NCHIEN CW - TRAO DOI
NGUYEN TAC GIAI QUYET TRANH CHAP BANG HOA GIAI THUONG MAI
MAI HUNG NHAN*
Giai quyet tranh chip b^ng hoa giai dang dirgrc nhilu qu6c gia Ap dung vi nhung hieu qua kinh te mang lai, nhdt la vi§c giSm thiiu cdc hau qua cua tranh chip, tao dilu kien thuan I9I cho cac ben trong qudn ly^ hoat d$ng kinh doanh. Bai vilt phdn tich nguyen tdc gidi quylt tranh chap bdng hoa gidi thirong mai va kiln nghi hoan thi^n.
Tic khda: Hoa gidi thucmg mgi; gidi quyet tranh chdp bdng hda gidi Nhdn bdi: 05/10/2018; bien tap xong: 21/10/2018; duyet bdi: 12/11/2018.
1. Sy can thiet cua hda giai thmmg m^i Trong thyc te, phuang thiic giai quyet tranh chap thuang mai dugc lya chgn giai quyet la: Thuang lugng, hda giai, Trgng tai va Tda an.
Tinh tdi thdi diem hien tai, phan Idn cac tranh chap thuang mai d Viet Nam dugc giai quyet bang phuang thiic td tung Tda an. Phuong thiic giai quyet tranh chap bang Trgng tai du cd dugc sii dung, nhung sd lupng cdn ban che trong tdng sd tranh chap thucmg mai. Hda giai thuang mai ciing da dugc cac ben ttanh chap lya chgn, nhung pham vi va hieu qua ap dung rat thap.
Mpt sd dieu udc qudc te ma Viet Nam la thanh vien nhu cac Hiep dinh bao hd va khuyin khich dau tu, Hiep dinh thuong
mai song phuang va da phuang ciing quy dinh hda giai la mdt ttong cac bien phap can dugc uu tien khi giai quyet cac ttanh chap phat sinh. Cam ket ve dich vy cua Viet Nam khi gia nhap Td chiic Thuang mai the gidi cung bao gdm cam ket ddi vdi dich vy hda giai thuang mai. Trong phap luat qudc gia, phucmg thiic hda giai mdi chi dugc ghi nhan rat sa luge trong cac van ban phap luat nhu: Bd luat Dan su, Luat thuang mai, Luat trpng tai thuang mai, Luat hda giai ca sd. Thuc tien giai quyet tranh chap kinh doanh, thuang mai dang dat ra yeu cau da dang hda phuang thiic giai quyet tranh chap
* Wen /c/em sat nhan dan huyen Go Cong Dong, tinh Tiin Giang.
^_^__^__^ Tap chi So17{thangW2019)^KIEM SAT I 2 1
ngoai Tda an va Trpng tai d l giam tai ganh nang cho he thdng Toa an, tao mdi trudng dau tu, kinh doanh lanh manh va dn dinh, gdp phan phat triln kinh t l , day manh hdi nhap qudc te thi viec hoan thien cac quy dinh phap luat ve hda giai trong giai quyet ttanh chap kinh doanh, thuang mai la hoan toan phu hgp. Nghi quylt sd 49-NQ/TW ngay 02/6/2005 cua Bd Chinh tri ve Chien luge cai each tu phap den nam 2020 da the hien chu truang:
"IChuyen khich giai quyet mdt sd ttanh chap thdng qua thucmg lugng, hda giai, Trgng tai; Tda an hd ttg bang quyet dinh cdng nhgn viec giai quyet do".
Ngay 24/02/2017, Chinh phii da ban hanh Nghi dinh s6 22/2017/ND-CP v l hda giai thuong mai (sau day gpi la Nghi dinh sd 22/2017). Theo dd, viec thanh lap va hoat ddng cua cac td chiic hda giai thuang mai dugc chinh thiic quy dinh va hinh thanh tten thyc te. Nghi dinh nay quy dinh: Hda giai thuang mai la phuang thiic giai quylt ttanh chap thuang mai do cac ben thda thufin va dugc Hda giai vien thuang mai lam trung gian hda giai hd ttg giai quylt ttanh chap theo quy dinh cua Nghj dinh nay. Phgm vi giai quylt tranh c h i p b i n g hda giai thucmg mai bao gdm:
Tranh chip giira cac ben phat sinh tu hoat dpng thuang mai; ttanh chap giiia cac ben trong dd it nhat mgt ben cd hogt dgng thuang mai; tranh chap khac giira cac ben ma phap lugt quy dinh dugc giai quylt b i n g hda giai thuang mai.
Tir day cd the thay rang, ciing vdi xu t h i hgi nhap kinh te quoc te thi ddi hdi phai npi luat hda mpt sd quy dinh qudc te
va phai xay dyng he thdng phap luat hoan chinh de dap iing theo kip su phat trien kinh te neu khdng xay dyng kip thdi thi dd la luc can ddi vdi sy phat triln kinh te.
2. Nguyen tac gidi q u y l t t r a n h c h i p bdng hoa giai t h u o n g mai
Nhu bat cii van ban phap luat nao ciing dugc xay dyng tren nhiing nguyen tac n h i t dinh thi Nghi dinh ve hda giai thuang mai ciing khdng nam ngoai quy luat chung do. Nguyen tac giai quyet tranh chip b i n g hda giai thuang mai dugc quy dinh cu the nhu sau:
- Cac ben tranh chip tham gia hda giai hoan toan ty nguyen va binh dang ve quyen va nghia vy.
- Cac thdng tin lien quan den vu viec hda giai phai dugc giu bi mat, t n i trudng hgp cac ben cd thda thuan bang van ban hoac phap lugt cd quy dinh khac.
- Ndi dung thda thuan hda giai khdng vi phgm dieu cam cua phap lugt, khdng ttai dgo diic xa hdi, khdng nham ttdn ttanh nghTa vy, khdng xam phgm den quyen loi cua ben thii ba',
Tu quy dinh ve nguyen tac c a ban ciia hoa giai thuong mgi, thay rang:
Thic nhdt, nguyen tac ty nguyen va binh dang ve quyen va nghTa vu cua cac ben. Dieu nay cd nghia la, cac ben tham gia vao qua trinh hda giai tren tirdi than ty nguyen, khdng ben nao cd the ep huge ben nao tham gia vao phuang thiic nay.
Sy ty nguyan cdn dugc the hien d vi$c cac ben cd t h i quyet dinh hoan toan ttong qua trinh hda giai. V l nguyen tic, sau khi
1. Di^u 4 Nghi "linh s6 22/2017.
I Tap chi
22 I KI£:MSAT_ / S o 17(lhang 9/2019)
NGHIEN CUU - TRAO DOI
dugc cac ben lya chpn, Hda giai vien se ggi y va hudng din cac bSn vl quy trinh thu tuc hda gidi ma Hda gidi vien dy dinh tien hanh. Tuy nhien, cdc ben cd quyen de xuat vdi Hda giai vien nhung thay ddi can thiet cho phu hgp vdi di6u kien, hoan canh cua minh. Cuoi cung, cac ben hoan todn quyet dinh vl viec giai quyet ndi dung vu ttanh chap, Hda giai vien khdng cd quySn xet xu hoac ra phan quyet ma ket qua giai quyet vu ttanh chap phu thupc vao sy thda thuan cua cac ben. Tuy thupc each thiic hda gidi va phong each ma timg Hda giai vien ap dyng, Hda giai vien cd the cung cap nhiing nhan dinh, danh gia ve ndi dung vy tranh chap cung nhu y kien tu van ve each thiic giai quyet vu tranh chap. Tuy nhien, cdn luu y rang, nhiing nhan dinh va y kien cua Hda giai vien chi cd tinh chat tham khao va khdng cd tinh chat rang budc ddi vdi cac ben tranh chap. Viec cac ben cd di den thda thuan hda giai hay khdng va ndi dung cua thda thuan do se do cac ben tu quyet dinh.
Thir hai nguyen tac ve tinh bao mat thdng tin dugc quy dinh la cac thdng tin lien quan den vy viec hda giai phai dupe giii bi mat, trir trudng hgp cac ben cd thda thuan bang van ban hoac phap luat cd quy dinh khac.
Theo quy dinh phap luat, cac thong tin lien quan den qua trinh hda giai phai giii bi mat. Dieu nay cd the hieu la khi tham gia vao qua trinh hda giai, cac ben phai cd nghTa vu giii bi mat thdng tin ma minh cd dugc teong qua trinh hda giai.
Thu ba, ngi dung hda giai khdng vi phgm dieu cam ciia phap lugt, khdng ttai dgo diic
xa hdi, khdng nham ttdn ttanh nghia vy, khdng xam pham quyen cua ben thii ba.
Theo quy dinh thi hda giai khdng vi pham dieu cam cua phap luat se qud rdng, bdi vi, hien cd rat nhieu quy dinh cam thuc hi?n mdt sd giao dich dugc the hien dudi hinh thiic van ban dudi luat nhu phap lenh, nghi dinh, thdng tu...
Ro rang, quy dinh "dieu cam cua phap luat" cd pham vi dieu chinh rdng han so vdi quy dinh "dieu cam cua luat". "Luat" la van ban quy pham phap luat do CJudc hdi ban hanh, cdn "phap lugt" la toan bd he thdng van ban quy pham phap luat, bao gdm ca luat va cac van ban dudi luat (nghi dinh, thdng tu.-.). Do do, neu quy dinh "dieu cam cua phap luat" thi nii ro giao dich dan sy bi vd hieu, hgp ddng bi tuyen vd hieu se rat cao va cd the dan den sy tiiy tien.
Hau qua cua giao dich dan su hay hgp ddng vd hieu ciing anh hudng rat Idn den cac ben. Giao dich dan sy hi vd hieu thi xem nhu giao dich do chua dugc xac lap va cac ben phai khdi phyc tinh ttang ban dau, hoan tta cho nhau nhiing gi da nhan...
Vdi tinh than tdn trpng su thda thuan ty nguyen giiia cac ben, han che viec tuyen bd hgp ddng vd hieu qua nhieu... Vi vay, can phai siia ddi Nghi dinh sd 22/2017 de dam bao ap dung thdng nhat trong thyc tien nhu quy dinh tir khoan 1 Dilu 117 Bd luat Dan sy nam 2015 ve hieu lye cua giao dich dan su.
Nguyen tac cdn neu ra la khdng dugc xam pham den quyen cua ben thii ba. Van de dgt ra d day hieu the nao la "khdng xam pham den quyen cua ben thii ba" va de dam bao quyen Igi cua minh, ben thii ba se tham
Tap chi S6l7(thaig9/Z019)\_KIEMSAT I 2 3
gia nhu t h i nao thi Nghi dinh sd 22/2017 chua de cap den va cung nhu quy dinh v l quyin va nghia vy cua ben thii ba khi tham gia hda giai. Bdi vi, teong qua trinh giai quyet vu teanh chap thuang mgi thi cd nhieu quan he phap luat lien quan d i n duang su nay, quan he phap lugt khac lien quan den duang sy khac va viec giai quyet cac quan he phap luat dd chi lien quan d i n cac duang sy cd mat khdng lien quan den duong sy vang mat thi Hda giai vien tiln hanh hda giai nhung v i n d l lien quan din duong sy cd mat. Ddi vdi trudng hgp cac duong sy thda thuan vdi nhau ve chuyen giao nghTa vu ma ben thii ba phai tuan thu quy dinh ve chuyen giao nghia vu. Dieu nay cd the dan chieu tai quy dinh ciia Dieu 370 Bd lugt Dan sy nam 2015 ve chuyen giao nghia vy thi cac ben cd nghia vu cd the chuyen giao nghia vu cho ngudi the nghTa vy neu dugc ben cd quyen ddng y, tni trudng hgp nghTa vy gan vdi nhan than cua ben cd nghia vu hoac phap luat cd quy dinh khong duoc chuyen giao nghTa vu. Vi vay, n l u ben thii ba vang mat khi hda giai thi ben thii ba cd quyen dii cac ben cd thda thuan dugc vdi nhau ve viec chuyen giao nghia vu dan sy thi thda thuan dd van phai can cd sy ddng y cua ngudi cd quyen.
Nham dam bao tdt ban viec bao ve quyen va nghTa vy hgp phap cua duong sy, Bd lugt Td tung dan sy nam 2015 da quy dinh thanh phan ngudi bao ve quyen va nghia vy ciia duong sy khi tham gia phien hda giai. Tuy nhien, d day chua cd quy dinh la sy vang mat cua ngudi nay se gay ra hau qua phap ly nhu the nao. N h u vay, day la dieu cdn thieu sdt ttong quy
dinh phap luat, theo chiing tdi, trong trudng hgp nay van tiln hanh phien hda gidi binh thudng n l u cac ben ddng y.
Mat khac, trong qua trinh hda giai, sau khi Hda giai vien lam viec vdi cac ben va cac ben giao ngp chiing cii thi c i n xac dinh dugc ben thir ba bi tac ddng den bdi quan he tranh chap nao, tir dd, can thyc hien nhu the nao va viec tiet Id thdng tin ttanh chap cd hi anh hudng den nguyen tac bao mat hay khdng thi Nghi dinh sd 22/2017 chua quy dinh.
3. Kien nghi h o a n thifn quy dinh ve nguyen tac giai quyet t r a n h chap bang hoa giai thircmg mai
Ve nguyen tac cua hda giai thuang mai, chiing tdi kien nghi mgt sd van de sau:
Thic nhdt, Nghi dinh sd 22/2017 chua quy dinh chat che ve viec dam bao bi mat thdng tin ddi vdi Hda giai vien ma chi yeu cau ddi vdi cac ben tham gia. Chiing tdi cho rang, tinh bao mat thdng tin la dieu kien gan nhu la tien quyet dam bao ddi vdi Hda giai vien thuang mai. Vi vay, can bd sung quy dinh ve bao mat thdng tin trong nguyen tac hda giai.
Thu hai, hoat ddng hda giai nhan manh vao ddi tugng la cac ben tranh chap, tuy nhien, trong nguyen tac chua the hien quy dinh ve sy tu quyet cua cac ben ma chi ndi ve sy ty nguyen. Bdi vi, khi cac ben lya chpn mdt phuang thiic giai quyet bang hoa giai thi ben thii ba khdng the ep huge cac ben chap nhan bat ky mpt thoa thuan nao, ma chi khi cac ben ddng y thi dd mdi dugc coi la ket qua. Phap lugt can cd quy (Xem tiep trang 49)
I Tap chi
2 4 I KIEM SAT_ / So 17(thang 9/2019)
NGHIEN CUU - TRAO DOI cua TAQS ddi vdi phap t±dn thuong mai
pham tgi thugc Bd Qudc phdng qudn ly vi cdc phdp nhan thuang mai ndy cd sd lugng ngudi lao ddng Idn, hoat ddng tren nhieu ITnh vuc cua ddi sdng xa hgi, ttong dd cd ITnh vyc kinh te, qudc phdng.
Vdi nhiing phdn tich vd de xuat tten, tdc gid kien nghi dugc sua ddi D i l u 272 BLTTHS nam 2015 nhu sau:
"Dieu... Tham quyen xet xir ciia Tda dn qudnsy
1. Tda dn quan sy cd thdm quyen xet xir a) Vy dn hinh sy md bi cao la quan nhdn tgi ngu, cdng nhdn, vien chiic qudc phdng, phap nhdn thuang mai thupc Bd Qudc phdng, qudn nhdn dy bi trong thdi gian tap trung hudn luyen hoac k i l m tra tinh trang sdn sdng chien ddu; ddn qudn, ty ve trong thdi gian tap trung hudn luyen hoac phdi thugc vdi Quan dpi nhan ddn trong chien ddu, phuc vy chien ddu; cdng ddn dugc dieu dgng, trung tap hoac hgp ddng vdo phuc vu trong Quan ddi nhan ddn;
b) Nhiing vy an hinh sy md bi cdo khdng thupc cdc ddi tugng neu tren nhung pham tpi cd lien quan d i n bi mat qudn sy hoac gay thiet hai d i n tinh mang, siic khoe, ty do, danh dy, nhan phdm cua nhiing ngudi dugc quy dinh tgi d i l m a khodn 1 D i l u ndy hoac gay thiet hai d i n tdi sdn, danh dy, uy tin ciia Qudn dpi nhdn dan hoac pham tdi trong doanh trai qudn ddi hoac khu vyc qudn sy do Qudn ddi nhdn ddn quan ly, bdo ve.
2. Tda an qudn su cd thdm quyin xet xir tat cd tdi pham xdy ra trong dia ban thiet qudn ludt".n
Tai lifu tham k h i o
[1]. PGS.TS. Trinh Qu6c Toan, Nghien cihi mot so guy dinh dgc thd ve cdc giai doan to tung doi vat phdp nhdn trong Bo ludt To tung hinh sif ndm 2015 vd mot so /cien nghi, Tap chi Khoa hpc D^i hoc Qu6c gia Ha Noi; Luat hpc. Tap 34, S6 4 (2018).
[2]. https://Qld.coni.vn/thoi-su-trong-nuoc/da- cap-Iien-ket-viet-gia-bo-quoc-phong-an-khong- tram-ti-20170413213050305.htm (truy c | p ngay 05/01/2019).
NGUYEN TAC...
ITiSp theo trang 241
dinh rd rdng ban cdc nguyen tac nay d l du phdng trudng hgp cdc quy dinh phdp ludt va thoa thuan khdng thyc sy chi tilt, ddy dii thi Cling cd co sd phap ly dk d i l u chinh hdnh vi cua cdc chu thi ttong boat ddng hod gidi.
Thu ba, can siia ddi quy dinh v l "ngi dung thda thuan khdng vi pham d i l u cdm
cua phap ludt" thanh "ndi dung thda thuan khdng vi phgm dieu cam cua ludt", cd nhu vdy cac ben tranh chdp mdi cd the de dang chgn lya, ciing nhu thda thuan gidi quylt tranh chdp bang hda gidi.
Thu tu, cdn quy dinh ro the ndo Id xdm pham quyen vd Igi ich hgp phdp ciia ben thir ba, cung nhu sy tham gia ciia ngudi bao ve quyen vd nghia vu ciia cac ben khi tham gia vao qua trinh hda gidi, nhu vdy mdi xac dinh dugc quyen va nghTa vy cita minh ddi vdi vdn de bdo mat thdng tin lien quan den tranh chdp.O
So17(thang9/M19)\
T a p chi _ K I E M S A T
