Ñaùnh giaù hoaït ñoäng moâ hình Tueä Tónh ñöôøng - Thaønh hoäi phaät giaùo Haø Noäi trong chaêm soùc
vaø hoã trôï cho ngöôøi nhieãm HIV/AIDS töø naêm 2005 – 2007
Buøi Ngoïc Dieäp(*), Nguyeãn Ñöùc Chính (*), Ñaëng Nguyeân Anh (**), Ñoã Thò Phöông (***)
Ñaùnh giaù caùc hoaït ñoäng moâ hình Tueä Tónh Ñöôøng – Thaønh hoäi Phaät giaùo Haø Noäi tham gia chaêm soùc vaø hoã trôï cho ngöôøi nhieãm HIV/AIDS taïi coäng ñoàng laø raát caàn thieát vì tính thöïc teá trong giai ñoaïn phoøng choáng HIV/AIDS hieän nay. Muïc tieâu: Ñaùnh giaù hoaït ñoäng cuûa moâ hình Tueä Tónh Ñöôøng Haø Noäi vaø tìm hieåu nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên khi trieån khai hoaït ñoäng chaêm soùc vaø hoã trôï cho ngöôøi nhieãm HIV/AIDS töø naêm 2005 ñeán 2007. Ñoái töôïng nghieân cöùu: laø laõnh ñaïo caùc ban ngaønh Y teá, Phaät giaùo, nhaø taøi trôï, caùc thaønh vieân Tueä Tónh Ñöôøng (TTÑ), ngöôøi höôûng lôïi vaø caùc vaên baûn cuaû TTÑ töø 2005 – 2007. Phöông phaùp ñaùnh giaù theo muïc tieâu, nghieân cöùu ñònh tính keát hôïp hoài cöùu soá lieäu vaên baûn cuûa TTÑ. Keát quaû: Caùc hoaït ñoäng cuûa TTÑ ñeàu ñaït hieäu quaû, phuø hôïp vôùi boái caûnh xaõ hoäi vaø chính saùch phoøng choáng HIV/AIDS ôû Vieät Nam trong giai ñoaïn hieän nay. Khi TTÑ trieån khai hoaït ñoäng luoân nhaän ñöôïc söï uûng hoä cuûa caùc ban ngaønh ñoaøn theå nhöng nguoàn löïc thì vaãn coøn thieáu. Caàn tieáp tuïc duy trì caùc hoaït ñoäng cuûa moâ hình TTÑ trong chaêm soùc vaø hoã trôï cho ngöôøi nhieãm HIV/AIDS treân ñòa baøn Haø Noäi, khuyeán khích söï tham gia cuûa caùc thaønh phaàn trong xaõ hoäi, khaéc phuïc khoù khaên veà nguoàn löïc nhö ñaøo taïo nhaân löïc vaø xaây döïng quyõ HIV/AIDS taïi Haø Noäi
Töø khoùa: HIV/AIDS, Tueä Tónh Ñöôøng, chaêm soùc vaø hoã trôï
Evaluation of the model Tue Tinh duong – Hanoi Buddhism Association for the care and support of people living with HIV/AIDS during
the period 2005-2007
Bui Ngoc Diep, Nguyen Duc Chinh(*), Dang Nguyen Anh(**), Do Thi Phuong(***)
The evaluation of the model Tue Tinh Duong – Hanoi Buddhism Association for People living with HIV/AIDS during the period 2005-2007 is very practical and necessary at present. The objectives are to evaluate this model and to find out advantages and difficulties while implementing care and
Bùi Ngӑc DiӋp (*), NguyӉn Ĉӭc Chính (*), Ĉһng Nguyên Anh (**), Ĉӛ Thӏ Phѭѫng (***)
1. Ñaët vaán ñeà
Ngaøy nay treân theá giôùi ñaïi dòch HIV/AIDS ñang lan roäng, nhaát laø ôû khu vöïc chaâu AÙ vaø Thaùi Bình Döông. Taïi Vieät Nam hieän nay soá löôïng ngöôøi nhieãm HIV/AIDS (NNH) ñaõ taêng leân raát nhanh, tính ñeán 30/6/2008, toång soá NNH laø 169.384 [4]. Taïi Haø Noäi, tính ñeán ngaøy 31/5/2008 luyõ tích caùc tröôøng hôïp nhieãm HIV/AIDS laø 14.415 ngöôøi [8]. Tröôùc tình hình ñoù Chính phuû ñaõ khuyeán khích caùc toå chöùc coäng ñoàng cuøng tham gia hoaït ñoäng phoøng choáng HIV/AIDS nhaèm taêng cöôøng cung caáp dòch vuï chaêm soùc vaø hoã trôï cho ngöôøi nhieãm HIV/AIDS [1][2][3].
Höôûng öùng chuû tröông treân, töø thaùng 1/2005 Thaønh hoäi Phaät giaùo Haø Noäi (THPGHN) vôùi söï giuùp ñôõ kyõ thuaät cuûa Tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi vaø söï hoã trôï taøi chính cuûa toå chöùc Care Quoác teá taïi Vieät Nam ñaõ trieån khai moâ hình Tueä Tónh Ñöôøng (TTÑ Haø Noäi) tham gia chaêm soùc vaø hoã trôï cho NNH ôû moät soá chuøa trong ñòa baøn Haø Noäi.
Nhoùm ñoàng ñaúng vieân (ÑÑV) cuûa TTÑ laø nhöõng ngöôøi tieáp caän coäng ñoàng tham gia phaàn lôùn coâng vieäc cuûa TTÑ nhö ñöa ngöôøi leân chuøa tö vaán, chaêm soùc NCH taïi nhaø, hoï cuõng laø caàu noái giöõa nhöõng NNH vôùi caùc thaønh vieân cuûa TTÑ. Nhoùm caùc nhaø sö TTÑ coù vai troø chuû ñaïo trong caùc hoaït ñoäng truyeàn
thoâng nhö thuyeát phaùp trong chuøa vaø hoã trôï taâm linh.
Nhoùm CBYT hoã trôï ñieàu trò cho NNH taïi nhaø, taïi chuøa, höôùng daãn ÑÑV chaêm soùc taïi nhaø, boài döôõng kieán thöùc veà y teá cho caùc thaønh vieân TTÑ. Nhoùm coäng taùc vieân ñòa phöông ñaõ keát noái TTÑ vôùi nhöõng NNH taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho TTÑ tieáp caän vôùi nhöõng NNH vaø gia ñình taïi coäng ñoàng. Töø 2005 - 2007 döï aùn TTÑ Haø Noäi ñöôïc trieån khai taïi moät soá chuøa trong ñòa baøn Haø Noäi vôùi caùc hoaït ñoäng theo 4 muïc tieâu cuï theå: (1) Cuûng coá vaø naâng cao naêng löïc cho caùc thaønh vieân TTÑ trong chaêm soùc vaø hoã trôï cho NNH, (2) Tö vaán veà döï phoøng, chaêm soùc cho NNH, (3) Trieån khai caùc hoaït ñoäng chaêm soùc vaø hoã trôï cho NNH nhö ñieàu trò nhieãm truøng cô hoäi (NTCH) hoã trôï thuoác y hoïc coå truyeàn (YHCT) naâng cao theå traïng cho NNH, baùc só thaêm khaùm vaø ÑÑV chaêm soùc taïi nhaø cho NNH, (4) Caùc nhaø sö thöïc hieän caùc hoaït ñoäng thaêm hoûi NNH taïi nhaø vaø truyeàn thoâng khoâng kyø thò vaø phaân bieät ñoái xöû vôùi NNH.
Sau hôn 3 naêm hoaït ñoäng, moâ hình TTÑ Haø Noäi ñaõ coù moät soá keát quaû nhaát ñònh neân vieäc toå chöùc ñaùnh giaù laø caàn thieát vôùi hai muïc tieâu:
1. Ñaùnh giaù hoaït ñoäng moâ hình Tueä Tónh Ñöôøng töø naêm 2005 ñeán 2007
support activities for people living with HIV/AIDS. Interviewees are leaders from health sector, Buddhism, donors, Tue Tinh Duong members, beneficiaries. All Tue Tinh Duong documents during 2005-2007 are reviewed. Qualitative method is combined with review of Tue Tinh Duong documents.
The results show that all activities are effective, suitable to the current background and HIV/AIDS policies. Tue Tinh Duong receive the support from all sectors and mass organizations but resources are inadequate. It is necessary to sustain the model Tue Tinh Duong for the care and support for PLWHA in Hanoi, to motivate other social components, to access to more resources through training and establish the HIV/AIDS funds.
Key words: HIV/AIDS, Tue Tinh Duong, care and support
Taùc giaû
(*) Beänh vieän Lao vaø Beänh phoåi Trung öông
- Ths. Buøi Ngoïc Dieäp: Cöû nhaân ñieàu döôõng - Thaïc syõ Y teá coâng coäng E.mail: [email protected]; Ñieän thoaïi: 0903 291 653 - BS. Nguyeãn Ñöùc Chính: Baùc só - Tieán só Xaõ hoäi hoïc
E.mail: [email protected]; Ñieän thoaïi: 0913 305 595 (**) PGS.TS. Ñaëng Nguyeân Anh: Phoù giaùo sö – Tieán só Xaõ hoäi hoïc
- Vieän Khoa hoïc - Xaõ hoäi Vieät Nam; E.mail: [email protected]; Ñieän thoaïi: 0913 074 087 (***) Ñoã Thò Phöông: Phoù giaùo sö – Tieán só Y hoïc - Tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi
E.mail: [email protected]; Ñieän thoaïi: 0913 506 434
2. Tìm hieåu moät soá yeáu toá thuaän lôïi vaø khoù khaên trong vieäc trieån khai hoaït ñoäng moâ hình Tueä Tónh Ñöôøng treân ñòa baøn Haø Noäi vaø ruùt ra baøi hoïc kinh nghieäm.
2. Ñoái töôïng vaø phöông phaùp nghieân cöùu 2. 1. Ñoái töôïng nghieân cöùu: Laõnh ñaïo ngaønh Y teá, Phaät giaùo, nhaø taøi trôï, caùc thaønh vieân TTÑ Haø Noäi, ngöôøi höôûng lôïi laø ngöôøi nhieãm HIV/AIDS vaø gia ñình, vaø caùc vaên baûn cuûa TTÑ töø naêm 2005 ñeán 2007
2.2. Phöông phaùp nghieân cöùu: Ñaùnh giaù theo muïc tieâu, nghieân cöùu ñònh tính keát hôïp hoài cöùu soá lieäu phaân tích caùc vaên baûn cuûa TTÑ töø naêm 2005 – 2007.
Moät soá kyõ thuaät nghieân cöùu ñònh tính ñaõ ñöôïc söû duïng ñeå thu thaäp soá lieäu qua 14 phoûng vaán saâu (PVS) vaø 3 thaûo luaän nhoùm (TLN), caùc nguoàn vaên baûn saün coù cuûa TTÑ ñöôïc thu thaäp qua caùc maãu thieát keá saün sau khi ñaõ tìm hieåu caùc taøi lieäu cuûa TTÑ trong 3 naêm qua.
3. Keát quaû nghieân cöùu
3. 1. Keát quaû hoaït ñoäng chaêm soùc vaø hoã trôï cho NNH cuûa TTÑ töø 05 -07
Keát quaû hoaït ñoäng tö vaán taïi chuøa, truyeàn thoâng choáng kyø thò vaø phaân bieät ñoái xöû vôùi NNH haøng naêm cuûa TTÑ ñeàu vöôït muïc tieâu ban ñaàu. Caùc hoaït ñoäng chaêm soùc taïi nhaø (CSTN) vaø hoã trôï ñieàu trò NTCH cuûa TTÑ qua caùc naêm töø 2005 ñeán 2007 ñeàu vöôït chæ tieâu, hoã trôï ñieàu trò NTCH taêng raát cao ñaëc bieät naêm 2006, ñieàu naøy cho thaáy TTÑ ñaõ ñaùp öùng toát nhu caàu ñieàu trò taïi nhaø cho NNH nhöng cuõng theå hieän roõ söï thieáu huït veà taøi chính cho caùc hoaït ñoäng naøy khi soá beänh nhaân taêng leân gaáp nhieàu laàn so vôùi döï kieán ban ñaàu. Hoã trôï ñieàu trò baèng thuoác YHCT naâng cao theå traïng cuûa TTÑ cho NNH naêm 2005 cao hôn gaáp ñoâi 59/25 ngöôøi so vôùi keá hoaïch ban ñaàu (236%), caùc hoaït ñoäng thaêm khaùm vaø thaêm hoûi NNH cuûa TTÑ ñeàu vöôït chæ tieâu keá hoaïch ñeà ra.
Haøng naêm TTÑ ñaõ toå chöùc caùc ñôït ñaøo taïo taäp trung cho caùc thaønh vieân trong nhoùm TTÑ vôùi caùc noäi dung nhö kyõ naêng tö vaán cho NNH, tìm hieåu veà thuoác khaùng HIV (ARV), phöông phaùp truyeàn thoâng veà HIV/AIDS, kyõ naêng chaêm soùc cho NNH... TTÑ ñaõ duy trì ñeàu ñaën hình thöùc ñaøo taïo taïi choã ñeå coù theå sôùm khaéc phuïc nhöõng maët coøn yeáu keùm cuûa thaønh vieân nhoùm vaø hoã trôï ñöïôc nhieàu hôn cho caùc thaønh vieân môùi trong suoát thôøi gian trieån khai döï aùn.
3.2. Ñaùnh giaù hieäu quaû caùc hoaït ñoäng cuûa Tueä Tónh Ñöôøng trong chaêm soùc vaø hoã trôï cho ngöôøi nhieãm HIV/AIDS trong coäng ñoàng töø naêm 2005 – 2007
3.2.1. Phaùt huy ñöôïc khaû naêng vaø vai troø cuûa ngöôøi nhieãm HIV/AIDS trong coâng cuoäc phoøng choáng HIV/AIDS ôû giai ñoaïn hieän nay
Ñeå coù theå phaùt huy ñöôïc nhöõng khaû naêng laøm vieäc nhö hieän nay taát caû ÑÑV TTÑ ñeàu ñaõ qua nhöõng thôøi gian töï reøn luyeän mình raát nhieàu, hoï coøn laø caàu noái giöõa nhöõng NNH vôùi caùc thaønh vieân khaùc cuûa TTÑ, qua coâng vieäc thöïc teá haøng ngaøy hoï ñaõ khaúng ñònh ñöôïc vò trí caàn thieát cuûa mình trong caáu truùc toå chöùc cuûa TTÑ
"Raát nhieàu ngöôøi (NNH) ñöôïc caùc nhaø sö giuùp ñôõ veà maët taâm linh chaúng haïn, baùc só veà vaán ñeà söùc khoeû, coøn boïn em thì caàu noái giuùp caùc baïn ñeán vôùi caùc baùc só, caùc nhaø sö" (TLN ñoàng ñaúng TTÑ)
"Ñaây laø caùc anh em laøm vieäc vôùi nhau laâu naêm, caùc anh em laïi taâm huyeát, coi nhö ñaây laø moät caùi ngheà, coù ñöôïc nhö theá naøy chaúng qua laø em nghó ñaõ thöïc haønh nhieàu" (TLN ñoàng ñaúng TTÑ)
3.2.2. Taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho ngöôøi nhieãm HIV/AIDS ñöôïc nhaän caùc hoã trôï veà chaêm soùc söùc khoeû taïi nhaø
Ñöôïc tieáp xuùc thöôøng xuyeân vôùi caùc ÑÑV TTÑ nhieät tình vaø coù kinh nghieäm trong chaêm soùc vaø hoã trôï cho nhöõng NNH ñaõ giuùp cho NNH coù theâm nhieàu thoâng tin môùi veà HIV/AIDS, qua ñoù nhieàu NNH ñaõ coù ñöôïc nhöõng kieán thöùc chaêm soùc taïi nhaø caàn thieát cho baûn thaân vaø gia ñình
"Luùc em oám nhö soát chaúng haïn, neáu maø soát nhieàu laàn, lieân tuïc thì chaéc laø phaûi ñi khaùm beänh vieän chò aï, coøn nhö soát bình thöôøng thì em coù theå uoáng thuoác haï soát ôû nhaø, bôûi vì anh H ñaõ phaùt cho em thuoác haï soát vaø hoâm chò V ñeán ñaõ höôùng daãn cho em roài"
(PVS, nöõ 34 tuoåi, nhieãm HIV/AIDS, coù 1 con) Ñöôïc söï hoã trôï cuûa ÑÑV TTÑ, raát nhanh choùng NNH ñaõ tieáp caän ñöôïc vôùi thoâng tin TTÑ coù thuoác YHCT giuùp NNH naâng cao theå traïng, vì vaäy nhieàu NNH ñaõ toû ra raát nhieät tình vôùi vieäc uoáng thuoác ñoâng y cuõng nhö chuû ñoäng theo doõi söùc khoûe baûn thaân taïi nhaø theo söï höôùng daãn cuûa caùc baùc só TTÑ.
"Duøng thuoác ñoâng y thì cô baûn laø em duy trì ñöôïc söùc khoeû toát, aên ngon mieäng roài nguû thaáy noù toát hôn, tuy raèng CD4 taêng khoâng cao nhöng duy trì ñöôïc, aên nguû tieâu hoaù moïi caùi thì noù cuõng coù nhöõng caùi khaû
quan" (PVS, nam, 34 tuoåi, nhieãm HIV/AIDS, ñaõ coù vôï) Ñöôïc söï hoã trôï cuûa caùc nhaø sö, caùc baùc só trong nhoùm TTÑ nhöõng ÑÑV coøn hoã trôï gia ñình chaêm soùc cho NNH khi coù caùc NTCH thoâng thöôøng, hoã trôï tuaân thuû ARV taïi nhaø vaø nhöõng luùc NNH ôû giai ñoaïn cuoái ñôøi. Vôùi nhöõng kinh nghieäm ñaõ coù do söï traûi nghieäm cuûa baûn thaân, ÑÑV TTÑ luoân coá gaéng ñaùp öùng hieäu quaû caùc mong muoán cuûa nhöõng NNH
"Hoaëc hoï (ngöôøi nguy cô cao) ñaõ xeùt nghieäm maùu chöa, mình tö vaán cho hoï veà xeùt nghieäm maùu giôùi thieäu cho khaùch haøng (ngöôøi nguy cô cao) mình xeùt nghieäm maùu" "Giôùi thieäu cho hoï dòch vuï chaêm soùc y teá cho ngöôøi nhieãm HIV, giai ñoaïn naøo phaûi duøng thuoác ARV" (TLN ñoàng ñaúng TTÑ)
3.2.3. Thay ñoåi suy nghó veà vaán ñeà kyø thò vaø phaân bieät ñoái xöû vôùi ngöôøi nhieãm HIV/AIDS Thaêm khaùm, thaêm hoûi taïi nhaø cho NNH cuûa TTÑ laø moät hoaït ñoäng khoâng nhöõng ñem laïi quyeàn lôïi chaêm soùc söùc khoeû cho NNH maø coøn coù yù nghóa xaõ hoäi raát lôùn, moái quan heä giöõa NNH vaø coäng ñoàng ñöôïc nhìn nhaän coù söï thay ñoåi.Vieäc caùc nhaø sö ñeán thaêm gia ñình, caùc baïn ñoàng ñaúng vieân cuûa TTÑ thöôøng xuyeân ñeán nhaø chaêm soùc ñaõ khieán cho nhöõng NNH caûm thaáy cuoäc soáng coù yù nghóa hôn raát nhieàu.
"Theo toâi thì toâi thaáy nhöõng hoaït ñoäng naøy cuûa TTÑ coøn hôn caû ruoät thòt, oâng anh, oâng baùc, oâng chuù hoï ñeán vì baét buoäc maø hoï ñeán laø hoï laûng ñi, ñaây khoâng phaûi ruoät thòt maø ngöôøi ta ñeán thaêm mình thaáy möøng laém, vui laém" (PVS, nam, 75 tuoåi, boá cuûa NNH)
Söï töï kyø thò laø raøo caûn lôùn nhaát cuûa NNH khi tieáp caän caùc dòch vuï chaêm soùc vaø hoã trôï cuûa xaõ hoäi, caùc hoaït ñoäng cuûa TTÑ ñaõ giuùp cho NNH gaàn guõi, tin töôûng vaø deã daøng tieáp nhaän caùc hoã trôï chaêm soùc, ñieàu trò.
"Taïi vì cuoäc soáng cuûa em hieän nay laø khoù khaên, haøng xoùm thì nhieàu ngöôøi coù phaàn xa laùnh maø töï döng baây giôø laïi ñöôïc caùc anh chò quan taâm thì em caûm thaáy vui vôùi laïi moïi ngöôøi giuùp ñôõ nöõa mình caûm thaáy muoán soáng khoâng bò bi quan, tröôùc laø em bi quan laém" (PVS, nöõ 34 tuoåi, nhieãm HIV/AIDS, coù 1 con)
3.3. Ñaùnh giaù söï phuø hôïp caùc hoaït ñoäng cuûa Tueä Tónh Ñöôøng trong chaêm soùc vaø hoã trôï cho ngöôøi nhieãm HIV/AIDS töø naêm 2005 - 2007
3.3.1. Caùc hoaït ñoäng Tueä Tónh Ñöôøng phuø hôïp vôùi boái caûnh xaõ hoäi vaø hoaøn caûnh soáng cuûa ngöôøi nhieãm HIV/AIDS trong xaõ hoäi hieän taïi
Taát caû nhöõng NNH thöôøng töï suy nghó moät mình höôùng söï kyø thò vaøo noäi taâm ñeå trôû thaønh töï kyø thò [7], nhöõng hoaït ñoäng cuûa TTÑ ñaõ goùp phaàn thay ñoåi suy nghó cuûa NNH veà söï kyø thò trong coäng ñoàng.
"Caùc baïn ñeán ñoäng vieân thì thaáy laø tinh thaàn mình toát leân raát laø nhieàu bôûi vì chò baûo oám haøng bao nhieâu laâu thì chaùn ñôøi laém, nhìn cuoäc ñôøi chaùn laém may laø luoân coù caùc baïn aáy ñoäng vieân" (PVS, nam 32 tuoåi, nhieãm HIV/AIDS, ñoäc thaân)
Ñaëc bieät khoù khaên ñoái vôùi nhöõng NNH treû vaø chöa coù gia ñình vì hoï nghó raèng nhieãm HIV cuõng ñoàng nghóa vôùi vieäc khoâng coù cô hoäi ñeå keát hoân vaø sinh con. Soáng coâ ñôn, buoàn teû laïi söùc khoeû yeáu, cha meï giaø laø noãi buoàn luoân ñeø naëng trong loøng NNH, beänh taät ôû giai ñoaïn AIDS ñaõ khieán hoï suy suïp tinh thaàn raát nhieàu vì vaäy nhöõng luùc naøy beân caïnh vieäc chaêm soùc thuoác thang thì vieäc hoã trôï taâm linh cuûa TTÑ cuõng goùp phaàn giuùp hoï thanh thaûn phaàn naøo.
"Nhöõng ngöôøi nhieãm HIV ñang ôû giai ñoaïn AIDS, nhöõng baïn ôû giai ñoaïn cuoái nhieãm raát nhieàu beänh nhieãm truøng cô hoäi, lao, nhieàu baïn baây giôø raát laø yeáu. Nhöõng baïn naøy raát caàn söï hoã trôï, hoã trôï taâm linh" (TLN ñoàng ñaúng TTÑ)
Nhöõng NNH coù hoaøn caûnh kinh teá raát khoù khaên, ña soá laø nhöõng ngöôøi chòu aûnh höôûng tröïc tieáp cuûa moät thôøi gian daøi söû duïng ma tuyù, hoaëc laø vôï cuûa nhöõng ngöôøi söû duïng ma tuyù. Nhöõng gia ñình naøy raát ít coù cô hoäi phuïc hoài kinh teá ñaëc bieät trong boái caûnh coäng ñoàng vaãn kyø thò vôùi NNH. Nhieàu ÑÑV TTÑ noùi raèng tham gia coâng vieäc naøy cuõng ñem laïi cho caùc baïn moät nguoàn thu oån ñònh haøng thaùng, tuy raèng khoâng nhieàu nhöng cuõng ñoùng goùp moät phaàn kinh teá cho gia ñình.
Trong moät giôùi haïn naøo ñoù caùc hoaït ñoäng naøy cuûa TTÑ cuõng ñaõ hoã trôï moät phaàn kinh teá cho NNH, vì theá caùc hoaït ñoäng naøy raát phuø hôïp vôùi hoaøn caûnh vaø ñieàu kieän soáng cuûa nhöõng ngöôøi chòu aûnh höôûng bôûi HIV/AIDS.
3.3.2. Caùc hoaït ñoäng Tueä Tónh Ñöôøng phuø hôïp vôùi giaùo lyù ñaïo Phaät vaø truyeàn thoáng vaên hoaù Vieät Nam
Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi daân Vieät Nam bình thöôøng thì söï tieáp nhaän Phaät giaùo thaät deã daøng, hoï tieáp nhaän baèng taâm chöù khoâng phaûi baèng trí bôûi vì ñaïo Phaät daïy ngöôøi ta laøm nhöõng ñieàu thieän traùnh ñieàu aùc.
Trong kinh Ñöùc Phaät coù noùi ñeán 8 "nghieäp phuùc", Ñöùc Phaät coi troïng "nghieäp phuùc" laø ñaàu tieân[6], laõnh ñaïo Thaønh hoäi Phaät giaùo Haø Noäi cuõng ñaëc bieät nhaán maïnh tôùi vieäc chaêm soùc ngöôøi beänh laø moät
trong caùc toân chæ hoaït ñoäng cuûa ñaïo Phaät:
"Trong giaùo lyù giôùi Phaät thì chaêm soùc troâng nom ngöôøi beänh thì Ñöùc Phaät ñeà cao nhaát, trong kinh coù noùi laø trong 8 nghieäp phuùc trong ñoù coù nghieäp cuùng Phaät thì Ñöùc Phaät vaãn ñaët noù laø thöù yeáu maø troâng nom saên soùc chaïy chöõa cho ngöôøi beänh laø Phuùc ñöùng ñaàu" (Nhaø sö, laõnh ñaïo THPGHN)
3.3.3. Phuø hôïp vôùi caùc chính saùch phoøng choáng HIV/AIDS ôû Vieät Nam trong giai ñoaïn hieän nay
Caáu truùc toå chöùc TTÑ laø keát quaû höôûng öùng chuû tröông cuûa Chính phuû trong coâng cuoäc phoøng choáng HIV/AIDS giai ñoaïn hieän nay, caùc hoaït ñoäng chaêm soùc vaø hoã trôï cho NNH trong coäng ñoàng cuûa TTÑ ñaõ goùp phaàn theå hieän truyeàn thoáng toát ñeïp cuûa baûn saéc vaên hoaù daân toäc ngöôøi Vieät Nam vaø thoâng qua caùc hoaït ñoäng naøy TTÑ ñaõ chuyeån taûi nhöõng thoâng tin veà traùch nhieäm phoøng choáng HIV/AIDS tôùi coäng ñoàng.
"Söï tham gia cuûa TTÑ trong coâng cuoäc phoøng choáng AIDS naøy laø hoaøn toaøn phuø hôïp vôùi vaên baûn chæ ñaïo cuaû thaønh phoá vaø coù theå noùi caùc hoaït ñoäng cuûa TTÑ ñaõ ñaùnh giaù vaø ñoùng goùp theå hieän söï thöïc hieän cuûa Chæ thò 05 cuûa thöôøng tröïc Thaønh uyû vaø keá hoaïch 53 cuaû thaønh phoá veà phoøng choáng AIDS"
(Laõnh ñaïo TTPCAHN )
Naêm 2007 Luaät phoøng choáng HIV/AIDS baét ñaàu coù hieäu löïc, luaät ban haønh ñaõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi veà haønh lang phaùp lyù cho nhöõng ngöôøi thöïc hieän caùc hoaït ñoäng chaêm soùc vaø hoã trôï cho NNH taïi coäng ñoàng [1] vaø taïo cô hoäi thuaän lôïi cho nhöõng NNH vaø nhöõng ngöôøi nguy cô cao coù theâm ñieàu kieän tieáp caän vôùi thuoác ñieàu trò HIV, caùc dòch vuï y teá vaø caùc quyeàn lôïi chaêm soùc söùc khoeû khaùc, nhaèm duy trì vaø thay ñoåi haønh vi döï phoøng laây nhieãm HIV/AIDS.
Veà ñieåm naøy TTÑ ñaõ phaùt huy ñöôïc ñieåm maïnh laø ñöa thuoác YHCT ñeán vôùi NNH vôùi mong muoán goùp phaàn hoã trôï naâng cao söùc ñeà khaùng cho NNH.
"Thöôøng 3 thaùng moät laàn chuùng toâi cho hoï (NNH) kieåm tra xeùt nghieäm CD4, ñeå kieåm tra khaùch quan keát quaû uoáng thuoác YHCT, thöù nhaát laø hoï thaáy leân caân vaø thöù hai laø caùc nhieãm truøng cô hoäi neáu coù maéc thì nhanh khoûi hôn” (TLN-CBYT)
3.4. Moät soá yeáu toá thuaän lôïi vaø khoù khaên khi trieån khai hoaït ñoäng cuûa Tueä Tónh Ñöôøng trong chaêm soùc vaø hoã trôï cho ngöôøi nhieãm HIV/AIDS taïi Haø Noäi
Söï quan taâm cuûa caùc ban ngaønh xaõ hoäi ñaõ khích leä ngöôøi nhieãm HIV/AIDS vaø caùc thaønh vieân TTÑ
tích cöïc tham gia coâng taùc phoøng choáng HIV/AIDS trong giai ñoaïn hieän nay.
Trong suoát thôøi gian thöïc hieän döï aùn vaø nhöõng thôøi gian tröôùc ñoù TTÑ ñaõ nhaän ñöôïc raát nhieàu hoã trôï cuûa THPGHN ñaây chính laø söï ñoäng vieân kòp thôøi veà maët tinh thaàn cuûa laõnh ñaïo THPGHN trong suoát quaù trình trieån khai caùc hoaït ñoäng chaêm soùc vaø hoã trôï cho NNH taïi coäng ñoàng töø naêm 2004 ñeán nay.
"Thaønh hoäi Phaät giaùo Haø Noäi hoã trôï cho hoï taát nhieân veà maët taøi chính thì khoâng coù nhöng maët tinh thaàn thì raát lôùn. Caùc hoaït ñoäng khi maø hoï caàn ñeán thì Thaønh hoäi ñeàu cöû ngöôøi xuoáng tham gia cuøng hoï vaø ñeán ñoäng vieân trong caùc buoåi khai giaûng, buoåi keát thuùc buoåi hoïp ñeå ñoäng vieân vaø khuyeán khích hoï ñaáy laø nhöõng ñoäng vieân veà maët tinh thaàn cuõng nhö chuû tröông vaø ñöôøng loái" (Nhaø sö, laõnh ñaïo THPGHN)
Töø khi baét ñaàu trieån khai döï aùn ñeán nay, TTÑ ñaõ nhaän ñöôïc nhieàu söï uûng hoä cuûa tröôøng ñaïi hoïc Y Haø Noäi, THPGHN, Trung taâm phoøng choáng AIDS Haø Noäi (TTPCAHN) vaø ñaëc bieät laø toå chöùc Care Quoác teá taïi Vieät Nam ñaõ hoã trôï veà kinh phí ñeå caùc hoaït ñoäng chaêm soùc vaø hoã trôï cho NNH cuûa TTÑ ñöôïc thöïc hieän toát trong nhieàu naêm qua. Beân caïnh ñoù TTPCAHN cuõng ñaõ nhieät tình hoã trôï cho TTÑ, ñaëc bieät trong coâng taùc chuyeån tuyeán.
Yeáu toá thuaän lôïi caên baûn cuûa TTÑ ñoù laø söï uûng hoä nhieät tình cuûa NNH vaø gia ñình cuøng vôùi söï quan taâm cuûa caùc caáp, caùc ngaønh vaø caùc toå chöùc xaõ hoäi ñaây chính laø yeáu toá caên baûn ñeå hoaït ñoäng cuûa TTÑ coù ñöôïc keát quaû nhö ngaøy nay.
Söï kyø thò vaø phaân bieät ñoái xöû ñaõ haïn cheá ngöôøi nhieãm HIV/AIDS tieáp caän dòch vuï y teá
Vaán ñeà kyø thò vaø phaân bieät ñoái xöû laø raøo caûn lôùn nhaát ñoái vôùi NNH tieáp caän caùc dich vuï chaêm soùc y teá coâng vaø thaäm chí caùc hoã trôï töø caùc toå chöùc coäng ñoàng. Nhieàu NNH tieáp caän sôùm vôùi caùc dòch vuï y teá vaø ñöôïc nhaän hoã trôï thuoác YHCT naâng cao theå traïng nhöng laïi gaëp phaûi nhöõng khoù khaên khaùc nhö hieän taïi hoï daáu tình traïng nhieãm HIV/AIDS vôùi nhöõng ngöôøi cuøng laøm vieäc neân raát ngaïi ngaàn vôùi vieäc uoáng thuoác ôû cô quan.
"Trong thôøi gian em ôû taäp theå cuõng khoù uoáng thuoác theo giôø vì nhöõng luùc khoâng tieän, ngöôøi ra ngöôøi vaøo baûo sao suoát ngaøy uoáng thuoác theá, nhöõng luùc maø em ñi coâng taùc ñoâng ngöôøi, coù nhöõng caùi giaáu moïi ngöôøi khoâng muoán ñeå cho moïi ngöôøi bieát laø mình thöôøng xuyeân uoáng thuoác, thöôøng xuyeân phaûi söû duïng thuoác" (PVS, nam, 34 tuoåi, nhieãm
HIV/AIDS, ñaõ coù vôï)
Haïn cheá cuûa ngöôøi nhieãm HIV/AIDS veà söùc khoeû theå chaát vaø tinh thaàn
Hieän taïi nhieàu ÑÑV cuûa TTÑ söû duïng ARV vì vaäy trong quaù trình tham gia hoaït ñoäng coù giai ñoaïn söùc khoeû keùm cuõng phaûi taïm thôøi nghæ moät thôøi gian ngaén do ñoù cuõng aûnh höôûng ñeán tieán trình trieån khai döï aùn. Beân caïnh ñoù thì baûn thaân ñoàng ñaúng cuõng laø NNH khi ñi chaêm soùc caùc baïn khaùc veà nhieàu khi cuõng bò soác veà tinh thaàn vì ñoù cuõng chính laø hình aûnh cuûa caùc baïn trong töông lai.
"Nhieàu luùc boïn em tröïc tieáp ñi chaêm soùc hay bò soác veà vaán ñeà tinh thaàn, nhieàu ngöôøi trong chuùng em laø nhöõng ngöôøi coù H, nhìn nhöõng baïn ñoàng caûnh ngoä nhö theá laïi oám yeáu thì laïi nghó ñeán mình roài coù luùc mình cuõng bò nhö theá. Nhieàu luùc raát laø coá gaéng, giuùp ñöïôc ngöôøi ta thì cuõng vui nhöng maø baûn thaân mình cuõng caûm thaáy buoàn buoàn vì nhìn söùc khoeû ngöôøi ta laïi nghó ñeán mình" (TLN ñoàng ñaúng TTÑ)
Khoù khaên veà kinh teá vaø kieán thöùc töø phía ngöôøi nhieãm HIV/AIDS vaø gia ñình
Khoù khaên veà kinh teá ñaõ caûn trôû NNH raát nhieàu trong vieäc tieáp caän vôùi caùc dòch vuï y teá, trong quaù trình tham gia caùc hoaït ñoäng cuûa TTÑ thì NNH ñaõ boäc loä nhöõng yeáu keùm do haïn cheá trình ñoä hoïc vaán vaø vaên hoaù neân cuõng aûnh höôûng tôùi coâng vieäc.
"Hoï (NNH hay ngöôøi nguy cô cao) cuõng ñöôïc tieáp caän, boïn em ñi laøm giôùi thieäu caùc baïn ñeán caùc dòch vuï y teá nhö leân nhaø chuøa tö vaán, giôùi thieäu ñi caùc nôi nhöng nhieàu khi coù ngöôøi khoâng ñi vì coøn lo coâng vieäc" TLN-ÑÑV TTÑ)
Baûn thaân NNH ñaõ coù tieán boä trong vieäc hieåu bieát cô baûn veà HIV/AIDS, nhöng trong quaù trình tham gia TTÑ thì NNH ñaõ boäc loä nhöõng yeáu keùm cuûa baûn thaân veà trình ñoä vaên hoaù neân cuõng aûnh höôûng phaàn naøo tôùi coâng vieäc nhö raát "sôï" phaûi laøm soå saùch maø ñaây laø moät yeâu caàu ñeå naâng cao vaø phaùt huy tính töï löïc cuûa NNH trong quaûn lyù döï aùn.
"Nhieàu choã trong soå baét ñieàn theá naøo boïn em khoâng hieåu" (TLN-ÑÑV TTÑ)
Khoù khaên veà kieán thöùc seõ ñoàng haønh vôùi khoù khaên veà kinh teá vì vaäy ñaây cuõng laø nhöõng baát caäp maø döï aùn TTÑ ñang gaëp phaûi vaø ñang coá gaéng khaéc phuïc.
Khoù khaên veà nguoàn löïc
Caùc nhaø sö ñeàu mong muoán coù kieán thöùc veà y teá vaø coù khaû naêng tham gia chöõa beänh giuùp daân noi göông cuï Tueä Tónh nhöng trong tröôøng Phaät hoïc thì
laïi khoâng ñöôïc hoïc veà y teá.
Ngoaøi nguoàn löïc cuûa toå chöùc Care taøi trôï thì ñeàu phuï thuoäc vaøo söï ñoùng goùp cuûa caùc Phaät töû haûo taâm trong nöôùc neân soá tieàn daønh cho hoaït ñoäng cuõng khoâng nhieàu. Veà phía nhaø taøi trôï thì nguoàn löïc daønh cho caùc hoaït ñoäng naøy cuõng raát haïn cheá vaø xem xeùt theo töøng hoaït ñoäng vì vaäy cuõng raát khoù ñeå phaùt huy ñöôïc nhöõng maët maïnh cuûa TTÑ.
"Ñaây cuõng chæ laø döï aùn, maø döï aùn thì raát chaët cheõ cho tieàn ñeå chuùng ta caáp thuoác chuùng ta khoâng söû duïng tieàn ñeå baøo cheá thuoác, thuoác maø chuùng ta vaãn thöôøng duøng laø söû duïng caây thuoác laù, ñoâng y thoâi"
(CB QLDA nhaø taøi trôï)
4. Baøn luaän Chuùng toâi ñeà nghò:
Caáu truùc toå chöùc TTÑ phuø hôïp khieán cho vieäc trieån khai caùc hoaït ñoäng raát thuaän lôïi, nhieàu ÑÑV coi ñaây laø moät coâng vieäc haøng ngaøy cuûa mình, ñöôïc söï hoã trôï lieân tuïc cuûa caùc nhaø sö, caùc baùc só trong nhoùm neân caùc ÑÑV cuûa TTÑ ñaõ caûm thaáy raát töï tin vaøo khaû naêng laøm vieäc cuûa mình.
Thoâng qua caùc hoaït ñoäng chaêm soùc vaø hoã trôï cho NNH taïi nhaø caùc ÑÑV TTÑ cuõng nhö nhöõng NNH vaø gia ñình ñeàu ñöôïc naâng cao kieán thöùc hieåu bieát veà HIV/AIDS. Baûn thaân nhöõng ngöôøi tham gia vaø nhaän hoã trôï dòch vuï y teá cuûa TTÑ böôùc ñaàu ñaõ phaù boû ñöôïc raøo caûn veà söï töï kyø thò cuûa baûn thaân vaø mong muoán ñöôïc ñoùng goùp moät phaàn coâng söùc cho xaõ hoäi, phaùt huy vai troø cuûa mình trong coâng cuoäc phoøng choáng HIV/AIDS hieän nay.
Qua vieäc tieáp caän vôùi caùc hoaït ñoäng cuûa TTÑ nhöõng NNH ñaõ coù caùc bieåu hieän soáng tích cöïc vui veû, söùc khoeû coù daáu hieäu toát leân, caùc chöùng beänh thoâng thöôøng theå nheï gaëp ôû NNH nhö ho, soát, tieâu chaûy...ñaõ ñöôïc caùc thaønh vieân TTÑ hoã trôï ñieàu trò taïi nhaø. Caùc hoaït ñoäng CSTN cho nhöõng NNH cuûa TTÑ ñaõ goùp phaàn giuùp hoï giaûm ñôõ chi tieâu cho vieäc chaêm soùc söùc khoeû, naâng ñôõ tinh thaàn vaø giaûm bôùt khoù khaên veà kinh teá cho nhöõng ngöôøi chòu aûnh höôûng bôûi HIV/AIDS giuùp cho nhöõng NNH coù cô hoäi tieáp caän caùc dòch vuï y teá ñöôïc deã daøng.
Giaûm kyø thò vaø phaân bieät ñoái xöû ñem laïi nhieàu lôïi ích cho baûn thaân NNH, gia ñình vaø xaõ hoäi vì theá moät trong caùc muïc tieâu cuûa TTÑ laø giaûm kyø thò vaø phaân bieät ñoái xöû vôùi NNH, phaù boû raøo caûn taâm lyù giuùp cho NNH töï tin, soáng tích cöïc vaø phaùt huy toát vai troø cuûa mình trong giai ñoaïn phoøng choáng HIV/AIDS hieän nay.
Ñaïo Phaät laáy con ngöôøi laøm troïng taâm, laøm ñoái töôïng ñeå theå hieän loøng töø bi vaø nhaäp theá chính vì vaäy vieäc caùc nhaø sö ñeán nhaø thaêm hoûi nhöõng NNH cuõng laø mang moät thoâng ñieäp toát laønh ñeán cho NNH vaø gia ñình. Muïc ñích vaø toân chæ cuûa ñaïo Phaät laø
"hoaèng döông Phaät phaùp" ñöôïc hieåu laø tuyeân truyeàn giaùo phaùp cuûa Phaät ñi khaép moïi nôi moät caùch roäng raõi, goùp phaàn ñem laïi hoaø bình an laïc cho nhaân loaïi [16]. Vì vaäy vieäc tuyeân truyeàn giaùo lyù ñaïo Phaät raát ñöôïc coi troïng vaø ñöôïc thöïc hieän thöôøng xuyeân trong chuøa.
Ñaïo Phaät laáy con ngöôøi laø troïng taâm phuïc vuï lôïi ích, an sinh xaõ hoäi trong kinh ñieån Ñöùc Phaät coù caâu
"Phuïng söï chuùng sinh töùc laø cuùng döôøng chö Phaät"
ñaây laø nguyeân taéc caên baûn cuûa ñaïo Phaät, ñöôïc hieåu laø vieäc boá thí cho nhöõng ngöôøi ngheøo khoå laø vaät phaåm cuùng Phaät toát nhaát[16], vì theá cho neân caùc nhaø sö TTÑ ñaõ thöïc hieän moät caùch töï nguyeän vaø tích cöïc raát nhieàu vieäc töø thieän trong cuoäc soáng haøng ngaøy vaø ñaëc bieät trong chaêm soùc vaø hoã trôï cho nhöõng NNH nhö phaùt thuoác YHCT mieãn phí, ñeán nhaø thaêm hoûi ñoäng vieân tinh thaàn, hoã trôï taâm linh cho nhöõng NNH vaø gia ñình.
Caùc hoaït ñoäng cuûa TTÑ trong chaêm soùc vaø hoã trôï cho NNH taïi coäng ñoàng ñaõ hoaøn toaøn phuø hôïp vôùi lôïi ích cuûa NNH, phuø hôïp vôùi giaùo lyù ñaïo Phaät truyeàn thoáng vaên hoùa cuûa ngöôøi Vieät Nam vaø ñaëc bieät phuø hôïp vôùi caùc chính saùch phoøng choáng HIV/AIDS trong giai ñoaïn hieän nay.
Söùc khoûe theå chaát vaø tinh thaàn laø nhöõng haønh trang caàn thieát cho moät con ngöôøi ñaëc bieät hôn khi hoï nhieãm HIV/AIDS, seõ khoù khaên hôn raát nhieàu khi
söùc khoûe tinh thaàn vaø theå chaát yeáu vì vaäy ñaây khoâng chæ khoù khaên rieâng cuûa TTÑ maø seõ laø khoù khaên chung vôùi caùc hoaït ñoäng coù söï tham gia cuûa nhöõng NNH.
Hoaït ñoäng cuûa TTÑ coù hieäu quaû toát vì vaäy caàn duy trì caùc hoaït ñoäng döï phoøng vaø chaêm soùc cho NNH trong coäng ñoàng vaø tieáp tuïc naâng cao kieán thöùc veà y teá cho caùc nhaø sö vaø ÑÑV TTÑ, ñoàng thôøi phaùt huy vieäc söû duïng thuoác YHCT trong hoã trôï ñieàu trò HIV/AIDS. Ban quaûn lyù TTÑ caàn löu yù vieäc thöïc hieän theo keá hoaïch döï kieán ban ñaàu ñeå chuû ñoäng veà vaán ñeà kinh phí hoaït ñoäng.
- Ñeå duy trì vaø phaùt trieån moâ hình Tueä Tónh Ñöôøng, Thaønh hoäi Phaät giaùo neân xem xeùt vaø ñöa moät soá chöông trình hoïc veà Y teá ñaëc bieät YHCT vaøo noäi dung hoïc trong thôøi gian 4 naêm taïi tröôøng Phaät hoïc cô baûn, chuaån bò toát nguoàn löïc cho giai ñoaïn sau.
- Hoaït ñoäng moâ hình TTÑ raát phuø hôïp vôùi hoaøn caûnh phoøng choáng HIV/AIDS trong giai ñoaïn hieän nay vì vaäy caùc caáp, caùc ngaønh tieáp tuïc uûng hoä vaø ñoäng vieân TTÑ tieáp tuïc tham gia chaêm soùc vaø hoã trôï cho NNH vaø phoái hôïp vôùi caùc ñoaøn theå toå chöùc trong coäng ñoàng xaây döïng quyõ phoøng choáng HIV/AIDS cuûa Haø Noäi.
- Baûn thaân nhöõng NNH vaø gia ñình ñaõ ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc vieäc chaêm soùc vaø hoã trôï cho NNH vì vaäy khoâng töï kyø kyø thò, maëc caûm vì HIV/AIDS neân maïnh daïn tham gia caùc coâng taùc phoøng choáng HIV/AIDS ñoàng thôøi coù yù thöùc phoøng traùnh laây nhieãm HIV/AIDS cho ngöôøi thaân vaø coäng ñoàng.
Taøi lieäu tham khaûo
1. Boä Y teá (2006), “Luaät phoøng, choáng nhieãm virust gaây ra hoäi chöùng suy giaûm mieãn dòch maéc phaûi ôû ngöôøi (HIV/AIDS), Haø Noäi.
2. Boä Y teá (2007), Chöông trình haønh ñoäng quoác gia veà chaêm soùc, hoã trôï vaø ñieàu trò cho ngöôøi nhieãm HIV ñeán naêm 2010, Haø Noäi.
3. Boä Y teá (2004), Chieán löôïc quoác gia phoøng, choáng HIV/AIDS ôû Vieät Nam ñeán naêm 2010 vaø taàm nhìn 2020, Haø Noäi.
4. Cuïc phoøng, choáng HIV/AIDS-Boä Y teá Haø Noäi (2007), Phoøng Giaùm saùt HIV/AIDS/STI, Soá lieäu baùo caùo tình hình
HIV/AIDS 3/2008, Haø Noäi.
5. Döï aùn VIE 011 (2006), Ngöôøi cao tuoåi vaø HIV/AIDS ôû Vieät Nam, Haø Noäi.
6. Nguyeãn Hoàng Döông, Nguyeãn Quoác Tuaán (2008), Phaät giaùo vôùi vaên hoaù - xaõ hoäi Vieät Nam thôøi kyø coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù, Nhaø xuaát baûn khoa hoïc xaõ hoäi, Haø Noäi.
7. Khuaát Thu Hoàng, Nguyeãn Thò Vaân Anh, Jessica Ogden (2004), “Tìm hieåu söï kyø thò vaø phaân bieät ñoái xöû tôùi HIV vaø AIDS ôû Vieät Nam”, Nhaø xuaát baûn thoáng keâ, Haø Noäi.
8. Trung taâm phoøng, choáng HIV/AIDS-Sôû Y teá Haø Noäi (2007), Baûn tin Phoøng choáng HIV/AIDS, soá 1, 1/2008.
