Tác động của tín dụng tới tăng trưởng kinh tế và gợi ý chính sách cho Việt Nam
Chu Khánh Lân Nguyễn Thu Huyền
Ngày nhận: 05/12/2017 Ngày nhận bản sửa: 20/12/2017 Ngày duyệt đăng: 06/02/2018
Bài nghiên cứu xem xét tác động của tín dụng tới tăng trưởng kinh tế của các quốc gia trên thế giới. Sử dụng phương pháp GMM và dữ liệu giai đoạn 1980- 2015, kết quả mô hình cho thấy khi tỷ lệ tín dụng/GDP thấp hơn ngưỡng tối ưu, tăng tín dụng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Khi tỷ lệ tín dụng/GDP tăng vượt ngưỡng tối ưu, mở rộng tín dụng không còn thúc đẩy tăng trưởng kinh tế như kỳ vọng.
Tại Việt Nam, hệ thống tài chính phụ thuộc vào hệ thống ngân hàng và tín dụng ngân hàng trở thành nguồn vốn cung ứng chủ yếu cho các chủ thể kinh tế trong khi thị trường trái phiếu và cổ phiếu chưa thể hiện được vai trò tương xứng. Sự mất cân đối trong cấu trúc tài chính đòi hỏi cần có giải pháp để giải quyết nhằm bảo đảm sự ổn định của thị trường và nâng cao vai trò của thị trường tài chính đối với phát triển kinh tế.
Từ khóa: cấu trúc tài chính, tín dụng, tăng trưởng kinh tế, GMM
1. Giới thiệu
ặc điểm cấu trúc tài chính của mỗi quốc gia có thể được phân loại thành thị trường tài chính dựa vào ngân hàng (bank-based) và thị trường tài chính dựa vào thị trường chứng khoán (market-based). Từng cấu trúc tài chính có những tác động
tích cực và tiêu cực khác nhau đối với tăng trưởng kinh tế.
Bằng cách thu thập thông tin về doanh nghiệp, hệ thống ngân hàng có khả năng nâng cao hiệu quả phân bổ, sử dụng nguồn vốn và nâng cao hiệu quả hoạt động quản trị doanh nghiệp (Diamond, 1984). Mặt khác, hệ thống ngân hàng với chức năng quản lý dữ liệu chéo và quản lý rủi ro thanh khoản làm tăng hiệu quả đầu
tư, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế (Bencivenga và Smith, 1991; Allen và Gale, 1999). Dựa vào mối quan hệ dài hạn với doanh nghiệp vay vốn, hệ thống ngân hàng giảm thiểu tình trạng che giấu thông tin của các doanh nghiệp diễn ra trên thị trường chứng khoán (Stiglitz, 1985;
Boot, Greenbaum và Thakor, 1993). Nhìn chung, các quan điểm ủng hộ thị trường tài
chính dựa vào hệ thống ngân hàng cho rằng hoạt động của ngân hàng ít bị cản trở bởi hạn chế của các quy định, chính sách, các ngân hàng có khả năng khai thác thông tin và hạn chế rủi ro đạo đức, giúp giảm thiểu các thông tin sai lệch vì có mối quan hệ dài hạn với các doanh nghiệp và từ đó giúp tăng trưởng kinh tế.
Bên cạnh những tác động tích cực, thị trường tài chính dựa vào ngân hàng cũng có những nhược điểm. Thứ nhất, hệ thống ngân hàng có xu hướng ưu tiên những khoản vay có tính an toàn cao, độ rủi ro thấp, đó thường là các khoản vay của các doanh nghiệp lớn, uy tín và có mối quan hệ thân thiết với các ngân hàng.
Do vậy, sẽ không hề dễ dàng cho các doanh nghiệp nhỏ hoặc các doanh nghiệp mới thành lập có thể vay được vốn trong môi trường cạnh tranh (Hellwig, 1991; Rajan, 1992).
Thứ hai, bởi hoạt động của hệ thống ngân hàng ít bị cản trở bởi các quy định pháp lý và ít minh bạch hơn so với thị trường chứng khoán, các ngân hàng có thể cấu kết với các doanh nghiệp, gây thiệt hại cho chủ sở hữu và ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động quản trị doanh nghiệp (Hellwig, 1998; Wenger và Kaserer, 1998). Trong khi đó, thị trường chứng khoán với tính cạnh tranh cao sẽ có vai trò tích cực trong việc tập hợp các tín hiệu, thông tin thị trường và truyền tải các thông tin đó một cách có hiệu quả đến các nhà đầu tư. Hơn thế nữa, thị trường chứng khoán phát triển
còn có thể đem lại lợi ích cho hoạt động tài chính, quản trị rủi ro, quản trị doanh nghiệp của doanh nghiệp và sự phát triển chung của thị trường tài chính (Jensen và Murphy, 1990; Levine, 1991; Obstfeld, 1994; Boot và Thakor, 1997;
Allen và Gale, 1999). Quan điểm này cho rằng thị trường chứng khoán với khả năng tạo được lợi nhuận lớn từ việc khai thác thông tin giao dịch có thể giúp cho các doanh nghiệp phát triển hơn (Holmstrom và Tirole, 1993).
Một số nghiên cứu đưa ra kết luận rằng thị trường tài chính nói riêng và nền kinh tế nói chung không thể tăng trưởng tốt khi chỉ dựa vào hệ thống ngân hàng hay chứng khoán.
Merton và Bodie (1995) và Levine (1997) đều cho rằng các bộ phận của thị trường tài chính bao gồm thị trường chứng khoán và các trung gian tài chính sẽ đồng thời thúc đẩy sự phát triển cho nền kinh tế. Các thành phần cấu tạo nên thị trường tài chính sẽ có vai trò khai thác các cơ hội đầu tư tiềm ẩn, thúc đẩy quản
trị doanh nghiệp có hiệu quả, nâng cao chất lượng hoạt động quản trị rủi ro cũng như cải thiện tính thanh khoản. Dựa trên việc cung cấp các dịch vụ này ra thị trường có hiệu quả hay không, mỗi cấu trúc tài chính lại có thể khuếch đại tăng trưởng kinh tế ở một mức độ khác nhau. Quan điểm ủng hộ thị trường tài chính bao gồm cả thị trường chứng khoán và ngân hàng cho rằng cả thị trường chứng khoán và các ngân hàng đều không thể kết luận đâu là bộ phận chủ đạo của thị trường tài chính. Thị trường tài chính cần được tạo nên bởi cả thị trường chứng khoán và hệ thống ngân hàng với một tỷ lệ phù hợp ở từng quốc gia và từng điều kiện. Các doanh nghiệp cần phải tìm ra sự kết hợp một cách hợp lý giữa việc tìm nguồn tài trợ vốn thông qua thị trường và thông qua hệ thống ngân hàng.
Hình 1 mô tả mối quan hệ giữa tăng trưởng GDP theo tỷ lệ tín dụng/GDP tăng dần được sắp xếp theo các nhóm phần tư sử dụng dữ liệu từ 61 Hình 1. Tăng trưởng GDP theo các nhóm phần tư của tỷ lệ
tín dụng/GDP (%)
Nguồn: The World Bank data và tính toán của tác giả
quốc gia trong giai đoạn từ năm 1980 đến 2015. Khi tỷ lệ tín dụng/GDP tăng từ nhóm phần tư thứ nhất lên nhóm phần tư thứ hai, tốc độ tăng trưởng GDP tăng theo nhưng khi sang tới nhóm phần tư thứ ba và thứ tư, đóng góp của tỷ lệ tín dụng/GDP cao hơn vào tốc độ tăng trưởng kinh tế lại giảm dần.
Xem xét mối quan hệ giữa độ lệch của tỷ lệ tín dụng/GDP và tăng trưởng kinh tế so với giá trị bình quân cho thấy dạng parabol ngược (Hình 2).
Theo đó, khi tỷ lệ tín dụng/
GDP thấp hơn giá trị bình quân, tăng tín dụng góp phần thúc đẩy kinh tế tăng trưởng.
Khi tỷ lệ tín dụng/GDP vượt ra khỏi giá trị bình quân, đóng góp của tín dụng vào tăng trưởng kinh tế giảm dần. Tuy nhiên, ngoài tín dụng là kênh huy động vốn, tăng trưởng kinh tế còn phụ thuộc vào sự phát triển của thị trường cổ phiếu cũng như các nhân tố khác như trình độ học vấn, biến động giá cả, phát triển thương mại…
Nhóm tác giả muốn xem xét tác động trong dài hạn của tín dụng/GDP tới tăng trưởng kinh tế khi kiểm soát ảnh hưởng từ các nhân tố khác thông qua mô hình nghiên cứu định lượng. Trước tiên, bài nghiên cứu sẽ tiến hành tổng quan các nghiên cứu trước về sự phát triển của thị trường tài chính nói chung, và hệ thống ngân hàng, tới tăng trưởng kinh tế. Phương pháp nghiên cứu và dữ liệu sử dụng được trình bày trong nội dung tiếp theo. Dựa trên kết quả nghiên cứu, nhóm tác giả thảo luận thực trạng của Việt Nam và đưa ra một vài gợi ý chính sách.
2. Tổng quan nghiên cứu Một trong những nghiên cứu nổi bật về tác động của thị trường tài chính đến tăng trưởng kinh tế là nghiên cứu của King và Levine (1993).
Trên cơ sở lý thuyết các sản phẩm và dịch vụ được cung cấp bởi các trung gian tài chính như nhận tiền gửi tiết
kiệm, biến đổi tài sản, quản trị rủi ro hay thực hiện các giao dịch có đảm bảo có ảnh hưởng tới nền kinh tế, King và Levine đã đưa ra giả thuyết thị trường tài chính phát triển ở mức độ cao có ảnh hưởng trực tiếp làm tăng trưởng kinh tế nhanh trong cả ngắn hạn và dài hạn, tăng tích lũy vốn và hiệu quả kinh tế. Các tác giả đã tiến hành xem xét xem liệu rằng mức độ phát triển của thị trường tài chính có ảnh hưởng trực tiếp và đáng kể đến tốc độ tăng trưởng kinh tế trong dài hạn hay không.
Sử dụng mô hình hồi quy với dữ liệu của 80 quốc gia trong khoảng thời gian từ năm 1960 đến 1989, các tác giả đã chỉ ra được các chỉ số kinh tế thể hiện mức độ phát triển của thị trường tài chính có mối liên hệ chặt chẽ và đáng kể với tăng trưởng kinh tế trong dài hạn. Ngoài ra, những chỉ số này có thể giúp dự đoán được tốc độ tăng trưởng kinh tế trong tương lai.
Dựa trên nghiên cứu tiên phong của King và Levine (1993), đã có rất nhiều tác giả khác như Pagano (1993), Levine (1997), Levine và Zervos (1998), Beck, Demirgüç-Kunt, Levine (1999),... xem xét mối quan hệ giữa thị trường tài chính và tăng trưởng kinh tế. Trong đó, rất nhiều nghiên cứu nhấn mạnh vào tác động tích cực thị trường tài chính tới tăng trưởng kinh tế. Cụ thể, Pagano (1993) đã sử dụng mô hình tăng trưởng nội sinh thể hiện tổng sản lượng có mối quan hệ tuyến tính với tổng vốn Hình 2. Tỷ lệ tín dụng/GDP và tăng trưởng kinh tế so với giá
trị bình quân (%)
Nguồn: The World Bank data và tính toán của tác giả
cổ phần để xem xét các ảnh hưởng của sự phát triển của thị trường tài chính tới tăng trưởng kinh tế. Pagano đã chứng minh được rằng các trung gian tài chính có thể ảnh hưởng tới tăng trưởng kinh tế thông qua huy động các khoản tiết kiệm và chuyển chúng thành các khoản đầu tư, hoặc thông qua hiệu suất sử dụng vốn đầu tư. Nghiên cứu của Pagano đã giải quyết được một số vấn đề trước đó bằng việc đưa ra một mô hình phân tích trên nền tảng lý thuyết.
Sử dụng nguồn dữ liệu của 47 quốc gia trong khoảng thời gian từ năm 1976 đến năm 1993, Levine và Zervos (1998) đã nghiên cứu xem thanh khoản của thị trường chứng khoán và sự phát triển của hệ thống ngân hàng có tác động tích cực hay tiêu cực đến tăng trưởng kinh tế và mở rộng nghiên cứu tác động của tăng trưởng tài chính tới tích lũy tài sản và năng suất lao động. Dựa trên các chỉ số tăng trưởng của năng suất, của sản lượng đầu ra hay các khoản tiết kiệm trong nền kinh tế, các tác giả đã tập trung vào nghiên cứu mối liên hệ giữa các chỉ số để đo lường khối lượng giao dịch, quy mô hay tính lỏng của các công cụ trên thị trường chứng khoán với tăng trưởng kinh tế trong dài hạn. Họ đã chứng minh được cả mức độ phát triển của thị trường chứng khoán và hệ thống ngân hàng đều có mối quan hệ với tăng trưởng sản lượng đầu ra, tăng trưởng vốn và tăng trưởng năng suất lao động trong tương lai. Điều
đó tương đồng với những dự đoán của Levine (1991), Bengt Holmstrom và Jean Tirole (1993), Bencivenga và cộng sự (1995). Tuy nhiên, nghiên cứu của Levine và Zervos đã có sự phát triển hơn những nghiên cứu trước của King và Levine (1993) chỉ tập trung vào nghiên cứu mối liên hệ giữa sự phát triển của hệ thống ngân hàng với tăng trưởng kinh tế. Không chỉ vậy, họ đã khắc phục được những thiếu sót trong các nghiên cứu của Levine và David Renelt (1992) đã không tìm ra được mối liên hệ cụ thể giữa tăng trưởng và các chỉ số kinh tế vĩ mô. Nghiên cứu của Levine và Zervos đã loại bỏ được những hạn chế trong việc sử dụng giá trị bình quân cho toàn bộ các giá trị của biến độc lập và biến giải thích trong các mô hình ở các nghiên cứu trước đó. Vào năm 1993, Raymond Atje và Jovanovic cũng đã từng có một nghiên cứu về thị trường chứng khoán và tăng trưởng kinh tế như Levine và Zervos (1998) nhưng họ chỉ nghiên cứu trong một khoảng thời gian ngắn từ 1980 đến năm 1988 với dữ liệu của 40 quốc gia, trong khi Levine và Zervos đã tiến hành mở rộng số lượng quốc gia tiến hành nghiên cứu lên thêm 20% nữa ở mức 47 quốc gia và thu thập số liệu trong một quãng thời gian dài hơn gấp đôi cùng với sự bổ sung nhiều chỉ số.
Một vài nghiên cứu đã tập trung nhấn mạnh vai trò của hệ thống ngân hàng đến tăng trưởng kinh tế như các nghiên cứu của Beck, Levine và
Loayza (2000). Beck, Levine và Loayza (2000) đã thực hiện nghiên cứu về tác động của hệ thống ngân hàng tới tăng trưởng năng suất lao động, tích lũy tài sản, tỷ lệ tiết kiệm cá nhân và tăng trưởng kinh tế như thế nào. Các tác giả đã lựa chọn các chỉ số về tăng trưởng của hệ thống ngân hàng, tốc độ tăng trưởng GDP bình quân thực, tốc độ tăng trưởng vốn bình quân, tốc độ tăng trưởng năng suất lao động bình quân, tỷ lệ tiết kiệm cá nhân. Hai phương pháp được sử dụng là hồi quy tuyến tích với dữ liệu chéo và phương pháp ước lượng moment tổng quát GMM với dữ liệu bảng. Dựa trên cơ sở tích lũy tài sản là chỉ số cốt lõi để phân tích tốc độ tăng trưởng kinh tế cùng với nguồn dữ liệu của 63 quốc gia trong khoảng thời gian từ năm 1960 đến 1995, Beck, Levine và Loayza đã đưa ra được kết luận hệ thống ngân hàng có tác động tích cực và là một trong những nhân tố ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng GDP thực tế bình quân và tăng trưởng năng suất lao động bình quân. Bên cạnh đó, hệ thống ngân hàng càng phát triển với tốc độ cao thì tốc độ tăng trưởng của GDP bình quân đầu người và năng suất lao động bình quân càng cao. Nghiên cứu của Beck, Levine và Loayza đã cung cấp các bằng chứng về mối liên hệ giữa mức độ và tốc độ tăng trưởng của năng suất lao động của tại quốc gia khác nhau với tăng trưởng kinh tế. Ngoài ra, nghiên cứu còn đưa ra kết
luận rằng mức độ ảnh hưởng thực tế của hệ thống ngân hàng với tích lũy vốn thấp hơn mức độ ảnh hưởng của hệ thống ngân hàng với tăng trưởng năng suất lao động.
Nghiên cứu này có ưu điểm vượt trội hơn so với nghiên cứu của Rajan và Zingales 1998, Demirgüç-Kunt và Maksimovic (1999) khi đã tìm ra được nguyên nhân dẫn đến ảnh hưởng của hệ thống ngân hàng đến tăng trưởng kinh tế.
Nghiên cứu của Beck, Levine và Loayza (2000) đã cải tiến về cả phương pháp phân tích và dữ liệu sử dụng và sử dụng thêm một biến số mới là tăng trưởng của năng suất các yếu tố tổng hợp.
Nghiên cứu của Cecchetti và Kharoubi (2012) đã chỉ ra khi thị trường tài chính phát triển vượt quá một mức độ, tác động tích cực của nó tới tăng trưởng kinh tế sẽ chuyển sang tiêu cực. Sử dụng dữ liệu của 50 quốc gia phát triển và mới nổi trong giai đoạn từ năm 1980 tới 2009, hai tác giả nhận thấy sản lượng trên mỗi đơn vị lao động tăng lên khi tỷ lệ tín dụng/GDP tăng từ nhóm phần tư thứ nhất lên nhóm thứ ba, nhưng lại giảm xuống khi chuyển sang nhóm thứ tư.
Kết quả hồi quy cho thấy mối quan hệ giữa sản lượng trên mỗi đơn vị lao động với tỷ lệ tín dụng/GDP có dạng parabol ngược.
3. Phương pháp nghiên cứu Tham khảo mô hình của các nghiên cứu trước đây của Levine và Zervos (1998),
Beck, Levine và Loayza (2000), Cecchetti và Kharoubi (2012), nhóm tác giả sử dụng mô hình nghiên cứu có dạng sau:∆yi,t = αyi,t-1 + δbankcrediti,t + γbankcredit2i,t + β'Xi,t + ηt + εi,t Trong đó:
Y: GDP bình quân đầu người Bankcredit: tỷ lệ tín dụng cho khu vực tư nhân do hệ thống ngân hàng cung cấp/GDP X: các biến: giá trị giao dịch trên vốn hóa thị trường cổ phiếu, GDP bình quân đầu người (năm đầu), tỷ lệ lạm phát, độ mở thương mại, số năm học bình quân người từ 15 tuổi trở lên (năm đầu).
ηt là tác động riêng biệt không đổi theo thời gian và không quan sát được của từng quốc giaĐể giải quyết được vấn đề tự tương quan của các sai số và biến nội sinh có thể làm thiên lệch kết quả ước lượng của mô hình bảng động tuyến tính, Arellano và Bond (1991) đã đề xuất sử dụng mô hình GMM sai phân (difference GMM). Cách thực hiện là chuyển mô hình gốc sang mô hình sai phân bậc nhất; đồng thời đưa thêm biến trễ của biến độc lập và biến phụ thuộc vào mô hình như biến công cụ. Việc lấy sai phân của mô hình sẽ giúp loại bỏ được sự tương quan giữa các phần dư và vấn đề nội sinh. Tuy nhiên, Blundell và Bond (1998) đã chứng minh được rằng nếu biến phụ thuộc có mối quan hệ tương quan cao với biến trễ mà khoảng thời gian lại không quá lớn thì DGMM vẫn có các sai lệch về kết quả, các
biến công cụ được đánh giá là không đủ mạnh làm mô hình có độ tin cậy cao.
Khắc phục nhược điểm này, Blundell và Bond (1998) đã đề xuất một hệ hai phương trình gồm GMM cơ bản (level GMM) và GMM sai phân. Hệ hai phương trình này được gọi là là System GMM. Trong đó, với phương trình cơ bản, biến công cụ là các biến trễ của sai phân bậc nhất của các biến giải thích. Hệ hai phương trình được xem là phù hợp khi thỏa mãn hai điều kiện là tồn tại các hạn chế về giới hạn xác định quá mức (xác định tính phù hợp của các biến công cụ) và không tồn tại hiện tượng tự tương quan bậc hai trong sai phân bậc nhất.
Dữ liệu được lấy bình quân cho giai đoạn 5 năm để xem xét mối quan hệ trong dài hạn giữa tăng trưởng tín dụng và tăng trưởng kinh tế. Dù vậy, cách thức sử dụng tỷ lệ tín dụng/GDP để đo lường vai trò của tín dụng trong việc giảm thiểu chi phí giao dịch và giải quyết vấn đề thông tin bất cân xứng là không hoàn toàn hoàn hảo. Lý do là cho tới hiện nay, chưa có một chỉ tiêu nào có thể đo lường một cách trực tiếp tác động của hệ thống ngân hàng đối với việc giảm thiểu chi phí giao dịch và giải quyết vấn đề thông tin bất cân xứng. Sử dụng tỷ lệ tín dụng/
GDP chỉ phần nào mô tả sự phát triển của hệ thống ngân hàng về mặt định lượng. Dù vậy, tỷ lệ này vẫn có ưu điểm hơn các cách thức đo lường khác như tỷ lệ M3/GDP nhờ loại bỏ được các khoản tín
dụng cho Chính phủ và doanh nghiệp nhà nước.
Để kiểm soát tác động của các nhân tố khác ảnh hưởng tới tăng trưởng kinh tế, nhóm tác giả bổ sung các biến kiểm soát có khả năng ảnh hưởng tới tăng trưởng kinh tế. Biến giá trị giao dịch trên vốn hóa thị trường cổ phiếu đo lường mức độ phát triển của thị trường cổ phiếu, biến chi tiêu chính phủ/GDP đo lường mức độ nới lỏng hay thắt chặt của chính sách tài khóa, tỷ lệ lạm phát đo lường chi phí đầu vào
của sản xuất, độ mở thương mại đo lường mức độ tương tác của quốc gia với phần còn lại của thế giới, số năm học bình quân đo lường trình độ học vấn, chất lượng của nguồn nhân lực tại quốc gia.
4. Dữ liệu và kết quả nghiên cứu
Dữ liệu về GDP bình quân đầu người, tỷ lệ tín dụng cho khu vực tư nhân do hệ thống ngân hàng cung cấp/GDP, chi tiêu chính phủ/GDP, giá trị giao
dịch trên vốn hóa thị trường cổ phiếu, GDP đầu người (năm đầu), tỷ lệ lạm phát, độ mở thương mại được lấy từ dữ liệu World Development Indicators, World Bank. Dữ liệu số năm học bình quân đo lường trình độ học vấn của người dân được lấy từ cơ sở dữ liệu do Barro và Lee (2017) cung cấp.
Nhóm tác giả khai thác dữ liệu của 61 quốc gia trong giai đoạn từ năm 1980 đến 2015 (bảng 1). Dữ liệu được lấy bình quân cho giai đoạn 5 năm Bảng 1. Các quốc gia trong mẫu nghiên cứu
Argentina Croatia Iran, Islamic Rep. Mexico Singapore
Australia Czech Republic Ireland Namibia Slovak Republic
Austria Denmark Israel Netherlands Slovenia
Bahrain Finland Italy New Zealand South Africa
Belgium France Japan Norway Spain
Brazil Germany Kazakhstan Pakistan Sri Lanka
Bulgaria Ghana Kenya Panama Sweden
Canada Greece Korea, Rep. Peru Switzerland
Chile Hong Kong SAR, China Luxembourg Philippines Thailand
China Hungary Malaysia Poland Turkey
Costa Rica India Malta Portugal United Kingdom
Cote d’Ivoire Indonesia Mauritius Romania United States
Vietnam
Bảng 2. Thống kê mô tả các biến trong mô hình
Biến Trung
bình Độ
lệch chuẩn Giá trị
thấp nhất Giá trị cao nhất Tốc độ tăng trưởng GDP đầu người (%) 2.25378 2.426113 -8.656909 10.94716
Tín dụng/GDP (%) 63.39544 40.40811 2.101962 212.0163
Giá trị giao dịch/vốn hóa thị trường cổ phiếu (%) 54.48755 80.45138 0.1750688 1107.226
Tỷ lệ lạm phát 16.29157 5.007444 4.166557 37.919
Chi tiêu chính phủ/GDP 29.47138 163.0648 -1.352676 2342.221
Độ mở thương mại 86.4311 66.29865 13.94352 422.0799
Trình độ học vấn 8.455574 2.433159 2.06 13.18
Nguồn: Tính toán của tác giả
để xem xét mối quan hệ trong dài hạn giữa tăng trưởng tín dụng và tăng trưởng kinh tế.
Dữ liệu cho thấy sự đa dạng về mức độ phát triển của thị trường tín dụng và thị trường cổ phiếu (Bảng 2). Tỷ lệ tín dụng/GDP và giá trị giao dịch/
vốn hóa thị trường cổ phiếu của 61 quốc gia trong mẫu nghiên cứu lần lượt là 63,4%
và 54,5% (Bảng 2). Những năm đầu của thập niên 1980, Ghana là quốc gia có tỷ lệ tín dụng/GDP thấp nhất, ở mức 2,1% trong khi tỷ lệ này tại Hong Kong từ năm 2011 đến 2015 đạt mức cao nhất trong mẫu nghiên cứu, ở mức 212%.
Kết quả hồi quy cho thấy tín dụng/GDP và giá trị giao dịch/
vốn hóa thị trường cổ phiếu có tác dụng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, ban đầu tăng tỷ lệ tín dụng/GDP có tác dụng thúc đẩy tăng trưởng GDP nhưng khi vượt quá ngưỡng tối ưu, hiệu ứng tích cực của tăng tỷ lệ tín dụng/
GDP lại giảm dần. Giá trị giao dịch/vốn hóa thị trường
cổ phiếu tăng, đại diện cho sự phát triển của thị trường cổ phiếu, có tác động tích cực tới tăng trưởng GDP. Hội nhập kinh tế quốc tế và nâng cao trình độ học vấn cũng mang lại mức tăng trưởng kinh tế cao hơn cho các quốc gia (Bảng 3).
Từ kết quả mô hình, tỷ lệ tín dụng/GDP mà tại đó tín dụng đạt hiệu quả cao nhất đối với tăng trưởng kinh tế là khoảng 53,2%. Trong giai đoạn 2011- 2015, tỷ lệ tín dụng cho khu vực tư nhân do hệ thống ngân
hàng cung cấp so với tổng sản lượng của nền kinh tế của cả nhóm các quốc gia đang phát triển và phát triển đều đã vượt ngưỡng hiệu quả.
5. Thảo luận và gợi ý chính sách cho Việt Nam
So với giai đoạn 1986- 2000, giai đoạn 2001- 2015 chứng kiến tỷ lệ tín dụng/GDP của hầu hết các quốc gia tăng cao.
Nhóm các quốc gia phát triển có tỷ lệ tín dụng/GDP trong cả hai giai đoạn đều cao hơn Bảng 3. Kết quả mô hình
Hệ số
hồi quy Độ
lệch chuẩn z P>|z|
Tốc độ tăng trưởng GDP đầu người (trễ) 0.1246993* 0.074717 1.67 0.095
Tín dụng/GDP1 3.736888** 1.478527 2.53 0.011
Tín dụng/GDP bình phương -0.470215** 0.184414 -2.55 0.063
Giá trị giao dịch/vốn hóa thị trường cổ phiếu1 0.2696723* 0.145080 1.86 0.018
Tỷ lệ lạm phát2 -3.77644** 1.599923 -2.36 0.000
GDP đầu người năm đầu1 -1.297419*** 0.309094 -4.20 0.000
Độ mở thương mại1 0.702839*** 0.271629 2.59 0.010
Trình độ học vấn1 2.953626*** 1.114605 2.65 0.008
1: Trong mô hình, biến này có dạng log(biến) 2: Trong mô hình, biến này có dạng log(1+biến)
***, **, *: ý nghĩa thống kê 1%, 5%, và 10%
Nguồn: Tính toán của tác giả
Hình 3. Mối quan hệ giữa tín dụng/GDP và đóng góp vào tăng trưởng kinh tế
Nguồn: Tính toán của tác giả
nhiều so với các quốc gia đang phát triển. Trong nhóm các quốc gia phát triển, ngoại trừ Slovakia, Czech và USA, tỷ lệ tín dụng/GDP đều cao hơn mức tối ưu.
Trong khi đó, tỷ lệ tín dụng/
GDP của nhóm các quốc gia đang phát triển từ mức thấp giai đoạn 1986- 2000, đa phần là thấp hơn 50%, đã tăng lên và vượt ngưỡng tối ưu tại nhiều quốc gia. Tuy không phải là quốc gia có tỷ lệ tín dụng/GDP cao nhất, Việt Nam là quốc gia có tốc độ tăng trưởng tỷ lệ tín dụng/GDP cao nhất trong 61 quốc gia nghiên cứu, tăng tới gần 4 lần từ 20%
lên 79,5% (Hình 5).
Trong suốt giai đoạn phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam, tín dụng ngân hàng luôn là kênh dẫn vốn chủ đạo cho hoạt động của nền kinh tế. Tỷ lệ tín dụng/GDP dù đã giảm xuống từ mức 124,7% vào năm 2010 xuống còn 104,9%
vào năm 2012, đã tăng trở lại mức 130% vào giữa năm 2017. Hệ thống tổ chức tín dụng đã phải nỗ lực để huy
động vốn để cấp tín dụng cho nhiều chủ thể kinh tế, nhiều đối tượng được tài trợ, với kỳ hạn dài đáng nhẽ phải được phục vụ bởi thị trường chứng khoán. Trong sự nỗ lực đó, không thể không ghi nhận vai trò của hệ thống ngân hàng, chiếm tới 84,4% tổng tài sản của cả hệ thống tổ chức tín dụng.
Mặc dù hệ thống ngân hàng và thị trường tín dụng có sự phát triển mạnh mẽ, thị trường trái phiếu và cổ phiếu lại chưa có mức tăng trưởng tương
xứng. Tại Quyết định số 252/
QĐ-TTg Phê duyệt Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam giai đoạn 2011- 2020 ban hành ngày 01/3/2012, mục tiêu tổng quát đề ra là “phát triển thị trường chứng khoán ổn định, vững chắc,…, đảm bảo thị trường hoạt động hiệu quả và trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn quan trọng của nền kinh tế”. Mục tiêu cụ thể Thủ tướng Chính phủ đưa ra là đến năm 2020, tổng giá trị vốn hóa thị trường cổ phiếu vào năm 2020 đạt khoảng 70% GDP. Tuy nhiên, tính đến cuối năm 2015, tỷ lệ này mới chỉ đạt ở mức 34%, tức là chưa đạt một nửa mục tiêu đề ra. Sự gia tăng mạnh mẽ của thị trường chứng khoán vào cuối năm 2017 (tăng 110 điểm trong tháng 11/2017) đẩy tỷ lệ này lên khoảng 60% cho thấy sự biến động của thị trường chứng khoán hơn là sự phát triển bền vững và đóng góp vào tăng trưởng kinh tế của thị trường.
Đối với thị trường trái phiếu, Hình 4. Tỷ lệ tín dụng/GDP của các quốc gia phát triển (%)
Nguồn: The World Bank data
Hình 5. Tỷ lệ tín dụng/GDP của các quốc gia đang phát triển (%)
Nguồn: The World Bank data
lộ trình phát triển thị trường trái phiếu Việt Nam đến năm 2020 được nêu tại Quyết định số 261/QĐ-BTC ngày 01/02/2013. Theo đó, quan điểm chung là phát triển thị trường trái phiếu một cách bền vững, thanh khoản cao và từng bước tiếp cận các thông lệ và chuẩn mực quốc tế, từ đó đưa thị trường trái phiếu trở thành một kênh huy động vốn an toàn, hiệu quả cho nền kinh tế. Mục tiêu cụ thể đến năm 2020 là tổng dư nợ thị trường trái phiếu đạt mức 38% GDP, trong đó thị trường trái phiếu chính phủ đạt 22% GDP, thị trường trái phiếu chính phủ bảo lãnh đạt 8%, thị trường trái phiếu chính quyền địa phương đạt 1% GDP và thị trường trái phiếu doanh nghiệp đạt 7%
GDP. Đến cuối năm 2016, thị trường trái phiếu vẫn rất xa mục tiêu đề ra khi thị trường trái phiếu chính phủ mới đạt 22% GDP và thị trường trái phiếu doanh nghiệp đạt 1,1%
GDP (hình 6). Đối tượng mua
trái phiếu chính phủ những năm gần đây tập trung chủ yếu vào các ngân hàng, là nguyên nhân khiến tỷ lệ này được cải thiện. Còn thị trường trái phiếu doanh nghiệp vẫn phát triển rất hạn chế với các đợt phát hành khiêm tốn của một vài ngân hàng, công ty chứng khoán và doanh nghiệp bất động sản.
Do vai trò của thị trường chứng khoán là khá hạn chế (cả ở chiều rộng lẫn chiều sâu), nguồn vốn phục vụ cho tăng trưởng kinh tế Việt Nam vẫn dựa chủ yếu vào hệ thống ngân hàng. Xuất phát từ đặc điểm mang tính vĩ mô như vậy, cơ cấu nguồn vốn điển hình của hệ thống doanh nghiệp bao gồm tín dụng thương mại và vốn vay ngân hàng chiếm tỷ trọng chủ yếu bên cạnh vốn chủ sở hữu. Tỷ lệ tín dụng/GDP ở mức cao (đặc biệt là tín dụng ngắn hạn và tín dụng trung dài hạn có lãi suất thả nổi) khiến hệ thống doanh nghiệp trở nên thiếu chủ động trong nguồn
vốn và nhạy cảm cao với các cú sốc tín dụng và lãi suất cho vay.Giữa hệ thống doanh nghiệp cũng có những đặc điểm khác nhau về cơ cấu vốn khi phân loại theo quy mô. Cụ thể, hệ thống các doanh nghiệp nhà nước, các doanh nghiệp quy mô lớn có được lợi thế từ các khoản tín dụng từ phía ngân hàng và khả năng huy động vốn trên thị trường cổ phiếu và trái phiếu. Ngược lại, hệ thống các doanh nghiệp nhỏ và vừa chủ yếu tập trung vào nguồn vốn tín dụng thương mại từ các doanh nghiệp lớn bên cạnh nguồn vốn tín dụng từ phía ngân hàng. Điểm hạn chế nữa là nhiều doanh nghiệp nhà nước với quy mô lớn chưa tiến hành cổ phần hóa và không tiếp cận được thị trường vốn nên buộc phải quay sang tiếp cận thị trường tiền tệ, lấn át tín dụng của khu vực tư nhân. Khi khu vực doanh nghiệp nhà nước hoạt động thiếu hiệu quả, nợ quá hạn và nợ xấu phát sinh khiến hệ thống ngân hàng gặp phải rủi ro tín dụng, hạn chế khả năng cấp tín dụng đối với nền kinh tế của hệ thống. Do các doanh nghiệp nhỏ và vừa thường khó tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng do năng lực tài chính, tài sản bảo đảm, khả năng quản trị doanh nghiệp, chất lượng thông tin…
không đáp ứng được yêu cầu của ngân hàng, các doanh nghiệp nhỏ phải quay sang tiếp cận các nguồn vốn tín dụng thương mại. Tuy nhiên, do thị trường các công cụ nợ ngắn hạn không phát triển Hình 6. Quy mô thị trường trái phiếu/GDP của Việt Nam
Nguồn: Asian Bond online và tính toán của tác giả
nên tính thanh khoản của các khoản tín dụng này là rất thấp, cùng với đó là mức độ rủi ro tín dụng rất khó kiểm soát.
Trong thời gian tới, hệ thống ngân hàng và tín dụng ngân hàng chắc chắn vẫn tiếp tục thể hiện vai trò cầu nối về vốn cho các chủ thể kinh tế đồng thời là kênh truyền tải quan trọng của chính sách tiền tệ tới nền kinh tế Việt Nam.
Tuy nhiên, do tỷ lệ tín dụng/
GDP đã vượt quá ngưỡng tối ưu và để tránh rủi ro cho hệ thống ngân hàng nói riêng và hệ thống tài chính nói chung, việc giảm tải áp lực cung ứng vốn cho nền kinh tế và phân bổ lại vai trò cung ứng vốn của hệ thống ngân hàng với thị trường chứng khoán trở thành một vấn đề hết sức cấp thiết. Để thực hiện nhiệm vụ này, cần xem xét một số gợi ý chính sách sau:
Thứ nhất, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) kiểm soát tăng trưởng tín dụng thông qua việc phân tích nhu cầu vốn, khả năng cung ứng vốn và khả năng chấp nhận rủi ro của hệ thống ngân hàng trong cả ngắn hạn lẫn trung, dài hạn
Trước thực trạng hệ thống ngân hàng còn ở trình độ phát triển thấp, chưa định hình được các phân khúc rõ ràng, các hoạt động cạnh tranh thiếu lành mạnh luôn tiềm ẩn, việc không định hướng rõ ràng và kiểm soát chặt chẽ hạn mức tăng trưởng tín dụng sẽ mang lại những hệ quả tiêu cực cho sự phát triển của từng ngân hàng và toàn hệ thống. Trên khía cạnh vĩ mô, vai trò của
vốn tín dụng ngân hàng trong vốn đầu tư toàn xã hội- chỉ tiêu kinh tế có vai trò quyết định trong việc thực hiện các mục tiêu kinh tế xã hội của đất nước, cho thấy trong ngắn hạn đến trung hạn, NHNN cần phải tiếp tục quản lý hạn mức tăng trưởng tín dụng cho toàn nền kinh tế, đồng thời có lộ trình dần giảm tỷ lệ tín dụng/
GDP khi thị trường chứng khoán phát triển hơn trong dài hạn. Thực tiễn đã cho thấy việc đề ra nhưng không kiểm soát được tăng trưởng tín dụng những thời kỳ điển hình như năm 2006- 2008 và 2010 đã để lại những hệ quả không mong muốn cho hệ thống ngân hàng và toàn nền kinh tế. Để tăng trưởng tín dụng hướng tới ổn định kinh tế vĩ mô (vừa bảo đảm đủ vốn cho nhu cầu đầu tư, tiêu dùng, vừa không gây ra tình trạng lạm phát, nợ xấu), NHNN nên xác định và điều hành tốc độ tăng trưởng tín dụng cho một giai đoạn dài hạn và hàng năm đưa ra định hướng chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng bám sát mục tiêu trong trung, dài hạn, kết hợp với việc điều chỉnh cho phù hợp với điều kiện thực tế.
Mức tăng trưởng tín dụng của hệ thống ngân hàng cần được xác định hợp lý và hài hòa trong mối quan hệ tổng thể phân bổ nguồn lực tài chính quốc gia và gắn phân bổ nguồn vốn tín dụng ngân hàng với tín hiệu thị trường và hạn chế sự can thiệp của Chính phủ. Tỷ trọng vốn phân bổ qua cơ chế thị trường từng bước phải được nâng lên phù hợp với trình độ phát triển
của nền kinh tế; xác định một cấu trúc tài chính phù hợp có tác dụng thúc đẩy phát triển bền vững kinh tế. Như vậy, tín dụng ngân hàng trong bối cảnh phát triển hệ thống tài chính hướng tới cấu trúc cân đối, chủ yếu đóng vai trò cung ứng vốn ngắn hạn, và vốn dài hạn được phân bổ thông qua thị trường cổ phiếu và trái phiếu.
Nguồn vốn tín dụng cần được xác định trong mối quan hệ gắn bó chặt chẽ, hài hòa với các nguồn vốn đầu tư khác như vốn đầu tư phát triển của Nhà nước, vốn đầu tư nước ngoài, vốn đầu tư từ bản thân chủ sở hữu của các doanh nghiệp... NHNN cần phối hợp chặt chẽ với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính để xác định quy mô vốn tín dụng để đáp ứng các mục tiêu kinh tế xã hội trong Kế hoạch phát triển kinh tế- xã hội năm năm.
Thứ hai, phát triển thị trường trái phiếu, giảm áp lực cấp vốn nói chung và vốn trung dài hạn cho hệ thống ngân hàng thương mại (NHTM).
Chính phủ cần có những giải pháp nhằm phát triển thị trường trái phiếu, bao gồm cả thị trường trái phiếu Chính phủ và doanh nghiệp, nhằm tạo kênh huy động vốn chủ động cho ngân sách và doanh nghiệp thay vì dồn áp lực cấp vốn lên kênh tín dụng. Hiện nay, cả thị trường cổ phiếu và trái phiếu (đặc biệt là trái phiếu doanh nghiệp) của Việt Nam vẫn chưa phát triển mạnh. Thực trạng này được thể hiện qua nhiều vấn đề như quy mô nhỏ, hàng hóa không
đa dạng, thiếu hụt hàng hóa có chất lượng, thiếu các thành viên tạo lập thị trường chuyên nghiệp, mức độ minh bạch thông tin và bảo vệ nhà đầu tư thấp…
Đối với trái phiếu Chính phủ, thị trường trái phiếu tạo ra một kênh huy động vốn tài trợ cho nhu cầu vốn của ngân sách thay vì tạo áp lực tài trợ lên chính sách tiền tệ- tín dụng. Ngoài ra, thị trường trái phiếu còn có tác dụng cải thiện mức độ hiệu quả truyền tải chính sách tiền tệ và sử dụng các công cụ chính sách tiền tệ, đặc biệt là các công cụ gián tiếp. NHNN và các tổ chức tín dụng sẽ dễ dàng sử dụng trái phiếu Chính phủ cho các hợp đồng mua lại, và thực hiện các nghiệp vụ mua bán để can thiệp trên thị trường mở. Việc tăng cường hiệu quả của thị trường trái phiếu Chính phủ sẽ giúp NHNN nắm bắt và tác động được vào các mức lãi suất ngắn hạn trên đường cong lãi suất, từ đó ảnh hưởng tới các mức lãi suất trung, dài hạn trên thị trường dễ dàng hơn. Ngoài ra, đường cong lãi suất của trái phiếu Chính phủ được hình thành trên thị trường trái phiếu phát triển là nền tảng để các sản phẩm tài chính hiện đại phát triển, góp phần vào việc tăng cường khả năng quản trị rủi ro của các ngân hàng và cung cấp thông tin cho công tác điều hành chính sách tiền tệ.
Để thực hiện mục tiêu này, Chính phủ cần tập trung vào các biện pháp chủ yếu sau:
(i) ban hành các chính sách khuyến khích các nhà đầu tư
không phải là các ngân hàng tham gia vào thị trường trái phiếu Chính phủ, đặc biệt là trên thị trường thứ cấp; (ii) phát triển và đa dạng hóa trái phiếu về kỳ hạn, lãi suất, phương thức trả lãi… phù hợp với nhu cầu của nhà đầu tư nhưng bảo đảm tính chuẩn hóa của các trái phiếu; (iii) minh bạch các số liệu về tài khóa và nợ công để bảo đảm nguồn thông tin cho các nhà đầu tư tham gia vào thị trường…
Hiện nay, nhà đầu tư vào trái phiếu Chính phủ chủ yếu là các NHTM. Do vậy, để đảm bảo tính bền vững của thị trường và tạo sự độc lập cho chính sách tiền tệ, cần tăng cường việc gia tăng cơ sở nhà đầu tư thông qua việc khuyến khích thành lập các quỹ hưu trí tự nguyện, quỹ đầu tư; đa dạng thêm sản phẩm thu hút các nhà đầu tư khác … Đối với thị trường trái phiếu doanh nghiệp sẽ giúp các doanh nghiệp chủ động huy động vốn từ kênh thị trường chứng khoán, giảm sự phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng.
Phát hành trái phiếu có thể giúp doanh nghiệp huy động được nguồn vốn dài hạn với giá trị lớn, và có cấu trúc linh hoạt, đáp ứng được các cấu trúc tài chính khác nhau của doanh nghiệp. Đối với hệ thống ngân hàng, thị trường trái phiếu phát triển sẽ làm giảm gánh nặng tài trợ vốn trung, dài hạn cho hệ thống doanh nghiệp, nhưng đồng thời cũng buộc các trung gian tài chính phát triển các sản phẩm hay các hình thức tài trợ vốn khác. Tại Việt Nam,
hệ thống các thủ tục pháp lý liên quan đến việc phát hành trái phiếu chưa được hoàn thiện, còn nhiều thủ tục rườm rà, gây khó khăn cho doanh nghiệp. Nhận thức của các nhà đầu tư cá nhân về các sản phẩm trái phiếu của doanh nghiệp còn nhiều hạn chế nên chỉ tập trung vào các kênh đầu tư phổ biến như tiền gửi tiết kiệm, vàng, bất động sản, cổ phiếu… Hệ thống các nhà đầu tư tổ chức, hệ thống nhà tạo lập thị trường chưa được thành lập và đi vào hoạt động chuyên nghiệp khiến thị trường không hấp dẫn được nhà đầu tư. Để giải quyết được tình trạng này, cần thực hiện đồng bộ các biện pháp sau:Một là, Chính phủ cần đơn giản các thủ tục, thuế, lệ phí phát hành, có chính sách ưu đãi về thuế, phí, lệ phí phát hành trái phiếu cho doanh nghiệp. Các thủ tục phát hành trái phiếu nên đơn giản hóa, không cần xin phép qua nhiều cấp nhằm giảm thời gian các thủ tục, giúp doanh nghiệp nhanh chóng tiếp cận với nguồn vốn.
Hai là, Chính phủ cần tiến hành xây dựng và phát triển mạnh các kênh thông tin về thị trường trái phiếu để cung cấp thông tin cần thiết cho nhà đầu tư như thông tin về trái phiếu, doanh nghiệp, chính sách, chiến lược phát triển, khung pháp lý có liên quan để nhà đầu tư có thể nắm bắt kịp thời.
Ba là, Chính phủ phải xây dựng được một hệ thống nhà tạo lập thị trường có hiệu quả.
Hệ thống những nhà tạo lập thị trường sẽ là chất xúc tác, tăng tính thanh khoản cho trái phiếu Chính phủ, và qua đó thúc đẩy thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển. Các nhà tạo lập thị trường trái phiếu chủ yếu là các ngân hàng hoặc các công ty môi giới chứng khoán.
Bốn là, khuyến khích sự phát triển hệ thống định mức xếp hạng tín nhiệm chuyên nghiệp có tính độc lập thông qua việc Chính phủ ban hành các văn bản pháp lý tạo điều kiện cho các doanh nghiệp xếp hạng tín nhiệm thành lập và đi vào hoạt động dưới sự kiểm soát chặt chẽ của cơ quan quản lý Nhà nước.
Năm là, khuyến khích các tổ chức tạo lập thị trường nghiên cứu phát triển các sản phẩm trái phiếu với các đặc điểm phù hợp với đặc điểm kinh tế - xã hội của Việt Nam nhằm tăng cung và đa dạng hóa các sản phẩm trên thị trường.
Thứ ba, hệ thống ngân hàng phát triển các sản phẩm tiền gửi có kỳ hạn dài
Trong bối cảnh lạm phát tại Việt Nam đã được kiểm soát tốt hơn giai đoạn trước, việc phát triển các sản phẩm tiền gửi với lãi suất thả nổi với phần bù rủi ro thanh khoản ở mức phù hợp là một giải pháp tốt. Thay vì phải trả mức lãi suất huy động luôn có xu hướng biến động mạnh và khó dự đoán, các ngân hàng có thể trả một mức lãi suất thả nổi nhằm bảo đảm mức mức sinh lời thực cho người gửi tiền. Ngoài ra, một mức phần bù rủi ro thanh khoản cho các khoản tiền gửi có kỳ hạn dài được nghiên cứu trên cơ sở mức độ nhạy cảm của tiền gửi với biến động lãi suất sẽ hạn chế được tình trạng rút vốn của các khách hàng. Các sản phẩm huy động tiền gửi cần được gắn liền với nhiều dịch vụ ngân hàng không sử dụng tiền mặt cũng là một biện pháp tốt để tạo sự ổn định của lượng tiền gửi.
Thứ tư, hệ thống ngân hàng tăng cường phát hành giấy tờ có giá. Tỷ trọng giấy tờ có giá trung và dài hạn trong
tổng nguồn vốn của hệ thống ngân hàng ở mức rất thấp, khiến cho áp lực lên huy động nguồn tiền gửi là rất lớn. Mặc dù các khoản tiền gửi tiết kiệm có thể sử dụng để cầm cố vay vốn nhưng các khoản tiền gửi thường có xu hướng bị rút ra khỏi ngân hàng để gửi vào các ngân hàng khác khi có biến động lãi suất, làm ảnh hưởng tới thanh khoản của ngân hàng.
Trái lại, với thị trường thứ cấp các giấy tờ có giá, các nhà đầu tư có thể mua bán qua lại mà không làm ảnh hưởng tới thanh khoản của ngân hàng.
Các ngân hàng cần nghiên cứu thị trường, phát triển các sản phẩm huy động vốn là các giấy tờ có giá loại này nhằm rút ngắn khoảng cách kỳ hạn giữa nguồn vốn và tài sản. Để tăng tính thanh khoản cho giấy tờ có giá, ngân hàng cần phối hợp với các công ty chứng khoán làm môi giới giao dịch, thậm chí trở thành chủ thể đứng ra mua bán trên thị trường thứ cấp sau các đợt phát hành. ■
Tài liệu tham khảo
1. Allen and Gale, 1999. Diversity of opinion and financing of new technologies, Journal of Financial Intermediation 8, 68-89.
2. Arellano, M., Bond, S. 1991. Some tests of specification for panel data: Monte Carlo evidence and an application to employment equations. Reviews of Economic Studies 58, 277-297.
3. Beck, Demirgüç-Kunt, Levine, 1999. A New Database on Financial Development and Structure, Financial Sector Discussion Paper No.2, The World Bank.
4. Beck, Levine và Loayza, 2000. Finance and the sources of growth, Journal of Financial Economics 58, 261-300.
5. Bencivenga, Valerie R, Bruce D. Smith, and Ross M. Starr, 1995. Transaction cost, technological choice, and endogenous growth, Journal of Economic Theory 67(1), 153-177.
6. Bencivenga and Smith, 1991. Financial intermediation and endogenous growth, Review of Economics Studies 58 (2), 195- 209.7. Bengt Holmstrom and Jean Tirole, 1993. Market Liquidity and Performance Monitoring, The Journal of Political Economy Vol.101, No.4, 678-709 (Aug).
8. Blundell, R., Bond, S., 1998. Initial conditions and moment restricttions in dynamic panel data models. Journal of Econometrics 87, 115-143.
9. Boot and Thakor, 1997. Financial System Architecture, The Review of Financial Studies Vol.10, No.3, 693-733.
10. Boot, Greenbaum and Thakor, 1993. Reputation and Discretion in Financial Contracting, The American Economic Review Vol.83, No.5, 1165-1183
11. Cecchetti and Kharoubi, 2012. Reassessing the impact of finance on growth, BIS Worrking Papers 381, Monetary and Economic Department.
12. Demirgüç-Kunt and Maksimovic, 1999. Institutions, financial markets and firm debt maturity, Journal of Financial Economics 54, 295-336.
13. Diamond, 1984. Financial Intermediation and Delegated Monitoring, The Review of Economics Studies Vol.51, No.3, 393- 414 (Jul).
14. Hellwig, 1991. Banking, Financial Intermediation and Corporate Finance, in: A Giovannini and C. Mayer (eds), European Financial Intergration, Cambridge University Press, Cambridge, UK, 33-36.
15. Hellwig, 1998. Allowing for Risk Choices in Diamond’s “Financial Intermediation as Delegated Monitoring”, mimeo, University of Mannheim.
16. Jensen and Murphy, 1990. Performance pay and top management incentives, Journal of Political Economy 98, 225-263.
17. King and Levine,1993. Finance and Growth: Schumpeter Might be Right, The Quarterly Journal of Economics Vol. 108, No.
3, 717-737 (Aug).
18. Levine, 1991. Stock Markets, Growth, and Tax Policy, Journal of Finance 46 (4), 1445-1465 (Sep).
19. Levine, 1997. Financial Development and Economic Growth: Views and Agenda, Journal of Economic Literature 35 (2), 688- 726.20. Levine and David Renelt, 1992. A Sensitivity Analysis of Cross-Country Growth Regressions, The American Economic Review 82 (4), 942-963 (Sep).
21. Levine and Zervos, 1998. Stock Markets, Banks, and Economic Growth, The American Economic Review 88, No. 3, 537-558 (Jun).
22. Merton and Bodie, 1995. A conceptual framework for analyzing the financial environment, The Global Financial System - A Functional Perspective (Harvard Business School Press).
23. Obstfeld, 1994. The logic of currency crises, Cahiers Économiques et Monétaires (Banque de France) 43, 189-213.
24. Pagano, 1993. Financial Markets and Growth An Overview, European Economic Review 37, 613-622.
25. Rajan and Zingales, 1998. Financial Dependence and Growth, The American Economic Review Vol 8, No.3, 559-586.
26. Rajan, 1992. Insiders and Outsiders: The Choice between Informed and Arm’s-Length Debt, The Journal of Finance Vol.47, No. 41, 367-1400.
27. Raymond Atje and Jovanovic, 1993. Stock Markets and Development, European Economic Review 37, 632-640.
28. Stiglitz, 1985. Credit Markets and the Control of Capital, Journal of Money, Credit and Banking Vol. 17 (2), 133-152.
29. Wenger, E. and C. Kaserer (1998), German banks and corporate governance: A critical view, in Hopt, K.J., Kanda, H., Roe, M.J., Wymeersch, E. and S. Prigge (eds.), Comparative corporate governance: The state of the art and emerging research, Oxford, UK: Clarendon Press, pp. 499-536.
Thông tin tác giả
Chu Khánh Lân, Tiến sĩ
Trưởng phòng Nghiên cứu khoa học và tư vấn, Học viện Ngân hàng Email: lanck@hvnh.edu.vn
Nguyễn Thu Huyền
Sinh viên K17 TCH, Học viện Ngân hàng Email: nguyenthuhuyen1210@gmail.com
Summary
Impact of credit on economic growth and policy recommendations for Vietnam
This research examines the impact of credit on economic growth. By employing GMM and 1980- 2015 data set, the model indicates that up to a point, bank credit fosters economic growth. Beyond that limit, credit growth no longer adds to growth as expected. In Vietnam, financial system is mostly based on banking system and bank credit is the main funding source for economic activities while the stock and bond markets are not well- developed. The unbalanced financial structure urges the solutions to ensure financial statbility and improve the role of financial market in fostering economic growth.
Key words: financial structure, credit, economic growth, GMM.
Lan Khanh Chu, PhD Banking Academy Huyen Thu Nguyen
Student of Banking Academy
