MOT SO V€U TO TRC DONG Tdi NHRN THI/C AN NINH 6 DONG ri

MOT SO V€U TO TRC DONG Tdi NHRN THI/C AN NINH 6 DONG ri

HOANG K H A C NAM"

1. Mddau

Vd'n de an ninh ton tai do nhilu nguygn nhdn vd dieu kign khde nhau. Rd't nhilu trong so chflng dUiJc quy dinh bdi hodn cinh khdeh quan vd nhflng dieu kign vdt chd't nhu mdi trfldng vd chfnh phu, t h i gidi chia re thdnh nhilu qude gia, quy Iudt phdt trien khdng deu, ddc tfnh da dang cua con ngudi, xu hfldng tranh gidnh quyin lflc, xung dot Idi fch vdt chd't,

Bgn canh cdc nguygn nhdn khdeh quan vd dilu kien vdt chd't, nhdn thflc ddng vai trd khdng h i nhd trong viec ton tai cic vd'n d l an ninh. Nhdn thflc cd the Id nguygn nhdn sinh ra vd'n d l an ninh, cd t h i Id dilu ki$n duy trt sfl cdng t h i n g an ninh vd ed thg Id yg'u td tde dpng ldm phflc tap thgm vd'n de an ninh. Day Id dilu thudng gap trong lich sfl quan he qud'c t l t h i gidi cung nhu trong lich sfl Ddng A.

Nhdn thflc an ninh dfldc hinh thdnh vd vdn ddng bdi hodn cinh khdeh quan vd cac dilu kien vdt chd't, nhflng cung chiu t i c dpng khdng nhd cua cde yeu to tinh t h i n . Cic yeu to ndy ddng vai trd nhU mot thfl mdi trudng tinh t h i n bao quanh nhdn thflc an ninh. Chflng gdp p h i n Idm ngn phfldng dign chu quan trong nhdn thflc an ninh.

Thflc ra, nhdn thflc an ninh d dau cung diu ft nhilu chiu tdc ddng eua cdc ylu to tinh t h i n . Tuy nhign, ylu to ndy d cac ndi thudng khdng gio'ng nhau, tdc ddng Ien nhdn thflc an ninh cung khdng nhu nhau.

Vd'n de an ninh d Dong A khdng chi da dang vd phflc tap md edn de big'n ddi, khd Ifldng vd khd giii quyg't. NhQng ddc diem nay cd trong c i sil nhin nhdn cac vd'n de an ninh Idn cdch thflc giii quylt chflng. Theo chflng toi, tfnh de biln doi, khd Ifldng vd khd giai quylt trong vd'n d l an ninh d Ddng A dUdc quy dinh khdng ft bdi cde ylu td tinh t h i n trong nhdn thflc an ninh eua cdc nude trong khu vile. Va eung chfnh cdc ylu to ndy da gdp p h i n ldm ndn tfnh ddc thfl trong vd'n d l an ninh d Ddng A.

Xud't phat tfl quan dilm tren, bdi vilt ndy khdng n h i m Idm rd nhdn thflc an ninh cua cdc nude trong khu vile hign nay nhfl t h i ndo md chi cd ging chi ra mpt sd yeu to tinh t h i n dang tac dpng khdng cd Idi tdi nhdn thflc an ninh d Ddng A. Bdi vilt ciing gidi han trong viec tdp trung vdo cic ylu td cd tfnh tinh t h i n vd xem xgt chflng dfldi gdc dp Uch sfl. Viec xem xgt chflng chu yeu dfldc tiln hdnh qua ldng kfnh kinh nghigm ngn ehl mang tfnh bfldc diu. Chflng tdi hi vpng cd t h i ddng gdp them mdt khfa canh nhd

•PGS.TS. Khoa Quoc te hpc - TrUdng DH KHXH&NV - DHQG HN

arpt sg ygu tg tte dQng... ₅₅ trong nghign cflu vi^n d l an ninh d Ddng A,

gdp p h i n eho vigc cii thign bflc tranh an ninh d day theo hfldng on dinh vd hda binh.

Cdc yeu td tinh t h i n tdc dpng den nhdn thflc an ninh d Ddng A dfldc d l cdp den trong bdi vidt ndy bao gom: Chu nghia qude gia, nhdn thflc lich sfl, tfl tfldng t r i l t hpc- chfnh tri vd mpt sd ylu td khac trong tfnh each ngfldi A Ddng.

2. C h u n g h i a q u o c gia

Nlu xgt trgn ba tieu chi cd b i n cua quoc gia Id cfl ddn, lanh tho vd nhd nfldc, cdc qude gia d khu vile Ddng A xud't hien kha sdm. Qud trtnh quoc gia cua nhilu nfldc Ddng A Id m0t ddng chay tfldng ddl Ugn tuc dfl ed nhflng di dich v l dia Iy vd nhflng dflt doan v l Uch sfl. Da p h i n cac nude Ddng A ngdy nay deu Id sfl phat t r i l n tfl than tfl nhflng qude gia co trung dai md ft chiu sfl sdp ddt hay can thigp tfl bgn ngodi. Vdi mdt qua trtnh quoc gia nhfl vdy, ehu nghia qude gia d Ddng A cflng dfldc hinh thdnh tfl Idu vd dflijc cung co qua Uch sii. Bgn canh dd, sfl phat t r i l n tUdng ddl biet ldp cung khiln chu nghia qude gia d day dflpc xdc dinh ro rdng hdn vd cd tfnh khgp ki'n nhilu hdn.

Dong thdi, Uch sfl dd'u tranh chong ngoai xdm ciing gdp p h i n tao ngn sflc sing manh mg vd tfnh hfldng ndi eao eho chu nghia qudc gia d Ddng A.

Mdt qua trinh sdm, Idu ddi vdi nhflng ddc thfl nhfl vdy da khie'n chu nghia quoc gia d Ddng A cd m$t n i n t i n g Uch sfl khd viing chde d i n tdn ngdy nay. Khdng the phu nhdn vai trd to ldn cua chu nghia qudc gia ddl vdi cdng cudc xdy diing vdo bao vg dd't nfldc cua cac qudc gia Ddng A. Tuy nhien, do Uch sfl khdng ddn giin Id sfl tilp tue cua eii dd cd, do tinh hinh lii$n nay da khdng cdn nhfl trfldc, chu nghia qudc gia ndy dang gdp p h i n tao ngn nhflng t i c dpng nhd't dinh ddl vdi nhdn thflc v l an ninh khu vflc.

Sil manh me vd tfnh hudng ndi cao cua chu nghia quoc gia d Ddng A thfldng ddn den quan niem tdp trung cao dp vdo qudc gia va tuygt ddi hda Idi fch qudc gia. Chu nghia ndy d l cao chu quyin quoc gia nhu nhflng gii tri thigng ligng. Doi vdi nhilu ngfldi, chu quyin quoc gia Id mdt khdi niem bd't di bd't dich, cde gid tri vd Idi fch qudic gia Id khdng t h i thda hiep. Vi the, chu nghia quoc gia da t i c dpng tdi tfnh khdng khoan nhfldng trong nhdn thflc v l an ninh, ddc biet ddl vdi cdc vd'n d l lign quan den chfl quyen quoc gia. Viec giii quyet cic vd'n d l an ninh nhU tranh chd'p Idnh tho thudng khd tim thd'y Idi thoat chfnh bdi ly do ndy.

Chu nghia qude gia manh mg vd hfldng ndi eao da ft nhilu eoi nhe k h i ndng dung hda vdi ldi fch nfldc khde vd thdm chf Id c i ldi fch khu vflc. Ldi fch khu vflc chi dupe eoi Id thfl nguyen hodc ddn t h u i n Id sfl tilp tuc eua Idi fch quoc gia chfl khong cd tfnh ddc ldp nhd't dinh. Sil fch ky vdn ngu tri trong chfnh sich ddl ngoai eua nhieu nfldc. Sfl nhdn nhfldng trong cdc vd'n de an ninh hgn quan din ehu quyen nhilu khi dfldc eoi Id sfl md't mdt hdn Id do'i chac. Hien nay, cdch tilp edn khu vflc Id nhd bg vd each tilp cdn qudc gia vdn Id bao trflm trong chfnh sich an ninh d Ddng A. Ddy Id mdt Iy do Idm cho cdc nude Ddng A khdng chi khd khdn trong viec tim tig'ng ndi chung, khd khdn trong viec giii quylt cic vd'n de ton tai md nhilu khi cdn Idm n i y sinh nhflng vd'n d l mdi trong quan he. Nhilu sdng kiln hdp tdc da phfldng da thd't bai, nhilu the che khu vflc khdng higu q u i cung chfnh bdi Iy do ndy.

Chu nghia qud'c gia dfldc cd k i t trong lich Sii ngn hfldng nhilu v l q u i khfl vd de nhay cam doi vdi cde vd'n d l cd Uen quan d i n q u i khfl. Sil ton thfldng eua ehu nghia qudc gia trong Uch sfl Iudn Id dieu khd quen. Chu nghia ndy dfldc thfl thdch vd

56 Rghien cflu Lich siSr. sg 6.2012 chflng td trong qua trtnh dd'u tranh chong

ngoai xdm ngn cdng dl "di iing" vdi nhiing vd'n d l vd nguy cd tfl bgn ngodi. Mat khde d Ddng A, do tinh t h i n qudc gia manh me nen chu nghia qudc gia nhieu khi eung dUdc sfl dung de huy ddng sfl ung hd trong nfldc trong viec giai quyet cdc mau thudn doi ngoai. C i hai dieu nay deu Idm tdng nguy cd ddl d i u hdn Id hoa giii trong viec giii quyet cdc vd'n d l an ninh. Ngodi ra, sil tiep tiic cac gia tri lich sfl cua chu nghia quo'c gia cung i n h hudng ft nhilu tdi tfnh bao thu trong ddnh gia tinh hinh, hoach dinh chfnh sdch, nhdn dinh doi thu,

Chu nghia qude gia d Dong A phd' bien c i trong gidi hoach dinh chinh sach Idn trong cdng chflng. Sfl dn sdu trong nhdn thflc khig'n nd khd linh hoat vd ludn tao ra mpt i p liic manh mg Ien chfnh sdch doi ngoai, Ign viec nhdn dien vd giii quyg't cdc vd'n d l an ninh (1).

3. N h a n thflc lich sii

Cung nhu nhilu khu vflc khae tren the gidi, lich sfl quan he qud'c t l d Ddng A cd ca hda binh ldn chig'n tranh, c i hdp tie vd xung dot, e i hflu nghi Idn hdn thfl. Tuy nhign, Uch sfl chig'n tranh, xung dot va han thfl dudng nhu tdc dpng dg'n nhdn thflc an ninh hien tai nhieu hdn Id lich sfl hda binh, hdp tdc, hflu nghi.

O Dong A, chig'n tranh vd xung dot gifla cdc qudc gia trong lich sfl thfldng dai dang.

Nhieu cudc chig'n tranh vd xung dot kdo ddi tfl the' ky nay qua t h i ky khac. Viec k i t thflc ehien tranh thfldng giii quye't theo cdng thflc "td'ng so bang 0", tflc Id cai dfldc cua bgn ndy Id cdi md't cfla ben kia. Xung dot nay chd'm dflt, xung dot khac lai xud't hien. Chien tranh cd the chd'm dflt v l hinh thflc song nguygn nhdn cua nd vdn khdng dfldc giii quyet. Chi'nh Uch sfl chien tranh kgo ddi vd ldp di ldp lai nhu vdy dd gdp

phan tao ra cdch nWn tiln trtnh lich sfl vdn ddng cd tfnh chu ky - hg't cupc xung dot nay den cupc xung dot khae. Cach nhin Uch sfl nhu vdy vdn dang tdn tai pho bien d Ddng A. Vdi cdch nghi nhfl vdy, xung dot di dUde eoi Id khgng tranh khdi vd chiln tranh hodn todn cd t h i lap lai trong tUdng lai. Tfl dd, cac bien phdp chfnh sdch de dfldc hfldng tdi viec chd'p nhdn vd sdn sdng dUdng diu vdi cde vd'n de an ninh hdn Id tim each ngdn chdn chung trudc.

Khdng nhflng thg', chie'n tranh d Ddng A nhilu khi cung khd bao tdn vdi nhQng thon tfnh Idnh tho, tdn phd dd't nfldc vd gilt hai ddn thudng. Chiln tranh d ddy Id khdng cd chudn mflc ngn de bi eudn theo nhflng tinh cam tigu cflc cua con ngfldi. Lich sfl xung dot nhfl vdy thudng de lai Idng hdn thfl. Dudc chu nghia qudc gia tig'p sflc, sfl hdn thfl cua chig'n tranh de ddng dfldc pho bien vd ton tai xuygn thdi gian, d l lai nhflng "Vet h i n tam ly ddn tpc" vd nhflng "dinh kiln lich sii".

Lich sfl xung dot cdng tan bao, sil dc cim cdng Idn, sfl nghi ky cdng kgo ddi. Tam Iy ac cim gifla cdng ddng nay vdi cpng dong kia Id hien tfldng k h i pho big'n d Ddng A. Tdm Iy dc cim cua cdng dong tao dp lflc khdng Idi cho chfnh sdch hUdng tdi tUdng lai vi hdp tac vd hpi nhdp d Ddng A.

H i u h i t cdc cudc chien tranh vd xung dot trong Uch sfl Ddng A Id song phfldng, chu yeu x i y ra gifla cic nfldc cd chung bign gidi vdi ddl tfldng cii t h i ndo dd. Sfl tdp trung cua Uch sfl xung dot, sil kgo ddi eua chien tranh, tfnh bao tan cua vu lflc, cdng vdi long tfl hdo ddn tde cao khiln cho "ke thfl Uch sfl" thudng Id cu t h i vdi nhilu vd'n d l an ninh cu the do lich sfl de lai nhfl tranh chd'p ldnh tho, vd sil nghi ky Idn nhau. Mpt khi "ke thfl Uch sfl" Id cu the, vd'n de Uch sfl de' lai cung cu the, ngUdi ta cdng khd quen di. Gifla cac nfldc ndy, k h i ndng

HlOt sg ygu tg tac dgng... 57

"xung dot tinh t h i n qudc gia" gifla chflng Id khd cao vd vi th^ mdu thudn dfldng nhu khd md't di k l c i trong thdi binh. Cdc vd'n de an ninh vfla nhieu, vfla giii quydt khd khan ddc bigt gifla nhflng nude nay.

Lich sfl da Idm tdng thgm tfnh phflc tap cua vd'n d l an ninh hien nay d Ddng A. Mdt thdi quen trong tam tfnh ngfldi Ddng A Id hfldng nhilu v l qua khfl ndn Uch sfl chiln tranh vd xung dot nhfl vdy eung i n h hfldng tdi tinh cim vd nhdn thflc an ninh d day.

Td't c i nhflng dilu ndy dang dfldc long ghep vdo cde vd'n de an ninh hien nay vd Idm cho chflng de bi t r i m trpng hdn vd khd giii quyet hdn. B l ddy Uch sfl xung dot cdng ldn, 'Vit b i n tdm 1^ dan tdc" cdng sdu. i m i n h cua qua khfl xung dot nudi dudng sil nghi ngd. Sfl nghi ngd han che sfl hieu biet vd sfl tin edy Idn nhau. Hien nay, sfl nghi ngd vdn ngfl tri d Ddng A, ke c i trong cdng chflng ldn gidi tinh hoa xa hdi. Sfl nghi ngd dang kg nhd't Id gifla nhQng "ke thfl Uch sfl"

Trgn thflc tg', chiln tranh vd xung dot khdng phai Id hinh thflc quan hg duy nhd't d Ddng A nhflng dd'u d'n eua chflng trong tdm Iy hign tai Id rd rang. N i n hda binh gifla cde qud'c gia Ddng A chu ylu Id hda binh phi quan he. Dd Id trang thai hda binh nhflng khdng hdp t i c va ft quan he. Dieu ndy khdng giflp gi nhilu trong viec giim tdc ddng cua Uch sfl chig'n tranh tdi nhdn thflc an ninh ngdy nay trong khu vflc. Nhin chung, d Ddng A, thie'u n i n t i n g quan he tao ngn sfl kgm hieu b i l t ldn nhau, sfl de ndng cua qud khfl xung dot tao ngn sil thig'u tin cdy Idn nhau (2).

4. Tfl t i / d n g t r i e t h o c - c h i n h t r i Trong nhdn thflc v l vd'n de an ninh, tfl tfldng trie't hpc-ehinh tri Id yg'u to ehi phdi nhilu hdnh vi doi ngoai eua qudc gia. Nd tao nen nhan sinh quan vd t h i gidi quan trong vi$e giii quyg't cic v i n d l an ninh. Sfl

tfldng dong hay khic biet v l tu tudng trilt hpc-ehinh tri cd k h i ndng t i e ddng din sfl ehia re hay hdp tdc gifla cdc qudc gia.

NhUng trong Uch sfl Dong A, da khdng ton tai mdt n i n trilt hpe-chfnh tri ehung eo vu eho sfl hdp tdc xuygn quoc gia. Trong khu vflc cd hai nen trilt hpe ldn cua Trung Quoc vd An Dp. H i u h^t cdc nfldc cdn lai khdng ed n i n triet hpc-chfnh tri cua rigng minh. Mdc dfl gifla hai n i n triet hpc Trung Qudic vd An Dp cd sil tidp thu ldn nhau nhflng sfl khic biet gifla chflng vdn Id ldn, e i v l nhdn thflc ludn ldn b i n the ludn, ea v l phong cich tu duy vd hinh thflc tu duy (3). B i n than moi n i n trilt hpe lai bao gom nhieu trudng phdi khde nhau. Chfnh sfl khac biet v l tfl tfldng vd da dang ve trfldng phdi da ngdn c i n viec hinh thdnh ngn tfnh chung trong tfl tfldng trilt hpc-chfnh tri cho khu vflc Ddng A, trong dd cd nhdn thflc vd quan niem v l an ninh.

Tfl cuoi the ky XIX, n i n triet hpc-chfnh tri d Ddng A cdn chiu i n h hfldng cfla hdng loat trfldng phai tfl tfldng tfl bdn ngodi.

H i u hg't cac nude Idn diu ed mdt tai khu vflc ndy vd dem vao ddy cdc tu tfldng chfnh tri vd'n dd rd't phong phfl cua minh. Cdc tu tfldng nay dUde du nhdp vd cii biln trong nhflng dieu kien Uch sfl khde nhau, bdi cdc lflc Ifldng khde nhau ngn cdng da dang.

T i n g Idp eUte vd gidi tri thflc dUde ddo tao tfl nhilu nguon khde nhau, trong nhflng nen vdn hda khde nhau, diiOc tilp thu cae luong tfl tfldng khac nhau ngn bflc tranh tfl tfldng chfnh tri Ddng A thdm phdn phflc tap. Cd le khdng khu vflc nao phii chiu i n h hfldng eua nhilu luong tfl tfldng da dang vd khic nhau d i n nhfl vdy. N i n vdn hda chfnh tri khu vflc tiep tue duy tri sfl da didn da sic, tao ngn tfnh phflc tap vd da chilu trong viee nhin nhdn, giii quyet vd'n d l an ninh trong khu vflc.

58 Rghien ciru Lich sit. sg 6.2012 Khdng ehl cd sfl khic biet, trong ede tfl

tudng Idn cua Ddng A cung chfla dflng nhiing ylu to cd tfnh chia re quan he gifla cae dan tpc, qudi:; gia. Vi du nhfl trfldng hdp Nho giao - vdn hay dUdc nhdc den nhfl mpt yg'u td^ ehung tao ngn "sfl t h i n k^ Chau A"

trong nhflng ndm 80 t h i ky XX. Nhflng cung chfnh dao Khong lai khuyin khfch cdc gii tri thig'u ddn chu trong quan he xa hdi, tfl tfldng bdnh tnldng trong quan hg gifla cdc dan tdc, ha thd'p vai trd cua thfldng mai vdn cd k h i ndng thflc d i y hdp tdc. Id mpt hpc thuydt chfnh tri-xa hdi nhieu hdn Id tu tfldng tdn giao, Nho gido khuyg'n khfch chu nghia quoc gia vd trong chflng mflc ndo dd, da ddt chu nghia quoc gia ddl ldp vdi ehu nghia qudc td, chu nghia khu vflc. Dd Id nhflng quan niem khdng cd Idi cho'vige giii quylt cac vd'n d l an ninh.

De'n thdi hien dai, do giao Iuu phdt triln, tfnh chung trong nhdn thflc v l an ninh da tdng Ign d Ddng A. Tuy nhign, mpt trong nhflng tf'nh chung ndy lai Id sil pho big'n cua each nghi theo quan nigm cua Chu nghia Hien thflc {Realism). Day Id Iy thuygt vd'n d l cao an ninh qud'c gia, eoi xung ddt Id b i n chd't cua quan hg qud'c te vd tfl dd khuyg'n khfch mUu tim quyin liic hdn Id sfl hdp tdc de giii quyg't vd'n d l an ninh quoc gia. Sfl chi phdi cfla tu tfldng Chu nghia Hien thflc da dUdc cung ed'thgm bdi chu nghia quoc gia manh me vd Uch sfl chie'n tranh kgo ddi trong khu vflc. Mdc dfl cac cd gdng giii quyg't an ninh theo tinh t h i n cua Chu nghia Tfl do Mdi {Neoliberalism) vd Chu nghia Kiln tao {Constructivism) nhu xdy diing the che vd b i n sic cdng dong, thuc diy giao Iuu kinh t l vd van hda-xd hdi, da dupe thue diy nhflng xem chulig chUa dem lai nhieu hieu q u i vd chUa l i n at dUijc sfl chi phdi cua each nghi theo Chu nghia Hign thflc.

Nhu vdy, trong lich sfl Ddng A, da khong ton tai mdt nen t r i l t hpe-chfnh tri vdi nhQng gid tri chung dUdc e i khu vflc chia se. Trong khi dd tinh chung trong trilt ly ve an ninh vfla ft, vfla mudn, lai chiu inh hfldng cua Chu nghia Hign thflc. Sfl hpp t i e an ninh-ehfnh tri gifla cae nfldc Ddng A yg'u dt trong lich sfl, khd khdn trong hidn tai cd p h i n bdi ylu tdndy (4).

6. Mot so y e u t o k h a c t r o n g tinh e a c h ngtfdfi A D o n g

Day khdng hodn todn Id nhflng gid tri pho bid^n nhflng vdn Id thflc t l khdng nhd d Ddng A. Chiing khdng thfldng xuygn do nhilu khi bi ly tri kilm e h l nhflng vdn bilu Id trong khdng ft tnldng h<?p. Chflng khdng hodn toan la tigu cflc nhflng vdn cd t h i c6 t i e ddng d i n nhdn thflc, ldm eho cdc vd'n dl an ninh d Ddng A thgm phflc tap, khd ludng vd khd giii quylt.

Thd nhdt, dd Id ehu nghia kinh nghigm trong hoach dinh chfnh sdch an ninh. Sfl i n h hudng dang k l cua ehu nghia kinh nghigm trong vd'n de ndy d Ddng A dfldc quy dinh bdi tu duy von trpng kinh nghigm cua n i n vdn minh ndng nghigp kdo ddi, bdi qud trtnh cdng nghiep hda vd khoa hpc chfla Idu vd nhd't Id bdi mdt Uch sfl quan hg qudc tg' hodn todn dila trgn sfl flng xfl bing kinh nghigm. Kinh nghiem thfldng da dang vd khdng cd gid tri pho quit. Kinh nghigm eflng thudng cd tfnh tinh hudng hdn Id phfl hdp vdi chiln lUdc lau dai. Dd Id chfla k l kinh nghiem ddl ngoai due rflt d Ddng A thudng thign nhilu v l ddi phd ddn phfldng vdi xung dot an ninh hdn Id hdp tdc ngdn chdn hay giii quylt ehung. Cho ndn, mpt khi kinh nghiem cdn Id cd sd hodc ft nhd't cdn hien dien nhilu trong qua trinh hoach dinh chfnh sdeh, sfl khae nhau vd tfnh di thay doi trong nhdn thflc an ninh cung nhfl each giii quyet Id dieu de thd'y.

^gLggygu td tac dgng.

59 Thd hai, do Id tfnh chu quan trong nhdn

thflc an ninh. 6 Ddng A, da sd cae xa hdi thieu cd chd p h i n bien chfnh sdch ddi ngoai theo kilu phudng Tay. \ ^ thi, cac quyet dinh chfnh sach an ninh thudng dfldc hoach dinh trong mdt nhdm nhd cim quyin. Dilu ndy khien cho chi'nh sdeh an ninh de chiu tdc ddng tfl trtnh dp, quan nigm, tam 1^, tfnh each, kinh nghiem vd sd thfch, sd ghgt, cua nhflng ngudi trong nhdm dd, tflc Id de mang tfnh ehu quan.

Tfnh chu quan lai cdng de trd ngn Idn hdn trong bdi c i n h ngoai giao bf mdt vd hoach dinh chfnh sach an ninh ft cdng khai vd'n dang pho biln d Ddng A. Khi tinh chu quan Idn, lai edng thgm chu nghia kinh nghigm, vd'n de an ninh lai edng trd ngn khd ludng.

Dg'n Ifldt minh, tfnh khd Ifldng diu dfldc cde ben big't e i ngn de gay e i m giic bd't an, va tfl dd Id sfl phflc tap vd cdng t h i n g hdn trong cic vd'n d l an ninh.

Thd ba, dd Id sfl chfl trpng tdi than phdn dia vi. Sfl chfl trpng ndy d Ddng A Id khd cao, nhd't Id trong nhflng xa hdi i n h hfldng nhilu cua Nho gido vd cd lich sfl de chg'. Su chu trpng tdi thdn phdn dia vi hay sinh ra quan dilm thfl bdc, bd't binh ding, thieu tdn trpng ldn nhau, ddc biet la cua nfldc ldn ddl vdi nfldc nhd. Than phdn dia vi khi dfldc chu trpng qua mflc thi trd thdnh mdt thfl ldi fch Idn. Ddi khi, ngfldi ta sdn sdng chd'p nhdn xung dot hay sfl "dn milng, t r i mig'ng" de thda man long tfl tdn vd gifl the dien. Tfnh cdch ndy vi the md trd thdnh mpt t i e nhdn ldm tdng hodc gay kgo ddi xung dpt. Thdm chf, ddi khi sil cam thd'y thdn phdn dia vi bi td'n thUdng lai trd thdnh nguyen nhdn gay ra mau thudn. The di$n qua eao ddi khi cung Idm anh hudng d i n sfl thda hiep, nhdn nhUdng trong viec giai quyg't cie vd'n d l ir. ninh. Dieu ndy dfldc the hidn ro nhd't trong quan he nude Idn-nfldc nhd khi cic nude Idn thudng cim

thd'y khd nhdn nhfldng hdn trong cdc tranh chd'p vdi cic nUde nhd.

Thd tu, dd Id tfnh d i tfl di. Ngfldi Ddng A cd y chf nhflng tdm Iy thudng khong vflng eho ngn de til di. 6 Ddng A, cim gide bi xflc pham vd bi eoi thfldng deu nhflng cdi de ddn d i n tfl ai. Tfl di hay ddn dd^n ndng gidn. Sfl tfl ai vd ndng gidn doi khi khiln ngudi ta bd't chd'p cac tfnh todn ly tri ldi hai vd sfl nhudng nhin d l bd qua eae cd hpi hda giii. Tfl di cdn d i sinh ra sil chd'p vdt, khien nhfliig vd'n d l nhd ed the trd thdnh to. Thdm chf tu i i cdn chfla dung k h i nSng tung he vd bd cupc trong hdp tdc giii quyet cic vd'n d l an ninh. Til di Id chfnh Id mdt trong nhflng tdc nhan ldm cho vd'n de an ninh trong khu vile ddi khi trd ngn de thay doi vd khd ludng. Tfl i i cung ldm giam k h i ndng thda higp, nhdn nhUdng. Ngodi ra, tfnh d l til di cao diu dUdc ede bgn biet c i cung ddi khi Idm giim sil Iila chpn va khien viee giii quylt mdu thudn an ninh them phflc tap, kgo ddi. Nhin chung, sfl tfl ai mdt khi dd xay ra se Idm vd'n d l an ninh trd ngn khd giii quy^t hdn.

Thd nam, dd Id tfnh thfl dai. O Ddng A, do sfl chi phdi cua lich sfl vd tam tfnh hfldng v l qua khfl, ngfldi ta thudng khd quen nhflng dilu dau kho, tui nhiic, thfl h i n do ngfldi khac dem lai trong qua khfl hdn la nhflng dilu vui, dilu tot. Dieu ndy cdn dvtOc nudi dUdng trong thdi hien tai khi giio "'.UC Uch sfl thudng hfldng tdi xung dot hdn la hdp tde, theo tinh t h i n ta dflng cdn ngfldi khac sai. Tfnh thfl dai de tao ra dinh kiln vd c i sfl nghi ngd ddl vdi ke thfl cu.

D i n lUdt minh, dinh kiln vd c i sfl nghi ngd thfldng dem lai i m i n h trong nhdn thflc v l xung dot hdn Id hdp tdc, tam ly eoi ddl tfldng Id ddl thu hdn ddl tdc. Tinh thfl dai Id yg'u td kfch thfch xung dot vd di ldm giim y chf hdp tic. Ndi each khac, tfnh thfl dai Id dudng ddn qud khfl xung dot vdo

60 Rghien ciiru Lich sfl. sg 6.2012 trong nhdn thflc an ninh cua hien tai. Vdi

mdt Uch sfl chien tranh vd xung dot eua Ddng A nhu trgn da d l cdp, tfnh thfl dai la mdt ylu td gay khd khan cho viee khgp lai qud khfl, hfldng tdi tfldng lai.

6. Ket l u a n

Nhu vdy, d Ddng A, nhdn thflc an ninh eua cdc nude trong khu vUe edn chiu t i e dpng cua nhieu yeu td tfl mdi trfldng tinh thin. Cic ylu td ndy cd nhilu nhflng trong khudn k h i cua bdi vi^t mdi ehi budc d i u d l cdp din mdt sdyeu td. Dd la chu nghia qudic gia manh mg, nhdn thflc lich sfl sdu sic, da dang tu tudng triet hpc-chfnh tri vd mdt so diem trong tfnh cdch eua ngudi A Ddng.

O Ddng A, nhiing hign tupng ndy khdng phii Id nhieu nhung cflng khdng phii ft.

Chung dang ton tai vd vdn du sflc ndng d l tac ddng ding k l Ign nhdn thflc an ninh trong khu vflc. Cdc yg'u to ndy la ed tfnh hai mdt nhflng nhflng mdt trdi eua chung dang i n h hudng khdng ldi cho nhdn thflc an ninh d khu vflc. Nhdn thflc an ninh chiu i n h hudng cua eae yeu td nhU vdy dang gdp phin ldm tdng tinh trang phflc tap, tfnh khd ludng vd khd giii quyg't hdn trong cdc vin d l an ninh.

Khi khd thay ddi nhanh chdng hodn cinh khach quan, khi viec thay doi nhdn thflc cung khdng the mdt sdm mdt chieu, viee nhdn biet cdc yeu to tinh t h i n t i e ddng CHU THICH

(1), (2). Tham khao thfm Hoing Khic Nam, H0) tdc Ddng A - nhitng trd nggi cda lich si. Tap chi Nghien citu Nhgt Bdn vd Ddng Bdc A, sd 5 (47), 2003, tr. 68-74.

(3). Din theo GS. Hi Vin Ti'n "Mi'y suy nghi vd ljch sii Viet Nam vi tu tudng Vift Nam", Gido

tieu cilc tdi nhdn thflc an ninh cd lg cung cdn thilt nhu mdt phfldng cdch giai quylt vd'n d l an ninh trong khu vflc. Bdi le, khi cac ylu to nay dU(3e giim bdt, nhdn thflc an ninh sg dfldc cii thien theo hfldng tfch cflc hdn, vd'n d l an ninh theo dd se bdt cdng t h i n g hdn va viec giii quylt vi t h i cung se dd khd khan hdn.

Nhflng ylu to ndy eung gdp phin tao ra nhflng ngt ridng cho vd'n d l an ninh d Ddng A. Viec khic phuc chflng phii Id mpt qua trtnh. Vi the, viec giii quyg't cdc vd'n dl an ninh d Ddng A vdn p h i i tfnh din chflng.

Td't c i nhiing yeu td d l edp trgn day deu thude v l tinh t h i n chu quan, tflc Id hodn todn cd the thay doi. Cd nhilu each thflc dl cd t h i thay doi hodc ldm giim bdt chflng.

Dd Id p h i t trien hdp t i e d l tao ra nhilu gia tri ehung khu vflc, dilu chinh giao due vd hdp t i c gido due eho t h i he tre de giflp thay doi nhdn thflc, tdng cfldng giao Iflu gifla gidi tri thflc d l nhdn thflc tfch cflc lan truyin trong xa hpi vd Ign gidi hoach dinh chfnh sdch, thuc d i y hdn nfla cdc bien phap xay dflng long tin, tdng cudng giao Iflu vdn hda-xd hpi d l tdng thdm sfl hieu bilt lin nhau, thuc day nhdn thflc Ugn chu the trong khu vile v l vd'n d l an ninh,

Khi dd, chflng ta cd t h i hi vpng nhilu hdn v l mdt nen an ninh thuc sfl cho Ddng A.

sU sd hgc Hd Vdn Tdn, Nxb. Dai hpc Qudc gia Hi Npi, H i Noi 1997, tr. 95-108.

(4). Tham khao them Hoing Khic Nam, Vdn di vdn hod trong chu nghia khu vifc Ddng A, T^p chf Nghiin cUu Nhdt Bdn vd Ddng Bdc A, sd 1 (65),

-005, tr. 34-39.