kinh tÕ thÕ giíi n¨m 2008 suy gi¶m m¹nh

(1)

kinh tÕ thÕ giíi n¨m 2008 suy gi¶m m¹nh

Kim Ngäc^*

Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tåi tÖ nhÊt kÓ tõ thêi kú §¹i suy tho¸i nh÷ng n¨m 1929-1930 ®· g©y thiÖt h¹i nÆng nÒ cho nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Quü TiÒn tÖ Quèc tÕ (IMF), Ng©n hµng ThÕ giíi (WB), Tæ chøc hîp t¸c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ (OECD) vµ c¸c c¬ quan nghiªn cøu kinh tÕ trªn toµn thÕ giíi ®Òu thèng nhÊt nhËn ®Þnh, n¨m 2008 kinh tÕ thÕ giíi suy gi¶m m¹nh mÏ, tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ thÕ giíi thÊp nhÊt trong 4 n¨m qua kÓ tõ sau cuéc chiÕn cña Mü ë Ir¾c.

Theo IMF, t¨ng trëng GDP thÕ giíi chØ ®¹t 3,7% (con sè cña WB lµ 2,5%), thÊp h¬n 1,3% so víi møc t¨ng 5,0% n¨m 2007 vµ thÊp h¬n 1,4% so víi møc t¨ng 5,1% n¨m 2006.

T¨ng trëng kinh tÕ cña c¸c nÒn kinh tÕ lín trªn thÕ giíi ®Òu gi¶m m¹nh do t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh vµ ¶nh hëng lan to¶ cña nã. IMF cho r»ng: t¨ng trëng kinh tÕ chËm l¹i ®¸ng kÓ ë hÇu hÕt c¸c nÒn kinh tÕ vµ nh÷ng

®Çu tÇu kh«ng chØ lµ Mü, NhËt B¶n vµ khu vùc ®ång tiÒn chung ch©u ¢u n÷a mµ lµ Trung Quèc, Ên §é vµ çc nÒn kinh tÕ ®ang næi lªn kh¸c. Sù thÞnh vîng cña çc nÒn kinh tÕ hïng m¹nh nhÊt thÕ giíi còng ®ang bÞ xãi mßn mét çch nhanh chãng, thËm chÝ ë mét sè n¬i “trËn lò quÐt” nµy cßn ®ang diÔn ra hÕt søc d÷ déi.

Khñng ho¶ng tµi chÝnh thÕ giíi ®· t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ thÕ giíi qua c¸c kªnh th¬ng m¹i, ®Çu t níc ngoµi. Héi nghÞ Liªn hîp quèc vÒ th¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn (UNCTAD) chØ râ, khñng ho¶ng tµi chÝnh thÕ giíi khiÕn cho “lµn sãng s¸p nhËp c«ng ty” ch÷ng l¹i. Gi¸ trÞ c¸c vô s¸p nhËp vµ mua l¹i xuyªn biªn giíi (M & A) gi¶m ®¸ng kÓ, kho¶ng 30% ®¹t h¬n 1.000 tû USD so víi 1.630 tû USD n¨m 2007. §iÒu nµy ®· dÉn ®Õn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (FDI)

* PGS.TS. ViÖn Khoa häc x· héi ViÖt Nam.

(2)

trªn thÕ giíi n¨m 2008 suy gi¶m, ®¹t kho¶ng 1.600 tû USD, gi¶m 10% so víi møc 1.833 tû USD n¨m 2007. Trong khi ®ã, ho¹t ®éng cña th¬ng m¹i thÕ giíi còng gi¶m m¹nh. Tæ chøc Th¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) ®¸nh gi¸ th¬ng m¹i thÕ giíi t¨ng trëng ë møc thÊp nhÊt trong 5 n¨m qua, chØ ®¹t 4,5% trong n¨m 2008, gi¶m 1% so víi møc t¨ng 5,5% n¨m 2007 vµ gi¶m 4% so víi møc t¨ng 8,5% n¨m 2006. TiÕn tr×nh ®µm ph¸n cña Vßng ®µm ph¸n Doha vÒ tù do ho¸

th¬ng m¹i toµn cÇu vÉn ®ang l©m vµo bÕ t¾c v× bÊt ®ång vÒ vÊn ®Ò n«ng nghiÖp. Rèt côc l¹i, nguyÖn väng ®a Vßng ®µm ph¸n Doha ®îc WTO khëi síng tõ n¨m 2001 ®i ®Õn thµnh c«ng ®Ó tiÕp thªm søc sèng míi cho t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi ¶m ®¹m hiÖn nay kh«ng chØ trë thµnh “bong bãng xµ phßng”, mµ cßn lµm ph¬ng h¹i tíi niÒm tin vÒ mét thÓ chÕ mËu dÞch ®a ph¬ng. Tæng gi¸m ®èc WTO, Pascal Lamy thõa nhËn thÊt b¹i nµy lµ “®ßn phñ nÆng nÒ” ®èi víi Vßng ®µm ph¸n Doha kÐo dµi suèt 7 n¨m nay. Ho¹t ®éng th¬ng m¹i vµ

®Çu t quèc tÕ suy gi¶m lµm cho bøc tranh kinh tÕ thÕ giíi cµng thªm ¶m ®¹m Kinh tÕ c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn

Tæ chøc hîp t¸c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ (OECD) cho r»ng, t¨ng trëng kinh tÕ

®ang chËm dÇn ë 30 nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp ph¸t triÓn trªn thÕ giíi thuéc OECD vµ xu híng nµy vÉn ®ang tiÕp diÔn. Tèc ®é t¨ng trëng GDP cña c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn chØ ®¹t 1,5% n¨m 2008 – møc thÊp nhÊt trong 7 n¨m qua. Trong ®ã, kinh tÕ Mü - ®Çu tÇu cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi, t¨ng trëng chËm l¹i nhiÒu. IMF nhËn ®Þnh r»ng kinh tÕ Mü ®ang dõng l¹i. T¨ng trëng kinh tÕ ë møc thÊp nhÊt 7 n¨m qua, kÓ tõ sau Sù kiÖn 11/9/2001. Tèc ®é t¨ng trëng GDP n¨m 2008 chØ ®¹t 1,4%, thÊp h¬n 0,6% so víi møc t¨ng 2% n¨m 2007 vµ thÊp h¬n 1,4% so víi møc t¨ng 2,8% n¨m 2006. Chuyªn gia kinh tÕ, Robert Macintosh, thuéc Eaton Vance Management (Boston) nhËn ®Þnh, cã nhiÒu dÊu hiÖu cho thÊy nÒn kinh tÕ Mü ®ang r¬i vµo “hè s©u“ suy tho¸i. Trong mét ®éng th¸i ®îc ®¸nh gi¸ lµ bíc ngoÆt lÞch sö, Côc dù tr÷ Liªn bang Mü (Fed) ®· quyÕt ®Þnh h¹ l·i suÊt c¬ b¶n lÇn thø t¸m xuèng cßn tõ 0 ®Õn 0,25%, møc l·i suÊt thÊp kû lôc trong vßng h¬n 50 n¨m qua, nh»m ng¨n chÆn mét cuéc suy tho¸i tåi tÖ nhÊt cña nÒn kinh tÕ Mü kÓ tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi thø 2;

®ång thêi cam kÕt dïng “mäi c«ng cô s½n cã” ®Ó lµm dÞu t×nh tr¹ng kinh tÕ

®ang suy gi¶m ngµy cµng nghiªm träng.

C¸c nhµ ph©n tÝch cho r»ng, níc Mü ®ang ph¶i ®èi diÖn víi cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tåi tÖ nhÊt kÓ tõ §¹i suy tho¸i nh÷ng n¨m 1929-1930 cïng víi g¸nh nÆng hai cuéc chiÕn tranh vµ hµng lo¹t vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi mµ 8 n¨m cÇm quyÒn cña phe Céng hoµ ®Ó l¹i. Trong bèi c¶nh Êy, c¬ng lÜnh tranh cö:

c¾t gi¶m thuÕ cho phÇn lín ngêi Mü, ®a Mü ra khái cuéc chiÕn Ir¾c, më réng dÞch vô ch¨m sãc y tÕ, cam kÕt x©y dùng mét chÝnh phñ cã kh¶ n¨ng ®iÒu hµnh nÒn kinh tÕ mét c¸ch c«ng b»ng, b¶o vÖ m«i trêng vµ an toµn thùc phÈm, ®óng nh ®iÒu mµ ®a sè ngêi Mü mong muèn ®· lý gi¶i cho sù th¾ng cö thuyÕt phôc cña Barack Obama tríc M.Cain trong cuéc tranh cö Tæng thèng ngµy 4/11/2008 vµ Barack Obama ®· trë thµnh vÞ Tæng thèng da mµu ®Çu tiªn cña Mü.

(3)

NÒn kinh tÕ NhËt B¶n ®ang ®øng tríc nh÷ng nguy c¬ yÕu kÐm h¬n n÷a do t×nh tr¹ng phô thuéc vµo tèc ®é t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ Mü, c¸c thÞ trêng tiÒn tÖ vµ chøng kho¸n toµn cÇu, còng nh gi¸ dÇu. ChÝnh phñ NhËt B¶n nhËn

®Þnh giai ®o¹n phôc håi kinh tÕ l©u nhÊt cña níc nµy kÓ tõ ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai dêng nh chÊm døt. NÒn kinh tÕ hiÖn ®ang trong t×nh tr¹ng yÕu kÐm vµ côm tõ phôc håi lÇn ®Çu tiªn trong gÇn 5 n¨m qua kh«ng cßn ®îc nh¾c ®Õn.

Hai ®éng lùc thóc ®Èy sù phôc håi kinh tÕ NhËt B¶n – xuÊt khÈu vµ ®Çu t

kinh doanh - ®Òu ®· tan thµnh m©y khãi. Kinh tÕ NhËt B¶n ®· r¬i vµo t×nh tr¹ng tåi tÖ nhÊt trong 7 n¨m qua trong quý II/2008. IMF cho r»ng kinh tÕ NhËt B¶n

®ang tôt dèc vµ IMF ®· ph¶i h¹ dù b¸o t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ lín thø hai thÕ giíi nµy n¨m 2008 tõ 1,5% xuèng cßn 0,5% (con sè cña OECD lµ 0,3%).

NhiÒu nhµ ph©n tÝch tin r»ng nÒn kinh tÕ NhËt B¶n ®· r¬i vµo suy tho¸i. Chñ tÞch Ng©n hµng Trung ¬ng NhËt B¶n (BOJ) Maasaki Shirakawa cho r»ng nÒn kinh tÕ NhËt B¶n ®ang ho¹t ®éng “uÓ o¶i”. BOJ cïng c¸c ng©n hµng Trung

¬ng kh¸c “chung lng” ®èi phã víi khñng ho¶ng tµi chÝnh toµn cÇu, th«ng qua c¸c hµnh ®éng cô thÓ nh cung cÊp tÝn dông rÎ h¬n, h¹ l·i suÊt c¬ b¶n. NhËt B¶n ®· quyÕt ®Þnh c¾t gi¶m l·i suÊt lÇn ®Çu tiªn kÓ tõ th¸ng 3/2001 – thêi

®iÓm BOJ ¸p dông chÝnh s¸ch “v« tiÒn kho¸ng hËu”, víi møc l·i suÊt 0,1% ®Ó kÐo nÒn kinh tÕ ra khái t×nh tr¹ng thiÓu ph¸t.

"Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh bÊt thêng" ®· gi¸ng ®ßn m¹nh lªn ch©u ¢u,

®Èy nhiÒu níc r¬i vµo hoÆc gÇn kÒ suy tho¸i. T¨ng trëng kinh tÕ cña Liªn minh ch©u ¢u (EU) gi¶m xuèng møc thÊp nhÊt trong 5 n¨m qua, víi tèc ®é t¨ng GDP ®¹t 1,4%, gi¶m m¹nh 1,5% so víi møc t¨ng 2,9% n¨m 2007 vµ gi¶m 1,4% so víi møc t¨ng 2,8% n¨m 2006. Trong ®ã, t¨ng trëng kinh tÕ cña khu vùc ®ång Euro chØ ®¹t 1,2% (con sè cña OECD lµ 1,1%), gi¶m 1,3% so víi tèc

®é t¨ng 2,6% n¨m 2007 vµ gi¶m tíi 1,5% so víi tèc ®é t¨ng 2,8% n¨m 2006.

Anh lµ mét trong nh÷ng níc bÞ ¶nh hëng nÆng nhÊt trong c¸c nÒn kinh tÕ hµng ®Çu thÕ giíi do cïng lóc chÞu t¸c ®éng cña khñng ho¶ng tÝn dông, thÞ trêng nhµ ®Êt vµ thÞ trêng tµi chÝnh. Anh ®ang ®èi mÆt víi khñng ho¶ng kinh tÕ tåi tÖ nhÊt trong vßng 18 n¨m qua. Kinh tÕ Anh chØ t¨ng trëng 0,8% n¨m 2008, gi¶m 2,2% so víi møc t¨ng 3% n¨m 2007. Kinh tÕ Italia t¨ng trëng ©m 0,2% so víi møc t¨ng 1,5% n¨m 2007.

Trong nç lùc nh»m gi¶m thiÓu t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh toµn cÇu, thóc ®Èy t¨ng trëng vµ ®a nÒn kinh tÕ tho¸t khái suy tho¸i, Ng©n hµng Trung ¬ng ch©u ¢u (ECB) vµ mét lo¹t ng©n hµng Trung ¬ng c¸c níc ch©u

¢u kh¸c ®· quyÕt ®Þnh h¹ l·i suÊt c¬ b¶n. ECB ®· c¾t gi¶m l·i suÊt c¬ b¶n tõ møc cao nhÊt trong vßng 7 n¨m qua 4,25% xuèng cßn 2,5% - mét cè g¾ng níi láng tÝn dông m¹nh d¹n nhÊt cña ECB. Ng©n hµng Trung ¬ng Anh ®· c¾t gi¶m møc l·i suÊt cho vay chñ chèt xuèng cßn 2%. §©y lµ møc c¾t gi¶m l·i suÊt lín nhÊt kÓ tõ n¨m 1981 vµ ®Æt møc l·i suÊt cho vay c¬ b¶n xuèng møc thÊp nhÊt trong vßng h¬n mét nöa thÕ kû qua.

(4)

C¸c nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn.

MÆc dï còng ph¶i chÞu nh÷ng t¸c ®éng cña sù bÊt æn trªn thÞ trêng tµi chÝnh, thÞ trêng dÇu má vµ l¬ng thùc toµn cÇu, t¨ng trëng kinh tÕ cña c¸c nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn chËm l¹i, song ®a sè c¸c nÒn kinh tÕ ngoµi OECD nµy vÉn tiÕp tôc thµnh c«ng vµ thËm chÝ cßn cã nh÷ng nhËn ®Þnh l¹c quan r»ng mét vµi níc cã thÓ trë thµnh nh÷ng ®Çu tÇu kinh tÕ míi cña thÕ giíi. Theo

®¸nh gi¸ cña IMF, t¨ng trëng GDP cña c¸c nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn ®¹t 6,6% n¨m 2008, gi¶m 1,4% so víi møc t¨ng 8% n¨m 2007, gi¶m 1,3% so víi møc t¨ng 7,9% n¨m 2006. C¸c nÒn kinh tÕ míi næi ë ch©u ¸ vÉn lµ m¶ng s¸ng nhÊt cña kinh tÕ thÕ giíi, mÆc dï còng chÞu kh«ng Ýt t¸c ®éng tiªu cùc tõ gi¸

dÇu, l¹m ph¸t t¨ng vµ nh÷ng hÖ qu¶ tiªu cùc kh¸c tõ thÞ trêng tµi chÝnh toµn cÇu. T¨ng trëng GDP ch©u ¸ n¨m 2008 ®¹t 8,3%, thÊp h¬n 1,2% so víi møc t¨ng gÇn 9,5% n¨m 2007 (con sè cña Ng©n hµng ph¸t triÓn ch©u ¸ lµ 6,9%), song ®©y vÉn lµ møc t¨ng Ên tîng, cao nhÊt trªn thÕ giíi. Trung Quèc vµ Ên

§é, hai nÒn kinh tÕ ®îc nh×n nhËn lµ chç dùa lín nhÊt cho t¨ng trëng kinh tÕ toµn cÇu. IMF cho r»ng, t¨ng trëng kinh tÕ Trung Quèc chËm l¹i do xuÊt khÈu gi¶m, nhng ®µ t¨ng trëng tiÕp tôc ®îc hç trî bëi tiªu dïng c¸ nh©n v÷ng.

N¨m 2008, t¨ng trëng GDP cña Trung Quèc ®¹t 9,7%, thÊp h¬n 1,8% so víi møc t¨ng 11,5% n¨m 2007 vµ 0,8% so víi møc t¨ng 10,5% n¨m 2006. Khñng ho¶ng tµi chÝnh ®· lan réng sang nhiÒu lÜnh vùc kinh tÕ kh¸c nh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, tiªu dïng, xuÊt khÈu... Thñ tíng Trung Quèc ¤n Gia B¶o ®· c¶nh b¸o cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh thÕ giíi t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ Trung Quèc nghiªm träng h¬n dù tÝnh. T¨ng trëng kinh tÕ cña Ên §é ®¹t 7,8% n¨m 2008, thÊp h¬n 0,7% so víi møc t¨ng 8,5% n¨m 2007. Ph¸t biÓu t¹i Héi nghÞ cÊp cao G20 ë Pª Ru, Thñ tíng Singh nhËn ®Þnh r»ng, Ên §é kh«ng n»m trong vßng khñng ho¶ng tµi chÝnh, nhng bÞ tæn th¬ng kh¸ nÆng tõ cuéc khñng ho¶ng nµy. Lµ mét trong nh÷ng thµnh viªn chñ chèt cña çc nÒn kinh tÕ míi næi, Ên §é ®· tiÕn hµnh mét lo¹t biÖn ph¸p, nh»m ®Èy m¹nh cuéc c¶i çch hÖ thèng tµi chÝnh thÕ giíi trong khi æn ®Þnh nÒn kinh tÕ trong níc. Hai nÒn kinh tÕ Trung Quèc vµ Ên §é chiÕm tíi h¬n 55% GDP cña çc nÒn kinh tÕ

®ang ph¸t triÓn ch©u ¸ t¨ng trëng víi tèc ®é cao ®· tiÕp tôc trë thµnh ®Çu tÇu t¨ng trëng cña kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi.

T¨ng trëng kinh tÕ cña c¸c NIE ch©u ¸ ®¹t 3,9%, gi¶m 1,7% so víi tèc ®é t¨ng 5,6% n¨m 2007. T¨ng trëng kinh tÕ c¸c níc ASEAN5, tuy cã gi¶m so víi møc t¨ng cña n¨m 2007, song vÉn ®¹t tèc ®é t¨ng trëng kh¸ cao 5,4%.

Nhê nh÷ng t¨ng trëng tÝch luü trong 5 n¨m gÇn ®©y mµ Mü Latinh, khu vùc thêng bÞ nhÊn ch×m bëi bÊt kú cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ nµo trªn thÕ giíi, l¹i

®ang chèng chäi víi nh÷ng khã kh¨n nµy t¬ng ®èi tèt. C¸c níc Mü Latinh ®·

rót ra nhiÒu bµi häc tõ kinh nghiÖm trong qu¸ khø. Tríc ®©y, c¸c níc Mü Latinh phô thuéc qu¸ nhiÒu vµo nguån tµi chÝnh tõ níc ngoµi, bÊt kÓ mét trôc

(5)

trÆc nhá nµo còng lµm çc nhµ tµi trî vµ nhµ ®Çu t rót vèn. Tuy nhiªn, giê ®©y, tÊt c¶ çc nÒn kinh tÕ trong khu vùc ®· buéc ph¶i thay ®æi chiÕn thuËt cña m×nh, tÝch luü dù tr÷ ngo¹i tÖ, vµ trong mét chõng mùc nµo ®ã, çc níc ®· kh«ng qu¸ phô thuéc vµo thÞ trêng bªn ngoµi, vµo çc nhµ ®Çu t còng nh çc nhµ tµi trî. Çc níc trong khu vùc ®· cã nh÷ng tiÕn bé trong viÖc gi÷ æn ®Þnh nÒn kinh tÕ vÜ m«, cñng cè chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, ®ång thêi hÖ thèng tµi chÝnh còng trë nªn v÷ng ch¾c h¬n. ChÝnh th¸i ®é cøng r¾n vµ chñ ®éng cña çc ng©n hµng trung ¬ng ®· ®ãng vai trß quan träng trong viÖc ®¬ng ®Çu víi nh÷ng bÊt æn hiÖn nay. T¨ng trëng kinh tÕ cña Mü Latinh ®¹t 4,6% n¨m 2008, gi¶m 1% so víi møc t¨ng 5,6% n¨m 2007 vµ 0,9% so víi møc t¨ng 5,5% n¨m 2006. Braxin, Chilª, Mªhic« lµ nh÷ng vÝ dô ®iÓn h×nh vÒ viÖc ®· thiÕt lËp ®îc mét nÒn kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh. ChÝnh phñ cña Tæng thèng Lula Da Silva ®· biÕt kÕt hîp hµi hoµ gi÷a viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò x· héi vµ cñng cè sù æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ vÜ m«. Braxin ®· trë thµnh h×nh mÉu cña khu vùc víi tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ lu«n ë møc cao lµ 5,2%, chØ gi¶m ®«i chót so víi møc t¨ng 5,4% n¨m 2007.

Kinh tÕ ch©u Phi ®¹t tèc ®é t¨ng trëng 5,2%, gi¶m 0,9% so víi møc t¨ng 6,1% n¨m 2007

MÆc dï còng bÞ ¶nh hëng cña khñng ho¶ng tµi chÝnh toµn cÇu, kinh tÕ Nga vÉn ®¹t møc t¨ng trëng kh¸ cao. Theo Bé Kinh tÕ Nga, GDP cña Nga t¨ng trëng 7,7% n¨m 2008, gi¶m 0,4% so víi møc t¨ng 8,1% n¨m 2007. N¨m 2008, Nga ®· ®a ra chiÕn lîc vµ ph¬ng híng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi híng ®Õn n¨m 2020 ®Çy hoµi b·o: T¨ng nhanh tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ, n©ng cao møc sèng ngêi d©n, ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ cao, tiªn tiÕn, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ nÒn kinh tÕ, triÖt ®Ó tho¸t khái m«

h×nh t¨ng trëng kinh tÕ dùa nhiÒu vµo nguyªn liÖu vµ n¨ng lîng. Nhng do

¶nh hëng khñng ho¶ng tµi chÝnh thÕ giíi, gi¸ n¨ng lîng thÕ giíi gi¶m m¹nh

®· gi¸ng mét ®ßn c«ng kÝch m¹nh vµo sù chuyÓn ®æi chiÕn lîc nµy. Nî níc ngoµi cña ng©n hµng còng nh c¸c c«ng ty cña Nga tÝnh ®Õn th¸ng 10 ®· lªn tíi 510 tû USD, vît qu¸ 20% tæng vèn cña hÖ thèng ng©n hµng

*

* *

Trong bèi c¶nh khñng ho¶ng tµi chÝnh ngµy cµng lan réng, kinh tÕ thÕ giíi suy gi¶m m¹nh, vai trß truyÒn thèng cña khu vùc t nh©n ®· bÞ tan vì, çc tæ chøc kinh tÕ tµi chÝnh quèc tÕ, çc chuyªn gia kinh tÕ trªn toµn thÕ giíi ®Òu cho r»ng çc níc cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p kÝch thÝch nÒn kinh tÕ vµ çc nguyªn t¾c kinh tÕ hîp lý ®Ó cã c¬ së v÷ng ch¾c cho sù t¨ng trëng m¹nh mÏ h¬n, ®Æc biÖt lµ sù hîp t¸c gi÷a çc khu vùc kinh tÕ chñ chèt nh»m gióp cho kinh tÕ thÕ giíi lÊy l¹i ®µ phôc håi. Chñ tÞch IMF cho r»ng: vÉn cã thÓ tr¸nh

®îc mét cuéc §¹i suy tho¸i toµn cÇu nÕu c¸c quèc gia ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn cïng hîp t¸c nç lùc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.

(6)

Çc quèc gia trªn thÕ giíi ®· vµ ®ang triÓn khai çc gãi gi¶i ph¸p mµ chñ yÕu lµ ®a nguån tiÒn ®Ó cøu nÒn kinh tÕ. FED ®· c«ng bè kÕ ho¹ch míi, gåm rãt thªm 800 tû USD vµo hÖ thèng tµi chÝnh níc nµy vµ trÝch 20 tû USD tõ gãi cøu trî kinh tÕ trÞ gi¸ 700 tû USD ®Ó hç trî quü chøng kho¸n vµ çc ho¹t ®éng cho vay cña çc ng©n hµng. Tæng thèng ®¾c cö B. Obama ®· bæ nhiÖm cùu chñ tÞch FED, P.Volker lµm chñ tÞch Uû ban cè vÊn phôc håi kinh tÕ, nh»m môc tiªu vùc dËy nÒn kinh tÕ, t¹o viÖc lµm, æn ®Þnh hÖ thèng tµi chÝnh Mü; Uû ban ch©u ¢u (EC) ®· th«ng qua kÕ ho¹ch phôc håi kinh tÕ trÞ gi¸ 260 tû USD nh»m cñng cè lßng tin cña ngêi tiªu dïng vµ khuyÕn khÝch chi tiªu. HÇu hÕt 27 níc thµnh viªn EU ®· c«ng bè kÕ ho¹ch cøu trî quèc gia ®Ó kÝch thÝch nÒn kinh tÕ t¨ng trëng. §øc, nÒn kinh tÕ lín nhÊt EU ®· th«ng qua gãi kÝch thÝch kinh tÕ trÞ gi¸ 31 tû Euro, Ph¸p th«ng qua qua kÕ ho¹ch kÝch thÝch kinh tÕ trÞ gi¸ 26 tû Euro; Trung Quèc, NhËt B¶n vµ Hµn Quèc nhÊt trÝ thùc hiÖn çc biÖn ph¸p kÝch thÝch kinh tÕ bæ sung vµ çc chÝnh s¸ch tµi chÝnh phï hîp nh»m ®èi phã víi khñng ho¶ng tµi chÝnh. Trung Quèc th«ng b¸o vÒ gãi kÕ ho¹ch 4000 tû nh©n d©n tÖ (586 tû USD), ®ång thêi ®· c¾t gi¶m l·i suÊt 1,08%, møc cao nhÊt trong 11 n¨m qua nh»m gióp nÒn kinh tÕ tho¸t khái ¶nh hëng khñng ho¶ng tµi chÝnh toµn cÇu, Ng©n hµng Trung ¬ng Hµn Quèc ba lÇn gi¶m l·i suÊt trong mét th¸ng; NhËt B¶n ®Ò nghÞ gãi cøu trî míi 216 tû USD, b»ng 3,6% GDP ®Ó lµm dÞu søc Ðp vÒ thÊt nghiÖp, nhÊt lµ trong ngµnh tµi chÝnh vµ chÕ t¹o. Çc níc Mü Latinh tham gia Tæ chøc Sù lùa chän B«livia (ALBA) ®· nhÊt trÝ thµnh lËp khu vùc ®ång tiÒn chung, nh»m ®èi phã víi khñng ho¶ng tµi chÝnh hiÖn nay vµ gi¶m sù phô thuéc vµo ®ång ®«la Mü. Héi nghÞ thîng ®Ønh nhãm G20 häp t¹i Oasington trung tuÇn th¸ng 11/2008 ra tuyªn bè chung, h×nh thµnh nh÷ng nguyªn t¾c tËp thÓ tiÕn tíi thµnh lËp hÖ thèng tµi chÝnh toµn cÇu míi: Thø nhÊt, toµn thÓ çc ho¹t ®éng ®îc thi hµnh sÏ nh»m môc ®Ých phôc håi t¨ng trëng kinh tÕ; thø hai, cÇn hoµn thiÖn kh©u ®iÒu tiÕt thÞ trêng tµi chÝnh, trong ®ã cã WB vµ IMF; thø ba, cÇn phèi hîp chÝnh s¸ch kinh tÕ ë cÊp ®é quèc tÕ vµ thø t, ë cÊp quèc gia cÇn tõ bë nh÷ng ®éng th¸i b¶o hé côc bé. Héi nghÞ thîng ®Ønh DiÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng (APEC) t¹i Pªru ngµy 22,23/11/2008 ®· ra tuyªn bè Lima kh¼ng ®Þnh quyÕt t©m chèng l¹i xu thÕ b¶o hé mËu dÞch, cam kÕt kh«ng lËp hµng rµo thuÕ quan míi ®Ó thóc ®Èy th¬ng m¹i thÕ giíi, gióp thÕ giíi tho¸t khái cuéc khñng ho¶ng hiÖn nay. Héi nghÞ Bé trëng quèc tÕ vÒ tµi trî ph¸t triÓn cña Liªn hîp quèc t¹i Doha ngµy 1/12/2008

®· ®Ò xuÊt viÖc: ®iÒu chØnh ®¸ng kÓ c¸c thÓ chÕ vµ thÞ trêng tµi chÝnh, c¶i tæ hÖ thèng dù tr÷ quèc tÕ vµ ®iÒu hµnh nÒn kinh tÕ toµn cÇu mét c¸ch cã hiÖu qu¶

nh»m ng¨n chÆn sù t¸i diÔn cña bÊt kú cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ nµo trong t¬ng lai. Ng©n hµng ph¸t triÓn ch©u ¸ (ADB) cho r»ng ®· ®Õn lóc çc níc ch©u ¸ héi nhËp tµi chÝnh vµ nhÊn m¹nh nh÷ng lîi Ých mµ sù hîp t¸c tµi chÝnh mang l¹i ®èi víi viÖc thóc ®Èy t¨ng trëng vµ gi¶m ®ãi nghÌo. Theo ADB, sù hîp t¸c tµi chÝnh cã thÓ hç trî “gi¶m sãc” chèng l¹i nh÷ng có sèc tõng lµm rung chuyÓn çc thÞ trêng thÕ giíi nÕu chÝnh phñ çc níc cïng hîp t¸c vÒ

(7)

chÝnh s¸ch. KÓ tõ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ch©u ¸ n¨m 1997/98, sù hîp t¸c gi÷a c¸c níc ®· gia t¨ng ®¸ng kÓ, nhng theo ADB, ®ã vÉn lµ “u tiªn tríc m¾t ®Ó hç trî sù gi¸m s¸t vµ theo dâi c¸c thÞ trêng trong khu vùc”.

Nh÷ng nghiªn cøu cña ADB còng chØ ra r»ng, nh÷ng ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cña ch©u ¸ cho thÊy hÇu nh kh«ng cã sù hîp t¸c. Sù t¨ng trëng æn ®Þnh vµ m¹nh mÏ cña khu vùc nµy trong thêi gian qua chñ yÕu lµ nhê vµo m«i trêng toµn cÇu thuËn lîi. ThËm chÝ çc nÒn kinh tÕ ch©u ¸ cã thÓ cã mét thÞ trêng chung víi çc quy ®Þnh chung, ®ång tiÒn chung, c«ng nh©n tù do di chuyÓn. Nhng chÝnh s¸ch tríc m¾t ®ßi hái cã c¶ tÇm nh×n l©u dµi vµ çc s¸ng kiÕn thùc tÕ cã thÓ sím cho thÊy kÕt qu¶ tõng bíc. Theo ADB, çc rµo c¶n th¬ng m¹i thÊp h¬n, giao th«ng ph¸t triÓn tèt vµ liªn kÕt viÔn th«ng ®· thóc

®Èy sù héi nhËp s¶n xuÊt cña khu vùc, thu hót ®Çu t toµn cÇu vµ dÉn tíi sù næi lªn cña ch©u ¸ nh lµ ngêi ®i ®Çu trong lÜnh vùc chÕ t¹o toµn cÇu, víi Trung Quèc lµ trung t©m. ADB nhËn ®Þnh, khi ph¶i ®èi mÆt víi sù ®iÒu chØnh tû gi¸

m¹nh trong bèi c¶nh cã sù hçn lo¹n trªn thÞ trêng vµ sù suy gi¶m trªn toµn cÇu, ch©u ¸ sÏ ®îc lîi tõ sù gi¸m s¸t vµ ®iÒu phèi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«

vµ tû gi¸.

*

* *

C¸c c¬ quan nghiªn cøu kinh tÕ trªn toµn thÕ giíi ®Òu thèng nhÊt nhËn ®Þnh, n¨m 2009 kinh tÕ thÕ giíi suy gi¶m nghiªm träng, bøc tranh kinh tÕ thÕ giíi tiÕp tôc ¶m ®¹m. C¸c dù b¸o ®a ra ®Òu rÊt quan ng¹i vÒ tèc ®é vµ thêi gian phôc håi cña kinh tÕ thÕ giíi. IMF, WB vµ OECD ®· ®a ra c¶nh b¸o vÒ nh÷ng hiÓm ho¹ ®èi víi triÓn väng kinh tÕ thÕ giíi:

Thø nhÊt lµ, suy tho¸i kinh tÕ thÕ giíi.

IMF ®· h¹ dù b¸o t¨ng trëng kinh tÕ thÕ giíi n¨m 2009 tõ 3,9% trong dù b¸o håi th¸ng 7/08 xuèng cßn 2,2% (con sè cña WB lµ 0,9%) - møc thÊp nhÊt trong 7 n¨m qua. Mét sè nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn sÏ t¨ng trëng ©m lÇn ®Çu tiªn kÓ tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai. OECD cho r»ng, nhiÒu quèc gia c«ng nghiÖp hµng ®Çu thÕ giíi ®ang trªn bê vùc suy tho¸i vµ Ýt cã c¬ héi phôc håi trong n¨m 2009. Trong ®ã, kinh tÕ cña 30 níc c«ng nghiÖp thuéc Tæ chøc Hîp t¸c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ (OECD) t¨ng tëng ©m 0,4%; Tèc ®é t¨ng trëng GDP cña çc nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nhãm G7 lµ ©m 0,3% n¨m 2009 do t¸c ®éng cña khñng ho¶ng tµi chÝnh toµn cÇu ®ang ngµy cµng gia t¨ng, lßng tin cña çc nhµ s¶n xuÊt vµ ngêi tiªu dïng ngµy cµng gi¶m sót. Tam gi¸c kinh tÕ Mü, NhËt B¶n vµ EU sÏ cßn tiÕp tôc xuèng thÊp h¬n trong n¨m 2009. Uû ban nghiªn cøu chu kú kinh tÕ thuéc C¬ quan quèc gia vÒ nghiªn cøu kinh tÕ (NBER) cña Mü nhËn ®Þnh, nÒn kinh tÕ Mü ®· b¾t ®Çu r¬i vµo suy tho¸i tõ th¸ng 12/2007. N¨m 2009, nÒn kinh tÕ Mü, nÒn kinh tÕ lín nhÊt thÕ giíi t¨ng trëng ©m 0,7% thay v× møc t¨ng 0,1% ®a ra håi th¸ng 10/2008. TriÓn väng kinh tÕ Mü trong trung h¹n sÏ phô thuéc nhiÒu vµo çc s¸ng kiÕn cña chÝnh phñ

(8)

níc nµy trong viÖc ®èi phã víi khñng ho¶ng tÝn dông ®ang lan réng. NÒn kinh tÕ NhËt B¶n ®ang ph¶i vËt lén ®Ó duy tr× sù c¹nh tranh khi ®ång yªn kh«ng ngõng t¨ng gi¸. §ång yªn t¨ng gi¸ cao nhÊt trong vßng 13 n¨m qua so víi ®ång

®«la. Trong khi ®ã chØ sè lßng tin cña çc nhµ s¶n xuÊt lín gi¶m sót m¹nh nhÊt trong mÊy thËp kû gÇn ®©y vµ ë møc thÊp nhÊt trong 7 n¨m qua. Çc c«ng ty NhËt B¶n ®ang ph¶i tiÕn hµnh c¾t gi¶m chi tiªu, ngõng çc kÕ ho¹ch thuª nh©n c«ng. IMF cho r»ng, t¨ng trëng kinh tÕ NhËt B¶n lµ ©m 0,2% n¨m 2009. Theo OECD, nÕu kh«ng cã g× tåi tÖ h¬n th× çc quèc gia cña OECD sÏ phôc håi ph¸t triÓn trong n¨m 2010, víi Mü t¨ng GDP 1,6%, ch©u ¢u t¨ng 1,2% vµ NhËt B¶n t¨ng 0,6%.

Uû ban ch©u ¢u (EC) c¶nh b¸o kinh tÕ EU kÐm kh¶ quan, theo ®ã t¨ng trëng GDP gi¶m m¹nh xuèng ©m 0,2% n¨m 2009. EC cho r»ng, do ¶nh hëng cña suy gi¶m m¹nh kinh tÕ toµn cÇu, t¨ng trëng kinh tÕ cña EU gÇn nh b»ng kh«ng, thÊt nghiÖp vµ th©m hôt ng©n s¸ch ®Òu t¨ng. Trong ®ã, kinh tÕ Anh ®îc

n¨m 2008 xuèng ©m 0,5% n¨m 2009. Trong ®ã, kinh tÕ Ph¸p t¨ng trëng ©m 0,5%, §øc t¨ng trëng ©m 0,8%, kinh tÕ T©y Ban Nha vµ Ailen còng t¨ng trëng thÊp, lÇn lît lµ ©m 0,7% vµ 0,9%. Nguy c¬ suy tho¸i trÇm träng ®ang hiÖn h÷u t¹i khu vùc ®ång tiÒn chung ch©u ¢u.

T×nh h×nh kinh tÕ ¶m ®¹m cña EU ®· khiÕn c¸c chÝnh phñ c¸c níc ph¶i cïng nhau phèi hîp hµnh ®éng nh»m cøu hÖ thèng ng©n hµng. EC dù b¸o kh¶

n¨ng phôc håi kinh tÕ cña 27 thµnh viªn EU sÏ b¾t ®Çu diÔn ra vµo nöa sau n¨m 2009, riªng kinh tÕ Anh ph¶i ®Õn n¨m 2010.

T¨ng trëng kinh tÕ cña çc níc ®ang ph¸t triÓn tiÕp tôc gi¶m m¹nh xuèng cßn 5,1% n¨m 2009. Trong ®ã, t¨ng trëng GDP cña çc nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn ch©u ¸ gi¶m xuèng cßn 7,1% n¨m 2009 (con sè cña Ng©n hµng ph¸t triÓn ch©u ¸ lµ 5,8%). Çc nÒn kinh tÕ §«ng ¸ s¸ng sña h¬n, tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ gi¶m Ýt h¬n so víi çc cêng quèc kinh tÕ kh¸c. T×nh h×nh tµi chÝnh ë çc níc §«ng ¸ ®Æc biÖt s¸ng sña h¬n, nhê ®îc hëng lîi tõ çc ho¹t ®éng th¬ng m¹i ®îc c¶i thiÖn do gi¸ hµng ho¸ gi¶m vµ chuyÓn híng thùc hiÖn níi láng chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«. Tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ cña Trung Quèc ®¹t 8,5% (con sè cña WB lµ 7,5%, møc thÊp nhÊt trong 19 n¨m qua). T¨ng trëng GDP cña Ên §é ®¹t 6,3%. T¨ng trëng kinh tÕ cña Nga gi¶m m¹nh xuèng cßn 3,5%.

Thø hai lµ, n¹n thÊt nghiÖp trªn thÕ giíi cã nguy c¬ ®¹t møc kû lôc

Tæ chøc Lao ®éng Quèc tÕ (ILO) nhËn ®Þnh: cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh hiÖn nay cã thÓ cßn nghiªm träng h¬n. T¸c ®éng cña khñng ho¶ng lan réng vµ

¶nh hëng ®Õn hÇu hÕt c¸c nÒn kinh tÕ trªn thÕ giíi. Khñng ho¶ng buéc nhiÒu ngµnh nghÒ sa th¶i nh©n c«ng. ThiÕu ®¬n ®Æt hµng, møc tiªu thô gi¶m, c¸c tËp

(9)

chÝnh, hµng ngµn ngêi ®· bÞ sa th¶i sau khi nhiÒu ng©n hµng, c«ng ty b¶o hiÓm bÞ ph¸ s¶n. N¨m 2009 sÏ cã thªm 20 triÖu ngêi thÊt nghiÖp, n©ng sè ngêi thÊt nghiÖp trªn thÕ giíi cã thÓ ®¹t møc kû lôc, tõ 190 triÖu ngêi n¨m 2007 lªn 210 triÖu ngêi vµo cuèi 2009. Trong bèi c¶nh ®ã, n¹n nh©n chÝnh lµ tÇng líp ngêi nghÌo. ILO dù b¸o, thÕ giíi sÏ cã 40 triÖu ngêi cã møc sèng díi mét ®« la mçi ngµy. Sè ngêi lµm viÖc cã thu nhËp díi 2 ®« la mçi ngµy lªn ®Õn 100 triÖu. Cuéc khñng ho¶ng lÇn nµy cßn gi¸ng c¶ vµo c¸c tÇng líp trung lu trªn toµn thÕ giíi. C¸c ngµnh sö dông nhiÒu lo¹i lao ®éng nµy nh x©y dùng, kinh doanh bÊt ®éng s¶n, tµi chÝnh, dÞch vô, du lÞch v.v ®· bÞ ®×nh ®ån vµ ph¶i gi¶m nh©n viªn.

T×nh tr¹ng thÊt nghiÖp trªn thÕ giíi thËm chÝ cã thÓ cßn t¨ng h¬n n÷a nÕu c¸c hËu qu¶ cña suy gi¶m kinh tÕ kh«ng ®îc kh¾c phôc nhanh chãng. T¹i Mü vµ ch©u ¢u, hµng ngµn ngêi ®· bÞ sa th¶i sau khi nhiÒu ng©n hµng, c«ng ty b¶o hiÓm bÞ ph¸ s¶n. Bé Lao ®éng Mü cho biÕt, trong th¸ng 11/2008, c¸c c«ng ty ®·

c¾t gi¶m 553.000 viÖc lµm míi, ®©y lµ ®ît c¾t gi¶m m¹nh nhÊt trong vßng 34 n¨m trë l¹i ®©y vµ lµ th¸ng thø 11 liªn tiÕp Mü tiÕp tôc mÊt thªm c«ng ¨n viÖc lµm. C¸c chuyªn gia kinh tÕ dù b¸o tû lÖ thÊt nghiÖp ë Mü t¨ng tíi 8%, møc cao nhÊt kÓ tõ n¨m 1982. Cùu chñ tÞch Côc dù tr÷ liªn bang Mü, Alain Greenspan nhËn ®Þnh lµ rÊt khã ng¨n c¶n ®îc sù gia t¨ng sè ngêi thÊt nghiÖp. Tæng thèng míi ®¾c cö B. Obama còng tuyªn bè t¹o ra nhiÒu viÖc lµm lµ mét trong nh÷ng u tiªn cña m×nh, nhng c¶nh b¸o: Kh«ng thÓ cã mét gi¶i ph¸p nµo dÔ dµng vµ ngay lËp tøc cã thÓ kh¾c phôc ®îc t×nh h×nh tåi tÖ hiÖn nay. ThÊt nghiÖp t¹i khu vùc ®ång tiÒn chung ch©u ¢u t¨ng tõ 7,6% n¨m 2008 lªn 8,7%

n¨m 2009, theo ®ã sÏ cã thªm h¬n 2 triÖu ngêi bÞ mÊt viÖc lµm. Riªng T©y Ban Nha, thÊt nghiÖp cao kû lôc 11,9% lùc lîng lao ®éng. T¹i NhËt B¶n, trong th¸ng 11, tû lÖ thÊt nghiÖp ®· lªn tíi 5,5%, cao nhÊt kÓ tõ n¨m 1950. T×nh tr¹ng thÊt nghiÖp ë Trung Quèc còng gia t¨ng m¹nh, h¬n 10 triÖu ngêi n¨m 2008 vµ sÏ t¨ng h¬n 5% n¨m 2009. T¹i c¸c níc ASEAN, thÊt nghiÖp lªn tíi h¬n 6,2%

n¨m 2009, vît xa møc 5,7% n¨m 2008...

ILO cho r»ng b¶o vÖ viÖc lµm, phèi hîp hµnh ®éng ®Ó tr¸nh mét cuéc

“khñng ho¶ng x· héi” ph¶i lµ träng t©m cña çc héi nghÞ cÊp cao bµn vÒ khñng ho¶ng tµi chÝnh. Sau kÕ ho¹ch cøu nguy tµi chÝnh, ng©n hµng, çc níc cÇn ph¶i cã kÕ ho¹ch hç trî nÒn kinh tÕ "thùc". Céng ®ång quèc tÕ ph¶i ®Ò ra çc luËt lÖ qu¶n lý, gi¸m s¸t tµi chÝnh tèt h¬n vµ ®Æc biÖt lµ kh«i phôc l¹i chøc n¨ng c¬ b¶n cña tµi chÝnh lµ phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ, th«ng qua viÖc cÊp tÝn dông cho doanh nghiÖp ®Ó ®Çu t s¶n xuÊt, s¸ng chÕ, t¹o ra viÖc lµm, hµng hãa vµ dÞch vô. ILO còng cho r»ng, cuéc khñng ho¶ng t¹o ra mét "c¬ héi" kh«i phôc l¹i tÇm quan träng cña kinh tÕ "thùc", c©n b»ng l¹i tiÕn tr×nh toµn cÇu hãa cho ®Õn nay ph¸t triÓn dùa trªn sù kh«ng lµnh m¹nh, kh«ng bÒn v÷ng vµ kh«ng c©n b»ng.

Thø ba lµ, nguy c¬ gi¶m ph¸t

Cïng víi nh÷ng lo ng¹i vÒ khñng ho¶ng tµi chÝnh lan réng, nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang ®øng tríc nguy c¬ gi¶m ph¸t. §©y lµ t×nh tr¹ng gi¸ c¶ gi¶m trong

(10)

thêi gian dµi vµ ®Òu ®Æn gièng nh NhËt B¶n ®· ph¶i tr¶i qua trong thËp kû 1990 sau khi bong bãng bÊt ®éng s¶n vµ chøng kho¸n cña níc nµy b¾t ®Çu x×

h¬i. Gi¶m ph¸t, nÕu x¶y ra, sÏ lµm trÇm träng thªm hËu qu¶ cña cuéc khñng ho¶ng. NÕu gi¶m ph¸t s©u, gi¸ c¶ gi¶m sÏ kÐo theo ®Çu t vµ s¶n xuÊt gi¶m, çc doanh nghiÖp ph¶i c¾t gi¶m çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Tiªu dïng còng sÏ gi¶m theo, çc hé gia ®×nh cã xu híng chê ®îi cho gi¸ c¶ tiÕp tôc gi¶m råi mua s¾m. TiÒn l¬ng còng bÞ c¾t bít do thÊt nghiÖp t¨ng. Gi¶m ph¸t cã thÓ ¶nh hëng m¹nh tíi çc t¸c nh©n kinh tÕ ®ang nî nÇn, kÓ c¶ nhµ níc vµ ç thÓ. Do gi¸ c¶ gi¶m, g¸nh nÆng nî nÇn sÏ t¨ng lªn. Nhu cÇu toµn cÇu yÕu ®i g©y søc Ðp m¹nh lªn gi¸ c¶ hµng ho¸. Gi¸ dÇu ®· gi¶m m¹nh h¬n 70%, kÓ tõ khi ®¹t ®Ønh cao kû lôc 147 USD/thïng håi th¸ng 7/2008. IMF ®· ®iÒu chØnh dù b¸o gi¸ dÇu n¨m 2009 ®a ra th¸ng 10/2008, tõ møc 100 USD/thïng xuèng cßn 68 USD/thïng. Gi¸ thùc phÈm vµ gi¸ thÐp còng gi¶m m¹nh. Trong khi sù gi¶m gi¸

nµy sÏ lµm gi¶m g¸nh nÆng ®èi víi ngêi tiªu dïng t¹i c¸c níc ph¸t triÓn vµ c¸c nÒn kinh tÕ míi næi t¹i ch©u ¢u vµ ch©u ¸, nã lµm gi¶m triÓn väng t¨ng trëng t¹i nhiÒu nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn kh¸c.

Joseph Stiglitz, nhµ kinh tÕ häc tõng ®o¹t gi¶i thëng Nobel cho r»ng: Mèi

®e do¹ l¹m ph¸t c¸ch ®©y mét n¨m ®· biÕn mÊt. Cßn qu¸ sím ®Ó nãi chóng ta chuyÓn sang gi¶m ph¸t, nhng ®iÒu nµy cã kh¶ n¨ng x¶y ra. NhiÒu chuyªn gia kinh tÕ nhÊn m¹nh kinh tÕ thÕ giíi vÉn cha ph¶i ®èi phã víi t×nh tr¹ng nµy mµ

®ang ë trong thêi kú gi¶m l¹m ph¸t nhanh. Tuy nhiªn, mèi lo ng¹i hiÖn nay lµ tiÕn tr×nh gi¶m l¹m ph¸t, cã lîi cho viÖc t¨ng cêng søc mua, sÏ suy biÕn thµnh gi¶m ph¸t do c¾t gi¶m tÝn dông.

C¸c nhµ kinh tÕ cho r»ng cÇn ph¶i ng¨n chÆn tõ sím. LiÒu thuèc hiÖu qu¶ nhÊt lµ ng©n hµng trung ¬ng gi¶m l·i suÊt mét c¸ch hîp lý ®Ó t¨ng cung tiÒn tÖ.