Kinh t6 tri thuc voi van de dao tao nguon nhan lirc chat liKmg cao 6 Viet Nam hien nay
Tt&i'nii'niijyvan
Dgi hpc Su pham Ha Noi — Ph^n hieu HS .Nam
Sy phit triin nhanh chdng cua khoa hpe va edng nghi hiin dgi d i va dang lim biin ddi siu sie nin kinh l i Ihi gWi, hinh Uiinh nin kinh Ii tri thue. Di Kmg bude hinh Uiinh nin kinh l i Ui Uiuc, Viit Nam cin chii dOng, tfch eye dio tgo ngudn nhin Ipc chit lupng cao bing cic giai phip co ban nhir gin d i o tgo vdi su dyng ngudn nhin lye chit Iupng eao; tich eye Uiay ddi phuong Uiiic d i o tgo; d i o tgo Ii d i d i p iing nhu ciu xi hOi; kit hpp ch$I chi dio tgo vdi sin xuit, ly thuyit vdi thpe hinh, coi trpng viOc thpe tip ciia ngudi hpe.
N gay tir cudi thi ky XX, dudi tic dOng manh me ciia eich mgng khoa hpc, cdng nghi, dac biit li cdng nghi thdng tin, nhiiu nhi khoa hpe d i khing djnh "d nhimg nude phit tiiin eao dang xuat Win mOt nin kinh t i mdi vdi nhirng tin gpi khic nhau
vk tin thing dyng nhit Ii kinh te tri thiie (knowledge
economy)". Mic dii cdn nhiiu dinh gii khie nhau.
nhung khii quit Igi, n i n kinh t i tri thuc cd mOt sd d i e Uung CO bin sau:
Thii nhil, tri thuc li ngudn Ipc quan ti-png nhil trong qui Uinh sin xuit. khoa hpe ky thuit trd thinh Iyc lupng sin xuit Uyc Uip. Cic ngudn Ipe uuyin Uidng nhu Iao dOng giing don, dit dai, vdn...liii xudng hing Uiu yiu. Diing nhu Cic Mic d i timg dp doin:
"Toin bO qui tiinh sin xuit biiu hiin ra khOng phai nhu Ii mOt qui trinh phy thuOe vio tai nghi trpc tiip cua ngudi eOng nhin, m i vdi tu each la sy ung dyng khoa hpe Uong Unh vpc cdng nghi"; "biin qua Uinh sin xuit tu chd Ii q u i trinh lao dOng don gian Uiinh qui Uinh khoa hpe"; "niu xit v i mil lupng, lao dOng tryc Uip dupe quy vio mOt phin nhO hon, thi vi mgt chit, nd dupe chuyin hda thinh mpt yiu id nao dd, tuy ein Uiiil, nhung Ii Uiii yiu...dd'i vdi lao dOng khoa hpc phd biin, dd'i vdi sp i p dyng khoa hpc lu nhiin vio cdng nghi".
Thir hai, chuyin ddi eo eiu kinh le Uieo hudng phii uiin nhanh nhiing nginh cd h i m lupng Ui Uiuc cao vi cie nginh djch vy. Cic dng vua thip l i nhirng ngudi siiu giiu cua Uii ky XIX, XX cdn nhting ngudi siiu giiu hiin nay Igi li nhtmg nhi c h i tao miy vi U'nh, sin xuil phin m i m , c i c hing viin thdng, Uuyen UiOng, v.v.
Thu ba, s i n xuit cdng nghi Ud Uiinh logi hinh san
xuit quan Upng nhil, tiin tiin nhit, tiiu biiu nhit ciia nin sin xuit tuong lai. Cic nganh kinh t i ui Uiue diu
phii dpa vio cdng nghO mdi d i ddi mdi vi phit triin.
Cie doanh nghiip diu ed sin xuit cdng nghi, ddng thdi cd nhiiu doanh nghiip chuyin sin xuit cdng nghi, cd thi gpi li doanh nghiip Ui thue. Cic Mic eOng d i dp bio: "Phit minh trd thinh mOt nghi d i e biit, va dd'i vdi nghi dd thi viic vin dyng khoa hpe vio nin sin xuit m/c Uip ty nd trd thinh mOl trong nhiing yeu id ed Unh chit quyit djnh vi kich thich".
Ngoii ra, kinh l i tri thde eon cd nhiiu dgc trung khic nhu iing dyng cdng nghi thdng tin rOng rii, x i hOi hpc lip, hpc tip sudt ddi, diu tu vd hinh ting nhanh hon diu tu hiiu hmh, loin eiu hda kinh ti, v.v.
Nhu viy, kinh t i tri thiie khdng li mOt hinh thii kinh t i mdi, nd cung khdng phii Ii nginh kinh t i thu tu b i n canh cic nginh kinh t i tmyin thdng nhu ndng nghiip, cdng nghiOp, dleh vy. Nd chi Ii bude phit triin eao hon eiia Iyc lupng sin xuil. Vi bin chit, chi Ii cdng cy, phuong tiin cua nin kinh ti, phyc vy cie nginh kinh t i tmyin thdng. Tp bin thin nd khdng sin xuit ra cic sin phim phyc vy cuOc sdng con ngudi.
Nd chi hd Up eho eic nginh ndng nghiip, cdng nghiip, djch vy Uong viOc sin xuit ra cic sin phim d i p ling cie nhu eiu dd. Kinh t i tri thtic khdng don giin li sp gin tri thiic ndi ehung vdi kinh l i m i la gin sy phit Iriin ciia tri thiie d mOt trinh dO rit cao (do con ngudi diie nit qua hogt dOng thyc Uin hay nghiin ciiu khoa hpe) vdi ddi sdng kinh ti. Vi viy, khdng phii bit ky ai eung cd Ihi sing tgo ra vi sii dyng dupe cic thinh luu eiia tri thirc, nhit li tii thiie hiin dgi. Tri thiic chi gin vdi mOt nhdm ddi tupng — nhimg ngudi dupe d i o tgo d mOt trinh dO nhit djnh — dd ehinh li ngudn nhin Ipe chit lupng cao.
Viit Nam dang diy mgnh qui trinh cdng nghiip hda, hiin dgi hda, chiing ta vin chua trd Ihinh nude edng nghiip vi do dd, nin kinh t i tri thiic vin Ii tuong
l i s
NGHI£NCPU
lai ciia chung ta v i tuong lai n i y g i n ha>' xa I i d o chiing ta q u y i l djnh. Nhung n i n k m h le Ui Uiiic dang den n h u mdt xu t h i l|ch sir tat yeu va U i i i d d diing n h i t cua ehiing ta l i ehii dOng c h i p n h i n va s i n s i n g d d n dpi, tgo dpng n d vdi l i m t h i tich cue n h i t . Mdt trong nhting y i u c i u dupe d i t ra d d i y chfnh l i chu dOng, h'ch cpc d i o tgo ngudn n h i n Ipe chat lupng eao eho q u i trinh n i y . Ngay tai Cuong linh x i y d y n g d i t nude trong Uidi ky q u i dO I i n ehii nghia x i hOi (1991), D i n g COng s i n V i i t Nam d i k h i n g djnh: "Khoa hpc va cdng n g h i , g i i o d y e va d i o tgo p h i i dupe x e m l i qudc s i c h h i n g d i u " . Trong c i c van k i i n sau nay, d i e b i i t I i V i n k i i n Dgi hOi XII, Dang ta tiip tyc k h i n g djnh n h i t q u i n quan d i i m d d v i d i ra m y c tiiu: "Ddi m d i e i n b i n v i t o i n d i i n g i i o dye. d i o tgo, n i n g eao c h i t lupng ngudn n h i n Ipc; d i y m g n h n g h i i n cuu, p h i t t r i i n , ling d y n g khoa hpc, edng n g h i ; p h i t buy vai h d qude s i e h h i n g d i u ctia g i i o due, d i o tgo v i khoa hpc, cdng n g h i dOi vdi sp n g h i i p ddi m d i v i p h i t t r i i n d i t nude".
Di dgt dupe m y e tieu n i n g eao e h i t Iupng d i o tgo ngudn n h i n Ipc c h i l lupng cao d \ ^ i l Nam h i i n nay, theo ehiing tdi e i n thpe h i i n ed h i ^ u q u i mpt sd giai p h i p CO b i n sau:
T h u n h i t . c i n p h i i g i n d i o tao vdi su dyng ngudn n h i n lye c h i t lupng eao. Nhting n i m qua, ngn c h i y m i u c h i t x i m d i i n ra phd b i i ' n d nude ta — du hpe sinh sau khi tdt n g h i i p khdng m u d n trd v i nude l i m v i i c , c i n b d gidi trong c i c c o quan n h i nude, e i e irudng dgi hpe bd v i i c ra l i m cho c i c doanh n g h i i p , v.v...Di k h i c phuc tinh trgng n i y , cdng t i c g i i o dye, d i o tgo nguOn n h i n lye c h i t lupng cao p h i i g i n b d huu eo vdi chinh s i c h su dyng v i d i i ngO- Thyc t i cho t h i y , m u d n thu hiit n h i n luc c h i t lupng cao, m u d n t i p h p p v i duy tri dupe dOi ngii c i n bO gidi, cd trinh dO, mOt m i l e i n p h i i Ipa chpn dung n h i n t i i , b d tri dung ngudi diing vi^e, m i l k h i e p h i i c d chinh saeh d i i ngO xiing d i n g d i ngucri lao dOng y i n t i m cdng t i c . MOt v i n d i quan trpng d i n i n g eao c h i t lupng ngudn n h i n Ipc V i i l Nam, d d l i e h i dO t u y i n dyng, d i i ngd.
d i hgt cho ngudi lao dOng c i n p h i i c h u y i n Ui tieu chuan dua t r i n t h i m nien sang t i i u c h u i n dpa P i n k i t q u i . Chi c d n h u v i y m d i c d t h i g i i i phdng dupe n i n g Ipc sang tgo d i ngudi lao dOng cd t h i cdng h i i n h i t m i n h eho cdng cude x i y dyng v i p h i t t r i i n dat nude.
T h i i hai, thay ddi phuong tiiiie dao tgo. Trong nen kinh to tri thue, Ui Ihiic l i n g theo c i p sd n h i n , dgc b i i t l i trong Unh vpc cdng n g h i , tdc d d thay ddi nhanh d i n chdng m i l . D i i u d d , ddi hdi phai thay ddi phuong thuc g i i o dye, c h u y i n tir phuong thirc g i i o dye t r u y i n thdng sang phucmg thiie d i o tgo d i hoe t i p sudt ddi.
Trong phuong thue giao dye tnjyen thdng, nha Irudng d i o tgo, r i n l u y i n d i ngudi hoe ed duoe vdn tri thiic.
ky n i n g n h i t djnh d i c d U i i l i m v i i c sudt ddi. Trong phuong thiic d i o tgo sudt d d i . n h i trudng trang b j c h o ngudi hpe v d n Ui thiic v i ky n i n g c o b i n d i c d t h i s d m ra l i m v i i e , vira l i m v i i e vira tiip h,ic hpe, hpe t i p sudt d d i , p h i i t r i i n ky nang l i i n tyc. Cimg vdi n d I i x i y dung xa hdi hpc t i p , x i y d y n g thdi q u e n hpe t i p m d i — d d I i t p hpe, hpc sudt ddi v i b i n U i i n v i i c hpc cung p h i i khdng ngiing s i n g tgo, logi tjd nhimg c i c h hpe thy dOng, g i i o d i i u .
T h u ba, d i o tgo d i d i p i i n g nhu e i u x i hOi. Di d i o tgo d i p ling dupe nhu c i u x i hOi, c i n t r i ldi dupe ba e i u hdi chii y i u sau: X i hOi l i ai? Hp ed n h u c i u gi?
L i m t h i n i o d i d i p ung nhu e i u eua h p . K h i e vdi Uidi ky k i hogch hda t i p tmng, bao c i p Uudc d i y , Irong CO c h i thj tiudng, d i o tgo p h i i t u i n t h i i quy l u i t cung — c i u d i tdn Igi v i p h i t tiiin, d i o tgo p h i i d i p m ^ tdi da nhu c i u cua k h i e h h i n g . K h i c h h i n g cua h i thdng d i o tgo ndi chung v i ciia c o sd d i o Igo ndi riing bao gdm " n h i nude, doanh n g h i i p v i ngudi hpc". C i n x i c djnh r d nhu c i u eua tiing dOi tupng k h i c h h i n g , tir d d e h u y i n ddi tir d i o tgo theo c i i m i n h c d sang d i o tgo theo c i i x i hOi dang c i n v i s i c i n . D i e b i i t , nOl dung chuong trinh d i o tgo p h i i Iinh hogt, da dgng, cd su l i i n thdng giOa eae trinh dO v i p h i i x i y dyng dupe c h u i n d i u ra eua e i e ehuong Irinh d i o tgo theo c h u i n n g h i n g h i i p ciia s i n x u i t , c d n h u v i y m d i d i p img dupe nhu c i u cua x i hOi.
T h i i tu, k i t hpp chgt che d i o tgo vdi s i n x u i t , ly t h u y i t vdi Ihpc h i n h , eoi trpng v i i e thyc t i p ciia ngufiri hpc. N h i i u nude t h i i t l i p ehuong trinh d i o tgo t i n g ty I i thdi gian thpe l i p h o i c d i t doanh n g h i i p h o n g c i c trudng hay d i t Idp hpe trong e i e doanh n g h i i p Idn, tgo sy k i t hpp chgt che, htiu co giPa g i i o dye v i dao tgo Iao dOng, thye U i n v i d i o tgo Pong n h i trudng.
Ddng thdi t i p tmng d i u t u eho nghien euu khoa hpe, khdng chi dya v i o n g i n s i c h n h i nude m i c d n d y a v i o ngudn I i i ehinh eiia e i c doanh n g h i i p . Cd c i e chinh s i c h k h u y i n khieh sinh v i i n t h a m gia n g h i i n ciiu khoa hpc ngay trong q u i trinh hoe l i p 7 .
Tai lieu tham khao
C.Mic v i Ph.Angghen, Toan t i p , t§p 46. p h i n II, Nxb. Chinh trj qude gia. Ha Ndi, 2000.
D i n g COng s i n Viet Nam, V i n k i ^ n Dgi hOi D i n g thdi ky ddi m d i , Nxb. Chinh trj qudc gia, H i NOi, 2005.
Dang COng s i n Vi^t Nam. Van k i i n Dai hOi dgi b i i u loan qudc l i n thu XU, Nxb. Chinh til qudc gia H i Ndi
2016. - v .
Ngd Quang Tung. Kinh le In Uiue — xu U i i m d i eiia x i hOi I h i ky XXI, Nxb. Chinh trj qude gia. H i NOi,
