KỄ IOAN-MEM TOÁN
GIẢI PHÁP NÂNG CAO
HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA HỆ THốNG THÔNG TIN KÊ TOÁN TẠI CÁC
DOANH NGHIỆP VIỆT NAM HIỆN NAY
• ĐẶNG THỊ BÍCH NGỌC
TÓMTẮT:
Kế toán ngày nay không chỉ đơn giản bao gồm công việc ghi chép cácthôngtin tài chính và lên báo cáo, mà còntham gia và có vai trò quan trọngtrong quảntrịdoanh nghiệp. Một đơnvị muốn phát triển,muốn tồn tại vữngmạnh không thể thiếumột hệ thốngtài chính hoạtđộng hiệuquả, kiểm soátđược mọi hoạt độngtrong doanh nghiệp.Đểlàmđược điều đó, thông tin kế toán phải được luân chuyển đầy đủ, kịp thời.Hệ thống thông tin kế toánchặt chẽ giúp ngănchặnnhững gian lậnvà sai sót một cách hiệu quả, là một phần không thể thiếu trong quảntrị nội bộ doanh nghiệp.
Từ các tập đoàn đa quốc giađến các công tycó quy mô vừa và nhỏ,hệ thống thông tinkế toán giúp bộ máyđược vận hành một cách trơn tru, tiết kiệmthời gian và tiền bạc. Nghiêncứunàylàm rõ cơ sở lý thuyếtcũng như thực trạng hệ thông thông tinkế toáncủa các doanhnghiệp ởViệt Nam. Trêncơ sở đó, tác giảđề xuấtgiải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống thông tinkế toán, qua đó nâng cao năng lực cạnhtranhchocác doanh nghiệp trongbôìcảnhhiện nay.
Từ khóa:hệ thông thông tinkế toán, doanh nghiệp, kế toán tài chính,kiểm soát nội bộ.
1. Đặt vấn đề
Hiện nay, trong bối cảnh hội nhập kinh tế của 'Việt Nam, các doanh nghiệp đang phải đối mặtvới sức ép cạnh tranh của các đơn vị kinh doanh cùng ngành nghề trong và nước ngoài. Do vậy, các boanh nghiệp cần phải chủ độngphát huy một cách hiệuquả nhấtcácnguồn lực/tiềm lực hiện có và tận dụng tối đa những ảnh hưởng từcác chínhsách hỗ ứợ của Nhà nước, nhằm nâng caokhả năng cạnh tranh kinh tế trong định hướng phát triển hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
Phòng Kếtoán là một phần không thể thiếu trong công tác điều hành và hỗ trợ đưa ra quyết định/chínhsáchcho các hoạt độngkinh doanh và hướngphát triển củadoanh nghiệp.Trong đó. hệ thông thông tin kế toán có vai trò quan trọng trong quản lý kinh tê cả ở tầm vĩmô và vi mô. Vì thế, tổ chức hệ thống thôngtin kế toán trongcác doanh nghiệp như thế nào để có chấtlượngphục vụ cho công tác quản lý, cho quá trình ra quyết định là mộttấtyếu khách quan. Dođó, tổ chức hệ thống thông tin kế toán là một nội dung màcác
SỐ 4 - Tháng 3/2022 365
TẠP CHÍ CÔNG THƯƠNG
doanh nghiệp hiện nay rấtchú trọng và quan tâm.
Tuy vậy, việc xây dựngvà pháttriển hệ thống thông tin quản lý nói chung và hệ thống thông tin kế toán tại các doanh nghiệp tại Việt Nam vẫn đang gặp nhiều khó khăn, nhất là trong bối cảnh cách mạng công nghệ lần thứ 4 ra đời và bùng nổ với các ứng dụng cồng nghệ, nếu doanh nghiệp không nhanh chóng thực hiện và hoànthiệnviệc hệ thống thông tin kế toán sẽ khiến doanh nghiệp khôngthè tăng cườnghiệuquả quản lý và nâng cao khả năng cạnh tranh,từ đó doanh nghiệp có thểtụt lùi so với cácđôi thủ cùng lĩnh vực.
Do vậy, bài viết nghiên cứu ’‘Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống thông tin kế toán tại các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay”
nhằm hoàn thiện hệ thông thông tin kế toán,quađó nâng cao năng lực cạnhtranhchocác doanh nghiệp trong bôi cảnh hiệnnay.
2. Tổng quan về hệ thông thông tin kế toán tại doanh nghiệp
2.1. Hệ thốngthôngtinkếtoán
Hệ thốngthông tin kế toán là một kênhcủahệ thống thông tin quản lý, thực hiện chức năng thu nhận, xử lý các nghiệp vụ tài chính, phân tích và cung cấp thông tin tài chính cho các đối tượng sử dụng phục vụ choviệcra quyết địnhkinhdoanh.
Từ hoạt động sản xuât, kinh doanh của doanh nghiệp, hằng ngày có các nghiệp vụ kinh tế phát sinh; các nghiệp vụ kinh tế này được Hệ thông thôngtin kế toán phân loại, ghi chép và lưu trữ các ghi chépđó (chứngtừ, sổ, thẻ. bảng,...). Khi người sử dụng có yêu cầu, hệ thống thông tin kếtoán sẽ từ các ghi chép đã lưu trữ đưara phântích, tổng hợp và lập báo cáo thích hợp nhằm cung cấp cho đối tượng sửdụng thông tin. Chính vì vậy, có thểhiểu một cách đơn giản hệ thống thông tin kếtoán là phần giao thoa của công tác kế toán và hệ thông thông tin được thiết lập nhằm thu thập, xử lý, lưutrữ và cung câpcác thông tin kế toán chongười có nhu cầusử dụng.
Hệ thống thôngtin kế toán bao gồm: Hệ thông chứng từkế toán, hệ thông sổ sách kế toán, hệ thông tài khoản và các báo cáo kếtoán. Hệ thông
thôngtin kế toán có vai trò trungtâm kết nối các hệ thông khác (để cung cấp thông tinvềtình hình mua hàng,bộ phận kế toán phải phôi hợp với bộ phận lậpkế hoạch mua hàng, để cung cấpthông tin về tình hình tiêu thụ; bộ phận kế toán phải phôi hợp với phòng kinh doanh hay bộ phận bán hàng, để cung câptình hình về lương thìbộ phận kế toán phải phôi hợp với phòng tổ chức,...). Sự chậm trễ, thiếu chính xác của Hệ thống thông tin kế toánsẽ ảnhhưởng đến hoạt động vàuytín của doanh nghiệp.
Tấtcả cáctổ chức kinh doanh, kể cả tổ chứcphi lợi nhuận đều dựa vào thông tin kế toán. Những thôngtin này giúpchocácbên liên quan trongcông ty như người quảnlý và bên ngoài nhưnhà đầu tư, cơ quanchính phủ, ngân hàng.... đạt được mục đích khi đưa raquyếtđịnhtronglĩnh vực kinhtế (Hansen và cộng sự,2007). Romney và Steinbat (2012) cho rằng, Hệ thôngthôngtinkế toán thực hiện cácchức năng quan trọng nhưthu thập, lưu trữ dữ liệu phát sinh trong quá trình hoạt động và các giao dịch, nhằm giúp đơn vịcóthể xem lại những sựkiện xảy ra, xử lýdữliệuthành thông tinhữuích phục vụcho việc ra quyêt định, đồng thời cung cấp, kiểm soát đầy đủ thông tin để bảo vệ tài sản của đơn vị, bao gồm cả dữ liệucủa hệ thốngthông tin kế toán.
2.2. Vaitrò của hệ thống thông tinkế toán trong doanh nghiệp
Lưu trữ và.xử lý dữ liệu: Cácdoanh nghiệp ngày càng mởrộng quymô hoạt động dẫn đếnlượng dữ liệu của các hoạt động kinh tế, tài chính tăng nhanh, điềunày gây nhiềukhó khăn trongcôngtác tổ chức lưu trữ dữ liệu và xửlý dữ liệu. Điều này đã tạora thách thức lớn trong côngtáclưutrữ thông tin tàichính. Hệ thốngthôngtinkế toán chính là giải pháp hoàn hảo cho vấnđềnày. Hệ thông thôngtin kê toán sẽ giúp lưutrữ và quảnlýthôngtin kếtoán bài bản. Nhờ đó, nhanhchóng cung cấp thông tin hữuích, góp phần phục vụnhanhchóng cho những quyếtđịnh quan trọng của doanh nghiệp.
Cầu nối cho hệ thống quản trị và hệ thống tác nghiệp: Hệ thống thông tin kế toán giúp đưa ra những báo cáo kế toán nhanh chóngvà chính xác.
366 SỐ4-Tháng 3/2022
KÊ TOÁN-KIỂM TOÁN
Nó giúp doanh nghiệp giải quyết cáccông việc liên quan đến kê toán một cách thuậnlợi. Điều nàygiúp tăng tính tương tác, tạo ra mối quan hệ giữa hệ thông quản trị và hệ thống tác nghiệp của các tổ chức, doanh nghiệp.
Giảm chi phí tiết kiệm thờigian: Đây là vai trò quan trọngcủa hệ thống thông tin kếtoán,giúp các doanh nghiệptiết kiệm thời gian cho việcquảnlý và lưu trữthông tin. Ngoài ra, việchạn chế sai sót tronglưu trữvà quản lýsẽ giúp doanh nghiệp tránh những tổn thất không đáng có và góp phần nâng cao hiệu quả, cũng như thúc đẩy nhanh quá trình phát triển củatổ chức, doanh nghiệp.
3. Thực trạng hệ thôngthông tin kếtoántại các doanh nghiệp Việt Nam
Trong bối cảnhcác quốc gia trên thế giớicũng như Việt Nam đang nỗ lực thúc đẩy các doanh nghiệp ứng dụng thành quả cuộc của cách mạng công nghiệplần thứ4 đốivới nền kinh tế,hệ thông thôngtin kế toán giúp các doanh nghiệp tìm cách kết hợp thông tin và các sựkiện kinh tế, sử dụng côngnghệ như mộtcông cụ cơ bản để kích hoạt sự đổimới và hỗtrợchocác quá trình ra quyết định.
Hiện nay, đa số cácdoanh nghiệp Việt Nam đều đã áp dụnghệ thông thông tin kế toán phụcvụ quản lý, tuy ở những mức độ khác nhaunhưng phần nào đãđáp ứng được nhu cầu thôngtin cho quảntrịnội bộ công ty. Đồng thời, các doanh nghiệp tổ chức công tác kế toánbao hàmnhững nội dung cơbản, cần thiết bằngnhững phươngpháp, kỹ thuật tương Ị đối phù hợp với công tácquản trị của đơn vị. Qua 'đó, tạođiều kiện trong việc cung cấp thông tin phục ịvụ cho nhà quản trịthực hiện tốt các chức năng của
mình. Tuy nhiên, việc thực hiện công tác kế toán ở các doanh nghiệp Việt Nam còncó những hạn chế như sau:
Một là, ở những doanh nghiệp đã tổ chức hệ thống thông tin kếtoán phục vụ quản lý,việc thực hiệnchưa cótính hệ thông, nội dung lạchậu, nhiều nội dung trùng lắp, các phương pháp kỹ thuật vận dụng rất đơn giản, chưa chú ý đến khai thác các phương tiện,kỹ thuật xử lý thông tinhiện đại, chưa tạo được sự kếtnối, tính ổn định, định hướng giữa
thông tin phục vụ quản lývới nhucầuthông tin thực hiện các chứcnăng quản trịcủa nhà quản lý trong nội bộ công ty.
Hai là, báo cáo kế toán phục vụ quản lý chưa đầy đủ, nội dung cònđơn giản,mang tính rời rạc, chưa có sự thông nhất, phân tích sâu sắc về tình hình kinh doanh cho các công ty, vì vậy, thông tin do các báo cáo kế toán manglại cho nhà quảnlý còn hạn chế.
Ba là, tổ chức thực hiện các nghiệp vụ cơ sở nhằm vận dụng kếtoán phụcvụ cung cấp thông tin quản lý cònthiếu.Các doanh nghiệpđãxây dựng cho mình hệ thốngchỉ tiêu nội bộ về chi phí,doanh thu, lợi nhuận. Tuy nhiên, đa số dựa vào các tiêu chí và cách nhìn nhận, phân loại của kế toán tài chính.
Bốnlà, về việc xây dựnghệ thống kiểm soát nội bộ tại doanh nghiệp. Hiện nay hệ thống kiểmsoát nội bộ tại doanh nghiệp thường chỉ tập trung vào các chỉ số kinh tế - tàichính và kết quả cuối cùng với thói quen tìm lỗi, đổ trách nhiệm, ítchú trọng kiểm tra, kiểm soát toànbộ hoạtđộng của tổ chức, lây ngănchặn, phòng ngừa là chính. Đây chính là mộttrong các điểmyếu mà các doanh nghiệp cần khắcphục để nâng caosứccạnh tranh khi hội nhập nền kinh tếtoàn cầu. Hơn nữa,hệ thốngkiểm soát nội bộvới công tác quảnlý rủi ro đang là vấn đề ưu tiên hàng đầu tại các doanh nghiệp. Phương pháp quản lý của nhiềudoanh nghiệp còn lỏng lẻo. Một sô chủ doanh nghiệphoặchội đồng quản trị có xu hướng điều hànhtrực tiếp mọi hoạt động phát sinh trong doanh nghiệp mà không phân cấpquản lý cho bất kỳ bộ phận nào khác. Ban lãnh đạo doanh nghiệp không thể quyết định dựa trên các số liệu định lượng, hoặcs<3 liệu không đủ tin cậy cho việc ra quyết định quản lý. vẫn còn diễn ra tìnhtrạng thất thoát tài sản, trộm cắp, mất đoàn kết trong doanhnghiệp.
4. Giải pháp nângcao hiệu quả hoạt động hệ thống thông tin kế toán tại doanh nghiệp
Một là, nâng cao nhận thức của ban lãnh đạo doanh nghiệp. Banlãnh đạo cónhận thức được tầm quan trọng và vaitròcủa hệthông thông tin kế toán thìviệcxây dựng và hoàn thiện hệ thông này mới
SỐ 4- Tháng 3/2022 3Ó7
TẠP CHÍ CÔNG THƯƠNG
có hiệu quảvà chất lượng. Bên cạnhđó, cần nâng cao năng lực và tinh thần trách nhiệm củacán bộ kế toán. Các kế toán viên cần có đủ kiến thức và kỹ năng để đảm bảo từ khâu thu thậpthôngtin, nhập dữ liệuvào trong hệ thốngthôngtinđến việc xửlý dữ liệu, xây dựng hệ thống kếtoán phảiđảm bảo sự thông nhât,chínhxác, đầy đủ, kịp thời.
Hailà, đẩymạnh ứng dụng côngnghệ thông tin trong hoạtđộng kế toán để đáp ứng được các quy định của pháp luật nói chung và gắn liền với việc nângcaochấtlượnghệ thống thôngtinkế toánnói riêng. Cần phải đầu tưđồng bộ hệ thốngmáy tính, trangthiếtbị công nghệhiện đạicho kế toán đểtổ chức thu nhận, xửlý, cung cấp, lưutrữ và kiểmsoát thôngtin. Đây là giải pháp tối ưu nhằm cung cấp cho việc thực hiện có hiệu quả hoạt động quản trị nguồn lực, tạo ra giá trị cho doanh nghiệp, tăng cường khả năng cạnh tranh trong môi trường hội nhập kinh tế.
Ba là, doanh nghiệp phải tổ chức bộ máy kế toán có sự giao thoa giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị. Tuy nhiên, sựkết hợp này cầncó sự tách biệt, phân côngrõ ràng về nộidung, phạm vi cung cấp thông tincũng như mối quan hệ giữa kế toán quản trịvà kế toán tài chính, giữa bộ phận kế toántổnghợp vàbộ phận kế toán chi tiết để tránh chồng chéo, chậm trễ trong việc xử lý, cung cấp thông tin.
Bốn là, tiếp tục đẩy mạnh công tác nâng cao chât lượng nguồn nhân lực kê toán - kiểm toán trongtìnhhình mới.Trongđó, chương trình đào tạo kế toán - kiểm toán tại cáctrườngđại học, cao đẳng
cần chủ động cập nhật theo những thay đổi của chuẩn mực kê toán quốc tếđãđược thừanhận.
Năm là, các doanhnghiệp cần xâydựng, duy trì một hệ thống kiểm soátnội bộ khoahọc, phù hợp và hiệuquả để đảm bảo kiểm soáthoạtđộng trong phạmvi đơn vị, ngăn ngừasai phạm,đạtđược mục tiêu,yêucầumà đơn vị đặt ra.Kiểmsoát nội bộ bao gồm 5 yếu tố: Môi trường kiểm soát; Quy trình đánh giárủiro; Hệ thống thông tin và truyền thông;
Hoạt động kiểm soát; Giám sát kiểmsoát.Theo đó, cáchoạtđộng diễn ra luôn phải được kiểmsoát và có sự kiểmsoátchặtchẽ để đảmbảo độ tincậy về kết quả kiểm soát cho những đối tượng quan tâm, nhất là cácđốìtượngởbênngoài.
Như vậy, để đưa ra quyết định kinh tế phục vụ công tác quản lý, điềuhành doanh nghiệp cầnthiết và tiên quyết phải dựa vào các thôngtin kế toán.
Nhận thức đượcđiều này, để từ đó các chủ doanh nghiệp hoạch định việc thu nhận - xử lý và phân tích, cung cấp thông tin kếtoán đáp ứng được vai trò đốì với từng doanh nghiệp.
5. Kết luận
Việc hoàn thiệnvà nâng cao hiệu quảhoạt động củahệ thông thông tin kế toán trong quá trình hội nhậpkinhtế quốctế ở Việt Namlà hết sức cần thiết đối với các doanh nghiệp. Bài nghiên cứu đã làmrõ cơ sởlýthuyết, phân tích thực trạng hệ thống thông tinkế toáncủacác doanh nghiệpở Việt Nam hiện nay, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thông thôngtinkế toán, quađó nângcao năng lực cạnhtranhchocác doanh nghiệp trongbối cảnh hiện nay■
TÀILIỆU THAM KHẢO:
1. Trương Văn Tú (2020). Nghiên cứu áp dụng hệ thống thông tin kế toán trong các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam. Tạp chí Tài chính, 726, 17-20.
2. Donald E. Kieso, Jerry Weygandt, & Terry D. Warfield. (2012). Intermediate Accounting, 14th Edition. UK:
John Willey and Sons, Inc.
3. Edward J. Blocher, Kung H. Chen, Thomas W.Lin. (1999). Cost Management. USA: The Me Graw - Hill.
4. Hansen, D. R., Mowen, M. M., Guan, L. (2007). Cost Management. Accounting & Control, 6th Edition. Mason.
MI: South-Western Cengage Learning.
368 SỐ 4 - Tháng 3/2022
KẾ TOÁN-KIỂM TOÁN
5. Ismail Noor Azizi, Malcolm King. (2014). Factors influencing the alignment of accounting information systems in small and medium sized Malaysian manufacturing firms. Journal of Information Systems and Small Business,
1(1-2), 1-20.
6. Quốc hội (2015). Luật sô'88/2015/QH13: Luật Kê'toán, ban hành ngày 20 tháng 11 năm 2015.
Ngày nhậnbài: 16/1/2022
Ngày phản biệnđánh giá và sửa chữa:16/2/2022 Ngày chấp nhậnđăng bài:26/2/2022
Thôngtintác giả:
ĐẶNG THỊ BÍCH NGỌC KhoaKế toán-Kiểm toán Học viện Ngân hàng
SOLUTIONS TO IMPROVE THE EFFICIENCY OF ACCOUNTING INFORMATION SYSTEMS
OF VIETNAMESE BUSINESSES
• DANGTHIBICH NGOC Faculty of Accouting - Auditing
Banking Academy
ABSTRACT:
Nowadays, accounting is not simply to record transactions and prepare financial reports but it plays an important role in corporate management ofbusinesses. A business cannot develop or survive without an effective accounting information system that controls all activities well and timely. An effective accounting information system that could prevent frauds and errors is an integral part ofcorporate internal administration. From multinational corporations to small and medium-sized companies, accounting information systems help the business to run smoothly, reducecosts and save time. Thisstudy clarifiesthe theoreticalbasis aswell asthecurrent status of the accounting information system of businesses inVietnam. Based on the study’s results, some solutions are proposed to improve the accounting information system, thereby improving the competitiveness ofbusinesses in thecurrent context.
Keywords: accounting information system, business, financial accounting, internalcontrol.
SỐ 4 - Tháng 3/2022 3Ó9
