- Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn v thùc tiÔn

(1)

TÝNH CHUY£N NGHIÖP CñA B¸O CHÝ HIÖN §¹I

- Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn

L£ THU Hµ^(*) vµ NH¹C PHAN LINH^(**) tæng thuËt

r¶i qua h¬n 80 n¨m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, b¸o chÝ c¸ch m¹ng ViÖt Nam ®· cã nh÷ng b−íc ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¶ vÒ sè l−îng, chÊt l−îng, lo¹i h×nh.

TÝnh ®Õn th¸ng 3/2011, trong lÜnh vùc b¸o in, c¶ n−íc cã 745 c¬ quan b¸o chÝ víi 1.003 Ên phÈm. Ph¸t thanh, truyÒn h×nh cã 3 ®µi Trung −¬ng (VTV, VTC, VOV) vµ c¸c ®µi ph¸t thanh - truyÒn h×nh ®Þa ph−¬ng víi 200 kªnh ch−¬ng tr×nh trong n−íc vµ 67 kªnh n−íc ngoµi (®ang ®−îc ph¸t trªn hÖ thèng truyÒn h×nh tr¶ tiÒn).

C¶ n−íc cã 46 b¸o ®iÖn tö vµ t¹p chÝ ®iÖn tö, 287 trang tin ®iÖn tö cña çc c¬ quan b¸o chÝ vµ hµng ngµn trang tin ®iÖn tö cña çc c¬ quan cña §¶ng, Nhµ n−íc vµ ChÝnh phñ, çc ®oµn thÓ, héi, hiÖp héi vµ doanh nghiÖp. Sè l−îng nhµ b¸o chuyªn nghiÖp ®−îc cÊp thÎ lµ gÇn 17.000 ng−êi.

Cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ ®ã, yªu cÇu n©ng cao tÝnh chuyªn nghiÖp, x©y dùng ®éi ngò c¸c nhµ b¸o cã t©m, cã tÇm,

®¶m ®−¬ng ®−îc nhiÖm vô chÝnh trÞ cña

®Êt n−íc ®ang lµ yªu cÇu bøc thiÕt ®èi víi tÊt c¶ c¸c c¬ quan b¸o chÝ.

Ngµy 18/6 võa qua, Héi Nhµ b¸o ViÖt Nam vµ Häc viÖn B¸o chÝ - Tuyªn truyÒn phèi hîp tæ chøc Héi th¶o khoa häc quèc gia "TÝnh chuyªn nghiÖp cña b¸o chÝ hiÖn ®¹i - Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn

vµ thùc tiÔn". D−íi ®©y lµ nh÷ng néi dung chÝnh ®−îc tr×nh bµy vµ th¶o luËn t¹i Héi th¶o.

I. Tæng quan vÒ tÝnh chuyªn nghiÖp cña b¸o chÝ 1. §Ó t×m ra ®Þnh nghÜa t−¬ng ®èi chuÈn x¸c vµ thèng nhÊt vÒ tÝnh chuyªn nghiÖp cña b¸o chÝ kh«ng ph¶i lµ ®iÒu dÔ dµng. NhiÒu ý kiÕn cho r»ng, tÝnh chuyªn nghiÖp cña nhµ b¸o thÓ hiÖn ë nh÷ng phÈm chÊt chÝnh trÞ - x· héi, ®¹o

®øc nghÒ nghiÖp, ë ph−¬ng ph¸p, çch thøc hµnh nghÒ mét çch khoa häc, hiÖu qu¶; ë sù hiÓu biÕt s©u s¾c víi çc mèi quan hÖ, c¬ chÕ vËn hµnh trong lÜnh vùc b¸o chÝ; ë sù tinh th«ng, thuÇn thôc çc kü n¨ng nghÒ nghiÖp; ë kh¶ n¨ng sö dông vµ thÝch nghi çc lo¹i h×nh ph−¬ng tiÖn kü thuËt hiÖn ®¹i phôc vô cho ho¹t

®éng nghÒ nghiÖp.

Nh−ng, tùu chung l¹i, cã thÓ nãi, bèn vÊn ®Ò c¬ b¶n ®Ó h×nh thµnh tÝnh chuyªn nghiÖp trong b¸o chÝ ViÖt Nam, lµ: thø nhÊt, ng−êi lµm b¸o chuyªn nghiÖp ViÖt Nam kh«ng chØ lµ ng−êi lµm nghÒ b¸o th«ng th−êng mµ tr−íc hÕt cÇn coi träng, nªu cao tÝnh tr¸ch nhiÖm x· héi, nghÜa vô c«ng d©n.^(*)RÌn luyÖn tÝnh chuyªn nghiÖp cña ng−êi lµm b¸o, tr−íc hÕt lµ

(*),^(**)ThS., Häc viÖn B¸o chÝ vµ Tuyªn truyÒn.

T

(2)

rÌn luyÖn tinh thÇn v× Tæ Quèc v× nh©n d©n. Thø hai, chØ cã lßng say mª nghÒ nghiÖp ch©n chÝnh vµ tinh thÇn tr¸ch nhiÖm x· héi cao míi cã thÓ v−¬n lªn thµnh nhµ b¸o chuyªn nghiÖp. Thø ba, ng−êi lµm b¸o ph¶i kh«ng ngõng häc tËp chÝnh trÞ, v¨n hãa, ngo¹i ng÷, th−êng xuyªn cËp nhËt kiÕn thøc, tiÕp cËn vµ sö dông thµnh th¹o c¸c kü thuËt cña nghÒ nghiÖp vµ quan träng lµ ®¾m m×nh trong thùc tiÔn. Thø t−, trung thùc, kû c−¬ng, khiªm tèn lµ nh÷ng ®øc tÝnh cÇn cã vµ ph¶i cã cña nhµ b¸o chuyªn nghiÖp.

2. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng h−íng tiÕp cËn kh¸c nhau, tiªu chÝ vÒ tÝnh chuyªn nghiÖp cã mét sè quan ®iÓm chñ ®¹o sau:

Nh×n tõ gãc ®é chñ thÓ cña nghÒ b¸o, tr¸ch nhiÖm x· héi vµ nghÜa vô c«ng d©n lµ tiªu chÝ hµng ®Çu cña tÝnh chuyªn nghiÖp. §iÒu ph©n biÖt tÝnh nghiÖp d−, ngÉu høng víi tÝnh chuyªn nghiÖp cña nhµ b¸o thÓ hiÖn ë møc ®é ®ãng gãp cña ng−êi lµm b¸o cho c«ng cuéc x©y dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc. Mçi ho¹t ®éng nghÒ nghiÖp, mçi t¸c phÈm b¸o chÝ ph¶i ®−îc thùc hiÖn víi ý thøc tr¸ch nhiÖm cao, g¾n víi ®¹o ®øc cña ng−êi lµm b¸o. Bªn c¹nh ®ã, ph−¬ng thøc hµnh nghÒ cña nhµ b¸o ®−îc coi lµ tiªu chÝ c¬ b¶n cho tÝnh chuyªn nghiÖp cña b¸o chÝ. §Ó cã t¸c phÈm tróng, ®óng, hay, ngoµi viÖc ®i s©u, ®i s¸t, tiÕp cËn vÊn ®Ò mang tÝnh bao qu¸t, mang tÝnh lÞch sö, trong thêi

®¹i tri thøc, mçi nhµ b¸o ph¶i thùc sù trë thµnh mét chuyªn gia giái ®èi víi m¶ng vÊn ®Ò, lÜnh vùc m×nh phô tr¸ch. Muèn vËy, nhµ b¸o ph¶i ®−îc ®µo t¹o vµ tù ®µo t¹o mét çch c¨n b¶n, kü l−ìng, còng nh− tÝch cùc më réng kiÕn thøc chuyªn ngµnh vµ ®a ngµnh. Ranh giíi gi÷a çc lo¹i h×nh b¸o chÝ ®ang dÇn mê nh¹t, do vËy, çc nhµ b¸o còng ph¶i chuyÓn m×nh theo h−íng nhµ b¸o ®a lo¹i h×nh víi viÖc khai th¸c vµ sö dông thµnh th¹o çc thiÕt bÞ kü thuËt lµm b¸o hiÖn ®¹i.

Nh×n tõ gãc ®é vai trß, chøc n¨ng cña b¸o chÝ, ý nghÜa x· héi tÝch cùc cña s¶n phÈm b¸o chÝ chÝnh lµ c¨n cø ®¸nh gi¸

møc ®é chuyªn nghiÖp cao nhÊt. Theo h−íng tiÕp cËn nµy, tÝnh chuyªn nghiÖp cña b¸o chÝ kh«ng ph¶i lÊy th−íc ®o tõ sù ph¸t triÓn cña kü thuËt, c«ng nghÖ, mµ quan träng h¬n c¶ vÉn lµ gi¸ trÞ thùc tiÔn, tÇm ¶nh h−ëng, t¸c dông mµ s¶n phÈm b¸o chÝ mang l¹i. Ph−¬ng ch©m

“viÕt cho ai?”, “viÕt ®Ó lµm g×?” cÇn ph¶i

®−îc c¸c nhµ b¸o qu¸n triÖt mét c¸ch cô thÓ, râ rµng v× môc ®Ých chung.

3. C¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn tÝnh chuyªn nghiÖp cña b¸o chÝ, tr−íc hÕt lµ môc ®Ých vµ lý t−ëng hµnh nghÒ. NÕu chØ v× m−u sinh mµ lµm b¸o chuyªn nghiÖp tøc lµ tù “h¹ thÊp vµ tÇm th−êng hãa”

nghÒ nghiÖp. X¸c ®Þnh ®−îc môc ®Ých vµ lý t−ëng hµnh nghÒ, lµ kim chØ nam cho nhËn thøc, th¸i ®é vµ hµnh vi cho ng−êi lµm b¸o. Thø hai, c¸c nguyªn t¾c, tiªu chÝ vµ ®¹o ®øc hµnh nghÒ, nh− tÝnh kh¸ch quan – ch©n thËt, tÝnh nh©n v¨n, tÝnh d©n téc, tÝnh chiÕn ®Êu vµ tÝnh chÝnh trÞ cÇn ®−îc nÒn b¸o chÝ vµ nhµ b¸o x¸c ®Þnh râ rµng vµ t«n träng trong thùc tÕ. Thø ba, lîi Ých chÝnh ®¸ng cña c«ng chóng, d− luËn x· héi vµ nh©n d©n

®−îc t«n träng vµ b¶o vÖ. Thø t−, phong c¸ch vµ th¸i ®é hµnh nghÒ cña nhµ b¸o, thÓ hiÖn trong kü n¨ng t¸c nghiÖp, lu«n

®−îc c«ng chóng vµ x· héi nÓ träng. Thø n¨m, b¸o chÝ cÇn chñ ®éng vÒ tµi chÝnh.

Hµnh lang ph¸p lý cho kinh tÕ b¸o chÝ – truyÒn th«ng ph¸t triÓn ch−a b¶o ®¶m.

II. Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra vÒ tÝnh chuyªn nghiÖp cña b¸o chÝ

1. V× sao ph¶i n©ng cao tÝnh chuyªn nghiÖp?

B¸o chÝ ViÖt Nam ®· gãp phÇn quan träng vµo sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc. Hu©n ch−¬ng Sao Vµng - phÇn th−ëng cao quý nhÊt cña §¶ng vµ Nhµ n−íc trao tÆng cho lùc l−îng b¸o chÝ

(3)

nh©n dÞp kû niÖm 85 n¨m B¸o chÝ c¸ch m¹ng ViÖt Nam, chÝnh lµ sù ghi nhËn nh÷ng ®ãng gãp to lín ®ã cña b¸o giíi.

NhiÒu bµi viÕt ®· gãp phÇn to lín trong

®Þnh h−íng vÒ mÆt t− t−ëng, chÝnh trÞ cho ®éc gi¶ trong nh÷ng thêi ®iÓm nãng cña sù kiÖn trong giai ®o¹n võa qua. §¹i

®a sè c¸n bé, phãng viªn c¸c c¬ quan b¸o chÝ cã ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp vµ tinh thÇn tr¸ch nhiÖm víi c«ng viÖc cña m×nh. Hä

®· thÓ hiÖn tinh thÇn dòng c¶m, l¨n lén víi thùc tiÔn ®Ó t×m kiÕm nh÷ng th«ng tin quý gi¸, nh÷ng sù thËt, ®Æc biÖt lµ chèng tiªu cùc ®ang hµng ngµy hµng giê diÔn ra trong x· héi.

Tuy nhiªn, trong thêi ®¹i th«ng tin vµ héi nhËp quèc tÕ hiÖn nay, b¸o chÝ n−íc ta béc lé râ nh÷ng h¹n chÕ, bÊt cËp, non kÐm: vÉn cßn hiÖn t−îng “th«ng tin thiÕu trung thùc, thiÕu chÝnh x¸c, kh«ng

®óng sù thËt, thiÕu toµn diÖn, thiÕu c©n nh¾c sù lîi h¹i, ®−a ®Ëm çc mÆt tr¸i, mÆt yÕu kÐm, çc vô ¸n vµ çc tÖ n¹n x·

héi trªn trang nhÊt”; “th«ng tin dÔ d·i, xa rêi t«n chØ môc ®Ých, b×nh luËn mét chiÒu, lªn ¸n th¸i qu¸, thËm chÝ quy chôp”, coi nhÑ chøc n¨ng chÝnh trÞ, t−

t−ëng cña b¸o chÝ c¸ch m¹ng, g©y tæn h¹i nghiªm träng tíi lßng tin cña nh©n d©n

®èi víi c¸c c¬ quan b¸o chÝ; “khuynh h−íng t− nh©n hãa, th−¬ng m¹i hãa b¸o chÝ, t− nh©n nóp bãng ®Ó ra b¸o, kinh doanh b¸o chÝ cã xu h−íng gia t¨ng”;…

Nh÷ng h¹n chÕ, yÕu kÐm trªn ®©y cña b¸o chÝ xuÊt ph¸t tõ nhiÒu nguyªn nh©n, nh−ng quan träng nhÊt lµ do b¸o chÝ cña chóng ta cßn thiÕu tÝnh chuyªn nghiÖp – mét yªu cÇu rÊt quan träng ®èi víi nÒn b¸o chÝ trong x· héi hiÖn ®¹i. Sù thiÕu chuyªn nghiÖp cña b¸o chÝ, béc lé ë nhiÒu ph−¬ng diÖn, nhiÒu cÊp ®é cña hÖ thèng b¸o chÝ n−íc ta: tõ viÖc bè trÝ l·nh

®¹o, qu¶n lý b¸o chÝ, tuyÓn chän vµ sö dông ng−êi lµm b¸o; x©y dùng m« h×nh c¸c c¬ quan b¸o chÝ; ®µo t¹o, båi d−ìng

nguån nh©n lùc, ®Õn viÖc së h÷u vµ øng dông c¸c ph−¬ng tiÖn kü thuËt, c«ng nghÖ th«ng tin hiÖn ®¹i.

2. Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi nhµ b¸o - VÒ ®éi ngò phãng viªn, biªn tËp viªn, c¸n bé nh©n viªn tßa so¹n, mét sè ý kiÕn ®ång quan ®iÓm: l−êi ®äc, l−êi t−

duy, l−êi va ch¹m thùc tiÔn ®ang lµ “c¨n bÖnh” phæ biÕn trong kh«ng Ýt nhµ b¸o h«m nay. Do ®ã, nguy c¬ tôt hËu lµ mét nçi sî th−êng trùc mµ chÝnh b¶n th©n c¸c nhµ b¸o ®Òu c¶m nhËn ®−îc. Nguy c¬

tôt hËu cña ng−êi lµm b¸o hiÖn nay thÓ hiÖn ë nhiÒu khÝa c¹nh. §ã lµ tôt hËu so víi mÆt b»ng tri thøc cña c«ng chóng.

S¶n phÈm b¸o chÝ lu«n cã môc ®Ých cña ng−êi t¹o ra nã nh−ng tÝnh ®Þnh h−íng cña s¶n phÈm ®ã chØ cã gi¸ trÞ nÕu nã

®−îc lËp luËn, ph©n tÝch mét c¸ch s©u s¾c, thuyÕt phôc ®éc gi¶. §iÒu nµy ®ßi hái nhµ b¸o ph¶i cã c¶ kü n¨ng nghiÖp vô tèt vµ kiÕn thøc x· héi s©u réng; §ã lµ tôt hËu vÒ b¶n lÜnh chÝnh trÞ, b¶n lÜnh nghiÖp vô - tuy ©m thÇm nh−ng l¹i v«

cïng nguy hiÓm mµ ®«i khi c¸c nhµ b¸o kh«ng nhËn ra, kh«ng tù thõa nhËn.

Trong thêi buæi kinh tÕ thÞ tr−êng, viÖc thÓ hiÖn b¶n lÜnh chÝnh trÞ trong mét s¶n phÈm b¸o chÝ ®· khã, viÖc biÕn nã thµnh ph−¬ng ch©m, lý t−ëng ®Ó theo ®uæi vµ thùc hµnh nghÒ l¹i cµng khã kh¨n h¬n.

NhiÒu bµi b¸o, nhµ b¸o x¸c ®Þnh tiªu chÝ quan träng nhÊt ®Ó thu hót ®éc gi¶ lµ tÝnh giËt g©n. §iÒu nµy, mÆc dï, xuÊt ph¸t tõ thÞ hiÕu cña c«ng chóng nh−ng râ rµng ®ang ngµy cµng lÊn ¸t vµ lµm b¨ng ho¹i b¶n lÜnh chÝnh trÞ vµ nghiÖp vô cña c¸c nhµ b¸o. B¶n lÜnh nghiÖp vô cßn thÓ hiÖn ë møc ®é trung thùc trong viÖc ph¶n ¸nh, ®−a tin; thÓ hiÖn ë sù dòng c¶m d¸m dÊn th©n vµo nh÷ng chñ

®Ò gai gãc, mang tÝnh thêi sù; thÓ hiÖn ë tinh thÇn ®Êu tranh cho lÏ ph¶i, v× lÏ ph¶i, b¶o vÖ lÏ ph¶i. §èi víi mét nÒn b¸o

(4)

chÝ chuyªn nghiÖp hiÖn ®¹i, nh÷ng yÕu tè ®ã lu«n lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n.

- Sù th−¬ng m¹i hãa b¸o chÝ theo h−íng tiªu cùc ®ang ngµy cµng gia t¨ng.

Kh«ng Ýt c¸c nhµ b¸o ®−a tin, viÕt bµi, s¶n xuÊt ch−¬ng tr×nh theo giÊy mêi, hîp

®ång qu¶ng c¸o, tµi trî nªn s¶n phÈm mÊt tÝnh kh¸ch quan, trung thùc. Tin, bµi ®−îc ®¨ng, ph¸t ®¬n thuÇn nh− mét mÆt hµng, thiÕu sù ®Çu t− chuyªn m«n, thiÕu sù kiÓm duyÖt chÆt chÏ t¹o ra thø th«ng tin qu¶ng c¸o nhåi nhÐt, ®«i khi trë thµnh nh÷ng thø “lÈu thËp cÈm” mµ bÊt cø ai cã tiÒn ®Òu cã thÓ biÕn nhµ b¸o thµnh ng−êi “nÊu” theo yªu cÇu. D−êng nh−, nh÷ng ng−êi lµm b¸o nh− vËy chØ

®¬n thuÇn nh− mét nghÒ ®Ó kiÕm sèng.

III. Xu h−íng ph¸t triÓn cña b¸o chÝ chuyªn nghiÖp 1. Sù bïng næ cña internet ®· t¸c

®éng m¹nh mÏ ®Õn ®êi sèng x· héi cña con nguêi, ¶nh h−ëng s©u s¾c ®Õn sù ph¸t triÓn cña b¸o chÝ thÕ giíi nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng. Sù tÝch hîp truyÒn th«ng trªn internet ®· t¹o ra nhu cÇu míi trong xu h−íng tiÕp nhËn th«ng tin cña c«ng chóng.

Trong t−¬ng lai, c¸c ®Æc ®iÓm t−¬ng t¸c trªn b¸o m¹ng ®iÖn tö sÏ ®−îc tËp trung khai th¸c võa nh»m gi÷ ch©n c¸c

®éc gi¶ trung thµnh võa kÐo theo sù quan t©m cña c¸c ®éc gi¶ míi. C¸c yÕu tè nh− siªu liªn kÕt, c«ng cô t×m kiÕm...

trong c¸c trang b¸o, tê b¸o sÏ ®−îc t¨ng thªm ®Ó t¹o sù liªn kÕt, di chuyÓn bªn trong gi÷a c¸c khèi tin tøc vµ t¨ng kh¶

n¨ng t−¬ng t¸c cña tê b¸o. C¸c nhµ b¸o sÏ coi viÖc tr¶ lêi th«ng ®iÖp cña ®éc gi¶

lµ thãi quen hµng ngµy, ®éc gi¶ còng c¶m thÊy hµo høng h¬n trong viÖc ph¶n håi vµ cung cÊp th«ng tin. Tê b¸o lóc nµy kh«ng ®¬n thuÇn lµm nhiÖm vô cung cÊp th«ng tin mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®éc gi¶ chñ ®éng trong viÖc tËn h−ëng th«ng tin, chó ý nhiÒu h¬n ®Õn viÖc kÐo ®éc gi¶

vµo nh÷ng hµnh vi mang tÝnh céng t¸c,

tham gia ph¶n håi vµ t¸i ph¶n håi th«ng tin mét c¸ch tÝch cùc.

HiÖn nay hÇu hÕt c¸c tê b¸o m¹ng

®iÖn tö cña ViÖt Nam ®Òu lµ nh÷ng tê b¸o ®−a th«ng tin tæng hîp, ®Ò cËp ®Õn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi.

Trong t−¬ng lai, sù ra ®êi cña c¸c tê b¸o chuyªn ngµnh, khai th¸c chuyªn s©u mét lÜnh vùc, phôc vô cho mét ®èi t−îng b¹n

®äc ë mét ngµnh nghÒ nhÊt ®Þnh sÏ cã thÓ lµ h−íng ®i míi. HiÖn t¹i b¸o in ®· cã rÊt nhiÒu nh÷ng tê b¸o d¹ng nµy nh−ng th−êng lµ c¸c t¹p chÝ hoÆc c¸c tê b¸o xuÊt b¶n th−a kú. Th«ng tin chuyªn s©u vµ ®−îc cËp nhËt hµng ngµy ®ang cßn lµ thÞ tr−êng bá ngá cña b¸o m¹ng ®iÖn tö ViÖt Nam.

2. "Mçi c«ng d©n lµ mét nhµ b¸o"^(*). B¸o chÝ c«ng d©n (Citizen Journalism) – kh¸i niÖm vÒ b¸o chÝ míi sinh ra trong kû nguyªn Internet, ®ang trë thµnh trµo l−u m¹nh mÏ trªn toµn thÕ giíi. §¹i diÖn chÝnh cho b¸o chÝ c«ng d©n chÝnh lµ nh÷ng tê b¸o m¹ng, trang tin tøc vµ céng ®ång web-blog khæng lå.

Víi sù phæ biÕn cña c¸c ph−¬ng tiÖn kü thuËt sè, viÖc truyÒn d÷ liÖu - h×nh

¶nh, ©m thanh vµ video ngµy cµng ®¬n gi¶n, c¸c nhµ b¸o c«ng d©n hoµn toµn cã thÓ ph¸t huy n¨ng lùc cña m×nh. B¸o chÝ c«ng d©n biÕn mäi ®iÓm yÕu cña b¸o in truyÒn thèng lµ tèc ®é, "®Êt" ®¨ng tin, nguån tin vµ ph¶n håi cña ®éc gi¶ trë thµnh nh÷ng thÕ m¹nh cña m×nh dùa vµo søc m¹nh c«ng nghÖ.

Nhµ b¸o c«ng d©n còng mang l¹i xu h−íng tham gia tÝch cùc, nhiÒu chiÒu vµo m¹ng l−íi th«ng tin, ph¶n biÖn x· héi trªn c¸c lo¹i h×nh b¸o chÝ. C«ng chóng kh«ng chØ ®ãng vai trß lµ ng−êi tiÕp nhËn

(*)Xem thªm t¹i:http://phimanh.net/;

http://www.vnntv.vn/;www3.tuoitre.com.vn/Medi a/%23/Documents%20and%20Settings/User/Loc al%20Settings/Temp/;www3.tuoitre.c;

http://www.vtc.com.vn/...

(5)

s¶n phÈm b¸o chÝ mµ cßn cã thÓ tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt th«ng tin. Sù tham gia ngµy cµng chñ ®éng cña c«ng chóng ®ång thêi sÏ ®Æt ra th¸ch thøc cao h¬n ®èi víi c¸c c¬ quan b¸o chÝ trong viÖc qu¶n lý truyÒn th«ng vµ n©ng cao chÊt l−îng lo¹i h×nh b¸o chÝ.

3. Xu h−íng tiÕp nhËn c¸c lo¹i h×nh truyÒn th«ng míi cña c«ng chóng. Thùc tÕ, ë ViÖt Nam, viÖc ®äc b¸o trªn m¹ng

®· b¾t ®Çu ¶nh h−ëng ®Õn thãi quen xem tin tøc hµng ngµy cña nhiÒu ng−êi d©n. Sù ph¸t triÓn cña çc dÞch vô néi dung trªn nÒn 3G, çc nhµ m¹ng vµ çc c¬ quan b¸o chÝ nh− Thanh Niªn, D©n TrÝ, VietNamNet, VNExpress… lÇn l−ît cho ra m¾t çc phiªn b¶n website dµnh riªng cho ®iÖn tho¹i di ®éng.

§ång thêi, mét lo¹i h×nh truyÒn th«ng míi b¾t ®Çu du nhËp vµo ViÖt Nam, ch−a phæ biÕn song l¹i thùc sù hÊp dÉn giíi trÎ. §ã lµ s¸ch ®iÖn tö ebook reader. C«ng chóng −a chuéng ebook reader bëi nhiÒu tiÖn Ých cïng mÉu m·

®Ñp m¾t vµ mµn h×nh réng. C¸c m¹ng x·

héi nh− Facebook, Twitter, YouTube, blog vµ website c¸ nh©n… còng hµng gi©y tÊn c«ng å ¹t vµo thÞ tr−êng truyÒn th«ng. Nh÷ng nguån tin kh«ng chÝnh thèng tõ nh÷ng m¹ng nµy thËm chÝ cã thÓ cßn cã søc lan táa vµ hiÖu øng m·nh liÖt h¬n nguån tin chÝnh thèng tõ b¸o chÝ.

Xu h−íng ®éc gi¶ gi¶m mua b¸o in cã thÓ nhËn thÊy kh¸ râ theo ®é tuæi.

C¸c ®éc gi¶ cµng trÎ th× cµng Ýt tiÕp cËn b¸o in, chñ yÕu truy cËp vµ lÊy th«ng tin tõ Internet. Thùc tÕ trªn ®ßi hái c¸c lo¹i h×nh b¸o chÝ truyÒn thèng ph¶i n©ng cao tÝnh chuyªn nghiÖp ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn.

4. VÊn ®Ò tËp ®oµn b¸o chÝ ®−îc ®−a ra bµn luËn trªn b¸o chÝ ViÖt Nam tõ kho¶ng gi÷a n¨m 2004. ViÖc x©y dùng c¸c tËp ®oµn b¸o chÝ lµ cÇn thiÕt, bëi ®ã lµ yªu cÇu kh¸ch quan cña mét nÒn b¸o

chÝ ph¸t triÓn dùa trªn nÒn t¶ng cña mét nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ph¸t triÓn, c«ng nghiÖp vµ hiÖn ®¹i. Tuy nhiªn b¸o chÝ n−íc ta lµ b¸o chÝ cña §¶ng, lµ c«ng cô chÝnh trÞ - t− t−ëng cña §¶ng vµ Nhµ n−íc x· héi chñ nghÜa, lµ mãn ¨n tinh thÇn cña nh©n d©n, do vËy tËp ®oµn b¸o chÝ còng ph¶i h−íng theo môc tiªu phÊn

®Êu ®ã.

Thêi ®iÓm hiÖn nay, b¸o chÝ ViÖt Nam thùc tÕ ®ang manh nha h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn b¸o chÝ. §Ó cã thÓ cã nh÷ng tËp ®oµn b¸o chÝ truyÒn th«ng hïng m¹nh, c¸c c¬ quan qu¶n lý cÇn sím nghiªn cøu, x©y dùng nh÷ng m« h×nh, c¬

chÕ cô thÓ vÒ tËp ®oµn b¸o chÝ, cho phÐp b¸o chÝ cã thÓ ®a d¹ng ho¹t ®éng ®Ó lµm kinh tÕ theo ®óng quy ®Þnh ph¸p luËt.

§iÒu nµy ®ång nghÜa gióp c¸c b¸o ®−îc tù chñ vÒ tµi chÝnh, ph¸t huy kh¶ n¨ng s¸ng t¹o trong viÖc t¹o nguån thu, tho¸t khái c¬ chÕ “xin - cho”. Tõ ®ã sÏ n©ng cao chÊt l−îng th«ng tin, võa thùc hiÖn tèt nhiÖm vô chÝnh trÞ, võa n©ng cao ®êi sèng c¸n bé, phãng viªn.

®ång bé gi÷a çc kh©u, çc bé phËn mét çch linh ho¹t. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò ®Çu tiªn vÉn lµ con ng−êi. N©ng cao tÝnh chuyªn nghiÖp cña nÒn b¸o chÝ tr−íc hÕt lµ n©ng cao tÝnh chuyªn nghiÖp cña nhµ b¸o. Bëi vËy, hai kh©u ®µo t¹o vµ qu¶n lý lµ hÕt søc quan träng.

(6)

§èi víi phãng viªn, biªn tËp viªn, c¸n bé, cÇn ph¶i khuyÕn khÝch, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó

®i vµo chuyªn s©u: tiÕp tôc cho ®i häc tËp nghiªn cøu vÒ thÓ lo¹i b¸o chÝ së tr−êng hoÆc c«ng t¸c ®−îc phô tr¸ch; tæ chøc trao ®æi kinh nghiÖm; khen th−ëng kÞp thêi; cã ®·i ngé xøng ®¸ng vÒ l−¬ng; gióp

®ì kh¾c phôc c¸c khã kh¨n trong c«ng t¸c vµ cuéc sèng; t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ b¸o cã triÓn väng ®i häc tËp t¹i n−íc ngoµi…

ViÖc ®æi míi ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y ë c¸c c¬ së ®µo t¹o b¸o chÝ cÇn ®−îc t¨ng c−êng h¬n n÷a. Muèn cã chÊt l−îng ®µo t¹o tèt, tr−íc hÕt ph¶i cã ®éi ngò gi¶ng viªn giái (bao gåm c¶ c¸c nhµ b¸o tham gia gi¶ng d¹y). Song hiÖu qu¶ ®¹t ®−îc trong gi¶ng d¹y kh«ng gièng nhau ë mçi gi¶ng viªn. Vµ viÖc tiÕp nhËn tri thøc ë mçi sinh viªn còng kh¸c nhau. Bëi vËy, c¶ thµy vµ trß, c¶ nhµ tr−êng vµ nh÷ng ng−êi lµm nghÒ b¸o nãi chung cÇn quan t©m ®æi míi c«ng nghÖ ®µo t¹o ®Ó ®¹t

®−îc hiÖu qu¶ tèt h¬n.

2. §æi míi c«ng t¸c l·nh ®¹o, qu¶n lý b¸o chÝ

Mét lµ, çc c¬ quan cã thÈm quyÒn, çc c¬ quan b¸o chÝ ph¶i cã quy ®Þnh, gi¸m s¸t chÆt chÏ ®èi víi çn bé, phãng viªn trong c¶ chuyªn m«n còng nh− ®¹o

®øc nghÒ nghiÖp. Chóng ta biÓu d−¬ng kÞp thêi nh÷ng nhµ b¸o cã thµnh tÝch, cèng hiÕn nh−ng ®ång thêi xö lý nghiªm kh¾c ®èi víi nh÷ng tr−êng hîp vi ph¹m ph¸p luËt. Bªn c¹nh ®ã, th−êng xuyªn b¸m s¸t, c¶nh b¸o nh÷ng khuynh h−íng tiªu cùc gia t¨ng, nh− th−¬ng m¹i ho¸

Hai lµ, ph¶i cã sù bè trÝ c¸n bé hîp lý, ®óng n¨ng lùc, ph¸t huy ®−îc nh÷ng thÕ m¹nh cña ng−êi lµm b¸o. §Æc biÖt, viÖc chän lùa Tæng biªn tËp ph¶i cã

nh÷ng qui ®Þnh chÆt chÏ. §ã ph¶i lµ ng−êi võa cã phÈm chÊt tèt, mét chiÕn sÜ c¸ch m¹ng kiªn trung, cã n¨ng lùc chuyªn m«n giái, mét c¸n bé l·nh ®¹o vµ qu¶n lý tµi n¨ng.

Ba lµ, hoµn thiÖn LuËt B¸o chÝ, x©y dùng çc c¬ chÕ phï hîp ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho çc c¬ quan b¸o chÝ, çn bé, phãng viªn, thóc ®Èy, n©ng cao n¨ng lùc ho¹t ®éng. §Æc biÖt lµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nhµ b¸o hµnh nghÒ chÝnh

®¸ng. Chóng ta ph¶i ®¶m b¶o sù an toµn cho hä, kh«ng bÞ c¶n trë, hµnh hung khi

®ang t¸c nghiÖp ®Ó ng−êi lµm b¸o cã thÓ hoµn thµnh tèt nhiÖm vô cña m×nh. Quy ho¹ch l¹i b¸o chÝ, h×nh thµnh nh÷ng tËp

®oµn b¸o chÝ m¹nh víi nhiÒu lo¹i h×nh b¸o chÝ…

Tham luËn tr×nh bµy t¹i héi th¶o 1. H÷u Thä: MÊy ý kiÕn vÒ tÝnh chuyªn

nghiÖp cña nhµ b¸o.

2. Phan Quang: Suy nghÜ vÒ tÝnh chuyªn nghiÖp cña b¸o chÝ.

3. Bïi Sü Hoa: TÝnh chuyªn nghiÖp trong ®¹o ®øc b¸o chÝ tr−íc nh÷ng th¸ch thøc cña kû nguyªn sè.

4. Vò Ngäc Minh: TÝnh chuyªn nghiÖp trong tæ chøc ho¹t ®éng cña §µi Ph¸t thanh - TruyÒn h×nh Hµ Néi, nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao tÝnh chuyªn nghiÖp ®Ó ph¸t triÓn trong thêi kú míi.

5. V¨n C«ng Toµn: TÝnh chuyªn nghiÖp cña biªn tËp viªn b¸o h×nh hiÖn ®¹i – nh÷ng vÊn ®Ò rót ra tõ truyÒn h×nh thùc tiÔn.

6. Vò HuyÕn: ¶nh b¸o chÝ ViÖt Nam:

thùc tr¹ng vµ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn.

7. §inh ThÞ Thóy H»ng: Bµn vÒ tÝnh chuyªn nghiÖp trong b¸o chÝ hiÖn ®¹i.