MéT Sè VÊN §Ò VÒ T¤N GI¸O ë VIÖT NAM HIÖN NAY

(1)

MéT Sè VÊN §Ò VÒ T¤N GI¸O ë VIÖT NAM HIÖN NAY

õ t×nh h×nh thùc tr¹ng nªu trªn (xem T¹p chÝ Nghiªn cøu T«n gi¸o sè 7/2010), cã thÓ rót ra mét sè ®Æc ®iÓm cña t«n gi¸o ë ViÖt Nam hiÖn nay.

1. Bé mÆt t«n gi¸o ë ViÖt Nam ®· cã nh÷ng thay ®æi c¬ b¶n

12 t«n gi¸o vμ 32 tæ chøc t«n gi¸o

®−îc Nhμ n−íc c«ng nhËn nh− ®· ®Ò cËp lμ mét b»ng chøng sinh ®éng vÒ sù thay

®æi diÖn m¹o t«n gi¸o ë ViÖt Nam. Chøc s¾c, tÝn ®å c¸c t«n gi¸o vμ tæ chøc t«n gi¸o ®−îc c«ng nhËn rÊt phÊn khëi, tin t−ëng vμo ®−êng lèi chÝnh s¸ch cña

§¶ng vμ Nhμ n−íc ®èi víi lÜnh vùc t«n gi¸o. Mét ®iÒu ®¸ng l−u ý trong sè t«n gi¸o vμ tæ chøc t«n gi¸o ®−îc c«ng nhËn, cã t«n gi¸o chØ cã tÝn ®å trªn mét ngh×n ng−êi nh− Minh Lý ®¹o Tam t«ng miÕu.

Së dÜ nh− vËy lμ v× Nhμ n−íc ®· thùc hiÖn nghiªm tóc §iÒu 16 Ph¸p lÖnh TÝn ng−ìng, T«n gi¸o:

1. Tæ chøc ®−îc c«ng nhËn lμ tæ chøc t«n gi¸o khi cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn sau ®©y:

a. Lμ tæ chøc cña nh÷ng ng−êi cïng tÝn ng−ìng, cã gi¸o lÝ, gi¸o luËt, lÔ nghi kh«ng tr¸i víi thuÇn phong, mÜ tôc, lîi Ých cña d©n téc;

b. Cã hiÕn ch−¬ng, ®iÒu lÖ thÓ hiÖn t«n chØ môc ®Ých, ®−êng h−íng hμnh ®¹o g¾n

NguyÔn Hång D−¬ng^(*)

bã víi d©n téc vμ kh«ng tr¸i víi quy

®Þnh cña ph¸p luËt;

c. Cã ®¨ng kÝ ho¹t ®éng t«n gi¸o vμ ho¹t ®éng t«n gi¸o æn ®Þnh;

d. Cã trô së, tæ chøc vμ ng−êi ®¹i diÖn hîp ph¸p;

®. Cã tªn gäi kh«ng trïng víi tªn gäi cña tæ chøc t«n gi¸o ®· ®−îc c¬ quan Nhμ n−íc cã thÈm quyÒn c«ng nhËn.

Môc ®, kho¶n 2, §iÒu 8 NghÞ ®Þnh sè 22/2005/N§-CP vÒ H−íng dÉn thi hμnh mét sè ®iÒu cña Ph¸p lÖnh TÝn ng−ìng, T«n gi¸o quy ®Þnh C«ng nhËn tæ chøc t«n gi¸o nh− sau:

®. V¨n b¶n cña c¬ quan qu¶n lÝ Nhμ n−íc vÒ T«n gi¸o cÊp tØnh n¬i ®Æt trô së chÝnh cña tæ chøc x¸c nhËn ho¹t

®éng t«n gi¸o æn ®Þnh. Thêi gian ho¹t

®éng t«n gi¸o æn ®Þnh tÝnh tõ ngμy tæ chøc ®ã ®¨ng kÝ ho¹t ®éng vμ ®−îc quy

®Þnh nh− sau:

- 20 n¨m ®èi víi tæ chøc h×nh thμnh ë ViÖt Nam sau ngμy Ph¸p lÖnh TÝn ng−ìng, T«n gi¸o cã hiÖu lùc.

- 01 n¨m ®èi víi tæ chøc ®· h×nh thμnh ë ViÖt Nam tõ 20 n¨m trë lªn tr−íc ngμy Ph¸p lÖnh TÝn ng−ìng, T«n gi¸o cã hiÖu lùc.

*. PGS. TS., ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o.

T

(2)

§èi víi tæ chøc ®· h×nh thμnh ë ViÖt Nam ch−a ®ñ 20 n¨m ®Õn ngμy Ph¸p lÖnh TÝn ng−ìng, T«n gi¸o cã hiÖu lùc, thêi gian ho¹t ®éng t«n gi¸o æn ®Þnh sÏ gåm sè thêi gian tæ chøc ®ã cã ®−îc tõ lóc h×nh thμnh ®Õn ngμy Ph¸p lÖnh TÝn ng−ìng, T«n gi¸o cã hiÖu lùc céng víi thêi gian tÝnh tõ thêi ®iÓm tæ chøc ®ã

®¨ng kÝ ho¹t ®éng cho ®Õn khi ®ñ hai m−¬i n¨m.

Víi quy ®Þnh vμ h−íng dÉn trªn ch¾c ch¾n thêi gian tíi diÖn m¹o t«n gi¸o ë ViÖt Nam sÏ kh«ng dõng l¹i ë con sè 12 t«n gi¸o vμ 32 tæ chøc t«n gi¸o.

2. Sù trë l¹i cña niÒm tin t«n gi¸o Víi C«ng gi¸o, tr−íc §æi Míi, mét kh¸i niÖm th−êng ®−îc dïng lμ cã mét bé phËn tÝn ®å kh« ®¹o, nh¹t ®¹o. T×nh tr¹ng nμy ®· ®−îc kh¾c phôc mét c¸ch c¬

b¶n. KÕt qu¶ ®iÒu x· héi häc t«n gi¸o cña ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o (ViÖn Khoa häc x· héi ViÖt Nam) nh÷ng n¨m 2005, 2007, 2008 cho thÊy 95% sè tÝn ®å C«ng gi¸o ®−îc hái ®Òu kh¼ng ®Þnh niÒm tin vμo gi¸o lÝ, tÝn lÝ vμ thùc hμnh ®Çy ®ñ nghi lÔ t«n gi¸o.

Víi PhËt gi¸o, niÒm tin t«n gi¸o cña tÝn ®å kh«ng chØ trë l¹i víi ng−êi d©n lμng x· mμ cßn trë l¹i víi thÞ d©n vμ mét bé phËn c«ng nh©n, viªn chøc, c¸n bé (trong ®ã cã ®¶ng viªn), bé ®éi phôc viªn, h−u trÝ. ë nhiÒu lμng quª vïng

®ång b»ng B¾c Bé, hä cßn tham gia vμo Ban Hé tù, Ban Kh¸nh tiÕt tu bæ chïa c¶nh, s¾p xÕp, tæ chøc lÔ héi. Nh÷ng c¸n bé h−u trÝ cã thêi gian rçi ®Ó häc ®¹o, tham dù kho¸ lÔ, tæ chøc nh÷ng “tua”

du lÞch t©m linh.

TÝn ®å ®¹o Tin Lμnh, nhÊt lμ tÝn ®å

®¹o Tin Lμnh ë miÒn nói phÝa B¾c, sau

mét thêi gian gia nhËp ®¹o theo phong trμo, tr¶i thêi gian cã sù ph©n ho¸ râ nÐt.

Mét bé phËn nh©n d©n khi kh«ng cã niÒm tin, kh«ng cã nhu cÇu gia nhËp t«n gi¸o míi ®· quay trë l¹i víi tÝn ng−ìng truyÒn thèng. NiÒm tin t«n gi¸o v× vËy

®· ®−îc ph¶n ¸nh ®óng thùc chÊt.

Çc t«n gi¸o vμ tæ chøc t«n gi¸o kh¸c khi ®−îc Nhμ n−íc c«ng nhËn cho phÐp ho¹t ®éng, tÝn ®å ®Òu ®−îc t¹o ®iÒu kiÖn tham dù nghi lÔ t«n gi¸o, häc ®¹o, cñng cè niÒm tin t«n gi¸o. Mét sè l−îng khæng lå çc Kinh s¸ch ®−îc çc t«n gi¸o in Ên phôc vô cho cñng cè, ph¸t triÓn ®¹o.

Trong sè l−îng Kinh s¸ch nμy cã mét phÇn ®−îc dÞch ra tiÕng d©n téc thiÓu sè

®Ó phôc vô cho tÝn ®å lμ ng−êi d©n téc thiÓu sè theo ®¹o.

3. C¸c t«n gi¸o ngμy cμng ®−îc cñng cè vμ ph¸t triÓn

Tr−íc hÕt ph¶i kÓ ®Õn viÖc c¸c t«n gi¸o cñng cè vμ kiÖn toμn hÖ thèng hμnh chÝnh ®¹o.

Gi¸o héi PhËt gi¸o tr¶i 6 k× ®¹i héi, ®·

tõng b−íc tr−ëng thμnh vμ ph¸t triÓn.

Thμnh viªn trong Héi ®ång Chøng minh vμ Héi ®ång TrÞ sù ®Òu t¨ng. Ban TrÞ sù tØnh/thμnh héi t¨ng gÇn gÊp ®«i. Víi C«ng gi¸o: Héi ®ång Gi¸m môc ViÖt Nam

®¹i héi lÇn thø nhÊt cã 3 Uû ban, t¨ng lªn 15 Uû ban ë ®¹i héi lÇn thø 10. HÖ thèng hμnh chÝnh ®¹o cña C«ng gi¸o

®−îc cñng cè vμ kiÖn toμn. N¨m 2005 mét gi¸o phËn míi ®−îc thiÕt lËp - Gi¸o phËn Bμ RÞa (Bμ RÞa - Vòng Tμu). Hμng tr¨m gi¸o xø, hä ®¹o ®−îc thμnh lËp míi.

C¸c t«n gi¸o nh− Cao §μi, PhËt gi¸o Hoμ H¶o sau khi ®−îc Nhμ n−íc cÊp phÐp ho¹t ®éng ®· tiÕn hμnh tæ chøc ®¹i héi, kiÖn toμn hÖ thèng hμnh chÝnh ®¹o. §¹o

(3)

Cao §μi tr−íc n¨m 1975 cã 4 hoÆc 5 cÊp, nay thu gän cßn 2 cÊp: Trung −¬ng vμ c¬

së (®−îc gäi lμ h−¬ng ®¹o). PhËt gi¸o Hoμ H¶o vèn tr−íc chØ cã c− sÜ t¹i gia

®×nh, nay ®−îc tæ chøc theo hÖ thèng:

Ban TrÞ sù Trung −¬ng; Ban §¹i diÖn cÊp tØnh; Ban TrÞ sù cÊp c¬ së.

Víi ®¹o Tin Lμnh, cïng víi viÖc cñng cè tæ chøc, hiÖn ®ang triÓn khai viÖc thèng nhÊt gi÷a Tæng Héi th¸nh Tin Lμnh ViÖt Nam (MiÒn B¾c) vμ Tæng Liªn héi Héi th¸nh Tin Lμnh ViÖt Nam (MiÒn Nam). §¹o Tin Lμnh c¸c hÖ ph¸i ë T©y Nguyªn ®ang trong lé tr×nh tiÕn hμnh song song thμnh lËp Héi th¸nh c¬ së víi viÖc phong phÈm.

§¹o Tin Lμnh ë miÒn nói phÝa B¾c lμ c¸c

®iÓm nhãm.

TÞnh §é c− sÜ PhËt héi kiÖn toμn 3 cÊp:

Trung −¬ng, tØnh, huyÖn ®i vμo ho¹t

®éng th−êng xuyªn.

C¸c t«n gi¸o vμ tæ chøc t«n gi¸o kh¸c còng ®· tÝch cùc cñng cè vμ kiÖn toμn hÖ thèng hμnh chÝnh ®¹o.

4. Cïng víi viÖc kiÖn toμn hμnh chÝnh

®¹o, c¸c t«n gi¸o ®ång thêi tiÕn hμnh ®¹i héi c¸c cÊp kiÖn toμn tæ chøc nh©n sù

C¸c t«n gi¸o vμ tæ chøc t«n gi¸o ®Òu tiÕn hμnh ®¹i héi c¸c cÊp theo nhiÖm k×.

Héi ®ång Gi¸m môc ViÖt Nam tæ chøc k×

§¹i héi lÇn thø 10; Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam tæ chøc §¹i héi nhiÖm k× VI (2008-2012); Tæng Liªn héi Héi th¸nh Tin Lμnh ViÖt Nam (MiÒn Nam) ®¹i héi lÇn III (lÇn thø 45 theo lÞch sö Gi¸o héi); §¹i héi ®ång lÇn thø 33 Tæng Héi th¸nh Tin Lμnh ViÖt Nam (MiÒn B¾c) ®−îc tæ chøc vμo c¸c ngμy 24-25/02/2009 t¹i nhμ thê chi héi Tin Lμnh Hoμnh NhÞ (Nam §Þnh).

Cho ®Õn thêi ®iÓm 2009, c¸c hÖ ph¸i cña

®¹o Cao §μi ®Òu ®· tæ chøc §¹i héi toμn

ph¸i lÇn thø 3; Ngμy 21/5/ 2009, §¹i héi nhiÖm k× III (2009-2014) cña PhËt gi¸o Hoμ H¶o ®−îc tiÕn hμnh; §¹o Baha’i tæ chøc §¹i héi nhiÖm k× II (200-2010),v.v…

B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c qu¶n lÝ Nhμ n−íc vÒ T«n gi¸o n¨m 2007 nhiÖm k×

c«ng t¸c n¨m 2008 cña Ban T«n gi¸o ChÝnh phñ cho biÕt, n¨m 2007 “c¸c tØnh, thμnh phè ®· chñ ®éng tham m−u cho cÊp uû chÝnh quyÒn chñ ®éng, tÝch cùc trong viÖc h−íng dÉn, xem xÐt vμ gi¶i quyÕt nh÷ng nhu cÇu cña c¸c tæ chøc t«n gi¸o trong qu¸ tr×nh tæ chøc ®¹i héi cÊp c¬ së nh−: §¹i héi PhËt gi¸o cÊp tØnh;

bÇu ban §¹i diÖn Tin Lμnh cÊp tØnh; §¹i diÖn Héi ®ång Ch−ëng qu¶n Cao §μi T©y Ninh ë c¸c tØnh, thμnh phè; KiÖn toμn Ban TrÞ sù PhËt gi¸o Hoμ H¶o cÊp tØnh;

Chia t¸ch thμnh lËp xø, hä ®¹o, c¸c Ban Hμnh gi¸o xø cña C«ng gi¸o”.

VÒ nh©n sù: C«ng gi¸o kh¾c phôc ®−îc t×nh tr¹ng “Trèng toμ”. C¸c gi¸o phËn ®Òu cã gi¸m môc trÞ së. PhËt gi¸o nhiÖm k× I cã 50 thμnh viªn trong Héi ®ång Chøng Minh ®Õn nhiÖm k× VI cã 98 thμnh viªn.

Sè thμnh viªn trong Héi ®ång TrÞ sù tõ 49 (nhiÖm k× I) lªn 147 (nhiÖm k× VI).

C¸c t«n gi¸o ®Æc biÖt quan t©m ®Õn vÊn ®Ò gi¸o dôc ®μo t¹o chøc s¾c nhμ tu hμnh. PhËt gi¸o tæ chøc gi¸o dôc vμ ®μo t¹o theo 3 cÊp: C¬ b¶n PhËt häc; Trung cÊp PhËt häc; Häc viÖn PhËt gi¸o. N¨m 2007, lËp thªm 01 tr−êng trung cÊp PhËt häc ë tØnh TiÒn Giang. Cïng n¨m, Häc viÖn PhËt gi¸o Nam t«ng Kh¬me ®Æt t¹i CÇn Th¬ ®−îc thμnh lËp. C«ng gi¸o cã 06

§¹i chñng viÖn, trong ®ã cã hai §¹i chñng viÖn cã c¬ së II. §¹o Tin Lμnh thμnh lËp ViÖn Th¸nh kinh ThÇn häc t¹i Thμnh phè Hå ChÝ Minh. C¸c t«n gi¸o

(4)

nh− PhËt gi¸o, C«ng gi¸o hiÖn cã hμng tr¨m chøc s¾c, ng−êi tu hμnh ®ang ®−îc tu nghiÖp, ®μo t¹o ë n−íc ngoμi trong ®ã cã mét sè l−îng lín theo häc ch−¬ng tr×nh sau ®¹i häc.

C¸c hÖ ph¸i Cao §μi, PhËt gi¸o Hoμ H¶o ch−a cã ®iÒu kiÖn më tr−êng ®μo t¹o nh−ng dùa vμo c¬ së thê tù ®Ó më líp båi d−ìng gi¸o lÝ, líp båi d−ìng gi¸o lÝ h¹nh

®−êng cho chøc s¾c, chøc viÖc.

Bªn c¹nh çc tr−êng líp ®μo t¹o chøc s¾c, th«ng qua çc ho¹t ®éng sinh ho¹t t«n gi¸o nh−: tÜnh t©m cña C«ng gi¸o, båi linh hiÖp nguyÖn cña ®¹o Tin Lμnh, an c− kiÕt h¹ vμ çc kho¸ båi d−ìng ng¾n h¹n vÒ trô tr×, ho»ng ph¸p cña PhËt gi¸o,v.v… ®éi ngò chøc s¾c, nhμ tu hμnh cã thªm ®iÒu kiÖn ®Ó nghiªn cøu, t×m hiÓu båi d−ìng kiÕn thøc vÒ t«n gi¸o.

5. C¸c t«n gi¸o ngμy cμng g¾n bã víi d©n téc, ®ång hμnh cïng d©n téc

Tõ sau khi ®Êt n−íc thèng nhÊt (1975),

®Æc biÖt tõ §æi Míi víi nh÷ng thμnh tùu lín lao mμ ®Êt n−íc ®¹t ®−îc ®· lμ nÒn t¶ng vμ ®éng lùc quan träng ®Ó çc t«n gi¸o ngμy cμng g¾n bã víi d©n téc, ®ång hμnh cïng d©n téc. §ång hμnh cïng d©n téc cña çc t«n gi¸o bao gåm nhiÒu néi dung nh−ng cã hai néi dung næi bËt: Mét lμ, gi¸o héi çc t«n gi¸o x¸c quyÕt ®−êng h−íng hμnh ®éng g¾n bã víi d©n téc, v×

lîi Ých d©n téc, phÊn ®Çu v× môc tiªu d©n giμu, n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh. Hai lμ, v¨n ho¸ t«n gi¸o ngμy cμng héi nhËp m¹nh mÏ víi v¨n ho¸ d©n téc, gãp phÇn vμo viÖc x©y dùng nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam tiªn tiÕn ®Ëm ®μ b¶n s¾c d©n téc.

Gi¸o héi c¸c t«n gi¸o x¸c quyÕt ®−êng h−íng ®ång hμnh g¾n bã víi d©n téc, v×

lîi Ých d©n téc, phÊn ®Êu v× môc tiªu d©n giμu, n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh.

T¹i §¹i héi PhËt gi¸o lÇn thø nhÊt (11/1981), Gi¸o héi PhËt gi¸o ®· ®Þnh râ

®−êng h−íng hμnh ®¹o lμ: §¹o ph¸p, D©n téc, Chñ nghÜa x· héi. §−êng h−íng hμnh

®¹o nμy cã nÒn t¶ng tõ hμng ngh×n n¨m cña PhËt gi¸o ViÖt Nam. Nh−ng kh«ng ph¶i v× thÕ mμ nã ®−îc x¸c quyÕt dÔ dμng, nhÊt lμ khi mμ chñ nghÜa x· héi ë Liªn X«

vμ §«ng ¢u sôp ®æ, khi mμ c¸c thÕ lùc thï

®Þch lu«n t×m c¸ch chia rÏ sù ®oμn kÕt trong PhËt gi¸o. Song tr−íc nh÷ng biÕn cè

“cã tÝnh thêi ®¹i”, Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam vÉn kiªn ®Þnh con ®−êng mμ m×nh ®·

chän “G¾n ®¹o víi ®êi, ph¸t huy truyÒn thèng yªu n−íc vμ ®¹i ®oμn kÕt d©n téc,

®ång hμnh cïng sù ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc h−íng tíi x©y dùng cuéc sèng giμu ®Ñp, v¨n minh, hiÖn ®¹i”⁽¹⁾.

Sèng phóc ©m gi÷a lßng d©n téc ®Ó phôc vô h¹nh phóc cña ®ång bμo lμ

®−êng h−íng ®ång hμnh cïng d©n téc cña Gi¸o héi C«ng gi¸o ViÖt Nam. §−êng h−íng nμy ®−îc thÓ hiÖn trong Th−

chung 1980 cña Héi ®ång Gi¸m môc ViÖt Nam. LÞch sö truyÒn gi¸o ph¸t triÓn ®¹o C«ng gi¸o ë ViÖt Nam ®Õn thêi ®iÓm 1980

®· lμ h¬n ba tr¨m n¨m m−¬i n¨m, nh−ng

®©y lμ lÇn ®Çu tiªn, xÐt vÒ mÆt quan ph−¬ng, Gi¸o héi C«ng gi¸o ë ViÖt Nam míi “thay ®æi n·o tr¹ng” tuyªn bè “g¾n bã víi d©n téc vμ ®Êt n−íc”. Bëi v×: “Lμ Héi thμnh trong lßng D©n téc ViÖt Nam,

1. Hoµ Th−îng ThÝch Thanh Tø. PhËt gi¸o ViÖt Nam

trong sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ ®Êt n−íc hiÖn

nay, trong: PhËt gi¸o víi v¨n ho¸ - x· héi ViÖt Nam

thêi k× c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸, (NguyÔn Hång

D−¬ng, NguyÔn Quèc TuÊn (chñ biªn), Nxb. KHXH,

Hµ Néi, 2008, tr. 14.

(5)

chóng ta quyÕt t©m g¾n bã víi vËn m¹ng quª h−¬ng, noi theo truyÒn thèng d©n téc hoμ m×nh vμo cuéc sèng hiÖn t¹i cña ®Êt n−íc⁽²⁾. §−êng h−íng ®−îc thÓ hiÖn cô thÓ trong hai néi dung; mμ néi dung thø nhÊt lμ: TÝch cùc gãp phÇn cïng ®ång bμo c¶

n−íc b¶o vÖ vμ x©y dùng Tæ quèc.

C¸c t«n gi¸o kh¸c nh− Tin Lμnh, Cao §μo, PhËt gi¸o Hoμ H¶o,v.v… sau khi ®−îc Nhμ n−íc c«ng nhËn ®Òu ®· tá râ ®−êng h−íng hμnh ®¹o g¾n bã víi d©n téc.

§−êng h−íng mμ ®¹o Tin Lμnh ViÖt Nam x¸c tÝn lμ: Sèng Phóc ©m, phông sù Thiªn Chóa, phôc vô Tæ quèc vμ D©n téc.

Víi mét sè hÖ ph¸i Tin Lμnh, trong HiÕn ch−¬ng, néi dung cã thÓ ®−îc më réng thªm. Ch¼ng h¹n HiÕn ch−¬ng cña Héi th¸nh B¸ptÝt ViÖt Nam (Nam Ph−¬ng) x¸c ®Þnh: “Sèng Phóc ©m, phông sù Thiªn Chóa, phông sù Tæ quèc g¾n bã víi d©n t«n vμ tu©n thñ ph¸p luËt”⁽³⁾.

Ph−¬ng ch©m hμnh ®¹o cña ®¹o Cao

§μi lμ: N−íc Vinh, §¹o S¸ng. Sau khi hoμn nguyªn ®−îc ho¹t ®éng víi t− c¸ch ph¸p nh©n, c¸c hÖ ph¸i Cao §μi tu©n thñ theo HiÕn ch−¬ng, chÊp hμnh tèt chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cña Nhμ n−íc.

Víi PhËt gi¸o Hoμ H¶o, ®−êng h−íng hμnh ®¹o ®−îc x¸c ®Þnh lμ: Phông ®¹o - yªu n−íc vμ g¾n bã víi d©n téc.

6. V¨n ho¸ t«n gi¸o ngμy cμng héi nhËp m¹nh mÏ víi v¨n ho¸ d©n téc, gãp phÇn vμo viÖc x©y dùng nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam tiªn tiÕn ®Ëm ®μ b¶n s¾c d©n téc

Héi nhËp víi v¨n ho¸ d©n téc, gãp phÇn x©y dùng nÒn v¨n ho¸ d©n téc víi PhËt gi¸o lμ mét qu¸ tr×nh liªn tôc tõ hμng ngμn n¨m nay. Trong ®iÒu kiÖn ®Êt n−íc ®æi míi, v¨n ho¸ PhËt gi¸o cμng cã

®iÒu kiÖn ®Ó héi nhËp. §¸nh gi¸ vÒ vÊn

®Ò nμy, nh©n §¹i héi VI Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam, Hoμ th−îng ThÝch Thanh Tø, Phã Chñ tÞch Th−êng trùc Héi ®ång TrÞ sù Trung −¬ng Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam viÕt: “C«ng t¸c v¨n ho¸, ho»ng ph¸p cña Gi¸o héi ®¹t ®−îc nhiÒu kÕt qu¶

®¸ng chó ý. NhiÒu chïa chiÒn, tù viÖn

®−îc söa ch÷a, tu bæ, x©y míi, nhÊt lμ nh÷ng ng«i cæ tù g¾n liÒn víi lÞch sö PhËt gi¸o ViÖt Nam vμ trë thμnh nh÷ng trung t©m tu tËp vμ thuyÕt gi¶ng gi¸o lÝ nh»m gi÷ b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc”⁽⁴⁾.

LÔ héi PhËt gi¸o bao gåm lÔ héi lμng, lÔ héi vïng vμ lÔ héi quèc gia (nh− Chïa H−¬ng, Yªn Tö) nhÊt lμ héi lμng víi nh÷ng h×nh thøc h¸t, hß, trß, tÝch gãp phÇn kh¬i dËy v¨n ho¸ truyÒn thèng cña d©n téc, t¹o néi lùc v¨n ho¸ cho d©n téc.

§iÒu nμy lμ hÕt søc cÇn thiÕt khi mμ ®Êt n−íc ®ang trong ®iÒu kiÖn toμn cÇu ho¸, giao l−u héi nhËp kÐo theo ®ã lμ sù x©m nhËp cña v¨n ho¸ ®éc h¹i ngo¹i lai.

Víi C«ng gi¸o, Th− chung 1980 lÇn

®Çu tiªn Gi¸o héi C«ng gi¸o ViÖt Nam ®Ò cËp ®Õn héi nhËp v¨n ho¸ C«ng gi¸o víi v¨n ho¸ ViÖt Nam, xem ®©y lμ mét trong hai néi dung ®Ó C«ng gi¸o ®ång hμnh cïng d©n téc. §ã lμ “x©y dùng trong Héi th¸nh mét lèi sèng vμ mét lèi diÔn t¶ ®øc tin phï hîp víi truyÒn thèng d©n téc”.

Héi nhËp v¨n ho¸ C«ng gi¸o víi v¨n ho¸ d©n téc d−íi c¸c chiÒu kÝch kh¸c nhau ®−îc nh¾c ®Õn qua c¸c Th− chung 1992, Th− môc vô n¨m 2000, Th− chung

2. Th− chung 1980 cña Héi ®ång Gi¸m môc ViÖt Nam.

4. Hoµ Th−îng ThÝch Thanh Tø. PhËt gi¸o ViÖt Nam

nay. §· dÉn, tr. 11.

(6)

n¨m 2001, hoÆc mét sè bμi ph¸t biÓu cña c¸c Gi¸m môc ViÖt Nam t¹i Th−îng Héi

H−¬ng g¾n bã, hoμ trén víi v¨n ho¸

vïng Nam Bé, gãp phÇn gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ truyÒn thèng n¬i ®©y. §¹o Bμni, mét biÕn thÓ cña Islam gi¸o khi ph¸t triÓn vμo c− d©n Ch¨m ®· vμ ®ang gi÷

vai trß quan träng duy tr× b¶n s¾c v¨n ho¸ Ch¨m.

Nhê cã ®−êng h−íng hμnh ®¹o g¾n bã víi d©n téc, g¾n ®¹o víi ®êi vμ ®−êng h−íng Êy ®−îc c¸c gi¸o héi kiªn ®Þnh thùc hiÖn mμ c¸c t«n gi¸o ë ViÖt Nam, tuú theo nguån lùc, ®ãng gãp cho c«ng cuéc x©y dùng vμ ph¸t triÓn ®Êt n−íc.

7. T«n gi¸o ë ViÖt Nam cßn Èn chøa nhiÒu yÕu tè tiªu cùc

Tiªu cùc lín nhÊt lμ c¸c thÕ lùc ph¶n

®éng lîi dông viÖc truyÒn gi¸o ph¸t triÓn ®¹o Tin Lμnh trong vïng ®ång bμo d©n téc thiÓu sè ë miÒn nói phÝa B¾c vμ T©y Nguyªn ®Ó chèng ph¸ C¸ch m¹ng.

Nhãm ph¶n ®éng Fulro lËp ra Tin Lμnh

§ªga - mét tæ chøc ph¶n ®éng, g¾n víi c¸i gäi lμ “Nhμ n−íc §ªga” víi m−u ®å li khai, ®ßi tù trÞ. §¹o Tin Lμnh ph¸t triÓn trong ®ång bμo d©n téc thiÓu sè ®· lμm x¸o trén ®êi sèng kinh tÕ - x· héi cña ng−êi d©n n¬i ®©y, t¹o m©u thuÉn gi÷a nh÷ng ng−êi theo ®¹o Tin Lμnh vμ nh÷ng ng−êi kh«ng theo ®¹o Tin Lμnh.

RÊt nhiÒu yÕu tè v¨n ho¸, tÝn ng−ìng truyÒn thèng nh− v¨n ho¸ Cång chiªng, thæi vμ móa khÌn, tÝn ng−ìng thê cóng Tæ tiªn, tôc bá m¶,v.v… ®· bÞ Tin Lμnh huû diÖt.

Nh×n chung çc t«n gi¸o ë ViÖt Nam cßn nÆng yÕu tè tiÓu n«ng. Çc t«n gi¸o th−êng chó träng ®Õn x©y cÊt c¬ së thê tù, tiªu tèn søc ng−êi søc cña cña çc tÝn

®å. Kh«ng Ýt c¬ së thê tù mang dÊu Ên v¨n ho¸ truyÒn thèng bÞ ph¸ bá ®Ó x©y dùng míi nh−ng l¹i theo m« h×nh kiÕn tróc n−íc ngoμi, lai t¹p, hay lèi “t©n cæ giao duyªn” t« mμu xanh ®á loÌ loÑt. Mét sè lÔ héi t«n gi¸o ®−îc tæ chøc to, cèt ®Ó kinh doanh h¬n lμ gãp phÇn g×n gi÷ b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc.

VÒ kinh s¸ch, gi¸o lÝ vμ thùc hμnh lÔ nghi cßn chËm ®æi míi, quan niÖm trªn d−íi cßn nÆng nÒ, ®Æc biÖt lμ vÊn ®Ò ®Ò b¹t nh©n sù, g©y mÊt ®oμn kÕt néi bé, chia rÏ tÝn ®å.

ViÖc thay ®æi diÖn m¹o t«n gi¸o ë ViÖt Nam víi 32 tæ chøc ®· lμm thay ®æi ®¸ng kÓ diÖn m¹o t«n gi¸o ë ViÖt Nam. Tr−íc

®−îc hiÓu mét c¸ch ®¬n gi¶n gåm hai bé phËn: L−¬ng (c− d©n kh«ng C«ng gi¸o), Gi¸o (c− d©n theo C«ng gi¸o), nay mçi t«n gi¸o trong ®iÒu kiÖn míi vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi ®ang theo xu h−íng cè kÕt thμnh céng ®ång d©n téc t«n gi¸o.

Ng−êi Ch¨m theo Islam gi¸o t¸ch ra thμnh ba khèi: Ch¨m Bμni, Ch¨m Islam Thμnh phè Hå ChÝ Minh, vμ Ch¨m An Giang. Cßn l¹i lμ Ch¨m Bμ lam«n. GÇn

5. Xem NguyÔn Hång D−¬ng. Héi ®ång Gi¸m môc

ViÖt Nam c¬ cÊu tæ chøc c¸c k× ®¹i héi vµ ®−êng

h−íng môc vô, T¹p chÝ Nghiªn cøu T«n gi¸o, sè 8,

2008.

(7)

Trong mét téc ng−êi cã bé phËn theo C«ng gi¸o, mét bé phËn theo ®¹o Tin Lμnh, mét bé phËn vÉn gi÷ tÝn ng−ìng truyÒn thèng.

Së dÜ gäi lμ céng ®ång d©n téc t«n gi¸o v× céng ®ång cïng theo chung mét t«n gi¸o ®−îc cè kÕt bëi t«n gi¸o. Hä th−êng c− tró trong mét ®¬n vÞ: xãm, th«n, lμng (b¶n hay phun sãc, Play,…). §¬n vÞ nμy

®−îc gi¸o héi c¸c t«n gi¸o vËn dông tæ chøc thμnh ®¬n vÞ hμnh chÝnh ®¹o nh−

h−¬ng ®¹o, xø, hä ®¹o, chi héi,v.v…

Sù xuÊt hiÖn c¸c céng ®ång d©n téc t«n gi¸o lμm n¶y sinh m©u thuÉn gi÷a nh÷ng c− d©n cïng mét téc ng−êi nh−ng l¹i theo t«n gi¸o kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n ng−êi Ch¨m theo ®¹o Bμni m©u thuÉn víi céng ®ång ng−êi Ch¨m theo Islam gi¸o. Ng−êi Hm«ng theo ®¹o Tin Lμnh m©u thuÉn víi ng−êi Hm«ng gi÷ tÝn ng−ìng truyÒn thèng. Trong t−¬ng lai vÊn ®Ò céng ®ång d©n téc t«n gi¸o vÉn cßn lμ mét vÊn ®Ò phøc t¹p.

HiÖn t−îng t«n gi¸o míi lu«n diÔn biÕn phøc t¹p

Tõ ®Çu nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kØ XX

®Õn nay trªn ®Êt n−íc ta xuÊt hiÖn nhiÒu hiÖn t−îng t«n gi¸o míi mμ mét sè c¬

quan chøc n¨ng gäi lμ tμ gi¸o. C¸ch gäi cña mét sè c¬ quan chøc n¨ng cho thÊy phÇn nμo tÝnh phøc t¹p cña nh÷ng hiÖn t−îng t«n gi¸o míi. HiÖn ch−a cã mét thèng kª ®Çy ®ñ cã bao nhiªu hiÖn t−îng t«n gi¸o míi ®ang tån t¹i ë ViÖt Nam.

Con sè −íc chõng kho¶ng 50 - 60 hiÖn

t−îng. NhËn xÐt chung, c¸c hiÖn t−îng t«n gi¸o míi ë ViÖt Nam lμnh Ýt d÷

®ã lμ “®¹o sex”. PhÇn ®«ng nh÷ng ng−êi cÇm ®Çu c¸c hiÖn t−îng t«n gi¸o míi tr×nh ®é häc vÊn thÊp nªn ®èi tho¹i víi hä lμ rÊt khã kh¨n. §èi tho¹i víi c¸c “tÝn

®å” l¹i cμng khã kh¨n h¬n v× hä lμ nh÷ng ng−êi n«ng d©n chÊt ph¸c dÔ tin, dÔ theo. Qu¶n lÝ çc hiÖn t−îng t«n gi¸o míi nh− thÕ nμo ®èi víi çc c¬ quan chøc n¨ng hiÖn vÉn ®ang lóng tóng do çch nh×n nhËn vμ do ch−a cã v¨n b¶n chÕ tμi.

YÕu tè tiªu cùc trong t«n gi¸o cÇn

®−îc kÓ ®Õn lμ n¹n bu«n thÇn b¸n th¸nh cã chiÒu gia t¨ng. Sù xuèng cÊp ®¹o ®øc cña mét sè gi¸o sÜ. HiÖn t−îng «ng ®ång, bμ cèt xuÊt hiÖn trμn lμn víi ®iÖn phñ t−

®Õn hμng tr¨m triÖu ®ång.

*

* *

Sù ®æi míi vÒ quan ®iÓm, ®−êng lèi chÝnh s¸ch cña §¶ng, Nhμ n−íc ViÖt Nam

®èi víi t«n gi¸o kÐo theo sù thay ®æi vÒ t×nh h×nh, thùc tr¹ng vμ ®Æc ®iÓm t«n gi¸o ë ViÖt Nam. V× suy cho cïng, t«n gi¸o lμ mét lùc l−îng x· héi nªn chÞu sù t¸c ®éng cña biÕn ®æi x· héi lμ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. VÒ chñ quan mçi t«n gi¸o ph¶i dùa vμo nguyªn nh©n néi t¹i

MéT Sè VÊN §Ò VÒ T¤N GI¸O ë VIÖT NAM HIÖN NAY