êi sèng l T− liÖu khoa häc Ngµy 20/8 võa qua, t¹i Hµ Néi

(1)

§êi sèng – T− liÖu khoa häc

Héi th¶o khoa häc quèc tÕ "Quan hÖ ViÖt Nam- Hµn Quèc trong lÞch sö"

Ngµy 20/8 võa qua, t¹i Hµ Néi, ®−îc sù tµi trî cña §¹i sø qu¸n Hµn Quèc t¹i ViÖt Nam vµ Quü lÞch sö §«ng B¾c ¸, Héi khoa häc lÞch sö ViÖt Nam ®· phèi hîp víi Häc héi lÞch sö Hµn Quèc tæ chøc cuéc héi th¶o khoa häc quèc tÕ víi chñ ®Ò Quan hÖ ViÖt Nam-Hµn Quèc trong lÞch sö. Tham dù Héi th¶o, ngoµi ®¹i diÖn l·nh ®¹o c¸c c¬ quan h÷u quan cßn cã nhiÒu nhµ nghiªn cøu sö häc hµng ®Çu cña c¶ hai n−íc.

§©y lµ cuéc héi th¶o khoa häc ®Çu tiªn vÒ lÞch sö gi÷a hai n−íc. Th«ng qua Héi th¶o c¸c nhµ khoa häc nh×n nhËn,

®¸nh gi¸ vÒ toµn bé mèi quan hÖ gi÷a hai d©n téc, hai quèc gia trong lÞch sö,

®Æc biÖt lµ 15 n¨m gÇn ®©y (kÓ tõ khi hai n−íc chÝnh thøc thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao, 22/12/1992-22/12/2007). C¸c ®¹i biÓu cho r»ng trong 15 n¨m qua mèi quan hÖ gi÷a ViÖt Nam vµ Hµn Quèc thu

®−îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ trªn nhiÒu lÜnh vùc, næi bËt nhÊt lµ trong quan hÖ kinh tÕ; vµ ®Æc biÖt, giao l−u vÒ v¨n ho¸, con ng−êi còng ®−îc xóc tiÕn mét c¸ch nhanh chãng, s«i næi.

Mét lo¹t bµi tham luËn ®−îc tr×nh bµy t¹i Héi th¶o, nh− Cuéc ®êi vµ sù nghiÖp cña Hoµng tö Lý Long T−êng, hËu duÖ v−¬ng triÒu Lý, ViÖt Nam; NhËn thøc vÒ ViÖt Nam cña c¸c trÝ thøc Chosun thÕ kû XVII-XVIII; NhËn thøc vÒ Hµn Quèc cña c¸c nhµ d©n téc chñ nghÜa ViÖt Nam ®Çu thÕ kû XX; Sù phæ cËp vµ

¶nh h−ëng cña "ViÖt Nam vong quèc sö";

Hä Lý Tinh ThiÖn - mét dßng hä gèc ViÖt ë Hµn Quèc tõ thÕ kû XII; Mét sè cuéc tiÕp xóc gi÷a sø thÇn ViÖt Nam vµ sø

thÇn Hµn Quèc trong thêi trung ®¹i...;

T×nh h÷u nghÞ chiÕn ®Êu chèng ®Õ quèc x©m l−îc cña c¸c chÝ sÜ hai n−íc ViÖt- Hµn ®Çu thÕ kû XX...; Quan hÖ kinh tÕ ViÖt Nam- Hµn Quèc 15 n¨m hîp t¸c vµ ph¸t triÓn, cho thÊy ngay tõ thêi trung

®¹i, ViÖt Nam vµ Hµn Quèc ®· cã sù trao

®æi th«ng tin th«ng qua viÖc trÝ thøc hai n−íc nghiªn cøu th− tÞch cæ cña nhau vµ sø thÇn hai n−íc gÆp gì t¹i Trung Quèc.

§Æc biÖt, tõ thÕ kû XIII, khi Hoµng tö Lý Long T−êng tíi Hµn Quèc, quan hÖ gi÷a ViÖt Nam vµ Hµn Quèc cã thªm sù g¾n kÕt míi. Bªn c¹nh ®ã néi dung c¸c tham luËn còng ph¶n ¸nh mèi quan hÖ mËt thiÕt tõ rÊt l©u ®êi, sù giao l−u v¨n ho¸

gi÷a c¸c trÝ thøc hai n−íc; kh¼ng ®Þnh r»ng di s¶n lÞch sö cïng víi nÐt t−¬ng

®ång vÒ v¨n ho¸, kinh nghiÖm chung vÒ

®Êu tranh chèng thùc d©n thêi cËn ®¹i lµ tµi s¶n quan träng gãp phÇn thóc ®Èy quan hÖ h÷u nghÞ gi÷a hai d©n téc vµ hai n−íc- ViÖt Nam, Hµn Quèc; Chøng minh r»ng t×nh h÷u nghÞ gi÷a hai d©n téc ViÖt- Hµn ngµy cµng ®−îc cñng cè vµ ph¸t triÓn.

Qua c¸c ý kiÕn tham luËn t¹i héi th¶o cßn cho thÊy viÖc t×m hiÓu vÒ mét Hµn Quèc trong §«ng B¾c ¸, mét Hµn Quèc trong ¶nh h−ëng cña nÒn v¨n ho¸ ch÷

H¸n th× kh«ng chØ nªn nh×n Hµn Quèc ë quan hÖ víi Trung Quèc vµ NhËt B¶n, mµ cÇn ph¶i xem xÐt ë c¶ quan hÖ víi ViÖt Nam.

Cuéc héi th¶o khoa häc quèc tÕ “Quan hÖ ViÖt Nam-Hµn Quèc trong lÞch sö”

®−îc coi lµ mét cuéc héi nghÞ khoa häc phï hîp víi ý niÖm thµnh lËp quÜ hç trî ph¸t triÓn lÞch sö §«ng ¸. Nã ®· ®¸nh dÊu b−íc ph¸t triÓn míi trªn con ®−êng

(2)

§êi sèng – T− liÖu…

59

giao l−u häc thuËt, lµ nÒn mãng cho c«ng

cuéc t×m kiÕm c¸c ph−¬ng ¸n t¨ng c−êng hiÓu biÕt lÉn nhau vµ n©ng cao quan hÖ hîp t¸c gióp ®ì gi÷a hai n−íc trong t−¬ng lai.

Ph−¬ng Th¶o

Héi th¶o khoa häc "TrÇn §øc Th¶o: con ng−êi vµ di s¶n"

Nh©n dÞp kû niÖm 90 n¨m ngµy sinh GS. TrÇn §øc Th¶o, mét trong sè Ýt c¸c triÕt gia ViÖt Nam ®−îc thÕ giíi ghi nhËn^(∗), ngµy 26/9/2007 võa qua, t¹i Hµ Néi, Khoa TriÕt häc vµ Khoa LÞch sö thuéc tr−êng §¹i häc Khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n (§HKHXH&NV), §¹i häc Quèc gia Hµ Néi ®· tæ chøc héi th¶o khoa häc “TrÇn §øc Th¶o: con ng−êi vµ di s¶n”.

Héi th¶o nh− tªn gäi gåm hai chñ ®Ò c¬ b¶n còng ®ång thêi lµ néi dung trao

®æi cña nh÷ng ng−êi nghiªn cøu triÕt häc, sö häc, KHXH&NV ViÖt Nam, §µi Loan. Héi th¶o ®· tËp hîp ®−îc h¬n 30 b¸o ço cña çc t¸c gi¶ thuéc çc thÕ hÖ vµ víi çc chuyªn ngµnh kh¸c nhau, ®Ò cËp ®Õn cuéc ®êi lao ®éng s¸ng t¹o cña nhµ trÝ thøc lín TrÇn §øc Th¶o, ph©n tÝch çc khÝa c¹nh kh¸c nhau trong cuéc

®êi vµ trong nh÷ng suy t− triÕt häc cña

«ng.

Më ®Çu héi th¶o lµ bµi diÔn v¨n chµo mõng c¸c nhµ khoa häc trong vµ ngoµi n−íc vÒ dù Héi th¶o cña PGS., TS. L©m B¸ Nam, Phã hiÖu tr−ëng tr−êng §¹i häc KHXH&NV. Bªn c¹nh viÖc nhÊn m¹nh tÝnh thêi sù vµ ý nghÜa khoa häc cña chñ

®Ò héi th¶o, «ng cßn chØ ra r»ng, c«ng viÖc nghiªn cøu phÐp biÖn chøng vµ nh÷ng vÊn ®Ò lÞch sö x· héi ®· ®−îc

(∗) Xem: NguyÔn QuyÒn. TriÕt gia TrÇn §øc Th¶o – Ng−êi chiÕn binh cña niÒm hy väng. An ninh thÕ giíi, sè 9, th¸ng 5 n¨m 2002.

TrÇn §øc Th¶o say mª thùc hiÖn, giê ®©y vÉn cÇn ®−îc chóng ta tÝch cùc tiÕp tôc ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn cña nh÷ng thay ®æi trªn thÕ giíi vµ ViÖt Nam nhiÒu thËp kû qua.

B¸o c¸o ®Ò dÉn cña TS. NguyÔn Vò H¶o tãm l−îc nh÷ng giai ®o¹n chÝnh trong cuéc ®êi TrÇn §øc Th¶o vµ nh÷ng néi dung triÕt häc chñ yÕu mµ sinh thêi

«ng quan t©m nghiªn cøu. B¸o c¸o còng

®Ò nghÞ c¸c nhµ khoa häc tËp trung lµm râ nh÷ng bÊt ®ång ®Ó ®i ®Õn thèng nhÊt trong viÖc tr×nh bµy vµ ®¸nh gi¸ vÒ con ng−êi vµ sù nghiÖp cña TrÇn §øc Th¶o.

Çc b¸o ço vµ ý kiÕn tham luËn vÒ tiÓu sö cña TrÇn §øc Th¶o ®· tËp trung kh¼ng ®Þnh, «ng kh«ng chØ lµ nhµ triÕt häc ®Çu tiªn cña ViÖt Nam ®−îc ®µo t¹o chÝnh qui vÒ triÕt häc, mµ «ng cßn lµ nhµ s− ph¹m cã tµi ®· ®Ó l¹i trong lßng ®ång nghiÖp vµ çc häc trß líp tr−íc nh÷ng t×nh c¶m kh©m phôc tin yªu vµ mÕn mé.

¤ng còng lµ nhµ tæ chøc, qu¶n lý ®· cã c«ng ®Çu trong viÖc x©y dùng vµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña mét sè c¬ së ®µo t¹o

®¹i häc cña ViÖt Nam trong nh÷ng ngµy

®Çu cña chÕ ®é míi ë ViÖt Nam. Kh«ng chØ say mª nghiªn cøu triÕt häc, «ng cßn tÝch cùc tham gia vµo viÖc biªn so¹n, dÞch thuËt nhiÒu tµi liÖu triÕt häc cã gi¸ trÞ sang tiÕng ViÖt.

C¸c b¸o c¸o vµ th¶o luËn ph©n tÝch t−

t−ëng triÕt häc cña TrÇn §øc Th¶o ®·

tËp trung vµo mét sè vÊn ®Ò sau:

Thø nhÊt, vÒ nguån gèc çc t− t−ëng triÕt häc cña TrÇn §øc Th¶o tõ hiÖn t−îng häc ®Õn chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng, b¸o ço cña çc nhµ khoa häc Bïi

§¨ng Duy, NguyÔn Anh TuÊn, §ç Minh Hîp, Ph¹m V¨n Chung, §ç V¨n Khang, NguyÔn Quang H−ng, NguyÔn Huy Hoµng, Lª C«ng Sù... ®· tËp trung lµm râ nh÷ng c¬ së lý luËn vµ bèi c¶nh v¨n ho¸ tinh thÇn ch©u ¢u ¶nh h−ëng ®Õn sù h×nh thµnh t− t−ëng triÕt häc c¬ b¶n cña TrÇn §øc Th¶o. C¸c t¸c gi¶ thèng nhÊt ý

(3)

Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 10.2007

60

kiÕn cho r»ng, lµ ng−êi sinh ra ë ph−¬ng

§«ng- ViÖt Nam, nh−ng TrÇn §øc Th¶o

®· sím hÊp thô nÒn häc vÊn triÕt häc

®Ønh cao ch©u ¢u, trung thµnh víi xu h−íng duy lý lu«n coi triÕt häc lµ m«n khoa häc khëi nguån tõ v¨n ho¸ cæ ®¹i Hy L¹p. §Õn tËn cuèi cuéc ®êi ®Çy sãng giã cña m×nh, «ng vÉn lµ ng−êi trung thµnh, tËn tuþ vµ hÕt lßng b¶o vÖ triÕt häc Marx, kiªn quyÕt ®Êu tranh chèng l¹i nh÷ng xuyªn t¹c chñ nghÜa Marx theo h−íng duy t©m chñ quan, duy ý chÝ vµ siªu h×nh.

Thø hai, vÒ b¶n chÊt con ng−êi, sù h×nh thµnh con ng−êi, çc ®Æc tr−ng ng−êi, mèi quan hÖ gi÷a tÝnh sinh häc vµ tÝnh x· héi, tÝnh nh©n lo¹i, d©n téc vµ giai cÊp trong con ng−êi, çc b¸o ço cña Lª V¨n Qu¸n, TrÇn V¨n Phßng, NguyÔn ThÞ Thanh HuyÒn, L¹i Quèc kh¸nh, Cao Minh C«ng, Vò ThÞ Thu H−¬ng, NguyÔn ThÞ Ch©u Loan ®· ®i s©u ph©n tÝch nh÷ng ®ãng gãp cña TrÇn §øc Th¶o trong tinh thÇn b¶o vÖ quan ®iÓm macxÝt. Nh÷ng b¸o ço ®Ò cËp ®Õn ph−¬ng ph¸p luËn nghiªn cøu vÊn ®Ò con ng−êi ®· chØ râ, TrÇn §øc Th¶o lµ bËc thÇy trong viÖc vËn dông lý luËn biÖn chøng macxÝt, nhÊt lµ ë çc ®iÓm ph−¬ng ph¸p then chèt cña nã nh− t−¬ng quan logÝc - lÞch sö, mèi liªn hÖ gi÷a çi chung phæ biÕn vµ çi riªng h×nh thøc, çc quy luËt m©u thuÉn, quy luËt phñ ®Þnh g¾n víi biÖn chøng cña sù chuyÓn ho¸ “kh©u trung gian” vµo viÖc nghiªn cøu con ng−êi vµ nh÷ng vÊn ®Ò tiÕn triÓn lÞch sö cña x· héi loµi ng−êi. §ã lµ çc b¸o ço cña Ph¹m Thu Trang, NguyÔn ChÝ HiÕu, TrÇn Minh HiÕu, Lª Thuý H¹nh, TrÇn ThÞ HuyÒn…

Thø ba, vÒ nh÷ng vÊn ®Ò ng«n ng÷, ý thøc, céi nguån vµ sù sinh thµnh cña chóng - vèn lµ nh÷ng vÊn ®Ò ®−îc TrÇn

quan ®iÓm cña m×nh, çc b¸o ço còng phÇn nµo chØ ra sù thay ®æi çch nh×n cña TrÇn §øc Th¶o vÒ vÊn ®Ò khëi nguån ng«n ng÷ (so s¸nh hai t¸c phÈm viÕt n¨m 1973 vµ 1993). Mét sè b¸o ço ®·

kh¶o s¸t kh¸ toµn diÖn quan ®iÓm cña TrÇn §øc Th¶o tõ gãc ®é biÖn chøng cña

c¬”, “ho¹t ®éng”, “nh©n çch” trong mèi liªn hÖ víi sù sinh thµnh ý thøc vµ ng«n ng÷ giao tiÕp v¨n ho¸; ®Æc biÖt çc b¸o ço còng chØ ra çc ®Þnh nghÜa logÝc vÒ ý thøc cña TrÇn §øc Th¶o so víi çc ®Þnh nghÜa kh¸c cïng lo¹i, tõ ®ã nªu bËt lªn r»ng, çch tiÕp cËn ho¹t ®éng mµ TrÇn

§øc Th¶o sö dông trong c¸c nghiªn cøu cña m×nh vÉn ®ang rÊt thêi sù ®èi víi khoa häc x· héi nh©n v¨n hiÖn nay trong nghiªn cøu ®êi sèng c¸ nh©n vµ x· héi, nghiªn cøu sù giao l−u liªn v¨n ho¸.

LÜnh vùc nghiªn cøu nµy cña TrÇn §øc Th¶o cßn chøa ®ùng rÊt nhiÒu gîi më,

®ßi hái cÇn ph¶i ®−îc quan t©m tiÕp tôc lµm râ. Cã thÓ kÓ ra c¸c b¸o c¸o thuéc lo¹i nµy lµ cña V−u Hoµng KiÖt, NguyÔn Vò H¶o, §Æng Hµ Chi, NguyÔn Thuý V©n, §µo ThÞ H÷u vµ Bïi ThÞ TØnh.

Héi th¶o víi kh«ng khÝ th¶o luËn s«i næi ®· thµnh c«ng tèt ®Ñp vµ ®i ®Õn thèng nhÊt r»ng: TriÕt häc tiÕn bé lu«n kªu gäi hoµ b×nh vµ hîp t¸c, vµ nghÜa vô cña çc nhµ triÕt häc hiÖn nay cïng víi çc nhµ khoa häc x· héi nh©n v¨n kh¸c lµ ph¶i ra søc nç lùc tiÕp tôc truyÒn thèng tèt ®Ñp ®ã. Kú väng kh¸m ph¸ ý nghÜa thêi sù míi cña triÕt häc TrÇn §øc Th¶o, biÕn nã thµnh ph−¬ng tiÖn tinh thÇn cã hiÖu qu¶ gióp Ých cho sù tiÕn bé cña nh©n lo¹i- lµ ®iÒu cÇn ph¶i n»m trong c¬ së cña çc nghiªn cøu lÞch sö - triÕt häc, chÝnh lµ th«ng ®iÖp mµ Héi th¶o nµy muèn göi ®Õn çc nhµ nghiªn cøu vµ nh÷ng ng−êi quan t©m.

Ph¹m Thu Trang