig sa mga manonood ang unang pagkikita nina Tine at Sarawat, kung saan binigkas ni Sarawat ang hamong ito: “Kapag titigan mo pa ako nang ganyan, hahalikan kita hanggang sa himatayin ka.” Nakakagulat para kay Tine ang pinaghalong kalupitan at panunukso ni Sarawat, ngunit sa unang pagkikitang ito masasaksihan ang simula ng pagsasalitan ng lambing at sumbat. Higit pa dito, pahiwatig ang mga binitiwang salita sa matagal nang pagnanais ni Sarawat na makitang muli si Tine.

Larawan 11. Ang hamon ni Sarawat. Screenshot mula sa unang episode ng 2gether the Series sa GMMTV YouTube Channel. © GMMTV.

Ilan pa sa mga tagpong nagpapakilig ay ang paglalaro nina Tine at Sarawat ng Pocky Game kung saan unti-unti nilang kinain ang isang maliit na tinapay sa magkabilang dulo nito hanggang sa magdikit ang kanilang mga labi; ang panunuyo ni Tine nang masira niya ang cellphone ni Sarawat; ang pagtatago nilang dalawa sa loob ng maliit na aparador upang iwasan si Green; ang pagsusulat ng mensahe sa mga bote ng inuming bigay ng mga tagahanga ni Sarawat; ang pagpayag ni Sarawat na sumakay sa pakulo ni Tine; ang pagpapahayag ni Sarawat sa publiko ng kaniyang (kunwaring) panliligaw kay Tine; ang paggawa ni Sarawat ng social media account kahit pa hindi niya ugali ito; ang paggapang ni Sarawat sa ibabaw ni Tine habang inaayos ang kaniyang sapin sa higaan; ang pagkuha nila ng retrato sa isang photobooth (at ang pagtago ni Sarawat ng nasabing retrato); ang panonood ni Tine sa mga laro ni Sarawat, suot ang jersey nito; ang pagpapaselos ni Tine kay Sarawat upang malaman kung may gusto ito sa kaniya (at kung saan sa huli, si Tine din pala ang magseselos); ang pagbibigay ni Sarawat ng mga palayaw kay Tine: “kwai noi”

(maliit na kalabaw) at “tua woon wai” (taong nanggugulo).

Higit na mabisa rin ang mga tahimik na tagpo ng lambingan. Matapos silang lumabas ng mga kaibigan, umupo si Sarawat at Tine sa balkonahe at nag-usap tungkol sa musika hanggang sa muntik nang aminin ni Sarawat kung sino ang kaniyang napupusuan. Sa paghahanda sa kanilang proyekto, tutugtog at kakanta si Sarawat habang nakikinig si Tine sa tabi nito.

Subalit walang makakapantay sa tindi ng lambing na hatid ng isang simpleng galaw.

Habang sila’y nanonood dapat sa bandang tumutugtog sa entablado, ipapahiram ni Sarawat ang isa niyang earphone kay Tine upang sabay na mapakinggan ang hiling na awit nito. Maya-maya kakantahin na nilang dalawa ang “Thuk Yang” (Lahat) ng Scrubb, isang paboritong banda na ayon kay Tine ay lalong nakapagpapasaya at nakapagpapaibig kapag pinakikinggan. Nababalot ang tagpo hindi lamang ng lambing kundi ng pagpapatawad (hindi napanood ni Tine ang pagtugtog nina Sarawat) at paggagatla ng teritoryo (tila sinasabi ni Sarawat na siya lamang ang makikibahagi kay Tine).

(13)

Larawan 12. Nakikinig si Tine habang kumakanta at tumutugtog si Sarawat ng isang awit ng bandang Scrubb. Screenshot mula sa ikatlong episode ng 2gether the Series sa

GMMTV YouTube Channel. © GMMTV.

Habang ang lahat ay nakikinig sa mga musikero sa entablado, ibang tugtugin ang pinakikinggan nina Sarawat at Tine. Nasa loob sila ng bula ng kinagigiliwang himig. Walang ibang ingay ang makagagambala. Gayundin, pinagtitibay ng tagpo ang pangunahing tema ng nobela at palabas: ang pagkakatugma ng dalawang nilalang para sa isa’t isa. At dahil ito’y magiging tanda ng kanilang pagkakamabutihan, mauulit ang pagbabahagi ng earphone, ang pag-aalay ng himig. (May susunod na eksena ring makikita ni Tine na ipinahiram ni Sarawat ang earphone nito sa iba, na siya namang pinagmumulan ng pagseselos.) Sinasagisag ng pagsuot ng earphone sa tainga ang pagpasok ng isa sa katawan ng isa.

Larawan 13. Ipapahiram ni Sarawat ang isang earphone niya kay Tine upang sabay na mapakinggan ang hiling na awit nito. Screenshot mula sa ikaapat na episode ng 2gether

the Series sa GMMTV YouTube Channel. © GMMTV.

(14)

Larawan 14. Sinasagisag ng pagpasok ng earphone sa tainga ang pagpasok ng isa sa katawan ng isa. Screenshot mula sa ikaapat na episode ng 2gether the Series sa GMMTV

YouTube Channel. © GMMTV.

“Naiintindihan ko na,” sabi ni Sarawat habang nakikinig sila sa isang kanta ng Scrubb.

“Ano ang naiintindihan mo?” tanong ni Tine. “Di mo na kailangang malaman pa,” sagot ni Sarawat. Ang pagtitimping ito, ang muntik-muntikang pag-amin, ang nakaw na lambing, ang pinagmumulan ng matinding kilig. Sa tagpong ito, abot-kamay ang lakas ng loob na magtapat sa sinisinta, at sa kalaunan nga, doon mauuwi ang lahat. Masusundan ito ng isa pang tagpo kung saan manonood ulit sila ng banda. Sa pagkakataong ito, mismong ang Scrubb na ang nasa entablado at hindi na lamang pinakikinggan sa maliliit na aparato. Sa pagkakataong ito, makikitang mas malapit na sila sa isa’t isa. Sa isang sandali pa, itataas ni Tine ang isang kamay ni Sarawat upang sabayan ang kaway ng ibang mga nanonood.

Nag-uumpisa na silang pumalaot sa dakong mas kalugod-lugod at mapanganib. Ngunit iba ang panganib sa BL kung ihahambing sa totoong buhay. Tanging ang kabiguan sa pag- ibig ang pinakamalubhang mangyayari. Kaya palaging umaakyat ang kuwento sa bingit ng kabiguang ito.

Larawan 15. Nasa loob sila ng bula ng kinagigiliwang himig. Walang ibang ingay ang makakagambala. Screenshot mula sa ikaapat na episode ng 2gether the Series sa GMMTV

YouTube Channel.© GMMTV.

(15)

5

Higit na kapansin-pansin sa 2gether the Series ang pagpapatong-patong ng dalumat ng pagtatanghal. Sa harap ng isang entablado sa ibang panahon unang nakita nina Sarawat at Tine ang isa’t isa. Kukunin ni Tine si Sarawat upang magpanggap bilang kasintahan niya sa kaniyang munting palabas. Samantala, sa music club, kukunan ng video ng mga miyembro ang kanilang sarili habang tumutugtog at kumakanta. May nirekord na isang kanta si Sarawat para kay Tine matapos niya itong makita sa unang pagkakataon, ngunit itinago ito at hindi ipinakita kahit noong sila’y magkakilala na. Aawit at tutugtog ng ilang beses si Sarawat sa harap ni Tine sa pagkukunwaring ginagawa niya lamang ito para sa kanilang palabas.

Sa isang hindi malilimutang eksena, pupunta si Sarawat na lasing sa silid ni Tine.

Tutugtugin niya ang “Khon Ni” (Ang Taong Ito) ng Scrubb na may halong kalasingan, selos, at katapatan ng isang lihim na umiibig. Pagkatapos tumugtog ni Sarawat, magtatapat si Tine na gusto niyang ligawan si Pear, isang kasama nila sa music club. “Dapat din ba akong magpanggap na nasasaktan?” galit na sagot ni Sarawat. “Dapat din ba akong umiyak?”

Habang tinatanong ni Tine kung bakit siya nagagalit, sasagutin ito ni Sarawat ng halik—ang kanilang kauna-unahan. Siya ba’y lasing lamang? Nakikipaglaro pa rin ba siya kay Tine? O hindi naman kaya’y kaniyang inilalahad na ang tunay na nararamdaman?

Subalit patuloy na nakatalukbong ang paglalambing ni Sarawat. Bago pa man mabasag ang pagpapanggap at magkaroon ng katiyakan ang lahat, mawawalan siya ng malay. Pilit siyang gigisingin ni Tine ngunit si Sarawat ay nahihimbing na. Kinabukasan, wala siyang maaalala. Isisisi na lamang ang kung anumang nangyari, pati ang pagkalimot nito, sa alak.

Larawan 16. Tutugtugin niya ang “Khon Ni” (Ang Taong Ito) ng Scrubb na may halong kalasingan, selos, at katapatan ng isang lihim na umiibig. Screenshot mula sa ikalimang na

episode ng 2gether the Series sa GMMTV YouTube Channel. © GMMTV.

Dati nang nagpahiwatig si Sarawat sa totoong nararamdaman. Sa isang naunang tagpo, inamin ni Tine na hiniling lamang niyang tugtugin ng grupo ni Sarawat ang isang kanta upang pahangain si Pear, isang babaeng kasama nila sa music club. Sumbat ni Sarawat:

“Nililigawan kita. Bakit ka nanliligaw sa iba?” Nang sinabi ni Tine na hindi naman totoo ang kanilang ligawan, padabog na aalis si Sarawat. Sa mga tagpong kagaya nito makikita ang sapin-saping pagtatanghal ng lunggati ni Sarawat, ang pagpapahayag niya ng pagtingin sa kabila ng pagpapanggap, at sa kalaunan ay sa pamamagitan din nito.

Isang anyo ng pagtatanghal ang makikita sa pagbigkas ni Sarawat kay Tine sa mga linyang ito: “Gusto mo bang subukan? Subukan nating kilalanin ang isa’t isa? Hindi mo ako kailangang magustuhan. Kailangan mo lang buksan ang iyong puso.” Hindi agad sasabihin ni Sarawat na siya’y nagsasanay lamang para sa isang palabas. Makikita sa mukha ni Tine

(16)

na malapit na siyang maniwala, ngunit biglang bubulalas si Sarawat—“Cut!” Palabas lamang pala.

“Kumusta ang pag-arte ko?” tanong niya kay Tine. Sa puntong ito malabo na ang kung ano ang bumabakod sa pagtatanghal at sa katotohanan.

Maya-maya pa, maririnig ni Tine si Sarawat na sinasabi ang mga katagang iyon sa isang babaeng kaibigan at siya’y magseselos. Hahantong ang pagseselos na ito sa pagtaboy niya kay Sarawat—hindi na raw nila kailangang magpanggap bilang magkasintahan. Isasauli niya ang hiniram na gitara, ngunit hindi ito babawiin ni Sarawat. “Sa’yo naman talaga ‘yan sa umpisa pa lang,” sabi ng binata.

Upang makabawi, maghahanap ng mga dalaga sina Tine at mga kaibigan niya.

Dito pansamantalang maliligaw ang pantasya. Babalik si Tine sa nakagawiang heteroseksuwalidad upang malimot si Sarawat. Kasama ang mga kaibigan, mag-aasta siyang palikero.

Mahalagang tingnan kung paano inilalarawan sa palabas ang ganitong katauhan bilang baligho. Ang ganitong mapaminsalang pagkalalaki ang tinatakasan sa pantasya. Taliwas ang pag-uugaling ito sa malambing, mapagmahal, at mapagkalingang kalalakihan sa BL.

Kaya kahit saan man lumingon si Tine, at kahit sumilip pa siya sa largabista, mukha o katawan ni Sarawat ang lagi niyang nakikita. Susundan siya ng pangitain hanggang maiisip niyang muli ang kanilang unang halik. Sa tulong ulit ng mga kaibigan, maliliwanagan si Tine tungkol sa kanilang pinakaunang pagtatagpo. Kagaya ng nabanggit na, selos din ang dahilan kung bakit babalikan ni Sarawat si Tine nang makita niyang pinopormahan ito ng ibang lalaki.

Larawan 17. Ipinahahayag ni Sarawat ng pagtingin sa kabila ng pagpapaganggap. Mga screenshot mula sa ikaapat na episode ng 2gether the Series sa GMMTV YouTube

Channel. © GMMTV.

(17)

Larawan 18. Maghahanap ng mga babae sina Tine at kaniyang mga kaibigan. Subalit si Sarawat ang nakikita niya sa kabilang dulo ng mga lente. Mga screenshot mula sa

ikapitong episode ng 2gether the Series sa GMMTV YouTube Channel. © GMMTV.

Kaharap na ang isa’t isa, aaminin ni Sarawat ang lahat—pati ang kaniyang pag- aalangan sa kanilang ginagawa. Saan siya pupulutin kapag tapos na ang palabas at handa nang maghanap ng babaeng karelasyon si Tine? Ngunit hindi niya pa rin magawang tanggihan si Tine.

“Sa tingin mo ikaw lang ba ang nahihirapan?” sumbat naman ni Tine.

Dito na matutuklasan ni Sarawat ang kaniyang pag-asa. Uulitin niya ang mga binitiwang kataga kani-kanina lamang, ngunit bibigyan niya ng kasiguruhan si Tine. Gusto mo bang subukan? Subukang kilalanin ang isa’t isa? Mula sa patong-patong na pagtatanghal ng damdamin, manliligaw na nang totohanan Si Sarawat. Hindi na siya magnanakaw lamang ng lambing.

Kinalaunan, nang siya na ang kailangang kumanta sa entablado, kabado at sintunado si Tine. Dati na niyang inilahad ang kabiguan niyang makahanap ng kasintahan sa mga babaeng nakasama niya. Nang magkaroon na siya ng lakas ng loob upang kumanta at tumugtog sa harap ng madla, hindi niya natatamaan ang tamang himig. Dadating si Sarawat kahit na nakatungkod ito. Sasabayan niya Tine sa pagkanta, hanggang sa sumasabay na ang lahat sa pag-awit. Biglang mapuputol ang lahat nang sumigaw ang isa sa mga kaibigan ni Sarawat na sagutin na ni Tine ang nanliligaw sa kaniya, hanggang sa si Sarawat na mismo ang magtatanong nito, sa harap ng maraming tao, kung puwede na ba siyang maging kasintahan ni Tine.

Larawan 19. Manliligaw na nang totohanan si Sarawat. Mga screenshot mula sa ikapitong episode ng 2gether the Series sa GMMTV YouTube Channel. © GMMTV.

Bago ang tagpo kung saan sila’y magiging magkasintahan, haharapin ang kasukalan ng iba’t ibang anyo ng pagtatanghal. Sa likod ng entablado, magtatanong si Tine kung palabas lamang ang lahat. Magdadalawang-isip na sasagot si Sarawat. Maiiyak si Tine—hudyat ng kaniyang pinagdadaanang pagbabago—dahil hindi nga niya naihandog nang maayos kay

(18)

Sarawat ang kaniyang awit. Nasa mga luha ni Tine ang kasagutang hinihiling ni Sarawat.

Kaniya nang nasaksihan ang pagkukusang-loob ni Tine, wala man ito sa tono at hindi hiyang sa entablado. Sasabihin ni Sarawat na may pagkakataon pa si Tine na baguhin ang kinahinatnan ng kaniyang pagganap—sa pagsagot kay Sarawat. Nagsasabi na siya ng totoo. Hindi na ito palabas.

Sasagutin ni Tine si Sarawat bilang kasintahan, at naaayon sa nakasanayan nang pagpapahiwatig, isusulat niya ang tugon sa isang bote, na tila angkop na talinghaga ng mga damdaming ngayo’y binubuksan at pinapalaya.

Larawan 20. “Palabas lang lahat ‘yon?” tanong ni Tine kay Sarawat. Screenshot mula sa ikasampung episode ng 2gether the Series sa GMMTV YouTube Channel. © GMMTV.

6

May mga eksena na tila atas na sa BL: ang mga eksena ng pagkalinga. Bibigyan ni Sarawat ng pagkain kay Tine. Tatanggalin niya ang labis na make-up ni Tine. Lalabhan ni Tine ang kamiseta ni Sarawat. Tutulungan ni Sarawat ang lasing na si Tine upang makauwi sa bahay nito. Gagamutin ni Tine ang sugat ni Sarawat. Babalutin ni Sarawat ang galos sa mga daliri ni Tine mula sa paggigitara. Bibilhan ni Sarawat ng gamot ang di-mapakaling sikmura ni Tine. Babantayan sa ospital ni Tine si Sarawat matapos itong masaktan sa maruming paglalaro ng mga kalaban sa futbol.

Sa likod ng mga eksena ng pagkalinga ang hangaring maranasan ang isang relasyon na mapag-alaga at puno ng malasakit. Anumang sugat na natamo, napapagaling ito sa kamay ng nagmamahal. Ngunit kasunod sa mga tagpo ng pagkalinga ang pabalik-balik na pagsasalarawan ng karahasan. Bubugbugin si Sarawat dahil lamang nagustuhan siya ng kasintahan ng ibang lalaki. Sa utos ni Mil, ang karibal ni Sarawat, mapapaaway silang dalawa ni Tine laban sa isang grupo ng mga estudyante.

Maaalalang sa Kiss Me Again, sinugod nina Rain at Mork si Pete at natigil lamang ang pananakit nang dumating si Kao, na humantong naman sa di-sinasadyang halik. Nangyari ito matapos ipinakita ang unang pagtatagpo nina Pete at Kao kung saan pinigil ni Kao ang

(19)

pambubugbog naman ni Pete kay Rain (Pluem Pongpisal). Sa mga susunod na eksena, sina Pete at Kao na mismo ang magsusuntukan. Sa Dark Blue Kiss, sina Mork at Sun ang mapapaaway.

Larawan 21. Hindi sinasadyang mahahalikan ni Pete (Tawan Vihokratana) si Kao (Thitipoom Techaapaikuhn). Screenshot mula sa unang episode ng Kiss Me Again (2018)

sa GMMTV YouTube Channel. © GMMTV.

Larawan 22. Ginagamot ni Knock (Pakorn Thanasrivanitchai) si Korn (Nattapol Diloknawarit). Screenshot mula sa ikapitong episode ng Together With Me the Series

(2017) sa TV Thunder Official YouTube Channel. © TV Thunder at LINE TV.

(20)

Larawan 23. Ginagamot ni Ae (Tanapon Sukumpantanasan) si Pete (Suppapong Udomkaewkanjana). Screenshot mula sa ikaapat na episode ng Love by Chance the Series

sa Studio Wabi Sabi YouTube Channel. © Studio Wabi Sabi Col., Ltd.

Makikita sa iba pang mga Thai BL ang katulad na mga eksena ng pambubugbog. Sa Together With Me the Series (2017), kinuyog sina Knock at Korn matapos itong iutos ng malupit na kasintahan ni Knock na si Plern Pleng. Sa Love by Chance the Series (2018), ilang beses na tinadyakan si Pete sa tiyan ng dating kasintahan nitong hinuhuthutan siya ng pera. Pinagsusuntok naman si Type ng karibal nitong si Lhong sa TharnType (2019) matapos naungkat ang masasamang gawain nito. Susundan ang lahat ng mga nabanggit na tagpo ng pagpapagaling ng mga sugat sa tulong ng mangingibig.

Larawan 24. Ginagamot ni Tharn (Suppasit Jongcheveevat) si Type (Kanawut Traipipattanapong). Screenshot mula sa ikalabindalawang episode ng TharnType the Series

(2019) mula sa LINE TV App, © One 31 at LINE TV.

(21)

Larawan 25. Ginagamot ni Sun (Supakorn Sriphotong) si Mork (Gawin Caskey).

Screenshot mula sa ikaanim na episode ng Dark Blue Kiss sa GMMTV YouTube Channel.

Sa halip na hustisya, laging nauuwi ang ganitong mga tagpo sa pagkalinga at paglalambing. Tila sinasabi ng mga BL serye na napapawi ng pag-ibig at lambing ang anumang karahasan. Gayundin, sa biglaang paglitaw ng dahas sa mga eksena, bihirang ipakita mismo ang pananakit. Higit na binibigyang-pansin ang mga sugat at pasang natamo. Madaling mapapagaling ang mga ito. Wala ring kinauukulang lalapitan upang imbestigahan ang pangyayari. Hindi na sila kailangan pa, o hindi kaya’y wala nang silbi.

Inaasahang mapapawi ng sinisinta ang lahat. Dito nakikita ang pantasya ng pagtanggi sa karahasan, isang bagay na sa totoong buhay ay laging hinaharap, pilit iniiwasan, at higit sa lahat, kinatatakutan. Samakatwid, ginagamit ng BL ang dahas bilang lunsaran ng lambing.⁴

Larawan 26. Ginagamot ni Sarawat si Tine. Screenshot mula sa ikasiyam na episode ng 2gether the Series sa GMMTV YouTube Channel. © GMMTV.

4 Ayon nga sa Amerikanong manunulat na si Joyce Carol Oates, “Without tenderness there can be no actual violence, without violence no possibility of tenderness.” (51)

(22)

Larawan 27. Nilalambing ni Sarawat si Tine matapos siyang mabugbog. Screenshot mula sa ikawalong episode ng ng 2gether the Series sa GMMTV YouTube Channel. © GMMTV.

7

Sa BL, ang lambingan ay nakakahawa. Hindi sapat na ang dalawang bida lamang ang nagkakamabutihan. Dadapo ang lambing sa ibang mga tauhan, anuman ang kanilang oryentasyong seksuwal, ngunit malamang sila’y parehong mga lalaki rin. May taglay ring kakaibang epekto ang paglaganap ng giliw sa mga pangalawang tauhan. Sinusuhayan nito ang isang espasyo kung saan posibleng magmahalan ang kahit sinumang lalaki sa kuwento. Nagiging pangkaraniwan ang pagnanasang queer.

Bago man lubos na maglayag ang relasyon nina Sarawat at Tine, magkakaroon ng maliliit na pagsubok. Nagsisilbing hamon sa relasyon nina Sarawat at Tine si Mil (Sattabut Laedeke). Subalit hihigupin si Mil palayo ng isang alimpuyo ng lambing—si Phukong (Thanatsaran Samthonglai), ang nakababatang kapatid ni Sarawat. Darating naman sa eksena ang kuya ni Tine na si Type (Jirakit Kuariyakul) upang siyasatin at hamunin si Sarawat bilang kasintahan ng kapatid. Subalit hihilain si Type ng pagsuyo ni Man (Chinnarat Siriphongchawalit), isa sa matalik na kaibigan ni Sarawat. Maging si Green ay mabubunyag din bilang kasintahan pala ni Dim (Sivakorn Lertchoochot) na kanilang kasama rin sa music club.

Larawan 28. Magkakamabutihan din sina Tin (Phiravich Attachitsataporn) (kanan) at Can (Rathavit Kijworalak) (kaliwa). Screenshot mula sa ikalabindalawang episode ng Love by Chance the Series sa Studio Wabi Sabi YouTube Channel. © Studio Wabi Sabi Col., Ltd.

(23)

Larawan 29. Magkakamabutihan din sina Saifah (Karn Kritsanaphan) (kaliwa) at Zon (Sittichok Pueakpoolpool) (kanan). Screenshot mula sa ikaapat na episode ng Why R U?

the Series (2020) sa LINE TV App. © One 31 at LINE TV.

Sa huling mga sandali sa pinakahuling kabanata ng serye, di-sinasadyang natisod naman sina Pear (Pattranite Limpatiyakorn) at Boss (Chanagun Arpornsutinan) sa isa’t isa, ang natatanging heteroseksuwal na pares na tila sipi ng unang pagkikita ni Sarawat at Tine. Sa kisapmata na tagpong ito makikita ang pangingikli ng lambingang heteroseksuwal, isang pagbabaligtad sa nakagawian, sa harap ng mga lalaking nagmamahalan.

Sa dalawang nalalabing kabanata, darating ang pinakamalaking hamon: ang babaeng unang minahal ni Sarawat na si Pam (Sarocha Burin).⁵ Gaya ng inaasahan, babaling si Sarawat sa musika upang mabawi ang loob ni Tine. Gagawa siya ng kantang hindi lamang handog kundi ipinamagat sa kaniyang iniibig.

Larawan 30. Hihingin muli ni Sarawat ang tiwala ni Tine. Screenshot mula sa ikawalong episode ng ng 2gether the Series sa GMMTV YouTube Channel. © GMMTV.

5 Maituturing na kahinaan ang muling pagtalaga ng isang babae bilang tauhan na hahamon sa relasyon nina Tine at Sarawat.

(24)

8

Dahil nga ito ay hango sa yaoi, nakatuon ang genre sa paghubog sa pantasya ng mga kababaihan. Bago pa maging isang seryeng pantelebisyon na ang pinupuntiryang manonood ay mga kababaihan din, isinulat ng mga kababaihan ang karamihan sa mga nobelang wai para sa kapwa nila mga babae.⁶ Dahil mga lalaki ang bida, may nangyayaring pagbubukodsa imahen ng babae mula sa mga nag-iibigang tauhan. Kapuna-puna naman ang pagtalaga sa babae bilang kontrabida, o sa kabilang banda’y inaasahang katuwang ng mga bida. Maaaring masilip sa pantasyang ito ang pagnanais sa pagmamahal na nakaaalpas sa anumang obligasyon sa lipunan, ang pag-ibig ng dalawang magkapantay, na siyang pinagkakait sa maraming kababaihan. Malamang, kaaya-aya ring pagmasdan ang di-pangkaraniwang tagpo ng dalawang lalaking hinahamok ang kanilang mga damdamin.

Kinatha ang mga lalaking tauhan upang sumalok sa lawa ng pagnanasa ng mga heteroseksuwal na kababaihan. Hindi sila basta-basta mga lalaki lamang. Laging makisig, matipuno, makikinis, at mapupusyaw ang kutis—mga lalaking may taglay na mataas na kapital ng kagandahan. Hindi rin sigurado sa kanilang kasarian ang karamihan sa mga tauhan; alam lamang nila na sila’y may nararamdaman para sa isang lalaki—at sa isang lalaki lamang. Ani nga ni Kongpob sa SOTUS the Series: “Hindi ako nagkakagusto sa mga lalaki, si Arthit ang gusto ko.”

Larawan 31. Magsisilbing hadlang si Mint (Juthapich Indrajundra) kina Pete at Kao, lalo na nang masaksihan nito ang kanilang paghahalikan. Screenshot mula sa ikalabindalawang

episode ng Kiss Me Again sa GMMTV YouTube Channel. © GMMTV.

6 Mapapansin ang malaking pagkakaiba ng BL sa Pilipinas kumpara sa BL sa Thailand: ang Filipino BL ay hindi hango sa nobela, ang dahilan kung bakit hindi gaano mahigpit na nakatali ang mga palabas sa ilang nakagawiang pagsasalaysay na makikita sa Thai BL. Mahalagang maitala sa ibang pag-aaral ang mga namanang katangiang ito ng Filipino BL sa tradisyon ng pagsasalaysay ng telebisyon at pelikula sa Pilipinas, lalo na’t lumilitaw ang BL mula sa isang industriya na nagpapalabas ng napakaraming pelikula tungkol sa buhay at karanasan ng mga miyembro ng LGBTQIA+. Ayon sa makata at kritikong si Louie Jon Sanchez (@ljsanchezph), ang pagbibigay-tuon ng kuwento halimbawa ng Gameboys sa pamilya ang nag-uugnay dito sa tradisyon ng teleserye.

(25)

Dahil sa paglawak ng saklaw nito ng ginawang palabas ang mga nobelang wai, naulinigan ng mga aktuwal na lalaking nagkakagusto sa kapwa lalaki ang awit ng BL.⁷ Dito na pumapasok ang mga manonood na queer o miyembro ng LGBTQIA+. Kung may mga tauhan mang queer na agad na natutukoy sa BL, kadalasan sila’y karikatura, katawa-tawa, o hindi lubhang mahalaga. Minsan lamang nangyayari na ang isa sa mga pangunahing tauhan ay lantarang nagkakagusto sa kapwa lalaki, o hindi kaya’y angkinin ang pagkakakilanlan bilang isang ke, na siyang salin sa Thai ng kanluraning salitang “gay.”⁸

Larawan 32. Si Yiwha (Pimnitchakun Bumrungkit) ang palaging inaasahang sasagip sa mga bidang nagkakalabuan. Screenshot mula sa ikalabing-isang episode ng Together With Me the Series (2017) sa TV Thunder Official YouTube Channel. © TV Thunder at LINE TV.

Makitid man ang ipinapakita nitong imahen ng hayagang kabaklaan, paraan din ito ng pagbubukod sa kanila: hindi sila katulad ng mga bida. Pantasya ulit ito hinggil sa kadalisayan ng pag-ibig na lampas sa kasarian. Hindi pangunahing layunin ng harayang ito ang pagwasto ng mga paniniwala o ng politika. Mas binibigyang-pansin ang paglalarawan ng pagkabusilak o ang idealisasyon ng homoerotikong tambalan. Lumilitaw rin ang pagbubukod ng sarili sa pantasya nito. Hindi ako o ang kagaya ko ang nilalambing.

7 Dito nanggagaling ang ilang mga Pilipinong tagalikha ng BL. Bukod sa pagtataguyod ng genre, binibigyang-pansin ang suliraning panlipunan ng mga lalaking magkarelasyon. Sa maikling panahon, nasaksihan ng mga tagalikha ang pagtangkilik ng mga manonood sa Thai BL, kasali na dito ang ilang mga hinaing na nakapaskil sa social media. Mabilis ang tugon ng mga prodyuser, direktor, at manunulat. Tatlong programa agad ang inilunsad sa YouTube mula Mayo 22 hanggang Hunyo 24, 2020: ang Hello Stranger, sa direksiyon ni Petersen Vargas; Sakristan, sa direksiyon ni Daryll Yap; at Gameboys, sa direksiyon ni Ivan Andrew Payawal.

8 Makikita ang mas sensitibong paglalarawan ng pagiging ke sa Dark Blue Kiss at sa ilang tagpo sa TharnType the Series at Love by Chance the Series. Ngunit nasa labas ng BL o wai ang pinakaprogresibong pagtalakay tungkol sa mga karanasan ng mga mga ke at iba pang LGBTQIA+

sa Thailand, tulad ng seryeng Gay OK Bangkok (2016) at ang karugtong nitong Gay OK Bangkok 2 (2017), na kapwa sa direksiyon ni Tidakorn Pookaothong. Makikita naman ang positibong imahen ng mga kababaihan—parehong cis at trans—at mga tauhang bisexual sa 3 Will Be Free (2019), sa direksiyon muli ni Tidakorn Pookaothong.

(26)

9

Marahil ay dahil sa mga nakitang pag-iingat ng mga naunang serye, may makikita nang kaunting pagpapabuti sa 2gether the Series. Matutunghayan ito sa pagganap ni Vachirawit Chivaaree. Magtatanong si Sarawat kung hindi ba maganda ang humahabol kay Tine. “Lalaki ang bumubuntot sa akin,” sagot ni Tine. “Sa babae lang ako may gusto.”

Biglang mapapatigil si Sarawat. Sa isang iglap makikita sa mukha niya ang pagkabigo at panghihinayang, ngunit agad naman niyang sasabihan si Tine, “Ano naman ang mali doon?” Mahusay na ipinahiwatig ni Vachirawit Chivaaree ang kumukulong pagnanais at pag-aalangan ni Sarawat bilang isang tauhang nag-iingat sa harap ng pagtanggi ng sa tingin niya ay heteroseksuwal na lalaki.

Kung isasaalang-alang bilang manonood ang lalaking nagkakagusto sa lalaki, may galimgim sa panonood ng ilang Thai BL. Tila nakikinig ang manonood sa isang awit na handog para sa iba. Nakikita niya ang kagaya, ngunit hindi naman pinapangalanan ang kanilang pagkakakilanlan upang maidaong ito sa progresibong pananaw ukol sa karapatan. Dagdag pa, walang ibang karanasan o kaganapan sa gulang na isinalarawan.

Ang pag-iibigan ay laging bata pa.

Larawan 33. Nag-iingat si Sarawat sa harap ng pagtanggi sa kaniya ni Tine. Mga screenshot mula sa ikaapat na episode ng 2gether the Series sa GMMTV YouTube Channel. © GMMTV.

(27)

Gayumpaman, pinagkukunan pa rin ito ng galak at pag-asa sapagkat bihirang masilayan ang ganitong relasyon sa totoong buhay na hitik sa diskursong heteroseksuwal kung saan ang pagnanasa lagi ng mga tinatawag na tunay na lalaki ang siyang nakaaangat. Dahil mga babae ang lumikha ng mga akda, mahalagang tingnan kung paano sa mga kuwentong ito magkapantay ang dalawang lalaki sa mata ng lipunan.

Ayon sa isang masugid na tagahanga at mag-aaral ng BL, higit na kapana-panabik sa mga babaeng manunulat at mambabasa ang pagbabago at pag-unlad ng mga lalaking tauhan. Para sa kanila, nakatutuwang makita ang dalawang lalaking dumadaan sa kung anong mga pagsubok upang matuklasan ang kanilang tunay na seksuwalidad. Tanda ang pantasyang ito ng pagkayamot sa mga nakagawiang pananaw sa kasarian sa lipunan (@BLLoversLink).

Kung titingnan naman ang mga unang reaksiyong nalimbag tungkol sa 2gether the Series at iba pang Thai BL, laging binabanggit ng mga nakatatandang nakapanood ang pagbabalik-tanaw sa kanilang pagkabata kung saan hindi itinuturing na normal ang pagmamahalang matutunghayan sa BL (Poblador). Nakikilala ng mga lalaking queer ang kanilang sarili kina Tine at Sarawat, lalo na sa pakikinig nila sa himig na sila lamang ang nakakarinig (Smith). Dati nang may nakapag-aral kung paano malikhaing binabasa bilang mapagpalayang teksto ang BL ng isang grupo ng mga tagahanga sa Pilipinas (Baudinette 113). Dito tila nagiging pagwawasto ang panonood ng BL sa kilig na ipinagkait.

10

Sa 2gether the Series, kung saan lumilitaw ang mga tauhan sa eksena na parang kanta, tila nakikinig ang manonood sa musika gamit ang mga mata. Hindi nagkataon lamang na tampok ang mga eksena ng pag-aalay ng awit sa dalawa sa pinakasikat na Thai BL—ang TharnType the Series at 2gether the Series. Mas binibigyang-halaga ang mga tagpong may lambingan higit pa sa kapani-paniwalang salaysay.

Kaugnay nito, maihahambing ang panonood ng BL sa panonood ng opera o musikal.

Mahalaga ang pag-awit at pagpalo sa nararapat na himig at kataimtiman ng emosyon.

Kaya hindi rin naging balakid para sa mga maraming manonood na nasa wikang Thai ang mga palabas. Kailangan lamang nito ng mga subtitle upang masundan ang kuwento.

Sa kabilang banda, naging tanda naman ng katanyagan ng BL serye ang pagsasalin sa Filipino ng 2gether the Series matapos bilhin ng ABS-CBN at Dreamscape Entertainment ang broadcast rights nito mula sa GMMTV ng Thailand. Bilang publisidad para sa paglunsad ng Tagalog dubbing ng 2gether the Series sa iWant TV na streaming platform ng ABS-CBN, kinanta ni Chiva-aree ang “With a Smile” ng Eraserheads. Sumunod naman ang paglabas ng limang karagdagang episode sa Still2gether (2020), sa direksiyon ni Noppharnach Chaiwimol.

Nang ipinalabas ang unang kabanata ng Still2Gether noong ika-14 ng Agosto 2020, nagulat ang maraming tagahanga dahil hindi nila ito mapanood sa YouTube Channel ng GMTTV. Mapipilitan silang manood sa iWant TV kung saan hindi ang mga boses nina Bright at Win ang ginamit para kina Sarawat at Tine. Malungkot na idinulog sa isang post ng Win Metawin Philippines Facebook Group ang kanilang hinaing sa mga kapwa tagahanga. Kanilang sinisi ang kawalan ng pagpipilian sa tingin nila’y kasunduan ng GMMTV at ABS-CBN na eksklusibong mapapanood ang mga bagong episode sa Pilipinas sa iWant TV. Mayroong 1,878 reactions, 526 comments, at 1,794 shares ang post.

(28)

Naging maugong din sa Twitter ang isyu. Ang tweet na ito ni @sky_cajes ang lumalagom sa maraming hinaing: “Maganda din naman ang dubbing Still2gether […] kaso mas feel namin na marinig yung boses nila kasi iba talaga ang nabibigay sa series pag voice talaga nila ang napakikinggan.” Sa susunod na mga oras matapos naglabasan ang iba pang mga post, masusulyapan ang pangkolektibong potensiyal ng BL fandom.

Hawak man ng mga malalaking kompanya ang paggawa at pagpapalabas ng BL, malaking bahagi pa rin ang tinig ng madla sa pagtaguyod ng mga palabas. Kahit na pinuna ng ibang manonood ang pag-angal ng marami sa di-umano’y mababang pagtingin nila sa wikang Filipino, idiniin ng maraming tagahanga na hindi tungkol sa wika ang isyu. Mas gusto ng nakararami na marinig pa rin ang tinig nina Bright at Win bilang Sarawat at Tine. Mahalagang masilayan ang mga aktor, na siya namang nagiging idolo sa tunay na buhay, at marinig din ang kanilang totoong boses. Tinig ang lalong bumubuo sa pantasya.

Mas kapani-paniwala ang mga emosyon na ipinapahayag sa kanilang sariling wika, na siya namang binibigyang-laman ng kanilang mga tinig.

Larawan 34. Pagkatapos ng lahat ng kanilang pinagdaanan, mag-aalay ng awit si Tharn.

Dahil na rin sa banta ng pamimirita, pag-boycott, at paggamit ng virtual private network (VPN) software, nagpasya ang ABS CBN na magpalabas din ng bersiyong may subtitles upang mapanatili ang tinig ng mga aktor (Lopez).

Una nang nasaksihan ng mundo kung paano ipagtanggol ng mga tagahanga ng BL ang kanilang idolo. Matatandaang inulan ng batikos si Chivaaree sa kaniyang Instagram galing sa mga taga-China matapos niyang i-retweet ang isang larawang tumutukoy sa Hong Kong bilang isang bansa. Hindi pa nasiyahan, dinamay pa ng mga ito ang kasintahan ni Chivaaree sa totoong buhay nang naungkat ang isang komento nitong nagsasabing siya raw ay mukhang “Taiwanese girl” sa halip na “Chinese girl” (Bernal).

(29)

Larawan 35. Kakantang muli si Sarawat upang mabawi ang loob ni Tine. Screenshot mula sa ikalabintatlong episode ng ng 2gether the Series sa GMMTV YouTube Channel.

Gamit ang hashtag na #MilkTeaAlliance, pinataob ng mga tagahanga mula sa iba’t ibang bansa ang mga troll na pinakawalan umano ng gobyerno ng China. Hindi rin umubra ang pandadaot ng mga trolls sa monarkiya ng Thailand dahil ang mga mamamayan nito mismo ang nauna nang bumatikos sa sarili nilang pamahalaan. Binubuo ang Milk Tea Alliance ng mga netizen mula Hong Kong, Taiwan, at Thailand dahil sa kanilang parehong adhikaing labanan ang nakikita nilang pandudusta ng China, at sa kaso ng Taiwan at Hong Kong, naging ekspresyon din ito ng kanilang pakikipaglaban para sa kanilang sariling pagkakakilanlan. Magiging mahalagang hanguan ng pagkakaisa ng mga kabataan sa ibang bansa ang alyansang ito sa harap ng iba’t iba ring kilos protesta sa buong mundo (Barron).

11

Sumiklab ang BL fandom sa Pilipinas dahil sa mga akdang galing Thailand, isang bansa na may kasaysayan din ng politikal na karahasan (Anderson 185) at pagpaslang ng mga aktibistang estudyante, pesanteng lider, unyonista, mamamahayag at maging mga hinihinalang sangkot sa ipinagbabawal na gamot (Cumming-Bruce).

Nanlilisik sa Thai BL ang isang paglalaktaw, isang kawalan na nagmumulto. Malayo man sa hangarin ng mga palabas, ngunit dahil na rin sa paulit-ulit na paggamit ng mga pook na ito sa mga eksena, hindi maiiwasang may gunitain ang manonood na may kaunting nalalaman tungkol sa kasaysayan ng Thailand. Nagpapaalala ang mga espasyo ng unibersidad sa pagkilos ng mga estudyante laban sa diktadurya, partikular na ang nangyaring masaker sa Thammasat University noong 1976 (Handley 236).

Bukod sa usaping estetika, mahirap makahanap ng mapangahas na impresaryo na maglalaan ng pondo para sa ganitong palabas na may paksang maselan at politikal, lalo na kung isaalang-alang ang posisyon ng monarkiya sa bansa at ang malupit na batas laban sa pagpuna sa hari.

(30)

Mas lalo itong naging kapuna-puna nang umusbong ang panibagong kilos protesta na pinamumunuan muli ng mga mag-aaral sa taong 2020 (Strangio). Habang patuloy na sumisikat ang Thai BL sa iba’t ibang bahagi ng mundo, nasasaksihan naman ang pakikibaka ng mga kabataang Thai laban sa diktadurya at mapaniil na pamahalaan. Higit pa, nagaganap ang lahat ng ito habang patuloy na dinaranas ang pandaigdigang pandemya.

12

Kung titingnan ang kasalukuyang sitwasyon ng mga mamamayan sa Pilipinas, makikitang may puwang na napupunan ang lambing na dala ng BL.

Minumulto ang haraya ng kung ano ang laganap sa paligid: ang iba’t ibang anyo at hugis ng dahas. Kailangan lamang gunitain ang masalimuot na mga suliranin sa Pilipinas sa nakaraang mga taon bago pa man sumikat ang BL serye. Patuloy ang pandarahas ng estado at mga naghaharing-uri sa mamamayan mula pa noong panahon ng mga mananakop. Subalit namumukod-tangi ang talamak na karahasan ng estado sa kasalukuyang rehimen ni Rodrigo Duterte. Mula nang siya’y maluklok sa puwesto bilang ikalabing-anim na pangulo ng bansa, nasa mahigit kumulang 8,000 na ang napaslang na hinihinalang mga nagtutulak ng droga sa inilunsad na “war on drugs” ng kapulisan.

Ayon sa pinakahuling tala, dumadami pa ang bilang ng mga pinaslang kahit na sa gitna ng pandemyang COVID-19 (Robertson). Maliban pa dito ang pamamaslang sa mga aktibista, mga Lumad, at ibang pinaghihinalaang rebelde. Maituturing namang dahas ng sistema ang pagpapatupad ng Anti-Terror Law (Batac). Napupuno rin ng karahasan ang pananalita ng pangulo, mula pagmamalaking siya’y nakapatay na ng tao, hanggang sa pag-utos nito sa mga sundalong barilin ang mga babaeng rebelde sa kanilang ari (Cepeda).

Dahil sa lockdown, mas lalong lumubha ang pakiramdam ng pagkakatali sa isang pamahalaan na laging bukambibig ang pagpaslang. Sa militarisadong tugon ng gobyerno sa pandemya, malinaw kung paano ginagamit ang dahas upang mapasunod ang mga mamamayan sa kagustuhan ng mga naghahari. Ang mga manonood na tumatangkilik sa BL ay siya ring mga manonood na labis nang nakasaksi sa mga imahen ng murang katawang sinira ng drug war at iba pang karahasan ng estado.

Hindi mahirap isipin na ito ang pagkabatid na isinasantabi ng mga manonood habang kinikilig sa mga eksena, katulad na lamang ng pag-aaruga ni Sarawat at Tine sa isa’t isa matapos silang mapaaway. Sa halip na mga patay na katawang pinagpatong-patong sa hapag ng morgue, pinapanood nila sina Sarawat at Tine na nagsusumiksik sa maliit na sopa.

Nabanggit naman sa ibang pag-aaral ang bisa ng alaala sa pagpapayabong sa katanyagan ng Thai BL (Prasannam 81). Makikita ang paggamit ng alaala sa iba’t ibang aspekto sa 2gether the Series, mula balangkas hanggang pagpili nito ng mga tugtugin na maiuugnay sa awtor ng nobela. Nakasalalay rin sa alaala ng kanilang unang pagtatagpo ang pagganyak ni Sarawat upang mapaibig si Tine. Bilang karagdagan, binuo ni JittiRain ang kuwento mula sa mga kanta ng Scrubb, isang indie pop band na mahigit isang dekada nang tumutugtog. Galing sa mga nakaraang album ang mga kantang itinampok sa 2gether the Series na bukod sa dala ang tunog ng nakalipas na dekada, nakapupukaw rin ng panglaw (Poomsawai).

Bukod sa mga imaheng panandaliang pumapawi sa ligalig ng dahas, lalong sumidhi ang bisa ng pagkasabik sa nakaraan nang ipinalabas ang 2gether the Series sa panahon ng lockdown. Sa palabas, nakagagalaw nang malaya ang mga tauhan. Hindi nila kinakailangang

(31)

takpan ang kanilang mukha o dumistansiya mula sa ibang tao. Malaya silang nag-aasaran, naglalambingan. Nagagawa nilang humagod, yumakap, humalik—mga gawaing ligtas na nagagawa ng lahat bago kumalat ang COVID-19. Pinaaalala ng palabas kung paano tayo bago pa man hinadlangan ng pandemya.

Sa Pilipinas, patuloy na tumataas ang bilang ng mga bagong kaso ng COVID-19. Mahigit isang porsiyento lamang ang kabuoang kaso ng COVID-19 sa Thailand kung ikukumpara sa Pilipinas, na sa pagsulat ng sanaysay na ito ay may lumampas na sa 400,000 naitalang kaso (“COVID-19 pandemic: Latest situation in the Philippines – November 2020”).

Kinakaharap din ng bansa ang suliranin ng kalupitan ng estado sa pagsasabatas ng Anti- Terror Law na ayon sa mga kritiko ay maaaring gamitin upang patahimikin ang mga hindi sumasang-ayon sa mga namamalakad.

Gayunman, kaakibat ng pananabik para sa lambing ang paghahangad para sa kaligtasan at kalayaan. Sa gitna ng mga malubhang kalagayang ito napupukaw ang mapagpalayang ulirat ng mga manonood. Sa ganitong paraan, maaaring kahigin ang pananabik sa nakaraan upang ilantad ang totong mukha nito: ang paghahangad sa hinaharap. Nais ng lahat na mabuhay pa rin sa kabila ng lalong lumalalang sitwasyon sa bansa. Tinutunghayan ng mga manonood sa Thai BL ang isang pangitain na kailangang ipaglaban—ang umibig nang malaya.

13

Pinaigting ng kasalukuyang kalagayan ng bansa ang biglang pagyakap ng maraming manonood sa imahen ng dalawang lalaking nag-iibigan. Pumatok ang mga palabas na ito sa panahon kung kailan nanghihilakbot ang mga tao sa banta ng sakit at kamatayan, hindi lamang ng sarili ngunit lalo na ng mga mahal sa buhay.

Makikita sa mga pangyayaring nabanggit ang pangako ng fandom. Kung titingnan ang ilang mga naisulat kamakailan tungkol sa mga BL serye, gaya ng mga rebyu at personal na sanaysay, makikita ang pagtingin sa BL bilang bagay na pinag-iigiban ng pag-asa, isang malugod na pangitain ng hinaharap.

Matutunghayan sa mga palabas ang kalinga at masayang paglutas sa suliranin ng mga tauhang mahal ang isa’t isa. Sa kabila ng mga bagabag na pansamantalang napapawi ng pagtatanghal ng lambing, may kakayahan ang fandom na mag-organisa at makabuo ng pakikiisa sa mga kapwa tagahanga saan man sa mundo. Hindi malayong asahan ang mga ito sa totoong buhay, lalo na sa makahulugang paninindigan sa kung ano ang nararapat at makatarungan: ang paglaya mula sa sobenismo at maging sa pasismo, sa dahas na palaging namamagitan sa matiwasay na pamumuhay ng mga nag-iibigan.

Pagkatapos ang paglutang-lutang sa mga tagpong may kilig, lalapag ang manonood sa lupa. May agwat ang mga palabas sa realidad na kinakaharap. Dito nabubuo ang gamit ng isang haraya ng lambing: ang masilayan kung ano ang maaari. Nasa manonood pa rin ang pag-angkin ng mga pangitaing ito sa hinaharap.

(32)

Mga Sanggunian

Anderson, Benedict. “Murder and Progress in Modern Siam.” The Spectre of Comparisons:

Nationalism, Southeast Asia, and the World. Manila: Ateneo de Manila University Press, 2004. 174-191.

Batac, Marc. “The Philippines’ anti-terror bill is poised to cause more terror.” Aljazeera, 25 Hunyo 2020, https://www.aljazeera.com/opinions/2020/6/25/the-philippines- anti-terror-bill-is-poised-to-cause-more-terror/. Binuksan 15 Nobyembre 2020.

Barron, Laignee. “‘We Share the Ideals of Democracy.’ How the Milk Tea Alliance Is Brewing Solidarity Among Activists in Asia and Beyond.” Time, 22 Oktubre 2020, https://time .com/5904114/milk-tea-alliance/. Binuksan 15 Nobyembre 2020.

Baudinette, Thomas. “Creative Misreadings of ‘Thai BL’ by a Filipino Fan Community:

Dislocating Knowledge Production in Transnational Queer Fandoms Through Aspiration Consumption.” Mechademia: Second Arc, tomo 13, blg. 1, 101-118, https://www.jstor .org/stable/10.5749/mech.13.1.0101. Binuksan 03 Nobyembre 2020.

Baytan, Roland. “Gay and Lesbian Cinema: 1954-2014.” Cultural Center of the Philippines Encyclopedia of Philippine Art. Ikalawang ed., tomo 6: Film, pat. Nicanor G. Tiongson at Clodualdo del Mundo Jr.. Maynila: Cultural Center of the Philippines at Office of the Chancellor, University of the Philippines Diliman. 74-79.

Bernal, Gabriela. “The Milk Tea Alliance: How Thailand, Taiwan, and Hong Kong are supporting each other’s fight for democracy.” FORSEA, 20 Agosto 2020, https://forsea .co/the-milk-tea-alliance-how-thailand-taiwan-and-hong-kong-are- supporting-each-others-fight-for-democracy/. Binuksan 24 Oktubre 2020.

@BLLoversLink. “BL series and movies may have different hallmark characteristics depending on the Asian country they’re made in but whatever their origin [sic] they’ve done what 100 years of feminist activism never quite managed to do—make gender equality sexy.” Twitter, 22 Enero 2020, 2:12 n.u., https://twitter.com/BLLoversLink/

status /1219684222 635560960?s=20.

Cantor, Olivia. “My Husband’s Lover.” Cultural Center of the Philippines Encyclopedia of Philippine Art. Ikalawang ed., tomo 10: Broadcast Arts, ed. Nicanor G. Tiongson, Elizabeth I. Enriquez, at Eulalio R. Guieb III. Maynila: Cultural Center of the Philippines at Office of the Chancellor, University of the Philippines Diliman. 424- 426.

Cepeda, Cody. “President Duterte slammed by writers, activists for ‘shoot in the vagina’

statement.” Inquirer, 12 Pebrero 2018, https://newsinfo.inquirer.net/968081/

president-duterte-slammed-by-writers-activists-for-shoot-in-the-vagina-statement.

Binuksan 15 Nobyembre 2020.

“COVID-19 pandemic: Latest situation in the Philippines – November 2020.” Rappler, 15 Nobyembre 2020, https://www.rappler.com/nation/covid-19-updates-philippines- november-2020. Binuksan 15 Nobyembre 2020.

(33)

Cumming-Bruce, Nick. “’Hit squad killings’ stain Thai drug war.” Guardian, 2 Marso 2003, https://www.theguardian.com/world/2003/mar/02/thailand. Binuksan 15 Nobyembre 2020.

“Free Shipping: All Aboard.” The Shippers, 28 Setyembre 2020, https://open.spotify.com /episode/5EwFH9S5UY9WxZLBxojUIX?si=-o50DZg-RiuTrLfaJ_n3Pw

Handley, Paul M. “Royal Vigilantism and Massacre, 1974-76.” The King Never Smiles:

A Biography of Thailand’s Bhumibol Adulyadej. New Haven at London: Yale University Press, 2006. 214-237.

James, Jamie. “Boys in Love.” The New Yorker, 8 Enero 2016, https://www.newyorker .com/

culture/culture-desk/boys-in-love. Binuksan 8 Hunyo 2020 JittiRain. 2gether vol. 1. Bangkok: Jamsai Publishing at JittiRain, 2017.

___ . 2gether vol. 2 Bangkok: Jamsai Publishing at JittiRain, 2017.

@ljsanchezph. “Lalo pang napaibig sa atin ang mga kabataang mangingibig sapagkat mabubuting anak sa mga magulang, mga kapatid sa kanilang kapatid. Nagsateleserye ang BL dahil itinanim ang kuwento sa konteksto ng pamilya.” Twitter, 6 October 2020, 9:08 p.m., https://twitter.com/ljsanchezph/status/1313466140065062913.

Lopez, Jacinda A. “Yup, We’ll Get To Watch Filipino Dubbed And English Subtitled Versions Of ‘(Still) 2gether’ On iWant.” Cosmopolitan, 19 Agosto 2020, https://www.cosmo.ph/entertainment/still-2gether-filipino-dubbed-english- subtitled-versions-iwant-a483-20200819. Binuksan 15 Nobyembre 2020.

Oates, Joyce Carol. “December 12, 1974.” The Journal of Joyce Carol Oates: 1978-1982.

New York: HarperCollins, 2007. 51.

Olanday, Dan. “Inside the world’s longest and strictest coronavirus lockdown in the Philippines.” Telegraph, 11 Hulyo 2020, https://www.telegraph.co.uk/global- health/science-and-disease/inside-worlds-longest-strictest-coronavirus-lockdown- philippines/. Binuksan 24 Oktubre 2020.

Poblador, Miguel. “Why the Thai BL show ‘2gether: The Series’ works.” Rappler, 23 Abril 2020, https://r3.rappler.com/entertainment/tv/258771-reasons-thai-series- 2gether-works. Binuksan 24 Oktubre 2020.

Poomsawai, Chanun. “In for the overkill.” Bangkok Post, 30 Setyembre 2012, https://www.bangkokpost.com/life/arts-and-entertainment/314741/in-for-the- overkill. Binuksan 4 Nobyembre 2020.

Prasannam, Natthanai. “The Yaoi Phenomenon in Thailand and Fan/Industry Interaction.”

Plaridel: A Philippine Journal of Communication, Media, and Society, tomo 16, blg. 2, Hulyo-Disyembre 2019, 63-89, http://www.plarideljournal.org/article/the- yaoi-phenomenon-in-thailand-and-fan-industry-interaction/. Binuksan 19 Hulyo 2020.

Robertson, Phil. “Another Spike in Philippines’ ‘Drug War’ Deaths.” Human Rights Watch, 28 Setyembre 2020, https://www.hrw.org/news/2020/09/28/another- spike-philippines-drug-war-deaths. Binuksan 15 Nobyembre 2020.

(34)

Sontag, Susan. “Imagination of Disaster.” Against Interpretation and Other Essays. New York: Picador, 1966. 209-225.

Smith, Chuck. “Why Philippine TV doesn’t have ‘Boys’ Love’ shows like ‘2gether:

The Series’.” CNN Philippines, 8 Abril 2020, https://cnnphilippines.com/life/

entertainment /television/2020/4/8/2gether-the-series-filipino-soaps.html?utm_

source=dlvr.it&utm_ medium=facebook. Binuksan 10 Oktubre 2020.

Strangio, Sebastian. “Defying State of Emergency, Thailand Student Protests Roll Onward,”

The Diplomat, 19 Oktubre 2020, https://thediplomat.com/2020/10/defying-state- of-emergency-thailand-student-protests-roll-onward/. Binuksan 7 Nobyembre 2020.

@sky_cajes. “Maganda din naman yung dubbing ng Still2gether tagalized version ehh [sic] kaso mas feel namin na marinig yung boses nila kasi iba talaga yung binibigay sa series pag voice talaga nila ang napapakinggan [sic] salamat sa tulong ng VPN hahaha [sic]” Twitter, 15 Agosto 2020, 3:17 n.h., https://twitter.com/sky_cajes / status/1294533554022395905?s=20.

Win Metawin Philippines. “WHY STILL 2GETHER PREMIER IS UNAVAILABLE IN [sic] YOUTUBE?” Facebook, 14 Agosto 2020, 11:43 n.g.,https://www.facebook.com /permalink.php?story_fbid=324231835663351&id=111325760287294. Binuksan 15 Nobyembre 2020.