t− t−ëng hå chÝ minh vÒ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng
NguyÔn Xu©n Dòng(*) rong suèt cuéc ®êi ho¹t ®éng cña
m×nh, tõ bµi gi¶ng ®Çu tiªn trong t¸c phÈm §−êng K¸ch MÖnh (1) ®Õn b¶n Di chóc, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lu«n quan t©m ®Õn vÊn ®Ò ®¹o ®øc vµ viÖc tu d−ìng ®¹o ®øc, coi ®¹o ®øc lµ
“c¸i gèc” cña ng−êi c¸ch m¹ng. VÊn ®Ò
®¹o ®øc c¸ch m¹ng trong t− t−ëng cña Ng−êi lu«n cã sù nhÊt qu¸n vµ tÝnh logÝc cao vÒ tinh thÇn c¸ch m¹ng còng nh− ph−¬ng ph¸p t− duy, nhÊt lµ ph−¬ng ph¸p t− duy khoa häc, t− duy biÖn chøng cña chñ nghÜa Marx-Lenin, trªn c¬ së truyÒn thèng ®¹o ®øc tèt ®Ñp cña d©n téc, ch¾t läc tinh hoa ®¹o ®øc cña nh©n lo¹i, Ng−êi cßn ph¸t triÓn vµ s¸ng t¹o nh÷ng gi¸ trÞ t− t−ëng ®¹o ®øc míi phï hîp víi ®iÒu kiÖn ViÖt Nam.
Theo Ng−êi, néi hµm kh¸i niÖm ®¹o
®øc c¸ch m¹ng ®−îc hiÓu lµ: “§¹o ®øc c¸ch m¹ng lµ bÊt kú ë c−¬ng vÞ nµo, bÊt kú lµm c«ng viÖc g×, ®Òu kh«ng sî khã, kh«ng sî khæ, ®Òu mét lßng mét d¹ phôc vô lîi Ých chung cña giai cÊp, cña nh©n d©n, ®Òu nh»m môc ®Ých x©y dùng chñ nghÜa x· héi. §¹o ®øc c¸ch m¹ng lµ ®¹o ®øc tËp thÓ, nã ph¶i ®¸nh th¾ng vµ tiªu diÖt chñ nghÜa c¸ nh©n”
(2, T.10, tr.306).
TÇm quan träng cña ®¹o ®øc bao giê còng ®−îc Ng−êi ®Æt ë vÞ trÝ hµng
®Çu. T− c¸ch cña ng−êi c¸ch m¹ng lµ
c¸i cÇn cã tr−íc tiªn khi dÊn th©n vµo con ®−êng c¸ch m¹ng v« s¶n vµ ®Ó ®−a sù nghiÖp c¸ch m¹ng v« s¶n ®Õn th¾ng lîi. Ng−êi cho r»ng, c¸ch m¹ng muèn th¾ng lîi, cïng víi gi¸c ngé chÝnh trÞ, t¨ng c−êng søc m¹nh tæ chøc, th× ph¶i cã søc m¹nh vÒ ®¹o ®øc b»ng sù tu d−ìng, rÌn luyÖn ®¹o ®øc. Ngay tõ khi
§¶ng ta ch−a ra ®êi, kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn nh÷ng bµi gi¶ng ®Çu tiªn cña Ng−êi cho thÕ hÖ thanh niªn yªu n−íc
®Çu tiªn ë n−íc ta theo con ®−êng c¸ch m¹ng v« s¶n lµ nh÷ng bµi gi¶ng vÒ t−
c¸ch cña ng−êi c¸ch m¹ng. Trong trang
®Çu cuèn §−êng K¸ch MÖnh Ng−êi ®·
ghi 23 nÐt t− c¸ch cña mét ng−êi c¸ch m¹ng trong øng xö víi m×nh, víi ng−êi, víi ®êi, víi viÖc. §ã lµ nh÷ng chuÈn mùc:(∗)
“Tù m×nh ph¶i:
CÇn kiÖm.
Hßa mµ kh«ng t−.
C¶ quyÕt söa lçi m×nh.
CÈn thËn mµ kh«ng nhót nh¸t.
Hay hái.
NhÉn n¹i (chÞu khã).
Hay nghiªn cøu, xem xÐt.
VÞ c«ng vong t−.
(∗) TS., Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc x· héi.
T
Kh«ng hiÕu danh, kh«ng kiªu ng¹o.
Nãi th× ph¶i lµm.
Gi÷ chñ nghÜa cho v÷ng.
Hy sinh.
Ýt lßng ham muèn vÒ vËt chÊt.
BÝ mËt.
§èi víi ng−êi ph¶i:
Víi tõng ng−êi th× khoan thø.
Víi ®oµn thÓ th× nghiªm.
Cã lßng bµy vÏ cho ng−êi.
Trùc mµ kh«ng t¸o b¹o.
Hay xem xÐt ng−êi.
Lµm viÖc ph¶i:
Xem xÐt hoµn c¶nh kü cµng.
QuyÕt ®o¸n.
Dòng c¶m.
Phôc tïng ®oµn thÓ" (tr.22-23).
Trªn c¬ së nhËn thøc vÒ nÒn t¶ng cña viÖc h×nh thµnh ®¹o ®øc míi, vÊn
®Ò ®¹o ®øc c¸ch m¹ng ®−îc Ng−êi nh¾c l¹i néi dung t−¬ng tù khi nãi chuyÖn víi c¸n bé tØnh Thanh Hãa, n¨m 1947, nh−ng cô thÓ h¬n (2, T.5, tr.54-55), gåm 5 ®iÓm: mét, M×nh ®èi víi m×nh;
hai, §èi víi ®ång chÝ m×nh ph¶i thÕ nµo?; ba, §èi víi c«ng viÖc ph¶i thÕ nµo?; bèn, §èi víi nh©n d©n; vµ n¨m,
§èi víi ®oµn thÓ. Víi nh÷ng lêi c¨n dÆn nµy cho thÊy, Ng−êi ®· ®Æt vÊn ®Ò ®¹o
®øc c¸ch m¹ng mét c¸ch rÊt l«gic vµ cã c¬ së khoa häc vÒ c¸c quan hÖ lîi Ých.
Theo Ng−êi, ®iÒu quan träng cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh cña ®¹o ®øc c¸ch m¹ng chÝnh lµ th¸i ®é ®èi víi d©n, ®Æt ng−êi d©n vµo vÞ trÝ trung t©m cña sù nghiÖp c¸ch m¹ng, ®Æt ®oµn thÓ vµo vÞ trÝ ®éng lùc cã chøc n¨ng phôc vô nh©n d©n, ®Æt c¸ nh©n ng−êi c¸n bé võa phô thuéc
vµo d©n, võa phô thuéc vµo ®oµn thÓ, võa lµ ®èi t−îng trong d©n, võa lµ ®éng lùc cã tr¸ch nhiÖm víi d©n.
HÇu nh− c¸c nguyªn t¾c ®¹o ®øc Ng−êi ®Ò ra tr−íc hÕt cho m×nh thùc hiÖn, sau ®ã míi ®Ó gi¸o dôc ng−êi kh¸c, cã thÓ nªu ra mét sè chuÈn mùc c¬ b¶n vÒ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng theo t−
t−ëng cña Ng−êi, nh− sau:
1. NÕu bµi häc vÒ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng ®Çu tiªn trong cuèn §−êng K¸ch MÖnh, Ng−êi chØ ®Ò ra nh÷ng nguyªn lý chung thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a ba khÝa c¹nh, ph¶n ¸nh mèi quan hÖ ®¹o
®øc míi, ®¹o ®øc c¸ch m¹ng mµ ng−êi c¸ch m¹ng cÇn qu¸n triÖt tr−íc tiªn,
®ång thêi nªu cao viÖc tu d−ìng ®¹o
®øc c¸ch m¹ng; th× ngay trong phiªn häp ®Çu tiªn cña ChÝnh phñ n−íc ViÖt Nam d©n chñ céng hßa, Ng−êi ®· ®Ò ra nh÷ng nguyªn t¾c vÒ hµnh vi ®¹o ®øc c¸ch m¹ng ®èi víi ng−êi cã chøc, cã quyÒn trong ChÝnh phñ tõ toµn quèc
®Õn c¸c lµng, Ng−êi ®Ò nghÞ: “Më mét chiÕn dÞch gi¸o dôc l¹i tinh thÇn nh©n d©n b»ng c¸ch thùc hiÖn: CÇn, kiÖm, liªm, chÝnh” ®Ó “lµm cho d©n téc chóng ta trë nªn mét d©n téc dòng c¶m, yªu n−íc, yªu lao ®éng”.
Ng−êi coi cÇn, kiÖm, liªm, chÝnh, chÝ c«ng, v« t− lµ phÈm chÊt ®¹o ®øc c¬
b¶n nhÊt cña con ng−êi míi, ®ång thêi lµ chuÈn mùc c¬ b¶n cña nÒn ®¹o ®øc míi cña d©n téc ta. §©y lµ phÈm chÊt
®−îc Ng−êi ®Ò cËp ®Õn nhiÒu nhÊt, th−êng xuyªn nhÊt víi mét néi dung
®¹o ®øc míi rÊt c¸ch m¹ng mµ vÉn gi÷
®−îc nÒn t¶ng cña c¸c kh¸i niÖm ®¹o
®øc cò rÊt quen thuéc víi mäi ng−êi.
PhÈm chÊt nµy g¾n liÒn víi ho¹t ®éng hµng ngµy cña mçi con ng−êi vµ cã quan hÖ mËt thiÕt víi t− t−ëng trung víi n−íc, hiÕu víi d©n. Trong t− t−ëng
cña Ng−êi “cÇn” cã nghÜa lµ sù siªng n¨ng, ch¨m chØ, cè g¾ng trong lao ®éng vµ häc tËp; “kiÖm” lµ tiÕt kiÖm, kh«ng xa xØ, kh«ng hoang phÝ; “liªm” lµ trong s¹ch, kh«ng tham lam; “chÝnh” lµ kh«ng tµ, lµ th¼ng th¾n, ®øng ®¾n.
Theo Ng−êi, ®©y lµ bèn ®øc cña con ng−êi, thiÕu mét ®øc th× kh«ng thµnh ng−êi, còng nh− trêi cã bèn mïa: Xu©n, H¹, Thu, §«ng; gièng nh− ®Êt cã bèn ph−¬ng: §«ng, T©y, Nam, B¾c. ThiÕu mét mïa sÏ kh«ng thµnh trêi, thiÕu mét ph−¬ng sÏ kh«ng thµnh ®Êt. Ng−êi còng xem chÝ c«ng, v« t− lµ mét trong nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña ®¹o ®øc c¸ch m¹ng. ChÝ c«ng, v« t− vÒ thùc chÊt lµ nèi tiÕp cÇn, kiÖm, liªm, chÝnh. CÇn, kiÖm, liªm, chÝnh sÏ dÉn ®Õn chÝ c«ng, v« t− vµ ng−îc l¹i. Ng−êi cã tinh thÇn chÝ c«ng, v« t− lµ ng−êi ham lµm nh÷ng viÖc Ých n−íc, lîi d©n, kh«ng ham ®Þa vÞ, c«ng danh, phó quý, kh«ng nghÜ ®Õn quyÒn lîi c¸ nh©n. Ng−êi cho r»ng nh÷ng c¸n bé, ®¶ng viªn cã ®Çy ®ñ ®øc tÝnh nªu trªn sÏ ®øng v÷ng tr−íc mäi thö th¸ch, h¬n n÷a yªu cÇu hä ph¶i thÓ hiÖn trªn mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng x·
héi, ®èi víi ng−êi, víi viÖc vµ víi chÝnh m×nh.
Ng−êi tõng nãi: “Ng−êi ®¶ng viªn, ng−êi c¸n bé tèt muèn trë nªn ng−êi c¸ch m¹ng ch©n chÝnh, kh«ng cã g× lµ khã c¶. §iÒu ®ã hoµn toµn do lßng m×nh mµ ra. Lßng m×nh chØ biÕt v× §¶ng, v×
Tæ quèc, v× ®ång bµo th× m×nh sÏ tiÕn
®Õn chç chÝ c«ng, v« t−. M×nh ®· chÝ c«ng, v« t− th× khuyÕt ®iÓm sÏ cµng Ýt, mµ nh÷ng tÝnh tèt nh− sau, ngµy cµng thªm. Nãi tãm t¾t, tÝnh tèt Êy gåm cã 5
®iÒu: Nh©n, nghÜa, trÝ, dòng, liªm” (2, T.5, tr.251). Cã thÓ thÊy r»ng tõ c¸c kh¸i niÖm ®¹o ®øc cò nh−: nh©n, nghÜa, trÝ, dòng, liªm, Ng−êi ®· ®−a vµo ®©y néi dung ®¹o ®øc míi b»ng c¸ch gi¶i
thÝch nã theo quan niÖm míi, víi mét néi dung hoµn toµn kh¸c, rÊt c¸ch m¹ng, ph¶n ¸nh c¸c mèi quan hÖ mét c¸ch râ rµng, cô thÓ vµ dÔ hiÓu. Ng−êi cho r»ng, “§ã lµ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng.
§¹o ®øc ®ã kh«ng ph¶i lµ ®¹o ®øc thñ cùu. Nã lµ ®¹o ®øc míi, ®¹o ®øc vÜ ®¹i, nã kh«ng ph¶i v× danh väng cña c¸
nh©n, mµ v× lîi Ých chung cña §¶ng, cña d©n téc, cña loµi ng−êi” (2, T.5, tr.253).
2. Tõ néi dung hÑp cña c¸c ph¹m trï ®¹o ®øc cò, Ng−êi më réng, ®−a vµo
®©y mét néi dung rÊt míi, tiÕn bé, c¸ch m¹ng, v−ît qua nh÷ng h¹n chÕ cña t−
t−ëng ®¹o ®øc truyÒn thèng vµ n©ng lªn thµnh t− t−ëng ®¹o ®øc míi, mµ tiªu biÓu nhÊt lµ c¸c kh¸i niÖm: trung, hiÕu, nh©n, nghÜa... “Tõ trung víi vua thµnh trung víi n−íc; tõ hiÕu víi cha mÑ m×nh thµnh hiÕu víi d©n; tõ nh©n chØ lµ nh©n ¸i thµnh nh©n d©n, tõ cÇn cho riªng m×nh thµnh cÇn cho c¶ x·
héi; tõ kiÖm cho riªng m×nh thµnh tiÕt kiÖm chung phôc vô cho ®Êt n−íc; tõ liªm nghÜa lµ liªm khiÕt, kh«ng tham nhòng, nghÜa lµ chØ gi÷ cho b¶n th©n m×nh trong s¹ch, Ng−êi më réng thµnh vÊn ®Ò liªm khiÕt mang tÝnh x· héi; tõ chÝnh nghÜa lµ kh«ng tµ, nghÜa lµ th¼ng th¾n, ®óng ®¾n, Ng−êi chuyÓn sang vÊn ®Ò thiÖn, ¸c; lµm viÖc chÝnh, lµ ng−êi thiÖn; lµm viÖc tµ lµ ng−êi ¸c” (3, tr.35). Ng−êi nhÊn m¹nh: “Ng−êi c¸n bé ph¶i cã ®¹o ®øc c¸ch m¹ng. Ph¶i gi÷
®¹o ®øc c¸ch m¹ng míi lµ ng−êi c¸n bé c¸ch m¹ng ch©n chÝnh. §¹o ®øc c¸ch m¹ng cã thÓ nãi tãm t¾t lµ: NhËn râ ph¶i tr¸i, gi÷ v÷ng lËp tr−êng. TËn trung víi n−íc. TËn hiÕu víi d©n” (2, T.7, tr.480). Trung víi n−íc, hiÕu víi d©n ®−îc coi lµ néi dung c¬ b¶n nhÊt, bao trïm nhÊt trong t− t−ëng ®¹o ®øc c¸ch m¹ng cña Ng−êi, thÓ hiÖn mèi
quan hÖ gi÷a con ng−êi víi Tæ quèc vµ nh©n d©n. Trung víi n−íc lµ trung thµnh víi sù nghiÖp dùng n−íc vµ gi÷
n−íc cña d©n téc, n−íc ë ®©y lµ n−íc cña d©n, d©n lµ chñ nh©n cña ®Êt n−íc.
Ng−êi cho r»ng bao nhiªu quyÒn h¹n
®Òu lµ cña d©n, bao nhiªu lîi Ých ®Òu v×
d©n, quyÒn hµnh vµ lùc l−îng ®Òu ë n¬i d©n. XuÊt ph¸t tõ quan niÖm nh− vËy, nªn hiÕu trong t− t−ëng cña Ng−êi chÝnh lµ “HiÕu víi d©n”. HiÕu víi d©n kh«ng chØ lµ xem ng−êi d©n nh− ®èi t−îng d¹y dç, ban ¬n, mµ lµ ®èi t−îng ph¶i phôc vô hÕt lßng. ë Ng−êi, lý luËn lu«n g¾n chÆt víi thùc tiÔn, lêi nãi lu«n
®i ®«i víi viÖc lµm. Cuéc ®êi cña Ng−êi lµ minh chøng sinh ®éng vÒ t− t−ëng tËn trung víi n−íc, tËn hiÕu víi d©n.
3. NÕu nh− trung víi n−íc, hiÕu víi d©n lµ phÈm chÊt cña mçi con ng−êi - c«ng d©n ®èi víi Tæ quèc, ®èi víi nh©n d©n, th× yªu th−¬ng con ng−êi lµ tr¸ch nhiÖm cña mçi con ng−êi ®èi víi con ng−êi. Ng−êi cho ®©y lµ phÈm chÊt cao
®Ñp nhÊt cña con ng−êi. Yªu th−¬ng con ng−êi tr−íc hÕt lµ t×nh c¶m dµnh cho nh÷ng ng−êi bÞ ¸p bøc, bãc lét, nh÷ng ng−êi cïng khæ. Yªu th−¬ng con ng−êi cßn ®−îc thÓ hiÖn trong mèi quan hÖ hµng ngµy víi nh÷ng ng−êi ®ång chÝ xung quanh, trong cuéc sèng b×nh th−êng. Ph¶i lu«n nghiªm kh¾c víi b¶n th©n, nh−ng réng r·i ®é l−îng víi ng−êi kh¸c. §iÒu ®Æc biÖt lµ ë Ng−êi, yªu th−¬ng con ng−êi lu«n lu«n g¾n víi niÒm tin vµo con ng−êi, tin vµo l−¬ng tri, tin vµo lßng dòng c¶m, tin vµo søc s¸ng t¹o cña hä trong hµnh tr×nh con ng−êi tù gi¶i phãng m×nh, ®Ó con ng−êi lµm chñ x· héi, lµm chñ b¶n th©n m×nh.
4. Ng−êi ®· cã sù kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn gi÷a c¸ nh©n vµ céng ®ång, gi÷a d©n téc vµ quèc tÕ, gi÷a truyÒn
thèng vµ hiÖn ®¹i, t¹o ra trong quan niÖm vÒ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng sù hµi hßa vÒ c¸c mèi quan hÖ lîi Ých. Theo Ng−êi, tinh thÇn quèc tÕ trong s¸ng thùc chÊt lµ chñ nghÜa yªu n−íc g¾n liÒn víi chñ nghÜa quèc tÕ v« s¶n. Ng−êi cho r»ng nÕu tinh thÇn yªu n−íc kh«ng ch©n chÝnh, tinh thÇn quèc tÕ kh«ng trong s¸ng th× cã thÓ dÉn tíi t− t−ëng d©n téc chñ nghÜa, hÑp hßi, s« vanh, biÖt lËp, kú thÞ chñng téc. VËy nªn cÇn ph¶i cã quan hÖ mËt thiÕt víi quèc tÕ, thùc chÊt ®ã lµ mèi quan hÖ víi con ng−êi trªn ph¹m vi nh©n lo¹i, Ng−êi tõng
®−a ra mÖnh ®Ò “Bèn ph−¬ng v« s¶n
®Òu lµ anh em” (2, T.10, tr.195). Tõ rÊt sím, Ng−êi ®· chñ tr−¬ng quan hÖ víi c¸c quèc gia d©n téc vµ c¸c tæ chøc trªn thÕ giíi ®Ó thªm b¹n, bít thï. Quan
®iÓm d©n téc ®· ®−îc thæi vµo thêi ®¹i,
®· v−ît qua biªn giíi quèc gia, h−íng tíi môc tiªu ®éc lËp, d©n chñ, hßa b×nh, h÷u nghÞ vµ hîp t¸c.
Mét néi dung quan träng kh¸c trong t− t−ëng ®¹o ®øc c¸ch m¹ng cña Ng−êi lµ vÊn ®Ò chèng chñ nghÜa c¸
nh©n. HÇu hÕt trong c¸c bµi viÕt hoÆc bµi nãi cña Ng−êi vÒ ®¹o ®øc ®Òu lªn ¸n chñ nghÜa c¸ nh©n mét c¸ch quyÕt liÖt.
Ng−êi coi chñ nghÜa c¸ nh©n ch¼ng nh÷ng tr¸i víi ®¹o ®øc c¸ch m¹ng mµ cßn ®Î ra mäi thãi h− tËt xÊu, c¶n trë viÖc n©ng cao ®¹o ®øc c¸ch m¹ng.
Ng−êi cho r»ng, “Chñ nghÜa c¸ nh©n lµ viÖc g× còng chØ lo cho lîi Ých riªng cña m×nh, kh«ng quan t©m ®Õn lîi Ých chung cña tËp thÓ “miÔn lµ m×nh bÐo, mÆc thiªn h¹ gÇy". Nã lµ mÑ ®Î ra mäi tÝnh h−, nÕt xÊu nh− l−êi biÕng, suy b×, kiªu c¨ng, kÌn cùa, nhót nh¸t, l·ng phÝ, tham «,… nã lµ kÎ thï hung ¸c cña
®¹o ®øc c¸ch m¹ng, chñ nghÜa x· héi”
(2, T.10, tr.306). Nh−ng khi bµn vÒ viÖc chèng chñ nghÜa c¸ nh©n, h¬n ai hÕt, Ng−êi l¹i rÊt quan t©m ®Õn lîi Ých cña
mçi c¸ nh©n con ng−êi. Theo Ng−êi
“§Êu tranh chèng chñ nghÜa c¸ nh©n kh«ng ph¶i lµ dµy xÐo lªn lîi Ých c¸
nh©n”… “nÕu nh÷ng lîi Ých c¸ nh©n ®ã kh«ng tr¸i víi lîi Ých tËp thÓ th× kh«ng ph¶i lµ xÊu” (2, T.9, tr.291). Chèng chñ nghÜa c¸ nh©n vµ quan t©m ®Õn lîi Ých chÝnh ®¸ng cña mçi con ng−êi lµ hai viÖc hoµn toµn kh¸c nhau. Vµ l−u ý r»ng, chèng chñ nghÜa c¸ nh©n ph¶i ®i
®«i víi viÖc ch¨m sãc ®Õn lîi Ých con ng−êi vèn lµ mét néi dung quan träng cña ®¹o ®øc c¸ch m¹ng.
CÇn nhÊn m¹nh lµ tuy cã nh÷ng c¸ch ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ néi hµm c¸c kh¸i niÖm ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, nh−ng nh×n chung ë Ng−êi ®Òu cã sù nhÊt qu¸n vÒ tinh thÇn c¸ch m¹ng vµ ph−¬ng ph¸p t− duy. Tõ c¸c kh¸i niÖm, ph¹m trï cña c¸c t− t−ëng ®¹o ®øc ®·
cã tõ tr−íc nh−: nh©n, nghÜa, trÝ, dòng, liªm, ®Õn cÇn, kiÖm, liªm, chÝnh, chÝ c«ng, v« t−; tõ trung, hiÕu, ®Õn thiÖn,
¸c... bao giê Ng−êi còng cã c¸ch gi¶i thÝch riªng vÒ nh÷ng chuÈn mùc ®¹o
®øc phï hîp dÔ hiÓu, dÔ chÊp nhËn víi tõng ®èi t−îng, víi mäi tÇng líp nh©n d©n: trÝ thøc, qu©n ®éi, c«ng an, c«ng nh©n, n«ng d©n, phô n÷, phô l·o, c¸c ch¸u thiÕu niªn vµ nhi ®ång... §Ò cao
®¹o ®øc míi, Ng−êi ®· thÓ hiÖn mét tÇm nh×n xa tr«ng réng vÒ nh©n c¸ch con ng−êi. Nh÷ng phÈm chÊt mµ Ng−êi nªu ra lµ nh»m h−íng con ng−êi tíi c¸i thiÖn, c¸i tèt, c¸i cao c¶, ®ång thêi ng¨n chÆn, kh¾c phôc nh÷ng biÓu hiÖn tho¸i hãa, biÕn chÊt cã thÓ x¶y ra, ®Æc biÖt lµ chèng khuynh h−íng l¹m dông quyÒn lùc ®Ó tham nhòng, l·ng phÝ. Ngay c¶
tr−íc khi qua ®êi, viÖc ®Çu tiªn ®−îc ®Ò cËp ®Õn trong Di chóc ®Ó l¹i cho toµn
§¶ng, toµn d©n lµ nãi vÒ §¶ng, viÖc
®Çu tiªn khi ®Ò cËp ®Õn §¶ng lµ ®¹o
®øc, Ng−êi viÕt: “§¶ng ta lµ mét ®¶ng cÇm quyÒn. Mçi ®¶ng viªn vµ c¸n bé ph¶i thËt sù thÊm nhuÇn ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, thËt sù cÇn, kiÖm, liªm, chÝnh, chÝ c«ng, v« t−. Ph¶i gi÷ g×n §¶ng ta thËt trong s¹ch, ph¶i xøng ®¸ng lµ ng−êi l·nh ®¹o, lµ ng−êi ®Çy tí thËt trung thµnh cña nh©n d©n” (2, T.12, tr.510).
Tãm l¹i, tõ bµi viÕt ®Çu tiªn trong t¸c phÈm §−êng K¸ch MÖnh ®Õn b¶n Di chóc, dï ë nh÷ng thêi ®iÓm lÞch sö kh¸c nhau nh−ng t− t−ëng cña Ng−êi vÒ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng ®Òu cã søc thuyÕt phôc rÊt cao, cã søc sèng m¹nh mÏ vµ cã gi¸ trÞ l©u bÒn. Bëi ®ã lµ sù thèng nhÊt gi÷a lêi nãi, t− t−ëng vµ hµnh ®éng. Ng−êi ®Æt vÊn ®Ò ®¹o ®øc c¸ch m¹ng tõ lÜnh vùc lý luËn sang lÜnh vùc thùc tiÔn, ®−a ®¹o ®øc c¸ch m¹ng vµo chÝnh sù nghiÖp c¸ch m¹ng, coi ®ã lµ mét trong nh÷ng nguyªn t¾c ho¹t
®éng c¸ch m¹ng, ph¶n ¸nh c¸c quan hÖ míi vÒ lîi Ých t¹o ra nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cña chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng nãi chung vµ ng−êi c¸ch m¹ng nãi riªng.
T− t−ëng cña Ng−êi vÒ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng lµ mét di s¶n tinh thÇn v« cïng quý b¸u cña §¶ng vµ d©n téc ta. Nghiªn cøu, häc tËp t− t−ëng vÒ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng cña Ng−êi,
(xem tiÕp trang 37)
