KHOA HOC KY THUAT T H C Y TAP XXIV SO 8-2017
NGHIEN ClJfU MOT SO OAC DIEM BENH LY DO SAN DAY GAY RA i CHO TAI TINH THANH HOA VA BIEN PHAP PHONG TRI
Nguyen Thi Kim Lan', Phg.m Difu ThU^, Nguyen Thi Ngdn', Nguyen Nggc Bien^
TOM TAT
Kit qua nghien cuu mot so die diem cua benh sin day a cho tai tinh Thanh Hoa va hieu luc cua thuoc tiy sin cho thiy ty 1^ cho c6 t6n thucmg dai thi d rugt do sin day gay ra la 34,82%. Cic tin thuang chinh d mpt gom: niem mac mot san siii, xuit huy6t, co nhieu not loet, phu chat nhiy die mau vang nhat... Cic ton thuong vi the rat ro ret, bao gom te bao bieu mo mot bi ton thirong, qua san manh tao thanh nhieu nhu nho vio long mgt; niem mac mpt bi thoai hoa; lop niem mac vi mo dem xim nhap nhieu te bao viem; xuat hign nhieu bgch cau ii toan. Cho bi mac benh san day co so lupng hdng cau, ham lupng huyet sac to va ty khoi hong cau giam, so lupng bach cau tang, dac biet Ii bach ciu ai toan tang rat ro ret so vdi cho khoe. Thudc oiclosamid vdi lilu 100 mg/l kg kb6i lupng ca the va praziquantel vcri lieu 10 mg/l kg khoi lupng ca the deu cho hieu qua di6u tri sin day a cho, vdi miic do an toin cao.
Tuy nhien, hi?u qua dieu tri cua thuoc praziquantel la tot hem so voi thuoc niclosamid.
Tir khoa: chd, sin day, ton thucmg dai the, ton thuang vi the, praziquantel, niclosamid, tinh Thanh Hoa
Study on some pathological characteristics of tapeworm disease in dogs in Thanh Hoa province, therapeutic and prophylactic measures
Nguyen Thi Kim Lan, Nguyen Thi Ngan, Pham Dieu Thuy, Nguyen Ngoc Bien
SUMMARY
The result of study on some characteristics of tapew^orm disease and efficiency of medicines in treatment of tapewform In dogs in Thanh Hoa province showed that the tapew/orm Infection rate of dog with the gross lesions in Intestine was 34.82%. The main lesions in the small Intestine included, scabrous Intestinal mucosa, hemorrhage, having multiple ulcers, covering pale yellowish mucus.
The clearly histological lesions including Intestinal epithelial cells were damaged, reproduced powerfully, formed many papillae protruding Into the lumen, the intestinal mucosa was degenerated;
mucosa and lining tissue were pervaded by many inflammatory cells, appeared many eosinophils.
The number of erythrocyte, hemoglobin concentration and hematocrit of the Infection dogs were reduced while the number of leukocyte was increased, particularly the eosinophils were significantly Increased In comparison with the healthy dogs. Both niclosamid medicine with dose of 100 mg per one kg of body weight and praziquantel medicine with dose of 10 mg per one kg of body weight had given high treatment efficacy and safety. However, the treatment efficiency of praziquantel medicine for bleached tapeworm was better than that of niclosamid medicine.
Keywords: dog, tapeworms, gross lesions, histological lesions, praziquantel, niclosamid, Thanh Hoa province.
I. D.(^T VAN D E thanh va than thiet voi con nguoi. So lugmg cho TrSn .r.s niA: ^A" t, • • ^r-. XT ' dupc nuoi ngay cang nhilu hon. Khi chan nuoi
Iren the gioi not chung va a Vi?t Nam noi , 7 , , . ; , - , , , . , . , _ t.- ^ - A:1„
ri^tio rhA UF>r, Ar„^ ^ 1 " • u *_ ^ho phit tngn thi tinh hinh dich benh cimg then neng, cho luon dupc xem la nguoi ban tmng , -i , , , ^T A- . - L- i. i,;s™.
^ bien phuc tgp hon. Ngodi nhtmgb?nh nguy bieffl 'Tnrcmg Dai hpc Nong Lam Thai Nguyen n^u benh dai, benh Carre, b$nh parvovuus...
^ Chi cyc Thu y tinh Thanh Hoa
KHOA HQC K? THU^T THC Y T^P XXIV SO 8-2017
thi benh do ky sinh trung cung gay nhigu thi^t h^i cho cho, trong do co benh sin day. Khi ky sinh trong ong tieu hoa, sin day chi^m doat cac chit dinh duong lam cho cho gay ylu, suy nhupc, thieu miu, tieu chay, giam kha nang sinh sin va se chgt do kiet sue (T6 Du vi Xuan Giao, 2006 [I], Beiromvand M. va cs., 2013 [10]).
Thanh Hoa la mot trong nhiing tinh nuoi nhigu ch6 nhSt Viet Nam. Tuy nhign, chua c6 cong trinh nio nghign cuu vg benh sin diy a cho ciia tmh Thanh Hoa va bign phap phong tri benh.
Dg CO co so khoa hgc cho viec phong vi tri benh san day d cho, trong nam 2014-2016, chiing toi da nghien cuu mpt s6 dac digm gay b?nh ciia san day tren cho tai ba huy^n, thanh pho cua tinh Thanh Hoa v i bien phap phong tn.
II. VAT LIEU, NOI DUNG VA PHU*OfNG PHAP NGHIEN CUtJ 2.1. V^t Ueu
- Cho cac lua tuoi nuoi tai 3 huyen, thanh pho cua tinh Thanh Hoa (huyen Dong Son, huyen Quang Xuong va Tp. Thanh Hoa).
- Benh pham gom: mau mau cho mac b?nh sin day va mau mau cho khoe, cac doan mpt non ciia cho hi benh san day.
- Dung cu va thigt bi: bp do mo tigu gia siic, may cat ciip to chiic Microtom, kinh hien quang hpc, kinh liip.
- Hoa chat: con 70°, bp hoa chat nhupm tigu bin to chuc (xylen, con etylic cac nong do khic nhau, thuoc nhupm hematoxilin, thuoc nbupm eosin).
- Thu6c tiy san day cho: Niclosamide va Praziquantel.
- Cac hoa chat va dung cy thi nghiem khac.
2.2. Nfli dung nghign ciru
- Xac dinh cac tdn thuang dai th6, vi thg o ca quan tigu hoi cua cho do san diy gay ra.
- Xac dinh sy thay d6i mpt so chi s6 huyet hpc cua chd bi b?nh san day so vdi chd khde.
- Xac dinh hieu luc ciia mdt so loai thudc de lua chpn thudc tiy san day cho cho hi$u qui va an toin.
- De xuat bidn phap phdng, tri benh san day cho chd.
2.3. Phirong phap nghien cihi
- Pbuang phap xac dinh ton thuang dai the;
md khim chd, phit hien nhung chd chi bi nhilm sin day ma khdng nhigm cic loai giun sin khic, quan sat bang mit thudng va kinh liip de xac dinh nhirng tdn thuong dgi thg dpc dudng tigu hda, chup anh viing c6 tdn thuang dien hinh.
- Phuang phip xac dinh tdn thuang vi thg:
tdn thuang vi the dupc xac dinh bang phuong phap lim tigu ban td cbiic theo quy trinh tSm diic parafin, nhudm Hematoxilin - Eosin, dpc ket qua vi chyp inh cac ton thuang vi thg dudi kinh hien vi quang hpc.
- Phuong phap xac dinh mpt sd chi sd huyet hoc ciia chd bi benh sin diy vi chd khoe: xet nghiem mau cua 10 cho khde (khdng nhigm loai giun, san nao) va 10 chd bi bgnh sin day (nhimg chd nay chi nhiem sin diy 6 muc do nang, khdng nhigm cac loai giun, san khac). Lay mau miu ciia chd khoe vi chd bi benh sin day d tinh mach khoeo chan sau (4 ml/ con), cho vao tube cd tring dung djch EDTA 1% de chdng dong.
Cac chi tieu sd lupng hdng cau, sd lupng bach cau, ham lupng huygt sac to, ty khdi hong cau, va cdng thuc bach cau dupc xac dinh bang may Osmetech OPTI - CCA/Blood Gas Analfzen.
- Phuang phap danh gia hi?u l^rc tay san day va dp an toin ciia thudc: su dung hai loai thudc Niclosamid va Praziquantel dg tay san day cho chd:
+ Thii nghiem trgn dien hep: tdy sin day cho chd tren dien hep dupc thyc hi?n trgn 10 chd nhigm sin day nang (qua xet nghiem phan). Trong dd: diing thudc niclosamid tiy sin day cho 4 cho vi praziquantel tiy sin day cho 4 cho; 2 chd lam ddi chiing (khdng diing thuoc tiy). Ngiy thii 15 tign hanh mo khdm ca 10 chd dg ki&n tra san day.
Dp an toin cua thudc dupc dinh gia bang kgt qua
KHOA HOC K? THUAT T H C Y TAPXXIVSO 8 - 2017
theo ddi trang thii ca the, su van ddng, an udng va mdt so phan iing khac ciia chd trudc va sau khi dung thudc.
+ Dung thudc tren dien rdng: khi cd kdt qua thir nghiem tren dien hep, tign hinh diing thudc tiy sin day cho chd d 3 huyen, thanh phd ciia tinh Thanh Hda. Trudc khi diing thudc, xic dinh ty I? nhilm san day. Sau khi dung thudc 15 ngay
xet nghiem lai phan, danh gia hieu lyc tiy va d6 an toan cua thudc.
- Sd lieu dupc xu ly bing phin mgm Excel 2007 va MINITAB 14.0.
III. KET QUA NGHlfeN CUtJ
3.1. Nhirng tdn thirong dai thg va vi the fr cir quan tiSu hda cua cho bi b^nh san dSy
Bang 1. Ton thu'O'ng d^i the d* cc quan tieu hoa cho bj benh san day S6 cho nhiem So chd cd ton Ty IS
san d i y (con) thuang (con) (%) Ton thipang d^i the chu yeu S6ch6 (con)
10 15 14 12
(%)
25.64 38,46 35,90 30,77 Niem mac aigt san siii, phiJ chat nh^y mau
vang nhgt Niem mac mpt x u ^ huy4t, phii chit nh^y
d|c, miu ho'i do 34,82 Niem mgc rudt vi§m, c6 nhieu ndt loet nhd.
Trong long rugt chira day chat nhay dac, mau nSiu do, cd miii thoi Vei rat nhieu san day
Tren niem mgc mpt cd nhi^u not s4n ldn, kich thiRJc 0,5 -1 cm
Kgt qua bang 1 cho thay: trong 112 chd md khim nhiem san day, cd 39 chd cd tdn thuang dai the rd ret, chidm ty le 34,82%. Mpt sd chd niem mac nipt san siii, phii chat nhay dac, mau vang nhat (25,64%); mdt sd chd niem mac rudt xuit huygt, phii chat nhiy dac, miu hai dd (38,46%); niem mac rupt vigm, cd nhieu ndt logt (35,9%). Khi chd nhiem san day nang, quan sat thay rugt sun va co ngan I^i lam mat ngoai rudt mat dp tron bdng, ca mat trong vi ngoii mpt deu cd cic ndt sin ldn, kich thudc 0,5 - I cm (15,38%); trong long rudt chira diy chat nhiy mau nau dd, cd mui thoi va rit nhigu sin diy (30,77%).
Kgt qua nghign cihi vg tdn thuong dai thg do sin day gay ra d chd t^ tinh Thanh Hda phu hpp vdi nhan xdt ciia Phzim Sy Lang va cs. (2006) [4].
Dg xic dinh miic dp tdn thuong b?iih Iy d miic te bao, ddi vdi nhiing chd nhilm sin dSy
nang, chiing tdi tign hinh lam ti8u bin vi the, miu benh phim dupc liy d rapt chd, noi cd nhigu sin day ky sinh. Kgt qua cho thiy: sin kj sinh trong dudng rudt dung giac va mdc bim vio niem mac rapt, lam niem mac raot vigm, sung huygt, xuat huygt, tg bio bigu md m^t hi tdn thuang, qua san msiiih tgo thinh nhigu nhu nhd vio ldng rapt; niem mac ra^t bj thoai hda, bong trdc; ldp niem mac va md d?m xim nhip nhigu te bao vigm, dac bi?t thay xuat hi$n nhieu bach ciu ii toan. Nhiing tac dpng dd lam cho chd benh hi tieu chay, phin nhiy lin mau, gay yeu va tning dpc.
Theo Trin Phtic Thanh (1996) [9]: khi chd nhiem sin day vdi so lupng ldn, ngoai gay ton thuang CO gidi, san cdn tiet dgc td Iam cic mao quin bi sung huy^t, gay hoai tir t8 bio bieu mo rapt. Cao Xuan Ngpc (1997) [7] cho bigt: khi mdt non bi viem do tic dpng cua san day, cic te
KHOA HOC KY THUAT T H O Y TAP XXIV SO 8 - 2017
bao vidm, dac biet Ii tuong bao xuit hi?n d ldp ba mem mac rapt non; bfich cau ai toan ciing dupc tang sinh nhieu nhim chong lai tic ddng ciia san day (bach cau ai toan giai phdng cac protein mang
di$n tich ducmg dg tigu diet au trung sin day).
Tdn thuang dai the va vi the d rudt chd do sin diy gay ra dupc ghi Itii d Wnh anh I - 9.
^^^^^^^^^^H ^^^^^^^^^^^1 ^^^^^P^iHi
Hinh 1, 2, 3. Ton thuvng dai theo ru^t non ch6 do sin day gay ra
' D 'f dr^/m KM
Hinh 4-9. Ton thteang vi the &ru6t non cho do sin day gay ra (4) Biiu mo niem mac rugt thoai hoa, bong troc (xlOO)
(5) Biiu mo phu qua san m^nh tao thanh nhieu nhu, nho vao trong ldng ruQt (x400) (6) L&p mo dem xam nhap day dac cic ti bao viem (x200)
(7) Mot vung mo dem duxrc phong to han de thiy ro hinh anh bach cau ai toan xam nhap rat nhiiu (x406)
(8) Niem m^c rugt sung huyet, xuat huyit, xam nhap nhiiu ti bao viem (x200) (9) Te bao vi6m xam nhap l&p hai nt€m mac rugt (x400).
KHOA HQC KY THUAT THO Y TAP XXIV s6 8 - 2017
3.2. Su thay d6i mdt s6 chi so huy^t hpc cua chd bi bgnh san day
Bang 2. Sir thay d6i mot so chi so huyet hoc cDa cho khoe va cho bj benh san day
Chi tieu S6 llfQmg h^ng c^u (tri^u /mm-*) S6 iLn^ng bgch c^u (nghin /mm^) H^m lu'ffng huy^t sic t6 {g%) Ty khoi hong cau (%)
Cho I<h6e ( n = 1 0 ) ( X t n i , )
7,01 ±0,17 9,13 ±0,11 14,90 ±0,58 38,60 ±0,50
Cho benh ( n = 1 0 ) ( Z ± m j )
6,16 ± 0.22 13,91 ±0,41 10,50 ±1,38 32,10 ±1,32
IUIi>c y nghTa (P)
<0,05
<0,05
>0,05
>0,05
Ket qud bang 2 cho thay:
- CJ nhdm chd khde: sd lupng hdng ciu la 7,01 trieuy mm^ mau; sd luong bach ciu Ii 9,13 nghin/ mm^ miu; ham lupng huyet sac td li 14,90 g%; ty khdi hdng ciu la 38,60%.
Theo Hoang Toan Thing vi Cao Van (2006) [8], sd lupng hdng ciu chd khde tir 6 - 8 trieu/
mm' miu; s6 lupng bach cau 9,4 nghin/mm' mau. Cac chi s6 ve him lupng huygt sac td ciia chd la 12 - 17g%; ty khdi hdng ciu li 37 - 55
%. Nhu v$y, sd lupng hdng ciu, b^ch ciu, ham
lupng huygt sac td, ty khdi hdng ciu cua chd khde nim trong gidi ban smh ly binh thudng.
- Ci nhom chd bi benh san day: so lugng hong ciu la 5,16 nghin/mm' mau; sd lupng bach ciu 13,91 nghin/mm' mau; him lupng huygt sac td 10,50 g%, ty khdi hdng ciu 32,10%.
So sinh cac chi so miu giua chd khde va chd benh, kdt qua cho thiy, chd mac benh san day cd sd lupng hdng cau, him lupng huyet sac td vi ty khdi hdng cau giim; sd lupng b^ch ciu tang.
Bang 3. Cong thii'c bach cau cua ch6 khoe va cho bi b§nh san day
Chi tieu Bgch c4u tmng tinh (%)
Bach d u ^i toan (%) Bach cSu Si ki^m (%) Bgch clu lympho (%)
Cho khoe ( n = 1 0 ) ( X ± m j )
62,18 ±0,40 5,77 ±0,26 1,25 ±0,38 26,20 ±1,05
Ch6 b|nh (n=10)(X±n,)
58,67 ± 0,59 9,13 ±0,51 2,90 ± 0.73 25,70 ± 0,79
tVlijc y nghTa (P)
<0,01
<0,01
>0,05
>0,05
Kdt qui bang 3 cho thay:
- Nhdm chd khde: ty I? bach cau trang tinh la 62,18%; b^ch ciu ai toan Ii 5,11%; bach ciu ii kigm la 1,25%; bgch ciu don nhin ldn li 4,6%;
bach cau lympho la 26,20%.
Theo Hoang Toan Thing va Cao Van (2006) [8]: ty 1? cic loai bach ciu cua chd khde li: bach ciu trung tinh dot 58%; bgch cau tnmg tinh giy:
5%; bgch cau ai toan 6%, bach ciu ai kigm 1%,
bgch ciu lympho 25%), bach ciu don nhin ldn 5%. Nhu vay, ty I? cac loai bgch ciu cua nhdm chd khde deu nam trong gidi han sinh Iy binh thudng.
- Nhom chd bi benh: \y I? bach ciu trung tinh la 58,67%; bach ciu ai toan la 9,13%; bach ciuii kidm la 2,90%.; bgch clu don nhin ldn la 3,6%;
bach ciu lympho li 25,70%.
So sinh vdi cdng thuc bgch ciu ciia nhdm
KHOA HOC K? THUAT THU Y TAP XXIV S6 8 - 2017
chd khde, thay ty le cac logi bgch cau cd su thay ddi, ty 1? bach ciu ai toan tang (tii 5,77%i d chd khde idn 9,13% d chd benh); bgch cau tnmg tinh giam (tii 62,18% d chd khde xudng 58,67% d chd b^nh); su sai khac nay la rit ro ret (P<0,01);
cac loai bach ciu lympho, bgch ciu ii kigm v i bach cau don nhan Idn thay ddi khdng rd r?t (P>
0,05).
Theo Nguygn Thi Kim Lan (2012) [3]: co the ky chu phan ung lai ky sinh tning bang hai logi phin img: phin iing tg bio vi phin umg thg dich. Phan iing tg bao thudng thay l i vigm
vi tang bgch ciu Eosin, bgch ciu trang tinh giam. Pham Thi Hign Luong va cs. (2009) [6]
cho bigt, khi co thg cam nhiem ky sinh triing dudng mdt thi bgch cau ai toan tang Ign; hien tupfng tang bgch cau ai toan dupc dung lim ygu td chin doan benh giun, sin. Kgt qui cua chiing tdi phu hpp vdi cic nhan xet tren.
3 3 . Xac dinh hi|u Ivc cua tbu^c tiy san day cho chd va de xuat bien phap phdng tri benh 3.3.1. Xdc dfnh hi$u lifc cua thuoc tay sdn day cho cho tren di$n h^p
Bang 4. Hieu lire cQa thuoc t^y sdn day cho cho tren dien h^p
Ten thuoc TT va lieu lipong chd
Xet nghiem phin triFovtay (dot san/lan thai phan)
( x ± m - )
Cirong dd nhiSm sau lay 15 ngay Xet nghifm phin
(dot san /lan thii phin) Mo kham (san day/chd)
Tyl#
s|ich sin
(%)
Niclosamid 2 (100 mg/kg TT) 3
4
33,67 ±3,18 32,67 ±1.86 52,33 ± 2.03 34,67 ±1,45 Tinh chung 38,33 ± 2,62
Praaquantel 2 (10mgrt(gTT) 3
34,33 ±1,20 44,67 ±1,45 44,0 ± 3,21
Tfnh Chung r,-, Khong diling
°^ thu6o Tinh chung
4 4 1 2 2
38.33 ±2,33 40.33 ± 1,59 37.0 ±1,15 55,0 ± 3,61 46,0 ± 4,37
0 0 40,0 ± 0,58 55,67 ±1,2 47,83 ± 3,55
0 0 45 63 45-63
10»
0 0
Bing 4 cho tiiay: sau khi diing thudc, kiem hra lgi phan chd d hai Id vao ngiy thii 15, khdng tiiay chd nio cdn ddt san. Md khim ca 8 chd d ngay tiiu 15 ciing khdng tim thiy san day trong dudng tidu hda. Hi?u luc tiy sach san day dat 100%).
CJ Id ddi chiing gdm 2 chd khdng su dung thudc tiy sin day. Sau 15 ngiy kigm tra lai phan, chiing tdi thiy ca 2 chd vin cdn ddt sin trong phan vdi sd luong ddt khdng giam so vdi
trade. Md khim thay ca 2 chd ddu cd sin day ky sinh, mdt chd cd 45 sin day va mpt chd cd 63 san day.
Sau khi dung thudc, chd d ca hai 16 thi nghiem deu an toan, tuy nhien cd mpt chd d Id dung thudc niclosamid cd bigu hi?n ran ray nh?, chay nude bpt, nhung chi sau mdt gid chd trd lai trang thai binh thudng.
KHOA HOC KY THUAT THU Y TAP XXIV SO 8 - 2017
Tir kgt qua tren cho thiy: thudc niclosamid, lidu 100 mg/kg TT va thuoc praziquantel, liiu 10 mg/kg TT cho udng de tiy sin day d chd ddu cd dp an toan va hieu luc cao.
Pham Khic Higu (2009) [2] cho bidt, sii dung praziquantel ligu 5mg/kg TT cd thg tiy san day cho gia sdc cd chita, diing ligu gip 40 lin ligu dieu tri cung chi gay ndn li diu hi?u nang nhat.
Theo Tuzer E. vi cs. (2010) [II], khi dung thudc praziquMitel vdi ligu 0,1 ml/kg thg trgng cho 26 chd nhiem sin day, sau 2 - 3 ngay dung thudc
khdng thay mlu phan nao cd ddt sin diy, khong cd phan iing phu nao xay ra, hieu qui tiy tru la 100%. Kdt qua dimg thudc ciia chung tdi tuong doi phu hpp vdi n h ^ xet cua cac tic gii trgn.
3.3.2. Xdc dinh hi^u luc cua thuoc tiy sdn ddy cho chd tren dien rpng
Sau khi danh gia duoc hieu luc vi dp an toin cua thudc trgn di?n hep, chiing tdi da sit dung thudc tay san day cho chd tai ba huyen, thinh phd ciia tinh Thanh Hda.
Bang 5. Hieu ILFC cua thuoc tay san day cho cho tren dien rpng T€n thuoc va
li^u lirp^g Niclosamid (100mg*aTn
Praziquantel (lOmgligTn
Dja phuxvng (huy^n, thanh pho)
i i . Dong Son i i . Qudng Xu^ng Tp. Thanh Hda Tinh chung
Tinh
H. Dong San H. QuSng Xuang Tp Thanh Hoa Chung
S6 Ch6 dimg thu6c(con)
28 39 31 98 37 31 28 96
KSt qua sau tiy 15 ngay So ch6 (-) (con)
24 33 27 84 35 29 27 91
Tyl#(%) 86,71 84,62 87,10 85,71 94,59 93,55 96,43 94,79
Kgt qui bing 5 cho thay:
- Thudc niclosamid lidu 100 mg/kgTT, tiy san day cho 98 chd, sau 15 ngay dung thudc, kiem tra lgi phan cd 84 chd sgch san day, ty le sach sin day tinh chung la 85,71% (dao ddng bJ 84,62-87,10%).
Kdt qua dimg thudc niclosamid cua chiing tdi tuong doi phii hpp vdi kgt qui nghign ciiu cda Phgm Sy Lang va cs. (2009) [5] khi tdc gia cho biet, thudc niclosamid tiy san day cho chd dat hi^u qui tiy la 85%.
- Thudc praziquantel lidu 10 mg/kg TT, tiy sin cho 96 chd, sau 15 ngiy dung thudc, kigm tra lgi phin cd 91 chd sgch san diy, ty I? sach sin diy tinh chung Ii 94,79% (dao dpng tii 93,55 - 96,43%).
Tir ket qua su di^g hai logi thudc tiy sin
diy trgn dien hep va tren dien rdng, chung tdi cd nhan xet: thudc praziquantel ligu 10 mg/
kg TT cd hieu lyc tiy san day cho chd tdt hon so vdi thudc niclosamid. Vi vay, chung tdi da khuygn cio cho cac hd nudi chd nen diing tiiudc praziquantel Udu 10 mg/kg TT dd tiy sin diy cho chd tgi cac dia phuang cua tinh Thanh Hda.
3.3.3. Di xudt bi$n phdp phong chong benh sdn day cho chd
Tu kgt qua nghien cuu cua dg tii, chiing tdi de xuat bidn phap phdng tri benh sin day cho chd nhu sau:
1. Tiy sin diy cho chd: nen six dung tiiuoc praziquantel lieu 10 mg/kg TT de tiy sin day cho chd. Neu dia phuang nao khdng cd thudc praziquantel thi cd thg dimg thudc niclosamid ligu 100 mg/kg TT. Dinh ky tiy san diy cho ch6
KHOA HOC KY THUAT THU Y TAP XXIV SO 8 - 2017
4 lin/nam. Cin chit y tiy sin day cho chd d giai doan dudi I nam tudi (thudc rit an toan, cd the tiy cho chd cii trong thdi gian mang thai).
2. Ve sinh chu6ng, cui va khu vuc nudi chd sach se, khd rio; dinh ky rda v i phim chit sat tning long, ciii nhdt v i khu vuc nudi chd.
3. Xu ly phin dd tigu diet mam benh: ngudi nudi chd ndn huin luyen cho chd thai phan diing chd quy dinh, hang ngiy thu gom vi chdn phin chd dg diet trimg gixm, sin. Khdng tha phin chd xuong ao, hd.
4. Diet ky chu trang gian: diet ky chu trang gian cua mdt sd san day nhu chudt, bp chet.
5. Tang cuong cham sdc, nudi duong chd:
tiiudng xuyen tim cho chd, cho an thuc an chin, an sgch va udng sgch, khong cho chd an ci sdng.
Khdng nudi chd tha rdng, ngn cd ciii de nhdt chd.
6. Tang cudng chd do kigm soat gigt mo chat che, khdng cho chd an nhung khi quan ciia trau, bd, lan ... cd iu himg san day.
IV. K E T L U A N
Ty le cd tdn thuong dai the d rapt do sin day giy ra d chd la 34,82%. Cic tdn thuang chinh d radt gdm: niem mac rapt sin sui, xuat huygt, cd nhigu ndt loet, phu chat nhiy dac mau vang nhgt...
Tg bao bidu md rapt bi tdn thuong, qui sin manh tao thanh nhigu nhu nhd vao ldng rapt;
nigm mac rapt bi thoai hda, bong trdc; ldp nidm mac vi md d?m xam nhip nhieu td bao viem;
xuit hien nhidu bgch ciu ai toan.
Chd mic b$nh san day cd so lupng hdng ciu, him lupng huygt sic td va ty kh6i hdng ciu giam; sd lupng bach ciu tang, bach ciu ii toan tang rit ro rft so vdi chd khde.
Thudc niclosamid hdu 100 mg/kg TT vi praziquantel lieu 10 mg/kg TT tiy san day chd cd dp an toin cao. Trong dd, thudc praziquantel cd hieu l\rc tiy san day d chd cao ban so vdi tiiudc niclosamid.
T A I LIEU T H A M K H A O 1. To Du, Xuan Giao (2006), Ky thudt nuoi cho
meo vd phong tri benh thuang gap. Nxb Lao ddng-Xa hpi, h. 69 - 72.
2. Pham Khic Higu (2009), G/oo/nw/ii^wp-c/)'Ape //(«>', Nxb Giao due Viet Nam, tr. 141 -144.
3. Nguygn Thi Kim Lan (2012), Ky sinh hung va benh ky sinh triing thii y, Nxb Ndng nghiep Ha Ndi, b". Ill -115.
4. Pham Sy Ling, Tran Anh Tuan, Biii Van Doan, Vuang Lan Phuang (2006), Ky thudt nuoi vd phong tri benh cho cho, Nxb Lao dpng-Xa hdi, tr. 117-120.
5. Phgm Sy Lang, Nguyen Th; Kim Lan, Lg Ngpc My, Nguygn Thi Kim Thanh, Nguydn Van Thp, Chu Dinh Tdi (2009), Ky sinh trimg vd binh ky sinh triing o vdt nuoi, Nxb Giao due Vi^t Nam, tt. 221 - 227.
6. Pham Thi Hien Luang, Phan Dinh Thim (2009), TS chuc vd phoi thai dgng vgt, Nxb Ndng nghiep, Ha Npi.
7. Cao Xuan Ngpc (1997), Gidi phai b^nh dai cuong thu y, Nxb Nong nghiep Ha Ndi, tr.
83, 103 -107.
8. Hoang Toin Thing, Cao Van (2006), Gido trinh sinh ly hoc vdt nuoi, Nxb Ndng nghiep, HaN0i,h.44-53.
9. Trin Phuc Thinh (1965), Gidi phdu gia sue, ra/j/,NxbGiioduc,HaNOi,tr. 118-120.
lO.Beuomvand M., Akhlaghi L., Fattahi Massom S. H., Meamar A. R., MotevaUan A., Oormazdi H., Razmjou E. (2013),
"Prevalence of zoonotic intestinal parasites in domestic and stray dogs in a raral area of Iran", Prev Vet Med, tap 109(1-2), pp. 162 -167.
11. Tuzer E., Bilgin Z., Oter K., Elgin S., Tinar R.
(2010), "Efficacy of Praziquantel injectable solution against FeUne and Canine Tf^worms", TuHdyeParazitolDerg 34 (I), p$. 17-20.
Nhin ngiy 10-7-2017 Phan bien ngiy 25-8-2017