§êi sèng – t− liÖu khoa häc
Täa ®µm khoa häc: §« thÞ hãa vµ kh«ng gian céng
®ång ë ViÖt Nam trong bèi c¶nh toµn cÇu hãa Ngµy 3/4/2009, t¹i Hµ Néi, ViÖn X·
héi häc, ViÖn Khoa häc x· héi ViÖt Nam
®· chñ tr× buæi täa ®µm khoa häc vÒ chñ
®Ò “§« thÞ hãa vµ kh«ng gian céng ®ång ë ViÖt Nam trong bèi c¶nh toµn cÇu hãa” víi sù tham dù cña GS. Terry Mc Gee (§¹i häc British, Columbia) vµ GS.
Mike Douglass (Trung t©m Nghiªn cøu Toµn cÇu hãa, Khoa Quy ho¹ch vïng vµ
®« thÞ, §¹i häc Hawaii, Hoa Kú) cïng nhiÒu chuyªn gia kiÕn tróc, quy ho¹ch
®« thÞ, c¸c nhµ x· héi häc vµ c¸c c¸n bé nghiªn cøu cã quan t©m. Môc tiªu cña Täa ®µm lµ nh»m gãp phÇn hç trî cho c¸c chuyªn gia nghiªn cøu vµ c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch trong viÖc thiÕt kÕ, x©y dùng c¸c thµnh phè, khu ®« thÞ xanh, s¹ch, th©n thiÖn víi m«i tr−êng, kÕ thõa vµ ph¸t huy v¨n hãa truyÒn thèng d©n téc, phï hîp víi lîi Ých cña ng−êi d©n ViÖt Nam trong bèi c¶nh liªn kÕt gi÷a toµn cÇu víi ®Þa ph−¬ng.
Tr×nh bµy tham luËn t¹i Täa ®µm, GS. Mc Gee ®· ph©n tÝch t¸c ®éng cña mét sè nh©n tè kinh tÕ thÞ tr−êng ®èi víi viÖc t¹o lËp kh«ng gian ®« thÞ ë ViÖt Nam vµ Trung Quèc. So s¸nh bèi c¶nh ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr−êng vµ tiÕn tr×nh ®« thÞ hãa ë tõng quèc gia, cã thÓ nhËn thÊy, Trung Quèc vµ ViÖt Nam cã nh÷ng ®iÓm t−¬ng ®ång, thÓ hiÖn ë tèc
®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ, tèc ®é di d©n n«ng th«n-®« thÞ nhanh chãng vµ sù gia t¨ng sè l−îng c¸c ®¹i khu ®« thÞ (mega- urban regions). Theo GS. Mc Gee, tèc ®é
®« thÞ hãa ë ViÖt Nam hiÖn thÊp h¬n ë Trung Quèc. Sù ph¸t triÓn cña c¸c khu
®« thÞ, mét mÆt lµ biÓu hiÖn cña xu thÕ CNH, H§H vµ ®« thÞ hãa ®ang diÔn ra trªn ph¹m vi toµn cÇu, mÆt kh¸c còng
®ßi hái chÝnh phñ ë mçi quèc gia ph¶i
®èi mÆt víi nh÷ng kÞch b¶n ph¸t triÓn
®Çy th¸ch thøc.
Bµn vÒ ba kÞch b¶n ph¸t triÓn ®«
thÞ, ®« thÞ hãa, tham luËn cña GS. Mike Douglass ®· ®−a ra nh÷ng dÉn chøng cô thÓ tõ c¸c quèc gia ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng. ë NhËt B¶n, Hµn Quèc vµ §µi Loan hiÖn nay, c¸c vïng n«ng th«n ®·
kh«ng cßn nhiÒu n«ng d©n lao ®éng trªn
®ång ruéng, kh«ng cßn nhiÒu trÎ em
®−îc häc hµnh. Dù b¸o trong t−¬ng lai, t×nh tr¹ng nµy còng diÔn ra t−¬ng tù ë ViÖt Nam víi sù suy gi¶m nghiªm träng d©n sè n«ng th«n. Ba kÞch b¶n ph¸t triÓn ®« thÞ mµ t¸c gi¶ ®−a ra ®i theo 3 thiªn h−íng kh¸c nhau. Mét, −u tiªn ph¸t triÓn kinh tÕ: c¬ së vËt chÊt, h¹ tÇng kü thuËt ®−îc coi träng, xãa ®ãi gi¶m nghÌo lµ mét trong sè nh÷ng môc tiªu c¨n b¶n, nÒn v¨n hãa bÞ thÞ tr−êng hãa, con ng−êi vµ céng ®ång chØ ®øng ë vÞ trÝ thø yÕu, thËm chÝ kh«ng ®−îc ®Æt thµnh vÊn ®Ò trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn. Hai, ng−îc l¹i, lÊy con ng−êi vµ
®êi sèng v¨n hãa tinh thÇn lµm trung t©m, ®Ò cao sù tham gia cña ng−êi d©n trong mäi quyÕt s¸ch chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n hãa vµ x· héi. Ba, t− nh©n hãa trong mäi lÜnh vùc. Mét sè khu ®« thÞ míi ®· t¹o nªn kh«ng gian sèng biÖt lËp chØ dµnh cho mét nhãm thiÓu sè d©n c−, h×nh thµnh mét thø v¨n hãa c− tró míi, hoµn toµn thê ¬ víi c¸c tr¸ch nhiÖm mµ x· héi ®ßi hái, h¹n chÕ giao tiÕp víi x·
héi bªn ngoµi vèn bÞ hä cho lµ hçn lo¹n, mÊt an ninh vµ ®Çy phøc t¹p. Nã kh«ng
§êi sèng – T− liÖu… 59 hÒ b¾t nguån tõ truyÒn thèng v¨n hãa
d©n téc; ®· vµ ®ang hñy diÖt kh«ng gian sèng cña mét ®« thÞ hiÖn ®¹i theo ®óng nghÜa.
Bªn c¹nh ®ã, t¹i Täa ®µm, c¸c ®¹i biÓu ®· cïng bµn th¶o vÒ m« h×nh
“Thµnh phè sèng tèt” (Livable Cities) víi nh÷ng ®iÒu kiÖn sau ®©y: 1) Cã
®−êng dµnh cho ng−êi ®i bé (phè, vØa hÌ, ngâ) kh«ng bÞ chiÕm gi÷ do ®ç xe, do c¸c cöa hµng kinh doanh, biÓn qu¶ng c¸o hay c¸c c«ng tr×nh c«ng céng; 2) Cã nh÷ng khu vùc ®−îc thiÕt kÕ cho nhiÒu môc ®Ých: ®−êng d¹o bé, c¸c cöa hµng kinh doanh nhá phôc vô nhu cÇu sinh ho¹t th−êng ngµy, ®iÓm ®ç xe buýt, tr−êng häc vµ c«ng viªn; 3) §−êng phè
®−îc thiÕt kÕ víi hµng c©y hay th¶m cá;
4) C¸c trung t©m céng ®ång vµ c«ng céng më cöa cho c¸c ho¹t ®éng cña céng
®ång, c¸c tæ chøc céng ®ång vµ tæ chøc phi chÝnh phñ; 5) C¸c qu¶ng tr−êng vµ c«ng viªn c«ng céng cã chÊt l−îng cao; 6) C¸c di tÝch kiÕn tróc lÞch sö ®−îc b¶o vÖ vµ ®−îc tham quan; 7) Sù thÞnh hµnh vµ ph¸t triÓn cña kiÕn tróc b¶n ®Þa; 8) C¸c khu phè, vØa hÌ víi sù ®a d¹ng c¸c cöa hiÖu bu«n b¸n c¸c s¶n phÈm cña ®Þa ph−¬ng; vµ 9) Cã c¸c khu kh«ng gian gi¶i trÝ cho mäi løa tuæi.
Quý An
Héi nghÞ doanh nghiÖp ch©u ¸ lÇn thø 19
“NhËn d¹ng c¸c th¸ch thøc cña ch©u
¸ vµ vai trß míi cña ViÖt Nam” lµ chñ
®Ò cña “Héi nghÞ doanh nghiÖp ch©u ¸”
lÇn thø 19 diÔn ra t¹i Tp. Hå ChÝ Minh tõ ngµy 22-24/4/2009 do Asia Society phèi hîp cïng Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t−
ViÖt Nam vµ T¹p chÝ Wall Street Journal Asia ®ång tæ chøc. H¬n 1.100
®¹i biÓu (®Õn tõ 21 n−íc) lµ c¸c quan chøc ChÝnh phñ, l·nh ®¹o c¸c doanh
nghiÖp, c¸c nhµ ®Çu t−, c¸c chuyªn gia kinh tÕ, c¸c nhµ b¸o tham dù Héi nghÞ, víi môc tiªu cïng t×m hiÓu vÒ ¶nh h−ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh toµn cÇu ®èi víi c¸c nÒn kinh tÕ ch©u ¸,
®ång thêi nghiªn cøu c¸c c¬ héi vµ th¸ch thøc ®Æt ra trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ héi nhËp toµn cÇu cña ViÖt Nam.
Héi nghÞ tiÕn hµnh 8 phiªn häp bµn vÒ c¸c vÊn ®Ò: Khñng ho¶ng kinh tÕ toµn cÇu - hÖ qu¶ l©u dµi ®èi víi ch©u ¸ vµ thÕ giíi; C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ th−¬ng m¹i cña Mü sÏ cã t¸c ®éng ®Õn ch©u ¸ nh− thÕ nµo?; Cñng cè hÖ thèng tµi chÝnh toµn cÇu - ®iÒu tiÕt vµ ®æi míi;
H−íng tíi t¨ng tr−ëng bÒn v÷ng ë ch©u
¸ - c¸c vÊn ®Ò n¨ng l−îng vµ m«i tr−êng; T−¬ng lai cña c¸c thµnh phè ch©u ¸ - c¶i thiÖn c¬ së h¹ tÇng thµnh thÞ; Nguån nh©n tµi - gi¸o dôc vµ n©ng cao n¨ng lùc; ThÕ hÖ doanh nh©n míi cña ch©u ¸ - sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp trong n−íc; Ng«i sao ®ang lªn - liÖu ViÖt Nam cã næi lªn thµnh n−íc ®øng ®Çu §«ng Nam ¸?
C¸c ®¹i biÓu cã chung nhËn ®Þnh:
®©y lµ cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ tåi tÖ nhÊt diÔn ra trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi, sau nhiÒu thËp niªn, kÓ tõ cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ toµn cÇu x¶y ra vµo n¨m 1937. Khñng ho¶ng ®· g©y ¶nh h−ëng nghiªm träng ®Õn rÊt nhiÒu nÒn kinh tÕ.
Tuy nhiªn, cã ý kiÕn cho r»ng khñng ho¶ng kinh tÕ còng lµ c¬ héi ®Ó c¸c n−íc nh− ViÖt Nam cÊu tróc l¹i nÒn kinh tÕ.
Ph¸t biÓu t¹i Héi nghÞ, Phã Thñ t−íng, kiªm Bé tr−ëng Bé Gi¸o dôc vµ
§µo t¹o NguyÔn ThiÖn Nh©n ®· giíi thiÖu vÒ nh÷ng thay ®æi vµ h−íng ph¸t triÓn cña hÖ thèng gi¸o dôc-®µo t¹o ViÖt Nam, ph©n tÝch c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l−îng nguån nh©n lùc t¹i ViÖt Nam; th«ng b¸o vÒ chiÕn l−îc ph¸t triÓn
60 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 6.2009 kinh tÕ-x· héi cña ViÖt Nam trong thêi
gian tíi; ®ång thêi kªu gäi ®Çu t− vµ cam kÕt t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t− n−íc ngoµi. ¤ng còng ®Ò cËp ®Õn mét sè gi¶i ph¸p mµ ViÖt Nam
®ang tËp trung thùc hiÖn ®Ó ®èi phã víi suy tho¸i kinh tÕ toµn cÇu hiÖn nay.
Bµy tá niÒm tin vµo sù æn ®Þnh nÒn kinh tÕ vÜ m« vµ tiÕp tôc kÝch thÝch t¨ng tr−ëng, gi¶m thiÓu t¸c ®éng tiªu cùc cña suy tho¸i toµn cÇu t¹i ViÖt Nam, nhiÒu
®¹i biÓu nhÊn m¹nh ViÖt Nam cÇn ph¶i n©ng néi lùc, ®æi míi c¬ cÊu ®Ó v−ît qua khñng ho¶ng vµ tr¸nh khai th¸c bõa b·i tµi nguyªn. Theo bµ Charlene Barshefsky ("KiÕn tróc s−" cña HiÖp
®Þnh th−¬ng m¹i ViÖt-Mü), cùu §¹i diÖn th−¬ng m¹i Mü, víi ch©u ¸ - n¬i cã m«
h×nh t¨ng tr−ëng chØ dùa vµo xuÊt khÈu - cÇn t¸i c¬ cÊu tiÕt kiÖm tµi chÝnh, c©n b»ng tiÕt kiÖm vµ chi tiªu, sö dông hiÖu qu¶ c¸c nguån tµi nguyªn, tr¸nh viÖc khai th¸c bõa b·i, v« téi v¹ vµ thiÕu tÝnh to¸n. Cïng chia sÎ víi quan ®iÓm nµy, bµ Ph¹m Chi Lan (chuyªn gia kinh tÕ) cho r»ng, c¸c n−íc cÇn suy nghÜ vÒ chÊt l−îng t¨ng tr−ëng cña nÒn kinh tÕ ASEAN, cÇn ®iÒu chØnh c¬ cÊu t¨ng tr−ëng. Kh«ng thÓ phô thuéc m·i vµo xuÊt khÈu vµ FDI. §Çu t− n−íc ngoµi cã thÓ gióp mét sè n−íc ®¹t møc thu nhËp trung b×nh, nh−ng kh«ng thÓ ®−a mét n−íc lªn møc giµu ®−îc. Theo bµ Chi Lan, cïng víi chÊt l−îng nguån nh©n lùc, vÊn ®Ò qu¶n trÞ vµ c¶i c¸ch c¬ cÊu lµ ba ch×a khãa cho t¨ng tr−ëng bÒn v÷ng
cña ViÖt Nam vµ ASEAN. Ph¶i c¶i c¸ch c¬ cÊu kinh tÕ, t¸i cÊu tróc nÒn kinh tÕ, kh«ng thÓ dùa m·i vµo n«ng nghiÖp, vµo ngµnh hµm l−îng c«ng nghÖ, gi¸ trÞ gia t¨ng thÊp, dùa vµo tµi nguyªn vµ lao
®éng gi¸ rÎ ®−îc.
Cã kh¸ nhiÒu ý kiÕn ph¸t biÓu xoay quanh sù ph¸t triÓn bÊt ngê cña nÒn kinh tÕ Trung Quèc vµ cho r»ng t¸c
®éng cña khñng ho¶ng kinh tÕ thÕ giíi
®· ®−îc ChÝnh phñ Trung Quèc k×m h·m qua viÖc kh«ng ph¸ gi¸ ®ång Nh©n d©n tÖ, kiÒm chÕ møc l¹m ph¸t... C¸c n−íc cÇn ph¶i häc hái kinh nghiÖm cña Trung Quèc.
T¹i Héi nghÞ, c¸c ý kiÕn nhÊt trÝ cho r»ng, suy tho¸i kinh tÕ toµn cÇu ®· t¸c
®éng m¹nh ®Õn nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ c¸c quèc gia trong khu vùc §«ng ¸ vµ ASEAN – lµ nh÷ng khu vùc kinh tÕ n¨ng ®éng vµ cã ®é më rÊt cao. Kh«ng mét n−íc nµo cã thÓ tù m×nh ra khái khã kh¨n hiÖn nay, nÕu kh«ng cã sù hîp t¸c chÆt chÏ ®a ph−¬ng còng nh− song ph−¬ng.
Thø tr−ëng Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t−
Cao ViÕt Sinh kh¼ng ®Þnh, ViÖt Nam sÏ cïng víi c¸c n−íc ch©u ¸ phèi hîp, hîp t¸c chÆt chÏ ®Ó cïng nhau v−ît qua khã kh¨n, vµ tin t−ëng r»ng, c¸c n−íc n¨ng
®éng cña ch©u ¸ sÏ v−ît qua khã kh¨n hiÖn nay ®Ó b−íc vµo thËp kû míi.
TrÇn Thµnh
