Kabuhayan at Relihiyon ng Sinaunang Pilipino

Lipunan ng Sinaunang Pilipino III. Kabuhayan

a. Prehistorikong Panahon

Beyer’s Philippine Archaeology Chronology i. Paleolitiko (250 000 BC – 15 000BC)

1. Callao Man

 Natuklasan ng grupo ni Dr. Armand Mijares  Callao Cave sa Penablanca, Cagayan  Nabuhay 67,000 taon ang nakalilipas

 Bahagi ng buto ng paa na may pagkakahawig sa mga Aeta  May natagpuan ring mga buto ng hayop malapit rito  Maaring gumamit ng mga kawayan sa pangangaso 2. Lipuun Man / Taong Tabon

 fossil na bungo

 Tabon Cave, Lipuun Point, Western Palawan

 Namuhay sa pamamagitan ng pangangalap, pangangaso at paghuli ng isda

 Gumamit ng hand axes o adzes

Nabuo sa pamamagitan ng pagtapyas mula sa flint, quarts, o chalcedony nodule

 Sinasabing nakarating sa pamamagitan ng tulay na lupa  Sinundan ang mga hayop hanggang makarating sa

Pilipinas

Fossil ng mga hayop ay natagpuan sa Cagayan Valley at Pangasinan - Stegodon (elepante) - Rhinoceros - buffalo - usa - baboy-ramo - malalaking pagong  walang damit

 nanirahan sa mga kweba

 kinakain ng hilaw ang naipangaso 3. Aeta

 Microlithic

 Maliit at matatalas na obsidian o volcanic glass

 Matatagpuan ang mga batong ito sa Mt. Banahaw sa Luzon  Gumamit rin ng flint, agate, tektite, at glass

 Matutulis na talim na ginagamit sa pana at sumpit ii. Mesolitiko (20 000 BC – 5 000BC)

 Malalaki at magagaspang na kagamitang bato na nagmula sa mga batong ilog o river pebbles

 Matatagpuan sa Bataan, Rizal, at Bulacan

 Round, oval and kidney-shaped, ang magkabilang gilid ay magaspang

 Habinhian mula sa Indo-China  Sumatra type

iii. Neolitiko (5 000 BC – 500 BC) a. Early Neolithic

 batong magaspang ang pagkatapyas ng hawakan  pabilog o pakurba ang talim

 Nabuo sa pamamagitan ng pagkiskis ng bato sa isa’t-isa  Matatagpuan sa Bataan, sa Baras at Pililia, Rizal

 Ang mga tao ay nakarating sa pamamagitan ng bangka (naglaho na ang mga tulay na lupa) mula sa South China Sea

 Sinasabing dala nila ang pagtatanim ng halamang ugat gaya ng yam

b. Middle Neolithic

 Nagkaroon ng mga maliit na pagbabago sa kagamitang bato  Sinasabing maaring nagmula sa Hoifung Hongkong

 May mga iilan na hindi matatagpuan saan man kung kaya’t masasabi na sa Pilipinas unang nagmula

 Sinasabi na ang mga tao sa Pacific, Hawaii, at Silangang Polynesia ay nagmula sa Pilipinas

o May mga adze sa Polynesia na matatagpuan rin sa Pilipinas ngunit mas linang ang matatagpuan sa Pilipinas

o Ang gabi (taro sa Pacific) ay unang itinanim sa Pilipinas c. Late Neolithic

 Rectangular at trapezoidal na adzes

 Matigas at pinong mga bato na maingat na hinulma at pinakinis ng mabuti

 Ginamitan ng sawing at drilling

 Gawa sa jade at nephrite (nephrite mula sa Batangas at jade mula sa South China at IndoChina )

 Ang jade ay may mataas na halaga kung kaya’t kapag ito’y nababasag ay nililinang lang ito muli sa pamamagitan ng sawing  Ginamit sa paggawa ng sandata tulad ng talim ng sibat at mga

palamuti tulad ng beads. Ginamit rin sa paggawa ng bark cloth beater.

1. Indones A 2. Indones B

 Nagsimula ang agrikultura  Pagpapalayok

 Nagsimula ang permanenteng paninirahan iv. Bronze Age (800BC – 250BC)

 Nagsimula ang pagtatanim ng bigas at millet (ginagamit sa paggawa ng harina)

 Pag-aalaga ng mga baboy

 ang paggamit ng copper, bronze at iron

 ang copper ay minimina at nililinang sa Hilagang Luzon v. Pottery Culture (250BC – 300AD)

 11 na mga kweba sa Albay Gulf sa Albay at Sorsogon kung saan matatagpuan ang mga earthenware vessels

 Sa Bato Caves , natagpuan ang koleksyon ng mga burial jars, rectangular at trapezoidal na kagamitang bato , mga shell and stone utensils na tinatayang mula pa 91BC

 Sinasabing nagmula sa China at Japan (400-800AD) ngunit may natagpuan sa Pilipinas na mas matanda pa rito

 Lipuun, Palawan – Manunggul jar na ginamit bilang secondary burial jar

 Babuyan Islands – gumagamit ng isa pang jar bilang pangtakip at isinisilid sa mga stone cairns (tumpok ng mga bato)

 Masbate – ang mga takip ay gawa sa limestone  Calatagan, Batangas – infant jar burial

 Tagbanua ng Palawan – ginagamit ang mga ito bilang secondary burial o ang paglilipat ng mga buto o labi sa jar

 Ang grupo ng mga Sulod sa Panay ay ginagawa pa rin ito hanggang ngayon

b. Panahon bago ang Pananakop ng mga Kastila 1. Negrito

 Pandak, maitim, kulot ang buhok

 Inilarawan ni Beyer bilang isang primitive Australoid Sakai type  Aborigines ng Australia at Ainu ng Hilagang Japan

 Mga mangangaso na gumagamit ng microlithic tools gaya ng pana at sumpit

 Nakakagawa ng apoy sa pamamagitan ng pagkiskis ng dalawang patpat

 Nanirahan sa mga bahay na yari dahon ng niyog o saging na nakadikit o nakasandal sa malaking puno o sa mga sanga  Natutunan ang dry agriculture o kaingin

 Gumamit ng pinalambot na balat ng kahoy bilang damit

 Matatagpuan na ngayon sa Mindoro, Panay, Negros, Palawan at Mindanao

2. Indones a. Indones A

 5000 -6000 taon ang nakararaan

 Matangkad, balingkinitan, mas maputi kumpara sa ikalawang pangkat, pahaba ang mukha, malapad ang noo at malalim ang mata

b. Indones B

 mas maliit kumpara sa unang pangkat, matipuno, kayumanggi, mapanga, malapad ang mukha, malapad ang ilong, makapal ang labi

 nanirahan sa mga hugis piramideng bahay na nasa sinusuportahan ng apat na poste at nakaangat sa lupa

 kasuotan ay balat ng kahoy na may detalyadong disenyo at pinta  pangangaso, pangingisda, pagkakaingin, pagtatanim ng palay, gabi,

yam at millet

 gumamit ng pana, sumpit, sibat at salag  niluluto ang pagkain sa earthenwares

 nagdala ng copper at bronze sa Pilipinas at nagpatuloy ng paggamit ng jade

 konsepto ng irigasyon

 lumikha ng unang rice terraces

 Kalinga, Apayao, Ibanag, Tagbanua, Mandaya, Manobo, Bagobo, Kulaman, BIlaan, Tiruray, Subanon

3. Malay

 300 – 200 BC

 Sakay ng mga balangay na yari sa guwang na troso

 Sinasabing naglakbay mula Kanlurang Borneo patungong Luzon  Mula Pilipinas, naglakbay rin sila patungong Formosa, Timog Japan,

Korea at Central Manduria

 May kaalaman sa mga sumusunod: o Irigasyon

o Pagpanday at paglilinang ng mga kagamitan, sandata, kubyertos, at palamuti na yari sa iron at iba pang metal

o Pagpapalayok at pagdidisenyo nito o Paghahabi ng tela sa hand loom

o Paggawa at paggamit ng mga pulseras at beads na yari sa green at blue glass

o Nag-alaga ng mga hayop pantrabaho tulad ng kabayo, kalabaw at aso

o Nagpapakita ng sining sa kasuotan at mga tato

o Gumamit ng palamuti na yari sa beads, kabibe, buto, sungay at metal

o Paggawa ng basket at mat

 Ifugao, Bontoc, Tinguian ng Hilagang Luzon

 Ilokano, Tagalog, Bisaya, Kapampangan, Bikolano, Pangsinense  Mga taga-Sulu at kabuuhan ng Mindanao

IV. Relihiyon 1. Negrito

 Walang relihiyon

 Humahanga sa bato, puno o troso na kahugis ng hayop ngunit hindi nila ito sinasamba

 May mataas na respeto sa mga yumaong mahal sa buhay o Nag-iiwan ng tobacco

o Naglalagay ng pana sa tabi ng puntod 2. Ifugao

 Mga pagano

o Polytheismo o Animism

o Pagsamba sa ninuno

 Naniniwala na walang diyos ang manlilikha at pinakamataas  Naniniwala sa limang dimension

a. Skyworld

i. Diyos ng agrikultura ii. Diyos ng pakikibaka

 Araw  Buwan  Mga Tala  Manahaut

iii. Diyos ng pagdadalang-tao b. Underworld

d. Downstream region e. Mundo

 Iba pang mga diyos

a. Bulol - maliliit na statwa na gawa sa kahoy

b. Tayaban – lumilipad na halimaw/apoy na kumakain ng kaluluwa c. Gatui – kumakain ng kaluluwa ng mga di pa naipapanganak

d. Kilkilan – mga kaluluwa na aso na tumutulong kay Tayaban at Gatui e. Mandatug – mga espiritung naninirahan sa mga bundok

f. Bakayawan - mga espiritung naninirahan sa mga bundok at naglalakbay sa hangin

g. Makalun – mga mensaherong espiritu h. Halupe – pumapasok sa isip ng mga tao 3. Tagalog

 Bathala Maykapal o Mulyari

 Nakikipag-ugnayan sa pamamagitan ng mga propeta  Iba pang mga diyos:

o Lakanbakawa – diyos ng mga prutas at lupa

o Oni-on sana – diyos ng mga palayan at kabundukan o Lakapati – diyos ng pangingisda at pagsasaka o Hayc – diyos ng karagatan

o Buwan – nagpapayaman at nagpapahaba ng buhay

o Dian Masalanta – diyosa ng mga umiibig at ng mga henerasyon o Mga anito

 Ang kanilang mga ritwal ay palaging may kasamang pista at pag-iinuman (mag-anito)

 Maguan – pagpapahid ng dugo upang humaba ang buhay. Ito ay ginagawa ng isang bayog o bayoguin

 Iba pang mga pinaniniwalaang nilalang:

a. Katalonan – pari na nagsasagawa ng ritwal b. Manggagaway – nagkukunwaring manggagamot

c. Manyisalat – nagbibigay tulong sa mga kabit upang iwan ang asawa d. Mangkukulam – nagbubuga ng apoy

e. Hukluban – mas makapangyarihan sa manggagaway f. Silagan – kumakain ng atay ng tao

g. Magtatanggal – nagpapakita na walang ulo o nakalabas ang bituka h. Aswang – lumilipad na may pakpak na tulad sa paniki

i. Manggagayuma – gumagawa ng gayuma para sa pag-ibig na gawa sa dagta, bato o kahoy

j. Sonat – may kakayahang malaman ang kahihinatnan ng kaluluwa sa kabilang-buhay

k. Pangatahojan – may kakayahang malaman ang ukol sa yaman at hinaharap

l. Bayoguin – tulad sa katalonan ngunit mas pinapaboran ang kababaihan

4. Taga- Mindanao Islam

 Paniniwala kay Allah

 Dala ng mga mangangalakal

 ISLAM ay nangangahulugang “pagsuko o pagsunod sa kagustuhan ni ALLAH”

 Limang Haligi ng Islam 1 SHAHADA

paniniwala na “walang ibang Diyos maliban kay Allah at si Muhammad ang propeta”

2 SALAH / SALAT

pagdarasal ng limang (5) beses sa isang araw nang nakaharap sa Mecca

3 ZAKAT

Paglilimos sa mahihirap 4 SAWM

Pangingilin o pag-aayuno sa buwan ng Ramadan at pagpapahayag ng Koran

5 HAJJ

Paglalakbay sa banal na lupaing MECCA. HADJI – tawag sa nakarating na sa Mecca

 KORAN / QUR’AN – banal na aklat ng Islam

 Pinahihintulutan ang polygamy o pagkakaroon ng asawa ng isang lalaki hanggang apat (4) na beses kung kaya niyang buhayin o sustentuhan nang pantay-pantay ang mga ito.

 Tungkulin ng bawat Muslim na igalang ang kanilang mga

magulang, ipagtanggol ang mga biyuda at bata at mabait sa mga alipin at mga hayop

Sanggunian:

Gagelonio, Pedro A., The Filipinos of Yesteryears, 1967 Juana Jimenez Pelmoka, PreSpanish Philippines, 1996 http://www.nationalmuseum.gov.ph/