Kinli I valhrl
Phan tich hieu qua ky thuat
cua cac doanh nghiep xay di/ng tai Viet Nam
• • LE THI HONG T A M *
Tom tat
Nghien cdu ndy phdn tich hieu qud ky thudt cua cdc doanh nghiep xdy dUng tgi Viet Nam thong qua viec sd dung mo hinh hdm sdn xudt Men ngdu nhien (stochastic production function frontier). Nghien cdu sd dung dit lieu dieu tra 65.643 doanh nghiep cua Tdng cue Thdng ke
trong cdc ndm td 2012 den 2017 da chi ra sU thay ddi ve hieu qud ky thudt cua cdc doanh nghiep xdy dUng tgi Viet Nam trong giai dogn ndy. Ngodi ra, nghien cdu cdn phdn tich hieu qud ky
thudt cua doanh nghiep xdy dung theo nhdm ngdnh, theo quy md vd theo hinh thdc sd hffu.
Tuf khoa: hieu qud ky thudt, doanh nghiep xdy dung, md hinh hdm sdn xudt bien ngdu nhien Summary
This study analyzes the technical efficiency of construction firms in Vietnam by employing stochastic production function frontier. Using data of 65,643 enterprises surveyed by GSO for the period from 2012 to 2017, it points out the change in technical efficiency of construction firms in Vietnam during this period. Also, the research analyzes the technical efficiency of
construction firms in terms of sector, scale and ownership form.
Keywords: technical efficiency, construction enterprise, stochastic production function frontier
^
G\6\ THIEU
Tff nam 2008, hoat ddng san xua't, kinh doanh cua doanh nghiep Viet Nam ndi ehung va eac doanh nghiep xay dffng ndi rieng bi anh hffdng nang ne bdi cuoc khung hoang tai chinh toan cau. Nhu cau xay difng giam sut, han che tin dung va canh tranh gia tang do cac doanh nghiep tranh thu cac cd hdi td'i thieu de tdn tai. Do vay, sff dung hieu qua cac ye'u td' dau vao de nang cao hieu qua san xua't, kinh doanh cua cac doanh nghiep, dac biet la cac doanh nghiep nganh xay dffng, la phffdng thffe quan trong de nang eao nang Iffc canh tranh va tff dd dffng vffng trong mdi trffdng kinh doanh day bie'n ddng.
Bai vie't nay nham mue tieu phan tich hieu qua ky thuat cua cae doanh nghiep xay dffng tai Viet Nam. Ket qua nghien effu se la ed sd khoa hoe de cac doanh nghiep xay dffng de ra nhffng ehinh sach nang eao hieu qua hoat ddng cua minh.
CO s d LY THUYET VA PHUONG PHAP NGHIEN CLfU
Co sdly thuyet
Viec nghien cffu hieu qua dffa tren phan tieh ham san xua't bien ngau nhien da dffdc thffc hien rat nhieu dd'i vdi cae doanh nghiep tren the gidi va trong nffdc tff khi md hinh nay dffdc gidi thieu bdi Meeusen & Van Den Broeek( 1977).
Trong cac nghien effu nay, hai dang ham san xua't thdng dung dffdc sff dung gom Cobb-Douglas (Chau Thi Kim Ha va Pham Le Thdng, 2014; Vu, 2003; Pham va cdng sff, 2010) va translog (Chu va Kalirajan, 2011;
Tran va cdng sff, 2008) vdi cac bie'n dau ra dffdc do Iffdng bang gia tri san Iffdng hay gia tri gia tang cua doanh nghiep, trong khi cac bie'n dau vao thffdng dffdc sff dung la vd'n, lao ddng va ddi khi la ehi phi trung gian (Vu, 2003; Tran va cdng sff, 2008).
Cae nghien cffu da dffa tren nguon so lieu da dang, trong dd bd so' lieu dieu tra doanh nghiep do Tong cue Thd'ng ke thffc hien dffdc sff dung phd bie'n nha't (Pham va edng sff, 2010; Chu va Kalirajan, 2011). Mot sd' nghien cffu sff dung cae bo so lieu dac thia, nhff:
so' lieu dieu tra eua cac doanh nghiep nha nffdc (Vu, 2003), dieu tra eua Bd Lao ddng, Thffdng binh va Xa
*ThS., Tri/dng Dai hoc 8 1 / p h a m Ky thuat Nam Djnh I Email: lethihongtam0106@gmail.com Ngdy nhan bdi: 11/09/2018; Ngdy phdn bien: 18/10/2018; Ngdy duyet ddng: 22/10/2018
Economy and Forecast Review
27
BANG 1: HIEa QUA KY T H G A T P H A N THEO QGY MO DOANH NGHIEP
Quy md doanh nghi&p - Doanh nghiep sieu nho - Doanh nghiep nho - Doanh nghiep vufa - Doanh nghiep ldn Chung
Nam 2012
0,2429 0,4162 0,4800 0,4833 0,3351
2013 0,5873 0,5963 0,6138 0,6150 0,59211
2014 0,5557 0,5874 0,5895 0,5992 0,5698
2015 0,4764 0,5330 0,5570 0,5661 0,5002
2016 0,4289 0,5667 0,5440 0,5501 0,4831
2017 0,2612 0,4141 0,4151 0,4151 0,3215 Nguon: Tinh toan tu dieu tra doanh nghiep c a c nam ciia Tong cue Thong ke
hdi (Tran va cong sff, 2008), dieu tra doanh nghiep cua Ngan hang The'gidi (Kinda, 2012)...
Trong dd, nghien cffu eua Chu va Kalirajan (2011) sff dung sd lieu dieu tra doanh nghiep cua Tong cue Thd'ng ke tff nam 2000 de'n 2003 eho tha'y, mffe hieu qua ky thuat trung binh cua cac doanh nghiep che'bie'n xua't khau tffdng dd'i thap (60,5%), song hieu qua ed xu hffdng tang tff 55% trong nam 2000 len 63,8% trong nam 2003.
Cdn Pham va cdng sff (2010) sff dung bd sd' lieu nam 2003 cho thay, cac doanh nghiep che bie'n dat mffe hieu qua ky thuat trung binh la 62%.
Dffa tren sd lieu dieu tra cua Bd Lao ddng, Thffdng binh va Xa hdi, Tran va edng sff (2008) ffdc tinh mffe hieu qua cua doanh nghiep nhd va vffa ngoai nha nffdc tang tff 71,9% nam 1996 len 90,85 nam 2001. Cac doanh nghiep nha nffdc cung dat mffe hieu qua xap xi 79% trong nam 1997-1998 (Vu, 2003).
Nhin chung, cac nghien cffu eho tha'y sff chenh hieu qua giffa cac doanh nghiep tffdng dd'i cao va do vay kha nang nang eao hieu qua cua cae doanh nghiep cdn ldn (Chu va Kalirajan, 2011; Pham va cdng sff, 2010).
Cac nghien cffu edn di sau phan tieh cac ye'u td' anh hffdng de'n hieu qua ky thuat eua doanh nghiep dffdc ffdc Iffdng tff ham san xua't bien ngiu nhien. Dae die'm cua doanh nghiep, nhff: tudi, hinh thffe sd hffu, loai hinh doanh nghiep, ITnh vffc hoat ddng, vi tri dia ly... la eac ye'u td dffdc xem xet phd bie'n. Ben canh dd, cae tac gia edn phan bd nhffng nhdm ye'u td' phan anh eac khia canh hoat ddng khae nhau, nhff: cae dieu kien thffdng mai qud'c te, sff da dang hoa thi trffdng (Kinda, 2012;
Pham va cdng sff, 2010), ty le lao ddng ed chuyen mdn tren vd'n lao ddng (Chu va Kalirajan, 2011), sff hd trd cua chinh phu (Tran va cdng sff, 2008)...
iJdc lUdng mo hinh thUc nghiem
Qua thani khao cac nghien cffu di trffdc, tae gia sff dung eac bie'n sd' sau:
Dau ra: Chi tieu chinh dffdc sff dung la doanh thu nhff la ke't qua dau ra eua doanh nghiep, phan anh ke't qua hoat ddng san xua't, kinh doanh cua doanh nghiep, mffe dd tang trffdng eua nganh va cua nen kinh te.
Dau vao: (1) Sdlao ddng binh quan (L): La so'lao ddng trung binh trong nam, dffdc tinh bang trung binh cdng so lao ddng dau nam va so lao ddng cud'i nam trong doanh nghiep; (2) Ngudn vdn (K): dffdc tinh toan bang binh quan giffa tdng tai san tai thdi diem dau nam
va cud'i nam. Tai san bao gdm cac khoan phai thu, hang tdn kho, tai san ed' dinh (Tai san cd' dinh hffu hinh, thue tai chinh, ed' dinh vd hinh, ehi phi xay dffng cd ban dd dang). Bie'n nay the hien mffe do mci rdng hay thu hep san xuat, kinh doanh thi anh hffdng nhff the nao tdi nhu eau lao ddng trong doanh nghiep.
Md hinh ffdc Iffdng hieu qua ky thuat cua doanh nghiep cd dang sau:
Ln(Y.) = a^ + a^.Ln(K.J + a^.Ln(L) +v, M,(l)
Trong dd:
Y., K. va L. lan Iffdt la gia tri gia tang, vd'n va lao ddng eua doanh nghiep i;
v.^ la sai sd' dae trffng eua doanh nghiep;
u. = u..e'""''''' la thanh phan sai sd'hieu thi tinh phi hieu qua ky thuat. Khi do, hieu qua ky thuat cua doanh nghiep i dffdc tinh bang: TE.=exp{-uJ.
PhUOngphdp nghien citu
Dff lieu sff dung ehinh trong md hinh dffdc thu thap tff dieu tra doanh nghiep hang nam eua Tong cue Thdng ke t&
nam 2012 de'n 2017. Theo dd, ed 65.643 doanh nghiep xay dffng dffdc dffa vao nghien cffu thdng qua sff dung ham san xua't bien ngau nhien.
KET QUA NGHIEN CLfU
Hieu qud ky thuat theo quy mo Theo Bang 1, trong hai nam 2012- 2013, cae doanh nghiep cd hieu qua ky thuat tang. Dac biet, ed sff tang dot bie'n cua eac doanh nghiep sieu nho tilf 24,29% nam 2012 len 58,73% nam 2013.
Tuy nhien, tff nam 2014 de'n nam 2017, hieu qua ky thuat lai ed xu hffdng giam cl ta't ea cac doanh nghiep.
Nhin chung, trong giai doan 2012- 2017, eac doanh nghiep ldn ed hieu qua ky thuat cao hdn cae doanh nghiep sieu nhd, cac doanh nghiep nhd va vffa d hau he't cae nam, song mffe hieu qua nay con thap, chffa dat 61% so vdi tiem nang.
Dieu nay eho tha'y, viee sff dung ngu6n lao ddng va vd'n trong hoat ddng san xuat, kinh doanh cua eac doanh nghiep xay dffng chffa thffe sff hieu qua va cd xu hffdng giam trong nhffng nam gan day.
Hieu qud ky thuat phdn theo ngdnh vd quy mo doanh nghiep
Ke't qua Bang 2 eho thay, nhin chung cac doanh nghiep xay dffng d Viet Nam van hoat ddng d mffe tha'p, binh quan khoang 50%. Dieu nay cho thay, van
28
Kinh te va Dif hKiiiht«
edn lang phi trong viee sff dung ngudn Iffc, hay ndi each khac la sff dung ngudn Iffc chffa thffe sff hieu qua. Trong ca giai doan 2012-2017, hieu qua ky thuat chi tang trong 2 nam 2012 va 2013, cdn xu hffdng chung cua cac nhdm nganh trong nganh xay dffng tai Viet Nam la giam hieu qua ky thuat.
Cac doanh nghiep ldn dat hieu qua eao hdn so vdi cac doanh nghiep edn lai.
So sanh hieu qua ky thuat giffa cac doanh nghiep ldn vdi eac doanh nghiep vffa va doanh nghiep nhd khdng ed sff khac biet nhieu. Sff khae biet rd ret nha't la giffa doanh nghiep ldn va doanh nghiep sieu nhd (nam 2017, cac doanh nghiep ldn dat 41,51% hieu qua ky thuat so vdi mffe tiem nang, trong Idii cac doanh nghiep nhd ehi dat 26,12% so vdi mffe tiem nang).
Nguyen nhan la do, cac doanh nghiep ldn cd ed hdi tie'p can vdi nhieu gdi thau ldn, ed kha nang khai thac td'i da may mdc thiet bi hien cd phue vu cho qua trinh thi cdng de nang cao hieu qua hoat ddng hdn la cac doanh nghiep sieu nhd.
Xet theo tffng nhdm nganh, cac doanh nghiep thudc nhdm nganh xay dffng cac cdng trinh dan dung ed ehi sd hieu qua cao hdn mffe chung trong giai doan 2012- 2017. O loai hinh quy md vffa va ldn, cac doanh nghiep thudc linh vffc hoat ddng xay dffng chuyen dung cd hieu qua hdn eac doanh nghiep hoat ddng trong ITnh vffc xay difng nha cac loai va xay dffng cae edng trinh dan dung. Trong khi dd, vdi quy md doanh nghiep sieu nhd va nhd, thi ITnh vffc xay dffng cac cdng trinh dan dung ed hieu qua eao nha't.
Hieu qud ky thuat phdn theo hinh thlic sd hUu
Cac ke't qua ffdc Iffdng d Bang 3 eho tha'y rang, hieu qua ky thuat cd sff khae biet theo hinh thffc sd hffu va quy md doanh nghiep. Cae doanh nghiep ldn dat 53,91% mffe hieu qua, trong khi doanh nghiep vffa la 53,43%, doanh nghiep nhd la 51,67%, cdn doanh nghiep sieu nhd chi dat 42,20% mffe hieu qua. Nguyen nhan la do cae doanh nghiep ldn ed quy md va tiem Iffc tai chinh manh me, phu hdp vdi dieu kien hien tai cua thi trffdng va san pham dffdc san xua't ra da dan dap ffng dung nhu eau thi trffdng.
Tuy nhien, cung can nhan manh rang, trinh do san xua't ciia eac doanh nghiep Viet Nam ndi chung cdn han che (dac biet la khu vffc doanh nghiep nhd va sieu nhd), cd sd vat chat edn ngheo
BANG 2: HIEU QOA KY THUAT THEO NHOM NGANH VA THEO QUY MO Quy
md
Doanh nghifp sifeu nho
Doanh nghiep nho
Doanh nghi§p vufa
Doanh nghi§p loTn
Nhom nganh
Xay du'ng nha cac loai Xay dtfng cac cong trinh dan dung
Hoat dong xay dtfng chuyen dung
Hieu qua ky thuat cua doanh nghiep sieu nho Xay dtfng nha cac loai Xay dtfng cac cong trinh dan dung
Hoat dong xay dtfng chuyen dung
Hieu qua ky thuat cua doaniii nghiep nho Xay dtfng nha cac loai Xay dtfng cac cong trinh dan dung
Hoat dong xay dtfng chuyen dung
Hi@u qua ky thuSt cua doanh nghiep vufa Xay dtfng nha cac loai Xay dtfng cac cong trinh dan dung
Hoat dong xay dtfng chuyen dung
Hieu qua ky thuat cua doanh nghiep \6n
Nam 2012
0,2245 0,2785 0,2446 0,2429 0,3869 0,4517 0,4234 0,4162 0,4740 0,4811 0,4957 0,4798 0,4644 0,4989 0,4936 0,4833
2013 0,5866 0,5752 0,6008 0,5873 0,5812 0,6047 0,6204 0,5963 0,6023 0,6218 0,6260 0,6138 0,6016 0,6272 0,6114 0,6150
2014 0,5529 0,5558 0,5621 0,5557 0,5681 0,6007 0,6121 0,5874 0,5716 0,6029 0,6051 0,5895 0,5772 0,6121 0,6342 0,5992
2015 0,48040 0,48940 0,4534 0,4764 0,5205 0,5563 0,51696 0,5330 0,5253 0,5683 0,6013 0,5570 0,5566 0,5708 0,5806 0,5661
2016 0,4069 0,4543 0,4534 0,4289 0,5539 0,5718 0,5858 0,5667 0,5206 0,5565 0,5596 0,5440 0,5261 0,5678 0,5608 0,5501
2017 0,2351 0,2898 0,2847 0,2612 0,3955 0,4240 0,4331 0,4141 0,3982 0,4253 0,4304 0,4151 0,3979 0,4259 0,4387 0,4151
BANG 3: HIEU QUA KY T H U A T THEO HINH THCfC SCi HUfU v A QUY MO
Hinh thufc sof hufu
Sd hiJu nha ntfdc Sd hi^u ngoai nha ntfdc Sd htfu ntfdc ngoai Chung
Quy md doanh nghiep Doanh nghif p
sign nho 0,3534 0,4243 0,2433 0,4220
Doanh nghiep nho
0,5306 0,5172 0,4564 0,5167
Doanh nghigp vufa
0,5812 0,5326 0,4599 0,5343
Doanh nghigp \dn
0,5821 0,5319 0,5066 0,5391 Nguon: Tinh toan ttf diSu tra doanh nghiep c a c n a m cua 1 ong cue Thdng ke
nan, chffa tao dffng dffdc thffdng hieu tren thi trffdng, kha nang tie'p can vd'n tin dung va thu hut vd'n dau tff cdn han che. Do dd, hieu qua ky thuat nhin ehung ed ban tha'p (< 54%).
KET LUAN
Ke't qua sff dung ffdc Iffdng ham san xua't bien ngau nhien de tinh toan hieu qua ky thuat eua eac doanh nghiep thudc nganh xay dffng eho tha'y, hieu qua ky thuat eua eac doanh nghiep xay dffng dang
Economy and Forecast Review
29
ngay cang suy giam trong nhffng nam gin day, dieu hdi ban than eac doanh nghiep xay dUhg nly phan anh ring cac doanh nghiep xay dffng chffa can chff dong doi mdi cong nghe, tiep can
"^n dung td't nguIn Iffc hien cd de' phat trie'n. Mat thi trffdng, cung nhff danh gia lai hieu qua k h a e c i c doanh nghiep quy md ldn dffdng nhff dat ho,t ddng de t^m ra giai phap nang cao hieu qua ky thuat cao hdn so vdi cac doanh nghiep hieu qua hoa^t dpng cua nunh^
' " TO kTqua^nay'! bai vie't gdi md mdt sd giai phap trong sdn xua't va thi edng cae san phim nh^m nang eao hieu qua ky thuat cho cac doanh nghiep xay di^ng thong qua cac hinh thffc. Lien xay dffng frong thdi gian tdi, nhff sau: ket eac doanh nghiep xay dffng vdi
\ i p L Nhd nudc , nhau dac biet gj^a doanh nghi.p nho va Cln cd gidi phap chinh sach dd'i vdi viee cdi tien doanh nghiep ldn de phat huy the rn^nh quan ly, diu tff vao cdng nghe mdi va nang cao trinh do cung nhff ldi the cua tffng doanh nghiep;
cffa ngffdi lao ddng trong cac doanh nghiep nhd va vffa, Hinh thanh nen cae hen danh tham gia vi day la khu vffc tao ra nhilu doanh thu va ldi nhuan dau thau, thi cong cae dff an ldn; Lien nha't eua toan nganh xay dffng. _ ket cac doanh nghiep xay dyfng vdi cac
Ben canh dd, Nha nffdc cln tie'p tuc ed nhffng hd trd doanh nghiep san xuat nguyen vat li?u cho doanh nghiep xay dffng, dae biet la doanh nghiep xay dffng; Lien ket^ eac doanh nghiep ed quy md nhd va vffa va viec diu tff phai ddng bo giffa xay dffng vdi ehu dau tff cae dff an bat cac vung nham phat huy hieu qua vd'n dau tff. ddng san...
Ngoai ra, chu trong phat trie'n thi trffdng vd'n, da Cudi cung, cae doanh nghiep xay dang kenh huy dong cho doanh nghiep xay dffng. Hien dffng can quan tam tdi viee quan ly va nay cae doanh nghiep xay dffng chu ye'u dffdc tai trd sff dung may mdc, thiet bi hieu qua gop vdn thdng qua hinh thffe vay ngan hang thffdng mai. phan vao viec nang cao hieu qua ley Cac kenh din vdn khac, nhff: thi trffdng chffng khoan, thuat. Mdt sd giai phap cac doanh nghiep cdng ty tai ehinh, edng ty cho thue tai ehinh... cdn xay dffng cd the sff dung, nhff: da dang nhieu han che. Vi vay, Chinh phu cln quan tam phat hoa nguon diu tff may mdc thiet hi; tan trien eac kenh din vd'n nay de nang eao kha nang tie'p dung tdi da edng suat may mdc, thiet can ngudn Iffc cua doanh nghiep xay dffng. bi hien ed; theo ddi tinh trang, mffe do ' Ve phia doanh nghiep xdy dUng hao mdn eua may mdc thiet bi, cung nhi/
Trong bd'i canh hdi nhap kinh te qudc te, sff canh tranh nang cao nang Iffc cua can bd van hanh tren thi trffdng ngay cang trd nen gay gat va khdc liet, ddi may mdc, trang thie't bi...a
TAI LIEU JHAJVLKHAQ
1. Tdng cue Thd'ng ke (2013-2018). Nien gidm Thdng ke cdc ndm 2012-2017
2. Td'ng cue Thd'ng ke (2013-2018). Ket qud dieu tra doanh nghiep cdc ndm 2012-2017
3. Chau Thi Kim Ha va Pham Le Thdng (2014). Hieu qua ky thuat cffa cae ngan hang thffdng mai Viet Nam, Tgp chi Cdng nghe Ngdn hdng, 69, pp. 20
4. Binam Joachim Nyemeek, Kalilou Sylla, Ibrahim Diarra & Gwendoline Nyambi (2003).
Factors affecting technical efficiency among coffee farmers in Cote d'lvoire: Evidence from the centre west region, African Development Review, 15(1), pp. 66-76
5. Chu Son Ngoc & Kahappa Kalirajan (2011). Impact of Trade Liberalisation on Technical Efficiency of Vietnamese Manufacturing Firms, Science, Technology and Society, 16(3), pp. 265-284 6. Kinda Tidiane (2012). Foreign ownership, sales to multinationals and firm efficiency: the ease of Brazil, Morocco, Pakistan, South Africa and Vietnam, Applied Economics Letters, 19(6), pp. 551-555
7. Meeusen Wim & Julien van Den Broeck (1977). Efficiency estimation from Cobb-Douglas production functions with composed error. International Economic Review, pp. 435-444
8. Pham Hung T, Thanh L Dao & Barry Reilly (2010). Technical efficiency in the Vietnamese manufacturing sector. The Journal ofthe Development Studies Association, 22(4), pp. 503-520
9. Radam Alias, Mimi Liana Abu & Amin Mahir Abdullah (2008). Technical efficiency of small and medium enterprise in Malaysia: A stochastic frontier production model. International Journal of economics and Management, 2(2), pp. 395-408
10. Tran Thi Bich, R Quentin Grafton & Tom Kompas (2008). Firm efficiency in a transitional economy: Evidence from Vietnam, Asian economic journal, 22(1), pp.47-66
11. Vu Quoc Ngu (2003). Technical efficiency of industrial state-owned enterprises in Vietnam.
Asian economic journal, 17(1), pp. 87-101
3 0 Kinh teva Dli bai
