CHAU MY NGAY NAY SO 05-2009 65
NHIN LAI 100 NGAY LAM VIEC D A U TIEN CUA CHINH QUYEN BARACK OBAMA TREN
L T N H v a c NGOAI GIAO
N
am 2008 da qua di, de lai nhQng thyc te khdng the chdi cai ve nhQng gi da dien ra tren trUdng qud'c te: Su suy giam m a n h me uy tin cua nUde My: eupe khung h o i n g kinh te the gidi ma nguyen nhan xua't phat tQ chinh nude My, Vdi nitdc My, dd cdn la mot nam dien ra cupc bau cU lich sU. Ngay 20/01/2009, hang trieu ngUdi tren the gidi chQng kie'n thdi khac lich sfl cua nUde My khi Ian dau tien mpt ngUdi My gd'c Phi trri thanh Tdng thdng My. Ngay 29/04 vQa qua danh da'u mdc 100 ngay lanh dao nude My eua Tong thd'ng Obama. 100 ngay lam viee dau tien ddi vdi mpt Tong thd'ng (hoac Thu tUdng) mdi nham chQe khdng phai la mpt grii y chi'nh xac de co the dQa ra Irii phan quyet ve thanh edng hay that bai. Dd chi la mot khudn mat mdi, vdi quyen iQc vQa cd dupe sau bau cU. Tuy nhien, trong mpt xa hpi da dang, chinh trUdng ehia re va kinh te khung hoang thi 100 ngay dau cam quyen cua Tdng tho'ng thfl 44 cua Hoa Ky lai la mpt diem ndng eua sit chfl y, nha't la khi vi tan tdng thdng nay vQa nham ehflc da phai ganh vae tren vai mpt "di san"khong may tdt dep tfl ngUrii tien nhiem.
Di san ma dng Bush de lai cho ngUrii ke nhiem minh sau 8 nam cam quyen la cupc khung hoang tai ehinh va cupc chien chUa cd hdi ket p Iraq va Afghanistan.
Cae nha phan tieh chi'nh tri cho rang, khung hoang tai chinh cd the da b i t dau tQ eudl thdi Clinton, nhflng Iraq la quyet dinh rieng cua dng Busli.
1. N h i n lai nhQng t h a t bai t r o n g c h i n h s a c h doi n g o a i ciia G. B u s h
Vdi chinh saeh ngoai giao "hieu chien" ma Tdng thdng Bush da sU dung
trong 2 nhiem ky eua minh, nUdc My vUdng vao hai cupc chie'n ehUa ed hdi ket tai Iraq va Afghanistan. Dude bie't, hien d Afghanistan, My cd khoang 36.000 quan ddn tru. Theo thdng ke, ke tQ nam 2001 den nay, da ed 519 linh My tQ t r a n tai chie'n trUdng Afghanistan. Trong khi dd, tai Iraq, My cd khoang 144.000 quan. Tuy nhien, ket qua ma Chinb quyen My nhan dUde la mpt Iraq vdi tinh hinh an ninh - chinh tri van trong tinh t r a n g "mong manh"
khd kiem soat ndi; la mpt khoan tien khdng Id - 400 ty USD (trung binh 12 ty USD/thang) ma My da phai chi trong cupc chien nay. So' binh linh My thiet mang ri Iraq cung da gan 4.000 quan.
Mdi quan he My - phUPng Tay da n i y sinh mpt so' van de do eupe chien nay.
Nhflng cai "dfldc" tbi chua tha'y dau nhflng cai "mat" thi da ro rang. Thiet bai ve vat chat la mpt phan, nhflng cd le eai "mat" ldn nha't eua Chinh quyen G. Bush dd la long tin eua ngUdi dan My ddi vdi ehinh quyen. Cupc chien nay da gay ra sy chia re va bat an trong xa hpi My. Sy tdn hai qua Idn ve tien hac da khien da so' ngUrii dan My 'cho rang, cupc chie'n Iraq dang trri thanh ganh nang ngay cang ldn ddi vdi ngUdi ddng thue My, nha't la trong bdi eanh nUde My dang phai ddi mat vdi mpt nen kinh te bi chao dao, k h u n g hdang.
Vdi chinh saeh ngoai giao ddn eflc va ap dap ma Cbinh quyen Bush da ap dyng trong sudt hai nhiem ky cua minh; each giai quye't van de hat nhan eua Iran, cua CHDCND Trieu Tien;
viec edng nhan dpe lap cho Kosovo
66 SO 05-2009 CHAU MY NGAY NAY thudc Serbia, dan den cupc " p h i n ddn"
cua Nga edng n h a n doe lap cho 2 k h u vyc Nam Ossetia va Abkhazia thupe Gruzia: viee ludn neu cao k h a u hieu
"dan ehu", "nhan quyen" theo kieu My nhUng lai ngUpe dai t u n h a n trong cae nha tfl nhfl G u a n t a n a m o va Abu Ghraib d Iraq; ben eanh dd la sy ndi day manh me eua cae ddi tae m a n h nhU Nga. Trung Qud'e, An Dp, hinh anh mpt nfldc My sieu efldng dang d i n bi mai mpt di trong eon m a t the' gidi, uy tin cua M y . d a n g bi d i y xud'ng mfle t h a p nha't tfl trUde den nay.
2. O b a m a vdi q u y e t t a m " t h a y d d i " nQdc My
De giai quyet dupe nhQng van de ngoai giao cdn de ngd cua Chinh quyen Tdng thdng G. Bush se la mdt trong nhflng phep t h u dau tien va n a n g ne nha't cho t a n Tdng thdng B. Obama.
Lieu B. Obama cd t h e , t a o dUric sy thay ddi ngrian myc cho nfldc My, eu t h e la trong chinh saeh ddi ngoai tai thrii diem nay? Nhin lai cae boat dipng cua vi t a n tdng thdng trong 3 t h a n g qua tai Nhd Trang ta cd t h e tha'y rang, nUde My dang thay ddi dung nhU thdng diep
"nude My e i n t h a y ddi" ma Obama da dfla ra nhfl la kim chi nam trong sudt cupc bail cfl vu'a qua.
2.1. NhUng kit qud ndi bat trong linh vUc doi ngogi
Khdng khd de n h a n ra r i n g , 100 ngay d i u tien tai Nha Trang, Tdng thdng My B. Obama va ekip ddi ngoai eua dng da cd mpt sy khrii dau kha thanh cdng trong ehinh sach ngoai giao. Tri Le Courier International cho rang cai nhin thUc tien, tai ddi thoai va giao tiep cua Tdng thd'ng Obama dan den ket q u i nhU da dUric minh chflng trong chuyen cdng du ehau Au cua dng vao d i u t h a n g 4/2009. Vi Tdng thd'ng da mau nay mudn thay ddi hinh anh mpt nfldc My ngao man, "xiu x f ddi vdi p h i n cdn lai eua the gidi. Cd
the tha'y qua 100 ngdy c i m quyen d i u tien, Tdng thdng B. Obama da cd nhQng quyet sach tao bao, thtlc hien dUdc nhQng cu dao chieu, pha bd khudn mau ehinh sach ngoai giao My. va Obama da khdi xUdng mpt "chUPng t r i n h ngoai giao khdng Id va tinh kha thi ciia giai phap toan dien la r a t cao" - trich Ipi cua cUu Ngoai trQdng Henry Kissinger tren td BQU dien Washington.
Neu n h u dQdi thdi Chinh quyen Bush, chinb sach ngoai giao dUpe cho la t y tin va kieu cang dUpc t h e hien qua cau tuyen bo' ndi tie'ng eua ba Rice
"Cbinh saeh ngoai giao cua My tbi p b i i phyc vy quyen lpi eua nQdc My. Neu eac ddng m i n h eua e h u n g ta mudn cpng tac thi ehung t a mdi hp cpng tac, edn neu khdng thi e h u n g ta cQ b d n h diing mpt minh", t h i de'n thdi dng Obama, tQ tQdng ngoai giao dd da hi t h a y t h e bdi mpt t h a i dp t h a n thien, hda hoan va tieh cQc tim sQ cpng tdc cua eae qudc gia khac. L a n g nghe y kie'n cua ddi tac, san sang thda hiep ne'u c i n thiet, nhUng van duy tri tQ t h e l a n h dao ciia cUdng qudc so' mdt t h e gidi la nhQng gi ma Tdng t h d n g O b a m a da va d a n g ap dung trong chinh sach ngoai giao cua Chinh quyen My. Dieu dd t h e hien qua quy md, tdc dp va t i m eri cua sy can du d nQde ngodi cua t a n Tdng thd'ng My dQdc the hien qua nhflng dfldng hfldng chinb sach q u a n trpng dQpc cu t h e hda qua nhQng t u y e n bd' va h a n h dpng ctia t a n Tdng thd'ng O b a m a , phd Tdng tho'ng Joe Biden hay Ngoai trQdng Hillary Clinton, dac biet la qua mpt so chuyen edng du q u a n trpng hQdng ve ba chau luc khac n h a u A, Au va My, eung nhU k h u vUc Can Ddng... Ngoai trUdng Hillary Clinton trong bai p h a t bieu tai phien dieu t r d n trUde Uy ban Ddi ngoai Ha vien My ngay 22/4 vQa qua cho r i n g : "My da cd mpt nen ngoai giao mdi dQdc thuc day t h d n g qua q u a n he ddi tac va cac khdi lien minh, hdp tac vdi cac cQdng qud'e mdi ndi len va tim kiem nhQng each tie'p can mdi..."
CHAU MY NGAY NAY SO 05-2009 2.2. Ngogi giao thdn thien, hgp tdc da phuang
Viii tinh than eoi trpng viec mri rpng quan he ngoai giao vdi cac chau lye khae, ngay vao trung t u i n thang 2/2009, vdng cdng du d i u tien eua t a n Ngoai trUring H.
Clinton da dUpc ba danh eho chau A. Vdi nhflng chuyen edng du qua Nhat Ban, Indonesia, Han Qud'c, Trung Qud'c da cho thay mpt nQde My thien chi, san sang ling nghe cac nude khac - miit con dUdng ngoai giao mdi trong chinh sach ddi ngoai dang d i n binh thanh cua chi'nh quyen mdi cua nUdc My.
Hai thang sau, vao thupng t u i n thang Tu, den Iflpt dieh t h a n Tdng thd'ng Obama eong du ehau Au, Ong da de'n London t h a m dfl Hpi nghi thupng dinh nhdm G20, den Strasbourg (Phap) hpi hpp vdi eac ddng nhiem trong khoi NATO, qua P r a h a (Cong hda Sec) de dy Cupc hpp Cap eao My - Lien minh ehau Au, trUde khi ghe t h a m Thd Nhi Ky va con rat nhieu chuyen edng du quan trpng khac cua vi tdng thd'ng nay tai khu vyc My Latinh,
Ben canh do, nam 2011 dflrie liy la thdi ban chdt cha'm dQt sQ can thiep cua My trong cupc chien ri Iraq, trong khi tang curing quan d Afghanistan de ddi phd vdi AI-Qaeda va Taliban; thuc day hda binh Trung Ddng theo hUdng thanh lap hai nha nUdc Israel va Palestine.
Da'u i n quan trpng khac cho tha'y mpt nUdc My thien chi dd la khi chinh quyen mdi dang tim each tai khrii dpng quan be td't vdi Nga vdn hi xudng cap tram trpng trong thdi ky Tdng thd'ng Bush. TQ Ngoai trQdng Clinton eho den phd Tdng thdng Joe Biden va chi'nh Tdng thdng Obama, ta't ca deu chu trUring giam cang t h i n g va khdi dpng trd lai quan he tren cd sd than thien hdn, NhQng van de da dQdc ea hai ben dua ra thao luan nhU viec thay ddi chmh sach hat nhan mdi. hudng tdi viee c i t giam vu khi hat n h a n va buy bo
hoan toan loai vu khi nay... Tdng thd'ng Nga Medevev sau eupe tiep xuc vdi Td'ng thdng My B. Obama da gpi dng la
"ngUdi ddng chi mdi". Dieu dd khien ngUdi ta cang hy vpng vao mdi quan he Nga - My se dQpc tien trien theo chieu hudng td't dep hpn.
Ddi vdi Iran va Syria - hai ddi tupng tQng bi cbi trich dQdi thdi Tdng thdng Bush, ehinh quyen mdi cua My cung da cd nhflng dpng thai tich eUe: Vao thang 3 vQa qua, lan dau tien mot Tdng thd'ng My da gUi thdng diep trQc tie'p den gidi lanh dao Iran va keu gpi cha'm dQt ba mUdi nam thu dich. Qua banh dpng thien cbi tren eua vi lanh dao cao nha't Nha T r i n g da cho thay nUdc My san sang ngoi ddi thoai vdi nhQng quoc gia vdn trQdc day ddi nghich vdi minh, mot cupc ddi thoai dflng dan tren tinh than tdn trpng lan nhau.
Vdi Cuba, mot mdi quan he da ddng bang tQ nhflng nam 1960, dng Obama cung da tao ra dUdc sU khae hiet cua minh khi tuyen bd tim kiem mot "sy khdi dau mdi" vdi quo'c dao nay. Theo mpt dieu khoan, chinb phu se cap gia'y phep ehung (khdng doi hdi thdng qua trUdc miit each rieng re) eho nhflng ngu'di My den Cuba nham muc dich ban cac s i n pham ndng nghiep va y te. Vdi tuyen hd' dd bd lenh b a n ehe gUi tien ve Cuba va ve t h a m than n h a n cda ngUdi My gd'c Cuba vao ngay 13/4 vQa qua, nhUng ngUdi My gd'c Cuba da co the thye hien viec di lai va gUi tien ve nUdc ma khdng con bi ban che bdi so' lan di lai nhu trUdc day (chi dUrie phep tham eac thanh vien g i n gui treng gia dinh 3 nam mot Ian vdi thdi gian tdi da la 14 ngay). Ngay khi vQa nham chfle, dng Obama da cho ddng cQa nha tu Guantanamo - mpt trong nhQng nha tu
"khet tie'ng" tren the gidi, ddng thdi ra lenh nghiem cam eac binh thQe tra khio nghi pham tai nha tu nay. Vdi the gidi Hoi giao, dng Obama trong 3 thang vQa qua da tim each ban gan mdi quan he da
68 SO 05-2009 CHAU MY NGAY NAY hi ran nflt giQa hai ben thdng qua cbinh
sach mdi cua dng ve chdng k h u n g bd'.
Bai dien van cua dng mdi day tai Thd Nhi Ky da nhan dUdc sU p h a n bdi rat tich cUe tQ eac nQde Hdi giao.
Vdi tQ tQdng va chien iQpe ngoai giao
"quyen Itic khdn ngoan". miit sQ phat trien riing hdn, sau hdn miit nen "dan ehu mem", cd the ndi rang, chinh quyen mdi cua nfldc My dang ed' gang khac phuc nhflng sai lam eua cbinh quyen cu va tim each k h a n g dinh vi the mdi eua My trong mpt the gidi dang t h a y ddi.
Xet cho cung, chinh quyen cua dng Obama cflng ehi vQa mdi bat d i u , tuy rang trong 3 t h a n g qua nUdc My da cd nhflng khdi diing cd t h e ndi la tdi; dep.
Cho den bay gid nhflng cai "dfldc" cua Tdng thdng Obama va ndi cac van nhieu hdn so vdi thrii Chinh quyen Bush. Va qua thyc. nhQng gi ma dng nd lye thye hien trong thdi gian qua khdng phai la khdng an tupng.
Tuy nhien, ngUdi dan My ndi rieng va the gidi ndi chung cung khdng nen ky vpng qua nhieu vao ong Obama. Vi du rang, cd tai ba den may, dng cflng.
khdng the giai quyet dfldc mot each triet de va n h a n h chdng cae van de qud'c gia va qudc te dang dat ra. Ong ebi la Tdng thd'ng ctia nUde My chfl khdng phai la Tdng thd'ng eua t h e gidi. Van edn sdm de ndi ve "Hpe thuyet Obama"
nhUng cd the da nhin tha'y "phong each Obama" tren binh dien ddi ngoai. 100 ngay la khoang thdi gian ngan, chi chiem 7,5% trong 4 n a m cua nhiem ky.
Trong thrii gian dd dng Obama, ngUrii
"dQng mui chiu sao" cheo ldi con t a u nUde My - mdt da't nUde d a n g n i m trong vQng " m i t bao" cua cupc k h u n g hoang tai chinb tien te se p h a i ed g i n g r a t nhieu de khdng p h y ldng tin tQdng cua ngUdl dan My, nhQng ngQdi da va d a n g u n g hp dng. Trong budi le n h a m chQe cua minh, dng O b a m a da ndi: "Con dudng trQdc m i t se r a t dai. Ngpn nui t a treo r a t dd'e. C h u n g ta cd t h e khong den dupe diem c i n de'n t r o n g mdt n a m , t h a m cbl mpt n h i e m ky nhUng nQde My yeu quy cua tdi di, tdi ehUa bao gid nhieu hy vpng hPn hdm nay r a n g ehung ta se tdi dich". Vdi t h i e n chi hdp tac, khdng ddn phUdng h a n h diing ma san sang ddi thoai tim kiem sU ddng t h u a n , chia se vdi cdc ddng minh, ban be, ddi tae trong cdc van de song phUdng, k h u vyc va toan eau, du luan qudc te ghi nhiin va dong thdi h o a n n g h e n h nhQng tuyen bd' cua Tdng thd'ng My B. O b a m a ve ehu trUdng mdi t r o n g chi'nh s i c h ddi ngoai va mong ehd dUdc Washington the hien b a n g h a n h ddng va viee lam thien chi t h u c sQ • ' . - ; ' ' "
Tdi lieu tham khdo:
092, 1. Tai lieu tham khao dac biet cac so:
098, 101, 103, 104, 109. ' . ., 2. Bao An ninh the gidi cac so: 852, 854.
3. 'Website: (http://vovnews.vn/Home/Nuoc- My-duoi-thoi-Tong-thong-G-Bush-Buc- tranh-am-dam/200810/97014.vov). ' r'-i
Le Lan Anh
Vien nghien ciiu chdu My , ' . i; - ', Tong hdp ; :.^
' T! -:
.'• ;f 1 CM-- ' • ' ; • ! ; : • / i . i i .
